“ပိာ်ခွါကိးဂၤဒဲးအခိၣ်​ မ့ၢ်ခရံာ်”

၁. တၢ်မနုၤဒိၣ်စိလၢ ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤအတၢ်ထံၣ်​ အဖီခိၣ်လဲၣ်.

တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် ဟံၣ်ခိၣ်န့ၣ်​ အခီပညီဒ်လဲၣ်. ပိာ်ခွါတနီၤ ရ့ဒီးအဖိအမါဒ် တၢ်ဆဲးတၢ်လၤ, တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ ဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိလုၢ်လၢ် အိၣ်ဝဲအသိးလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်​ ယၤနံထၤ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ယူရပၤန့ၣ်​ တဲဝဲလၢ “ဖဲယအိၣ်တၢ်လီၢ်န့ၣ်​ ပိာ်မုၣ်တဖၣ်​ ပှၤထံၣ်ဆံးအဝဲသ့ၣ်ဒိၣ်မး. ဒီးပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်​ ထံၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒ် ကုၢ်တဂၤအသိးလီၤ.” မ့မ့ၢ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ လူၣ်(ခ်) လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်အမဲရကၤန့ၣ်​ တဲဝဲလၢ “ပၢ်တနီၤနီၤန့ၣ်​ တဲယုၤအဖိခွါတဖၣ်လၢ ပိာ်မုၣ်တဖၣ်အတၢ်ထံၣ်န့ၣ်​ တမ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ဘၣ်. အဃိ တလိၣ်လၢနကဘၣ်ဒိကနၣ်​ အကလုၢ်ဘၣ်.” ဘၣ်ဆၣ်​ ယဟိဝၤယွၤတအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်​ ကဟံးန့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် ဒီးကရ့ဒီးအဖိအမါဒ်သိး ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး ဒ်အံၤတဖၣ်ဘၣ်. (ထိၣ်သတြီၤဒီး မၢ်ကူး ၇:၁၃ တက့ၢ်.) အဃိ ပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်​ ကဲထီၣ်ဟံၣ်ခိၣ်​ လၢအဂ့ၤတဂၤကသ့ဒ်လဲၣ်.

၂. ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ အကဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်​ ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.

^၂ ပိာ်ခွါတဂၤ  ဒ်သိးကကဲထီၣ်ဟံၣ်ခိၣ်  လၢအဂ့ၤတဂၤအဂီၢ်  အကဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ဒိးဝဲ လၢအကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးအကဘၣ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးလၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤဝဲ ပှၤတနီၤတၢ်န့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤလၢ ပှၤဂၤတဖၣ်အဖီခိၣ်လဲၣ်. အဝဲကွၢ်လိမၤဒိး ယဟိဝၤယွၤဒီးယ့ၣ်ၡူး ကသ့ဒ်လဲၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိအရ့ဒိၣ်လၢ ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ ကဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤလဲၣ်. ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤဝဲ တၢ်န့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတနီၤလၢ ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤအအိၣ်ဒီး ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ အကသူဝဲအတၢ်န့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤအံၤ လၢကျဲလၢအဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ.—လူၤကၣ်​ ၁၂:၄၈.

ပှၤလၢအတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်န့ၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤဒ်လဲၣ်

၃. ဒ် ၁ ကရံၣ်သူး ၁၁:၃ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်န့ၣ်​ ပမၤလိန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၃ ဖး ၁ ကရံၣ်သူး ၁၁:၃ တက့ၢ်. လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤလၢ ယဟိဝၤယွၤရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤဝဲ အဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢမူခိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, လၢဟီၣ်ခိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ လၢကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤမ့ၢ်ဝဲ ပှၤ “အခိၣ်” အဃိ အဝဲအိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢလၢပှဲၤပှဲၤလီၤ. ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤဒုးအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်ကဲခိၣ်ကဲနၢ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအဃိ အဝဲဟ့ၣ်လီၤဝဲ ပှၤတနီၤတၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဒီးပှၤလၢအကဲခိၣ်ကဲနၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ရ့ဒီးပှၤဂၤ ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ကဘၣ်ဟ့ၣ်က့ၤ တၢ်စံးဆၢလၢ ယဟိဝၤယွၤလီၤ. (ရိမ့ၤ ၁၄:၁၀; အ့းဖ့းစူး ၃:၁၄, ၁၅) ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤဝဲယ့ၣ်ၡူး တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဖီခိၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးရ့ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ အကဘၣ်ဟ့ၣ်က့ၤ တၢ်စံးဆၢလၢ ယဟိဝၤယွၤလီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၅:၂၇) ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်စ့ၢ်ကီး ဝၤတဂၤတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ အဖိအမါတဖၣ်​ အဖီခိၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဝၤတဂၤရ့ဒီး အဖိအမါဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ အဝဲကဘၣ်ဟ့ၣ်က့ၤ တၢ်စံးဆၢလၢ ယဟိဝၤယွၤဒီး ယ့ၣ်ၡူးလီၤ.—၁ ပ့းတရူး ၃:၇.

