အဝဲဆၢထၢၣ်ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤလၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအမ့ၢ်အတီအဂီၢ်

၁, ၂. (က) ဝံအ့ၤလံယၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် သဂၢၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ကီတၢ်ခဲလၢကျဲဒ်လဲၣ်. (ခ) လၢကစၢၢ်ကၢ်မ့ၤလးအလိၤန့ၣ် မတၤသ့ၣ်တဖၣ် ထီဒါဝဲဝံအ့ၤလံယၤလဲၣ်.

စီၤအ့ၤလံယၤ ကွၢ်ဃီၤဝဲပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် လဲၤထီၣ်ဝဲကစၢၢ်ကၢ်မ့ၤလး ကဘှၢကဘှၢလၢ တၢ်လီၤဘှံးလီၤတီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဖဲမုၣ်ဆ့ၣ်ဝါထီၣ်ဂီၤဂီၤ အဆၢကတီၢ် ဒီးပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ပှဲၤဝဲဒီးတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤ ခီဖျိလၢတၢ်အီၣ်တၢ်အီ တလၢတပှဲၤဝဲအဃိလီၤ. တၢ်ယီၤဃ့အိၣ်ဝဲ သၢနံၣ်ဒီးတခီလံအဃိ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်အသးနးဝဲဒိၣ်မးလီၤ.

^၂ ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢအလဲၤထီၣ် ကစၢၢ်န့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီးဘဧၤလးအဝံ ၄၅၀ ဂၤလီၤ. ဒီးပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ပာ်ဒိၣ်ပာ်ထီအသး ဒီးယီၢ်လီၤဟီၣ်ခိၣ်တတုၤလီၤဝဲဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်အတၢ်သူၣ်ဟ့သးဟ့လၢ ဝံအ့ၤလံယၤအဖီခိၣ်န့ၣ် ကဲၤကပျီၢ်ထီၣ် ဒ်မ့ၣ်အူလၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. နီၢ်ပၤမုၣ်အံၤစ့ဘ့ၤလး မၤသံကွံာ်ဝဲယွၤအဝံဒီဒူၣ်လံ. ဘၣ်ဆၣ် ဝံအ့ၤလံယၤ ဆၢထၢၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤဒံးဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်တကပၤဒီးတြီဆၢဝဲ ဘဧၤလးအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ဝံအ့ၤလံယၤ ဆၢထၢၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤကကဲဝဲ ဆံးယံာ်လဲၣ်. ဘဧၤလးအဝံတဖၣ် ကဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ဝံအ့ၤလံယၤပျံၤအဝဲသ့ၣ်ဒီး ကဟ့ၣ်အၡူလီၤ. (၁ စီၤပၤ. ၁၈:၄, ၁၉, ၂၀) စီၤပၤအၤဃာ်န့ၣ် ဟဲဒိးဝဲလ့ၣ်ကဟၣ်ဒုးသုးလီၤ. ဒီးအဝဲစ့ၢ်ကီး ကွၢ်ဝဲဝံအ့ၤလံယၤတမုာ်နီတစဲးဘၣ်.

၃, ၄. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲသ့လၢ ဝံအ့ၤလံယၤ အိၣ်ဒီးတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးလဲၣ်. (ခ) ပကသမံသမိးကွၢ် တၢ်သံကွၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

^၃ ဖဲနံၤအဝဲအံၤ ဝံအ့ၤလံယၤ ကထံၣ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ကမၤအသးလၢ အလီၤတိၢ်လီၤဆီတခါ လၢအဝဲတထံၣ်ဘၣ်ဝဲနီတဘျီဒံးဘၣ်. ဖဲဝံအ့ၤလံယၤ ကွၢ်ဃီၤဝဲပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢအဟဲထီၣ် ကစၢၢ်ကၢ်မ့ၤလးအခါ အဝဲသ့ၣ်ညါဝဲလၢ တယံာ်တမီၢ်န့ၣ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်အံၤ ကထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ မတၤတဂၤ အိၣ်ဒီးအစိကမီၤအဒိၣ်ကတၢၢ်လဲၣ်, ကစၢ်ယွၤဧါ မ့တမ့ၢ် ဝံလၢအအၢအသီတဖၣ်အံၤဧါ. ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်ဘူးထီၣ်ကဘၣ်ဝဲအခါ ဝံအ့ၤလံယၤ အသးကမၤအသးဒ်လဲၣ်. ခီဖျိလၢ “စီၤအ့ၤလံယၤမ့ၢ်ပှၤကညီ, ဒ်ပဝဲအသိး” အဃိ အဝဲတပျံၤတဖုးတၢ်န့ၣ် ပတဲတသ့ဘၣ်. (ဖး ယၤကိာ် ၅:၁၇ တက့ၢ်.) မ့ၢ်လၢပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢအတတီတလိၤ, စီၤပၤလၢအအၢအသီ ဒီးပှၤလုၢ်တၢ်အဒိၣ်တဖၣ် လၢအကူၣ်မၤသံဝဲ ဝံအ့ၤလံယၤန့ၣ် အိၣ်ဝးတရံးအီၤအဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ဝံအ့ၤလံယၤကတူၢ်ဘၣ်လၢ အဝဲဘၣ်အိၣ်သယုၢ်သညိဝဲ ထဲတဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ.—၁ စီၤပၤ. ၁၈:၂၂.

