တၢ်မၤလိ ၄၂
တၢ်သးဝံၣ် ၄၄ ပှၤလၢဆီၣ်လီၤအသး အတၢ်ထုကဖၣ်
နမၤဂ့ၤထီၣ် နတၢ်ထုကဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်
“ယကိးထီၣ်နၤလၢ ယသးဒီဖျၢၣ်ညါလီၤ. အိ ယဟိဝၤယွၤဧၢ, စံးဆၢယၤတက့ၢ်.”—စံး ၁၁၉:၁၄၅
တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်
ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤလၢညါတဖၣ် အတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပမၤဂ့ၤထီၣ် ပတၢ်ထုကဖၣ်.
၁-၂. (က) ပကဃ့ထုကဖၣ်တၢ် လၢပသးဒီဖျၢၣ်အဂီၢ် ဘၣ်မနုၤအဃိ တညီဝဲထီဘိဘၣ်လဲၣ်. (ခ) ယဟိဝၤယွၤ ဒိကနၣ်ပတၢ်ထုကဖၣ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်.
တဘျီတခီၣ် မ့ၢ်နတူၢ်ဘၣ်လၢ နတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်က့ၤတၢ်လၢ နဃ့ဝံၤတၢ်မံၤ မ့တမ့ၢ် ကဲထီၣ်ဝဲဒ် လုၢ်လၢ်တခါအသိးဧါ. နမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်ထဲနၤတဂၤဘၣ်. ခီဖျိလၢ ပတၢ်မၤအါအဃိ ဖဲပဃ့ထုကဖၣ်အခါ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပကကရီဃ့အီၤ. မ့တမ့ၢ် ပကဆိကမိၣ်ဘၣ်လၢ ပတကြၢးဒီး ကစၢ်ယွၤဘၣ်အဃိ ပကတဲဘၣ်အီၤ တၢ်အိၣ်လၢပသးပူၤ နီၢ်ကီၢ်န့ၣ် အတညီဘၣ်.
၂ လံာ်စီဆှံ တဲဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အဒိကနၣ် “ပှၤလၢအဆီၣ်လီၤအသး” အတၢ်ထုကဖၣ်. (စံး ၁၀:၁၇) အဃိ ဖဲပဃ့ထုကဖၣ်အခါ ယဟိဝၤယွၤ တမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ ပကတဲ တၢ်ကတိၤလၢ အပတီၢ် ထီတလၢဘၣ်. အအဲၣ်ဒိးလၢ ပတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် ကဟဲထီၣ်လၢပသးပူၤ ဒီးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဆီၣ်လီၤသး. ယဟိဝၤယွၤ သးအိၣ်ပှၤ ဒိၣ်မးအဃိ တၢ်လၢပဃ့တဖၣ်န့ၣ် အဒိကနၣ်ဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး.—စံး ၁၃၉:၁-၃.
၃. လၢတၢ်မၤလိအံၤ ပကတဲသကိး တၢ်သံကွၢ် မနုၤလဲၣ်.
၃ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ တၢ်အိၣ်လၢ ပသးပူၤ သ့ခဲလၢာ်လဲၣ်. ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ် ဃ့ထုကဖၣ်ဒ်လဲၣ်. ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤလၢညါတဖၣ် အတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပမၤဂ့ၤထီၣ် ပတၢ်ထုကဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. ဖဲပသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ် အါတလၢအခါ ပတဲဖျါထီၣ် ပတၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် မ့ၢ်တညီဘၣ်န့ၣ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. ပကတဲသကိး တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ အတၢ်စံးဆၢ.
တဲဘၣ်ယဟိဝၤယွၤလၢ နတၢ်တူၢ်ဘၣ် လၢနသးဒီဖျၢၣ်
၄. ဒ်သိး ပဃ့ထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် လၢပသးဒီဖျၢၣ် ကဘူၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ် ထံၣ်အီၤဒ်လဲၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၁၄၅)
၄ ပမ့ၢ်ထံၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒ်ပသကိးလၢ အသးတီ လၢအအဲၣ်ဒိး တၢ်အဂ့ၤကတၢၢ် လၢပဂီၢ်န့ၣ် ပကဃ့ထုကဖၣ် လၢအအိၣ် လၢပသးဒီဖျၢၣ်. ဒီးပကတဲဘၣ်အီၤ ပတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးပတၢ်တူၢ်ဘၣ်အဂီၢ် ပတဘၣ်ယိၣ်တၢ်ဘၣ်. ပှၤလၢအကွဲး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉ စ့ၢ်ကီး ဖဲအဃ့ထုကဖၣ် လၢယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်အခါ အဂုာ်ကျဲးစၢး ထံၣ်ယဟိဝၤယွၤဒ်န့ၣ်. ဘၣ်ဆၣ် လၢအတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ် အထံၣ်ဘၣ်ဒံး တၢ်ကီတၢ်ခဲ, အဒိ ဒ်သိးဒီး ပှၤတဲဟးဂီၤအဂ့ၢ်. (စံး ၁၁၉:၂၃, ၆၉, ၇၈) တကးဒံးဘၣ် ခီဖျိလၢ အမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ်အဃိ တဘျီတခီၣ်န့ၣ် အသးလီၤစၢ်. (စံး ၁၁၉:၅) သနာ်က့ အကတဲဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ လၢအတၢ်တူၢ်ဘၣ် လၢအသးဒီဖျၢၣ်အဂီၢ် အတဘၣ်ယိၣ်တၢ်ဘၣ်.—ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၁၄၅.