၄. ယဟိဝၤယွၤဒီးယ့ၣ်ၡူး အိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤဒ်လဲၣ်.

^၄ ယဟိဝၤယွၤမ့ၢ်ဝဲ မူခိၣ်ကလူး ဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိခဲလၢာ်အခိၣ်​ အဃိ အဝဲအိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ကပာ်လီၤတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အဖိသ့ၣ်တဖၣ်​ ကဒိကနၣ်​ ဒီးမၤထွဲဝဲအဂီၢ်လီၤ. (ယၡါယၤ ၃၃:၂၂) ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ဝဲ ခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခိၣ်အဃိ အဝဲအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကပာ်လီၤတၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခဲလၢာ် ကလူၤပိာ်မၤထွဲဝဲအဂီၢ်လီၤ.—ကလၤတံ ၆:၂; ကလီးစဲ ၁:၁၈-၂၀.

၅. တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်​ ဒီးအတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အိၣ်ထဲလဲၣ်.

^၅ ဒ်ယဟိဝၤယွၤဒီးယ့ၣ်ၡူး ပာ်လီၤဝဲအဒိအတဲာ်အသိး ဟံၣ်ခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ကဆၢတဲာ်တၢ်လၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. (ရိမ့ၤ ၇:၂; အ့းဖ့းစူး ၆:၄) ဘၣ်ဆၣ်​ ဟံၣ်ခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်​ အတၢ်စိတၢ်ကမီၤတအိၣ်ခဲလၢာ်ခဲဆ့ဘၣ်. အဒိ, ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ဘျၢလၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်န့ၣ်​ ကဘၣ်ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ လၢလံာ်စီဆှံအပူၤလီၤ. (ကတိၤဒိ ၃:၅, ၆) ဒီးဟံၣ်ခိၣ်တဂၤန့ၣ်​ သူဝဲအတၢ်စိတၢ်ကမီၤသ့ထဲလၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိအပူၤ ဘၣ်ဆၣ်​ ပှၤလၢအတမ့ၢ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိဘၣ်န့ၣ်​ အပာ်လီၤဝဲတၢ်ဘျၢလၢ အဝဲသ့ၣ်အဖီခိၣ်​ တန့ၢ်ဘၣ်. (ရိမ့ၤ ၁၄:၄) တကးဒံးဘၣ်​ ဖဲအဖိမုၣ်ဖိခွါတဖၣ်​ ဒိၣ်တုၤခိၣ်ပှဲၤဒီး ဟးထီၣ်လၢဟံၣ်ပူၤအခါ အဝဲသ့ၣ်​ ကဘၣ်ပာ်ကဲဝဲအပၢ် ဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲသ့ၣ်တအိၣ်လၢ အပၢ်အတၢ်ပၢဖီလာ်လၢၤဘၣ်.—မးသဲ ၁၉:၅.

ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤဝဲ ပှၤတနီၤလၢကအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤလဲၣ်

၆. ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤဝဲ ပှၤတနီၤတၢ်စိတၢ်ကမီၤလဲၣ်.

^၆ ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်​ အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဃိ အဟ့ၣ်လီၤဝဲ ပှၤတနီၤလၢကအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤလီၤ. ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤအံၤ မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဟ့ၣ်တခါလၢ အဟဲလၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤန့ၣ်​ ကဘၣ်မၤဝဲအဂ့ၤကတၢၢ် ဒ်သိးယဟိဝၤယွၤအဟံၣ်ဖိဃီဖိ ကအိၣ်ဒီးတၢ်ဃူတၢ်ဖိး ဒီးကလဲၤအသးဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်အဂီၢ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၄:၃၃, ၄၀) ပှၤလၢအတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ် မ့ၢ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအဟံၣ်ဖိဃီဖိ တၢ်ဃူတၢ်ဖိး ဒီးတၢ်သူၣ်ခုသးခု တအိၣ်လၢၤဘၣ်. အဒိ, လၢဟံၣ်ဖိဃီဖိအပူၤ မတဂၤကဘၣ်ဆၢတဲာ်တၢ် ဒီးမတဂၤကဘၣ်​ ဖီၣ်ထီၣ်မူဒါလဲၣ်န့ၣ်​ ပှၤတသ့ၣ်ညါဝဲလၢၤဘၣ်.