^၄ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ကီတၢ်ခဲတခါအံၤလဲၣ်. ဒီးနမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထံ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်အံၤန့ၣ် နကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိဒ်လဲၣ်. ခဲအံၤ ပကသမံသမိးကွၢ် ဝံအ့ၤလံယၤ အတၢ်နာ်န့ၣ် ကဲဘျုးလၢပဂီၢ်လၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအမ့ၢ်အတီ ဒီးတမ့ၢ်တတီ အစၢဖျါထီၣ်ဝဲ

၅, ၆. (က) ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အတၢ်အိၣ်သးမၤအသးဒ်လဲၣ်. (ခ) စီၤပၤအၤဃာ် မၤကမၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၅ လၢဝံအ့ၤလံယၤ အတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် အဝဲထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအမ့ၢ်အတီန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကွၢ်ကပာ်ကွံာ်အီၤ ဒီးတၢ်ဆီၣ်ဘံၣ်ဆီၣ်ဘၢအီၤ သနာ်က့ အဝဲမၤဝဲတသ့နီတမံၤဘၣ်. မ့ၢ်လၢပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကဘၣ်ဃုထၢဝဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢအမ့ၢ်အတီ အလီၢ်န့ၣ်အဝဲသ့ၣ် ဃုထၢဝဲတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ လၢအကမၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးလၢအဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤအလီၢ်န့ၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ ကစၢ်လၢအကမၣ်တဖၣ်န့ၣ် အိၣ်လံဖးယံာ်လံ. အဝဲသ့ၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်တၢ်ဒ် ပှၤကလုာ်အဂၤတဖၣ်လၢ အအိၣ်ဝးတရံးအဝဲသ့ၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. ပှၤအါတက့ၢ်လၢ ဝံအ့ၤလံယၤအစိၤန့ၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂီၤတၢ်ဖှီၣ်အဃိ အခိၣ်တပျာ်ဖးယံၤလံ.

^၆ စီၤပၤအၤဃာ် မၤတၢ်အၢအၢသီသီလၢ ယဟိဝၤယွၤအမဲာ်ညါလီၤ. အဝဲဖျီအသးဒီး စံဒိၣ်စီၤပၤအဖိမုၣ် လၢအမ့ၢ်နီၢ်အံၤစ့ဘ့ၤလးန့ၣ်လီၤ. နီၢ်အံၤစ့ဘ့ၤလး ဆၢတဲာ်အသးလၢ ဘဧၤလးအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ ကဘၣ်ရၤလီၤအသးလၢ အံၣ်စရ့လးအထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တကးဒံးဘၣ် အဝဲပာ်လီၤအသးလၢ အကမၤဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤလီၤ. ဖဲစီၤအၤဃာ် ဖျီအသးဝံၤတယံာ်တမီၢ်န့ၣ် အဝဲလီၤဝဲလၢ နီၢ်အံၤစ့ဘ့ၤလး အစုဒုၣ်တီၤအဖီလာ် ချ့ဒံးချ့ဒူးလီၤ. စီၤအၤဃာ် တ့ထီၣ်ဝဲတၢ်လုၢ်ဟံၣ် ဒီးတၢ်လုၢ်လီၢ်လၢ ဘဧၤလးအဂီၢ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ ဘဧၤလးန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ စီၤအၤဃာ်မၤဝဲဒ်အံၤအဃိ အဝဲမၤကမၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ.—၁ စီၤပၤ. ၁၆:၃၀-၃၃.

၇. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ဘဧၤလး အတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤသးဘၣ်အၢလဲၣ်. (ခ) ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ယီၤဃ့လၢ ဝံအ့ၤလံယၤအစိၤ ယံာ်ဝဲထဲလဲၣ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲသ့လၢလံာ်စီဆှံတထီဒါလိာ်အသးလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ်တက့ၢ်.)

^၇ ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ဘဧၤလးန့ၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢ အလီၤသးဘၣ်အၢဝဲလဲၣ်. တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ဘဧၤလးန့ၣ် ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိအါဂၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်စီၤစုၤယံၤထီၣ် ဒီးယဟိဝၤယွၤလီၤ. အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢ အလီၤရၢၢ်လီၤစၢၢ် ဒီးလီၤသးဘၣ်အၢဒိၣ်မးလီၤ. အဒိ လၢအဝဲသ့ၣ် အတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အလီၢ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးဃဲသဲမုၣ်ဃဲသဲခွါ, ဒီးဖဲန့ၣ်န့ၣ် ပှဲၤဝဲဒီးတၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါ ဃုာ်ဒီးတၢ်လုၢ်ထီၣ်ဖိသၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ မၢလီၤဝဲဝံအ့ၤလံယၤ ဒ်သိးအကလဲၤတဲဘၣ် စီၤအၤဃာ်လၢ ကစၢ်ယွၤကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ယီၤဃ့န့ၣ်လီၤ. ဒီးမ့တမ့ၢ်ဘၣ်လၢ ဝံအ့ၤလံယၤခါလီၤအကလုၢ်လၢ တၢ်ယီၤဃ့အံၤ ကပတုာ်ဝဲအဂီၢ်န့ၣ် လ့ၤတက့ၤတပတုာ်ဝဲဘၣ်. (၁ စီၤပၤ. ၁၇:၁) ဒီးတၢ်ဆၢကတီၢ်လဲၤပူၤကွံာ် စှၤနံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ စီၤအ့ၤလံယၤ လဲၤဝဲဆူစီၤအၤဃာ်အအိၣ်ဒီး စံးဘၣ်အီၤလၢ ကကိးဖှိၣ်ဝဲပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဒီးဘဧၤလးအဝံလၢ ကစၢၢ်ကၢ်မ့ၤလးအလိၤန့ၣ်လီၤ.a

၈. တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ဘဧၤလးန့ၣ် ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီးပှၤလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤဒ်လဲၣ်.