၅. ပမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ ပအိၣ်ဒီးတၢ်ကမၣ် သနာ်က့ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ် ဆဲးဃ့ထုကဖၣ် လၢယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်ဒူဒူလဲၣ်. တဲဖျါထီၣ် တၢ်အဒိ.
၅ ပှၤလၢအမၤဘၣ် တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်စ့ၢ်ကီး ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးလၢ အဝဲသ့ၣ် ကဃ့ထုကဖၣ် လၢအအိၣ်. (ၡါ ၅၅:၆, ၇) အဃိ ပမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ ပအိၣ်ဒီး တၢ်ကမၣ် သနာ်က့ ပကဘၣ် ဆဲးဃ့ထုကဖၣ် လၢယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်ဒူဒူ. အဒိ ဖဲနဟးကမၣ်ကျဲအခါ ဒ်သိးနဃုက့ၤ နကျဲကဘၣ်အဂီၢ် နမ့ၢ်ဃ့ တၢ်မၤစၢၤလၢ ပှၤလၢအအိၣ်လၢ လီၢ်ကဝီၤ တဂၤဂၤန့ၣ် အကဒုးနဲၣ်နၤကျဲ. ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိလၢ နမဲာ်ဆှးအဃိ နတဃ့တၢ်မၤစၢၤဘၣ်ဧါ. တမ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဘၣ်. ဒ်န့ၣ်အသိး တဘျီတခီၣ် ပမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ ပဆၢတဲာ်ကမၣ်ဘၣ်တၢ် မ့တမ့ၢ် ပမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ် သနာ်က့ ပကဘၣ် ဆဲးဃ့ထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်ဒူဒူဒံး.—စံး ၁၁၉:၂၅, ၁၇၆.
ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်ဃ့ထုကဖၣ်ဒ်လဲၣ်
၆-၇. ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါန့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပတၢ်ဃ့ထုကဖၣ် ကဂ့ၤထီၣ်ဒ်လဲၣ်. တဲဖျါထီၣ် တၢ်လဲၤခီဖျိ. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ဂ့ၢ်အဘျဲၣ်.)
၆ ဖဲပဃ့ထုကဖၣ်အခါ ပမ့ၢ်တဲဘၣ် ယဟိဝၤယွၤလၢ ပတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးပတၢ်တူၢ်ဘၣ် ပျီပျီန့ၣ် ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအီၤ ကဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်. အဃိ ဒ်သိး ပတၢ်ထုကဖၣ် ကဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ် ပကကွၢ်သကိး တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တနီၤလၢ ကမၤစၢၤပှၤ.
၇ ဆိကမိၣ်ထံ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ.a ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ အါအါန့ၣ် ဖဲပဃ့ထုကဖၣ် လၢအအိၣ်အခါ ကညီလၢ ပကတဲဘၣ်အီၤ ပတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးပတၢ်တူၢ်ဘၣ် ပျီပျီ. (စံး ၁၄၅:၈, ၉, ၁၈) ဆိကမိၣ်ကွၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ခရံးစတံ အတၢ်လဲၤခီဖျိ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အံၤ အပါန့ၣ် အကဲပှၤလၢ အဆူၣ်အကိၤတဂၤ. အတဲဝဲလၢ “ယကထံၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒ်ပါလၢ အပှဲၤဒီးတၢ်အဲၣ်န့ၣ် အတညီလၢ ယဂီၢ်ဘၣ်. ဒီးခီဖျိလၢ ယတလၢပှဲၤဘၣ်အဃိ ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ယၤ.” တၢ်မနုၤ မၤစၢၤအီၤလဲၣ်. အတဲဝဲလၢ “ယဆိကမိၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်အဲၣ်လၢအတီ အဂ့ၢ်အါမး. အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါအံၤ ဒုးနာ်န့ၢ်ယၤလၢ အအဲၣ်ယၤနီၢ်ကီၢ်. ယသ့ၣ်ညါလၢ အကအိၣ်လၢ ယကပၤထီဘိ. ဒီးယမ့ၢ်မၤကမၣ်တၢ် သနာ်က့ အကအဲၣ်ယၤ ဒီးမၤစၢၤယၤဒံး. အဃိ ဖဲယဆိကမိၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ကဲပှၤလၢ အပှဲၤဒီးတၢ်အဲၣ် အဂ့ၢ်အခါ အမၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကတဲဘၣ်အီၤ တၢ်လၢအမၤသးခုယၤ ဒီးမၤသးအုးယၤ”
၈-၉. တချုးလၢ ပဃ့ထုကဖၣ်ဒံးဘၣ်အခါ ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ပာ်စၢၤ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ပကတဲန့ၣ် ကကဲဘျုးဒ်လဲၣ်. တဲဖျါထီၣ် တၢ်လဲၤခီဖျိ.
