ဖဲတၢ်အကတၢၢ်အဆၢကတီၢ် “ကလံၤစိးအစီၤပၤ” န့ၣ် မ့ၢ်မတၤလဲၣ်

၁. ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

တယံာ်လၢၤဘၣ်​ တၢ်ကမၤအသးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤတဖၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ပသ့ၣ်ညါအီၤသ့လီၤ. လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပဝဲကိးဂၤဒဲး ကထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်မၤအသးလၢ အရ့ဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဒၤနံးယ့လး အဆၢဒိၣ်​ ၁၁ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢ အစိအကမီၤဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢတနီၤ ကမၤဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ တဲဝဲလၢ စီၤပၤခံဂၤလၢအမ့ၢ် ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤန့ၣ်​ ကဒုးလိာ်အသးလီၤ. ဒီးဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲ ဘူးကလၢာ်လံ. အဃိ ပနာ်သ့သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ ကဆဲးလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲ ခဲလၢာ်လီၤ.

၂. ဒ် ၁ မိၤၡ့ ၃:၁၅, လီၣ်ဖျါ ၁၁:၇ ဒီး လီၣ်ဖျါ ၁၂:၁၇ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဖဲပမၤလိ ဝံဒၤနံးယ့လး အတၢ်စံးပာ်အခါ ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

^၂ ဒ်သိးပကနၢ်ပၢၢ် ဝံအတၢ်စံးပာ်ဖဲ ဒၤနံးယ့လး အဆၢဒိၣ်​ ၁၁ အပူၤအဂီၢ် ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ အဲၣ်ဒိးတဲဝဲထဲ တၢ်ပၢတၢ်ပြး ဒီးပဒိၣ်တဖၣ်လၢ အပၢဝဲထံကီၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် အိၣ်အါအလီၢ် မ့တမ့ၢ် အမၤနးမၤဖှီၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အခ့အပှၤ အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်ထဲတစဲးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်​ အဲၣ်ဒိးမၤနးမၤဖှီၣ်ဝဲ လီၤဆီဒၣ်တၢ် ကစၢ်ယွၤ အခ့အပှၤတဖၣ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် ဒီးအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်​ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်တိာ်ပာ်လၢ အဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ကမၤဟးဂီၤကွံာ် ပှၤလၢအမၤဝဲ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူးအတၢ်မၤတဖၣ်အဃိလီၤ. (ဖး ၁ မိၤၡ့ ၃:၁၅ ဒီး လီၣ်ဖျါ ၁၁:၇; ၁၂:၁၇ တက့ၢ်.) ဒ်သိးပကနၢ်ပၢၢ် ဝံဒၤနံးယ့လး အတၢ်စံးပာ်အံၤ ကဘၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်နၢ်ပၢၢ် လံာ်စီဆှံ အတၢ်စံးပာ်လၢ အဂၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.

၃. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ဒီးတၢ်မၤလိ လၢခံတခါန့ၣ်​ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၃ ခဲအံၤပကတဲသကိး ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၅-၃၉ လီၤ. ဖဲပမၤလိအခါ ပကသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ဖဲ ၁၈၇၀ တုၤလၢ ၁၉၉၁ နံၣ်န့ၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤ မ့ၢ်မတၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးပကသ့ၣ်ညါဘၣ်စ့ၢ်ကီး ဘၣ်ဃးဒီး ဝံအတၢ်စံးပာ်တခါအံၤန့ၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကြၢးဆီတလဲ ပတၢ်နၢ်ပၢၢ်တစဲးလဲၣ်. ဒီးတၢ်မၤလိ လၢခံတခါန့ၣ်​ ပကတဲသကိး ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၄၀–၁၂:၁ ဒီးပကမၤဘၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး ပတၢ်နၢ်ပၢၢ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ တစဲးဖိလီၤ. ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲ ၁၉၉၁ တုၤလၢ အၢ်မက့းဒိၣ်တၢ်ဒုးန့ၣ်လီၤ. ဖဲနမၤလိ တၢ်မၤလိခံခါအံၤအခါ ကွၢ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ဂီၤလၢ အခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ “စီၤပၤတဖၣ်လၢ အထီဒါလိာ်အသး ဖဲတၢ်အကတၢၢ် အဆၢကတီၢ်” တက့ၢ်. ဘၣ်ဆၣ်​ အဆိကတၢၢ်န့ၣ်​ ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး စီၤပၤခံဂၤလၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤအပူၤန့ၣ်​ မ့ၢ်မတၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပသ့ၣ်ညါနီၤဖး ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်