^၈ တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး ပှၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤတနီၤ ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ဘဧၤလးန့ၣ် တဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီးပှၤဘၣ်. မ့ၢ်လၢပတထံၣ်ဘၣ် ဘဧၤလးအတၢ်လုၢ်ဟံၣ် ဒီးအတၢ်လုၢ်လီၢ်တဖၣ်လၢ ပှၤကလုၢ်ထီၣ်တၢ်အဂီၢ်လၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်မၤတ့ၢ်အသးလၢညါတဖၣ်အံၤန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤယိယိဖိဘၣ်. (ရိ. ၁၅:၄) တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် ဘဧၤလးန့ၣ် အခီပညီမ့ၢ်ဝဲ “ကစၢ်” န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယဟိဝၤယွၤ စံးဘၣ်အပှၤဂီၢ်မုၢ်အံၣ်စရ့လးလၢ အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဃုထၢအီၤဒ် အဝဲသ့ၣ်အ “ဘဧၤလး” မ့တမ့ၢ် ဒ်အဝဲသ့ၣ်အကစၢ်အသိးလီၤ. (ၡါ. ၅၄:၅) ပှၤအါဂၤလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ တပာ်ဝဲယဟိဝၤယွၤ ဒ်အဝဲသ့ၣ်အကစၢ်တဂၤဘၣ်, အဝဲသ့ၣ်ပာ်ဆိ “ကစၢ်” လၢအဂၤတဖၣ်လီၤ. အဒိ အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဃုဝဲထဲဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီ, လူၤဝဲဟီၣ်ခိၣ်အလုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအလီၤရၢၢ်, ပာ်ဒိၣ်ဝဲတၢ်ဖံးတၢ်မၤ လၢကကဲဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ် ဒီးကဲထီၣ်ဝဲကျိၣ်စ့အကုၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်အံၤအဃိ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကဲထီၣ်ဒ်အဝဲသ့ၣ်အကစၢ်အသိးလီၤ. တကးဒံးဘၣ် ပှၤအါဂၤန့ၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ ယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ်လီၤ. (မး. ၆:၂၄; ဖး ရိမ့ၤ ၆:၁၆ တက့ၢ်.) အဃိမုၢ်မဆါတနံၤအံၤ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ဘဧၤလးန့ၣ်အိၣ်ဒံးဝဲအါအါဂီၢ်ဂီၢ်လီၤ. ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်လၢ အဟဲအိၣ်ထီၣ်အသးလၢ ယဟိဝၤယွၤဒီးဘဧၤလးအဘၢၣ်စၢၤ ဖဲဝံအ့ၤလံယၤအစိၤန့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကဆၢတဲာ်ပသးဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤ လၢပကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်လီၤ.

အဝဲသ့ၣ် “လဲၤတကျဲၢ်တကျဲၢ်လၢ တၢ်ခံမံၤအဘၢၣ်စၢၤ” ဒ်လဲၣ်.

၉. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ကစၢၢ်ကၢ်မ့ၤလးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လီၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ကပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဘဧၤလးမ့ၢ်ယွၤလၢအကမၣ်လဲၣ်. (ကွၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဂ့ၢ်အဘျဲၣ်တက့ၢ်) (ခ) ဝံအ့ၤလံယၤ စံးဘၣ်ဝဲပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၉ ပှၤမ့ၢ်အိၣ်လၢ ကစၢၢ်ကၢ်မ့ၤလးအလိၤန့ၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်ကွၢ်စိတၢ်အခါ ကထံၣ်ဘၣ်ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်မဲာ်ဖံးခိၣ်ဖးလဲၢ်ဖးထီလၢ အဖျါဃံဖျါလၤလီၤ. အဒိ အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်ကွၢ်လီၤတၢ်လၢ တၢ်ဖီလာ်န့ၣ် ကထံၣ်ဘၣ်ဝဲ ထံကျိကံၡိၣ် ဒီးပီၣ်လဲၣ်ဖးဒိၣ် (Mediterranean Sea) လၢအအိၣ်ဘူးဒီးအဝဲသ့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ကွၢ်စိတၢ်ဆူအယံၤန့ၣ် ကထံၣ်ဘၣ်ဝဲကစၢၢ်လဘၤနိၣ်လၢ အိၣ်သူၣ်လီၤအသးလၢ ကလံၤစိးတခီန့ၣ်လီၤ.b ဘၣ်ဆၣ် မုၢ်နံၤလၢအရ့ဒိၣ်အံၤ ဖဲတၢ်ကပီၤထီၣ်ဒီးမုၢ်ဟဲထီၣ်ဝဲ အဆၢကတီၢ် နမ့ၢ်ကွၢ်လီၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်အမဲာ်ဖံးခိၣ်န့ၣ် နကထံၣ်ဘၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ဃ့ထီဃ့ထး ဒီးတဲၤထီၣ်ဝဲလီၤ. လၢညါန့ၣ် ကီၢ်တဘ့ၣ်အံၤ အသိအချါဂ့ၤဒီး အထုးအစီအိၣ်ဝဲလၢလၢပှဲၤပှဲၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ခဲအံၤန့ၣ် ဟီၣ်ခိၣ်မဲာ်ဖံးခိၣ် ဃ့ထီထီၣ်ဒီးအဲးထီၣ်အသးမ့ၢ်လၢ မုၢ်အယဲၤဆဲးလီၤဘၣ်အီၤထီဘိအဃိလီၤ. ကီၢ်တဘ့ၣ်အံၤလၢ ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်လီၤတ့ၢ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်န့ၣ် ဟဲကဲထီၣ်အသးဒ်အံၤခီဖျိလၢ ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် တဒိကနၣ်ယွၤအကလုၢ် ဒီးမၤတၢ်တကျးဒးအဃိလီၤ. ဖဲပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဟဲအိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်ဝဲအခါန့ၣ် ဝံအ့ၤလံယၤစံးဝဲလၢ– “သုကလဲၤတကျဲၢ်တကျဲၢ်လၢ တၢ်ခံမံၤအဘၢၣ်စၢၤအံၤ ဆံးယံာ်လဲၣ်. ယွၤမ့မ့ၢ်ကစၢ်ဒီး, လူၤအီၤတက့ၢ်, မ့မ့ၢ်ဘဧၤလးမ့မ့ၢ်ကစၢ်ဒီး, လူၤအီၤတက့ၢ်.”—၁ စီၤပၤ. ၁၈:၂၁.