၈ ဆိကမိၣ်ပာ်စၢၤ တၢ်ဂ့ၢ်လၢနကတဲ. တချုးလၢ နဃ့ထုကဖၣ် ဒံးဘၣ်န့ၣ် နသံကွၢ်လီၤနသး ဒ်အံၤသ့. ‘ခဲအံၤ ယထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲ မနုၤတဖၣ်လဲၣ်. ပှၤလၢ ယကဘၣ်ပျၢ်ကွံာ် အတၢ်ကမၣ်န့ၣ် အိၣ်တဂၤဂၤဧါ. တၢ်ဆီတလဲလၢ ယထံၣ်ဘၣ် လၢယတၢ်အိၣ်မူအပူၤ ဒီးယလိၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤစၢၤန့ၣ် အိၣ်တမံၤမံၤဧါ.’ (၂ စီၤပၤ ၁၉:၁၅-၁၉) တကးဒံးဘၣ် ပဆိကမိၣ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ထုကဖၣ်လၢ ယ့ၣ်ၡူး သိၣ်လိပှၤ ဒီးပဃ့ထုကဖၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အမံၤ, အဘီအမုၢ် ဒီးအတၢ်ဘၣ်သး အဂ့ၢ်သ့.—မး ၆:၉, ၁၀.
၉ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် အလဲးစကၤ သ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ အဝၤအိၣ်ဒီး ခိၣ်နူာ်ခဲစၢၤတၢ်ဆါ ဒီးတအိၣ်မူဘၣ် ယံာ်ယံာ်လၢၤဘၣ်. အတဲဝဲလၢ “ယသးဟးဂီၤ နးဒိၣ်မးအဃိ ဖဲယဃ့ထုကဖၣ်အခါ ယကဘၣ်တဲ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ယတသ့ၣ်ညါ လၢၤဘၣ်.” တၢ်မနုၤ မၤစၢၤအီၤလဲၣ်. အတဲဝဲလၢ “တချုးလၢ ယဃ့ထုကဖၣ် ဒံးဘၣ်န့ၣ် ယဆိကမိၣ်ထံ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ယကတဲ ယဟိဝၤယွၤ. ယမၤဒ်အံၤအဃိ အမၤစၢၤယၤဒ်သိး ယတတဲထဲ ယနီၢ်ကစၢ် တၢ်ဂ့ၢ်ကီ ဒီးယဝၤ အတၢ်ဆူးတၢ်ဆါ အဂ့ၢ်ဘၣ်. ခီဖျိလၢ ယဆိကမိၣ်ပာ်စၢၤ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ယကတဲအဃိ ယပာ်ယသးမုာ်မုာ် ဒီးဖဲယဃ့ထုကဖၣ်အခါ ယတဲဘၣ် ယဟိဝၤယွၤလၢ တၢ်ဂ့ၢ်အကလုာ်ကလုာ်သ့.”
၁၀. ဖဲပဃ့ထုကဖၣ်အခါ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ် ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးတဘၣ် ဃ့ကရီတၢ်ဘၣ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)
၁၀ ဖဲနဃ့ထုကဖၣ်အခါ ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးဃ့ကရီတဂ့ၤ. ပမ့ၢ်ဃ့ထုကဖၣ် ဖုၣ်ဖုၣ်ဖိသနာ်က့ အကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကမၤဂ့ၤထီၣ် ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်ဟံးန့ၢ်အါထီၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ် တစဲးဖိန့ၣ် ပတဲဘၣ် ယဟိဝၤယွၤလၢ ပတၢ်တူၢ်ဘၣ် ကသ့အါထီၣ်.b ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် အလဲးစကၤအဝၤ အလဲကၠၤန့ၣ် တဲဝဲလၢ “လၢတနံၤအတီၢ်ပူၤန့ၣ် ယဃ့ထုကဖၣ် တဘျုးဘျီညါ. ခီဖျိလၢ ယဟံးန့ၢ်အါထီၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ယကတဲတၢ်ဒီး ယဟိဝၤယွၤအဃိ ယတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအီၤ ဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်. ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အသးစူၤ ဒီးအအိၣ်ခိး ဒိကနၣ်ယၤအဃိ ယတကရီ မၤကတၢၢ်အီၤ ချ့ချ့ဘၣ်.” နၤစ့ၢ်ကီး ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးဃုကွၢ်တၢ်လီၢ် ဘှ့ၣ်ဘှ့ၣ်ဘှီၣ်ဘှီၣ်လၢ နကဃ့ထုကဖၣ်အဂီၢ်. တကးဒံးဘၣ် ဖဲနဃ့ထုကဖၣ်အခါ နတဲသီၣ်အီၤလၢ နကလုၢ်ဆံးဆံးဖိသ့. ဝံၤဒီး ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤညီနုၢ်နသး ဒ်အံၤထီဘိ.
ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးဃုကွၢ်တၢ်လီၢ် ဘှ့ၣ်ဘှ့ၣ်ဘှီၣ်ဘှီၣ်လၢ နကဃ့ထုကဖၣ်အဂီၢ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၀)
ဆိကမိၣ်ထံ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤလၢညါတဖၣ် အတၢ်ထုကဖၣ်
၁၁. ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤလၢညါတဖၣ် အတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် အဘျုးဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်လွံၢ်နၢၣ် လၢအမ့ၢ် “မ့ၢ်နတူၢ်ဘၣ် ဒ်သိးဒီး အဝဲသ့ၣ်ဧါ.”)
၁၁ နမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤလၢညါတဖၣ် အတၢ်ထုကဖၣ် ဒီးအသးဝံၣ် စံးထီၣ်ပတြၢၤ ယဟိဝၤယွၤ အဂ့ၢ်န့ၣ် ကကဲဘျုး လၢနဂီၢ်စ့ၢ်ကီး. တကးဒံးဘၣ် နမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံ ဘၣ်ဃးဒီး အဝဲသ့ၣ် တဲဖျါထီၣ် အတၢ်တူၢ်ဘၣ် လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤစ့ၢ်ကီးနၤလၢ နကတဲဖျါထီၣ် နတၢ်တူၢ်ဘၣ် လၢယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်. ဒီးဖဲနဆိကမိၣ်ထံ တၢ်ကတိၤလၢ အဝဲသ့ၣ်တဲဝဲ ဖဲအဝဲသ့ၣ် စံးထီၣ်ပတြၢၤ ယဟိဝၤယွၤ လၢအတၢ်ထုကဖၣ် အပူၤအခါ နကသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်ကတိၤအသီလၢ နတဲဖျါထီၣ်လၢ နတၢ်ထုကဖၣ် အပူၤသ့စ့ၢ်ကီး. နမၤဒ်အံၤအဃိ နကထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤလၢညါတဖၣ် အတၢ်တူၢ်ဘၣ် ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢ အဃ့ဝဲန့ၣ် အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး နတၢ်တူၢ်ဘၣ် ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢနဃ့စ့ၢ်ကီး.
၁၂. ဖဲပဖး တၢ်ထုကဖၣ်အဂ့ၢ် လၢလံာ်စီဆှံအပူၤအခါ ပသံကွၢ် တၢ်သံကွၢ် မနုၤသ့လဲၣ်.
၁၂ ဖဲပဖး တၢ်ထုကဖၣ်အဂ့ၢ် လၢလံာ်စီဆှံအပူၤအခါ ပသံကွၢ်လီၤပသး ဒ်အံၤသ့. ‘တၢ်ထုကဖၣ်အံၤ မတဂၤ ဃ့ဝဲလဲၣ်. အတၢ်အိၣ်သး မၤသးဒ်လဲၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိ အဃ့ထုကဖၣ် ဒ်အံၤလဲၣ်. မ့ၢ်ယတၢ်တူၢ်ဘၣ် လီၤဂာ်ဒ်သိးဒီးအီၤဧါ. လၢအတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် ယဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်.’ နကသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်စံးဆၢအဂီၢ် နမ့ၢ်ဃုသ့ၣ်ညါ အါထီၣ်န့ၣ် နကန့ၢ်ဘၣ် အဘျုးအါမး. ပကကွၢ်သကိး တၢ်ထုကဖၣ် အဒိလွံၢ်ခါ.
