မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါဧါ

မ့ၢ်ပှၤလၢပျၢၤတဖၣ်န့ၣ်​ သူဝဲ papyrus လၢကတ့ထီၣ်ဝဲချံဧါ

ပှၤအါဂၤသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပှၤအဲၤကူပတူးဖိလၢပျၢၤတဖၣ်န့ၣ်​ သူဝဲစးခိလၢ ပှၤတ့အီၤလၢဆှဲတပိၢ်ဘိ လၢအမ့ၢ်ဝဲ papyrus လီၤ. ပှၤကြံးဖိဒီး ပှၤရိမ့ၤဖိစ့ၢ်ကီးကွဲးတၢ်လၢ papyrus အလိၤလီၤ.a ဘၣ်ဆၣ်​ ပှၤအါဂၤတသ့ၣ်ညါဝဲလၢပှၤသူ papyrus လၢကတ့ထီၣ်ချံအဂီၢ်ဘၣ်.

လၢအပူၤကွံာ် အနံၣ်​ ၂,၅၀၀ ဘျဲၣ်န့ၣ်​ ဝံယၡါယၤကွဲးဝဲလၢ ပှၤလၢအအိၣ်လၢ “ကီၢ်လၢအအိၣ်လၢကူၤၡး အထံမိၢ်ပှၢ်တဖၣ်ဝၢ်ဘးခီ” န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်က “မၢလီၤအကလူးတဖၣ်လၢပီၣ်လဲၣ်, ဒီးလၢထံဖံးခိၣ်လၢ ချံဆှဲကိမ့ၤအပူၤလီၤ.” လၢခံ ဝံယံးရမံယၤတဲစိပာ်စၢၤဝဲလၢ ဖဲပှၤမၤဒဲ ဒီးပၤရၣ်ဖိဟဲမၤဟးဂီၤ ဝ့ၢ်ဘၤဘူၤလိၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်​ ကဒွဲၣ်အူအီၣ်ဝဲချံ “တပိၢ်တဖၣ်” ဒ်သိး ပှၤဘၤဘူၤလိၣ်ဖိတဖၣ်​ ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသး တန့ၢ်တဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ.—ယၡါယၤ ၁၈:၁, ၂; ယံးရမံယၤ ၅၁:၃၂.

လံာ်စီဆှံန့ၣ်​ ဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤလၢ ယွၤအသးစီဆှံလီၤ. အဃိ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ်​ သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပှၤဃုသ့ၣ်ညါ ခူၣ်ထုးထီၣ်က့ၤတၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢပျၢၤတဖၣ်န့ၣ်​ ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲလၢ ပှၤလၢလံာ်စီဆှံအစိၤတဖၣ်န့ၣ်​ သူဝဲ papyrus လၢကတ့ထီၣ်ချံအဂီၢ်လီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁၆) အဝဲသ့ၣ်ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်. အဝဲသ့ၣ်ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်အုၣ်အသးတဖၣ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤန့ၣ်​ ပှၤတ့ဝဲ papyrus ချံတဖၣ်လီၤ.

ပှၤတ့ထီၣ်ဝဲ papyrus ချံတဖၣ်ဒ်လဲၣ်

လၢကီၢ်အဲၤကူပတူးအတၢ်သွၣ်ခိၣ်အပူၤ, လၢတၢ်ဒူၣ်အလိၤန့ၣ်​ အိၣ်ဝဲဒီးတၢ်ဂီၤလၢ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပှၤလဲၤဟံးန့ၢ်ဝဲ papyrus ဒီးပှၤတ့ထီၣ်က့ၤလၢ ချံဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလဲၤကျီန့ၢ်ဝဲ papyrus အဘိဒီး ဘံထီၣ်ဝဲတကဒိၣ်ဘၣ်တကဒိၣ်လီၤ. ဝံၤဒီး အဝဲသ့ၣ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်ဝဲအကဒိၣ်တဖၣ်​ တပူၤဃီလီၤ. Papyrus အဘိန့ၣ်​ အနၢၣ်အိၣ်ဝဲသၢနၢၣ်လီၤ. အဃိ ဖဲပှၤဘံဃာ်ဝဲ အကဒိၣ်တဖၣ်ဃံးဃံးအခါ papyrus အဘိ တဖၣ်န့ၣ်​ အၡိၣ်ဒီးကျၢၤဝဲဒိၣ်မးလီၤ. လံာ် A Companion to Ancient Egypt တဘ့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ papyrus ချံန့ၣ်​ အထီကအိၣ်ဝဲ ၅၅ ခီၣ်ယီၢ်ဘျဲၣ်​ (၁၇ မံထၢၣ်) ဒီးတကပၤန့ၣ်​ ပှၤဝၢ်ချံန့ၢ်ဝဲအဂၤ ၁၀ မ့တမ့ၢ် ၁၂ ဂၤလီၤ.

ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤတ့ချံဖိတဖၣ်​ သူဝဲ papyrus လဲၣ်

လၢကီၢ်အဲၤကူပတူးန့ၣ်​ papyrus ဆှဲတပိၢ်ဘိတဖၣ်​ ထီၣ်ဝဲလၢ ထံကျိနံၤလါအပူၤအါမးလီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ papyrus ချံန့ၣ်​ ပှၤတ့ဘၣ်အီၤညီဒိၣ်မးလီၤ. ဖဲပှၤစးထီၣ်သူသ့ၣ်လၢ ကတ့ထီၣ်ချံဖးဒိၣ်လံ သနာ်က့ ပှၤမၤညၣ်ဖိဒီး ပှၤဃုအီၣ်တၢ်တဖၣ်န့ၣ်​ ဆဲးသူဝဲ papyrus လၢကတ့ထီၣ်ချံဆံးဆံးဖိအဂီၢ်ဒံးလီၤ.

ပှၤဆဲးသူဒံးဝဲ papyrus ချံတဖၣ်​ ဖးယံာ်ညါလီၤ. ကြံးအပှၤကွဲးလံာ်ဖိ Plutarch လၢအအိၣ်မူဘၣ်​ ဖဲတၢ်မၢဖိတဖၣ်အစိၤန့ၣ်​ အတဲဝဲလၢ ဖဲအစိၤန့ၣ်​ ပှၤသူဒံးဝဲ papyrus ချံတဖၣ်လီၤ.