၁၀. ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ ဝံအ့ၤလံယၤအစိၤန့ၣ် “လဲၤတကျဲၢ်တကျဲၢ်လၢ တၢ်ခံမံၤအဘၢၣ်စၢၤ” ဒ်လဲၣ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ်သးပ့ၤနီၣ်ကွံာ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီမနုၤတခါလဲၣ်.

^၁၀ ဖဲဝံအ့ၤလံယၤစံးဝဲလၢ “သုကလဲၤတကျဲၢ်တကျဲၢ်လၢ တၢ်ခံမံၤအဘၢၣ်စၢၤအံၤ ဆံးယံာ်လဲၣ်” အခါန့ၣ် အဝဲအဲၣ်ဒိးတဲဝဲအခီပညီဒ်လဲၣ်. ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ကဘၣ်ဃုထၢဝဲလၢ ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤဧါ မ့တမ့ၢ် ဘဧၤလးဧါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တဆိကမိၣ်ဝဲ နီတဘျီဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ မ့ၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ ခံဂၤလၢာ်န့ၣ်သ့ဝဲလီၤ. ဒီးပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်အံၤနာ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤ ခံခီယၢ်ပၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်တၢ်လၢ ဘဧၤလး အအိၣ်လၢအမ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤသးဘၣ်အၢ ဒီးတကတီၢ်ဃီန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဃ့တၢ်မၤစၢၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ်နာ်ဝဲလၢ ဘဧၤလးန့ၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤအဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်သူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တကပၤ ဒီးလၢအဝဲသ့ၣ်အဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် ကအါထီၣ်ဂီၢ်ထီၣ်အဂီၢ်လီၤ. မ့မ့ၢ် “တၢ်သုးမုၢ်ဂီၢ်မုၢ်အယွၤ” လၢအမ့ၢ်ယဟိဝၤန့ၣ် ကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤတကပၤန့ၣ်လီၤ. (၁ မူၤ. ၁၇:၄၅) ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်သးပ့ၤနီၣ်ကွံာ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတခါလီၤ. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤန့ၣ် ပှၤအါဂၤလၢမုၢ်မဆါတနံၤအံၤ တနၢ်ပၢၢ်ဝဲစ့ၢ်ကီးဘၣ်. ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တဟ့ၣ်ဝဲအခွဲးလၢ ပှၤကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ ကစၢ်လၢအဂၤတဖၣ်ဘၣ်. မ့ၢ်လၢအဝဲအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပှၤကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤ ထဲတဂၤဧိၤလီၤ. တၢ်ကျဲၣ်ကျီတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢအဘၣ် ဃုာ်ဒီးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအကမၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ တတူၢ်လိာ်ဝဲလ့ၤတက့ၤဘၣ်. ဒီးကစၢ်ယွၤသးဘၣ်အၢဝဲဒိၣ်မးလီၤ.—ဖး ၂ မိၤၡ့ ၂၀:၅ တက့ၢ်.

၁၁. ဝံအ့ၤလံယၤအတၢ်ကတိၤလၢ ကစၢၢ်ကၢ်မ့ၤလးအလိၤန့ၣ် ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤလၢ ပကသမံသမိးလီၤက့ၤ ပနီၢ်ကစၢ်အသးဒ်လဲၣ်.

^၁၁ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်န့ၣ် “လဲၤတကျဲၢ်တကျဲၢ်လၢ တၢ်ခံမံၤအဘၢၣ်စၢၤ” အဃိလီၤဂာ်ဒ်အဝဲသ့ၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးဟးဝဲလၢ ကျဲခံဘိအဖီခိၣ်တဘျီဃီန့ၣ်လီၤ. ပှၤအါဂၤလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ လီၤဂာ်ဒီးပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ လၢညါတဖၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကွၢ်ကပာ်ကွံာ် ယဟိဝၤယွၤ လၢအတၢ်အိၣ်မူအပူၤ ဒီးပာ်ဒိၣ်ဝဲ ကစၢ်အဂၤတဖၣ်လၢအလီၤဂာ်ဒီး “ဘဧၤလး” န့ၣ်လီၤ. ဝံအ့ၤလံယၤ အတၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ် လၢတဘၣ်လဲၤတကျဲၢ်တကျဲၢ်လၢ တၢ်ခံမံၤအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤလၢ ပကသမံသမိးလီၤက့ၤ ပနီၢ်ကစၢ်အသးလီၤ. အဒိ, တၢ်လၢပပာ်ဒိၣ်အီၤ အဒိၣ်ကတၢၢ် လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်, ဒီးတၢ်လၢပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘဧၤလး မ့တမ့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ

၁၂, ၁၃. (က) ဝံအ့ၤလံယၤ ကူၣ်ထီၣ်ဝဲလၢအကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်မၤကွၢ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) ပပာ်ဖျါထီၣ် ပတၢ်နာ်ဒ်သိး ဝံအ့ၤလံယၤသ့ဝဲလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၂ ဝံအ့ၤလံယၤ ကူၣ်ထီၣ်ဝဲလၢကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်မၤကွၢ်တခါလီၤ. တၢ်မၤကွၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤကွၢ်ယိယိဖိတခါလီၤ. ဘဧၤလးအပှၤလုၢ်တၢ်အဒိၣ်တဖၣ် ကဘၣ်တ့ထီၣ်ဝဲတၢ်လုၢ်လီၢ် ဒီးပာ်လီၤတၢ်လုၢ်တၢ်ပာ်လၢ တၢ်လုၢ်လီၢ်အဖီခိၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ် ဘၣ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်ဆူ အကစၢ်ယွၤအအိၣ် ဒ်သိးမ့ၣ်အူကဟဲလီၤအီၣ်ဝဲအဂီၢ်လီၤ. ဝံအ့ၤလံယၤစ့ၢ်ကီး ကဘၣ်မၤဝဲ ဒ်အဝဲသ့ၣ်အသိးလီၤ. အဝဲစံးဝဲလၢ “ကစၢ်လၢအစံးဆၢတၢ်လၢ မ့ၣ်အူတဂၤ, ကကဲထီၣ်ဒၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်တက့ၢ်.” ကစၢ်ယွၤလၢအမ့ၢ်အတီ မ့ၢ်ဝဲဖဲလဲၣ်တဂၤလဲၣ်န့ၣ် ဝံအ့ၤလံယၤ သ့ၣ်ညါပာ်စၢၤဝဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်လီၤ. အဝဲနာ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ယွၤလၢအမ့ၢ်အတီနီၢ်ကီၢ်အဃိ အဝဲဟ့ၣ်အခွဲးလၢ ဘဧၤလးအပှၤလုၢ်တၢ်အဒိၣ်တဖၣ် ကလုၢ်ဆိတၢ်လၢညါလီၤ. အဃိဘဧၤလးအဝံတဖၣ် ဃုထၢထီၣ်ဝဲကျီၢ်ဖါတဒုလၢ တၢ်လုၢ်ထီၣ်တၢ်အဂီၢ်လီၤ.c—၁ စီၤပၤ. ၁၈:၂၄, ၂၅.

^၁၃ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပတအိၣ်မူဘၣ်လၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤကမၤဝဲ တၢ်လီၤလိၢ်လီၤလးတဖၣ်လၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တဆီတလဲဝဲနီတဘျီဘၣ်. အဃိ ဒ်ဝံအ့ၤလံယၤအသိး ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပနာ်န့ၢ်ကစၢ်ယွၤသ့လၢလၢပှဲၤပှဲၤလီၤ. အဒိ ဖဲပှၤအဂၤတဖၣ် အတၢ်ထံၣ် မ့ၢ်တလီၤပလိာ်ဒီး တၢ်လၢလံာ်စီဆှံသိၣ်လိဝဲန့ၣ် ပကြၢးဟ့ၣ်အခွဲးလၢ အဝဲသ့ၣ်ကတဲဖျါထီၣ် အတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးအတၢ်ထံၣ်တဖၣ်လၢညါန့ၣ်လီၤ. ဒ်ဝံအ့ၤလံယၤအသိး ပနာ်သ့သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ယွၤလၢအမ့ၢ်အတီတဂၤအံၤ ဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤဝဲ ပှၤဂၤအတၢ်ထံၣ်သ့ဝဲလီၤ. ဒီးပပာ်ဖျါထီၣ် ပတၢ်နာ်ခီဖျိလၢ ပသူကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ ဒ်သိးက “ဘှီဘၣ်က့ၤတၢ်လၢအကမၣ်” န့ၣ်လီၤ.—၂ တံၤ. ၃:၁၆, ခ့ခါစှီၤကျိာ်.

၁၄. ဝံအ့ၤလံယၤ တဲဆဲးအဲးဝဲ ဘဧၤလးအဝံတဖၣ်လၢကျဲဒ်လဲၣ်, ဒီးဘၣ်မနုၤဃိလဲၣ်.

^၁၄ ဘဧၤလး အဝံတဖၣ်န့ၣ် ကတဲာ်ကတီၤထီၣ်တၢ်လၢ တၢ်လုၢ်အဂီၢ်ဒီးကိးထီၣ်ဝဲ အယွၤတဘျီဝံၤတဘျီလၢ “ဘဧၤလးဧၢ, ကနၣ်ပကလုၢ်တက့ၢ်.” အဝဲသ့ၣ် ကိးထီၣ်ဝဲအယွၤန့ၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လဲၤပူၤကွံာ်ဝဲ တမံးနံးဘၣ်တမံးနံး ဒီးလၢအနၣ်ရံၣ်တဖၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “တၢ်အကလုၢ်တအိၣ်ဘၣ်, ဒီးတၢ်တစံးဆၢဘၣ်ဝဲဘၣ်.” ဒီးဖဲမုၢ်ထူၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ဝံအ့ၤလံယၤ စးထီၣ်တဲဆဲးအဲးအဝဲသ့ၣ်ဒီးစံးဝဲလၢ ဘဧၤလးလၢသုကိးထီၣ်န့ၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအါဝဲ အဃိစံးဆၢက့ၤသုတချုးဘၣ်ဧါသၢၣ်. မ့တမ့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်အဝဲလဲၤထီၣ်တၢ်ဟးလီၢ်ဧါ. ဒီးစံးစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ဘဧၤလးမ့ၢ်မံကမၣ်အသးန့ၣ် မၢပှၤတဂၤဂၤ လဲၤကိးဂဲၤဆၢထၢၣ်အီၤတက့ၢ်. ဝံအ့ၤလံယၤ သဆၣ်ထီၣ်ပှၤလၢ အပာ်မၤအသးတဖၣ်အံၤအခံ ဒီးစံးဘၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ “ကိးပသူထီၣ်တက့ၢ်.” ဝံအ့ၤလံယၤ နၢ်ပၢၢ်ဝဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ ဘဧၤလးအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကလီကလီလၢ အတအိၣ်ဒီးအလၤကပီၤနီတစဲးဘၣ်, ဒီးအဝဲအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကထံၣ်ဒီးသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဝဲလီၤ.—၁ စီၤပၤ. ၁၈:၂၆, ၂၇.