၁၃. လၢနီၢ်ဃးနၤ အတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. (၁ ၡမူၤအ့လး ၁:၁၀, ၁၁) (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)
၁၃ ဖး ၁ ၡမူၤအ့လး ၁:၁၀, ၁၁. နီၢ်ဃးနၤ အတၢ်ထုကဖၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဖးဒိၣ်ခံခါ. တၢတခါန့ၣ် နီၢ်ဃးနၤ အဖိအိၣ်တန့ၢ်ဘၣ် ဒီးအဝၤ အမါလၢအဂၤတဂၤန့ၣ် မၤကီမၤခဲအီၤ နးမး. (၁ မူၤ ၁:၄-၇) နမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ နမၤဘၣ်ဂီၢ်က့ၤအီၤ တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် လၢနီၢ်ဃးနၤ အတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် နဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိ သ့ဒ်လဲၣ်. နီၢ်ဃးနၤ ဃ့ထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်ဖးယံာ် ဒီးတဲဘၣ်အီၤလၢ အတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤခဲလၢာ်. အမၤဝဲဒ်န့ၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ အသးမုာ်ထီၣ်က့ၤ. (၁ မူၤ ၁:၁၂, ၁၈) ပမ့ၢ် “ပာ်ထီၣ် [ပ] တၢ်ဝံဃၢလၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်” ဒီးတဲဘၣ်အီၤ ပတၢ်တူၢ်ဘၣ် ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ် ပသးကမုာ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး.—စံး ၅၅:၂၂.
နီၢ်ဃးနၤန့ၣ် အဖိအိၣ်တန့ၢ်ဘၣ် ဒီးအဝၤ အမါလၢအဂၤတဂၤန့ၣ် တဲဆဲးအဲးအီၤ ခဲအံၤခဲအံၤ. ဘၣ်ဆၣ် နီၢ်ဃးနၤ တဲဖျါထီၣ် အတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤ ခဲလၢာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၃)
၁၄. (က) လၢနီၢ်ဃးနၤ အတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိ အဂၤမနုၤလဲၣ်. (ခ) ပမ့ၢ်ဖးလံာ်စီဆှံ ဒီးဆိကမိၣ်ထံ တၢ်ဂ့ၢ်လၢပဖးန့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပမၤဂ့ၤထီၣ် ပတၢ်ထုကဖၣ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အဘျဲၣ်.)
၁၄ နီၢ်ဃးနၤ အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အဖိခွါ စှၤကိာ်နံၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ အလဲၤဆှၢအဖိခွါလၢ ပှၤလုၢ်တၢ်ခိၣ်အဒိၣ်ကတၢၢ် စီၤဧ့လံၤ အအိၣ်. (၁ မူၤ ၁:၂၄-၂၈) အဃ့ထုကဖၣ် လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ် လၢအသးဒီဖျၢၣ် ဒီးအတဲဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤကွၢ်ထွဲ ဒီးဒီသဒၢ အခ့အပှၤလၢ အတီဒီးအီၤအဃိ အစံးဘျုးဘၣ် ယဟိဝၤယွၤဒိၣ်မး.c (၁ မူၤ ၂:၁, ၈, ၉) နီၢ်ဃးနၤ ထံၣ်ဘၣ်ဒံး တၢ်ကီတၢ်ခဲ ဘၣ်ဆၣ် အတဆိကမိၣ်ထဲ အတၢ်ကီတၢ်ခဲ အဂ့ၢ်ဘၣ်. အဆိကမိၣ်အါလၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤ. ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤတ့ၢ်ပှၤ လၢညါ တုၤလၢခဲအံၤန့ၣ် ပမ့ၢ်ဆဲးထံၣ်ဘၣ်ဒံး တၢ်ကီတၢ်ခဲ သနာ်က့ ပလဲၤခီဖျိအီၤကန့ၢ်.
၁၅. လၢဝံယံးရမံယၤ အတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. (ယံးရမံယၤ ၁၂:၁)
၁၅ ဖး ယံးရမံယၤ ၁၂:၁. ဖဲဝံယံးရမံယၤ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ပှၤအၢပှၤသီတဖၣ် မၤတၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ် ဒီးအိၣ်ဘၣ် ဘီၣ်ဘီၣ်ညီညီအခါ အသးဘၣ်တံာ်တာ်. ဒီးပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် တရ့အီၤ ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်အဃိ အသးလီၤစၢ် တဘျုးဘျီညါ. (ယံး ၂၀:၇, ၈) အဃိ ဖဲပှၤတရ့ပှၤ ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ် ဒီးပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤမၤတၢ်တတီတလိၤတဖၣ် မၤတၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်အခါ ပနၢ်ပၢၢ်စၢၤ ဝံယံးရမံယၤ အတၢ်တူၢ်ဘၣ်သ့. ဝံယံးရမံယၤတဲဘၣ် ယဟိဝၤယွၤလၢ အထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကဲထီၣ်သး တဖၣ်အံၤအဃိ အသးတမုာ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် အသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အမၤတၢ်တီတၢ်လိၤထီဘိ. ဒီးဖဲအထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အထီဒါက့ၤတၢ်တဖၣ်အခါ အနာ်န့ၢ်အါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်တီတၢ်လိၤ. (ယံး ၃၂:၁၉) ပဝဲစ့ၢ်ကီး ဖဲပှၤတရ့ပှၤ ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်အခါ ပသးဘၣ်ဒိထဲလဲၣ်န့ၣ် ပတဲဘၣ် ယဟိဝၤယွၤသ့. ဘၣ်ဆၣ် ပနာ်စ့ၢ်ကီးလၢ ဆၢကတီၢ်မ့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကမၤဘၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်တတီတလိၤ တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤ လၢပထံၣ်ဘၣ်လၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ.