၇. ဒ် အ့းဖ့းစူး ၅:၂၅, ၂၈ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပိာ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်​ ကရ့ဒီးအမါဒ်လဲၣ်.

^၇ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤဝဲ  ပိာ်ခွါတဂၤကအိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိအဖီခိၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ မ့ၢ်ကဲဘျုးန့ၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပိာ်မုၣ်အါဂၤတူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ အဝၤရ့ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ အၢအၢသီသီဒီး ဒိၣ်စိလၢအဝဲသ့ၣ်အဖီခိၣ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢပိာ်ခွါအါဂၤ တမၤထွဲဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲသ့ၣ်မၤထွဲဝဲလီၢ်ကဝီၤ တၢ်ဆဲးတၢ်လၤတဖၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်မၤဆူးမၤဆါ အဖိအမါန့ၣ်​ ခီဖျိလၢအအဲၣ်လီၤထဲ အနီၢ်ကစၢ်သးအဃိလီၤ. အဒိ, ဝၤတဂၤကဒိၣ်စိလၢ အမါအဖီခိၣ်​ ဒ်သိးကတဲဂ့ၤလီၤအသးလၢ ပှၤဂၤအမဲာ်ညါလၢ အမ့ၢ်ပိာ်ခွါ ‘တံၢ်နီၢ်’ လီၤ. ဒီးအကတဲဝဲလၢ အကမၢန့ၢ်ဆူၣ်အမါလၢ ကအဲၣ်အီၤတသ့ဘၣ်​ ဘၣ်ဆၣ်​ မ့မ့ၢ်လၢ အမါကပျံၤအီၤအဂီၢ်န့ၣ်​ အဝဲမၤဝဲသ့လီၤ.b ပိာ်ခွါလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ဆိကမိၣ်​ ဒီးတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဒ်အံၤတဖၣ်န့ၣ်​ ကမၣ်ဝဲလီၤ. အဝဲသ့ၣ်တပာ်ကဲပိာ်မုၣ်ဒ် အကြၢးပာ်ကဲဝဲအသိးလၢၤဘၣ်. ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်အဃိ ထီဒါလိာ်အသးဒီး ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ဘၣ်သးတဖၣ်လီၤ.—ဖး အ့းဖ့းစူး ၅:၂၅, ၂၈ တက့ၢ်.

ပိာ်ခွါတဂၤ ကဲထီၣ်ဟံၣ်ခိၣ်လၢအဂ့ၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်

၈. ပိာ်ခွါတဂၤ ကဲထီၣ်ဟံၣ်ခိၣ်လၢအဂ့ၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၈ ပိာ်ခွါလၢအကဲဟံၣ်ခိၣ်  လၢအဂ့ၤတဂၤန့ၣ်  ကကွၢ်လိမၤဒိးဝဲ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူးသူဝဲ အတၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါခံခါလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတက့ၢ်. ဒီးဆိကမိၣ်ကွၢ်လၢ ဟံၣ်ခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်​ ဖဲအရ့ဒီးအဖိအမါအခါ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်အံၤ ကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.

၉. ယဟိဝၤယွၤပာ်ဖျါထီၣ်​ အတၢ်ဆီၣ်လီၤသး လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၉ တၢ်ဆီၣ်လီၤသး. ယဟိဝၤယွၤမ့ၢ်ပှၤလၢ အကူၣ်တၢ်သ့အဒိၣ်ကတၢၢ်တဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ အခ့အပှၤတဖၣ်​ အတၢ်ထံၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ အဝဲဒိကနၣ်န့ၢ်ဝဲလီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၁၈:၂၃, ၂၄, ၃၂) ယဟိဝၤယွၤပျဲဝဲ ပှၤလၢအအိၣ်လၢ အတၢ်ပၢဖီလာ်သ့ၣ်တဖၣ်​ ကပာ်ဖျါအတၢ်ထံၣ်န့ၣ်လီၤ. (၁ စီၤပၤ ၂၂:၁၉-၂၂) ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ပှၤလၢပှၤပှဲၤ ဘၣ်ဆၣ်​ အတမုၢ်လၢ်တၢ်လၢတၢ်ပှဲၤ လၢပအိၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲမၤစၢၤပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလၢ အမၤအတၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ်​ ဒ်သိးကမၤတၢ်ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၃:၆, ၇) လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤမ့ၢ်ပှၤလၢ အ “မၤစၢၤ” တၢ်လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၇:၉; ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၆) စီၤပၤဒၤဝံးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်​ ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်န့ၣ်​ ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးအတၢ်မၤစၢၤအဃိလီၤ.—၂ ၡမူၤအ့လး ၂၂:၃၆.