၁၅. တၢ်မၤအသးဒီး ဘဧၤလးအဝံတဖၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပမ့ၢ်ဃုထၢကစၢ်အဂၤတဖၣ် လၢအတမ့ၢ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ တမ့ၢ်တၢ်ဃုထၢလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်သ့လဲၣ်.

^၁၅ မ့ၢ်လၢဝံအ့ၤလံယၤ ဒုၣ်ဒွဲၣ်အဝဲသ့ၣ်အဃိ ဘဧၤလးအဝံတဖၣ် ဂဲၤပျုၢ်ဂဲၤဆှးအါထီၣ်ဝဲဒီး “ကိးပသူထီၣ်, ဒီးဂဲာ်လီၤအသးလၢ ဃဲာ်လၢဒီဒ်အလုၢ်အလၢ်အသိးန့ၣ် တုၤအသွံၣ်ဟဲထီၣ်လၢအလိၤလီၤ.” ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲခဲလၢာ်န့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်ကလီကလီလီၤ. လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ “တၢ်အကလုၢ်တအိၣ်ဘၣ်, ဒီးတၢ်တစံးဆၢဘၣ်တၢ်ဘၣ်, ဒီးတၢ်တပးကဲဘၣ်တၢ်ဘၣ်လီၤ.” (၁ စီၤပၤ. ၁၈:၂၈, ၂၉) ဘဧၤလးန့ၣ် တမ့ၢ်ကစၢ်လၢ အအိၣ်ဝဲနီၢ်ကီၢ်ဘၣ်. မုၣ်ကီၤလံၢ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲဘဧၤလး လၢကဆှၢကမၣ်ဝဲ ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကဟးဖးဒီးယဟိဝၤယွၤန့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်တဲတီတီန့ၣ် ပှၤလၢအဃုထၢဝဲ ကစၢ်လၢအတမ့ၢ် ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ကထံၣ်ဘၣ်ဝဲတၢ်သူၣ်ဟးဂီၤသးဟးဂီၤ ဒီးတၢ်မဲာ်ဆှးန့ၣ်လီၤ.—ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၅:၃; ၁၁၅:၄-၈ တက့ၢ်.

တၢ်စံးဆၢဖျါထီၣ်ဝဲလံ

၁၆. (က) ဝံအ့ၤလံယၤ သူဝဲလၢၢ် ၁၂ ဖျၢၣ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဲၣ်ဒိးဒုၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ လၢတၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) ဝံအ့ၤလံယၤ နာ်ကစၢ်ယွၤန့ၣ် အဝဲပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ခဲအံၤမုၢ်ဃ့ၢ်လီၤဝဲလံ. ဒီးတၢ်ဆၢကတီၢ်ဘၣ်လၢ ဝံအ့ၤလံယၤ ကဘၣ်လုၢ်ထီၣ်တၢ်လီၤ. အဝဲဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤတၢ်လုၢ်လီၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ် ကမ့ၢ်လၢအဒုၣ်အဒါတဖၣ် တီၢ်လီၤပှီၢ်ဝဲအဃိန့ၣ်လီၤ. ဝံအ့ၤလံယၤ သူဝဲလၢၢ် ၁၂ ဖျၢၣ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲအဲၣ်ဒိးဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိအဒူၣ် ၁၀ လၢအဝဲသ့ၣ် အိၣ်ဒံးလၢစီၤမိၤၡ့အတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဖီလာ် လၢကစၢ်ယွၤဟ့ၣ်လီၤဝဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ ၁၂ ဒူၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်န့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ပာ်လီၤဝဲတၢ်လုၢ်လၢ သ့ၣ်မုၣ်အဖီခိၣ်ဒီးလူလီၤဝဲထံလၢ အဖီခိၣ်စီၣ်စီၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကဟံးန့ၢ်ဝဲထံလၢ ပီၣ်လဲၣ်ဖးဒိၣ်လၢအအိၣ်ဘူးဒီးတၢ်လီၢ်အဝဲန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် အဝဲခူၣ်ဝဲထံအကျိၤဝးတရံးဝဲ တၢ်လုၢ်အလီၢ် ဒီးလူလီၤဝဲထံပှဲၤပှဲၤလီၤ. အဃိပထံၣ်ဘၣ်လၢ ဝံအ့ၤလံယၤဟ့ၣ်ဝဲ ဘဧၤလးအဝံတဖၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ကလုၢ်ထီၣ်တၢ်အဂီၢ် ဘၣ်ဆၣ် အဝဲတြီဃာ်ကျဲလၢ ယဟိဝၤယွၤအမ့ၣ်အူ ကဟဲလီၤအီၣ်ဝဲအတၢ်လုၢ်ထီၣ်အဂီၢ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ အဝဲနာ်ဝဲယဟိဝၤယွၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤအဃိ အဝဲမၤဝဲဒ်အံၤလီၤ.—၁ စီၤပၤ. ၁၈:၃၀-၃၅.