၁၆. လၢပှၤလ့ၤဝံဖိတဂၤ အတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၂:၁-၄) (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂီၤ.)
၁၆ ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၂:၁-၄. ပှၤလၢအကွဲး ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ တယုၢ်အံၤ အကဲဝဲ ပှၤလ့ၤဝံဖိတဂၤလၢ အဘၣ်တၢ်က့ၤဖီၣ်အီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ အတလဲၤ ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဘၣ်တၢ်လၢ တၢ်လုၢ်ဟံၣ် တပူၤဃီဒီး ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အဂၤတဖၣ်ဘၣ်. အဃိ အတဲဖျါထီၣ် အတၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ တယုၢ်အံၤ. အဒိ ခီဖျိလၢ ပတၢ်ဆူးတၢ်ဆါအဃိ ပဟးထီၣ်လၢဟံၣ်ပူၤ တန့ၢ်ဘၣ် မ့တမ့ၢ် ခီဖျိလၢ ပတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဃိ ပလီၤဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤ. ဖဲပထံၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်သး ဒ်အံၤအခါ ပနၢ်ပၢၢ်စၢၤ ပှၤလ့ၤဝံဖိတဂၤအံၤ အတၢ်တူၢ်ဘၣ်သ့. တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ပတူၢ်ဘၣ်တၢ်ကမုာ် ဒီးတဘျီတခီၣ်န့ၣ် ပသးကလီၤစၢ်. ပတၢ်တူၢ်ဘၣ် မ့ၢ်အိၣ်ဒ်လဲၣ် သနာ်က့ ပဃ့ထုကဖၣ် ဒီးတဲဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ ပျီပျီသ့. တၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ် ပတၢ်တူၢ်ဘၣ် ဒီးကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်အကြၢးအဘၣ် လၢပတၢ်အိၣ်သး အဖီခိၣ်. ပှၤလ့ၤဝံဖိ တဂၤအံၤ မၤဝဲဒ်န့ၣ်အဃိ အသ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲလၢ အတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ အကစံးထီၣ်ပတြၢၤ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အိၣ်ဒံး. (စံး ၄၂:၅) တကးဒံးဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကကွၢ်ထွဲအီၤ ဒ်လဲၣ်န့ၣ် အဆိကမိၣ်ထံဝဲစ့ၢ်ကီး. (စံး ၄၂:၈) အဃိ ပမ့ၢ်ဃ့ထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ် လၢပသးဒီဖျၢၣ်န့ၣ် ပကသ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတူၢ်ဘၣ်တၢ် ဒ်အံၤလဲၣ် ဒီးပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သူၣ်မံသးမုာ်. တကးဒံးဘၣ် ဒ်သိး ပဆဲးတူၢ်တၢ် ကန့ၢ်အဂီၢ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ.
ပှၤလ့ၤဝံဖိတဂၤလၢ အကွဲးဝဲ စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၂ န့ၣ် အတဲဖျါထီၣ် အတၢ်တူၢ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်. ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပမ့ၢ်ဃ့ထုကဖၣ် ဒီးတဲဖျါထီၣ် ပတၢ်တူၢ်ဘၣ်ပျီပျီန့ၣ် ပကအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်အကြၢးအဘၣ် လၢပတၢ်အိၣ်သး အဖီခိၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၆)
၁၇. (က) လၢဝံယိၤနါ အတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. (ယိၤနါ ၂:၁, ၂) (ခ) ဖဲပထံၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်သးကီခဲအခါ ပမ့ၢ်နီၣ်ဘၣ်က့ၤ လံာ်စီဆှံ အဆၢတဖၣ်လၢ လံာ်စံးထီၣ်ပတြၢၤ အပူၤန့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်လဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အဘျဲၣ်.)