၁၀. ယ့ၣ်ၡူးပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်ဆီၣ်လီၤသး လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၀ ဆိကမိၣ်ကွၢ် ယ့ၣ်ၡူးအဒိအတဲာ်တက့ၢ်. ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ကစၢ်ဒီးသရၣ်လၢ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်အဖီခိၣ်​ သနာ်က့ ယ့ၣ်ၡူးသ့န့ၢ် အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်အခီၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤပျဲလၢ ပှၤကကွဲးလီၤဝဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ လၢလံာ်စီဆှံပူၤလဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ဒိးဝဲဒၣ်လၢ ပှၤကိးဂၤဒဲး ဃုာ်ဒီး ဟံၣ်ခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ ကကွၢ်လိမၤဒိးဝဲ ယ့ၣ်ၡူးအဒိအတဲာ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “ယပာ်လီၤ တၢ်အဒိလၢသုဂီၢ်လီၤ. အဃိ ဒ်ယမၤသုအသိးန့ၣ်​ သုကြၢးမၤဒ်န့ၣ်​ စ့ၢ်ကီးလီၤ.” (ယိၤဟၣ်​ ၁၃:၁၂-၁၇) ယ့ၣ်ၡူးအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤဖးဒိၣ်​ သနာ်က့ အဝဲတမုၢ်လၢ်လၢ ပှၤကမၤန့ၢ်တၢ်လၢအဂီၢ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၢ်အလီၢ် အဝဲမၤန့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤဂၤအဂီၢ်လီၤ.—မးသဲ ၂၀:၂၈.

၁၁. ယဟိဝၤယွၤဒီးယ့ၣ်ၡူး ပာ်လီၤဝဲအဒိအတဲာ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသးန့ၣ်​ ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ မၤလိန့ၢ်တၢ်မနုၤသ့လဲၣ်.

^၁၁ တၢ်မၤလိလၢပဂီၢ်. ပှၤလၢအကဲဟံၣ်ခိၣ်တဂၤန့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်ဆီၣ်လီၤသးသ့လၢ ကျဲအါဘိလီၤ. အဒိ, အဝဲတဘၣ်မုၢ်လၢ် တၢ်လၢတၢ်ပှဲၤလၢ အဖိအမါအအိၣ်ဘၣ်. အဝဲကဘၣ်သးအိၣ်ဒိကနၣ်န့ၢ် အဖိအမါတဂၤစုာ်စုာ် အတၢ်ထံၣ်လီၤ. အဖိအမါအတၢ်ထံၣ်​ မ့ၢ်တလီၤပလိာ်အသးဒီးအီၤဘၣ်ဒၣ်လဲာ် အဝဲကဘၣ်ဒိကနၣ်န့ၢ်ဝဲလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်​ မါလံၤ လၢအအိၣ်လၢကီၢ်အမဲရကၤန့ၣ်​ တဲဝဲလၢ “တဘျီတခီၣ်​ ယၤဒီးယဝၤန့ၣ်​ ပတၢ်ထံၣ်တလီၤပလိာ်အသးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ယသ့ၣ်ညါလၢ အပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤယၤ ဒီးအပာ်ကဲယၤအဃိ အဝဲသံကွၢ်ဝဲဒၣ်​ ယတၢ်ထံၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်​ ဒီးတချုးလၢ ယဝၤမၤတၢ်ဆၢတဲာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်​ အဝဲဆိကမိၣ်ထံယတၢ်ထံၣ်​ မူၤမူၤနီၢ်နီၢ်လီၤ.” တကးဒံးဘၣ်​ ဝၤလၢအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးတဂၤန့ၣ်​ ကမၤဝဲဟံၣ်ဃီတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်လီၤ. ဒီးပှၤလၢအလီၢ်ကဝီၤပူၤ မ့ၢ်ထံၣ်ဝဲလၢ တၢ်မၤအံၤမ့ၢ်ဝဲ ပှၤပိာ်မုၣ်တၢ်မၤသနာ်က့ အဝဲမၤဝဲဒၣ်လီၤ. တဘျီတခီၣ်​ ကကီဝဲဒၣ်​ လၢဝၤတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်​ ရ့ခၠိၤ တဲဝဲလၢ “လၢယအိၣ်တၢ်လီၢ်န့ၣ်​ ဝၤတဂၤမ့ၢ်မၤစၢၤအမါ လၢကသ့လီခီ ဒီးမၤကဆှဲကဆှီအဟံၣ်န့ၣ်​ ပှၤလၢအခိၣ်အဃၢၤ ဒီးအဘူးအတံၢ်တဖၣ်​ ကတဲအီၤလၢ အတမ့ၢ်ပိာ်ခွါ ‘တံၢ်နီၢ်’ ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်​ ကဆိကမိၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ပိာ်ခွါတဂၤအံၤ ပျံၤအမါလီၤ.” တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဒ်အံၤ မ့ၢ်အိၣ်ဘၣ်ဖုးလၢ နလီၢ်ကဝီၤန့ၣ်​ သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးသ့န့ၢ်အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်အခီၣ်​ ဒီးတၢ်မၤအံၤမ့ၢ်ဝဲ ကုၢ်အတၢ်မၤလီၤ. ဟံၣ်ခိၣ်လၢအဂ့ၤတဂၤန့ၣ်​ အတအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤဂၤကထံၣ်အီၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဒီးအမ့ၢ်ပှၤလၢအရ့ဒိၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲအဲၣ်ဒိးမၤသးခု အဖိအမါတဖၣ်အသးလီၤ. တၢ်ဆီၣ်လီၤသးမ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါလၢအရ့ဒိၣ်တခါလီၤ. တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါအရ့ဒိၣ်လၢအဂၤ လၢဟံၣ်ခိၣ်အဂီၢ်န့ၣ်​ အိၣ်ဒံးဧါ.