၁၇. ဝံအ့ၤလံယၤ အတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲပာ်ဒိၣ်ဝဲတၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်, ဒီးဖဲပဘါထုကဖၣ်တၢ်အခါ ပကွၢ်လိမၤဒိးအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၇ ဖဲဝံအ့ၤလံယၤ ကတဲာ်ကတီၤထီၣ်ဝဲ တၢ်လုၢ်လီၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် အဝဲဃ့ဘါထုကဖၣ်ဝဲလီၤ. ဝံအ့ၤလံယၤ အတၢ်ထုကဖၣ်ယိယိဖိအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲပာ်ဒိၣ်ဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆိကတၢၢ်တခါန့ၣ် အဝဲအဲၣ်ဒိးတဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “ယွၤ, . . . အံၣ်စရ့လးအကစၢ်” န့ၣ် မ့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးတမ့ၢ်ဘဧၤလးဘၣ်. ခံခါတခါန့ၣ် အဝဲအဲၣ်ဒိးဒုးသ့ၣ်ညါ ပှၤဂီၢ်မုၢ်ခဲလၢာ်လၢ အဝဲမ့ၢ်ဒၣ်ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤတဂၤလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ထဲယဟိဝၤယွၤတဂၤဧိၤန့ၣ် ကြၢးဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်လၤကပီၤဒီးတၢ်စံးထီၣ်ပတြၢၤန့ၣ်လီၤ. အလီၢ်ခံကတၢၢ်တခါန့ၣ် ဝံအ့ၤလံယၤ ဃ့ဝဲဘၣ်ဃးဒီးပှၤဂီၢ်မုၢ် ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအတၢ်မုၢ်လၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤက “ဘိးဃၣ်ကဒါက့ၤအသး” လီၤ. အဃိ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ဝံအ့ၤလံယၤ သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ဒံးဝဲ ပှၤဂီၢ်မုၢ်လီၤ. (၁ စီၤပၤ. ၁၈:၃၆, ၃၇) ခီဖျိလၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အတၢ်နာ်စှၤဝဲအဃိ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲပှၢ်သဃဲးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ ဝံအ့ၤလံယၤ အဲၣ်ဒံးအဝဲသ့ၣ်လီၤ. ဒ်ဝံအ့ၤလံယၤအသိး ဖဲပဘါထုကဖၣ်တၢ်အခါ ပကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသးန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ပကြၢးဃ့လၢ ကစၢ်ယွၤအမံၤအဂီၢ် ဒီးလၢပှၤလၢအလိၣ်ဘၣ် တၢ်မၤစၢၤအဂီၢ်လီၤ.

၁၈, ၁၉. (က) ယဟိဝၤယွၤ စံးဆၢက့ၤဝံအ့ၤလံယၤ အတၢ်ထုကဖၣ်လၢကျဲဒ်လဲၣ်. (ခ) ဝံအ့ၤလံယၤ မၤလိာ်ဝဲပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်လၢ ကမၤဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်, ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ ဘဧၤလးအဝံတဖၣ် တကြၢးဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်သးကညီၤလဲၣ်.

^၁၈ တချုးလၢ ဝံအ့ၤလံယၤ ဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ကဆိကမိၣ်ဝဲလၢ မ့ၢ်ယဟိဝၤယွၤ ကလီၤဂာ်ဒ်ဘဧၤလးလၢ အတစံးဆၢက့ၤတၢ်ဘၣ်န့ၣ်ဧါ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲဝံအ့ၤလံယၤ ဘါထုကဖၣ်တၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် အတၢ်သးဒ့ဒီန့ၣ် လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲသတူၢ်ကလာ်လီၤ. လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤလၢ ဖဲဝံအ့ၤလံယၤ ဘါထုကဖၣ်တၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်– “ယွၤအမ့ၣ်အူလီၤတဲာ်ဝဲ, ဒီးအီၣ်ကွံာ်တၢ်လုၢ်မ့ၣ်အူ, ဒီးသ့ၣ်မုၣ်, ဒီးလၢၢ်ဧိၤလ့ဧိၤ, ဒီးဟီၣ်ခိၣ်အကမူၣ်, ဒီးလ့ၣ်ထီၣ်ကွံာ်ထံလၢ အအိၣ်ဝဲလၢတၢ်ကျိၤပူၤန့ၣ်လီၤ.” (၁ စီၤပၤ. ၁၈:၃၈) ယွၤစံးဆၢက့ၤတၢ်ဒ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤသူၣ်ဟူးသးဂဲၤဝဲ ဒိၣ်မးလီၤ. ဒီးပှၤဂီၢ်မုၢ်ဖဲန့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မၤဆၢက့ၤဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၉ ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်န့ၣ် ကိးပသူထီၣ်ဝဲလၢ “ယွၤဝဲဒၣ်မ့ၢ်ကစၢ်, ယွၤဝဲဒၣ်မ့ၢ်ကစၢ်လီၤ.” (၁ စီၤပၤ. ၁၈:၃၉) အဝဲသ့ၣ် နၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဝဲတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလံ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်တပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်နာ်ဒံးဘၣ်. ပမ့ၢ်တဲလိၤလိၤန့ၣ် ဖဲပှၤဂီၢ်မုၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဝဲမ့ၣ်အူဟဲလီၤအီၣ်တၢ် လၢမူခိၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံမး အၢၣ်လီၤဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ယွၤအမ့ၢ်အတီန့ၣ် အခီပညီတမ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်နာ်အနီၢ်ကီၢ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဝံအ့ၤလံယၤ ဃ့ကညးပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်လၢ ကပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်နာ် ခီဖျိအိၣ်မူမၤပိာ်ထွဲဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ်လီၤ. ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီအိၣ်ဝဲလၢ ဝံလၢအဘျၣ်ဒီး ပှၤလၢအဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် တၢ်ဂီၤတၢ်ဖှီၣ်တဖၣ် ကဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤလီၤ. (၅ မိၤ. ၁၃:၅-၉) ဘဧၤလးအဝံတဖၣ်န့ၣ် ဒုးကဲထီၣ်အသးလၢ ယဟိဝၤယွၤ အဒုၣ်အဒါဒီးသးအိၣ်ထီဒါ ကစၢ်ယွၤအတၢ်တိာ်ပာ်တဖၣ်လၢ တၢ်သးအိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ကြၢးဒိးန့ၢ်တၢ်သးကညီၤဧါ. ဘဧၤလးအဝံတဖၣ် ဟံးန့ၢ်ဖိသၣ်ဒီးလုၢ်ထီၣ်ဝဲလၢ ဘဧၤလးအိၣ်အခါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တသးကညီၤဝဲ ဖိသၣ်တဖၣ်နီတစဲးဘၣ်. (ဖး ကတိၤဒိ ၂၁:၁၃ တက့ၢ်, ယံး. ၁၉:၅) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဘဧၤလးအဝံတဖၣ် တကြၢးဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်သးကညီၤနီတစဲးဘၣ်. ဒီးဝံအ့ၤလံယၤ ခါလီၤအကလုၢ်လၢ တၢ်ကစံၣ်ညီၣ်သံ အဝဲသ့ၣ်ခဲလၢာ်လီၤ. ဒ်တၢ်ကလုၢ်အိၣ်ဝဲအသိး ပှၤမၤသံကွံာ်အဝဲသ့ၣ် သပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ.—၁ စီၤပၤ. ၁၈:၄၀.