၁၇ ဖး ယိၤနါ ၂:၁, ၂. ဖဲဝံယိၤနါ ဃ့ထုကဖၣ်တၢ် တဘျီအံၤအခါ အအိၣ်လၢ ညၣ်ဖးဒိၣ် အဟၢဖၢပူၤ. ဝံယိၤနါန့ၣ် အတဒိကနၣ် ယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်ဘၣ် သနာ်က့ အနာ်ဝဲ သပှၢ်တၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ နၢ်ဟူအတၢ်ထုကဖၣ်. ဒီးဖဲအဃ့ထုကဖၣ်အခါ အတဲဖျါထီၣ် တၢ်ကတိၤလၢ အအိၣ်လၢ လံာ်စံးထီၣ်ပတြၢၤ အပူၤအါမး.d တၢ်ကတိၤလၢ လံာ်စံးထီၣ်ပတြၢၤ အပူၤန့ၣ် ဖျါလၢ အသ့ၣ်ညါဝဲဂ့ၤဂ့ၤ. ခီဖျိလၢ အနီၣ်ဘၣ်က့ၤ တၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ်အဃိ အနာ်ဝဲ သပှၢ်တၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤစၢၤအီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ပမ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး တိၢ်နီၣ်ဃာ် လံာ်စီဆှံအဆၢ တနီၤန့ၣ် ဖဲပထံၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်သးကီခဲ ဒီးဃ့ထုကဖၣ် လၢယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်အခါ ပကနီၣ်ဘၣ်က့ၤ လံာ်စီဆှံအဆၢ ဒီးပသးကမုာ်ထီၣ်က့ၤ.
ဆဲးဃ့ထုကဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်ထီဘိ
၁၈-၁၉. ဖဲပဃ့ထုကဖၣ်အခါ ပတဲဖျါထီၣ် ပတၢ်တူၢ်ဘၣ် မ့ၢ်တဘၣ်ဘၣ်န့ၣ် တၢ်ကတိၤဖဲ ရိမ့ၤ ၈:၂၆, ၂၇ မၤမုာ်ထီၣ်ပသး ကသ့ဒ်လဲၣ်. တဲဖျါထီၣ် တၢ်လဲၤခီဖျိ.
၁၈ ဖး ရိမ့ၤ ၈:၂၆, ၂၇. တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ပသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ် ဒိၣ်တလၢအဃိ ပကတဲဘၣ် ယဟိဝၤယွၤလၢ ပတၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပတဲမးတဘၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲန့ၣ်အခါ ကစၢ်ယွၤ အသးစီဆှံ “ဃ့ကညးန့ၢ် တၢ်လၢပဂီၢ်သ့.” တၢ်ကတိၤအံၤ အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ မနုၤလဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤ သူဝဲအသးစီဆှံလၢ ကမၤစၢၤ ပှၤကွဲးလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ်လၢ ကကွဲးလီၤဝဲ အခ့အပှၤ အတၢ်ထုကဖၣ်အဂ့ၢ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤ. အဃိ ဖဲပဃ့ထုကဖၣ်အခါ ပတဲဖျါထီၣ် ပတၢ်တူၢ်ဘၣ် မ့ၢ်တဘၣ်ဘၣ် သနာ်က့ အခ့အပှၤ အတၢ်ထုကဖၣ် လၢအအိၣ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကထံၣ်ဝဲဒ်သိး အကဲပတၢ်ဃ့ထုကဖၣ် ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အကစံးဆၢက့ၤပှၤ.
၁၉ ပကကွၢ်သကိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ယဲၤလံနၤ အတၢ်လဲၤခီဖျိ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အံၤ အအိၣ်လၢ ကီၢ်ရၢၡါ ဒီးခီဖျိလၢ အဃ့ထုကဖၣ် ဒီးအဖးလံာ်စီဆှံအဃိ ပှၤဖီၣ်အီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ယဲၤလံနၤ တဲဝဲလၢ “ယသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ် ဒိၣ်မးအဃိ ယကဘၣ် ဃ့ထုကဖၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယတသ့ၣ်ညါလၢၤဘၣ်. လၢခံန့ၣ် ယသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤ အတၢ်ထုကဖၣ် လၢအအိၣ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကထံၣ်ဝဲဒ်သိး အကဲယတၢ်ဃ့ထုကဖၣ်. ယထံၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်သး ကီခဲနးမး သနာ်က့ ယသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ အမၤမုာ်ထီၣ် ယသးဒိၣ်မး.”