၁၂. တၢ်အဲၣ်ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤဒီးယ့ၣ်ၡူးလၢ ကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၂ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ. ကယဲၢ်တၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤမၤဝဲခဲလၢာ်န့ၣ်​ ခီဖျိလၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ  ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်အီၤအဃိလီၤ. (၁ ယိၤဟၣ်​ ၄:၇, ၈) ယဟိဝၤယွၤကဟုကယာ်ဝဲ ပနီၢ်သးအတၢ်လိၣ်ဘၣ်​ ခီဖျိအဟ့ၣ်လီၤပှၤအကလုၢ်ကထါ လံာ်စီဆှံ ဒီးအတၢ်ကရၢကရိလီၤ. ယဟိဝၤယွၤကွၢ်ထွဲကဟုကယာ် ပသးအတၢ်တူၢ်ဘၣ်​ ခီဖျိအမၤစၢၤပှၤ ဒီးဒုးသ့ၣ်ညါပှၤလၢ အအဲၣ်ပှၤလီၤ. ဒီးမ့မ့ၢ်လၢ ပနီၢ်ခိအတၢ်လိၣ်ဘၣ်​ တခီမီၤ. ယဟိဝၤယွၤ “ဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်ခဲလၢာ်ထူးထူးတီၤတီၤလၢ အမၤသးခုပှၤ” န့ၣ်လီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၆:၁၇) ဖဲပမၤတၢ်ကမၣ်အခါ ယဟိဝၤယွၤဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤ ဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲဆဲးအဲၣ်ပှၤဒံးလီၤ. ခီဖျိလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအဃိ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤဝဲ တၢ်ပှ့ၤက့ၤလၢပဂီၢ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးစ့ၢ်ကီးအဲၣ်ပှၤဒိၣ်မးအဃိ အဟ့ၣ်လီၤကွံာ်အသးသမူ လၢပဂီၢ်လီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၃:၁၆; ၁၅:၁၃) တၢ်လၢကမၤဟးဂီၤ ယဟိဝၤယွၤဒီးယ့ၣ်ၡူး အတၢ်အဲၣ်လၢ အခ့အပှၤလၢအသးတီတဖၣ်​ အဖီခိၣ်န့ၣ်​ တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်.—ယိၤဟၣ်​ ၁၃:၁; ရိမ့ၤ ၈:၃၅, ၃၈, ၃၉.