၄. ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါနီၤဖး ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤအဂီၢ် တၢ်လၢအကမၤစၢၤပှၤ သၢမံၤန့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၄ လၢအခီၣ်ထံးန့ၣ်​ တၢ်လၢ “ကလံၤစိးအစီၤပၤ” ဒီး “ကလံၤထံးအစီၤပၤ” န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢ အအိၣ်လၢ ကီၢ်အံၣ်စရ့ အကလံၤထံး ဒီးအကလံၤစိးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲဒ်န့ၣ်​ သ့လဲၣ်. မ့ၢ်လၢ မူခိၣ်ကလူးတဂၤ တဲဘၣ်ဝံဒၤနံးယ့လးလၢ “ယဟဲဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါနၤလၢ တၢ်လၢအကဘၣ်​ နပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ မုၢ်နံၤကတၢၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.” (ဒၤနံးယ့လး ၁၀:၁၄) ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အကလုာ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ် တုၤလၢ ခ.န ၃၃ ဘူၣ်ယဲၢ်ဆံအနံၤလီၤ. စးထီၣ်ဖဲ နံၤအဝဲန့ၣ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ ကဲထီၣ်ဝဲ အပှၤဂီၢ်မုၢ်လီၤ. အဃိ တၢ်ဂ့ၢ်အါတက့ၢ်ဖဲ ဒၤနံးယ့လး အဆၢဒိၣ်​ ၁၁ အပူၤန့ၣ်​ ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်​ ဒီးတမ့ၢ် အံၣ်စရ့လး အကလုာ်ဘၣ်. (မၤတၢ် ၂:၁-၄; ရိမ့ၤ ၉:၆-၈; ကလၤတံ ၆:၁၅, ၁၆) ဒ်တၢ်ဆၢကတီၢ် လဲၤပူၤကွံာ်ဝဲအသိး ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤန့ၣ်​ ဆီတလဲဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်လၢအတဆီတလဲဘၣ်န့ၣ်​ အိၣ်ဝဲလီၤ. တၢတမံၤန့ၣ်​ စီၤပၤတဖၣ်အံၤ ကပၢဝဲထံကီၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤပှၤဂီၢ်မုၢ် အိၣ်အါအလီၢ် မ့တမ့ၢ် ကမၤနးမၤဖှီၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. ခံမံၤတမံၤန့ၣ်​ ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်​ မၤနးမၤဖှီၣ်​ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်အဃိ ကပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်​ သးဟ့ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ လၢအမ့ၢ် ယွၤအမ့ၢ်အတီလီၤ. သၢမံၤတမံၤန့ၣ်​ စီၤပၤခံဂၤအံၤ ကဂုာ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢတဂၤဒီးတဂၤ အဖီခိၣ်လီၤ.

၅. ဖဲ ခ.န ၁၀၀ တုၤလၢ ၁၈၇၀ န့ၣ်ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤအိၣ်ဧါ, တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.