၂၀. ဖဲပသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ် ဒိၣ်မးအခါ တချုးလၢ ပဃ့ထုကဖၣ် ဒံးဘၣ်န့ၣ် ပကတဲာ်ကတီၤပသး ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၂၀ ဖဲပသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတၢ် ဒိၣ်မးအခါ ပကစးထီၣ် ဃ့ထုကဖၣ် သနာ်က့ ပသးကဒံဝ့ၤဒံဝီၤဒံး. အဃိ ပကတဲာ်ကတီၤပသး ကသ့ဒ်လဲၣ်. တချုးလၢ ပဃ့ထုကဖၣ် ဒံးဘၣ်န့ၣ် ပဒိကနၣ် လံာ်စံးထီၣ်ပတြၢၤ လၢပှၤသွီပာ်လၢ တၢ်ကလုၢ်သ့. တကးဒံးဘၣ် ပကွဲးလီၤ ပတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ် ဒ်စီၤပၤဒၤဝံး မၤဝဲအသိးသ့. (စံး ၁၈, ၃၄, ၁၄၂; တၢ်ကတိၤအိးထီၣ်.) ဘၣ်ဆၣ် ပကဘၣ် ကတဲာ်ကတီၤပသး ဒ်လဲၣ်န့ၣ် တၢ်ဘျၢ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး တအိၣ်ဘၣ်. (စံး ၁၄၁:၂) အဃိ ဒ်သိး နကကတဲာ်ကတီၤနသးအဂီၢ် မၤတၢ်လၢ အကကဲဘျုး ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ နနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်.
၂၁. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဘၣ်ဃ့ထုကဖၣ် လၢပသးဒီဖျၢၣ်လဲၣ်.
၂၁ တချုးလၢ ပတဲတၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ သ့ၣ်ညါပာ်စၢၤ ပတၢ်တူၢ်ဘၣ် ခဲလၢာ်လံ. (စံး ၁၃၉:၄) သနာ်က့ အအဲၣ်ဒိးလၢ ပကတဲဘၣ်အီၤ ပတၢ်တူၢ်ဘၣ် ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပနာ်န့ၢ်အီၤဒံး. အဃိ နကဃ့ထုကဖၣ်လၢ နပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ် အအိၣ်န့ၣ် တဘၣ်ဘၣ်ယိၣ်တၢ်တဂ့ၤ. ဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလၢ တၢ်ထုကဖၣ်အဂ့ၢ် လၢအအိၣ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤ ဒီးဃ့ထုကဖၣ် လၢနသးဒီဖျၢၣ်. တဲဘၣ်အီၤလၢ တၢ်လၢအမၤသးခုနၤ ဒီးတၢ်လၢအမၤသးအုးနၤ. ယဟိဝၤယွၤ ကဲနသကိးလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်အဃိ အကမၤစၢၤနၤထီဘိ.
တၢ်သးဝံၣ် ၄၅ တၢ်လၢယဆိကမိၣ်ထံအီၤ
a လၢလံာ်လၢအမ့ၢ် လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ်လၢ ခရံာ်ဖိအတၢ်အိၣ်မူအဂီၢ် န့ၣ် ဃုကွၢ် တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီ လၢအမ့ၢ် “ယဟိဝၤယွၤ.” ဒီးဖဲန့ၣ် မၤလိကွၢ် တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီဖိ လၢအမ့ၢ် “ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတနီၤန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.”
b ဖဲပဃ့ထုကဖၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ လၢကမျၢၢ်အါဂၤ အမဲာ်ညါအခါ ညီနုၢ်န့ၣ် ပဃ့အီၤဖုၣ်ဖုၣ်ဖိ.
c ဖဲနီၢ်ဃးနၤ ဃ့ထုကဖၣ်အခါ တၢ်ကတိၤလၢ အတဲဝဲန့ၣ် အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး တၢ်ကတိၤလၢ စီၤမိၤၡ့ ကွဲးလီၤပာ်စၢၤဝဲ. အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ အဟံးန့ၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကဆိကမိၣ်ထံဝဲ လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ် သပှၢ်တၢၢ်. (၅ မိၤ ၄:၃၅; ၈:၁၈; ၃၂:၄, ၃၉; ၁ မူၤ ၂:၂, ၆, ၇) လၢခံတဘျုးနံၣ်န့ၣ် ဖဲယ့ၣ်ၡူးအမိၢ် နီၢ်မၤရံ စံးထီၣ်ပတြၢၤ ယဟိဝၤယွၤအခါ တၢ်ကတိၤလၢ အတဲဝဲန့ၣ် လီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး တၢ်ကတိၤလၢ နီၢ်ဃးနၤ တဲဝဲ.—လူၤ ၁:၄၆-၅၅.
d အဒိ ထိၣ်သတြီၤကွၢ် ယိၤနါ ၂:၃-၉ ဒီး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၆၉:၁; ၁၆:၁၀; ၃၀:၃; ၁၄၂:၂, ၃; ၁၄၃:၄, ၅; ၁၈:၆; ဒီး ၃:၈. လံာ်စီဆှံ အဆၢတဖၣ်လၢ ပှၤရဲၣ်လီၤပာ်ဝဲအံၤ အဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီး စီၤယိၤနါ အတၢ်ဃ့ထုကဖၣ်.