၁၃. ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ ကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်အဲၣ်လၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်​ အဖီခိၣ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်လွံၢ်နၢၣ်​ “ပိာ်ခွါလၢအထီၣ်ပှၢ်သီတဖၣ်​ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အါထီၣ်အမါ အတၢ်ပာ်ကဲကသ့ဒ်လဲၣ်” တက့ၢ်.)

^၁၃ တၢ်မၤလိလၢပဂီၢ်. ကယဲၢ်တၢ်လၢဟံၣ်ခိၣ်မၤဝဲန့ၣ်​ ကဘၣ်မ့ၢ် တၢ်အဲၣ်ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်အီၤလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလဲၣ်. တၢ်မၢဖိယိၤဟၣ်​ တဲဝဲလၢ “ပှၤလၢအတအဲၣ်​ အဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အထံၣ်ဝဲန့ၣ်​ အအဲၣ်ကစၢ်ယွၤလၢ အထံၣ်ဝဲတသ့ဘၣ်တဂၤန့ၣ်​ ကသ့ဒ်လဲၣ်.” (၁ ယိၤဟၣ်​ ၄:၁၁, ၂၀) လီၤဆီဒၣ်တၢ် ပိာ်ခွါလၢအအဲၣ်​ အဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီး အအဲၣ်ဒိးကွၢ်လိ ယဟိဝၤယွၤဒီးယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ ကကွၢ်ထွဲအဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ နီၢ်သးအတၢ်လိၣ်ဘၣ်, သးအတူၢ်ဘၣ်​ ဒီးနီၢ်ခိအတၢ်လိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၅:၈) ဒီးအဝဲကဘၣ်သိၣ်လိအဖိ ဒီးဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤအဖိလီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ အဝဲကမၤတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ ကမၤလၤကပီၤယဟိဝၤယွၤ ဒီးကကဲဘျုးကဲဖှိၣ်လၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်လီၤ. ခဲအံၤပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တခါဘၣ်တခါ ဒီးပကတဲသကိးစ့ၢ်ကီး ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ ကကွၢ်လိမၤဒိးဝဲ ယဟိဝၤယွၤဒီးယ့ၣ်ၡူး ကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ ကြၢးမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်

၁၄. ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ ကကွၢ်ထွဲအဟံၣ်ဖိဃီဖိ အတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢ နီၢ်သးတခီ လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၄ ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ ကဘၣ်ကွၢ်ထွဲ အဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ နီၢ်သးအတၢ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးကွၢ်လိမၤဒိးအပၢ်န့ၣ်​ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲခီဖျိလၢ အဝဲသးအိၣ်​ မၤစၢၤအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်​ ဒ်သိးကအိၣ်ဒီး တၢ်နာ်လၢအဂၢၢ်အကျၢၤလီၤ. (မးသဲ ၅:၃, ၆; မၢ်ကူး ၆:၃၄) ဒ်န့ၣ်အသိး ဟံၣ်ခိၣ်စ့ၢ်ကီး အဝဲကပာ်ဆိဝဲ အဟံၣ်ဖိဃီဖိနီၢ်သး အတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢညါလီၤ. (၅ မိၤၡ့ ၆:၆-၉) အဝဲကမၤစၢၤဝဲ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ ခီဖျိကဖးဒီး မၤလိသကိးလံာ်စီဆှံ, ကလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်, ကဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်တပူၤဃီ ဒီးကမၤစၢၤ ဒီးကမၤဂ့ၤထီၣ်ဝဲအဟံၣ်ဖိဃီဖိ တၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်လီၤ.

၁၅. ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ ကကဟုကယာ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ သးအတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်​ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၅ ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ  ကကဟုကယာ်  အဟံၣ်ဖိဃီဖိအသး အတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အတၢ်ကတိၤလီၤ. (မးသဲ ၃:၁၇) ယ့ၣ်ၡူးစ့ၢ်ကီး အအဲၣ်အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အတၢ်စံးတၢ်ကတိၤဒီး အတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ ယ့ၣ်ၡူးမၤဝဲဒ်န့ၣ်အဃိ အပျဲၢ်အဘီၣ်သ့ၣ်တဖၣ်​ အဲၣ်အီၤလီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၁၅:၉, ၁၂, ၁၃; ၂၁:၁၆) ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ ကပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အအဲၣ်အဖိအမါ ခီဖျိတၢ်လၢအမၤဝဲ ဒ်သိးဒီး ကဘၣ်မၤလိ လံာ်စီဆှံဒီးအဝဲသ့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ အဝဲကဘၣ်တဲဖျါထီၣ်လၢ အအဲၣ်အဖိအမါ ဒီးပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤတၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲတဖၣ်​ ဒီးပတြၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ပှၤဂၤအမဲာ်ညါလီၤ.—ကတိၤဒိ ၃၁:၂၈, ၂၉.