၂၀. ဝံအ့ၤလံၤယၤ စံၣ်ညီၣ်သံ ဘဧၤလးအဝံတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတလိၣ်ဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢ အကကဲထီၣ်တၢ်ဒိတၢ်တဲာ်လၢ ပှၤဂၤကကွၢ်လိအီၤအဂီၢ်လဲၣ်.

^၂၀ ပှၤတနီၤနီၤ လၢမုၢ်မဆါတနံၤအံၤန့ၣ် စံးဝဲလၢတၢ်စံၣ်ညီၣ်သံ ဘဧၤလးအဝံလၢ ကစၢၢ်ကၢ်မ့ၤလးအလိၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢအကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢ ပှၤလၢအဂဲၤပျုၢ်ဂဲၤဆှး လၢတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတကပၤန့ၣ် ကဆိကမိၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး အိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် လၢကမၤဆူၣ်မၤစိး ပှၤလၢအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတဒ်သိးဒီးအီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၤသးအုးဒိၣ်မးလၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤလၢအဂဲၤပျုၢ်ဂဲၤဆှး လၢတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတကပၤလၢ အမၤအၢမၤသီပှၤအဂၤတဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲအါမးလီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ဝံအ့ၤလံၤယၤ တလီၤဂာ်ဒီးပှၤဒ်န့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် မ့ၢ်ဒၣ်အဝဲမၤပိာ်ထွဲဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢအတီအလိၤန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ခရံာ်ဖိအမ့ၢ်အတီလၢမုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ဟံးန့ၢ်နးဒီးမၤသံပှၤဂၤ ဒ်ဝံအ့ၤလံယၤအစိၤတသ့လၢၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲသ့ၣ်လူၤပိာ်ထွဲဝဲယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ကတိၤ လၢအစံးဘၣ်စီၤပ့းတရူးလၢ “ဖျီၣ်နုာ်က့ၤနနးဆူအလီၢ်ဒၣ်ဝဲအပူၤတက့ၢ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ကယဲၢ်ပှၤလၢအဟံးနး, ကဟးဂီၤဝဲလၢနးကိးဂၤဒဲးလီၤ.” (မး. ၂၆:၅၂) ခါဆူညါန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤကသူဝဲအဖိခွါလၢ ကစံၣ်ညီၣ်တၢ်လၢ တၢ်တီတၢ်လိၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.

၂၁. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ဝံအ့ၤလံယၤ အတၢ်နာ်အဒိအတဲာ်န့ၣ် အဘျုးအိၣ်လၢ ခရံာ်ဖိလၢအမ့ၢ်အတီတဖၣ်အဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၂၁ ခရံာ်ဖိလၢအမ့ၢ်အတီတဂၤန့ၣ် ကဘၣ်လဲၤတၢ်လၢတၢ်နာ် ခီဖျိလၢအတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၃:၁၆) ဒ်သိး ပမၤဒ်န့ၣ်ကသ့အဂီၢ် ပကဘၣ်ကွၢ်လိမၤဒိး ဝံအ့ၤလံယၤအတၢ်နာ်န့ၣ်လီၤ. ဝံအ့ၤလံယၤန့ၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ ထဲယဟိဝၤယွၤတဂၤဧိၤလၢအသးဒီဖျၢၣ် ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဂၤလၢ အဝဲသ့ၣ်ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ကစၢ်ယွၤဒ်သိးဒီးအီၤလီၤ. ဒီးဝံအ့ၤလံယၤ တဲဖျါထီၣ်ဝဲဒူဒူလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢအကမၣ် ဒ်သိးကမၤယံၤထီၣ်ဝဲ ပှၤအဂၤဒီးယဟိဝၤယွၤလီၤ. အဝဲတသန့ၤအသး လၢအနီၢ်ကစၢ်အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ဒီးအဝဲတမၤဖဲအသးဘၣ်. အဝဲသန့ၤအသး လၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ် ဒ်သိးကမၤဘၣ်ဘျီးဘၣ်ဒါက့ၤ တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံအ့ၤလံယၤ အိၣ်ဆၢထၢၣ်လၢတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ အမ့ၢ်အတီတကပၤလီၤ. မ်ပကွၢ်လိမၤဒိး အတၢ်နာ်တက့ၢ်.