^၅ ဖဲ ခ.န ၁၀၀ အလီၢ်ခံန့ၣ်​ ခရံာ်ဖိလၢအဘျၣ်တဖၣ်​ နုာ်လီၤလၢ ခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ အမ့ၢ်အတီအပူၤ ဒံးယံာ်ဒံးအါထီၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ သိၣ်လိဝဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ်​ အတၢ်သိၣ်လိတဖၣ်​ ဒီးတသိၣ်လိ လံာ်စီဆှံအတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢၤဘၣ်. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်​ တုၤလၢ ၁၈၇၀ န့ၣ်ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ကရၢကရိ လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ်​ တအိၣ်လၢၤဘၣ်. ခရံာ်ဖိလၢအဘျၣ်တဖၣ်​ အါထီၣ်ဝဲဒ် နီၣ်စံစၣ်​ လၢစံာ်ပျီပူၤအသိးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ မတၤတဖၣ်​ ကဲခရံာ်ဖိအမ့ၢ်အတီလဲၣ်န့ၣ်​ ပသ့ၣ်ညါနီၤဖးဘၣ်အီၤ ကီဒိၣ်မးလီၤ. (မးသဲ ၁၃:၃၆-၄၃) ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤလဲၣ်. မ့ၢ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤန့ၣ်​ တဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ပၢတၢ်ပြး ဒီးစီၤပၤလၢ အပၢတၢ်ဖဲ ခ.န ၁၀၀ တုၤလၢ ၁၈၇၀ အတီၢ်ပူၤဘၣ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ကရၢကရိလၢ အဝဲသ့ၣ်​ ကမၤနးမၤဖှီၣ်ဝဲန့ၣ်​ တအိၣ်ဘၣ်.b ဘၣ်ဆၣ်​ ပသ့ၣ်ညါပာ်စၢၤလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤန့ၣ်​ ကဟဲဖျါထီၣ်ကဒါက့ၤဖဲ ၁၈၇၀ အလီၢ်ခံလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲဒ်န့ၣ်သ့လဲၣ်.

၆. ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ စးထီၣ်ကရၢကရိထီၣ်ကဒီးအသး ဖဲလဲၣ်အဆၢကတီၢ်လဲၣ်, တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.

^၆ စးထီၣ်ဖဲ ၁၈၇၀ န့ၣ်ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ စးထီၣ်ကရၢကရိထီၣ်အသး ဒ်ပှၤတကရူၢ်အသိးလီၤ. ဖဲနံၣ်အဝဲန့ၣ်န့ၣ်​ ခၠါ(ရ်)ထ့(စ်)ရးစၢၤ ဒီးအသကိးတဖၣ်​ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ အကရူၢ်တကရူၢ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ခၠါ(ရ်)ထ့(စ်)ရးစၢၤ ဒီးအသကိးလၢ အဘူးဒီးအီၤတဖၣ်​ မၤတၢ်ဒ် ကလူး (ပှၤဆှၢတၢ်ကစီၣ်ဖိ) လၢအဘၣ်တၢ်တဲဆိပာ်စၢၤအီၤလၢအ “ကကတဲာ်ကတီၤကျဲ” တချုးလၢ မ့းၡံအၤအဘီအမုၢ် သူၣ်ထီၣ်အသးဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. (မၤလကံ ၃:၁) အဃိ ဖဲန့ၣ်အခါ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ကရၢကရိ အိၣ်ဖျါထီၣ်ကဒီးလီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢ အကမၤနးမၤဖှီၣ်​ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်န့ၣ်​ အိၣ်ဝဲဧါ. ပကဆဲးကွၢ်သကိး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလီၤ.

ကလံၤထံးအစီၤပၤန့ၣ်​ မ့ၢ်မတၤလဲၣ်

၇. မတၤကဲဝဲ ကလံၤထံးအစီၤပၤ တုၤလီၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီန့ၣ်လဲၣ်.

^၇ ဖဲ ၁၈၇၀ နံၣ်န့ၣ်​ ဘြံးတၢၣ်​ ကဲထီၣ်ဘီမုၢ် အဒိၣ်ကတၢၢ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ဒီးအအိၣ်ဒီး သုးမုၢ်လၢ အဂံၢ်အဘါဆူၣ်ကတၢၢ်လီၤ. ဘီမုၢ်တဘ့ၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ဒိလီၤအီၤဒ် တၢ်အနၢၤဖိတဘိလၢ အမၤနၢၤကွံာ် တၢ်အနၢၤအဝဲသၢဘိလီၤ. တၢ်အနၢၤသၢဘိန့ၣ်​ ဒိလီၤဝဲ ကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ်, စပ့ၣ်​ ဒီးနဲသၢၤလဲၤလီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၇:၇, ၈) ဒီးဘြံးတၢၣ်န့ၣ်​ ကဲဝဲကလံၤထံးအစီၤပၤ တုၤလီၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီလီၤ. တချုးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီန့ၣ်​ ကီၢ်အမဲရကၤမ့ၢ်ဝဲ ထံကီၢ်လၢ အထူးတီၤဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ဒီးအစးထီၣ်မၤသကိးတၢ်ဒီး ဘြံးတၢၣ်လီၤ.

၈. ဖဲမုၢ်နံၤခံကတၢၢ် ဒီတကတီၢ်အပူၤန့ၣ်​ မတဂၤကဲ ကလံၤထံးအစီၤပၤလဲၣ်.

^၈ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီန့ၣ်​ အမဲရကၤကီၢ်စၢဖှိၣ်​ ဒီးဘြံးတၢၣ်​ ဒုးသကိးတၢ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ အဂံၢ်အဘါဆူၣ်ထီၣ်​ တုၤဒၣ်လဲာ် အဒိၣ်စိလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်လီၤ. ဒ်ဝံဒၤနံးယ့လး တဲဆိပာ်စၢၤဝဲအသိး စီၤပၤတဂၤအံၤ “အိၣ်ဝဲဒီး တၢ်သုးမုၢ်ဖးဒိၣ်​ ဒီးဆူၣ်ဝဲလီၤ.” (ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၅) ဖဲမုၢ်နံၤခံကတၢၢ် အတီၢ်ပူၤ ဘြံးတၢၣ်ဒီးအမဲရကၤ လၢအဖီၣ်လိာ်သးစုအံၤ ကဲထီၣ်ဝဲ ကလံၤထံးအစီၤပၤလီၤ.c မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ မတဂၤကဲထီၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤလဲၣ်.

ကလံၤစိးအစီၤပၤန့ၣ်​ မ့ၢ်မတၤလဲၣ်

၉. ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဟဲပၢၢ်ထီၣ်ကဒီး အခါဖဲလဲၣ်, ဒီး ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၅ ဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.

^၉ ခၠါ(ရ်)ထ့(စ်)ရးစၢၤ ဒီးအသကိးတဖၣ်​ ဒုးအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံကရူၢ် ဝံၤအလီၢ်ခံတနံၣ်, ဘၣ်ဖဲ ၁၈၇၁ နံၣ်န့ၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဟဲပၢၢ်ထီၣ်ကဒီးလီၤ. ဖဲနံၣ်အဝဲန့ၣ်​ အီတိ ဘီ ဘ့းစမးခ် မၤစၢၤဝဲဒ်သိး တၢ်လီၢ်တဘျုးတီၤ ကဖီၣ်လိာ်သးစု ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ ကဲထီၣ်ကၠၢမနံၣ်အဘီမုၢ်လၢ အဂံၢ်ဆူၣ်လီၤ. စီၤပၤဝ့လ်ဟဲ တၢတဂၤ ကဲထီၣ်ကၠၢမနံၣ်အစီၤပၤ အဆိကတၢၢ်တဂၤ ဒီးအဝဲဃုထၢထီၣ်ဝဲ အီတိ ဘီ ဘ့းစမးခ် လၢကကဲခိၣ်ကဲနၢ်လၢ တၢ်ပၢတၢ်ပြးတခါအံၤအဂီၢ်လီၤ.d ဒ်တၢ်ဆၢကတီၢ် လဲၤပူၤကွံာ်အသိး ကၠၢမနံၣ်​ ဂုာ်ပၢဝဲ ထံကီၢ်တနီၤလၢ အအိၣ်ဝဲလၢ အၤဖြံၤကၤ ဒီးပစံးဖံး ပီၣ်လဲၣ်မိၢ်ပှၢ်လီၤ. ဒီးကၠၢမနံၣ်န့ၣ်​ အဲၣ်ဒိးန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤ အါန့ၢ်ဒံး ဘြံးတၢၣ်လီၤ. (ဖး ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၅ တက့ၢ်.) ကၠၢမနံၣ်​ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ သုးမုၢ်လၢအဂံၢ်ဆူၣ်​ ဘူးကထဲသိးဒီး ဘြံးတၢၣ်ညါလီၤ. အဃိ ကၠၢမနံၣ်​ ပျၢ်လီၤဝဲအသုးမုၢ်သံၣ်ဘိ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီ ဒ်သိးကဒုးဝဲ အဒုၣ်အဒါတဖၣ်လီၤ.

၁၀. ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၅, ၂၆ ဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲ ဒ်လဲၣ်.

^၁၀ ဝံဒၤနံးယ့လး တဲပာ်စၢၤစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ တၢ်ကမၤအသးဒီး ကၠၢမနံၣ်​ အဘီအမုၢ်ဒီး အသုးမုၢ်သံၣ်ဘိ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံအတၢ်စံးပာ် တဲဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤန့ၣ်​ “တဆၢထၢၣ်ဘၣ်ဝဲဘၣ်.” ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢ “အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ ကကူၣ်တၢ်ထီဒါအီၤလီၤ. ဒီးပှၤလၢအအီၣ်ဝဲလၢ တၢ်အီၣ်ဝံၣ်ဒၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်​ ကမၤဟးဂီၤအီၤ” အဃိလီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၅, ၂၆) လၢဒၤနံးယ့လးအစိၤန့ၣ်​ ပှၤလၢအအီၣ်​ “တၢ်အီၣ်ဝံၣ်ဒၣ်ဝဲတဖၣ်” န့ၣ်ပၣ်ဃုာ်ဒီး ပှၤခိၣ်ပှၤနၢ်လၢ “ဆၢထၢၣ်လၢ စီၤပၤအမဲာ်ညါ” န့ၣ်လီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၁:၅) ဝံအတၢ်စံးပာ်တခါအံၤန့ၣ်​ အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ မတၤတဖၣ်လဲၣ်. အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ပှၤဒိၣ်ပှၤပှၢ်လၢ ကၠၢမနံၣ်​ အတၢ်ပၢတၢ်ပြးအပူၤ, သုးခိၣ်တဖၣ်​ ဒီးပှၤလၢအဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးတၢ် ဘၣ်ဃးဒီး သုးတကပၤ လၢအမၤသကိးတၢ်ဒီးစီၤပၤ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိတၢ်လၢ ပှၤဒိၣ်ပှၤပှၢ်တဖၣ်အံၤ မၤဝဲအဃိ စီၤပၤအတၢ်စိတၢ်ကမီၤ လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲ ဒီးလၢကၠၢမနံၣ်န့ၣ်​ တၢ်ပၢတၢ်ပြး ဟဲအိၣ်ထီၣ်​ လၢအသီတခါလီၤ.e တကးဒံးဘၣ်​ ဝံအတၢ်စံးပာ် ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးစီၤပၤ ကဒုးလိာ်သးအဃိ တၢ်ကကဲထီၣ်အသး ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဒိ ဘၣ်ဃးဒီး ကလံၤစိးအစီၤပၤန့ၣ်​ ဝံအတၢ်စံးပာ် တဲဝဲလၢ “အသုးမုၢ် လုၣ်ဘၢကွံာ်တၢ်, ဒီးပှၤကလီၤဃံၤ ဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤအါဂၤလီၤ.” (ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၆) ဒ်ဝံအတၢ်စံးပာ် တဲဝဲအသိး ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီန့ၣ်​ ကၠၢမနံၣ်အသုးဖိတဖၣ်​ “လီၤဃံၤ” ဒီးအဝဲသ့ၣ်အါဂၤ “ဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤ” လီၤ.

၁၁. ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤန့ၣ်​ မၤဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၁ ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၇, ၂၈ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်လၢအကဟဲကဲထီၣ်အသး တချုးဖဲ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးတၢတဘျီ စးထီၣ်ဒံးဘၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်န့ၣ်​ တဲဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤ “ကကတိၤတၢ်ကဘျံးကဘျၣ်လၢ စီၢ်နီၤခိၣ်တဖျၢၣ်ဃီအဃၢၤလီၤ.” ဒီးတဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤက “အိၣ်ဝဲဒီး တၢ်ထူးတၢ်တီၤဖးဒိၣ်” ညါလီၤ. ဒ်လံာ်စီဆှံ တဆၢအံၤ တဲဝဲအသိး တၢ်မၤအသးဒ်န့ၣ်လီၤ. ကၠၢမနံၣ်​ ဒီးဘြံးတၢၣ်တဲလိာ်အသးလၢ အဝဲသ့ၣ်လီကီဝဲ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဖဲအဝဲသ့ၣ်​ ဒုးလိာ်အသးဖဲ ၁၉၁၄ အခါပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်​ လံၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢ ၁၉၁၄ နံၣ်န့ၣ်​ ကၠၢမနံၣ်မ့ၢ် ထံကီၢ်လၢ အထူးတီၤကတၢၢ် ခံဘ့ၣ်တဘ့ၣ်​ လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ. ဒ် ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၉, ၃၀ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ကၠၢမနံၣ်​ ဒုးတၢ်ဒီး ကလံၤထံးအစီၤပၤ ဘၣ်ဆၣ်​ ဒုးဝဲတနၢၤဘၣ်.

စီၤပၤတဖၣ်​ ဒုးဝဲကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်

၁၂. ဖဲဟီၣ်ခိၣ်​ တၢ်ဒုးတၢတဘျီန့ၣ်​ ကလံၤထံးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤစိးအစီၤပၤ မၤဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၂ စးထီၣ်ဖဲ ၁၉၁၄ န့ၣ်စီၤပၤခံဂၤ ဆဲးဒုးလိာ်အသး တဂၤဒီးတဂၤ ဒီးဒုးစ့ၢ်ကီးဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် ဒံးယံာ်ဒံးအါထီၣ်လီၤ. အဒိ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးတၢတဘျီ အတီၢ်ပူၤ ကၠၢမနံၣ်​ ဒီးဘြံးတၢၣ်အပဒိၣ်​ မၤအၢမၤနးဝဲ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤလၢ အတနုာ်လီၤကဲသုးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးအမဲရကၤ အပဒိၣ်​ ထၢနုာ်ဝဲ ပှၤလၢအတီခိၣ်ရိၤမဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤတဖၣ်​ လၢဃိာ်ပူၤလီၤ. တၢ်မၤအၢမၤနးအံၤ မၤလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲ ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ လီၣ်ဖျါ ၁၁:၇-၁၀ အပူၤလီၤ.

၁၃. ဖဲ ၁၉၃၀ အလီၢ်ခံ ဒီးဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီအတီၢ်ပူၤန့ၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤ မၤဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၃ ဖဲ ၁၉၃၀ အလီၢ်ခံ လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီန့ၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤ မၤအၢမၤနးဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် အၢအၢသီသီလီၤ. ဖဲနးစံၣ်ဖၤထံၤ ပၢဝဲကၠၢမနံၣ်အခါ ဟ့ၣ်တလၢး ဒီးအခ့အပှၤတဖၣ်​ တြီဃာ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤလီၤ. ကလံၤစိးအစီၤပၤ မၤသံဝဲယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ် ၁,၅၀၀ ဃၣ်ဃၣ်​ ဒီးထၢနုာ်အဝဲသ့ၣ်​ လၢဃိာ်ပူၤ လၢအကထိတဖၣ်လီၤ. ဝံဒၤနံးယ့လး တဲဆိပာ်စၢၤဝဲ တၢ်မၤအသးတဖၣ်အံၤလီၤ. အဒိ အဝဲတဲဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ “ကမၤဘၣ်အၢ တၢ်အလီၢ်စီဆှံ” ဒီး “ကပာ်ကွံာ် တၢ်လုၢ်တနံၤဘၣ်တနံၤ” လီၤ. အဝဲမၤဝဲဒ်န့ၣ်ခီဖျိ တြီဃာ်ဝဲကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် ဒ်သိးအသု တစံးထီၣ်ပတြၢၤ ယဟိဝၤယွၤအမံၤ လၢတၢ်သဘျ့အပူၤ တဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၃၀, ၃၁) ကၠၢမနံၣ်​ အခိၣ်အနၢ် ဟ့ၣ်တလၢးန့ၣ်​ အၢၣ်လီၤဝဲလၢ ကမၤသံဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်ခဲလၢာ် လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ကၠၢမနံၣ်အပူၤလီၤ.

ကလံၤစိးအစီၤပၤ လၢအသီတဂၤ

၁၄. ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီ ဝံၤအလီၢ်ခံ မတၤကဲထီၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤလဲၣ်, တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.

^၁၄ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီ ဝံၤအလီၢ်ခံ စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ ကဲထီၣ်ဝဲ ကလံၤစိးအစီၤပၤလီၤ. ဒီးအဝဲစးထီၣ်​ ပၢဝဲတၢ်လီၢ်အါတီၤလၢ အအိၣ်လၢ ကၠၢမနံၣ်​ အတၢ်ပၢဖီလာ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်နးစံၣ်​ အပဒိၣ်ပပှၢ်လၢ အပၢတၢ်အၢအၢသီသီအသိး စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ မၤအၢမၤနးဝဲ ပှၤလၢအပာ်ဆိ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ ကစၢ်ယွၤလၢ နီၣ်ဂံၢ်တၢလၢ အတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ်လီၤ.

၁၅. ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီ ဝံၤအလီၢ်ခံ ကလံၤစိးအစီၤပၤ မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၅ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီ ဝံၤတယံာ်ဘၣ်န့ၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤ လၢအမ့ၢ် စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ ဒီးပှၤလၢအဖီၣ်လိာ်သးစုဒီးအီၤတဖၣ်န့ၣ်​ မၤအၢမၤနးဝဲ ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်လီၤ. ဒ်ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ လီၣ်ဖျါ ၁၂:၁၅-၁၇ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ကလံၤစိးအစီၤပၤ တြီဃာ်ဝဲ ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးနီဟးထီၣ်ကွံာ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် လၢအကထိတဖၣ်​ လၢထံကီၢ်အပူၤလီၤ. ဖဲမုၢ်နံၤခံကတၢၢ်တဖၣ်​ အတီၢ်ပူၤန့ၣ်​ မုၢ်ကီၤလံၢ်လူလီၤဝဲ တၢ်မၤအၢမၤနးအ “ထံမိၢ်ပှၢ်” လၢကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ အဖီခိၣ်​ ခီဖျိလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ အမၤပတုာ် ကစၢ်ယွၤ အခ့အပှၤအတၢ်မၤ တန့ၢ်ဘၣ်.f

၁၆. စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ မၤလၢပှဲၤဝဲ ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၃၇-၃၉ ဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ဖး ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၃၇-၃၉ တက့ၢ်. ဝံအတၢ်စံးပာ် တဲဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ “တပးကဲဘၣ်​ အပၢ်အကစၢ်တဖၣ်ဘၣ်.” အတပာ်ကဲဘၣ်ဝဲလၢ ကျဲဒ်လဲၣ်. စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ အဲၣ်ဒိးမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအဃိ အဝဲသ့ၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤဟးဂီၤကွံာ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ အစိအကမီၤ လၢပှၤဂၤအဖီခိၣ်လီၤ. ဒ်သိးအတၢ်တိာ်ပာ်အံၤ ကလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်အဂီၢ် စးထီၣ်လၢ ၁၉၁၈ န့ၣ်စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ အပဒိၣ်ပပှၢ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ လၢကၠိန့ၣ်​ ပှၤကသိၣ်လိ တၢ်သိၣ်လိလၢအမ့ၢ် ကစၢ်ယွၤတအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးကလံၤစိးအစီၤပၤအံၤ “မၤလၤကပီၤ တၢ်သုးမုၢ်အကစၢ်” လၢကျဲဒ်လဲၣ်. စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ သူစ့အါမး ဒ်သိးကမၤဒိၣ်ထီၣ်​ အသုးမုၢ်သံၣ်ဘိ ဒီးကထုးထီၣ်​ နယူချံယါ လၢအကထိတဖၣ်​ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်​ အဂံၢ်ဘါ ကဆူၣ်ထီၣ်အဂီၢ်လီၤ. လၢခံကတၢၢ်န့ၣ်​ ကလံၤထံးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤစိးအစီၤပၤ ခံဂၤလၢာ် အိၣ်ဒီးတၢ်စုကဝဲၤ လၢလၢပှဲၤပှဲၤလၢ အမၤသံ ပှၤလၢအကကွဲၢ်တဖၣ်​ သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.

စီၤပၤခံဂၤ မၤသကိးတၢ်

၁၇. “တၢ်သးဘၣ်အၢတမံၤလၢ အမၤသယုၢ်တၢ်” န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၇ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤ မၤသကိးတၢ် ဒ်သိးကမၤ တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်​ တမံၤအဂီၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ “ပာ်ထီၣ်​ တၢ်သးဘၣ်အၢတမံၤလၢ အမၤသယုၢ်တၢ်လီၤ.” (ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၃၁) “တၢ်သးဘၣ်အၢတမံၤ” န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢလီၤ.

၁၈. ဘၣ်မနုၤအဃိ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢန့ၣ်​ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤဒ် “တၢ်သးဘၣ်အၢတမံၤ” လဲၣ်.

^၁၈ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢန့ၣ်​ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤဒ် “တၢ်သးဘၣ်အၢတမံၤ” လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢအတဲဝဲလၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်ဃူတၢ်ဖိး လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်သ့လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ထဲဒၣ်ယွၤအဘီအမုၢ်န့ၣ်​ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးတခါအံၤသ့လီၤ. ဒီးဝံအတၢ်စံးပာ် တဲဝဲလၢ တၢ်သးဘၣ်အၢတမံၤအံၤန့ၣ်က “မၤသယုၢ်တၢ်” လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢန့ၣ်​ ကထီဒါ ဒီးမၤဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ လၢအကမၣ်လီၤ.—ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢ အခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ “စီၤပၤတဖၣ်လၢ အထီဒါလိာ်အသး ဖဲတၢ်အကတၢၢ် အဆၢကတီၢ်” န့ၣ်တက့ၢ်.

ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤတခါအံၤလဲၣ်

၁၉-၂၀. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤတခါအံၤလဲၣ်. (ခ) တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ်​ ပကတဲသကိး တၢ်သံကွၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၉ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဝံဒၤနံးယ့လး အတၢ်စံးပာ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤန့ၣ်​ လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲဖဲ ၁၈၇၀ တုၤလၢ ၁၉၉၁ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိ ပနာ်သ့သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်တခါအံၤလၢ အတလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဒံးဘၣ်​ အိၣ်တ့ၢ်တစဲးန့ၣ်​ ကလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်​ သပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ.

^၂၀ ဖဲ ၁၉၉၁ န့ၣ်စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ ဟးဂီၤကွံာ်ဝဲအဃိ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ မတဂၤမ့ၢ် ကလံၤစိးအစီၤပၤလဲၣ်. တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ်​ ပကတဲသကိး တၢ်သံကွၢ်အံၤ အတၢ်စံးဆၢလီၤ.