၁၆. ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤန့ၣ်​ ကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်​ ဒီးအအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်အကြၢးအဘၣ်​ ကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ ကဘၣ်ကွၢ်ထွဲ အဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ နီၢ်ခိအတၢ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ်လီၤ.  ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်  တဒိကနၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ်ဘၣ်​ သနာ်က့ ယဟိဝၤယွၤကွၢ်ထွဲ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်လိၣ်ဘၣ်​ လၢနီၢ်ခိတခီလီၤ. (၅ မိၤၡ့ ၂:၇; ၂၉:၅) မုၢ်မဆါတနံၤအံၤစ့ၢ်ကီး ယဟိဝၤယွၤမၤလၢပှဲၤန့ၢ် ပတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢ နီၢ်ခိတခီလီၤ. (မးသဲ ၆:၃၁-၃၃; ၇:၁၁) ဒ်န့ၣ်အသိး ယ့ၣ်ၡူးလုၢ်အီၣ်လုၢ်အီဝဲ ပှၤလၢအပိာ်အခံတဖၣ်လီၤ. (မးသဲ ၁၄:၁၇-၂၀) ယ့ၣ်ၡူးမၤဘျါက့ၤဝဲ ပှၤဆူးပှၤဆါတဖၣ်လီၤ. (မးသဲ ၄:၂၄) ဒ်သိးဟံၣ်ခိၣ်ကမၤသးခု ယဟိဝၤယွၤအသးအဂီၢ် အကဘၣ်မၤလၢပှဲၤန့ၢ်ဝဲ အဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢ နီၢ်ခိတခီလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ အကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လၢအကြၢးအဘၣ်လီၤ. အဝဲတကြၢးမၤတၢ်မၤအါတလၢ ဒ်သိးကဆီၣ်ထွဲ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ အတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢနီၢ်ခိတခီ တုၤဒၣ်လဲာ် ကကွၢ်ထွဲအဝဲသ့ၣ်လၢနီၢ်သး ဒီးသးအတူၢ်ဘၣ်တခီ တချုးလၢၤဘၣ်န့ၣ်တဂ့ၤ.

၁၇. ယဟိဝၤယွၤဒီးယ့ၣ်ၡူး ပာ်လီၤအဒိအတဲာ်လၢ ကသိၣ်လိပှၤဒီး ဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤ လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၇ သိၣ်လိမၤယုၤအဝဲသ့ၣ်တက့ၢ်. ယဟိဝၤယွၤသိၣ်လိဒီး ဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤ ခီဖျိလၢအအဲၣ်ဒိး မၤစၢၤပှၤအဃိလိၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၇-၉) ဒ်ယဟိဝၤယွၤအသိး ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိပှၤလၢ အအိၣ်လၢ အတၢ်စိတၢ်ကမီၤအဖီလာ်လၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤလီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၁၅:၁၄, ၁၅) ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်က့ၤသီက့ၤပှၤလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤလီၤ. (မးသဲ ၂၀:၂၄-၂၈) ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပမ့ၢ်ပှၤတလၢတပှဲၤဘၣ်​ အဃိ ပမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ် ထီဘိလီၤ.—မးသဲ ၂၆:၄၁.

၁၈. ဟံၣ်ခိၣ်လၢအဂ့ၤတဂၤန့ၣ်​ အကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၈ ဟံၣ်ခိၣ်လၢအကွၢ်လိမၤဒိး ယဟိဝၤယွၤဒီး ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ အသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အဖိအမါန့ၣ်​ တမ့ၢ်ပှၤလၢပှၤပှဲၤဘၣ်. အဃိ အဝဲတဘၣ်​ “သးဒိၣ်ထီၣ်” အဖိအမါဘၣ်. (ကလီးစဲ ၃:၁၉) လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲကမၤထွဲ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ ကလၤတံ ၆:၁ အပူၤ ဒီးကဂုာ်ကျဲးစၢး ဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤ အဝဲသ့ၣ်လၢ “တၢ်သးစူၤ အပူၤ” လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ညါလီၤအသးစ့ၢ်ကီးလၢ အမ့ၢ်ပှၤတလၢတပှဲၤဘၣ်. အဃိ ဒ်ယ့ၣ်ၡူးအသိး အကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤလၢ အကသိၣ်လိပှၤဂၤအဂီၢ်န့ၣ်​ အကဘၣ်ပာ်လီၤဝဲ အဒိအတဲာ်လၢအဂ့ၤလီၤ.—၁ ပ့းတရူး ၂:၂၁.

၁၉-၂၀. ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ ဖဲအဘၣ်မၤတၢ်ဆၢတဲာ်တဖၣ်အခါ ကွၢ်လိမၤဒိးဝဲ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူးကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၉ ဟံၣ်ခိၣ်တဂၤ တဆၢတဲာ်တၢ်ထဲ အနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်ဘၣ်. ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဆၢတဲာ်န့ၣ်​ ကဲဘျုးကဲဖှိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပှၤဂၤအဂီၢ်လီၤ. အဒိ, ဖဲယဟိဝၤယွၤတ့လီၤတၢ်သးသမူအခါ အတၢ်ဆၢတဲာ်န့ၣ်​ တမ့ၢ်လၢအနီၢ်ကစၢ်အဘျုးအဂီၢ်ဘၣ်. အဝဲအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပတၢ်အိၣ်မူ ကပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်ခုသးခုအဂီၢ်လီၤ. ပှၤလၢကမၢဆူၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒ်သိးကဟ့ၣ်လီၤအဖိခွါလၢ ကသံလၢပတၢ်ဒဲးအဂီၢ်န့ၣ်​ တအိၣ်နီတဂၤဘၣ်. အဝဲမၤဝဲဒ်အံၤ ခီဖျိလၢအသးအိၣ်​ မၤစၢၤပှၤအဃိလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးစ့ၢ်ကီး မၤတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ ကကဲဘျုးကဲဖှိၣ်လၢ ပှၤဂၤအဂီၢ်လီၤ. (ရိမ့ၤ ၁၅:၃) အဒိ, ဖဲယ့ၣ်ၡူးလီၤဘှံးလီၤတီၤ ဒီးအဲၣ်ဒိးအိၣ်ဘှံးအခါဒၣ်လဲာ် အဝဲသးအိၣ်သိၣ်လိဒံး ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်လီၤ.—မၢ်ကူး ၆:၃၁-၃၄.

^၂၀ ဟံၣ်ခိၣ်လၢအဂ့ၤတဂၤန့ၣ်​ ကမၤတၢ်ဆၢတဲာ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်န့ၣ်​ တမ့ၢ်တၢ်ညီလၢအဂီၢ်ဘၣ်. အဝဲကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဟးဆှဲးဝဲတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ အဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ အသးအတၢ်တူၢ်ဘၣ်​ ဒီးတၢ်အဲၣ်လီၤထဲအသးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲကပျဲဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤကသိၣ်လိအီၤလီၤ.c (ကတိၤဒိ ၂:၆, ၇) ခီဖျိအမၤဝဲဒ်န့ၣ်အဃိ ကဆိကမိၣ်န့ၢ်တၢ်လၢပှၤဂၤအဂီၢ် ဒီးတမ့ၢ်လၢအနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်ဘၣ်.—ဖံလံးပံၤ ၂:၄.

၂၁. တၢ်မၤလိလၢခံတခါ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၂၁ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤဝဲ ဟံၣ်ခိၣ်တဖၣ်​ မူဒါလၢအလီၤဆီတခါလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ရ့ဒီး ပှၤဂၤဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ အကဘၣ်ဟ့ၣ်က့ၤ တၢ်စံးဆၢလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဝၤတဂၤ ကဂုာ်ကျဲးစၢးမၤထွဲဝဲ ဒ်ယဟိဝၤယွၤဒီး ယ့ၣ်ၡူးအဒိအတဲာ်အသိးလီၤ. အဝဲမ့ၢ်မၤဝဲဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ အကကဲထီၣ်ဟံၣ်ခိၣ်လၢအဂ့ၤတဂၤလီၤ. အမါစ့ၢ်ကီး မ့ၢ်မၤလၢပှဲၤအမူဒါလၢ တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီအပူၤန့ၣ်​ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ ကအိၣ်ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်လီၤ. မါတဂၤကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤဝဲ အဝၤတၢ်တီခိၣ်ရိၤမဲ လၢအဟံၣ်ပူၤဃီပူၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်​ ဒီးအဝဲထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲမနုၤတဖၣ်လဲၣ်. တၢ်မၤလိလၢခံတခါ ကစံးဆၢန့ၢ်ပှၤ တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤလီၤ.