KUBANDA

1 Na kubanda, Nzambi yidikaka mazulu na ntoto.

2 Ntoto vandaka kaka mutindu yina mpe ya vandaka na ata kima, mpe kitombi vanda fuka maza, mpe mpeve ya Nzambi* vanda tambula na zulu ya maza.

3 Na yawu Nzambi zonzaka: “Bika ti nsemo talana.” Mpe nsemo talanaka. 4 Na manima, Nzambi talaka ti nsemo vandaka mbote, mpe yandi bandaka kukabula nsemo na kitombi. 5 Nzambi bokilaka nsemo kilumbu, kasi kitombi yandi bokilaka yawu mpimpa. Mpe nkokila kumaka, mpe suka kumaka: Kilumbu ya ntete.

6 Na manima Nzambi zonzaka: “Bika ti maza vanda ya kukabuka na bitini zole, kitini mosi ke vanda na zulu mpe kitini ya nkaka ke vanda na yisi, mpe ya ke vanda na kisika ya mpamba na kati-kati ya bawu.” 7 Yayi ni mutindu Nzambi kabulaka maza na bitini zole: Kitini mosi na zulu, mpe kitini ya nkaka na yisi, mpe yandi bikaka kisika ya mpamba na kati-kati ya bawu. Mpe ni mutindu yina ya salamaka. 8 Nzambi bokilaka kisika ya mpamba yina mazulu. Mpe nkokila kumaka, mpe suka kumaka: Kilumbu ya zole.

9 Nzambi zonzaka: “Bika ti bamaza yina ke na yisi ya mazulu kuvukana kisika mosi, mpe bika ti kisika ya kuyuma kutalana.” Mpe ni mutindu yina ya salamaka. 10 Nzambi bokilaka kisika ya kuyuma ntoto, mpe bamaza yina vukanaka kisika mosi, yandi bokilaka yawu mubu. Mpe Nzambi talaka ti ya vandaka mbote. 11 Na manima, Nzambi zonzaka: “Bika ti ntoto basisa matiti, bayinti yina ke butaka bambutu, mpe bayinti yina ke butaka bambuma na kutadilaka mutindu ya yawu. Ya buta bambuma mpe bambutu na zulu ya ntoto.” Mpe ni mutindu yina ya salamaka. 12 Mpe ntoto bandaka kubuta matiti, mpe bayinti yina ke butaka bambuma na bambutu na kutadilaka mutindu ya yawu. Na manima Nzambi talaka ti ya vandaka mbote. 13 Mpe nkokila kumaka, mpe suka kumaka: Kilumbu ya tatu.

14 Na manima Nzambi zonzaka: “Bika ti ntangu, ngonda, mpe bambwetete vanda na kisika ya mpamba ya mazulu samu na kukabula kilumbu na mpimpa. Mpe ya ke vanda bidimbu samu na bantangu* mpe samu na bilumbu na bamvula. 15 Ya ke pesa nsemo na kisika ya mpamba ya mazulu samu na kungenga na zulu ya ntoto.” Mpe ni mutindu yina ya salamaka. 16 Mpe Nzambi bandaka kuyidika ntangu na ngonda. Ntangu samu na kungenga na kilumbu, mpe ngonda samu na kungenga na mpimpa. Mpe yandi yidikaka mpe bambwetete. 17 Nzambi tulaka yawu na kisika ya mpamba ya mazulu, samu na kupesa nsemo na zulu ya ntoto, 18 mpe samu na kungenga na kilumbu mpe na mpimpa, mpe samu na kukabula nsemo na kitombi. Na manima Nzambi talaka ti ya vandaka mbote. 19 Mpe nkokila kumaka, mpe suka kumaka: Kilumbu ya yiya.

20 Mpe Nzambi zonzaka: “Bika maza kufuluka na bima nyonso ya moyo yina ke zingaka na kati ya maza, mpe bibulu yina ke pumbukaka, kupumbuka na zulu ya ntoto na kisika ya mpamba ya mazulu.” 21 Mpe Nzambi yidikaka bibulu ya nene ya mubu mpe bima nyonso yina ke tambulaka na kati ya maza na kutadilaka mutindu ya yawu, mpe bibulu nyonso yina ke pumbukaka na kutadilaka mutindu ya yawu. Mpe Nzambi talaka ti ya vandaka mbote. 22 Na manima Nzambi sakumunaka bawu, mpe zonzaka: “Beno buta mpe beno kuma mingi, mpe beno fulusa bamaza ya mubu, mpe bika ti bibulu yina ke pumbukaka kukuma mingi na ntoto.” 23 Mpe nkokila kumaka, mpe suka kumaka: Kilumbu ya tanu.

24 Mpe Nzambi zonzaka: “Bika ti ntoto kubasisa bibulu ya moyo na kutadilaka mutindu ya yawu, bibulu ya bwala, bibulu yina ke tambulaka kivumu na ntoto mpe bibulu ya brusu na kutadilaka mutindu ya yawu.” Mpe ni mutindu yina ya salamaka. 25 Mpe Nzambi bandaka kuyidika bibulu ya brusu na kutadilaka mutindu ya yawu, bibulu ya bwala na kutadilaka mutindu ya yawu, mpe bibulu nyonso yina ke tambulaka kivumu na ntoto na kutadilaka mutindu ya yawu. Mpe Nzambi talaka ti ya vandaka mbote.

26 Na manima Nzambi zonzaka: “Bika beto yidika muntu na kifwani ya beto, yandi vanda mutindu beto, yandi yala na zulu ya bambisi ya mubu, bibulu yina ke pumbukaka na zulu, bibulu ya bwala, ntoto nyonso mpe bibulu nyonso yina ke tambulaka kivumu na ntoto.” 27 Mpe Nzambi bandaka kuyidika muntu na kifwani ya yandi, na kifwani ya yandi, yandi yidikaka yandi. Yandi yidikaka bawu bakala na kento. 28 Dyaka, Nzambi sakumunaka bawu, mpe yandi zonzaka na bawu: “Beno buta mpe beno kuma mingi, beno fulusa ntoto mpe beno yala yawu, beno yala bambisi ya mubu, bibulu yina ke pumbukaka na zulu mpe bima nyonso ya moyo yina ke tambulaka na ntoto.”

29 Na manima, Nzambi zonzaka: “Mu me pesa beno matiti nyonso yina ke butaka bambutu yina ke na ntoto nyonso, mpe yinti nyonso yina ke na bambuma yina ke butaka bambutu. Bika ya vanda madya samu na beno. 30 Mpe na bibulu nyonso ya brusu yina ke na zulu ya ntoto, na bibulu nyonso yina ke pumbukaka na zulu, mpe na bima nyonso yina ke na luzingu yina ke tambulaka na zulu ya ntoto, mu me pesa matiti nyonso ya nkunzu mutindu madya. Mpe ni mutindu yina ya salamaka.

31 Na manima, Nzambi talaka bima nyonso yina yandi yidikaka, mpe yandi talaka ti ya vandaka mbote mingi. Mpe nkokila kumaka, mpe suka kumaka: Kilumbu ya 6.

2 Ni mutindu yina kisalu ya kuyidika zulu na ntoto mpe bima ya yawu nyonso manisaka. 2 Mpe na kilumbu ya 7, Nzambi manisaka kisalu nyonso yina yandi vanda sala, mpe yandi bandaka kupema na kilumbu ya 7 na kisalu nyonso yina yandi vanda sala. 3 Nzambi bandaka kusakumuna kilumbu ya 7, mpe yandi kumisaka yawu santu samu ti kilumbu yina, Nzambi pemaka na kisalu ya yandi nyonso ya kuyidika bima, bima nyonso yina yandi kanisaka kusala.

4 Yayi ni disolo ya zulu na ntoto na ntangu yina ba yidikaka yawu, na kilumbu yina Yehova Nzambi yidikaka ntoto na zulu.

5 Ata yinti vandaka ve na zulu ya ntoto, mpe ata dititi menaka, samu Yehova Nzambi vandaka nabunu yandi nokisa mvula na zulu ya ntoto mpe ya vandaka ve na muntu samu na kusala bilanga. 6 Kasi dibungi* vanda katuka na ntoto mpe vanda losa maza na zulu ya ntoto nyonso.

7 Mpe Yehova Nzambi bandaka kuyidika muntu na fundu-fundu, mpe yandi fulaka mupepe ya luzingu na mbombo ya yandi, mpe muntu kumaka muntu ya moyo. 8 Dyaka, Yehova Nzambi salaka bilanga ya Edene pene-pene na esti, mpe kuna, yandi tulaka muntu yina yandi yidikaka. 9 Mpe Yehova Nzambi menisaka na zulu ya ntoto bayinti nyonso yina vandaka kitoko na kutala, mpe yina vandaka kitoko samu na kudya, mpe yinti ya luzingu na kati-kati ya bilanga mpe yinti ya nzayilu ya mambu ya mbote mpe ya yimbi.

10 Ya vandaka na nzadi mosi yina vanda basika na Edene samu na kulosa maza na bilanga, mpe kuna, ya kabukaka na banzadi yiya. 11 Nkumbu ya nzadi ya ntete Pishone. Ya ke zungaka bwala nyonso ya Avila kisika yina wolo kele. 12 Wolo ya bwala yina ke mbote. Bedeliyume mpe ditadi ya Oniksi ke mpe kuna. 13 Nkumbu ya nzadi ya zole Gihone. Ya ke zungaka bwala nyonso ya Kushi. 14 Nkumbu ya nzadi ya tatu Hidekele. Ya ke kwendaka na esti ya Asiri. Mpe nkumbu ya nzadi ya yiya Efrate.

15 Yehova Nzambi bakaka muntu, mpe tulaka yandi na bilanga ya Edene samu na kubongisa mpe kukipe yawu. 16 Yehova Nzambi pesaka mpe muntu musiku yayi: “Nge lenda kudya bambuma ya bayinti nyonso ya bilanga faso ni faso nge zola. 17 Kasi, na yina me tadila yinti ya nzayilu ya mambu ya mbote mpe ya yimbi, nge fwana kudya ve mbuma ya yawu. Samu kilumbu yina nge ke kudya yawu, nge ke kufwa.”

18 Na manima, Yehova Nzambi zonzaka: “Ya ke ve mbote muntu tatamana na kuvanda yandi mosi. Mu ke yidikila yandi sadisi yina me fwanana na yandi.” 19 Ntyo, Yehova Nzambi vanda tatamana na kusadila fundu-fundu ya ntoto samu na kuyidika bibulu ya brusu mpe bibulu yina ke pumbukaka na zulu. Mpe yandi bandaka kunata bawu na mantwala ya muntu na kutala faso yandi ke bokila mosi na mosi ya bawu. Mpe kibulu nyonso vanda kuzwa nkumbu yina muntu vanda pesa yandi. 20 Na yawu, muntu pesaka bankumbu na bibulu nyonso ya bwala, na bibulu nyonso yina ke pumbukaka na zulu, mpe na bibulu nyonso ya brusu. Kasi samu na muntu, ya vandaka ve na sadisi yina me fwanana na yandi. 21 Na yawu, Yehova Nzambi lalisaka bakala pongi mosi ya ngolo, mpe ntangu yandi vanda lala, Nzambi bakaka mukwa mosi ya mbanzi ya yandi, mpe na manima, yandi kangaka musuni kisika yina. 22 Mpe Yehova Nzambi yidikaka kento na mukwa yina yandi bakaka na bakala, mpe yandi nataka kento na sika ya bakala.

23 Na manima bakala zonzaka:

24 Ni na yawu, bakala ke bika tata na mama ya yandi, mpe ke kangama na kento ya yandi. Mpe bawu zole ke kuma musuni mosi. 25 Mpe bakala na kento ya yandi vandaka bimpene. Kasi, ba vandaka ve na nsoni.

3 Nyoka vandaka mayela mingi kuluta bibulu nyonso ya brusu yina Yehova Nzambi yidikaka. Na yawu, yandi zonzaka na kento: “Nzambi zonzaka kwandi ya tsyeleka ti, beno fwana kudya ve bambuma ya bayinti nyonso ya bilanga?” 2 Kento vutulaka na nyoka: “Beto lenda kudya bambuma ya bayinti nyonso ya bilanga. 3 Kasi, na yina me tadila bambuma ya yinti yina ke na kati-kati ya bilanga, Nzambi zonzaka: ‘Beno me fwana kudya ve yawu, ve, beno me fwana kusimba ve yawu, kana beno sala yawu, beno ke kufwa.’” 4 Kasi nyoka zonzaka na kento: “Beno ke kufwa ata fioti ve. 5 Samu Nzambi zaba ti, kilumbu yina beno ke kudya yawu, meso ya beno ke funguka mpe beno ke kuma mutindu yandi, beno ke zaba mambu ya mbote mpe ya yimbi.”

6 Kento talaka ti mbuma ya yinti yango vandaka mbote na kudya, mpe ya vanda sepelisa meso, ee, ya vandaka kitoko na kutala. Na yawu, yandi bukaka mbuma ya yinti yango mpe kudyaka yawu. Na manima, yandi pesaka mpe yawu na bakala ya yandi ntangu ba vandaka bawu zole. Mpe bakala ya yandi kudyaka yawu. 7 Na manima, meso ya bawu zole fungukaka, mpe ba kwizaka zaba ti ba vandaka bimpene. Na yawu, ba sadilaka makasa ya yinti ya fige samu na kutunga binkuti.

8 Na manima, ba kuwaka ndinga ya Yehova Nzambi, ntangu yandi vanda tambula na kati ya bilanga, na ntangu yina mwa mupepe ya madidi vanda sala na kati ya kilumbu. Mpe bakala na kento ya yandi kwendaka bumbana na kati-kati ya bayinti samu Yehova Nzambi tala ve bawu. 9 Mpe Yehova Nzambi vanda bokila bakala mpe vanda zonza na yandi: “Wapi kisika nge kele?” 10 Nsuka-nsuka yandi zonzaka: “Mu me kuwa ndinga ya nge na bilanga, kasi mu me vanda na boma samu mu ke kimpene. Na yawu mu vanda me kwenda bumbana.” 11 Kasi Nzambi zonzaka: “Nani me zonza na nge ti nge ke kimpene? Nge me kudya mbuma ya yinti yina mu pesaka nge musiku ya kudya ve?” 12 Bakala zonzaka: “Kento yina nge pesaka munu, ni yandi me pesa munu mbuma ya yinti yango, mpe mu me kudya yawu.” 13 Na manima, Yehova Nzambi zonzaka na kento: “Yinki nge me sala?” kento vutulaka: “Nyoka me vuna munu, mpe mu me kudya.”

14 Na manima, Yehova Nzambi zonzaka na nyoka: “Samu nge me sala mambu ya faso yayi, nge me kuma ya kuloka na kati ya bibulu nyonso ya bwala mpe na kati ya bibulu nyonso ya brusu. Nge ke tambula na kivumu mpe nge ke kudya fundu-fundu bilumbu nyonso ya luzingu ya nge. 15 Mpe mu ke sala ti kento na nge beno vanda bambeni, mpe bana* ya nge na mwana* ya yandi mpe vanda bambeni. Yandi ke mwangisa yintu ya nge mpe nge ke tatika yandi na kinkoso.”

16 Na kento yandi zonzaka: “Mu ke kumisa ngolo mpasi ya nge, ntangu nge ke vanda na kivumu. Ni na kati ya bampasi nge ke buta bana, mpe nge ke vanda na nsatu ya ngolo ya bakala ya nge, mpe yandi ke yala na zulu ya nge.”

17 Mpe na Adami yandi zonzaka: “Samu nge me kuwa ndinga ya kento ya nge, mpe nge me kudya mbuma ya yinti yina mu pesaka nge musiku ti ‘Nge fwana kudya ve yawu,’ ntoto ke vanda ya kuloka samu na nge, ni na kati ya bampasi nge ke kudya mbuma ya yawu bilumbu nyonso ya luzingu ya nge. 18 Ya ke basisila nge bayinti ya bansende mpe matiti ya yimbi, mpe nge ke kudya madya yina ke katuka na bilanga. 19 Nge ke tukuta samu na kudya dimpa, tii ntangu nge ke vutuka na ntoto. Samu nge ke fundu-fundu mpe nge ke vutuka na fundu-fundu.”

20 Na manima, Adami bokilaka kento ya yandi Eva,* samu yandi zola kuma mama ya bantu nyonso. 21 Mpe Yehova Nzambi yidikilaka Adami na kento ya yandi binkuti ya yinda na mpusu ya kibulu. 22 Na manima, Yehova Nzambi zonzaka: “Awa muntu me kuma mutindu mosi ya beto, yandi me zaba mambu ya mbote mpe ya yimbi. Samu yandi buka ve mbuma ya yinti ya luzingu mpe yandi kudya mpe yawu, mpe yandi zinga ntangu nyonso . . .” 23 Na yawu, Yehova Nzambi bingisaka yandi na bilanga ya Edene samu yandi kwenda bongisa ntoto kisika ba bakaka yandi. 24 Na yawu, Yehova bingisaka muntu mpe yandi tulaka basherube na esti ya bilanga ya Edene, mpe mbele ya yinda ya tiya yina vanda baluka yawu mosi samu na kukengidila nzila ya yinti ya luzingu.

4 Adami vukisaka nzutu na kento ya yandi Eva, mpe Eva kuzwaka kivumu. Ntangu Eva butaka Kayini, yandi zonzaka: “Mu me buta mwana ya bakala na ngolo ya Yehova.” 2 Na manima yandi butilaka Kayini mpangi ya bakala, mpe yandi bokilaka yandi Abele.

Abele kumaka muvungi ya mameme, mpe Kayini kisadi-bilanga. 3 Kilumbu mosi, Kayini bakaka mwa bambuma ya bilanga ya yandi samu na kupesa munkayulu na Yehova, 4 kasi Abele nataka bana ya ntete ya mameme ya yandi na mafuta ya bawu. Yehova ndimaka Abele na munkayulu ya yandi, 5 kasi yandi ndimaka ve Kayini na munkayulu ya yandi. Na yawu, Kayini kumaka na nkele mingi, mpe ya kulemba. 6 Na yawu, Yehova zonzaka na Kayini: “Samu na yinki nge ke na nkele mpe ya kulemba? 7 Kana nge bika ndyatulu ya nge ya yimbi mpe nge sala mambu ya mbote, mu ke ndima nge. Kasi, kana nge sala ve mambu ya mbote, disumu ke na sosaka kukanga nge mpe ke na nsatu ya kuyala nge. Nge me fwana kubika ve disumu kuyala nge.

8 Na manima, Kayini zonzaka na mpangi ya yandi Abele: “Beto kwenda na bilanga.” Mpe ntangu ba vandaka na bilanga, Kayini kufwaka mpangi ya yandi Abele. 9 Na manima, Yehova zonzaka na Kayini: “Wapi kisika ke mpangi ya nge Abele?” Kayina vutulaka: “Mu zaba ve. Ni munu kengidi ya mpangi ya munu?” 10 Kasi Nzambi zonzaka: “Yinki nge me sala? Kuwa! Katuka na ntoto, menga ya mpangi ya nge ke na gangaka na sika ya munu. 11 Ntangu yayi, nge ke ya kuloka. Mu me bingisa nge na ntoto yina me fungula yinwa ya yawu samu na kunwa menga ya mpangi ya nge yina diboko ya nge me mwangisa. 12 Ntangu nge ke sala bilanga, ntoto ke pesa ve mbote. Nge ke banda kuyenga-yenga mpe kukima-kima na ntoto.” 13 Na yawu, Kayini zonzaka na Yehova: “Kitumbu yina nge me pesa munu samu na mambu mu me sala ke nene mingi na munu na kunata. 14 Bubu yayi nge me bingisa munu na ntoto yayi, mpe mu ke bumbana na mantwala ya kizizi ya nge. Mu ke banda kuyenga-yenga mpe kukima-kima na ntoto, mpe muntu nyonso yina ke tala munu ke kufwa munu.” 15 Na yawu, Yehova zonzaka na Kayini: “Kana muntu kufwa Kayini, ba ke vutula yandi yimbi bambala 7.”

Na yawu, Yehova tulaka kidimbu samu na Kayini samu muntu nyonso yina ke kutana na yandi kufwa ve yandi. 16 Kayini katukaka na mantwala ya Yehova mpe kimaka na ntoto ya nkaka,* na esti ya Edene.

17 Na manima, Kayini vukisaka nzutu na kento ya yandi, yandi kuzwaka kivumu mpe yandi butaka Enoke. Kayini bandaka kutunga mbanza mpe yandi pesaka yawu nkumbu ya mwana ya yandi Enoke. 18 Na manima, Enoke butaka Irade. Mpe Irade butaka Mehuyaele, mpe Mehuyaele butaka Metushaele, mpe Metushaele butaka Lameke.

19 Lameke bakaka bakento zole. Nkumbu ya kento ya ntete vandaka Ada, mpe ya kento ya zole Zila. 20 Ada butaka Yabale, yina vandaka nkooko ya bantu yina vanda zingaka na batenta mpe yina vanda yindulaka bibulu. 21 Nkumbu ya mpangi ya yandi ya bakala vandaka Yubale yina vandaka nkooko ya bantu yina vanda bulaka gitare* mpe tuutu.* 22 Zila butaka Tubale-kayini yina vanda yidikaka bima ya mutindu nyonso na kwivre mpe na bisengo. Mpe mpangi ya Tubale-kayini ya kento vandaka Naama. 23 Na manima, Lameke bongisaka bamambu yayi samu na bakento ya yandi Ada na Zila:

25 Adami vukisaka dyaka nzutu na kento ya yandi, mpe yandi butaka mwana ya bakala. Eva bokilaka yandi Sete, samu yandi zonzaka: “Nzambi me pesa munu mwana ya nkaka na kisika ya Abele, samu Kayini kufwaka yandi.” 26 Sete butaka mwana ya bakala. Yandi bokilaka yandi Enoshe. Na ntangu yina, ba bandaka kubokila nkumbu ya Yehova.

5 Yayi ke buku ya disolo ya Adami. Ntangu Nzambi yidikaka Adami, yandi yidikaka yandi na kifwani ya Nzambi. 2 Yandi yidikaka bawu bakala na kento. Na kilumbu yina yandi yidikaka bawu, yandi sakumunaka bawu mpe bokilaka bawu Muntu.*

3 Adami kumaka na bamvula 130, mpe yandi butaka mwana ya bakala mutindu yandi, na kifwani ya yandi, mpe yandi bokilaka yandi Sete. 4 Na manima ya kubuta Sete, Adami zingaka dyaka bamvula 800. Yandi butaka bana ya babakala na ya bakento. 5 Na yawu, bamvula nyonso ya luzingu ya yandi salaka 930, mpe yandi kufwaka.

6 Sete zingaka bamvula 105, mpe yandi butaka Enoshe. 7 Na manima ya kubuta Enoshe, Sete zingaka dyaka bamvula 807. Yandi butaka bana ya babakala na ya bakento. 8 Na yawu, bamvula nyonso ya luzingu ya yandi salaka 912, mpe yandi kufwaka.

9 Enoshe zingaka bamvula 90, mpe yandi butaka Kenane. 10 Na manima ya kubuta Kenane, Enoshe zingaka dyaka bamvula 815. Yandi butaka bana ya babakala na ya bakento. 11 Na yawu, bamvula nyonso ya luzingu ya yandi salaka 905, mpe yandi kufwaka.

12 Kenane zingaka bamvula 70, mpe yandi butaka Mahalalele. 13 Na manima ya kubuta Mahalalele, Kenane zingaka dyaka bamvula 840. Yandi butaka bana ya babakala na ya bakento. 14 Na yawu, bamvula nyonso ya luzingu ya yandi salaka 910, mpe yandi kufwaka.

15 Mahalalele zingaka bamvula 65, mpe yandi butaka Yarede. 16 Na manima ya kubuta Yarede, Mahalalele zingaka dyaka bamvula 830. Yandi butaka bana ya babakala na ya bakento. 17 Na yawu, bamvula nyonso ya luzingu ya yandi salaka 895, mpe yandi kufwaka.

18 Yarede zingaka bamvula 162, mpe yandi butaka Enoke. 19 Na manima ya kubuta Enoke, Yarede zingaka dyaka bamvula 800. Yandi butaka bana ya babakala na ya bakento. 20 Na yawu, bamvula nyonso ya luzingu ya yandi salaka 962, mpe yandi kufwaka.

21 Enoke zingaka bamvula 65, mpe yandi butaka Metusela. 22 Na manima ya kubuta Metusela, Enoke tatamanaka na kutambula na Nzambi ya tsyeleka bamvula 300. Yandi butaka bana ya babakala na ya bakento. 23 Na yawu, bamvula nyonso ya luzingu ya yandi salaka 365, mpe yandi kufwaka. 24 Enoke tatamanaka na kutambula na Nzambi ya tsyeleka. Na manima yandi vandaka dyaka ve samu Nzambi bakaka yandi.

25 Metusela zingaka bamvula 187, mpe yandi butaka Lameke. 26 Na manima ya kubuta Lameke, Metusela zingaka dyaka bamvula 782. Yandi butaka bana ya babakala na ya bakento. 27 Na yawu, bamvula nyonso ya luzingu ya yandi salaka 969, mpe yandi kufwaka.

28 Lameke zingaka bamvula 182, mpe yandi butaka mwana ya bakala. 29 Yandi pesaka yandi nkumbu Nowe mpe yandi zonzaka: “Mwana yayi ke kumisa kisalu ya beto pete, kisalu ya beto ya maboko yina ke mpasi samu Yehova lokaka ntoto. 30 Na manima ya kubuta Nowe, Lameke zingaka dyaka bamvula 595. Yandi butaka bana ya babakala na ya bakento. 31 Na yawu, bamvula nyonso ya luzingu ya yandi salaka 777, mpe yandi kufwaka.

32 Ntangu Nowe lungisaka bamvula 500, yandi butaka Seme, Kame na Yafete.

6 Ntangu bantu bandaka kukuma mingi na zulu ya ntoto, mpe bana ya bakento vanda butuka, 2 bana ya Nzambi ya tsyeleka* bandaka kutala ti bakento* vandaka kitoko. Ba bandaka kubaka bakento nyonso yina ba vanda zola. 3 Na yawu, Yehova zonzaka: “Mu ke bika ve muntu kusala mambu ya yimbi ntangu nyonso, samu yandi ke muntu ya masumu.* Ni na yawu, bilumbu ya yandi ke vanda bamvula 120.

4 Na ntangu yina, Banefilime vandaka na ntoto. Na manima ya ntangu yina mpe ba vandaka. Na ntangu yango, bana ya Nzambi ya tsyeleka vanda tatamana na kuvukisa nzutu na bakento,* mpe bakento yango vanda butila bawu bana ya babakala. Ya vandaka bantu ya ngolo ya ntangu ya ntama, bantu ya kuzabana.

5 Na yawu, Yehova talaka ti mambu ya yimbi ya muntu vandaka mingi na ntoto, mpe makanisi nyonso ya ntima ya yandi vandaka kaka yimbi. 6 Yehova nyongaka na yina yandi yidikaka bantu na zulu ya ntoto, mpe ya salaka yandi mpasi na ntima. 7 Na yawu, Yehova zonzaka: “Mu ke katula na ntoto bantu yina mu yidikaka, muntu na bibulu ya bwala, bibulu ya brusu, mpe bibulu yina ke pumbukaka na zulu, samu mu me nyonga na yina mu yidikaka bawu.” 8 Kasi Nowe ndimamaka na meso ya Yehova.

9 Yayi ni disolo ya Nowe.

Nowe vandaka muntu ya lunungu.* Yandi vandaka ve na mambu yina ba lenda semba yandi na kati ya bantu ya ntangu ya yandi. Nowe vanda tambulaka na Nzambi ya tsyeleka. 10 Na manima ya mwa ntangu, Nowe butaka bana tatu ya babakala, Seme, Kame, na Yafete. 11 Kasi ntoto vandaka ya kubeba na meso ya Nzambi ya tsyeleka, mpe ya vandaka ya kufuluka na mambu ya ngolo. 12 Ee, Nzambi talaka ntoto, ya vandaka ya kubeba. Bantu* nyonso vanda dyatila na mutindu ya kulutila yimbi.

13 Na manima, Nzambi zonzaka na Nowe: “Mu ke kufwa bantu* nyonso, samu ntoto me fuluka na mambu ya ngolo samu na bawu. Na yawu, mu ke kufwa bawu mpe bima nyonso ya nkaka na zulu ya ntoto. 14 Yidika masuwa* na mabaya ya yinti ya mbote.* Kabula yawu na bitini, mpe pakula yawu gudron na kati mpe na ngaanda. 15 Nge ke sala yawu mutindu yayi: Yinda ya yawu 300 kude, nene ya yawu 50 kude, mpe ntela ya yawu 30 kude. 16 Nge ke sala fenetre ya kude mosi na zulu ya masuwa samu ya kotisa nsemo. Nge fwana kutula kisika ya kukotila na masuwa na lweka ya yawu. masuwa ke vanda na baetaje tatu: Etaje ya ntete, ya zole, mpe ya tatu.

17 “Mpe munu, mu ke nokisa mvula ya nene samu na kufwa na zulu ya ntoto nyonso musuni nyonso yina ke na luzingu. Mpe bima nyonso yina ke na zulu ya ntoto ke kufwa. 18 Mu ke na salaka luwawanu na nge. Nge fwana kukota na masuwa, nge, bana ya nge ya babakala, kento ya nge, mpe bakento ya bana ya nge kintwadi na nge. 19 Mpe kotisa na kati ya masuwa bibulu ya mutindu nyonso zole-zole, kento na bakala, samu na kubumba bawu na luzingu; 20 bibulu yina ke pumbukaka na kutadilaka mutindu ya bawu, bibulu ya bwala na kutadilaka mutindu ya bawu, bibulu nyonso yina ke tambulaka kivumu na ntoto na kutadilaka mutindu ya bawu. Zole-zole ke kota na masuwa samu na kubumba luzingu ya bawu. 21 Mpe nge, nge me fwana kuyonzika mpe kubaka bima ya kudya ya mutindu nyonso, samu nge na bibulu vanda na kima ya kudya.”

22 Mpe Nowe salaka mambu nyonso yina Nzambi zonzaka na yandi na kusala. Yandi salaka kaka mutindu yina.

7 Na manima, Yehova zonzaka na Nowe: “Kota na masuwa,* nge na bantu ya dikanda ya nge, samu mu me tala ti nge ke muntu ya lunungu na kati ya bantu nyonso ya ntangu yayi. 2 Nge fwana kubaka bibulu nyonso ya bunkete, 7 ya babakala, 7 ya bakento; mpe bibulu nyonso ya kukondwa bunkete, zole ya babakala, mpe zole ya bakento. 3 Nge baka mpe bibulu yina ke pumbukaka na zulu, 7 ya babakala, mpe 7 ya bakento, samu ba vuuka mpe ba buta bana na ntoto nyonso. 4 Samu, kaka na bilumbu 7, mu ke nokisa mvula na kati ya bilumbu 40 mpe bampimpa 40, mpe mu ke kufwa bima nyonso yina ke na luzingu na zulu ya ntoto.” 5 Na yawu, Nowe salaka mambu nyonso yina Yehova zonzaka na yandi na kusala.

6 Nowe vandaka na bamvula 600 ntangu mvula ya nene kubwaka na ntoto. 7 Na yawu, Nowe, kintwadi na bana ya yandi ya babakala, kento ya yandi, mpe bakento ya bana ya yandi, kotaka na masuwa tekila mvula ya nene kubwa. 8 Konso kibulu ya bunkete, konso kibulu ya kukondwa bunkete, bibulu yina ke pumbukaka mpe kima nyonso yina ke tambulaka na ntoto, 9 kwendaka zole-zole, bakala na kento, na sika ya Nowe na masuwa, kaka mutindu Nzambi zonzaka yawu na Nowe. 10 Mpe bilumbu 7 na manima, mvula ya nene kubwaka na zulu ya ntoto.

11 Na bamvula 600 ya luzingu ya Nowe, na ngonda ya zole, na kilumbu ya 17 ya ngonda, bamaza ya mazulu mwanganaka mpe bamwelo ya maza ya mazulu fungukaka. 12 Mpe mvula kubwaka na zulu ya ntoto na kati ya bilumbu 40 mpe bampimpa 40. 13 Na kilumbu yina, Nowe kotaka na masuwa na bana ya yandi Seme, Kame, Yafete, na kento ya yandi mpe bakento ya bana ya yandi. 14 Ba kotaka na bibulu nyonso ya brusu na kutadilaka mutindu ya bawu, bibulu nyonso ya bwala na kutadilaka mutindu ya bawu, bibulu nyonso yina ke tambulaka kivumu na ntoto na kutadilaka mutindu ya bawu, bibulu nyonso yina ke pumbukaka na kutadilaka mutindu ya bawu, bandeke nyonso mpe kima nyonso yina ke na mapapu. 15 Bibulu ya mutindu nyonso yina ke na luzingu* vanda kwenda zole-zole na masuwa na sika ya Nowe. 16 Na yawu, ba kotaka na masuwa, bakala na kento, kaka mutindu Nzambi zonzaka yawu na Nowe. Na manima, Yehova kangaka mwelo.

17 Mvula vanda kubwa na ntoto na kati ya bilumbu 40, mpe maza vanda kuma mingi mpe ya bandaka kunanguna masuwa, mpe masuwa vanda pepa na zulu ya ntoto. 18 Maza kumaka mingi mpe ya vanda fuluka na zulu ya ntoto, mpe masuwa vanda pepa na zulu ya maza. 19 Maza fulukaka mingi na zulu ya ntoto, ya salaka ti bamongo nyonso ya yinda yina vandaka na zulu ya ntoto dyamaka. 20 Maza fulukaka, mpe ya lutaka bamongo na 15 kude.

21 Na yawu, kima nyonso yina ke na luzingu* yina vandaka na zulu ya ntoto kufwaka: Bibulu yina ke pumbukaka, bibulu ya bwala, bibulu ya brusu, bima yina ke tambulaka na kimvuka, mpe bantu nyonso. 22 Kima nyonso yina vandaka na pema ya luzingu na zulu ya ntoto kufwaka. 23 Ni faso yayi Nzambi kufwaka bima nyonso yina vandaka na luzingu na zulu ya ntoto: Bantu, bibulu, bibulu yina ke tambulaka kivumu na ntoto, mpe bibulu yina ke pumbukaka na zulu. Bawu nyonso kufwaka. Kaka Nowe na ba yina vandaka na yandi na masuwa vuukaka. 24 Mpe maza vandaka kaka ya kufuluka na zulu ya ntoto na kati ya bilumbu 150.

8 Kasi, Nzambi tulaka dikebi na Nowe, na bibulu nyonso ya brusu, mpe na bibulu nyonso ya bwala yina vandaka na yandi na masuwa,* mpe Nzambi fulaka mupepe na zulu ya ntoto, mpe maza bandaka kuyuma. 2 Bamaza yina vanda katuka na mazulu mpe baporte ya maza ya mazulu kangamaka, mpe mvula yina vanda katuka na mazulu bikaka kunoka. 3 Na manima, maza bandaka kuyuma malembe-malembe na zulu ya ntoto. Na nsuka ya bilumbu 150, maza sikaka. 4 Na ngonda ya 7, na kilumbu ya 17, masuwa kwendaka telama na zulu ya bamongo ya Arara. 5 Mpe maza vanda sika malembe-malembe tii na ngonda ya 10. Na kilumbu ya ntete ya ngonda ya 10, bansongi ya bamongo talanaka.

6 Na yawu, na nsuka ya bilumbu 40, Nowe fungulaka fenetre yina yandi salaka na zulu ya masuwa 7 mpe yandi filisaka nkwankwa,* yina vanda kwenda mpe kuvutuka, tii ntangu maza yumaka na zulu ya ntoto.

8 Na manima, yandi filisaka dibembe samu na kwenda tala kana maza sikaka na zulu ya ntoto. 9 Dibembe* kuzwaka ve kisika ya kutelama. Yandi vutukaka na masuwa na sika ya Nowe, samu maza vandaka ntete ya kufuluka na ntoto nyonso. Na yawu, Nowe bakaka yandi mpe vutulaka yandi na kati ya masuwa. 10 Yandi vingilaka dyaka bilumbu 7, mpe na manima, yandi filisaka dyaka dibembe na ngaanda ya masuwa. 11 Ntangu dibembe vutukaka na nkokila, Nowe talaka ti yandi vandaka na dikasa ya olive na yinwa ya yandi. Nowe kwizaka zaba ti maza bandaka kusika na zulu ya ntoto. 12 Yandi vingilaka dyaka bilumbu 7. Na manima yandi filisaka dibembe na ngaanda, kasi dibembe vutukaka dyaka ve na sika ya yandi.

13 Na mvula ya 601, na ngonda ya ntete, na kilumbu ya ntete ya ngonda, maza yumaka na ntoto. Nowe fungulaka masuwa ndambu na zulu mpe talaka ti maza vanda yuma. 14 Na ngonda ya zole, na kilumbu ya 27 ya ngonda, maza yumaka na ntoto.

15 Na yawu, Nzambi zonzaka na Nowe: 16 “Basika na masuwa, nge, kento ya nge, bana ya nge ya babakala, mpe bakento ya bana ya nge. 17 Basisa kintwadi na nge bima ya mutindu nyonso yina ke na luzingu: Bibulu yina ke pumbukaka, bibulu ya mutindu nyonso, mpe bibulu nyonso yina ke tambulaka kivumu na ntoto, mpe ba mwangana na zulu ya ntoto nyonso, ba buta mpe ba kuma mingi na zulu ya ntoto.”

18 Na yawu, Nowe basikaka kintwadi na bana ya yandi ya babakala, kento ya yandi, mpe bakento ya bana ya yandi. 19 Bima nyonso yina ke na luzingu, bibulu nyonso yina ke tambulaka kivumu na ntoto, bima nyonso yina ke pumbukaka, bima nyonso yina ke tambulaka na zulu ya ntoto, basikaka na masuwa na kutadilaka mutindu ya bawu. 20 Na manima, Nowe yidikaka dikuku ya minkayulu samu na Yehova, mpe bakaka ndambu ya bibulu nyonso ya bunkete, mpe ndambu ya bima nyonso yina ke pumbukaka ya bunkete, mpe yandi pesaka munkayulu ya kuyoka na zulu ya dikuku ya minkayulu. 21 Mpe Yehova bandaka kuwa nsunga mosi ya kitoko yina sepelisaka yandi. Na yawu, Yehova zonzaka na ntima ya yandi: “Mu ke bokila dyaka ve yimbi na zulu ya ntoto samu na muntu, samu banda buntwenya ya yandi, makanisi ya ntima ya yandi ke kaka na mambu ya yimbi. Mpe mu ke kufwa dyaka ve bima nyonso yina ke na luzingu mutindu mu me sala yawu. 22 Banda ntangu yayi, ntangu ya kukunda mbuma mpe ntangu ya kukatula mbuma, madidi mpe tiya, ntangu ya tiya mpe ntangu ya madidi ya ngolo, mpimpa na ntangu ke suka dyaka ve na zulu ya ntoto.”

9 Nzambi sakumunaka Nowe na bana ya yandi ya babakala, mpe yandi zonzaka na bawu: “Beno buta, beno kuma mingi, mpe beno fulusa ntoto. 2 Bima nyonso yina ke na luzingu na zulu ya ntoto, bima nyonso yina ke pumbukaka na zulu, bima nyonso yina ke tambulaka na ntoto, mpe bambisi ya mubu ke vanda na boma ya beno. Mu me pesa bawu nyonso na maboko ya beno. 3 Beno lenda kudya bibulu nyonso yina ke tambulaka yina ke na luzingu. Kaka mutindu mu pesaka beno matiti nyonso ya nkunzu, mu me pesa beno bawu. 4 Kaka musuni na luzingu ya yawu, ya zola zonza menga ya yawu, beno me fwana kudya ve. 5 Mu ke semba konso muntu yina ke mwangisa menga ya beno. Kana kibulu me mwangisa menga ya beno, kibulu yina me fwana kufwa. Konso muntu yina ke kufwa mpangi ya yandi, mu ke kufwa yandi. 6 Muntu nyonso yina ke mwangisa menga ya muntu ya nkaka, muntu ya nkaka mpe ke mwangisa menga ya yandi, samu Nzambi salaka muntu na kifwani ya yandi. 7 Kasi beno, beno buta mpe beno kuma mingi. Beno mwangana na ntoto, mpe beno fulusa yawu.

8 Na manima, Nzambi zonzaka na Nowe mpe na bana ya yandi ya babakala: 9 “Ntangu yayi, mu ke sala luwawanu na beno mpe na mitekolo ya beno, 10 mpe bima nyonso yina ke na luzingu yina ke na beno: Bandeke, bibulu, bima nyonso yina ke na luzingu na ntoto yina ke na beno, bima nyonso yina me basika na masuwa;* bima nyonso yina ke na luzingu na ntoto. 11 Ee, mu ke na salaka luwawanu na beno: Mu ke kufwa dyaka ve kima nyonso yina ke na luzingu na mvula ya nene, mpe mvula ya nene ke kwiza bebisa dyaka ve ntoto.”

12 Mpe Nzambi bwelaka: “Yayi kidimbu ya luwawanu yina mu ke na salaka na beno mpe na bima nyonso yina ke na luzingu yina ke na beno, samu na mabuta nyonso yina ke kwiza na manima. 13 Mu me tula mukyama* ya munu na dituti. Ya ke vanda kidimbu ya luwawanu na kati ya munu na ntoto. 14 Ntangu nyonso yina mu ke basisa dituti na zulu, mpe ti mukyama ke basika na dituti, 15 mu ke bambuka moyo luwawanu yina mu salaka na beno mpe na bima ya mutindu nyonso yina ke na luzingu. Mpe maza ke kuma dyaka ve mvula ya nene yina ke kufwa musuni nyonso. 16 Ntangu mukyama ke basika na dituti, mu ke tala yawu mpe mu ke bambuka moyo na luwawanu ya ntangu nyonso yina mu salaka na bima ya mutindu na mutindu yina ke na luzingu na zulu ya ntoto.”

17 Nzambi zonzaka dyaka na Nowe: “Yayi ke kidimbu ya luwawanu yina mu me sala na musuni nyonso yina ke na zulu ya ntoto.”

18 Bana ya Nowe yina basikaka na masuwa vandaka Seme, Kame na Yafete. Na manima, Kame butaka Kanana. 19 Bawu nyonso tatu yayi vandaka bana ya Nowe, mpe bantu nyonso yina ke na zulu ya ntoto katukaka na bawu.

20 Nowe kumaka kisadi-bilanga, mpe yandi kundaka bilanga ya vinu. 21 Kilumbu mosi, Nowe kunwaka vinu, yandi kolaka, mpe yandi katulaka bilele na tenta ya yandi. 22 Kame, tata ya Kanana, talaka tata ya yandi kimpene, mpe yandi kwendaka zonza yawu na bampangi ya yandi zole na ngaanda. 23 Na yawu, Seme na Yafete bakaka kinkuti, tulaka yawu na mapeka ya bawu, mpe tambulaka na kuvutukaka manima. Ba kangaka tata ya bawu, yina vandaka kimpene, ntangu bizizi ya bawu vanda tala na lweka ya nkaka. Ya salaka ti ba tala ve tata ya bawu kimpene.

24 Ntangu kwiti ya Nowe manisaka, yandi kuwaka mambu yina mwana-nsuka ya yandi salaka yandi. 25 Yandi zonzaka:

“Mu ke na lokaka Kanana.

Bika yandi vanda ngaamba ya mansukina samu na bampangi ya yandi.”

26 Mpe yandi bwelaka:

Bika ti Kanana vanda mpe ngaamba ya yandi.”

28 Nowe zingaka dyaka bamvula 350 na manima ya mvula ya nene. 29 Na yawu, bamvula nyonso ya luzingu ya yandi salaka 950, mpe yandi kufwaka.

10 Yayi disolo ya bana ya Nowe ya babakala: Seme, Kame, mpe Yafete.

Ba bandaka kubuta bana na manima ya mvula ya nene. 2 Bana ya Yafete ya babakala vandaka Gomere, Magogi, Madayi, Yavane, Mesheke, mpe Tirase.

3 Bana ya Gomere ya babakala vandaka Ashekenaze, Rifate, mpe Togarma.

4 Bana ya Yavane ya babakala vandaka Elisha, Tarsise, Kitime, mpe Dodanime.

5 Ni na bawu katukaka bantu yina ke vandaka na bisanga,* na kutadilaka bandinga ya bawu, makanda ya bawu mpe bayinsi ya bawu.

6 Bana ya Kame ya babakala vandaka Kushi, Mizrayime, Pute, mpe Kanana.

7 Bana ya Kushi ya babakala vandaka Seba, Avila, Sabta, Raama, mpe Sabteka.

Bana ya Raama ya babakala vandaka Sheba, mpe Dedane.

8 Kushi butaka Nimrode. Nimrode kumaka muntu ya ntete yina kumaka muntu ya nene na zulu ya ntoto. 9 Yandi vandaka ngolo na kufwa bibulu,* mpe vanda telemina Yehova. Ni na yawu, bantu ntangu ya nkaka ke fwanisaka bantu ya nkaka na Nimrode. Ba ke zonzaka: “Yandi ke kaka mutindu Nimrode, muntu ya ngolo na kufwa bibulu, mpe yina vanda telemina Yehova.” 10 Kimfumu ya yandi bandaka na Babele, Ereke, Akade, mpe Kalne na bwala ya Shinare. 11 Ni na bwala yayi yandi katukaka samu na kukwenda na Asiri mpe yandi tungaka Ninive, Rehobote-ire, Kala, 12 mpe Resene yina kele na kati-kati ya Ninive na Kala. Ya salaka mbanza ya kulutila nene.*

13 Mizrayime butaka Lude, Anamime, Lehabime, Naftuhime, 14 Patrusime, Kasiluyime (ni na yandi katukaka bantu ya Filisti), mpe Kaftore.

15 Kanana butaka Sidoni, mwana ya yandi ya ntete, mpe Ete, 16 yandi butaka mpe bantu ya Yebuse, bantu ya Amore, bantu ya Girgashite, 17 bantu ya Ivite, bantu ya Arkite, bantu ya Sinite, 18 bantu ya Arvade, bantu ya Zemarite, mpe bantu ya Hamate. Na manima, makanda ya Kanana mwanganaka. 19 Na yawu, ndilu ya ntoto ya Kanana bandaka na Sidoni tii na Gerare pene-pene ya Gaza, tii na Sodome, Gomore, Adma, mpe Zeboyime, pene-pene ya Lasha. 20 Ni bawu vandaka bana ya Kame na kutadilaka makanda ya bawu mpe bandinga ya bawu, na kutadilaka babwala ya bawu mpe bayinsi ya bawu.

21 Seme mpe butaka bana. Yandi vandaka nkooko ya bana nyonso ya Ebere mpe mpangi ya Yafete, mwana ya ntete. 22 Bana ya Seme ya babakala vandaka Elame, Ashure, Arpaksade, Lude, mpe Arame.

23 Bana ya Arame ya babakala vandaka Uze, Ule, Getere, mpe Mashe.

24 Arpaksade butaka Shela, mpe Shela butaka Ebere.

25 Ebere butaka bana zole ya babakala. Nkumbu ya mosi vandaka Pelege, samu na ntangu ya yandi, bantu nyonso yina vandaka na zulu ya ntoto mwanganaka. Nkumbu ya mpangi ya yandi vandaka Yoktane.

26 Yoktane butaka Alemodade, Shelefe, Azaremavete, Yera, 27 Hadorame, Uzale, Dikla, 28 Obale, Abimayele, Sheba, 29 Ofire, Avila, mpe Yobabe; bawu nyonso vandaka bana ya Yoktane ya babakala.

30 Kisika ya bawu ya kuzinga bandaka na Mesha tii Sefare, kisika ke ntoto ya bamongo ya esti.

31 Ni bawu vandaka bana ya Seme na kutadilaka makanda ya bawu mpe bandinga ya bawu, na kutadilaka babwala ya bawu mpe bayinsi ya bawu.

32 Yayi ke makanda ya bana ya Nowe na kutadilaka milonga ya makanda ya bawu mpe bayinsi ya bawu. Ni makanda yayi mwanganaka bisika nyonso na zulu ya ntoto na manima ya mvula ya nene.

11 Na ntangu yina, bantu nyonso na ntoto vanda zonza ntete kaka ndinga mosi, mpe ba vandaka kaka na bampova mosi.* 2 Na ntangu ba vanda sala nzyetolo na esti, ba talaka kisika mosi yina ke ve na bamongo na ntoto ya Shinare, mpe ba bandaka kuvanda kuna. 3 Mpe ba bandaka kuzonza bawu na bawu: “Beto yidika babrike mpe beto yoka yawu.” Na yawu, ba sadilaka babrike na kisika ya matadi mpe gudron na kisika ya poto-poto. 4 Mpe ba zonzaka dyaka: “Beto tunga mbanza samu na beto mosi, mpe yinzo ya yinda yina nsongi ya yawu ke kuma tii na zulu. Bika ti beto vanda na nkumbu ya kuzabana, samu beto mwangana ve na zulu ya ntoto nyonso”

5 Na yawu, Yehova kulumukaka samu na kutala mbanza mpe yinzo ya yinda yina bana ya bantu tungaka. 6 Na manima Yehova zonzaka: “Ba ke dikanda mosi mpe ba ke zonzaka ndinga mosi, mpe yayi ni mambu ba me banda kusala. Ntangu yayi, mambu nyonso yina ba ke kanisa kusala ba ke sala yawu. 7 Na yawu, beto kwenda mpe beto tula mvwanzi na ndinga ya bawu, samu ba lenda ve kubakula bandinga ya bampangi.” 8 Na yawu, Yehova mwangisaka bawu na ntoto ya muvimba mpe malembe-malembe, ba bikaka kutunga mbanza yango. 9 Ni na yawu ba bokilaka mbanza yango Babele, samu ti ni kuna Yehova tulaka mvwanzi na ndinga* ya bantu ya ntoto nyonso, mpe ni kuna Yehova mwangisaka bawu na ntoto ya muvimba.

10 Yayi ni disolo ya Seme.

Seme vandaka na bamvula 100 ntangu yandi butaka Arpaksade, bamvula zole na manima ya mvula ya nene. 11 Na manima ya kubuta Arpaksade, Seme zingaka dyaka bamvula 500. Mpe yandi butaka bana ya babakala na ya bakento.

12 Arpaksade zingaka bamvula 35 mpe yandi butaka Shela. 13 Na manima ya kubuta Shela, Arpaksade zingaka dyaka bamvula 403. Mpe yandi butaka bana ya babakala na ya bakento.

14 Shela zingaka bamvula 30 mpe yandi butaka Ebere. 15 Na manima ya kubuta Ebere, Shela zingaka dyaka bamvula 403. Mpe yandi butaka bana ya babakala na ya bakento.

16 Ebere zingaka bamvula 34 mpe yandi butaka Pelege. 17 Na manima ya kubuta Pelege, Ebere zingaka dyaka bamvula 430. Mpe yandi butaka bana ya babakala na ya bakento.

18 Pelege zingaka bamvula 30 mpe yandi butaka Rewu. 19 Na manima ya kubuta Rewu, Pelege zingaka dyaka bamvula 209. Mpe yandi butaka bana ya babakala na ya bakento.

20 Rewu zingaka bamvula 32 mpe yandi butaka Seruge. 21 Na manima ya kubuta Seruge, Rewu zingaka dyaka bamvula 207. Mpe yandi butaka bana ya babakala na ya bakento.

22 Seruge zingaka bamvula 30 mpe yandi butaka Nahore. 23 Na manima ya kubuta Nahore, Seruge zingaka dyaka bamvula 200. Mpe yandi butaka bana ya babakala na ya bakento.

24 Nahore zingaka bamvula 29 mpe yandi butaka Tera. 25 Na manima ya kubuta Tera, Nahore zingaka dyaka bamvula 119. Mpe yandi butaka bana ya babakala na ya bakento.

26 Tera zingaka bamvula 70 mpe yandi butaka Abrami, Nahore, mpe Arani.

27 Yayi ni disolo ya Tera.

Tera butaka Abrami, Nahore, mpe Arani. Arani butaka Lote. 28 Arani kufwaka na Ure ya Bakaldea bwala yina yandi butukaka, kasi tata ya yandi Tera, vandaka ntete moyo. 29 Abrami na Nahore kwelaka, nkumbu ya kento ya Abrami vandaka Sarayi mpe ya kento ya Nahore, Milka. Yandi vandaka mwana ya Arani, yina vandaka tata ya Milka na Iska. 30 Sarayi vandaka kisita, yandi vandaka ve na mwana.

31 Na manima, Tera bakaka mwana ya yandi Abrami na mutekolo ya yandi Lote, yina vandaka mwana ya Arani, mpe bokilo ya yandi Sarayi kento ya Abrami, mpe ba katukaka na Ure ya Bakaldea samu na kukwenda na Kanana. Ntangu ba kumaka na Arani, ba zingaka kuna. 32 Tera zingaka bamvula 205, mpe yandi kufwaka na Arani.

12 Mpe Yehova zonzaka na Abrami: “Bika bwala ya nge, dikanda ya nge, mpe yinzo ya tata ya nge, mpe kwenda na bwala yina mu ke lakisa nge. 2 Mu ke kumisa nge dikanda mosi ya nene, mu ke sakumuna nge, mu ke kumisa nkumbu ya nge nene mpe nge ke kuma lusakumunu. 3 Mu ke sakumuna ba yina ke sakumuna nge, mpe mu ke bokila yimbi na zulu ya muntu yina ke bokila yimbi na zulu ya nge. Mpe ntembe ve, makanda nyonso na zulu ya ntoto ke kuzwa lusakumunu na nzila ya nge.”

4 Na yawu, Abrami kwendaka kaka mutindu Yehova zonzaka na yandi, Lote mpe kwendaka na yandi. Abrami vandaka na bamvula 75 ntangu yandi bikaka Arani. 5 Abrami bakaka kento ya yandi Sarayi, Lote mwana ya mpangi ya yandi ya bakala, bima nyonso yina ba kuzwaka, mpe bisadi nyonso yina vandaka na bawu na Arani mpe ba kwendaka na bwala ya Kanana. Mpe ntangu ba kumaka na bwala ya Kanana, 6 Abrami tambulaka na bwala yango tii na kisika yina ba vanda bokilaka Shekeme, pene-pene na bayinti ya nene ya More. Na ntangu yina bantu ya Kanana vandaka na bwala yango. 7 Yehova basikilaka Abrami mpe zonzaka: “Na mitekolo ya nge, mu ke pesa ntoto yayi.” Na yawu, Abrami yidikaka dikuku ya minkayulu samu na Yehova, yina basikilaka yandi. 8 Na manima, yandi katukaka kuna, mpe kwendaka na kisika ya bamongo, mpe telemisaka tenta ya yandi: Betele vandaka na westi mpe mbanza ya Ai na esti. Kuna yandi yidikaka dikuku ya minkayulu samu na Yehova mpe yandi bandaka kukembila nkumbu ya Yehova. 9 Na manima Abrami katulaka camp ya yandi mpe landaka nzyetolo ya yandi na Negebe. Yandi vanda katula yawu kisika mosi mpe vanda nata yawu kisika ya nkaka.

10 Nsatu kotaka na bwala ya Kanana, mpe Abrami kwendaka na Ezipte samu na kuvanda kuna mwa ntangu samu ti nsatu yango vandaka ngolo. 11 Ntangu yandi kumaka pene-pene na kukota na Ezipte, Yandi zonzaka na kento ya yandi Sarayi: “Mulemvo, kuwa! Mu zaba ti nge ke kento ya kitoko mingi. 12 Na yawu, ntangu bantu ya Ezipte ke tala nge, ya tsyeleka ba ke zonza: ‘Yayi ke kento ya yandi.’ Mpe ba ke kufwa munu, kasi nge ba ke bika nge. 13 Mulemvo zonza ti nge ke mpangi ya munu ya kento. Na yawu, ba ke sala munu mambu ya mbote samu na nge mpe ba ke kufwa ve munu.”

14 Ntangu Abrami kotaka na Ezipte, bantu ya Ezipte talaka ti Sarayi vandaka kitoko mingi. 15 Bamfumu ya yinzo ya Faraoni mpe talaka yandi, mpe ba zonzilaka kitoko ya yandi na Faraoni. Na yawu, ba nataka yandi na yinzo ya Faraoni. 16 Samu na Sarayi, Faraoni salaka Abrami bumbote mingi, mpe yandi pesaka Abrami mameme, bangombe, bambuluku* ya babakala mpe ya bakento, bisadi ya babakala mpe ya bakento, na bashamo. 17 Na manima, Yehova pesaka Faraoni na bantu ya yinzo ya yandi mpasi ya ngolo samu na Sarayi, kento ya Abrami. 18 Na yawu Faraoni bokilaka Abrami mpe zonzaka: “Wapi mambu nge me sala munu? Samu na yinki nge zonzaka ve na munu ti yandi ke kento ya nge? 19 Samu na yinki nge zonzaka na munu ti: ‘Yandi ke mpangi ya munu ya kento’? Ya bikanaka kaka fioti mu baka yandi mutindu kento ya munu. Kento ya nge yandi yayi. Baka yandi mpe kwenda!” 20 Na yawu, Faraoni pesaka bantu ya yandi misiku samu na Abrami, mpe ba kwendaka bika yandi na kento ya yandi na nzila na bima ya bawu nyonso.

13 Abrami katukaka na Ezipte mpe kwendaka na Negebe, yandi na kento ya yandi mpe bima ya yandi nyonso. Lote mpe vandaka na bawu. 2 Abrami vandaka na bimvwama mingi, yandi vandaka na bikunku ya bibulu, arza, mpe wolo. 3 Yandi vanda katula camp ya yandi na kisika mosi, mpe kunata yawu na kisika ya nkaka na ntangu yandi vanda sala nzyetolo katuka na Negebe tii na Betele, tii ntangu yandi kumaka kisika yina tenta ya yandi vandaka ntete na kati-kati ya Betele na mbanza ya Ai, 4 kisika yina yandi yidikaka ntete dikuku ya munkayulu. Kuna, Abrami bokilaka nkumbu ya Yehova.

5 Lote yina vanda sala nzyetolo na Abrami, vandaka mpe na mameme, bangombe, mpe batenta. 6 Kasi, bwala kisika yina ba vandaka, kumaka fioti samu na bibulu mingi yina ba vandaka na yawu. Ni na yawu ba vanda lenda dyaka ve kuzinga kintwadi. 7 Ya salaka ti bakengi ya bibulu ya Abrami swana na bakengi ya bibulu ya Lote. (Na ntangu yina, bantu ya Kanana na Baperizite vanda zinga na bwala yango.) 8 Na yawu, Abrami zonzaka na Lote: “Mulemvo, ya me bonga ve ti nge na munu swana, mpe ti bakengi ya bibulu ya nge na ya munu swana, samu ti beto ke bampangi. 9 Nge lenda soola kisika ni kisika nge zola kuvanda na bwala yayi. Mulemvo, beto kabuka. Kana nge kwenda na diboko ya kento, mu ke kwenda na diboko ya bakala. Kasi kana nge kwenda na diboko ya bakala, mu ke kwenda na diboko ya kento.” 10 Na yawu, Lote nangunaka meso mpe talaka ti distrike nyonso ya Yordani tii na Zoare vandaka kizunga mosi yina vandaka na maza mingi, mutindu bilanga ya Yehova, mutindu bwala ya Ezipte (ya vandaka tekila Yehova kufwa Sodome na Gomore). 11 Na yawu, Lote soolaka distrike nyonso ya Yordani, mpe nataka camp ya yandi na esti. Ni mutindu yina ba kabukaka. 12 Abrami zingaka na bwala ya Kanana, mpe Lote zingaka na bambanza ya distrike yango. Nsuka-nsuka, yandi tulaka tenta ya yandi pene-pene ya Sodome. 13 Kasi bantu ya Sodome vandaka bantu ya yimbi, mpe ba vanda salaka masumu ya nene na meso ya Yehova.

14 Ntangu Lote kabukaka na Abrami, Yehova zonzaka na Abrami: “Mulemvo, nanguna meso ya nge, mpe na kisika nge kele, tala na nore mpe sude, na esti mpe na westi, 15 samu ti bwala nyonso yina nge ke na talaka, mu ke pesa yawu na nge mpe na bana* ya nge samu na ntangu nyonso. 16 Mpe mu ke kumisa bana ya nge mutindu bambuma ya fundu-fundu ya ntoto. Na yawu, kana muntu lenda kutanga lutangu ya bambuma ya fundu-fundu ya ntoto, ba ke lenda mpe kutanga lutangu ya bana ya nge. 17 Telama mpe tambula na bwala yango, na yinda mpe na nene ya yawu, samu mu ke pesa nge yawu.” 18 Mpe Abrami tatamanaka na kuzinga na batenta. Na manima, yandi kwizaka zinga pene ya bayinti ya nene ya Mamre, yina ke na Ebroni, mpe kuna yandi yidikaka dikuku ya minkayulu samu na Yehova.

14 Na ntangu yina, Amirafele mfumu ya Shinare, Arioke mfumu ya Elazare, Kedolaomere mfumu ya Elame, mpe Tidale mfumu ya Goyime, 2 salaka mvita na Bera mfumu ya Sodome, Birsha mfumu ya Gomore, Shinabe mfumu ya Adma, Shemebere mfumu ya Zeboyime, mpe mfumu ya Bela, yina ba ke bokilaka mpe Zoare. 3 Bawu nyonso vukisaka basoda ya bawu kintwadi na dibenga ya Sidime, ya zola zonza mubu ya mungwa.

4 Ba sadilaka Kedolaomere na kati ya bamvula 12, kasi na mvula ya 13 ba pesaka yandi mukongo. 5 Na yawu, na mvula ya 14, Kedolaomere na bamfumu yina vandaka na yandi, kwizaka mpe nungaka Barefayime na Ashterote-karnayime, Bazuzime na Hame, Baemime na Shave-kiriatayime, 6 mpe Baorite na mongo ya bawu ya Seyire tii na Ele-parane, yina ke na ntoto ya kuyuma. 7 Na manima, ba vutukaka mpe ba kwizaka na Ene-mishpate, ya zola zonza Kadeshe, mpe ba bakaka bisika nyonso ya bantu ya Amaleke mpe ya Baamorite yina vanda zingaka na Azazone-tamare.

8 Na ntangu yina mfumu ya Sodome kwendaka na dibenga ya Sidime na mfumu ya Gomore, mfumu ya Adma, mfumu ya Zeboyime, mpe mfumu ya Bela yina ba ke bokilaka mpe Zoare, mpe kuna, ba bongamaka samu na kunwana na bawu, 9 na kunwana na Kedolaomere mfumu ya Elame, Tidale mfumu ya Goyime, Amirafele mfumu ya Shinare, mpe Arioke mfumu ya Elazare: bamfumu yiya samu na kunwana na bamfumu tanu. 10 Dibenga ya Sidime vandaka ya kufuluka na mabulu ya gudron, mpe mfumu ya Sodome na ya Gomore mekaka kukima, mpe ba kubwaka na kati ya mabulu yina, mpe ba yina bikanaka, kimaka na kizunga ya bamongo. 11 Mpe ba yina nungaka bakaka bima nyonso ya Sodome na ya Gomore, madya ya bawu nyonso mpe ba kwendaka. 12 Ba bakaka mpe Lote yina vanda zingaka na Sodome, yina vandaka mwana ya mpangi ya Abrami, mpe bima ya yandi, mpe ba landaka nzila ya bawu.

13 Na manima bakala mosi yina vuukaka na mvita kwizaka pesa nsangu na Abrami Muebre. Abrami vanda zingaka pene-pene na bayinti ya Mamre, yina vandaka Amorite, mpangi ya Eshekole na Anere. Babakala yayi vandaka na luwawanu ya kusalasana na Abrami. 14 Abrami kwizaka zaba ti ba bakaka mwana ya mpangi ya yandi. Na yawu, yandi vukisaka babakala yina vandaka ya kubongama samu na kunwana, bisadi 318 yina butamaka na yinzo ya yandi, mpe ba landaka bamfumu yango na Dane. 15 Na mpimpa, yandi kabulaka bisadi ya yandi na bikunku, mpe yandi na bisadi ya yandi nwanisaka bamfumu yango mpe nungaka bawu. Mpe yandi landaka bawu na Oba yina ke na nore ya Damase. 16 Yandi botolaka bima nyonso yina ba bakaka, Lote, bima ya yandi, bakento, mpe bantu ya nkaka.

17 Ntangu Abrami vutukaka na manima ya kununga Kedolaomere na bamfumu yina vandaka na yandi, mfumu ya Sodome kwendaka bwabana yandi na dibenga ya Shave, ya zola zonza dibenga ya Mfumu. 18 Mpe Melkisedeki mfumu ya Salemi nataka dimpa na vinu. Yandi vandaka nganga-nzambi ya Nzambi ya Kulutila Kuzangama.

19 Yandi sakumunaka Abrami mpe zonzaka:

Mpe Abrami pesaka yandi kikunku mosi na kati ya bikunku 10.*

21 Na manima, mfumu ya Sodome zonzaka na Abrami: “Pesa munu bantu, mpe baka ya nge bima.” 22 Kasi Abrami zonzaka na mfumu ya Sodome: “Mu ke na nangunaka diboko ya munu na zulu mpe ke na zengaka ndefi na mantwala ya Yehova Nzambi ya Kulutila Kuzangama, Muntu yina yidikaka zulu na ntoto, 23 ti mu ke baka ata kima na bima ya nge, kubanda na mwa singa tii na singa ya dipapa samu nge zonza ve ti, ‘Ni munu me mvwamisa Abrami.’ 24 Mu ke baka ata kima mosi ve katula kaka yina bantwenya ya babakala me kudya. Kasi samu na babakala yina kwizaka na munu, Anere, Eshekole, na Mamre; bika ba baka dikabu ya bawu.”

15 Na manima Yehova zonzaka na Abrami na kimona-meso: “Kuvanda ve na boma Abrami. Mu ke kikebolo* ya nzutu samu na nge. Difuta ya nge ke vanda nene mingi.” 2 Abrami vutulaka: “Mfumu ya Kulutila Nene Yehova, yinki nge ke pesa munu, tii ntangu yayi mu ke kaka ve na mwana mpe muntu yina ke byadila yinzo ya munu ke ve kwandi Eliezere, muntu ya Damase?” 3 Abrami bwelaka: “Nge me pesa ve munu mwana, mpe kisadi* mosi ya yinzo ya munu ke byadila bima ya munu.” 4 Kasi Yehova vutulaka yandi: “Muntu yayi ke byadila ve bima ya nge, kasi ni mwana ya nge mosi ya bakala* ke byadila yawu.”

5 Nzambi basisaka yandi na ngaanda mpe zonzaka: “Mulemvo, tala na zulu mpe tanga bambwetete kana nge lenda sala yawu.” Na manima yandi zonzaka na yandi: “Bana* ya nge ke kuma mutindu yayi.” 6 Mpe yandi tulaka kiminu na Yehova, mpe Nzambi ndimaka yandi mutindu muntu ya lunungu samu na kiminu ya yandi. 7 Na manima Nzambi zonzaka: “Mu ke Yehova, yina basisaka nge na bwala ya Ure ya Bakaldea, samu na kupesa nge bwala yayi. Ya ke kuma ya nge.” 8 Na mambu yayi Abrami zonzaka: “Mfumu ya Kulutila Nene Yehova, wapi mutindu mu ke zaba ti bwala yayi ke kuma ya munu?” 9 Nzambi vutulaka yandi: “Bakila munu mwana ya ngombe ya kento ya bamvula tatu, mwana ya nkombo ya kento ya bamvula tatu, dimeme ya bakala ya bamvula tatu, kiduka mosi, na dibembe mosi ya ntwenya.” 10 Na yawu, yandi baka bawu mpe zengaka bawu na bitini zole-zole mpe tulaka konso kitini na mantwala ya kitini ya yawu. Kasi yandi zengaka ve bandeke. 11 Bandeke yina ke kudyaka misuni vanda kwiza na zulu ya banzutu ya bibulu ya kufwa yina, kasi Abrami vanda bingisa bawu.

12 Kaka tekila ntangu kota, pongi ya ngolo kuzwaka Abrami, mpe kitombi ya ngolo mpe yina ke pesaka boma bwidilaka yandi. 13 Na manima Nzambi zonzaka na Abrami: “Zaba yawu ti bana ya nge ke vanda banzenza na bwala yina ke vanda ve ya bawu, mpe ti bantu kuna, ke kumisa bawu bangaamba ya bawu mpe ke talisa bawu mpasi na kati ya bamvula 400. 14 Kasi mu ke sambisa dikanda yina ba ke sadila, mpe na manima ya yawu, ba ke basika kuna na bima mingi. 15 Kasi nge, nge ke kufwa na kizunu na manima ya kulutisa luzingu mosi ya mbote mpe ya yinda. Mpe ba ke kunda nge kintwadi na bankooko ya nge. 16 Kasi ba ke vutuka awa na dibuta ya yiya,* samu foti ya Baamorite nabunu ntete ya kuma na nsuka ya yawu.”

17 Ntangu, ntangu kotaka mpe ti kitombi ya ngolo basikaka, kisika mosi ya tiya ya ngolo yina vanda basisa mulinga talanaka, mwa yinti ya tiya lutaka na kati-kati ya bitini ya bibulu yina. 18 Kilumbu yina, Yehova salaka luwawanu na Abrami ntangu yandi zonzaka: “Mu ke pesa bana* ya nge bwala yayi, kubanda na nzadi ya Ezipte tii na nzadi ya nene, nzadi Efrate: 19 bwala ya Bakenite, ya Bakenizite, ya Bakadmonite, 20 ya bantu ya Ete, ya Baperizite, ya Barefayime, 21 ya Baamorite, ya bantu ya Kanana, ya Bagirgashite, mpe ya bantu ya Yebuse.”

16 Sarayi kento ya Abrami vandaka nabunu yandi butila Abrami bana, kasi yandi vandaka na kisadi mosi ya kento, yina vandaka muntu ya Ezipte, na nkumbu ya Agare. 2 Na yawu, Sarayi zonzaka na Abrami: “Yehova me kanga munu nzila na kubuta bana. Mulemvo, vukisa nzutu na kisadi ya munu. Ntangu ya nkaka mu lenda kuzwa bana na nzila ya yandi.” Na yawu, Abrami kuwaka mambu yina Sarayi zonzaka na yandi. 3 Na manima ya kulutisa bamvula 10 na bwala ya Kanana, Sarayi kento ya Abrami bakaka kisadi ya yandi Agare, yina vandaka muntu ya Ezipte, mpe pesaka yandi na bakala ya yandi Abrami mutindu kento. 4 Na yawu Abrami vukisaka nzutu na Agare, mpe yandi kuzwaka kivumu. Ntangu yandi kwizaka zaba ti yandi vandaka na kivumu, yandi bandaka kuvweza mfumu ya yandi ya kento.

5 Na yawu, Sarayi zonzaka na Abrami: “Mambu ya yimbi yina ke na salamaka ke foti ya nge. Ni munu pesaka kisadi ya munu na maboko ya nge, kasi ntangu yandi me kwiza zaba ti yandi ke na kivumu, yandi me banda kuvweza munu. Bika ti Yehova sambisa na kati ya munu na nge.” 6 Na yawu Abrami zonzaka na Sarayi: “Tala! Kisadi ya nge ke na yisi ya lutumu ya nge. Nge lenda sala yandi mambu nyonso yina nge zola.” Na manima, Sarayi fwisaka yandi nsoni mpe Agare kimaka ntama na yandi.

7 Na manima, mbazi ya Yehova talaka yandi pene-pene ya mukelo* ya maza yina ke na ntoto ya kuyuma, mukelo yina ke na nzila ya Shure. 8 Mpe yandi zonzaka: “Agare, kisadi ya Sarayi, wapi kisika nge me katuka mpe wapi kisika nge ke na kwendaka?” Na mambu yayi, yandi vutulaka: “Mu ke na kimaka ntama na mfumu ya munu ya kento Sarayi.” 9 Na manima, Mbazi ya Yehova zonzaka na yandi: Vutuka na mfumu ya nge ya kento mpe tumama na kukuluka nyonso na yandi mpe landa bamambu yina yandi ke lomba na nge. 10 Mpe Mbazi ya Yehova bwelaka: “Mu ke kumisa bana* ya nge mingi, ba ke lenda ve kuzaba lutangu ya bawu samu ba ke vanda mingi ya kulutila.” 11 Mbazi ya Yehova zonzaka dyaka: “Awa nge ke na kivumu, nge ke buta mwana ya bakala, mpe nge me fwana kupesa yandi nkumbu ya Ismaele samu Yehova me kuwa mpasi ya nge. 12 Yandi ke vanda mutindu mbuluku* ya brusu. Yandi ke telemina bantu nyonso mpe bantu nyonso ke telemina yandi, mpe yandi ke zinga na mantwala ya bampangi ya yandi nyonso.”*

13 Na manima yandi bokilaka nkumbu ya Yehova, yina vanda zonza na yandi, mpe yandi zonzaka: “Nge ke Nzambi yina ke talaka,” mpe yandi bwelaka: “Mu me tala kwandi ya tsyeleka muntu yina ke na talaka munu?” 14 Ni na yawu ba bokilaka dibulu yango Beere-layi-royi. (Ya ke na kati-kati ya Kadeshe na Berede.) 15 Na manima, Agare butilaka Abrami mwana ya bakala, mpe Abrami bokilaka mwana yango Ismaele. 16 Abrami vandaka na bamvula 86 ntangu Agare butilaka yandi Ismaele.

17 Ntangu Abrami vandaka na bamvula 99, Yehova basikilaka yandi mpe zonzaka na yandi: “Mu ke Nzambi ya Ngolo-Nyonso. Tambula na mantwala ya munu mpe lakisa ti nge ke ve na mambu ya yimbi. 2 Mu ke sala luwawanu ya munu na kati ya munu na nge, mpe mu ke kumisa nge mingi, mingi ya kulutila.”

3 Na yawu, Abrami fukamaka kizizi na ntoto, mpe Nzambi vanda tatamana na kusolola na yandi, yandi vanda zonza: 4 “Tala! Luwawanu ya munu ke na nge, mpe ntembe ve, nge ke kuma tata ya makanda mingi. 5 Nkumbu ya nge ke vanda dyaka ve Abrami,* nkumbu ya nge ke kuma Abrahami,* samu mu ke kumisa nge tata ya makanda mingi. 6 Mpe mu ke sala ti nge kuma mingi, mingi ya kulutila mpe mu ke sala ti nge kuma makanda, mpe bamfumu ke basika na nge.

7 “Mpe mu ke lungisa luwawanu ya munu na kati ya munu na nge, mpe na bana* ya nge, na bana ya bana ya nge. Ya ke luwawanu samu na ntangu nyonso samu na kuvanda Nzambi ya nge mpe ya bana* ya nge. 8 Mpe mu ke pesa na nge mpe na bana ya nge, bwala yina nge zingaka mutindu nzenza, bwala nyonso ya Kanana. Ya ke vanda ya beno samu na ntangu nyonso, mpe mu ke vanda Nzambi ya bawu.”

9 Nzambi zonzaka dyaka na Abrahami: “Kasi nge, nge me fwana kubumba luwawanu ya munu, nge na bana* ya nge, na bana ya bana ya nge na manima. 10 Yayi ke luwawanu ya munu na nge, yina nge na bana ya nge na manima ya nge ke bumba: Bakala nyonso na kati ya beno me fwana kuzengisa kibakala. 11 Beno me fwana kuzengisa musutu ya beno, mpe ya ke vanda kidimbu na kati ya luwawanu ya munu na beno. 12 Na makanda ya beno, ya vanda ba yina ke kwiza na manima, mwana ya bakala nyonso yina ke na bilumbu 8 me fwana kuzengisa kibakala ya yandi: Ya vanda mwana yina me butuka na yinzo ya nge, to yina me butuka ve na yinzo ya nge, mpe yina ba me sumba na mbongo na nzenza. 13 Bakala nyonso yina me butuka na yinzo ya nge, mpe bakala nyonso yina nge me sumba na mbongo me fwana kuzengisa kibakala, mpe luwawanu ya munu na musuni ya beno me fwana kuvanda luwawanu ya ntangu nyonso. 14 Kana bakala yina ke ve ya kuzengisa kibakala ya yandi, me zengisa ve musutu ya yandi, ba me fwana kukatula* yandi na dikanda ya yandi. Yandi me vweza luwawanu ya munu.

15 Nzambi zonzaka dyaka na Abrahami: “Na yina me tadila kento ya nge Sarayi, nge me fwana kubokila dyaka ve yandi Sarayi, samu nkumbu ya yandi ke kuma Sara. 16 Mu ke sakumuna yandi, mpe mu ke pesa nge mwana ya bakala na nzila ya yandi. Mu ke sakumuna yandi, mpe yandi ke kuma makanda. Bantinu ya makanda ke basika na yandi.” 17 Na mambu yayi, Abrahami fukamaka kizizi na ntoto, bandaka kuseka mpe zonzaka na yisi ya ntima: “Bakala ya bamvula 100 ke buta mwana mpe Sara, kento ya bamvula 90 ke buta?”

18 Na manima, Abrahami zonzaka na Nzambi ya tsyeleka: “Mulemvo, sakumuna Ismaele.” 19 Na yawu, Nzambi zonzaka: “Ya tsyeleka, kento ya nge Sara ke butila nge mwana ya bakala, mpe nge fwana kupesa yandi nkumbu Izaki.* Mpe na yandi, mu ke sala luwawanu ya munu, luwawanu samu na ntangu nyonso na bana* ya yandi na manima ya yandi. 20 Kasi, na yina me tadila Ismaele, mu me kuwa nge. Mu ke sakumuna yandi, mu ke sala ti yandi buta mingi mpe mu ke kumisa yandi mingi, mingi ya kulutila. Bamfumu 12 ke basika na yandi, mpe mu ke sala ti yandi kuma dikanda ya nene. 21 Kasi, luwawanu ya munu mu ke sala yawu na Izaki, yina Sara ke butila nge kaka na ntangu yayi, na mvula yina ke kwiza.”

22 Ntangu Nzambi manisaka kusolola na Abrahami, yandi bikaka yandi. 23 Na manima, Abrahami bakaka mwana ya yandi ya bakala Ismaele, babakala nyonso yina butukaka na yinzo ya yandi, babakala nyonso yina yandi sumbaka na mbongo, babakala nyonso ya yinzo ya yandi, mpe yandi zengaka bawu musutu kaka kilumbu yina, kaka mutindu Nzambi zonzaka na yandi. 24 Abrahami vandaka na bamvula 99 ntangu yandi zengisaka musutu ya yandi. 25 Mpe Ismaele mwana ya yandi ya bakala vandaka na bamvula 13 ntangu ba zengaka yandi musutu. 26 Kaka kilumbu yango, Abrahami zengisaka musutu ya yandi na ya mwana ya yandi Ismaele. 27 Babakala nyonso ya yinzo ya yandi, babakala nyonso yina butukaka na yinzo ya yandi, babakala nyonso yina yandi sumbaka na mbongo na nzenza, zengisaka mpe misutu ya bawu kintwadi na yandi.

18 Na manima, Yehova basikilaka yandi pene ya bayinti ya nene ya Mamre na ntangu yandi vandaka ya kuvanda na kisika ya kukotila na tenta, na ntangu yina tiya ke vandaka ngolo na kati ya kilumbu. 2 Yandi nangunaka meso mpe talaka babakala tatu yina vandaka ya kutelama mwa ntama na yandi. Ntangu yandi talaka bawu, yandi katukaka na tenta kisika yina yandi vandaka mpe kimaka mbangu samu na kukutana na bawu, mpe yandi fukamaka. 3 Na manima yandi zonzaka: “Yehova, kana mu ke ya kundimama na meso ya nge, mulemvo kuluta ve kisadi ya nge kaka faso yina. 4 Mulemvo, beno bika ba natina beno mwa maza mpe ba sukula beno makulu, na manima beno vanda na yisi ya yinti. 5 Samu beno me kwiza na kisadi ya beno, beno bika mu natina beno mwa kitini ya dimpa samu beno kuzwa dyaka ngolo.* Na manima beno lenda landa nzila ya beno.” Na yawu ba zonzaka: “Mambu ve, nge lenda sala mutindu nge me zonza.”

6 Na yawu, Abrahami kwendaka na mbangu na tenta na sika ya Sara mpe zonzaka na yandi: “Mbangu! Baka baseya* tatu ya farine ya mbote, sala pate, mpe sala dimpa.” 7 Na manima, Abrahami kimaka mbangu kisika vandaka bibulu ya yandi mpe na manima ya kusoola mwana ya ngombe ya kitoko, yandi pesaka yawu na kisadi ya yandi yina lambaka yawu na mbangu. 8 Yandi bakaka bere na miliki mpe mwana ya ngombe yina yandi lambaka mpe tulaka yawu na mantwala ya bawu. Na manima, yandi telamaka pene ya bawu na yisi ya yinti ntangu ba vanda kudya.

9 Ba yufulaka yandi: “Wapi kisika ke kento ya nge Sara?” Yandi vutulaka: “Yandi ke na tenta.” 10 Na yawu mosi ya bawu bwelaka: “Mu ke vutuka awa kaka na ntangu yayi na mvula yina ke kwiza mpe kento ya nge Sara ke kuzwa mwana.” Kasi Sara vanda kuwa yandi na kisika ya kukotila na tenta, yina vandaka na manima ya bakala yango. 11 Abrahami na Sara kumaka biboba. Sara lutisaka mvula ya kubuta.* 12 Na yawu Sara bandaka kuseka yandi mosi mpe kuzonza: “Ntangu yayi mu me kuma kiboba mpe mfumu ya munu mpe me kuma kiboba, mu ke kuzwa kwandi kilengi yayi?” 13 Na manima Yehova zonzaka na Abrahami: “Samu na yinki Sara me seka mpe me zonza ti, ‘Mu ke kuzwa kwandi mwana ata ti mu me nuna?’ 14 Ya ke kwandi na mambu yina Yehova lenda lembana? Mu ke vutuka awa na mvula yina ke kwiza na ntangu mutindu yayi mpe Sara ke kuzwa mwana.” 15 Kasi Sara wanganaka mpe zonzaka, “Mu me seka ve!” samu yandi vandaka na boma. Na mambu yayi yandi zonzaka: “Ee, nge me seka.”

16 Ntangu babakala yango telamaka samu na kukwenda, ba talaka na yisi kisika yina vandaka Sodome, Abrahami kwendaka filisa bawu. 17 Yehova zonzaka: “Mu ke na bumbilaka kwandi Abrahami mambu yina mu ke sala? 18 Samu Abrahami ke kuma ya tsyeleka dikanda mosi ya nene mpe ya ngolo, mpe makanda nyonso ya ntoto ke kuzwa lusakumu na nzila ya yandi. 19 Mu me kuma pene-pene na yandi samu yandi pesa musiku na bana ya yandi ya babakala mpe na bantu ya yinzo ya yandi na manima ya yandi, na kubumba nzila ya Yehova samu na kusala bamambu yina ke ya kulunga mpe ya lunungu, samu Yehova lungisa bamambu yina yandi pesaka nsilulu na Abrahami.”

20 Na manima, Yehova zonzaka: “Bidilu samu na Sodome na Gomore me lutila ngolo, mpe masumu ya bawu me kuma nene ya kulutila. 21 Mu ke kulumuka kuna samu na kutala kana ndyatulu ya bawu ke na kwelanaka na bidilu yina me kuma na sika ya munu. Mpe kana ya ke ve ni mutindu yina, mu ke zaba yawu.”

22 Na manima, babakala yango katukaka kuna mpe kwendaka na Sodome, kasi Yehova bikanaka na Abrahami. 23 Na yawu, Abrahami pusanaka mpe zonzaka: “Nge ke kufwa kwandi ya tsyeleka bantu ya lunungu kintwadi na bantu ya yimbi? 24 Kana ya ke na bantu ya lunungu 50 na mbanza yango, nge ke kufwa kwandi bawu mpe ke lemvokila ve kisika yina samu na bantu 50 ya lunungu yina ke kuna? 25 Ntembe ve, nge lenda kanisa ata fioti ve na kufwa muntu ya lunungu kintwadi na muntu ya yimbi, samu muntu ya lunungu kuzwa kitumbu ya faso mosi na muntu ya yimbi. Nge lenda kanisa ata fioti ve faso yina. Zuzi ya ntoto nyonso ke sala ve kwandi mambu yina ke ya kulunga?” 26 Na yawu Yehova zonzaka: “Kana mu kuzwa bantu 50 ya lunungu na Sodome, mu ke lemvokila kisika yina nyonso samu na bawu.” 27 Kasi Abrahami zonzaka dyaka: “Mulemvo Yehova, bika mu zonza dyaka, ata ti mu ke kaka fundu-fundu mpe bombi ya tiya. 28 Kana na kati ya bantu 50 yina, bantu tanu kele ve, samu na bantu tanu yina, nge ke kufwa kwandi mbanza nyonso?” Na mambu yayi, yandi vutulaka: “Mu ke kufwa ve mbanza yayi kana mu kuzwa bantu 45 kuna.”

29 Kasi Abrahami bwelaka dyaka kuzonza: “Kana nge kuzwa bantu 40 kuna?” Yandi vutulaka: “Mu ke kufwa ve mbanza samu na bantu 40 yina.” 30 Kasi Abrahami bwelaka : “Mulemvo Yehova, kudasuka ve, mpe bika mu zonza dyaka: Kana nge kuzwa kaka bantu 30 kuna?” Yandi vutulaka: “Mu ke kufwa ve mbanza kana mu kuzwa bantu 30 kuna.” 31 Kasi Abrahami zonzaka dyaka: “Mulemvo Yehova, bika mu zonza dyaka: Kana nge kuzwa kaka bantu 20 kuna?” Yandi vutulaka: “Mu ke kufwa ve mbanza samu na bantu 20 yina.” 32 Na kumanisa Abrahami zonzaka: “Mulemvo Yehova, kudasuka ve, mpe bika mu zonza dyaka mbala ya nsuka: Kana nge kuzwa kaka bantu 10 kuna?” Yandi vutulaka: “Mu ke kufwa ve mbanza samu na bantu 10 yina.” 33 Ntangu Yehova manisaka kusolola na Abrahami, yandi kwendaka mpe Abrahami vutukaka na yinzo ya yandi.

19 Bambazi zole yina kumaka na Sodome na nkokila, mpe Lote vandaka ya kuvanda na mwelo ya Sodome. Ntangu yandi talaka bawu, yandi telamaka na kwenda bwabana bawu, mpe yandi fukamaka kizizi na ntoto. 2 Mpe yandi zonzaka: “Mulemvo bamfumu ya munu, mulemvo, beno kwiza na yinzo ya kisadi ya beno, mpe beno lutisa mpimpa kuna, mpe ba ke sukula makulu ya beno. Na suka-suka beno lenda vumbuka mpe kulanda nzyetolo ya beno.” Na yawu ba zonzaka: “Ve, beto ke lutisa mpimpa na bala-bala ya nene.” 3 Kasi, Lote bikaka ve kuzonza na bawu na kukwiza na yandi tii ntangu ba kwendaka na Lote na yinzo ya yandi. Na manima, yandi salaka feti samu na bawu, mpe yandi yokaka dimpa yina ke ve na levire, mpe ba kudyaka.

4 Tekila ba lala, babakala ya mbanza ya Sodome, kubanda na mwana ya fioti ya bakala tii na bakala ya kununa, bawu nyonso mutindu kimvuka mosi zungaka yinzo ya Lote. 5 Mpe ba vanda bokila Lote na ndinga ya ngolo, mpe kuzonza na yandi: “Wapi kisika ke babakala yina kotaka na yinzo ya nge na mpimpa? Basisa beto bawu awa, samu beto vukisa nzutu na bawu.”

6 Lote basikaka na ngaanda kisika ba vandaka, mpe kangaka mwelo na manima ya yandi. 7 Yandi zonzaka: “Mulemvo bampangi ya munu, beno sala ve mambu ya yimbi. 8 Mulemvo, awa mu ke na bana zole ya bakento yina nabunu ba zaba ntete babakala. Mulemvo, beno bika mu basisila beno bawu samu beno sala bawu nyonso yina beno zola. Kasi beno kusala ata kima na babakala yayi, samu ba me kwiza bumbana na yinzo ya munu.” 9 Na mambu yayi ba zonzaka: “Katuka kuna!” Mpe ba bwelaka: “Nzenza yayi me kwiza zinga awa, mpe ke na sosaka kusambisa beto! Beto ke sala nge yimbi ya kulutila yina beto zola sala bawu.” Mpe ba bandaka kupuse Lote na ngolo nyonso, mpe vanda kwenda samu na kumwangisa mwelo. 10 Na yawu, babakala zole yayi simbaka maboko ya Lote, mpe kotisaka yandi na yinzo, mpe ba kangaka mwelo. 11 Kasi, ba kufwaka meso ya babakala nyonso yina vandaka na mantwala ya mwelo, kubanda na muntu yina vandaka ata fioti ve mfunu, tii na muntu ya kulutila mfunu. Ya salaka ti ba lenda dyaka ve kusosa mwelo.

12 Na manima, babakala yayi zonzaka na Lote: “Nge ke na muntu ya nkaka awa? Babokilo ya nge ya babakala, bana ya nge ya babakala, bana ya nge ya bakento, mpe bantu ya nge nyonso na mbanza yayi, basisa bawu na kisika yayi! 13 Beto ke kufwa mbanza yayi, samu bidilu samu na bantu yayi me kuma ngolo na mantwala ya Yehova. Ni na yawu Yehova me filisa beto samu na kufwa mbanza yayi.” 14 Na yawu, Lote basikaka mpe bandaka kuzonza na babokilo ya yandi ya babakala, yina zola kwela bana ya yandi ya bakento, mpe yandi vanda zonza na bawu: “Beno telama! Beno basika na kisika yayi, samu Yehova ke kufwa mbanza yayi!” Kasi babokilo ya yandi vanda kanisa ti yandi vanda sakana.

15 Ntangu bwisi vanda kutya, bambazi bandaka kusala Lote tiya, mpe ba vanda zonza na yandi: “Telama! Baka kento ya nge mpe bana ya nge ya bakento yina ke awa na nge, samu beno kufwa ve na foti ya mbanza yayi!” 16 Samu Lote vanda baka mwa ntangu, mpe samu Yehova vandaka na mawa ya yandi, babakala yayi simbaka Lote, kento ya yandi, na bana ya yandi zole ya bakento na maboko, ba basisaka bawu mpe nataka bawu na ngaanda ya mbanza. 17 Kaka ntangu ba basisaka bawu na ngaanda ya mbanza, mosi ya bawu zonzaka: “Kima, samu na kubumba luzingu ya nge! Kutala ve na manima, mpe kutelama ve na ata kisika mosi na kizunga yayi! Kima na kizunga ya bamongo, samu nge kufwa ve!”

18 Kasi Lote zonzaka na bawu: “Kuna ve Yehova, mulemvo! 19 Mulemvo, ntangu yayi, kisadi ya nge ke ya kundimama na meso ya nge, mpe nge me lakisa munu ntima ya mbote* ntangu nge me vuukisa luzingu ya munu. Kasi mu ke lenda ve kukima na kizunga ya bamongo, samu mu ke na boma ti mambu ya mpasi kumina munu mpe mu kufwa. 20 Mulemvo, mbanza yayi ke ve ntama. Ya ke kaka kisika ya fioti. Mulemvo, mu lenda kima kwandi kuna? Ya ke kaka kisika ya fioti. Mpe kuna, mu ke vuuka.” 21 Na yawu, yandi zonzaka na yandi: “Mambu ve, mu ke sala mambu yina nge me lomba. Mu ke kufwa ve mbanza yina nge me zonzila. 22 Mbangu! Kima kuna, samu mu lenda sala ata kima tekila nge kuma kuna!” Ni na yawu, yandi bokilaka mbanza yango Zoare.*

23 Ntangu basikaka na bwala ntangu Lote kumaka na Zoare. 24 Na manima, Yehova nokisaka sufre na tiya na zulu ya Sodome na Gomore. Ya katukaka na zulu, na sika ya Yehova. 25 Ni mutindu yayi yandi kufwaka bambanza yayi, ee, distrike nyonso, na bantu nyonso, mpe bayinti nyonso. 26 Kasi kento ya Lote, yina vandaka na manima ya yandi, bandaka kutala na manima, mpe yandi kumaka kiteki ya mungwa.

27 Abrahami vumbukaka na suka-suka, mpe yandi kwendaka na kisika yina yandi telamaka na mantwala ya Yehova. 28 Ntangu yandi talaka kisika ya Sodome na Gomore mpe kizunga nyonso ya Yordani, yandi talaka mambu mosi ya kuyituka. Ya vandaka na mulinga mingi yina vanda katuka na bwala mutindu mulinga mingi ya fure! 29 Na yawu, ntangu Nzambi kufwaka bambanza ya distrike yayi, Nzambi kanisaka na Abrahami ntangu yandi basisaka Lote na bambanza yina yandi kufwaka, bambanza kisika Lote vanda zingaka.

30 Na manima, Lote na bana ya yandi ya bakento katukaka na Zoare, mpe bandaka kuzinga na kizunga ya bamongo. Yandi vandaka na boma ya kuzinga na Zoare. Na yawu, yandi bandaka kuzinga na kati ya ditadi ya nene na bana ya yandi zole ya bakento. 31 Mpe, mwana ya ntete zonzaka na mwana-nsuka: “Tata ya beto me nuna, mpe ya ke ve na bakala na bwala yayi yina lenda vukisa nzutu na beto mutindu ya ke salamaka na ntoto nyonso. 32 Kwiza, bika beto pesa tata ya beto vinu ya kunwa, mpe beto vukisa nzutu na yandi samu beto kuzwa bana na tata ya beto.

33 Na mpimpa yina, ba nwikisaka tata ya bawu vinu. Mpe mwana ya ntete kwendaka, mpe yandi vukisaka nzutu na tata ya yandi, kasi yandi zabaka ve ntangu mwana lalaka mpe ntangu yandi telamaka. 34 Kilumbu yina landaka, mwana ya ntete zonzaka na mwana-nsuka: “Na mpimpa yina me luta, mu me vukisa nzutu na tata ya beto. Bika beto pesa dyaka yandi vinu na mpimpa yayi. Na manima, nge ke kwenda mpe ke vukisa nzutu na yandi, mpe beto ke kuzwa bana na tata ya beto.” 35 Na yawu, na mpimpa yina mpe, ba vutukilaka kunwikisa tata ya bawu vinu. Na manima, mwana-nsuka kwendaka mpe vukisaka nzutu na yandi, kasi yandi zabaka ve ntangu mwana ya yandi lalaka mpe ntangu yandi telamaka. 36 Ni mutindu yina bana zole ya Lote ya bakento kuzwaka bivumu ya tata ya bawu. 37 Mwana ya ntete butaka mwana ya bakala, mpe bokilaka yandi Moabi. Yandi ke tata ya bantu ya Moabi ya bubu yayi. 38 Mwana-nsuka mpe butaka mwana ya bakala, mpe yandi bokilaka yandi Bene-ami. Yandi ke tata ya bantu ya Amone ya bubu yayi.

20 Abrahami katulaka camp ya yandi kuna, kwendaka na bwala ya Negebe mpe bandaka kuzinga na kati-kati ya Kadeshe na Shure. Ntangu yandi vanda zinga na Gerare, 2 Abrahami zonzaka dyaka na yina me tadila kento ya yandi Sara: “Yandi ke mpangi ya munu ya kento.” Na yawu, Abimeleke mfumu ya Gerare lombaka ba natina yandi Sara. 3 Na manima, na mpimpa, Nzambi zonzaka na Abimeleke na ndosi: “Nge ke kufwa samu na kento yina nge me baka. Yandi ke ya kukwela mpe yandi ke kento ya bakala ya nkaka.” 4 Kasi, Abimeleke vandaka nabunu yandi vukisa nzutu na yandi. Na yawu yandi zonzaka: “Yehova, nge ke kufwa kwandi dikanda yina me zaba ve mambu? 5 Bakala zonzaka ve na munu ti, ‘Yandi ke mpangi ya munu ya kento,” mpe kento zonzaka ve na munu ti, ‘Yandi ke mpangi ya munu ya bakala’? Mu me sala yawu na ntima ya kukwikama mpe maboko yina me zaba ve mambu.” 6 Na manima, Nzambi ya tsyeleka zonzaka na yandi na ndosi: “Mu zaba ti nge salaka yawu na ntima yina me zaba ve mambu. Ni na yawu mu salaka ti nge sala ve disumu na meso ya munu, mpe ni na yawu, mu kangaka nge nzila ya kusimba yandi. 7 Ntangu yayi, vutula yandi na sika ya bakala ya yandi, samu bakala ya yandi ke mbikudi, mpe yandi ke bondila samu na nge mpe nge ke bikana na luzingu. Kasi, kana nge vutula ve yandi, ntembe ve, zaba ti nge ke kufwa, nge na nyonso yina ke ya nge.”

8 Abimeleke vumbukaka na suka-suka, yandi bokilaka bisadi ya yandi, mpe yandi zonzaka na bawu bamambu nyonso yina, mpe bawu kumaka na boma mingi. 9 Abimeleke bokilaka Abrahami mpe zonzaka na yandi: “Yinki nge me sala beto? Wapi disumu mu me sala nge, samu nge nata na zulu ya munu mpe na zulu ya kimfumu ya munu disumu ya nene ya mutindu yayi? Mambu yina nge me sala munu me vanda ve mbote.” 10 Abimeleke zonzaka dyaka na Abrahami: “Wapi makanisi vandaka na nge na yintu ntangu nge vanda sala mambu yayi?” 11 Abrahami vutulaka: “Mu salaka mutindu yina samu mu zonzaka na yisi ya ntima ti, ‘Ntembe ve, kisika yayi, bantu kele ve na boma ya Nzambi, mpe ba ke kufwa munu samu na kento ya munu.’ 12 Mpe dyaka, yandi ke ya tsyeleka mpangi ya munu ya kento, mwana ya tata ya munu kasi ve mwana ya mama ya munu, mpe yandi kumaka kento ya munu. 13 Na yawu, ntangu Nzambi zonzaka na munu na kubika yinzo ya tata ya munu mpe na kukwenda, mu zonzaka na yandi: ‘Yayi ni mutindu nge lenda lakisa munu ti nge ke zolaka munu:* Kisika nyonso beto ke kwenda, zonza samu na munu ti, “Yandi ke mpangi ya munu ya bakala.”’”

14 Na manima, Abimeleke bakaka mameme mpe bangombe na bisadi ya babakala na ya bakento mpe yandi pesaka bawu na Abrahami, mpe yandi vutulaka yandi kento ya yandi Sara. 15 Abimeleke zonzaka dyaka: “Yayi ke bwala ya munu. Zinga kisika nyonso yina me sepelisa nge.” 16 Mpe na Sara yandi zonzaka: “Awa, mu me pesa bambongo 1 000 yayi yina ba me yidika na arza na mpangi ya nge ya bakala. Ya ke kidimbu ti nge me sala ve mambu ya yimbi na bantu nyonso yina ke na nge mpe na bantu nyonso na mantwala ya nge, mpe ya me katula nge na nsoni.” 17 Mpe Abrahami bandaka kubondila Nzambi ya tsyeleka, mpe Nzambi belusaka Abimeleke na kento ya yandi mpe na bisadi ya yandi ya bakento, mpe ba bandaka kuzwa bana. 18 Samu Yehova kumisaka bakento nyonso ya yinzo ya Abimeleke bisita samu na Sara, kento ya Abrahami.

21 Yehova tulaka dikebi na Sara kaka mutindu yandi zonzaka yawu, mpe Yehova salaka samu na Sara mambu yina yandi pesaka nsilulu. 2 Na yawu, Sara kuzwaka kivumu, mpe butilaka Abrahami mwana ya bakala na buboba ya yandi, na ntangu yina Nzambi pesaka nsilulu. 3 Abrahami bokilaka mwana yango, yina Sara butilaka yandi, Izaki. 4 Mpe Abrahami zengaka kibakala ya mwana ya yandi Izaki ntangu yandi kumaka na bilumbu 8, kaka mutindu Nzambi lombaka yandi yawu. 5 Abrahami vandaka na bamvula 100 ntangu mwana ya yandi Izaki butukaka. 6 Na manima Sara zonzaka: “Nzambi me pesa munu mambu ya kuseka, bantu nyonso yina ke kuwa yawu ke seka kintwadi na munu.” 7 Yandi bwelaka: “‘Nani zola kanisa ti, Sara kento ya Abrahami zola nwikisa bana mabene’? Kasi mu me butila yandi mwana ya bakala na buboba ya yandi.”

8 Mwana kulaka mpe ba zengaka yandi mabene. Abrahami salaka feti ya nene na kilumbu yina ba zengaka Izaki mabene. 9 Kasi Sara vanda tala mutindu mwana ya Agare, muntu ya Ezipte, yina yandi butaka na Abrahami, vanda seka Izaki. 10 Na yawu, yandi zonzaka na Abrahami: “Bingisa kisadi ya kento yayi na mwana ya yandi, samu mwana ya munu Izaki ke byadila ve bima ya nge kintwadi na mwana ya kisadi yayi.” 11 Kasi mambu yina Sara zonzaka na yina me tadila Ismaele sepelisaka ve Abrahami. 12 Na manima, Nzambi zonzaka na Abrahami: “Kudasuka ve samu na mambu yina Sara me zonza, na yina me tadila mwana ya nge mpe kisadi ya nge ya kento. Kuwa yandi,* samu yina ba ke bokila dikanda* ya nge ke kwiza na nzila ya Izaki. 13 Na yina me tadila mwana ya kisadi ya kento yayi, mu ke kumisa mpe yandi dikanda. Samu yandi ke mwana* ya nge.”

14 Na yawu, Abrahami vumbukaka na suka-suka, bakaka mampa mpe saki ya mpusu ya kibulu ya kutudila maza, mpe yandi pesaka yawu na Agare. Yandi tulaka yawu na mapeka ya yandi mpe yandi bikaka yandi kwenda na mwana. Na yawu, yandi kwendaka mpe bandaka kuyenga-yenga na mwana na ntoto ya kuyuma ya Beere-sheba. 15 Ntangu maza yina vandaka na kati ya saki ya mpusu ya kibulu manisaka, Agare bikaka mwana na yisi ya mwa bayinti ya fioti-fioti. 16 Na manima yandi kwendaka vanda ntama, kisika yina ba lenda kubula fleshe samu yandi vanda zonza: “Mu zola ve kutala mwana ya munu kufwa.” Yandi vandaka mwa ntama mpe bandaka kudila na ndinga ya ngolo.

17 Na yawu, Nzambi kuwaka ndinga ya mwana, mpe mbazi ya Nzambi bokilaka Agare katuka na mazulu mpe yandi zonzaka: “Agare, yinki ke na nge? Kuvanda ve na boma, Nzambi me kuwa ndinga ya mwana kisika yandi kele. 18 Telama, kwenda telemisa mwana, mpe simba yandi na diboko samu mu ke kumisa yandi dikanda ya nene.” 19 Na manima, Nzambi fungulaka yandi meso mpe yandi talaka dibulu ya maza, mpe yandi kwendaka, fulusaka kima ya kutudila maza mpe yandi pesaka mwana maza. 20 Mpe Nzambi vandaka na mwana yango ntangu nyonso yina yandi vanda kula. Mwana yango vanda zinga na ntoto ya kuyuma mpe yandi kumaka muntu yina ke kubulaka bafleshe samu na kufwa bibulu. 21 Yandi vanda zinga na ntoto ya kuyuma ya Parane, mpe mama ya yandi bakilaka yandi kento na bwala ya Ezipte.

22 Na ntangu yina, Abimeleke na Fikole mfumu ya basoda ya yandi zonzaka na Abrahami: “Nzambi ke na nge na nyonso yina nge ke na salaka. 23 Na yawu, zenga ndefi na mantwala ya munu na nkumbu ya Nzambi ti nge ke vuna ve munu na bana ya munu mpe na mitekolo ya munu, mpe ti nge ke lakisa munu mpe ntoto yayi yina nge ke na zingaka luzolo ya kukwikama kaka mutindu mu me lakisa nge yawu. 24 Na yawu, Abrahami zonzaka: “Mu me zenga ndefi.”

25 Kasi Abrahami zonzaka na Abimeleke ti yandi sepelaka ve na yina bisadi ya Abimeleke botolaka dibulu ya maza na ngolo nyonso. 26 Abimeleke vutulaka: “Mu zaba ve nani salaka yawu, nge zonzilaka ve munu yawu, mpe kaka ni bubu yayi mu me kuwa yawu.” 27 Na manima, Abrahami bakaka mameme na bangombe mpe pesaka yawu na Abimeleke, mpe bawu zole salaka luwawanu. 28 Ntangu Abrahami katulaka na kati ya kikunku ya mameme ya yandi bana ya mameme ya bakento 7, 29 Abimeleke zonzaka na Abrahami: “Samu na yinki nge me katula bana ya mameme ya bakento 7 yayi?” 30 Abrahami zonzaka: “Nge fwana kundima bana ya mameme ya bakento 7 yayi na maboko ya munu, samu ya vanda kidimbu ti ni munu me timuna dibulu yayi. 31 Ni na yawu yandi bokilaka kisika yango Beere-sheba, samu kuna, bawu nyonso zole zengaka ndefi. 32 Na yawu, ba salaka luwawanu na Beere-sheba. Na manima Abimeleke telamaka kintwadi na Fikole mfumu ya basoda ya yandi, mpe ba vutukaka na bwala ya bantu ya Filisti. 33 Na manima, Abrahami kundaka yinti ya tamarise na Beere-sheba mpe yandi bokilaka nkumbu ya Yehova, Nzambi ya ntangu nyonso. 34 Mpe Abrahami zingaka ntangu mingi na bwala ya bantu ya Filisti.

22 Na manima, Nzambi ya tsyeleka mekaka Abrahami, mpe yandi zonzaka na yandi: “Abrahami!” Yandi vutulaka: “Munu yandi yayi!” 2 Mpe Nzambi zonzaka: “Mulemvo, baka mwana ya nge, mwana ya nge kaka mosi yina nge ke zolaka mingi Izaki, mpe sala nzyetolo tii na ntoto ya Moria mpe kuna, pesa yandi mutindu dikabu ya kuyoka na mosi ya bamongo yina mu ke lakisa nge.”

3 Na yawu, Abrahami vumbukaka na suka-suka, yidikaka mbuluku ya yandi mpe bakaka zole ya bisadi ya yandi na mwana ya yandi ya bakala Izaki. Yandi zengaka bankuni samu na dikabu ya kuyoka mpe na manima yandi telamaka mpe salaka nzyetolo tii na kisika yina Nzambi ya tsyeleka lakisaka yandi. 4 Na kilumbu ya tatu, Abrahami nangunaka meso mpe talaka kisika yango na ntama. 5 Abrahami zonzaka na bisadi ya yandi: “Beno vingila awa na mbuluku, kasi munu na mwana ya munu ke kwenda kuna samu na kusambila mpe beto ke vutuka.”

6 Na yawu, Abrahami bakaka bankuni samu na dikabu ya kuyoka mpe yandi tulaka yawu na zulu ya mapeka ya mwana ya yandi Izaki. Mpe yandi bakaka tiya na mbele mpe bawu nyonso zole kwendaka kintwadi. 7 Na manima, Izaki zonzaka na tata ya yandi Abrahami: “Tata ya munu!” Yandi vutulaka: “Ee, mwana ya munu!” Na yawu, yandi bwelaka: “Awa beto ke na tiya mpe bankuni, kasi wapi kisika kele dimeme samu na dikabu ya kuyoka?” 8 Na mambu yayi, Abrahami zonzaka: “Mwana ya munu, Nzambi yandi mosi ke pesa dimeme samu na dikabu ya kuyoka.” Mpe na yawu, ba landaka nzila ya bawu.

9 Nsuka-nsuka ba kumaka na kisika yina Nzambi ya tsyeleka lakisaka yandi, mpe Abrahami yidikaka dikuku ya minkayulu kuna mpe bongisaka bankuni na zulu ya yawu. Yandi kangaka mwana ya yandi Izaki maboko na makulu mpe yandi tulaka yandi na kisika ya munkayulu na zulu ya bankuni. 10 Mpe Abrahami bakaka mbele samu na kufwa mwana ya yandi. 11 Kasi katuka na mazulu, mbazi ya Yehova bokilaka yandi mpe zonzaka: “ Abrahami, Abrahami!” Yandi vutulaka: “Munu yandi yayi!” 12 Na manima yandi zonzaka: “Kusala ve mwana yimbi, mpe kusala yandi ata kima, samu ntangu yayi mu me zaba ti nge ke na boma ya Nzambi, samu nge me manga ve kupesa munu mwana ya nge, mwana ya nge kaka mosi.” 13 Na yawu, Abrahami nangunaka meso mpe yandi talaka mwa ntama na yandi dimeme ya bakala yina mampoka ya yawu vandaka ya kukangama na mwa bayinti. Na yawu, Abrahami kwendaka mpe bakaka dimeme yango ya bakala mpe pesaka yawu mutindu munkayulu ya kuyoka na kisika ya mwana ya yandi. 14 Mpe Abrahami bokilaka kisika yina Yehova-yire. Ni na yawu tii bubu yayi ba ke zonzaka: “Na mongo ya yandi, Yehova ke pesa yina ke mfunu.”

15 Mpe katuka na mazulu, mbazi ya Yehova bokilaka Abrahami na mbala ya zole, 16 mpe zonzaka: “‘Mu me zenga ndefi,’ me zonza Yehova, ‘samu nge me sala mambu yayi, mpe nge me manga ve kupesa munu mwana ya nge, mwana ya nge kaka mosi. 17 Ntembe ve mu ke sakumuna nge, mpe mu ke sala ti bana* ya nge kuma mingi mutindu bambwetete ya mazulu, mpe mutindu bambuma ya zyelo yina ke pene-pene na mubu, mpe bana* ya nge ke baka bambanza ya bambeni ya bawu. 18 Mpe na nzila ya bana* ya nge, makanda nyonso na zulu ya ntoto ke kuzwa lusakumunu samu nge me kuwa ndinga ya munu.’”

19 Na manima ya mambu yayi, Abrahami vutukaka kisika yina yandi bikaka bisadi ya yandi, ba telamaka mpe ba kwendaka kintwadi na Beere-sheba mpe Abrahami tatamanaka kuzinga na Beere-sheba.

20 Na manima, ba kwizaka zonza na Abrahami: “Tala, Milka me butila mpangi ya nge Nahore bana ya babakala: 21 Uze mwana ya yandi ya ntete, Buze mpangi ya yandi, Kemuele tata ya Arame, 22 Kesede, Azo, Pildashe, Yidlafe, mpe Betwele.” 23 Betwele butaka Rebeka. Milka butaka bana 8 yayi na Nahore mpangi ya Abrahami. 24 Dikangu ya yandi, yina nkumbu vandaka Reuma, butaka mpe bana ya babakala: Teba, Gahame, Tahashe, mpe Maaka.

23 Sara zingaka bamvula 127. Yayi vandaka bamvula nyonso ya luzingu ya Sara. 2 Na yawu, Sara kufwaka na Kiriate-arba, ya zola zonza Ebroni, na bwala ya Kanana, mpe Abrahami kumaka na mawa mingi mpe yandi bandaka kudila Sara. 3 Na manima, Abrahami telamaka mpe katukaka na mantwala ya mvumbi ya kento ya yandi mpe zonzaka na bana ya Ete: 4 “Mu ke nzenza yina ke na zingaka na kati ya beno. Mulemvo, beno tekisa munu ntoto samu mu zika mvumbi ya kento ya munu.” 5 Bana ya Ete vutulaka na Abrahami: 6 “Kuwa beto mfumu ya munu. Nge ke mfumu yina Nzambi me soola na kati ya beto. Nge lenda zika mvumbi ya nge na kisika ya kulutila kitoko ya bandyamu ya beto. Ata muntu na kati ya beto ke manga nge zika mvumbi ya nge na ndyamu ya yandi.”

7 Na yawu, Abrahami telamaka mpe fukamaka na mantwala ya bantu ya bwala, na mantwala ya bana ya Ete, 8 mpe zonzaka na bawu: “Kana beno me ndima ti mu zika mvumbi ya munu, beno kuwa munu mpe beno bondila Efrone mwana ya Zoware 9 na kutekisa munu ditadi ya yandi ya nene yina ke na Makpela. Ya ke na nsuka ya bilanga ya yandi, bika yandi tekisa munu yawu na mantwala ya beno samu na ntalu ya muvimba ya arza, samu mu kuzwa kisika ya kuzika mvumbi ya munu.”

10 Efrone vandaka mpe kuna na bana ya babakala ya Ete. Na yawu, Efrone Muhitite vutulaka Abrahami mvutu na mantwala ya bana ya babakala ya Ete, mpe na mantwala ya bantu nyonso yina vanda kota na mwelo ya mbanza, yandi zonzaka: 11 “Ve, mfumu ya munu! Mu me pesa nge bilanga na ditadi ya nene yina ke na kati ya yawu. Na mantwala ya bana ya babakala ya dikanda ya munu, mu me pesa nge yawu. Zika mvumbi ya nge.” 12 Na yawu, Abrahami fukamaka na mantwala ya bantu ya bwala 13 mpe na mantwala ya bawu yandi zonzaka na Efrone: “Kuwa munu, kana nge zola! Mu ke pesa nge ntalu ya muvimba ya arza samu na bilanga. Ndima yawu na maboko ya munu, samu mu lenda kuzika mvumbi ya munu kuna.”

14 Efrone zonzaka na Abrahami: 15 “Mfumu ya munu, kuwa munu. Ntalu ya ntoto yayi kele bashekele 400 ya arza, kasi ya ke ve mfunu. Na yawu, zika mvumbi ya nge.” 16 Abrahami kuwaka Efrone, mpe yandi tulaka na kilo samu na Efrone ntalu ya arza yina yandi zonzaka na mantwala ya bana ya babakala ya Ete, bashekele 400 ya arza, na kutadilaka kilo yina bantu ya mumbungu vanda sadilaka. 17 Mpe Efrone tekaka bilanga ya yandi ya Makpela yina vandaka pene ya Mamre. Bilanga, ditadi ya nene, mpe bayinti nyonso yina vandaka na ntoto yina kumaka 18 ya Abrahami na mantwala ya bantu ya Ete mpe ya bantu nyonso yina vanda kota na mwelo ya mbanza. 19 Na manima ya mambu yayi, Abrahami zikaka kento ya yandi Sara na ditadi ya nene ya bilanga ya Makpela yina vandaka pene ya Mamre, ya zola zonza Ebroni, na bwala ya Kanana. 20 Ni na mutindu yayi bilanga na ditadi ya nene yina vandaka na kati ya yawu, kumaka ya Abrahami na mantwala ya bana ya Ete. Mpe yandi zikaka kento ya yandi kuna.

24 Abrahami vandaka ya kununa, na bamvula mingi, mpe Yehova sakumunaka Abrahami na mambu nyonso. 2 Abrahami zonzaka na kisadi ya yandi, kisadi ya kulutila kukula ya yinzo ya yandi, yina vanda twadisaka bima nyonso ya yandi: “Mulemvo, tula diboko ya nge na yisi ya kwise ya munu, 3 mpe mu ke zengisa nge ndefi na nkumbu ya Yehova, Nzambi ya mazulu mpe Nzambi ya ntoto, na kuzwidila ve mwana ya munu kento na kati ya bana ya bakento ya Kanana, kisika yina mu ke na zingaka. 4 Nge me fwana kukwenda na bwala ya munu, na dikanda ya munu, mpe baka kento samu na mwana ya munu Izaki.”

5 Kasi, kisadi zonzaka na yandi: “Yinki mu ke sala kana kento yango manga kukwiza na munu na bwala yayi? Mu me fwana kunata kwandi mwana ya nge na bwala yina nge katukaka?” 6 Abrahami zonzaka na yandi: “Kumeka ve kunata mwana ya munu kuna. 7 Yehova Nzambi ya mazulu, yina katulaka munu na yinzo ya tata ya munu mpe na bwala ya dikanda ya munu, mpe yina zonzaka na munu mpe zengaka ndefi ti: ‘Na bana ya nge, mu ke pesa ntoto yayi,’ yandi ke filisa mbazi ya yandi na mantwala ya nge, mpe ntembe ve, nge ke zwidila mwana ya munu kento kuna. 8 Kasi, kana kento yango manga kukwiza na nge, nge ke basika na ndefi yayi. Kasi nge me fwana kunata ve mwana ya munu kuna.” 9 Na yawu, kisadi tulaka diboko na yisi ya kwise ya Abrahami mfumu ya yandi, mpe zengaka ndefi na kusala mambu yina yandi lombaka na yandi.

10 Na yawu, kisadi bakaka bashamo 10 ya mfumu ya yandi mpe kwendaka. Yandi bakaka bima ya kitoko ya mutindu nyonso ya mfumu ya yandi. Yandi kwendaka na mbanza ya Nahore. 11 Yandi vandisaka bashamo pene-pene na dibulu ya maza na ngaanda ya mbanza. Ya vandaka pene-pene ya nkokila, na ntangu yina bakento ke basikaka samu na kuteka maza. 12 Na manima, yandi zonzaka: “Yehova Nzambi ya mfumu ya munu Abrahami, mulemvo, sala ti mambu yina mu ke sala bubu yayi simba, mpe lakisa luzolo ya kukwikama na mfumu ya munu Abrahami. 13 Awa, mu ke ya kutelama na mantwala ya mukelo* ya maza, mpe bana ya bakento ya babakala ya mbanza yayi ke na basikaka samu na kuteka maza. 14 Mu ke zonza na mosi ya bantwenya ya bakento yayi, ‘Mulemvo, kulumusa diyuki* ya nge samu mu kunwa maza.’ Kana yandi vutula, ‘kunwa maza, mpe mu ke pesa mpe bashamo ya nge maza,’ na yawu, mulemvo, bika mu zaba na nzila ya mambu yayi ti ni yandi nge me soola samu na kisadi ya nge Izaki, mpe ti nge me lakisa luzolo ya nge ya kukwikama na mfumu ya munu.”

15 Tekila yandi manisa kuzonza, Rebeka mwana ya Betwele, mwana ya Milka kento ya Nahore, mpangi ya Abrahami, basikaka na diyuki ya yandi ya maza na zulu ya dipeka. 16 Ntwenya ya kento yayi vandaka kitoko mingi. Yandi vandaka nabunu yandi zaba babakala. Yandi kulumukaka na mukelo, fulusaka diyuki ya yandi ya maza, mpe vutukaka. 17 Na mbala mosi, kisadi kimaka mbangu na sika ya yandi mpe zonzaka: “Mulemvo, pesa munu mwa ndambu ya maza na diyuki ya nge.” 18 Yandi vutulaka: “Kunwa mfumu ya munu.” Na yawu, na mbangu nyonso, yandi kulumusaka diyuki na dipeka ya yandi mpe yandi pesaka yandi maza ya kunwa. 19 Ntangu yandi manisaka kunwa maza, Rebeka zonzaka: “Mu ke teka mpe maza samu na bashamo ya nge tii ntangu ba ke yukuta.” 20 Na yawu, na mbangu nyonso, yandi mwangisaka maza yina vandaka na diyuki ya yandi na kisika yina bibulu ke kunwaka maza, mpe yandi vanda kwenda-kuvutuka na mbangu samu na kuteka maza samu na bashamo nyonso ya kisadi ya Abrahami. 21 Ntangu nyonso yina, kisadi yango vanda tala kaka yandi swi na kukamwa, mpe yandi vanda yufula na yandi mosi kana Yehova me sala ti nzyetolo ya yandi simba to ve.

22 Ntangu bashamo manisaka kunwa maza, kisadi yango pesaka yandi kinzembele ya mbombo ya wolo yina kilo ya yawu vandaka ndambu ya shekele* mosi, mpe milunga ya maboko yina kilo ya yawu vandaka bashekele 10, 23 mpe yandi zonzaka: “Mulemvo, zonzila munu, nge ke mwana ya nani? Na yinzo ya tata ya nge ke kwandi na kisika yina beto lenda lutisa mpimpa?” 24 Rebeka zonzaka na yandi: “Mu ke mwana ya Betwele, tata ya munu ke mwana ya Milka na Nahore.” 25 Mpe yandi bwelaka: “Beto kele na matiti ya kuyuma mpe madya mingi ya bibulu, mpe kisika ya kulutisa mpimpa mpe kele.” 26 Na manima, kisadi yango fukamaka mpe kubwaka kizizi na ntoto na mantwala ya Yehova. 27 Mpe yandi zonzaka: “Nkembo na Yehova, Nzambi ya mfumu ya munu Abrahami, samu yandi me bika ve kulakisa luzolo ya yandi ya kukwikama mpe kukwikama ya yandi na mfumu ya munu. Yehova me twadisa munu na yinzo ya bampangi ya mfumu ya munu.”

28 Mpe ntwenya ya kento yayi kimaka mbangu na kwenda zonza bamambu yayi na mama ya yandi mpe bantu ya nkaka. 29 Rebeka vandaka na mpangi ya bakala na nkumbu ya Labani. Na yawu, Labani kimaka mbangu na sika ya kisadi ya Abrahami yina vandaka na mukelo ya maza na ngaanda ya mbanza. 30 Ntangu yandi talaka kinzembele na mbombo mpe milunga na maboko ya mpangi ya yandi ya kento Rebeka, mpe kuwaka yandi kuzonza, “Yayi ni bamambu bakala yango me zonza na munu,” yandi kwendaka bwabana bakala yango, yina vandaka ya kutelama na mukelo ya maza na bashamo. 31 Na mbala mosi, yandi zonzaka: “Kwiza, nge yina Yehova me sakumuna. Samu na yinki nge ke kaka ya kutelama na ngaanda awa? Mu me bongisa yinzo mpe kisika samu na bashamo.” 32 Na yawu, bakala yayi kotaka na yinzo, mpe yandi* katulaka bima yina vandaka na zulu ya bashamo, mpe pesaka bashamo matiti ya kuyuma mpe madya, mpe yandi pesaka na kisadi ya Abrahami na bantu yina vandaka na yandi maza samu ba sukula makulu. 33 Kasi, ntangu ba tulaka kima ya kudya na mantwala ya yandi, yandi zonzaka: “Mu ke kudya ve tekila mu zonza na beno mambu yina me nata munu awa.” Na yawu, Labani zonzaka: “Zonza!”

34 Na yawu, yandi zonzaka: “Mu ke kisadi ya Abrahami. 35 Mpe Yehova me sakumuna mingi mfumu ya munu, mpe yandi me kumisa yandi mvwama na mutindu ya kulutila. Yandi me pesa yandi mameme na bangombe, arza na wolo, bisadi ya babakala na ya bakento, mpe bashamo na bambuluku. 36 Dyaka, Sara kento ya mfumu ya munu butilaka yandi mwana ya bakala na buboba ya yandi, mpe yandi ke pesa mwana yango bima nyonso ya yandi. 37 Na yawu, yandi zengisaka munu ndefi, yandi zonzaka: ‘Nge me fwana kuzwidila ve mwana ya munu kento na kati ya bana ya bakento ya Kanana, kisika yina mu ke na zingaka. 38 Kasi nge ke kwenda na yinzo ya tata ya munu mpe na dikanda ya munu, nge fwana kuzwidila mwana ya munu kento.’ 39 Kasi mu zonzaka na mfumu ya munu: ‘Yinki mu ke sala kana kento yango manga kukwiza na munu?’ 40 Yandi zonzaka na munu: ‘Yehova, yina mu me tambula na mantwala ya yandi, ke filisa mbazi ya yandi kintwadi na nge, mpe ntembe ve, yandi ke sala ti nzyetolo ya nge simba, mpe nge fwana kuzwidila mwana ya munu kento na dikanda ya munu mpe na yinzo ya tata ya munu. 41 Nge ke basika na ndefi yina nge zengaka na mantwala ya munu kana nge kwenda na dikanda ya munu, mpe ba pesa ve nge yandi. Ya ke basisa nge na ndefi yina nge zengaka.’

42 Na manima, ntangu mu kumaka na mukelo ya maza bubu yayi, mu zonzaka: ‘Yehova Nzambi ya mfumu ya munu Abrahami, kana nge sala ti nzyetolo ya munu simba, 43 mambu me fwana kusalama mutindu yayi: Awa mu ke ya kutelama na mukelo ya maza, ntwenya ya kento yina ke basika na kwiza teka maza, mu ke zonza na yandi, “Mulemvo, bika mu kunwa mwa maza na diyuki ya nge,” 44 mpe yandi ke zonza na munu, “Kunwa maza, mpe mu ke teka mpe maza samu na bashamo ya nge.” Bika ti kento yina vanda muntu yina Yehova me soola samu na mwana ya mfumu ya munu.’

45 Tekila mu manisa kuzonza na ntima ya munu, Rebeka basikaka na diyuki ya yandi na dipeka, mpe yandi kulumukaka na mukelo mpe bandaka kuteka maza. Na manima, mu zonzaka na yandi: ‘Mulemvo, pesa munu maza.’ 46 Na yawu, na mbangu nyonso, yandi kulumusaka diyuki na dipeka ya yandi, mpe zonzaka: ‘Kunwa maza, mpe mu ke pesa mpe maza na bashamo ya nge.’ Na manima mu kunwaka, mpe yandi pesaka mpe maza na bashamo. 47 Na manima, mu yufulaka yandi, ‘Nge ke mwana ya nani?’ yandi vutulaka, ‘Mu ke mwana ya Betwele, tata ya munu ke mwana ya Nahore na Milka.’ Na yawu, mu tulaka yandi kinzembele na mbombo mpe milunga na maboko. 48 Mpe mu fukamaka mpe mu kubwaka kizizi na ntoto na mantwala ya Yehova mpe mu kembilaka Yehova Nzambi ya mfumu ya munu Abrahami, yina twadisaka munu na nzila ya mbote samu na kuzwa Rebeka mwana ya mpangi ya mfumu ya munu samu na mwana ya yandi Izaki. 49 Mpe ntangu yayi, beno zonza na munu kana beno zola kulakisa luzolo ya kukwikama mpe kukwikama na mfumu ya munu. Kana ve, beno zonza na munu, samu mu zaba yinki ya kusala.”

50 Na manima, Labani na Betwele zonzaka: “Ya me katuka na Yehova. Beto ke ve na makoki ya kuzonza na nge ee to ve.* 51 Rebeka yandi yayi na mantwala ya nge. Baka yandi mpe kwenda, mpe yandi kuma kento ya mwana ya mfumu ya nge, kaka mutindu Yehova me zonza.” 52 Ntangu kisadi ya Abrahami kuwaka bamambu yina ba zonzaka, na mbala mosi, yandi fukamaka na ntoto na mantwala ya Yehova. 53 Mpe kisadi ya Abrahami bandaka kubasisa bima ya arza mpe ya wolo mpe bilele mpe pesaka yawu na Rebeka, mpe yandi pesaka bima ya ntalu na mpangi ya yandi ya bakala mpe na mama ya yandi. 54 Na manima, yandi na babakala yina vandaka na yandi kudyaka mpe kunwaka, mpe ba lutisaka mpimpa kuna.

Ntangu yandi vumbukaka na suka, yandi zonzaka: “Beno bika mu vutuka na mfumu ya munu.” 55 Mpangi ya Rebeka ya bakala mpe mama ya yandi zonzaka: “Bika ntwenya ya kento yayi vanda dyaka na beto ata mwa bilumbu 10. Na manima, yandi lenda kwenda.” 56 Kasi yandi zonzaka na bawu: “Beno bika kukanga munu awa, samu Yehova me sala ti nzyetolo ya munu simba. Beno bika mu kwenda, samu mu lenda kuvutuka na mfumu ya munu.” 57 Na yawu, ba zonzaka: “Bika beto bokila ntwenya ya kento mpe beto yufula yandi mosi yinki yandi me kanisa.” 58 Ba bokilaka Rebeka mpe ba yufulaka yandi: “Nge me zola kukwenda na bakala yayi malu-malu yayi?” Yandi vutulaka: “Ee, mu zola kukwenda na yandi malu-malu yayi.”

59 Na yawu, ba bikaka Rebeka mpangi ya bawu ya kento kwenda na ndesi ya yandi* mpe kisadi ya Abrahami na bantu ya yandi. 60 Mpe ba sakumunaka Rebeka mpe zonzaka na yandi: “Mpangi ya beto ya kento, bika ti nge kuma mama ya mafunda na mafunda ya bantu, mpe bika ti bana ya nge baka bambanza ya bantu yina ke yiinaka bawu.” 61 Na manima, Rebeka na bisadi ya yandi ya bakento kwendaka na zulu ya bashamo, mpe landaka kisadi ya Abrahami. Ni mutindu yina, kisadi ya Abrahami bakaka Rebeka mpe kwendaka na yandi.

62 Izaki katukaka na nzila yina ke nataka na Beere-layi-royi, samu yandi vanda zingaka na bwala ya Negebe. 63 Na nkokila Izaki basikaka mpe vanda tambula na ngaanda na bilanga samu na kuyindula. Ntangu yandi nangunaka meso, yandi talaka bashamo vanda kwiza. 64 Ntangu Rebeka nangunaka meso, yandi talaka Izaki, mpe na mbangu nyonso, yandi kulumukaka na shamo. 65 Mpe yandi yufulaka kisadi ya Abrahami: “Muntu yina ke na kati ya bilanga mpe ke na kwizaka bwabana beto, ya ke nani?” Mpe kisadi ya Abrahami vutulaka: “Ya ke mfumu ya munu.” Na yawu, yandi bakaka kitambala mpe kangaka yintu. 66 Mpe kisadi zonzaka na Izaki bamambu nyonso yina yandi salaka. 67 Na manima, Izaki nataka Rebeka na kati ya tenta ya mama ya yandi Sara. Ni na mutindu yina Rebeka kumaka kento ya yandi, mpe yandi zolaka yandi mingi, mpe Izaki kuzwaka bukindi na manima ya lufwa ya mama ya yandi.

25 Abrahami bakaka dyaka kento ya nkaka, mpe nkumbu ya yandi vandaka Ketura. 2 Na kati ya bantangu, Ketura butilaka yandi Zimrani, Yokshane, Medane, Madyani, Ishbake, mpe Shuwah.

3 Yokshane butaka Sheba na Dedane.

Bana ya Dedane ya babakala vandaka Ashurime, Letushime na Lewumime.

4 Bana ya Madyani ya babakala vandaka Efa, Efere, Anoke, Abida na Eleda.

Bawu nyonso yayi vandaka bana ya Ketura.

5 Na manima, Abrahami pesaka na Izaki bima ya yandi nyonso, 6 kasi Abrahami pesaka makabu na bana ya yandi ya babakala yina yandi butaka na makangu ya yandi. Ntangu yandi vandaka ntete moyo, yandi filisaka bawu na lweka ya esti, ntama na mwana ya yandi Izaki, na bwala ya esti. 7 Bamvula nyonso ya luzingu ya Abrahami salaka 175. 8 Na manima, Abrahami basisaka pema ya yandi ya nsuka mpe kufwaka na manima ya kulutisa luzingu mosi ya mbote mpe ya yinda, mpe ba zikaka yandi kintwadi na dikanda ya yandi. 9 Bana ya yandi Izaki na Ismaele zikaka yandi na ditadi ya Makpela, na bilanga ya Efrone mwana ya Zoware muntu ya Ete yina ke pene ya Mamre. 10 Ya ke bilanga yina Abrahami sumbaka na bana ya Ete. Ni kuna ba kundaka Abrahami na kento ya yandi Sara. 11 Na manima ya lufwa ya Abrahami, Nzambi tatamanaka na kusakumuna mwana ya yandi Izaki, mpe Izaki vanda zinga pene-pene na Beere-layi-royi.

12 Yayi ni disolo ya Ismaele mwana ya Abrahami yina Agare muntu ya Ezipte, kisadi ya Sara butilaka Abrahami.

13 Yayi bankumbu ya bana ya Ismaele ya babakala, mutindu ba butaka bawu na kutadilaka makanda ya bawu: Mwana ya Ismaele ya ntete vandaka Nebayote, na manima yandi butaka Kedare, Adebele, Mibsame, 14 Mishma, Duma, Masa, 15 Adade, Tema, Yeture, Nafishe, mpe Kedema. 16 Yayi ke bana ya Ismaele ya babakala, mpe bankumbu ya bawu na kulandaka babwala ya bawu mpe na kulandaka bisika ya bawu ya kuvanda na bacamp, bamfumu 12 na kulandaka makanda ya bawu. 17 Mpe Ismaele zingaka bamvula 137. Na manima yandi basisaka pema ya yandi ya nsuka mpe kufwaka mpe ba zikaka yandi kintwadi na dikanda ya yandi. 18 Mpe ba vanda zingaka na Avila pene-pene na Shure yina kele pene-pene na Ezipte tii na Asiri. Yandi vanda zingaka pene-pene na bampangi ya yandi nyonso.

19 Mpe yayi ni disolo ya Izaki mwana ya Abrahami.

Abrahami butaka Izaki. 20 Izaki vandaka na bamvula 40 ntangu yandi kwelaka Rebeka, mwana ya Betwele Muarami ya Padane-arami, mpangi ya Labani Muarami. 21 Mpe Izaki vanda bondilaka Yehova samu na kento ya yandi, samu kento ya yandi vandaka kisita. Na yawu, Yehova kuwaka bidilu ya yandi, mpe kento ya yandi Rebeka kuzwaka kivumu. 22 Mpe bana ya yandi na kati ya kivumu bandaka kunwanisa bampangi. Na yawu yandi zonzaka: “Kana ya kele mutindu yayi, samu na yinki kuzinga?” Na yawu yandi yufulaka Yehova. 23 Mpe Yehova zonzaka na yandi: “Makanda zole ke na kivumu ya nge, mpe mabuta zole yina ke basika na nge ke kabuka, mpe dikanda mosi ke vanda ngolo kuluta dikanda ya nkaka, mpe yaya ke sadila leki.”

24 Ntangu ntangu ya yandi ya kubuta kumaka, yandi butaka mapasa. 25 Mwana ya ntete yina basikaka, nzutu ya yandi nyonso vandaka mbwaki, mpe yandi vandaka na bansuki mingi na nzutu, ya vandaka mutindu yandi vandaka ya kulwata kinkuti. Na yawu, ba bokilaka yandi Ezawu. 26 Na manima, mpangi ya yandi basikaka, mpe diboko ya yandi vandaka ya kusimba Ezawu na kinkoso. Na yawu, ba bokilaka yandi Yakobi. Izaki vandaka na bamvula 60 ntangu Rebeka butaka bawu.

27 Ntangu bana kulaka, Ezawu kumaka muntu yina zabaka mbote kufwa bibulu, mpe muntu ya bilanga, kasi Yakobi vandaka muntu yina vandaka ve na mambu ba lenda semba yandi mpe yandi vanda zingaka na batenta. 28 Mpe Izaki vanda zolaka Ezawu samu yandi vanda zolaka musuni ya bibulu yina yandi vanda kufwaka, kasi Rebeka vanda zolaka Yakobi. 29 Kilumbu mosi, Yakobi vanda lamba supu ya lentiye ntangu Ezawu katukaka na bilanga mpe vandaka ya kulemba. 30 Na yawu, Ezawu zonzaka na Yakobi: “Mulemvo, mbangu, pesa munu supu ya mbwaki yina ke na nge, samu mu ke ya kulemba!” Ni na yawu ba vanda bokilaka yandi Edome.* 31 Yakobi zonzaka na Ezawu: “Ntete-ntete, tekisa munu luve ya nge ya kimwana ya ntete!” 32 Mpe Ezawu zonzaka dyaka: “Awa mu ke na kufwaka! Wapi yina ke mfunu ya luve ya kimwana ya ntete samu na munu?” 33 Mpe Yakobi bwelaka: “Zenga ntete ndefi na mantwala ya munu!” Na yawu, Ezawu zengaka ndefi na mantwala ya yandi mpe tekaka luve ya yandi ya kimwana ya ntete na Yakobi. 34 Na manima, Yakobi pesaka Ezawu dimpa na supu ya lentiye, yandi kudyaka mpe kunwaka, na manima yandi telamaka mpe kwendaka. Ni na mutindu yina Ezawu vwezaka luve ya kimwana ya ntete.

26 Ntangu yayi, nsatu ya nkaka ya ngolo kotaka na bwala katula nsatu ya ngolo yina vandaka na bilumbu ya Abrahami. Na yawu, Izaki kwendaka na Gerare, na sika ya Abimeleke, mfumu ya Filisti. 2 Na manima, Yehova basikilaka yandi mpe zonzaka: “Kukulumuka ve na Ezipte. Zinga na bwala yina mu ke lakisa nge. 3 Zinga mutindu nzenza na bwala yayi, mu ke tatamana kuvanda na nge mpe mu ke sakumuna nge, samu ni na nge mpe na bana* ya nge mu ke pesa babwala nyonso yayi, mpe mu ke lungisa nsilulu yina mu zengaka ndefi na tata ya nge Abrahami: 4 ‘Mu ke sala ti bana* ya nge kuma mingi mutindu bambwetete ya mazulu, mpe mu ke pesa bana* ya nge babwala nyonso yayi; mpe na nzila ya bana* ya nge, makanda nyonso ya ntoto ke kuzwa lusakumunu samu na bawu mosi,’ 5 samu Abrahami kuwaka ndinga ya munu mpe tatamanaka na kulanda bamambu yina mu lombaka na yandi, mpe misiku ya munu nyonso.” 6 Na yawu, Izaki tatamanaka kuzinga na Gerare.

7 Ntangu babakala ya kisika yina vanda yufulaka yandi byuvu na yina me tadila kento ya yandi, yandi vanda zonzaka: “Yandi ke mpangi ya munu ya kento.” Yandi vandaka na boma ya kuzonza: “Yandi ke kento ya munu.” Samu yandi vanda zonza: “Babakala ya bwala yayi lenda kufwa munu samu na Rebeka,” samu yandi vandaka kitoko na kutala. 8 Na manima ya mwa bantangu, Abimeleke mfumu ya bantu ya Filisti vanda tala na fenetre ya yandi, mpe yandi talaka Izaki yina vanda lakisa luzolo na kento ya yandi Rebeka. 9 Na mbala mosi, Abimeleke bokilaka Izaki mpe zonzaka: “Yandi ke kento ya nge! Samu na yinki nge zonzaka, ‘Yandi ke mpangi ya munu ya kento’?” Izaki zonzaka na yandi: “Mu zonzaka yawu samu mu vandaka na boma ti ba kufwa munu samu na yandi.” 10 Kasi Abimeleke bwelaka: “Yinki nge me sala beto? Kana muntu mosi ya bwala zola vukisa nzutu na kento ya nge, beto zola sala disumu samu na nge.” 11 Na manima, Abimeleke pesaka musiku na bantu nyonso, yandi zonzaka: “Muntu nyonso yina ke sala mambu ya yimbi na bakala yayi mpe na kento ya yandi, ba ke kufwa yandi.”

12 Mpe Izaki bandaka kukunda bambuma na bwala yina, mpe na mvula yina, samu Yehova vanda sakumuna yandi, yandi kuzwaka bambuma bambala 100 kuluta yina yandi kundaka. 13 Yandi kumaka mvwama, mpe bimvwama ya yandi vanda bwelama kaka tii ntangu yandi kumaka mvwama ya nene. 14 Yandi kumaka na bikunku ya mameme, bikunku ya bangombe, mpe bisadi mingi, mpe bantu ya Filisti bandaka kusala yandi kimbanda.

15 Na yawu, bantu ya Filisti bakaka ntoto mpe kangaka mabulu nyonso yina bisadi ya tata ya yandi timunaka na bilumbu ya Abrahami. 16 Abimeleke zonzaka na Izaki: “Katuka na bwala ya beto, samu nge me kuma muntu ya nene kulutila beto.” 17 Na yawu, Izaki kwendaka mpe tulaka camp ya yandi na dibenga ya Gerare, mpe bandaka kuvanda kuna. 18 Mpe Izaki timunaka dyaka mabulu yina ba timunaka na ntangu ya tata ya yandi Abrahami mpe yina bantu ya Filisti kangaka na manima ya lufwa ya Abrahami, mpe yandi bokilaka yawu na bankumbu yina tata ya yandi pesaka yawu.

19 Ntangu bisadi ya Izaki vanda timuna na dibenga yina, ba talaka dibulu mosi ya maza ya kitoko. 20 Mpe mivungi ya Gerare swanaka na mivungi ya Izaki, ba zonzaka: “Ya ke dibulu ya beto!” Na yawu, ba bokilaka dibulu yango Eseke,* samu ba swanaka samu na yawu. 21 Ba bandaka kutimuna dibulu ya nkaka, mpe ba bandaka kuswana dyaka samu na yawu. Na yawu, ba bokilaka yawu Sitna.* 22 Na manima, yandi katukaka na kisika yina mpe timunaka dibulu ya nkaka. Kasi ba swanaka ve samu na yawu. Na yawu, yandi bokilaka yawu Rehobote* mpe zonzaka: “Ya ke samu ntangu yayi, Yehova me pesa beto kisika ya nene mpe me sala ti beto kuma mingi na bwala.”

23 Na manima, yandi katukaka kuna mpe kwendaka na Beere-sheba. 24 Na mpimpa yina, Yehova basikilaka yandi mpe zonzaka: “Mu ke Nzambi ya tata ya nge Abrahami, kuvanda ve na boma, samu mu ke na nge, mpe mu ke sakumuna nge mpe ke sala ti bana* ya nge kuma mingi samu na kisadi ya munu Abrahami.” 25 Na yawu, yandi yidikaka dikuku ya munkayulu kuna mpe bandaka kusadila nkumbu ya Yehova. Mpe Izaki tulaka tenta ya yandi kuna, mpe bisadi ya yandi timunaka dibulu kuna.

26 Na manima, Abimeleke katukaka na Gerare mpe kwizaka tala yandi. Yandi kwizaka na Ayuzate mupesi-malongi ya yandi mpe Fikole mfumu ya basoda ya yandi. 27 Izaki zonzaka na bawu: “Samu na yinki beno me kwiza na sika ya munu? Ni beno ve yiinaka munu mpe bingisaka munu na sika ya beno?” 28 Ba zonzaka: “Beto me tala na meso ya beto mosi ti Yehova ke na nge. Na yawu, beto bakaka mukanu ya kuzonza na nge, ‘Mulemvo, beto zenga ndefi ya kizunu na nge, mpe bika beto sala luwawanu yayi kintwadi: 29 Nge ke sala ve beto mambu ya yimbi, kaka mutindu beto salaka ve nge mambu ya yimbi, mutindu beto salaka nge mambu ya mbote mpe beto bikaka nge kwenda na kizunu. Ntangu yayi, nge ke na lusakumunu ya Yehova.’” 30 Na manima, yandi salaka feti samu na bawu, mpe ba kudyaka mpe ba kunwaka. 31 Kilumbu yina landaka, ba telamaka na suka-suka mpe ba zengaka ndefi kintwadi. Na manima, Izaki bikaka bawu ba kwenda, mpe ba kwendaka na kizunu.

32 Kaka kilumbu yina, bisadi ya Izaki kwizaka mpe pesaka yandi nsangu na yina me tadila dibulu yina ba timunaka, mpe ba zonzaka na yandi: “Beto me kuzwa maza!” 33 Na yawu, yandi bokilaka yawu Shiba. Ni na yawu, tii bubu yayi, ba ke bokilaka mbanza yina Beere-sheba.

34 Ntangu Ezawu kumaka na bamvula 40, yandi kwelaka Zudite mwana ya Beeri muntu ya Ete, yandi kwelaka mpe Basemate mwana ya Elone muntu ya Ete. 35 Ba kumisaka luzingu ya Izaki na Rebeka mpasi mingi.

27 Ntangu Izaki kumaka ya kununa mpe meso ya yandi vanda tala dyaka ve, yandi bokilaka Ezawu mwana ya yandi ya ntete mpe zonzaka na yandi: “Mwana ya munu!” Yandi vutulaka: “Munu yandi yayi!” 2 Mpe Izaki zonzaka dyaka: “Mu me kuma ya kununa. Mu zaba ve kilumbu mu ke kufwa. 3 Na yawu ntangu yayi, mulemvo, baka madyonga ya nge na munduki ya yawu, kwenda na brusu mpe kufwa kibulu ya brusu samu na munu. 4 Na manima, lambila munu madya ya kitoko yina mu ke zolaka mingi mpe natina munu yawu. Mpe mu* ke kudya yawu samu mu sakumuna nge tekila mu kufwa.”

5 Ntyo Rebeka vanda kuwa nyonso yina Izaki vanda zonza na mwana ya yandi Ezawu. Mpe Ezawu kwendaka na brusu samu na kufwa mbisi ya brusu mpe kukwiza na yawu. 6 Rebeka zonzaka na mwana ya yandi Yakobi: “Mu me katuka kuwa tata ya nge kusolola na mpangi ya nge ya bakala Ezawu, mpe kuzonza, 7 ‘Natina munu mbisi ya brusu mpe lambila munu madya ya kitoko. Na manima bika mu kudya samu mu sakumuna nge na mantwala ya Yehova tekila lufwa ya munu.’ 8 Ntangu yayi mwana ya munu kuwa munu mbote-mbote, mpe sala yina mu ke zonza na nge. 9 Mulemvo, kwenda na yinzo ya bibulu, mpe natina munu bantwenya zole ya bankombo ya kulutila kitoko samu mu lamba madya ya kitoko samu na tata ya nge, kaka mutindu yandi ke zolaka yawu. 10 Na manima, nge ke pesa yawu na tata ya nge samu yandi kudya, samu yandi sakumuna nge tekila lufwa ya yandi.”

11 Yakobi zonzaka na mama ya yandi Rebeka: “Ezawu mpangi ya munu ke na bansuki mingi na nzutu, kasi munu, mu ke ve na yawu. 12 Kana tata ya munu simba nzutu ya munu, ntembe ve, yandi ke tala ti mu ke na sekaka yandi, mpe na kisika ya kuzwa lusakumunu mu ke kuzwa ndoko.” 13 Na yawu, mama ya yandi zonzaka na yandi: “Bika ti ndoko yango kubwa na zulu ya munu mwana ya munu. Nge, sala kaka yina mu me zonza na nge, kwenda bakila munu bankombo.” 14 Na yawu, yandi kwendaka mpe natinaka yawu mama yandi, mpe mama ya yandi lambaka madya ya kitoko kaka mutindu tata ya yandi vanda zolaka yawu. 15 Na manima, Rebeka bakaka bilele ya kulutila kitoko ya mwana ya yandi ya ntete Ezawu, bilele yina vandaka na yandi na yinzo, mpe yandi lwatisaka yawu na mwana ya yandi ya nsuka Yakobi. 16 Yandi tulaka mpe yandi mpusu ya bankombo na maboko mpe na laka kisika yina yandi vandaka ve na bansuki. 17 Mpe yandi pesaka madya ya kitoko mpe dimpa yina yandi lambaka na mwana ya yandi Yakobi.

18 Na yawu, yandi kwendaka na tata ya yandi mpe zonzaka: “Tata ya munu!” yandi vutulaka: “Munu yandi yayi, nge ke nani mwana ya munu?” 19 Yakobi zonzaka na tata ya yandi: “Ya ke munu Ezawu mwana ya nge ya ntete. Mulemvo, yidama mpe kudya mbisi ya brusu yina mu me natina nge, samu nge* sakumuna munu.” 20 Na yawu, Izaki zonzaka na mwana ya yandi: “Mwana ya munu, wa’ faso nge me kuzwa yawu na mbangu?” Yandi vutulaka: “Samu Yehova Nzambi ya nge, me nata yawu na sika ya munu.” 21 Na manima, Izaki zonzaka na Yakobi: “Mulemvo kwiza pene-pene samu mu simba nzutu ya nge mwana ya munu, samu mu zaba kana ya tsyeleka ni nge mwana ya munu Ezawu to ve.” 22 Na yawu, Yakobi kwendaka pene-pene ya tata ya yandi Izaki, mpe Izaki simbaka yandi, mpe na manima yandi zonzaka: “Ndinga, ke ndinga ya Yakobi, kasi maboko, ke maboko ya Ezawu.” 23 Izaki lendaka ve kuzaba yandi samu maboko ya yandi vandaka na bansuki mutindu maboko ya Ezawu mpangi ya yandi. Na yawu, yandi sakumunaka yandi.

24 Na manima, yandi yufulaka yandi: “Nge ke kwandi ya tsyeleka mwana ya munu Ezawu?” yandi vutulaka: “Ni munu.” 25 Izaki zonzaka dyaka na yandi: “Mwana ya munu, natina munu mwa mbisi ya brusu samu mu kudya, mpe na manima mu* ke sakumuna nge.” Yakobi natinaka yandi yawu, mpe yandi kudyaka. Yandi natinaka mpe yandi vinu mpe yandi kunwaka. 26 Na manima, Izaki tata ya yandi zonzaka na yandi: “Mulemvo, kwiza pene-pene mpe pesa munu bizu* mwana ya munu.” 27 Na yawu, Yakobi kwendaka pene-pene mpe pesaka yandi bizu, mpe Izaki kuwaka nsunga ya bilele ya yandi. Na manima, yandi sakumunaka yandi mpe zonzaka:

“Tala, nsunga ya mwana ya munu ke mutindu nsunga ya bilanga yina Yehova me sakumuna. 28 Bika ti Nzambi ya mazulu pesa nge kinoko ya mazulu, bantoto yina ke butaka, bambuma mingi, mpe vinu ya malu-malu. 29 Bika ti bantu ya makanda kusadila nge, mpe bika ti makanda kufukama na mantwala ya nge. Vanda mfumu na zulu ya bampangi ya nge ya babakala, mpe bika ti bana ya babakala ya mama ya nge kufukama na mantwala ya nge. Ndoko na muntu nyonso yina ke loka nge, mpe lusakumunu vanda na muntu nyonso yina ke sakumuna nge.”

30 Kaka na ntangu Izaki manisaka kusakumuna Yakobi, mpe ti Yakobi katukaka na mantwala ya tata ya yandi Izaki, mpangi ya yandi Ezawu katukaka na brusu mpe kwizaka. 31 Yandi mpe lambaka madya ya kitoko mpe natinaka yawu tata ya yandi, mpe yandi zonzaka na tata ya yandi: “Vumbuka tata ya munu, mpe kudya mwa mbisi ya brusu yina mu me lambila nge, samu nge* sakumuna munu.” 32 Na yawu tata ya yandi Izaki zonzaka na yandi: “Nge ke nani?” yandi vutulaka: “Ya ke munu mwana ya nge, mwana ya nge ya ntete Ezawu.” 33 Mpe Izaki bandaka kutekita ngolo, mpe zonzaka: “Ya me vanda nani, muntu yina me kufwa mbisi ya brusu mpe me natina munu yawu? Mu me kudya yawu tekila nge kwiza mpe mu me sakumuna yandi. Ntembe ve, yandi ke vanda ya kusakumuna!”

34 Ntangu yandi kuwaka bamambu yina tata ya yandi zonzaka, Ezawu bandaka kuganga na ngolo nyonso mpe zonzaka na tata ya yandi: “Sakumuna munu, munu mpe tata ya munu!” 35 Kasi Izaki zonzaka na yandi: “Mpangi ya nge ya bakala kwizaka na faso ya luvunu samu yandi kuzwa lusakumunu yina nge zolaka kuzwa.” 36 Na yawu, yandi vutulaka: “Ni na yawu nkumbu ya yandi Yakobi. Yandi bakaka kisika ya munu bambala zole: Yandi kuzwaka luve ya munu ya kimwana ya ntete mpe awa yandi me baka dyaka lusakumunu ya munu!” Na manima yandi bwelaka: “Nge me bumba ata lusakumunu samu na munu?” 37 Kasi Izaki vutulaka na Ezawu: “Awa mu me tula yandi mfumu na zulu ya nge, mpe mu me pesa yandi bampangi ya yandi nyonso ya babakala mutindu bisadi, mpe mu me pesa yandi mbuma mpe vinu ya malu-malu. Yinki dyaka me bikana yina mu lenda pesa nge mwana ya munu?”

38 Ezawu zonzaka na tata ya yandi: “Kaka lusakumunu mosi ke na nge, tata ya munu? Sakumuna munu, munu mpe tata ya munu!” Na yawu, Ezawu gangaka na ngolo mpe dilaka. 39 Na yawu, tata ya yandi Izaki zonzaka na yandi:

“Tala, nge ke zinga ntama na bantoto yina ke butaka mbote mpe na kinoko ya mazulu. 40 Mpe na mbele ya nge, nge ke zinga mpe nge ke sadila mpangi ya nge ya bakala. Ntangu ya ke lutila nge, nge ke basika na bungaamba ya yandi.”

41 Kasi Ezawu tatamanaka kubumba nkele samu na Yakobi samu na lusakumunu yina tata ya yandi pesaka yandi, mpe Ezawu bikaka ve kuzonza na ntima ya yandi: “Bilumbu ya kudila tata ya munu me kuma pene. Na manima ya yawu, mu ke kufwa Yakobi mpangi ya munu.” 42 Ntangu ba zonzaka na Rebeka bamambu yina mwana ya yandi ya ntete Ezawu zonzaka, na mbangu, yandi bokilaka mwana ya yandi ya nsuka Yakobi mpe zonzaka na yandi: “Tala! Mpangi ya nge Ezawu ke na sosaka kufwa nge samu na kuvutula nge yimbi. 43 Ntangu yayi mwana ya munu, sala yina mu ke na zonzaka na nge. Telema mpe kima na Arani na sika ya mpangi ya munu ya bakala Labani. 44 Zinga na yandi mwa ntangu, tii ntangu nkele ya mpangi ya nge ke zuna, 45 tii ntangu nkele ya mpangi ya nge samu na nge ke manisa, mpe ti yandi ke zimbana mambu yina nge me sala yandi. Na manima, mu ke filisa ba bokila nge kuna. Samu na yinki mu ke wombisa beno zole kilumbu mosi?”

46 Na manima ya mambu yayi, Rebeka bikaka ve kuzonza na Izaki: “Luzingu ya munu me kuma yimbi samu na bana ya Ete ya bakento. Kana Yakobi baka kento na kati ya bana ya Ete, mutindu bana ya bakento ya bwala yayi, wapi yina ke mfunu ya luzingu ya munu?”

28 Na yawu, Izaki bokilaka Yakobi, sakumunaka yandi mpe pesaka yandi musiku ti: “Nge me fwana kubaka ve kento na kati ya bana ya bakento ya Kanana. 2 Kwenda na Padane-arami na yinzo ya Betwele, tata ya mama ya nge, mpe kuna, baka kento na kati ya bana ya Labani ya bakento, mpangi ya mama ya nge. 3 Nzambi ya Ngolo-Nyonso ke sakumuna nge mpe ke sala ti nge buta mpe nge kuma mingi, mpe ntembe ve, nge ke kuma kimvuka ya makanda. 4 Mpe yandi ke pesa nge lusakumunu ya Abrahami, na nge mpe na bana ya nge kintwadi na nge, samu nge baka bwala kisika nge zingaka mutindu nzenza, bwala yina Nzambi pesaka na Abrahami.”

5 Na yawu, Izaki filisaka Yakobi, mpe yandi kwendaka na Padane-arami na sika ya Labani mwana ya Betwele Muarami, mpangi ya Rebeka, mama ya Yakobi na Ezawu.

6 Ezawu talaka ti Izaki sakumunaka Yakobi mpe filisaka yandi na Padane-arami samu na kubaka kento kuna, mpe ti ntangu yandi sakumunaka yandi, yandi pesaka Yakobi musiku ti, “Kubaka ve kento na kati ya bana ya bakento ya Kanana,” 7 mpe ti Yakobi tumamaka na tata ya yandi na mama ya yandi mpe kwendaka na Padane-arami. 8 Na yawu, Ezawu kwizaka tala ti bana ya bakento ya Kanana vanda sepelisa ve tata ya yandi Izaki. 9 Na yawu, katula bakento yina yandi vandaka na bawu, Ezawu kwendaka na Ismaele mpe bakaka mutindu kento Mahalate mwana ya Ismaele, mwana ya Abrahami, mpangi ya Nebayote.

10 Yakobi katukaka na Beere-sheba mpe vanda kwenda na Arani. 11 Na manima, yandi kumaka na kisika mosi mpe bongamaka samu na kulutisa mpimpa kuna, samu ntangu kotaka. Na yawu, yandi bakaka mosi ya matadi ya kisika yina, bongisaka yawu mutindu kima ya kutudila yintu, mpe yandi lalaka kuna. 12 Na manima yandi salaka ndosi, mpe tala! ya vandaka na eskalye mosi yina vandaka na ntoto mpe nsongi ya yawu vanda kwenda tii na mazulu. Mpe ya vandaka na bambazi ya Nzambi yina vanda kwenda mpe kukulumuka na zulu ya yawu. 13 Mpe tala! Yehova vandaka ya kutelama na zulu ya yawu mpe zonzaka:

“Mu ke Yehova Nzambi ya tata ya nge Abrahami mpe Nzambi ya Izaki. Bwala kisika yina nge ke ya kulala, ni na nge mu ke pesa yawu mpe na bana ya nge. 14 Mpe ntembe ve bana* ya nge ke kuma mutindu bambuma ya zyelo ya ntoto, mpe ba ke mwangana na westi mpe na esti, na norde mpe na sude mpe ya tsyeleka na nzila ya nge mpe ya bana ya nge makanda nyonso na zulu ya ntoto ke kuzwa lusakumunu. 15 Mu ke na nge, mpe mu ke bumba nge kisika nyonso yina nge ke kwenda, mpe mu ke vutula nge na bwala yayi. Mu ke bika ve nge tii ntangu mu ke lungisa nsilulu yina mu me sala nge.”

16 Na manima Yakobi vumbukaka mpe zonzaka: “Ya tsyeleka Yehova ke na kisika yayi mpe mu zabaka ve yawu.” 17 Yandi kumaka na boma mpe bwelaka: “Kisika yayi ke ve mpamba, ya ke kisika ya santu! Ya lenda vanda kaka yinzo ya Nzambi mpe ya lenda vanda mwelo ya mazulu.” 18 Na yawu, Yakobi vumbukaka na suka-suka, bakaka ditadi yina yandi sadilaka samu na kutula yintu ya yandi, telemisaka yawu mutindu dikunzi mpe mwangisaka mafuta na zulu ya yawu. 19 Na yawu, yandi bokilaka kisika yango Betele,* kasi nkumbu ya mbanza yango vandaka ntete Luze.

20 Na manima Yakobi salaka nsilulu, mpe zonzaka: “Kana Nzambi tatamana na kuvanda na munu mpe kubumba munu na nzyetolo ya munu mpe pesa munu dimpa ya kudya mpe bilele ya kulwata 21 mpe ti mu vutuka na kizunu na yinzo ya tata ya munu, na yawu, Yehova ke lakisa ti ya tsyeleka yandi ke Nzambi ya munu. 22 Mpe ditadi yayi yina mu me telemisa mutindu dikunzi ke kuma yinzo ya Nzambi, mpe mu ke bika ve kupesa nge kikunku mosi na kati ya bikunku 10 ya bima nyonso yina nge ke pesa munu.”

29 Na manima ya yawu, Yakobi landaka nzyetolo ya yandi mpe kwendaka na bwala ya bantu ya esti. 2 Na yawu, yandi talaka dibulu na bilanga mpe bikunku ya mameme tatu yina vandaka ya kulala pene-pene na dibulu yango, samu ni kuna ba vanda nwikisaka mameme maza. Ya vandaka na ditadi ya nene yina vandaka ya kukanga dibulu yango. 3 Ntangu bikunku nyonso ya mameme vanda vukanaka kuna, ba vanda katulaka ditadi na zulu ya dibulu, mpe ba vanda nwikisaka mameme, na manima ba vanda vutulaka ditadi na kisika ya yawu, na zulu ya dibulu.

4 Na yawu, Yakobi yufulaka bawu: “Bampangi ya munu, wapi kisika beno me katuka?” Ba vutulaka: “Beto me katuka na Arani.” 5 Yandi yufulaka dyaka bawu: “Beno me zaba Labani mutekolo ya Nahore?” Ba zonzaka: “Beto me zaba yandi.” 6 Mpe yandi zonzaka na bawu: “Yandi ke mbote?” Ba vutulaka: “Yandi ke mbote. Mpe yayi ni mwana ya yandi Rashele yina ke na kwizaka na mameme!” 7 Na manima yandi zonzaka: “Beto ke ntete na kati-kati ya kilumbu. Ya ke ve ntangu ya kuvukisa bikunku ya bibulu. Beno nwikisa mameme, mpe na manima, beno kwenda dikisa bawu.” 8 Na yawu ba zonzaka: “Beto ke ve na muswa ya kusala yawu. Beto me fwana kuvukisa ntete bikunku nyonso mpe kukatula ditadi na zulu ya dibulu. Na manima, beto lenda nwikisa mameme maza.”

9 Ntangu yandi vanda solola ntete na bawu, Rashele kwizaka na mameme ya tata ya yandi, samu Rashele vandaka muvungi. 10 Ntangu Yakobi talaka Rashele, mwana ya Labani mpangi ya mama ya yandi, mpe mameme ya Labani, na mbala mosi Yakobi pusanaka mpe katulaka ditadi na dibulu mpe bandaka kunwikisa mameme ya Labani mpangi ya mama ya yandi. 11 Na manima, Yakobi pesaka Rashele bizu* mpe bandaka kudila na ndinga ya ngolo. 12 Mpe Yakobi bandaka kuzonza na Rashele ti yandi vandaka muntu ya dikanda ya tata ya yandi* mpe ti yandi vandaka mwana ya Rebeka. Mpe Rashele kimaka mbangu na kwenda zonza yawu na tata ya yandi.

13 Ntangu Labani kuwaka nsangu na yina me tadila Yakobi mwana ya mpangi ya yandi ya kento, yandi kimaka na kwenda bwabana yandi. Yandi yambaka yandi, pesaka yandi bizu mpe nataka yandi na yinzo ya yandi. Mpe Yakobi bandaka kuzonzila Labani bamambu nyonso yina kuminaka yandi. 14 Labani zonzaka na yandi: “Nge ke ya tsyeleka mukwa mpe musuni ya munu.” Na yawu, Yakobi vandaka na sika ya yandi ngonda mosi.

15 Na manima Labani zonzaka na Yakobi: “Nge ke ya tsyeleka muntu ya dikanda ya munu, kasi kana nge sala samu na munu mu me fwana kufuta nge. Zonza na munu, yinki nge zola mu futa nge?” 16 Labani vandaka na bana zole ya bakento. Nkumbu ya mwana ya ntete vandaka Lea mpe nkumbu ya mwana ya zole vandaka Rashele. 17 Rashele kumaka kento mosi ya kitoko mingi, kasi Lea vandaka ve kitoko mutindu Rashele. 18 Yakobi zolaka mingi Rashele, na yawu yandi zonzaka: “Mu me ndima kusadila nge na ntima mosi na kati ya bamvula 7 samu na mwana ya nge ya kento Rashele.” 19 Labani zonzaka: “Ya ke mbote na munu na kupesa yandi na sika ya nge, na kisika ya kupesa yandi na bakala ya nkaka. Tatamana na kuzinga na munu.” 20 Mpe Yakobi salaka bamvula 7 samu na Rashele, kasi na meso ya yandi ya vandaka mutindu mwa bilumbu samu na luzolo yina yandi vandaka na yawu samu na Rashele.

21 Na manima, Yakobi zonzaka na Labani: “Pesa munu kento ya munu samu bilumbu ya munu me lunga, mpe bika mu vukisa nzutu na yandi.” 22 Na yawu, Labani vukisaka babakala nyonso ya kisika yina mpe salaka feti. 23 Kasi na nkokila, yandi bakaka mwana ya yandi ya kento Lea, mpe nataka yandi na sika ya Yakobi samu yandi vukisa nzutu na yandi. 24 Labani pesaka mpe kisadi ya yandi ya kento Zilpa na sika ya mwana ya yandi ya kento Lea mutindu kisadi. 25 Na suka Yakobi talaka ti ya vandaka Lea! Na yawu yandi zonzaka na Labani: “Yinki nge me sala munu? Ya ke ve samu na Rashele mu sadilaka nge? Samu na yinki nge me vuna munu?” 26 Na yawu Labani zonzaka: “Na sika ya beto, beto ke kwelisaka ve leki tekila beto kwelisa mwana ya ntete. 27 Lutisa lumingu na mwana ya munu ya ntete. Na manima, mu ke pesa mpe nge leki ya yandi. Kasi nge me fwana kusadila dyaka munu bamvula 7.” 28 Yakobi salaka faso yina mpe lutisaka lumingu na mwana ya Labani ya ntete. Na manima, Labani pesaka yandi mwana ya yandi Rashele mutindu kento. 29 Dyaka, Labani pesaka kisadi ya yandi ya kento Bila na mwana ya yandi Rashele mutindu kisadi.

30 Na manima, Yakobi vukisaka mpe nzutu na Rashele, mpe yandi zolaka Rashele mingi kuluta Lea, mpe Yakobi sadilaka dyaka Labani na kati ya bamvula 7. 31 Ntangu Yehova talaka ti Yakobi vanda zola ve* Lea, yandi salaka ti Lea kuzwa kivumu. Kasi Rashele vandaka kisita. 32 Na yawu, Lea kuzwaka kivumu mpe butaka mwana ya bakala mpe bokilaka yandi Rubeni,* samu yandi zonzaka: “Ya ke samu Yehova me tala mpasi ya munu, samu ntangu yayi bakala ya munu ke banda kuzola munu.” 33 Mpe yandi kuzwaka dyaka kivumu mpe butaka mwana ya bakala mpe yandi zonzaka: “Ya ke samu Yehova kuwaka lusambu ya munu mpe yandi zaba ti bakala ya munu ke zolaka ve munu. Na yawu, yandi me pesa dyaka munu mwana yayi.” Na manima, yandi bokilaka yandi Simeyone.* 34 Mpe yandi kuzwaka dyaka kivumu mpe butaka mwana ya bakala mpe yandi zonzaka: “Ntangu yayi bakala ya munu ke kangama na munu samu mu me butila yandi bana tatu ya babakala.” Na yawu, ba bokilaka yandi Levi.* 35 Mpe yandi kuzwaka dyaka kivumu ya nkaka mpe butaka mwana ya bakala mpe zonzaka: “Ntangu yayi mu ke pesa nkembo na Yehova.” Na yawu, yandi bokilaka yandi Yuda.* Na manima yandi bikaka kubuta.

30 Ntangu Rashele talaka ti yandi butilaka ve Yakobi bana, yandi bandaka kusala kimbanda na mpangi ya yandi ya kento mpe kuzonza na Yakobi: “Pesa munu bana. Kana ve, mu ke kufwa.” 2 Na yawu, Yakobi dasukilaka Rashele mpe zonzaka: “Mu ke kwandi na kisika ya Nzambi, yina me sala ti nge vanda ve na bana?” 3 Na yawu yandi zonzaka: “Yayi kisadi ya munu ya kento Bila. Vukisa nzutu na yandi samu yandi butila munu bana,* mpe samu na nzila ya yandi, munu mpe kuzwa bana.” 4 Yandi pesaka yandi kisadi ya yandi ya kento Bila mutindu kento, mpe Yakobi vukisaka nzutu na yandi. 5 Bila kuzwaka kivumu mpe na manima yandi butilaka Yakobi mwana ya bakala. 6 Na yawu, Rashele zonzaka: “Nzambi me vanda zuzi ya munu mpe me kuwa ndinga ya munu, ni na yawu yandi me pesa munu mwana ya bakala.” Na yawu, yandi pesaka yandi nkumbu Dane.* 7 Bila kisadi ya Rashele kuzwaka dyaka kivumu, mpe na manima yandi butilaka dyaka Yakobi mwana ya bakala. 8 Na manima Rashele zonzaka: “Mu me nwana mvita ya ngolo na mpangi ya munu ya kento. Mu me lenda mpe kununga!” Na yawu, yandi bokilaka yandi Neftali.*

9 Ntangu Lea talaka ti yandi vanda kuzwa dyaka ve bana, yandi bakaka kisadi ya yandi Zilpa mpe pesaka yandi na Yakobi mutindu kento. 10 Mpe Zilpa kisadi ya Lea butilaka Yakobi mwana ya bakala. 11 Na yawu Lea zonzaka: “Yayi ke bweso!” Ni na yawu, yandi bokilaka yandi Gade.* 12 Na manima, Zilpa kisadi ya Lea butilaka Yakobi mwana ya zole ya bakala. 13 Na yawu Lea zonzaka: “Kilengi samu na munu! Samu na yawu ntembe ve, bana ya bakento ke zonza ti kilengi samu na munu.” Na yawu yandi bokilaka yandi Azere.*

14 Na ntangu ya kulokota bambuma ya ble, Rubeni vanda tambula, mpe yandi talaka bamandragore* na bilanga. Na yawu, yandi natinaka yawu na mama ya yandi Lea. Na manima Rashele zonzaka na Lea: “Mulemvo, pesa munu mwa bamandragore ya mwana ya nge.” 15 Na yawu, Lea zonzaka na yandi: “Ya me lunga ve na nge na kubaka bakala ya munu? Awa nge na sosaka dyaka kubaka bamandragore ya mwana ya munu? Na yawu Rashele zonzaka: “Mambu ve. Yakobi ke lala na nge samu na bamandragore ya mwana ya nge.”

16 Ntangu Yakobi vanda katuka na bilanga na nkokila, Lea kwendaka bwabana yandi mpe zonzaka: “Ni na munu nge ke lala, samu mu me futa Rashele bamandragore ya mwana ya munu samu na kuzwa nge.” Na yawu, yandi lalaka na yandi mpimpa yina. 17 Mpe Nzambi kuwaka mpe pesaka mvutu na lusambu ya Lea, mpe yandi kuzwaka kivumu mpe na manima yandi butilaka Yakobi mwana ya bakala ya tanu. 18 Na manima Lea zonzaka: “Nzambi me pesa munu difuta samu mu me pesa kisadi ya munu na bakala ya munu.” Na yawu yandi bokilaka yandi Izakare.* 19 Mpe Lea kuzwaka dyaka kivumu ya nkaka mpe yandi butilaka Yakobi mwana ya bakala ya 6. 20 Na manima Lea zonzaka: “Nzambi me pesa munu, ee, munu, dikabu ya kitoko. Ntangu yayi, bakala ya munu ke ndima munu samu mu me butila yandi bana 6 ya babakala. Na yawu, yandi bokilaka yandi Zabulone.* 21 Na manima, Lea butaka mwana ya kento mpe yandi pesaka yandi nkumbu Dina.

22 Nsuka-nsuka, Nzambi bambukilaka Rashele moyo mpe kuwaka mpe pesaka mvutu na lusambu ya yandi mpe yandi salaka ti yandi kuzwa kivumu. 23 Mpe Rashele kuzwaka kivumu mpe butaka mwana ya bakala. Na manima yandi zonzaka: “Nzambi me katula nsoni ya munu.” 24 Na yawu yandi pesaka yandi nkumbu Yozefi,* mpe zonzaka: “Yehova me bwela munu mwana ya nkaka ya bakala.”

25 Ntangu Rashele butaka Yozefi, na mbala mosi Yakobi zonzaka na Labani: “ Bika munu mu kwenda na sika ya munu, na bwala ya munu. 26 Pesa munu bakento ya munu mpe bana ya munu, yina samu na bawu mu me sadila nge, samu mu lenda kukwenda. Nge zaba mbote-mbote mutindu mu me sadila nge.” 27 Na yawu, Labani zonzaka na yandi: “Mulemvo, vanda ntete na munu. Mu me tala na meso ya munu mosi mutindu Yehova ke na sakumunaka munu samu na nge.” 28 Mpe yandi bwelaka: “Zonzila munu difuta yina mu ke pesa nge, mpe mu ke pesa nge yawu.” 29 Na yawu Yakobi zonzaka: “Nge me zaba mutindu mu me sadila nge mpe mutindu kikunku ya bibulu ya nge me kuma mingi na maboko ya munu. 30 Nge vandaka kaka na bibulu ndambu tekila mu kwiza, kasi kikunku ya bibulu ya nge me bwelama mpe me kuma mingi, mpe Yehova me sakumuna nge kubanda ntangu yina mu kwizaka. Na yawu, na wapi ntangu mu ke sala kima samu na dikanda ya munu mosi?”

31 Na manima yandi zonzaka: “Yinki mu lenda pesa nge? Mpe Yakobi zonzaka: “Nge ke pesa munu ata kima! Kana nge sala kaka kima mosi yayi samu na munu, mu ke vutukila dyaka kukipe mameme ya nge mpe kubumba yawu. 32 Mu ke luta na kati-kati ya kikunku nyonso ya mameme ya nge bubu yayi. Nge tula kisika mosi mameme yina ke na batashe, mpe na kati ya mameme ya bantwenya katula ya maron. Kabula mpe bankombo ya bakento yina ke na matodi-matodi. Kubanda bubu yayi, ya me fwana kuvanda difuta ya munu. 33 Mpe lunungu* ya munu ke zonza samu na munu kilumbu nge ke kwiza tala difuta ya munu; bankombo nyonso yina ke vanda ve na matodi-matodi na kati ya bankombo ya bakento, mpe mameme nyonso yina ke vanda ve maron na kati ya mameme ya bantwenya ya babakala, ke talana mutindu ya kuyiba kana ya vanda na sika ya munu.”

34 Na yawu Labani zonzaka: “Mambu ve! Bika ti ya salama mutindu nge me zonza.” 35 Na manima ya kilumbu yina, Labani katulaka bankombo ya bakento na ya babakala yina vandaka na matodi-matodi. Yandi tulaka kisika mosi bibulu nyonso yina vandaka na batashe ya mpembe, yandi tulaka mpe mameme ya bantwenya ya maron, mpe yandi pesaka yawu na bana ya yandi ya babakala samu ba kipe bawu. 36 Na manima Labani kwendaka ntama na Yakobi, na kisika yina vanda lomba kutambula bilumbu tatu samu na kukuma kuna, mpe Yakobi vanda kipe mameme ya Labani yina bikanaka.

37 Na manima, Yakobi bakaka babranshe ya bayinti ya stirakse, ya amonde, mpe ya platane yina ba katukaka kuzenga, mpe yandi katulaka bampusu ya yawu samu mpembe ya yawu talana. 38 Na manima, yandi tulaka babranshe yina yandi katulaka bampusu na mantwala ya kikunku ya bibulu, na kisika ba ke kunwaka maza, samu ba vukisa nzutu ntangu ba vanda kwiza kunwa maza.

39 Na yawu, bibulu vanda vukisa nzutu, mpe ba vanda buta bana yina vandaka na banzila-banzila, mpe yina vandaka na batashe. 40 Na manima, Yakobi katulaka mameme ya bantwenya ya babakala mpe balulaka yawu na mantwala ya mameme ya banzila-banzila mpe ya mameme nyonso ya maron ya ngolo ya Labani. Na manima, yandi katulaka mameme ya yandi mpe yandi vanda vukisa ve yawu na ya Labani. 41 Mpe ntangu nyonso yina bibulu yina vandaka na ngolo vandaka na nsatu ya kuvukisa nzutu, Yakobi vanda tulaka babranshe yina na kisika ya kunwa maza samu ba kuzwa nsatu ya kuvukisa nzutu na mantwala ya yawu. 42 Kasi ntangu ya vandaka bibulu yina vandaka ve na ngolo, yandi vanda tulaka ve babranshe kuna. Na yawu, bibulu yina vandaka ve na ngolo vandaka ya Labani, kasi yina vandaka na ngolo vandaka ya Yakobi.

43 Mpe Yakobi kumaka mvwama ya nene. Yandi kuzwaka binkuku mingi ya bibulu, bisadi ya babakala mpe ya bakento, bashamo mpe bambuluku.

31 Na manima, Yakobi kuwaka bana ya Labani ya babakala kuzonza: “Yakobi me baka bima nyonso ya tata ya beto, mpe bimvwama ya yandi nyonso me katuka na bima ya tata ya beto.” 2 Ntangu Yakobi talaka kizizi ya Labani, yandi talaka ti Labani vandaka dyaka ve na yandi mutindu yandi vandaka na yandi na ntama. 3 Nsuka-nsuka, Yehova zonzaka na Yakobi: “Vutuka na bwala ya bankooko ya nge mpe na dikanda ya nge, mpe mu ke tatamana na kuvanda na nge.” 4 Na yawu, Yakobi filisaka nsangu na Rashele na Lea na kukwiza na bilanga na kisika yina vandaka kikunku ya bibulu ya yandi, 5 mpe yandi zonzaka na bawu:

“Mu me tala ti tata ya beno ke dyaka ve na munu mutindu yandi vandaka na munu na ntama, kasi Nzambi ya tata ya munu me vanda na munu. 6 Ntembe ve, beno me zaba mutindu mu me sadila tata ya beno na ngolo ya munu nyonso. 7 Mpe tata ya beno me sosa kuvuna munu mpe me soba difuta ya munu bambala 10. Kasi Nzambi me pesa ve yandi nzila ya kusala munu yimbi. 8 Ntangu yandi vanda zonza, ‘Bibulu nyonso yina ke vanda na matodi-matodi ke vanda difuta ya nge,’ bibulu nyonso vanda buta bana yina ke na matodi-matodi. Kasi ntangu yandi vanda zonza, ‘bibulu nyonso yina ke vanda na banzila-banzila ke vanda difuta ya nge, bibulu nyonso vanda buta bana yina ke na banzila-banzila. 9 Na yawu, Nzambi vanda katula bibulu ya tata ya beno mpe vanda pesa munu yawu. 10 Kilumbu mosi, ntangu bibulu vandaka na nsatu ya kuvukisa nzutu, mu nangunaka meso ya munu mpe mu talaka bankombo ya babakala yina vanda vukisa nzutu na bibulu ya banzila-banzila mpe ya batashe. 11 Na manima, mbazi ya Nzambi ya tsyeleka zonzaka na munu na ndosi, ‘Yakobi!’ mu vutulaka, ‘Munu yandi yayi.’ 12 Mpe yandi zonzaka dyaka, ‘Mulemvo, nanguna meso, mpe tala bankombo nyonso ya babakala yina ke na vukisaka nzutu na bibulu ya banzila-banzila mpe ya batashe, samu mu me tala nyonso yina Labani ke na salaka nge. 13 Mu ke Nzambi ya tsyeleka yina basikilaka nge na Betele, kisika yina nge tulaka mafuta na dikunzi mpe yina nge salaka munu nsilulu. Ntangu yayi, telama, katuka na bwala yayi, mpe kwenda na bwala yina nge butukaka.’”

14 Na yawu, Rashele na Lea vutulaka yandi: “Beto ke kwandi dyaka na kima ya kubyadila na yinzo ya tata ya beto? 15 Yandi ke na bakilaka kwandi ve beto mutindu banzenza, samu yandi tekaka beto mpe ke na sadilaka mbongo nyonso yina ba pesaka samu na beto? 16 Bimvwama nyonso yina Nzambi me katula na tata ya beto ke samu na beto mpe samu na bana ya beto. Na yawu, sala mambu nyonso yina Nzambi me zonza na nge na kusala.”

17 Na manima, Yakobi telamaka mpe tulaka bana ya yandi mpe bakento ya yandi na zulu ya bashamo, 18 mpe yandi bakaka bibulu ya yandi nyonso mpe bima nyonso yina yandi kuzwaka, nyonso yina yandi kuzwaka na Padane-arami mpe kwendaka na sika ya tata ya yandi Izaki na bwala ya Kanana.

19 Labani kwendaka zenga bansuki ya mameme ya yandi, mpe Rashele labaka biteki ya baterafime* ya tata ya yandi. 20 Dyaka, Yakobi vunaka Labani Muarami, samu yandi zonzaka ve na yandi ti yandi ke na kwendaka. 21 Mpe yandi kimaka mpe sabukaka mwila* na bima nyonso ya yandi. Na manima, yandi kwendaka na kizunga ya bamongo ya Galade. 22 Na kilumbu ya tatu, ba zabisaka Labani ti Yakobi me kima. 23 Na yawu, yandi bakaka bampangi ya yandi* mpe ba landaka Yakobi na kati ya bilumbu 7 ya nzyetolo, mpe ba kuzwaka yandi na kizunga ya bamongo ya Galade. 24 Na mpimpa, Nzambi basikilaka Labani Muarami mpe zonzaka na yandi na ndosi: “Sala keba na mambu nge ke zonza na Yakobi, ya vanda ya mbote to ya yimbi.”

25 Na yawu, Labani kwendaka tala Yakobi kisika Yakobi tulaka tenta ya yandi na mongo, mpe Labani tulaka camp ya yandi kintwadi na bampangi ya yandi na bamongo ya kizunga ya Galade. 26 Na yawu, Labani zonzaka na Yakobi: “Yinki nge me sala? Samu na yinki nge me vuna munu mpe me nata bana ya munu ya bakento mutindu bantu yina ba me kanga na mvita? 27 Samu na yinki nge me kima na mansweki, mpe me vuna munu mpe me zonza na munu ata kima? Kana nge zonzaka na munu, mu zola bika nge kwenda na kilengi, na banzimbu, na tambure ya fioti mpe na gitare.* 28 Kasi nge me pesa ve munu ata bweso ya kupesa bizu na mitekolo* ya munu mpe na bana ya munu ya bakento. Nge me sala mambu mosi ya buzoba. 29 Mu ke na ngolo ya kusala nge yimbi, kasi Nzambi ya tata ya nge me zonza na munu na mpimpa yayi, yandi me zonza, ‘Sala keba na mambu nge ke zonza na Yakobi, ya vanda ya mbote to ya yimbi.’ 30 Mu me zaba ti nge vandaka na nsatu ya ngolo ya kuvutuka na yinzo ya tata ya nge. Kasi samu na yinki nge me laba banzambi ya munu?”

31 Yakobi vutulaka na Labani: “Mu kimaka samu mu vandaka na boma, samu mu vanda zonza na munu mosi, ‘Nge lenda botola munu bana ya nge ya bakento.’ 32 Muntu nyonso yina nge ke kuzwa banzambi ya nge na sika ya yandi, ke zinga ve. Na mantwala ya bampangi ya beto, tala bima ya munu, mpe baka yina ke ya nge.” Kasi Yakobi zabaka ve ti Rashele labaka yawu. 33 Na yawu, Labani kotaka na tenta ya Yakobi, mpe na tenta ya Lea, mpe na tenta ya bisadi zole ya kento, kasi yandi kuzwaka ve yawu. Na manima ya kubasika na tenta ya Lea, yandi kotaka na tenta ya Rashele. 34 Na ntangu yina, Rashele bumbaka biteki ya baterafime* ya tata ya yandi na kitunga yina bakento ke vandilaka na zulu ya shamo, mpe yandi vandaka ya kuvandila yawu. Labani sosaka na tenta ya yandi nyonso, kasi yandi kuzwaka ve yawu. 35 Na manima, Rashele zonzaka na tata ya yandi: “Kudasuka ve, mfumu ya munu. Mu lenda telama ve na mantwala ya nge, samu mu ke na maladi ya bakento.” Na yawu, yandi tatamanaka na kusosa, kasi yandi kuzwaka ve biteki yango.

36 Na yawu, Yakobi dasukaka mpe bandaka kugangila Labani. Yandi zonzaka: “Wapi yimbi mu me sala, mpe wapi yina ke disumu ya munu samu nge landa munu mutindu yayi? 37 Ntangu yayi nge me sosa na bima ya munu nyonso. Wapi kima ya nge yina nge me kuzwa kuna? Tula yawu na mantwala ya bampangi ya munu na ya nge, mpe bika ba zenga na kati-kati ya nge na munu. 38 Na kati ya bamvula 20 yina mu me vanda na sika ya nge, ata dimeme mpe nkombo ya nge me katuka kivumu, mpe mu me kudya ata nkombo ya bakala na kati ya kikunku ya bibulu ya nge. 39 Mu natinaka nge ata fioti ve kibulu yina ba me pasula na kibulu ya brusu. Mu vanda futaka yawu munu mosi. Ntangu ba vanda labaka kibulu, ya vanda na mpimpa to na ntangu, nge vanda futisaka munu yawu. 40 Na kilumbu, ntangu vanda bulaka munu, mpe na mpimpa, madidi vanda bulaka munu, mpe pongi vanda kimaka na meso ya munu. 41 Mu me lutisa bamvula 20 na yinzo ya nge. Mu me sadila nge bamvula 14 samu na bana ya nge zole ya bakento mpe bamvula 6 samu na bibulu ya nge, mpe nge me soba difuta ya munu bambala 10. 42 Kana Nzambi ya tata ya munu, Nzambi ya Abrahami, mpe yina Izaki ke kuwaka boma vandaka ve na munu, nge zolaka vutula munu maboko mpamba. Nzambi me tala mpasi ya munu mpe kisalu ya ngolo ya maboko ya munu, ni na yawu yandi me kebisa nge na mpimpa yayi.”

43 Na yawu, Labani vutulaka na Yakobi: “Bana ya bakento yayi ke bana ya munu, mpe bana yayi ke mitekolo ya munu, mpe bibulu yayi ke bibulu ya munu, mpe bima nyonso yina nge ke na talaka ke bima ya munu na bana ya munu. Wapi mambu ya yimbi mu lenda sala na bana ya munu to na bana yina ba me buta? 44 Ntangu yayi, kwiza, bika beto sala luwawanu nge na munu, mpe ya vanda kimbangi na kati-kati ya beto.” 45 Na yawu, Yakobi bakaka ditadi mpe telemisaka yawu mutindu dikunzi. 46 Na manima, Yakobi zonzaka na bampangi ya yandi: “Beno lokota matadi!” Mpe ba bakaka matadi mpe ba salaka kikunku ya yawu. Na manima, ba kudyaka kuna na zulu ya kikunku ya matadi. 47 Mpe Labani bokilaka yawu Yegare-sahaduta,* kasi Yakobi bokilaka yawu Galeede.*

48 Labani zonzaka: “Bubu yayi, kikunku ya matadi yayi ke kimbangi na kati-kati ya nge na munu.” Ni na yawu yandi bokilaka yawu Galeede, 49 mpe Yinzo ya Kengidi, samu yandi zonzaka: “Bika Yehova tala nge na munu ntangu beto ke vanda ntama na bampangi. 50 Kana nge nyokola bana ya munu ya bakento mpe kana nge banda kubaka bakento ya nkaka, ata ti ata muntu ke na beto, kuzimbana ve ti Nzambi ke mbangi na kati-kati ya nge na munu.” 51 Na manima, Labani zonzaka na Yakobi: “Tala kikunku ya matadi yayi, mpe tala dikunzi yina mu me telemisa na kati-kati ya nge na munu. 52 Kikunku ya matadi yayi ke kimbangi, mpe dikunzi yayi mpe ke kimbangi, ti mu ke luta ve kikunku ya matadi yayi samu na kusala nge yimbi mpe nge ke luta ve kikunku ya matadi yayi mpe dikunzi yayi samu na kusala munu yimbi. 53 Bika ti Nzambi ya Abrahami, mpe Nzambi ya Nahore, Nzambi ya batata ya bawu vanda zuzi na kati ya beto.” Mpe Yakobi zengaka ndefi na nkumbu ya Muntu yina tata ya yandi Izaki ke kuwaka boma.

54 Na manima, Yakobi pesaka munkayulu na zulu ya mongo mpe yandi bokilaka bampangi ya yandi samu na kudya dimpa. Na yawu, ba kudyaka mpe ba lutisaka mpimpa na zulu ya mongo. 55 Kasi Labani vumbukaka na suka-suka mpe pesaka babizu na mitekolo ya yandi mpe na bana ya yandi ya bakento mpe sakumunaka bawu. Na manima Labani kwendaka mpe vutukaka na yinzo ya yandi.

32 Yakobi landaka nzila ya yandi, mpe bambazi ya Nzambi vanda kwiza bwabana yandi. 2 Ntangu yandi talaka bawu, Yakobi zonzaka: “Yayi ke camp ya Nzambi!” Na yawu, yandi bokilaka kisika yango Mahanayime.*

3 Na manima, Yakobi filisaka minati-nsangu na mantwala ya yandi na sika ya mpangi ya yandi Ezawu na bwala ya Seyire, ntoto ya Edome, 4 mpe yandi zonzaka na bawu: “Yayi mambu beno ke zonza na mfumu ya munu Ezawu, ‘Yayi mambu kisadi ya nge Yakobi me zonza: “Mu me zinga na Labani na kati ya bamvula mingi tii ntangu yayi. 5 Mpe mu me kuzwa bangombe ya babakala, bambuluku, mameme, bisadi ya babakala mpe ya bakento, mpe mu me filisa nsangu yayi na nge mfumu ya munu, na kivuvu ti mu ke vanda ya kundimama na meso ya nge.”’”

6 Mwa ntangu na manima, minati-nsangu vutukaka na sika ya Yakobi. Ba zonzaka: “Beto me kutana na mpangi ya nge Ezawu, yandi ke na nzila samu na kwiza bwabana nge, mpe yandi ke na kwizaka na babakala 400.” 7 Yakobi kumaka na boma mingi mpe ntima ya yandi vandaka dyaka ve na kizunu. Na yawu, yandi kabulaka na bacamp zole bikunku ya yandi ya bibulu, bangombe mpe bashamo. 8 Yandi zonzaka: “Kana Ezawu nwanisa camp mosi, camp ya nkaka ke lenda kuvuuka.”

9 Na manima, Yakobi zonzaka: “O Nzambi ya tata ya munu Abrahami mpe Nzambi ya tata ya munu Izaki, O Yehova, nge muntu zonzaka na munu, ‘Vutuka na bwala ya nge mpe na dikanda ya nge, mpe mu ke sala nge mambu ya mbote,’ 10 Mu me lunga ve kuzwa luzolo ya kukwikama nyonso mpe kukwikama nyonso yina nge me lakisa kisadi ya nge, samu mu sabukaka Yordani yayi kaka na mwa yinti ya munu, mpe ntangu yayi, mu me kuma bacamp zole. 11 Mu me sambila nge, vuukisa munu na maboko ya mpangi ya munu Ezawu, samu mu ke na boma ya yandi. Yandi lenda kwiza mpe kunwanisa munu kintwadi na bamama na bana ya bawu. 12 Nge zonzaka: ‘Ntembe ve, mu ke sala nge mambu ya mbote, mpe mu ke sala ti bana ya nge kuma mutindu bambuma ya zyelo ya mubu, yina ba lenda tanga ve.’”

13 Yandi lutisaka mpimpa kuna. Na manima, yandi bakaka mwa bima ya yandi mutindu dikabu samu na Ezawu: 14 Bankombo ya bakento 200, bankombo ya babakala 20, mameme ya bakento 200, mameme ya babakala 20, 15 bashamo 30 yina vanda nwikisa ntete bana ya bawu, bangombe ya bakento 40, bangombe ya babakala 10, bambuluku ya bakento 20 mpe bana ya bambuluku ya babakala 10.

16 Yandi pesaka na bisadi ya yandi kikunku mosi-mosi ya bibulu, mpe yandi zonzaka na bawu: “Beno sabuka na mantwala ya munu, mpe beno sala ti kikunku mosi vanda mwa ntama na kikunku yina ke landa.” 17 Mpe yandi zonzaka na yina vandaka na mantwala: “Kana mpangi ya munu Ezawu yufula nge, ‘Nge ke muntu ya nani, mpe wapi kisika nge ke na kwendaka, mpe bibulu yayi ke na mantwala, ke ya nani?’ 18 Nge me fwana kuzonza na yandi, ‘Ya ke ya kisadi ya nge Yakobi. Ya ke dikabu yandi me filisa mfumu ya munu Ezawu, mpe tala! Yandi mosi mpe ke na kwizaka na manima.’” 19 Yandi zonzaka mpe na ya zole, ya tatu, mpe na ba yina nyonso vandaka na manima ya bikunku ya bibulu: “Ni mambu yayi beno ke zonza na Ezawu ntangu beno ke bwabana yandi. 20 Beno fwana kuzonza mpe na yandi, ‘Kisadi ya nge Yakobi ke na kwizaka na manima.’” Samu yandi vanda zonza na yisi ya ntima: ‘Kana mu zunisa ntima ya yandi na kufilisaka yandi dikabu, ntangu yandi ke tala munu, yandi lenda yamba munu na mutindu ya mbote.’ 21 Na yawu, dikabu sabukaka na mantwala ya yandi, kasi yandi mosi lutisaka mpimpa na camp.

22 Na manima, kaka na mpimpa yina, yandi telamaka mpe yandi bakaka bakento ya yandi zole, bisadi ya yandi zole ya bakento, mpe bana ya yandi ya bantwenya ya babakala 11, mpe sabukaka maza ya Yaboke na kisika yina ba ke sabukaka na makulu. 23 Yandi bakaka bawu, zengisaka bawu maza. Yandi zengisaka mpe bima nyonso ya nkaka yina vandaka na yandi.

24 Nsuka-nsuka, Yakobi bikanaka yandi mosi. Na manima, bakala mosi bandaka kunwana na yandi tii bwisi kutyaka. 25 Ntangu yandi talaka ti yandi nungaka ve Yakobi, yandi simbaka mukwa ya luketo ya yandi, mpe mukwa ya Yakobi katukaka na kisika ya yawu ntangu yandi vanda nwana na yandi. 26 Na manima bakala yango zonzaka: “Bika munu mu kwenda, samu bwisi ke na kutyaka.” Na yawu Yakobi vutulaka: “Mu ke bika ve nge kwenda tii ntangu nge ke sakumuna munu.” 27 Na yawu, yandi zonzaka na yandi: “Nkumbu ya nge nani?” Yandi vutulaka: “Yakobi.” 28 Na manima yandi zonzaka: “Nkumbu ya nge ke vanda dyaka ve Yakobi, kasi Izraele,* samu nge me nwana na Nzambi mpe na bantu, mpe nsuka-nsuka, nge me nunga.” 29 Na manima, Yakobi zonzaka na yandi: “Mulemvo, pesa munu nkumbu ya nge.” Kasi yandi zonzaka: “Samu na yinki nge ke na yufulaka nkumbu ya munu?” Na yawu, yandi sakumunaka yandi kuna. 30 Na yawu, Yakobi bokilaka kisika yango Peniele,* samu yandi zonzaka, “Mu me tala Nzambi na meso, kasi mu ke kaka moyo.”

31 Mpe ntangu basikaka ntangu yandi lutaka pene-pene ya Penwele,* kasi yandi vanda tambula ve mbote samu na luketo ya yandi. 32 Ni na yawu, tii bubu yayi, bana ya Izraele ke kudyaka ve musuni ya kwise yina ke vandaka na kisika yina mikwa ya luketo ke vukanaka, samu yandi simbaka Yakobi na kisika yina mikwa ya luketo ke vukanaka.

33 Ntangu Yakobi nangunaka meso, yandi talaka Ezawu, mpe babakala 400 vandaka na yandi. Na yawu, yandi pesaka bana na Lea, na Rashele, mpe na bisadi zole ya bakento. 2 Yandi tulaka bisadi ya bakento na bana ya bawu na mantwala, Lea na bana ya yandi na manima ya bawu, mpe Rashele na Yozefi na manima ya bawu nyonso. 3 Na manima, yandi mosi kwendaka na mantwala ya bawu mpe fukamaka na ntoto bambala 7 ntangu yandi kumaka pene-pene ya mpangi ya yandi.

4 Kasi, Ezawu kimaka mbangu na kwenda bwabana yandi, mpe yandi yambaka yandi mpe pesaka yandi bizu, mpe bawu zole bandaka kudila. 5 Ntangu yandi nangunaka meso mpe talaka bakento mpe bana, yandi zonzaka: “Bantu yayi ke na nge ke banani?” Na yawu, Yakobi vutulaka: “Bana yina Nzambi me pesa kisadi ya nge.” 6 Na manima, bisadi ya bakento na bana ya bawu kwizaka mpe fukamaka, 7 Lea mpe kwizaka na bana ya yandi mpe ba fukamaka. Na manima, Yozefi kwizaka na Rashele mpe ba fukamaka.

8 Ezawu zonzaka: “Samu na yinki nge me filisa bantu mpe bibulu yina mu me kutana na bawu?” Yandi vutulaka: “Ya ke samu mu ndimama na meso ya mfumu ya munu.” 9 Na manima, Ezawu zonzaka na yandi: “Mu ke na bima mingi mpangi ya munu. Bumba bima ya nge.” 10 Kasi, Yakobi zonzaka na yandi: “Ve, mulemvo. Kana mu me ndimama na meso ya nge, nge me fwana kubaka dikabu ya munu yina me katuka na maboko ya munu, samu mu lenda kutala kizizi ya nge. Mpe kutala kizizi ya nge ke mutindu mu me tala kizizi ya Nzambi, samu nge me yamba munu na kilengi. 11 Mulemvo, baka dikabu ya lusakumunu yina mu me natina nge, samu Nzambi me ndima munu mpe mu ke na nyonso yina mu ke na yawu nsatu.” Yandi tatamanaka kubondila yandi. Na yawu, yandi ndimaka yawu.

12 Na manima, Ezawu zonzaka: “Beto katuka awa, beto kwenda, mpe bika mu vanda na mantwala ya nge.” 13 Kasi Yakobi zonzaka na yandi: “Mfumu ya munu, nge zaba ti bana ke ve ngolo mpe mu ke na mameme na bangombe yina ke na nwikisaka bana. Kana ba tambula mbangu kaka kilumbu mosi, bibulu nyonso ke kufwa. 14 Mulemvo, bika ti mfumu ya munu tambula na mantwala ya kisadi ya yandi, kasi mu ke landa nzyetolo ya munu malembe-malembe na kulandaka mutindu ya kutambula ya bibulu ya munu mpe ya bana, tii ntangu mu ke kuma na sika ya mfumu ya munu na Seyire.” 15 Na yawu, Ezawu zonzaka: “Mulemvo, bika mu bika ndambu ya bantu ya munu na nge.” Yakobi zonzaka: “Samu na yinki? Bika kaka mu vanda ya kundimama na mfumu ya munu.” 16 Na yawu, kaka kilumbu yina Ezawu vutukaka na Seyire.

17 Mpe Yakobi kwendaka na Sukote, mpe yandi tungaka yinzo samu na yandi mosi mpe yandi salaka mwa bayinzo samu na bibulu ya yandi. Ni na yawu, yandi bokilaka kisika yango Sukote.*

18 Na manima ya kukatuka na Padane-arami, Yakobi kumaka mbote na mbanza ya Shekeme na bwala ya Kanana, mpe yandi tulaka camp ya yandi pene-pene ya mbanza. 19 Na manima, yandi sumbaka bilanga kisika yina yandi tulaka tenta ya yandi na sika ya bana ya Amore ya babakala, tata ya Shekeme na bambongo ya bisengo 100. 20 Kuna, yandi yidikaka dikuku ya minkayulu mpe yandi bokilaka yawu Nzambi, Nzambi ya Izraele.

34 Dina, mwana ya Yakobi ya kento yina yandi butaka na Lea, vandaka na kifu ya kwendaka lutisaka ntangu na* bana ya bakento ya bantwenya ya bwala. 2 Ntangu Shekeme mwana ya bakala ya Amore Muivite, mfumu mosi ya bwala talaka yandi, yandi bakaka yandi mpe vukisaka nzutu na yandi na ngolo. 3 Mpe yandi* kumaka ya kukangama na Dina mwana ya Yakobi, mpe yandi zolaka mingi ntwenya ya kento yayi, mpe vanda zonzaka na yandi na faso yina ke nata yandi na kundima.* 4 Nsuka-nsuka Shekeme zonzaka na tata ya yandi Amore: “Zwidila munu ntwenya ya kento yayi samu yandi kuma kento ya munu.”

5 Ntangu Yakobi kuwaka ti Shekeme me kumisa Dina mwana ya yandi ya kento mvindu, bana ya yandi ya babakala vandaka na bilanga na bibulu ya yandi. Na yawu, yandi zonzaka ata kima tii ntangu ba vutukaka. 6 Na manima Amore, tata ya Shekeme kwendaka solola na Yakobi. 7 Ntangu bana ya Yakobi kuwaka mambu yango, na mbala mosi ba katukaka na bilanga mpe ba vutukaka. Ya salaka bawu mpasi mingi, mpe ba vandaka ya kudasuka mingi, samu Shekeme vwezaka Izraele na kuvukisaka nzutu na mwana ya Yakobi ya kento. Mambu ya faso yayi zola salama ve.

8 Amore sololaka na bawu, yandi zonzaka: “Mwana ya munu ya bakala Shekeme zola* mwana ya beno ya kento. Mulemvo, beno pesa yandi Dina mutindu kento, 9 mpe beno sala luwawanu na beto. Beno pesa beto bana ya beno ya bakento, mpe beno baka bana ya beto ya bakento. 10 Beno lenda zinga kintwadi na beto mpe bwala yayi ke kuma ya beno, beno zinga mpe beno sala mumbungu mpe beno kuzwa kisika na bwala yayi.” 11 Na manima, Shekeme zonzaka na tata ya Dina mpe na bampangi ya yandi: “Bika ti mu ndimama na meso ya beno mpe mu ke pesa beno nyonso yina beno ke lomba munu. 12 Beno lenda lomba munu mbongo ya kulutila samu na makwela mpe dikabu. Mu ke ndima kupesa beno nyonso yina beno ke lomba munu. Beno pesa munu kaka ntwenya ya kento, yandi kuma kento ya munu.”

13 Mpe bana ya babakala ya Yakobi pesaka mvutu na Shekeme mpe na tata ya yandi Amore na luvunu nyonso, samu Shekeme kumisaka Dina mpangi ya bawu ya kento mvindu. 14 Ba zonzaka na bawu: “Beto lenda sala ata fioti ve mambu ya faso yayi, kupesa mpangi ya beto ya kento na bakala yina ke ve ya kuzengisa kibakala, samu ya ke mambu ya nsoni samu na beto. 15 Beto lenda ndima kaka kana beno sala mambu yayi: Beno kuma mutindu beto mpe babakala ya beno nyonso zengisa kibakala. 16 Na manima beto ke pesa beno bana ya beto ya bakento mpe beto ke baka bana ya beno ya bakento samu na beto, mpe beto ke zinga kintwadi na beno, mpe beto ke kuma dikanda mosi. 17 Kasi, kana beno kuwa ve beto mpe beno zengisa ve kibakala ya beno, beto ke baka mpangi ya beto ya kento mpe beto ke kwenda.”

18 Bamambu yayi sepelisaka Amore na Shekeme mwana ya yandi ya bakala. 19 Ntwenya ya bakala salaka na mbangu mambu yina ba lombaka na yandi samu yandi zolaka mingi mwana ya Yakobi ya kento, mpe yandi vandaka muntu ya kulutila mfunu na bantu nyonso ya dikanda ya tata ya yandi.

20 Na yawu, Amore na mwana ya yandi ya bakala Shekeme kwendaka na mwelo ya mbanza mpe zonzaka na babakala ya mbanza ti: 21 “Babakala yayi zola kuvanda na kizunu na beto. Beto bika ba vanda na bwala mpe ba sala mumbungu samu bwala kele ya yawu nene samu na kuyamba bawu. Beto lenda baka bana ya bawu mutindu bakento mpe beto lenda pesa bawu bana ya beto. 22 Ba ke ndima kuvanda na beto mpe kukuma dikanda mosi na beto, kaka kana beto sala mambu yayi: Babakala nyonso na kati ya beto me fwana kuzengisa kibakala, kaka mutindu bawu mpe ke ya kuzengisa kibakala. 23 Na yawu, bima ya bawu, bimvwama ya bawu, mpe bibulu ya bawu nyonso ke vanda kwandi ve ya beto? Bika beto ndima samu ba zinga kintwadi na beto.” 24 Ba yina nyonso vanda basika na mwelo ya mbanza kuwaka Amore na mwana ya yandi ya bakala Shekeme, mpe babakala nyonso zengisaka kibakala ya bawu, bawu nyonso yina basikaka na mwelo ya mbanza.

25 Kasi na kilumbu ya tatu, ntangu mpasi vanda sala ntete bawu, bana zole ya Yakobi ya babakala Simeyone na Levi, bampangi ya Dina, bakaka mosi na mosi mbele ya yandi mpe kotaka na mbanza na mansweki mpe kufwaka babakala nyonso. 26 Ba kufwaka Amore na mwana ya yandi ya bakala Shekeme na mbele, mpe na manima ba bakaka Dina na yinzo ya Shekeme mpe ba kwendaka. 27 Bana ya nkaka ya Yakobi ya babakala kwizaka, mpe ba talaka babakala ya kufwa, mpe ba labaka bima ya mbanza samu ba kumisaka mpangi ya bawu ya kento mvindu. 28 Ba bakaka bikunku ya bawu ya mameme, bikunku ya bawu ya bangombe, bambuluku ya bawu, mpe bima nyonso yina vandaka na mbanza mpe na bilanga. 29 Ba bakaka mpe bima ya bawu nyonso, ba simbaka bana ya bawu ya fioti nyonso mpe bakento ya bawu, mpe ba labaka bima nyonso yina vandaka na kati ya bayinzo.

30 Na yawu, Yakobi zonzaka na Simeyone na Levi : “Beno me tula munu na kati ya mambu ya mpasi mingi, mpe beno me sala ti mu kuma kima ya nsunga ya yimbi samu na bantu ya bwala, bantu ya Kanana, mpe Baperizite. Beto ke kaka beto ndambu, mpe ntembe ve ba ke vukana samu na kunwanisa munu mpe ba ke manisa munu na yinzo ya munu nyonso.” 31 Kasi ba zonzaka: “Ya lungaka kwandi ti ba bakila mpangi ya beto ya kento mutindu kento ya ndumba?”

35 Na manima, Nzambi zonzaka na Yakobi: “Telama, kwenda na Betele mpe zinga kuna, mpe kuna, yidika dikuku ya minkayulu samu na Nzambi ya tsyeleka, yina basikilaka nge ntangu nge vanda kima mpangi ya nge Ezawu.”

2 Na yawu, Yakobi zonzaka na bantu ya yinzo ya yandi mpe na muntu nyonso yina vandaka na yandi: “Beno losa banzambi ya banzenza yina ke na kati ya beno, mpe beno kukikumisa bunkete mpe beno soba bilele ya beno, 3 mpe beto telama mpe beto kwenda na Betele. Kuna, mu ke yidika dikuku ya minkayulu samu na Nzambi ya tsyeleka, yina pesaka munu mvutu ntangu mu vandaka na mpasi mpe yina vandaka na munu kisika nyonso yina mu vanda kwenda.” 4 Na yawu, ba pesaka na Yakobi banzambi nyonso ya banzenza yina vandaka na bawu mpe binzembele yina vandaka na makutu ya bawu, mpe Yakobi zikaka* yawu na yisi ya yinti ya nene yina vandaka pene-pene na Shekeme.

5 Nyonso yina ba vanda kwenda, Nzambi tulaka boma na bantima ya bantu ya bambanza yina vandaka pene-pene. Ni yawu salaka ti ba landa ve bana ya Yakobi samu na kunwanisa bawu. 6 Nsuka-nsuka, Yakobi na bantu nyonso yina vandaka na yandi kumaka na Luze, ya zola zonza Betele, na ntoto ya Kanana. 7 Kuna, yandi yidikaka dikuku ya minkayulu mpe bokilaka kisika yango Ele-betele,* samu ni kuna Nzambi ya tsyeleka talanaka na yandi ntangu yandi vanda kima mpangi ya yandi. 8 Na manima, Debora, ndesi ya Rebeka kufwaka, mpe ba zikaka yandi na yisi ya yinti mosi ya nene. Na yawu, yandi bokilaka yawu Alone-bakute.*

9 Nzambi basikilaka dyaka Yakobi ntangu yandi vanda katuka na Padane-arami mpe yandi sakumunaka yandi. 10 Nzambi zonzaka na yandi: “Nkumbu ya nge Yakobi. Nkumbu ya nge ke vanda dyaka ve Yakobi, kasi ya ke kuma Izraele.” Mpe yandi bandaka kubokila yandi Izraele. 11 Na manima, Nzambi zonzaka na yandi: “Mu ke Nzambi ya Ngolo-Nyonso. Buta mpe kuma mingi. Makanda mpe kimvuka ya makanda ke basika na nge, mpe bamfumu ke basika na nge. 12 Mu ke pesa nge bwala yina mu pesaka na Abrahami mpe na Izaki, ni na nge mu ke pesa yawu, mpe mu ke pesa yawu na bana ya nge.” 13 Na manima, Nzambi bikaka yandi na kisika yina yandi sololaka na yandi.

14 Na yawu Yakobi telemisaka dikunzi na kisika yina yandi sololaka na Nzambi, dikunzi mosi ya ditadi, mpe yandi mwangisaka vinu mpe mafuta na zulu ya yawu. 15 Mpe Yakobi tatamanaka kubokila kisika yina Nzambi sololaka na yandi Betele.

16 Na manima, ba katukaka na Betele. Mpe ntangu ba vandaka na nzila, mwa ntama na Efrata, Rashele bandaka kubuta, mpe kubuta ya yandi vandaka mpasi mingi. 17 Kasi ntangu yandi vanda nwana samu na kubasisa mwana, muntu yina ke butisaka zonzaka na yandi: “Kuvanda ve na boma, samu nge ke simba mpe mwana ya bakala yayi.” 18 Ntangu luzingu ya yandi vanda kuma na nsuka (samu yandi vanda kufwa), yandi pesaka yandi nkumbu Bene-oni,* kasi tata ya yandi pesaka yandi nkumbu Benzame.* 19 Na yawu, Rashele kufwaka mpe ba zikaka yandi na nzila ya Efrata, ya zola zonza Betelemi. 20 Yakobi telemisaka dikunzi mosi na zulu ya ndyamu ya Rashele. Ya ke dikunzi ya ndyamu ya Rashele tii bubu yayi.

21 Na manima, Izraele kwendaka mpe tulaka tenta ya yandi mwa ntama kuluta yinzo ya yinda ya Edere. 22 Kilumbu mosi ntangu Izraele vanda zinga na bwala yina, Rubeni kwendaka mpe vukisaka nzutu na Bila dikangu ya tata ya yandi, mpe Izraele kuwaka yawu.

Yakobi vandaka na bana 12 ya babakala. 23 Bana ya babakala yina Lea butaka na Yakobi: Ya ntete Rubeni, na manima Simeyone, Levi, Yuda, Izakare, mpe Zabulone. 24 Bana ya Rashele ya babakala vandaka Yozefi na Benzame. 25 Mpe bana ya babakala ya Bila, kisadi ya Rashele vandaka Dane na Neftali. 26 Mpe bana ya babakala ya zilpa, kisadi ya Lea vandaka Gade na Azere. Yayi ni bana ya Yakobi ya babakala, yina yandi butaka na Padane-arami.

27 Nsuka-nsuka, Yakobi kumaka na sika ya tata ya yandi Izaki na Mamre, pene ya Kiriate-arba, ya zola zonza Ebroni, kisika yina Abrahami na Izaki zingaka mutindu banzenza. 28 Bamvula nyonso ya luzingu ya Izaki salaka 180. 29 Na manima, Izaki basisaka pema ya yandi ya nsuka mpe kufwaka mpe ba zikaka yandi kintwadi na dikanda ya yandi. Na manima ya kulutisa luzingu mosi ya yinda mpe ya mbote, bana ya yandi Ezawu na Yakobi zikaka yandi.

36 Yayi disolo ya Ezawu, ya zola zonza Edome.

2 Ezawu bakaka bakento ya yandi na kati ya bana ya bakento ya Kanana: Ada mwana ya kento ya Elone muntu ya Ete; mpe Oholibama mwana ya kento ya Ana, mutekolo ya kento ya Zibeoni Muivite; 3 mpe Basemate, mwana ya Ismaele ya kento, mpangi ya Nebayote ya kento.

Yayi ni bana ya Ezawu ya babakala yina yandi butaka na bwala ya Kanana. 6 Na manima, Ezawu bakaka bakento ya yandi, bana ya yandi ya babakala, bana ya yandi ya bakento, bantu nyonso ya yinzo ya yandi, kikunku ya yandi ya mameme mpe bibulu ya yandi nyonso ya nkaka, mpe bimvwama ya yandi nyonso yina yandi kuzwaka na bwala ya Kanana, mpe yandi kwendaka na bwala ya nkaka ntama na mpangi ya yandi Yakobi. 7 Ba vanda lenda dyaka ve kuzinga kintwadi samu bima ya bawu kumaka mingi ya kulutila, mpe ntoto ya bwala yina ba vanda zinga vanda lenda dyaka ve kupesa bawu madya samu na bikunku ya bibulu ya bawu. 8 Na yawu, Ezawu kwendaka zinga na kizunga ya bamongo ya Seyire. Ezawu ni Edome.

9 Mpe yayi disolo ya Ezawu tata ya bantu ya Edome, bayina ke zingaka na kizunga ya bamongo ya Seyire.

10 Yayi bankumbu ya bana ya Ezawu: Elifaze mwana ya kento ya yandi Ada, Reuwele mwana ya kento ya yandi Basemate.

11 Bana ya Elifaze ya babakala vandaka Temane, Omare, Zefo, Gatame, na Kenaze. 12 Timna kumaka dikangu ya Elifaze mwana ya Ezawu. Na manima, yandi butilaka Elifaze Amaleke. Yayi ni bana ya babakala ya Ada, kento ya Ezawu.

13 Yayi ni bana ya Reuwele ya babakala: Nahate, Zera, Shammah, na Miza. Yayi ni bana ya babakala ya Basemate kento ya Ezawu.

14 Yayi ni bana ya babakala yina Oholibama butilaka Ezawu: Yeushe, Yalame, na Kora. Oholibama vandaka kento ya Ezawu, mpe mwana ya Ana ya kento, mpe mutekolo ya kento ya Zibeoni.

15 Yayi ni bamfumu na kati ya bana ya Ezawu ya babakala: Bana ya babakala ya Elifaze, mwana ya Ezawu ya ntete: Mfumu Temane, Mfumu Omare, Mfumu Zefo, Mfumu Kenaze, 16 Mfumu Kora, Mfumu Gatame, mpe Mfumu Amaleke. Yayi ni bana ya Elifaze ya babakala yina vandaka bamfumu na bwala ya Edome. Ba ke bana ya Ada.

17 Yayi bana ya babakala ya Reuwele, mwana ya Ezawu: Mfumu Nahate, Mfumu Zera, Mfumu Shammah, mpe Mfumu Miza. Yayi ni bana ya Reuwele ya babakala yina vandaka bamfumu na bwala ya Edome. Ba ke bana ya Basemate, kento ya Ezawu.

18 Na kumanisa, yayi bana ya Oholibama ya babakala, kento ya Ezawu: Mfumu Yeushe, Mfumu Yalame, mpe Mfumu Kora. Yayi ni bana ya Oholibama mwana ya Ana mpe kento ya Ezawu, yina vandaka bamfumu.

19 Yayi ni bana ya babakala ya Ezawu, yina ke Edome, mpe yayi ni bamfumu ya bawu.

20 Yayi ni bana ya babakala ya Seyire Muorite, bayina vanda zingaka na yinsi yina: Lotani, Shobale, Zibeoni, Ana, 21 Dishone, Ezere, na Dishane. Yayi ke bana ya Seyire yina vandaka bamfumu ya Baorite na yinsi ya Edome.

22 Bana ya Lotani ya babakala vandaka Ori na Emame, mpe Timna vandaka mpangi ya Lotani ya kento.

23 Yayi ni bana ya Shobale ya babakala: Alevane, Manahate, Ebale, Shefo, na Oname.

24 Yayi ni bana ya Zibeoni ya babakala: Aya na Ana. Ni Ana kuzwaka mikelo ya maza ya tiya na ntoto ya kuyuma ntangu yandi vanda kengidila bambuluku ya tata ya yandi Zibeoni.

25 Yayi ni bana ya Ana: Dishone na Oholibama mwana ya Ana ya kento.

26 Yayi ni bana ya Dishone ya babakala: Emedane, Eshebane, Itrane, na Kerane.

27 Yayi ni bana ya Ezere ya babakala: Bilane, Zaavane, na Akane.

28 Yayi ni bana ya Dishane ya babakala: Uze na Arane.

29 Yayi ni bana ya babakala ya Baorite yina vandaka bamfumu: Mfumu Lotani, Mfumu Shobale, Mfumu Zibeoni, Mfumu Ana, 30 Mfumu Dishone, Mfumu Ezere, mpe Mfumu Dishane. Yayi ni bamfumu ya Baorite na kutadilaka bankumbu ya bamfumu ya bawu yina vanda zingaka na yinsi ya Seyire.

31 Awa beto tala bantinu* yina yalaka na yinsi ya Edome tekila ntinu ya ntete yala na zulu ya bana ya Izraele. 32 Bela mwana ya Beore ya bakala yalaka na Edome mpe nkumbu ya mbanza ya yandi vandaka Dinaba. 33 Ntangu Bela kufwaka, Yobabe mwana ya Zera, muntu ya Bozra bandaka kuyala na kisika ya yandi. 34 Ntangu Yobabe kufwaka, Ushame, muntu ya bwala ya Batemanite bandaka kuyala na kisika ya yandi. 35 Ntangu Ushame kufwaka, Adade mwana ya Bedade yina nungaka Bamadyanite na ntoto* ya Moabi, bandaka kuyala na kisika ya yandi, mpe nkumbu ya mbanza ya yandi vandaka Avite. 36 Ntangu Adade kufwaka, Samla muntu ya Masreka bandaka kuyala na kisika ya yandi. 37 Ntangu Samla kufwaka, Shawule muntu ya Rehobote ya Nzadi bandaka kuyala na kisika ya yandi. 38 Ntangu Shawule kufwaka, Baala-anane mwana ya Akabore bandaka kuyala na kisika ya yandi. 39 Ntangu Baala-anane mwana ya Akabore kufwaka, Hadare bandaka kuyala na kisika ya yandi. Nkumbu ya mbanza ya yandi vandaka Pawu, mpe nkumbu ya kento ya yandi vandaka Mehetabele mwana ya Matrede ya kento mpe mutekolo ya Mezahabe ya kento.

40 Yayi bamfumu ya bana ya Ezawu na kulandaka makanda ya bawu, na kulandaka bisika ya bawu, mpe bankumbu ya bawu: Mfumu Timna, Mfumu Aleva, Mfumu Yetete, 41 Mfumu Oholibama, Mfumu Ela, Mfumu Pinoni, 42 Mfumu Kenaze, Mfumu Temane, Mfumu Mibzare, 43 Mfumu Magdiele, mpe Mfumu Irame. Yayi ni bamfumu ya Edome na kulandaka bisika ya bawu ya kuvanda na bwala yina vandaka ya bawu. Yayi ni bana ya Ezawu bantu ya Edome.

37 Yakobi tatamanaka na kuzinga na bwala ya Kanana, kisika yina tata ya yandi zingaka mutindu nzenza.

2 Yayi ni disolo ya Yakobi.

Ntangu Yozefi vandaka na bamvula 17, ntwenya ya bakala yayi vanda bumbaka kikunku ya bibulu kintwadi na bana ya Bila mpe bana ya Zilpa, bakento ya tata ya yandi. Mpe Yozefi kwendaka zonza na tata ya bawu, bamambu ya yimbi yina bampangi ya yandi vanda sala. 3 Izraele vanda zolaka mingi Yozefi kuluta bana ya yandi nyonso ya babakala samu yandi vandaka mwana yina yandi kuzwaka na buboba, mpe yandi bakaka kinkuti mosi ya yinda mpe ya kitoko mpe pesaka Yozefi yawu. 4 Ntangu bampangi ya yandi talaka ti tata ya bawu vanda zolaka yandi kuluta bampangi ya yandi nyonso, ba bandaka kuyiina yandi, mpe ba vanda zonzilaka dyaka ve na yandi na faso ya mbote.

5 Na manima, Yozefi salaka ndosi mpe yandi zonzaka yawu na bampangi ya yandi, mpe ba kuzwaka dyaka mambu ya kuyiina yandi. 6 Yandi zonzaka na bawu: “Mulemvo, beno kuwa ndosi yayi yina mu me sala. 7 Beto vanda kutika matiti ya ble na bikunku na bilanga ntangu kikunku ya munu telamaka mpe bikanaka ya kutelama, mpe bikunku ya beno zungaka kikunku ya munu mpe fukamaka na mantwala ya yawu.” 8 Bampangi ya yandi zonzaka na yandi: “Nge zola zonza ti nge ke vanda mfumu ya beto mpe ti nge ke yala na zulu ya beto?” Na yawu, ba kuzwaka dyaka mambu ya kuyiina yandi samu na bandosi ya yandi mpe na mambu yandi zonzaka.

9 Na manima yandi salaka dyaka ndosi ya nkaka, mpe yandi zonzaka yawu na bampangi ya yandi: “Mu me sala ndosi ya nkaka. Ya mbala yayi, ntangu na ngonda na bambwetete 11 me fukama na mantwala ya munu.” 10 Na manima, yandi zonzaka mpe yawu na tata ya yandi mutindu yandi zonzaka yawu na bampangi ya yandi, mpe tata ya yandi ngalaka yandi mpe zonzaka na yandi: “Yinki zola zonza ndosi ya nge yayi? Ya zola zonza kwandi ti munu, mama ya nge, mpe bampangi ya nge ke kwiza mpe ke fukama na ntoto na mantwala ya nge?” 11 Mpe bampangi ya yandi kumaka na kimbanda ya mingi samu na yandi, kasi tata ya yandi bumbaka bamambu yayi.

12 Bampangi ya yandi kwendaka dikisa bibulu ya tata ya bawu pene ya Shekeme. 13 Na manima, Izraele zonzaka na Yozefi: “Bampangi ya nge ke na bumbaka bibulu pene ya Shekeme, mpila yina ve? Kwiza, mpe bika mu filisa nge na sika ya bawu.” Na yawu, yandi vutulaka: “Munu yandi yayi!” 14 Na manima, Yakobi zonzaka na Yozefi: “Mulemvo, kwenda mpe tala kana bampangi ya nge ke mbote. Tala kana bibulu ke mbote, mpe kwiza zonza na munu.” Na yawu, katuka na dibenga ya Ebroni, yandi filisaka yandi, mpe yandi kwendaka na Shekeme. 15 Na manima, bakala mosi talaka yandi ntangu yandi vanda tambula na bilanga. Bakala yango yufulaka yandi: “Yinki nge ke na sosaka?” 16 Yandi zonzaka na yandi: “Mu ke na sosaka bampangi ya munu. Mulemvo, zonza na munu, wapi kisika ba ke na bumbaka bibulu?” 17 Bakala yango vutulaka: “Ba kwendaka. Mu kuwaka bawu kuzonza, ‘Beto kwenda na Dotane.’” Na yawu, Yozefi landaka bampangi ya yandi mpe yandi kutaka bawu na Dotane.

18 Ntangu ba talaka yandi na ntama, tekila yandi kuma kisika ba vandaka, ba bandaka kusala mfundu samu na kufwa yandi. 19 Na yawu, ba bandaka kuzonza bawu na bawu: “Beno tala! Muntu ya bandosi ke na kwizaka. 20 Beno kwiza, bika beto kufwa yandi mpe beto losa yandi na mosi ya mabulu ya maza yayi, mpe beto ke zonza ti kibulu ya brusu me kudya yandi. Na yawu, beto ke tala yinki ke kumina bandosi ya yandi.” 21 Ntangu Rubeni kuwaka yawu, yandi sosaka kuvuukisa yandi na maboko ya bawu. Na yawu, yandi zonzaka: “Beto kufwa ve yandi.” 22 Rubeni zonzaka na bawu: “Beto kumwangisa ve menga. Beto losa yandi na dibulu yina ke na ntoto ya kuyuma, kasi beto kutalisa ve yandi mpasi.” Yandi vanda sosa kuvuukisa yandi na maboko ya bawu mpe kuvutula yandi na tata ya yandi.

23 Kaka na ntangu Yozefi kumaka na bampangi ya yandi, ba katulaka yandi kinkuti ya yandi, kinkuti ya kitoko mpe ya yinda yina yandi vandaka ya kulwata, 24 mpe ba simbaka yandi mpe ba losaka yandi na dibulu ya maza. Na ntangu yina, dibulu vandaka ve na kima na kati, ya vandaka ve na maza.

25 Na manima ba vandaka samu na kudya. Ntangu ba nangunaka meso, ba talaka nkonga ya Baismaelite yina vanda katuka na Galade. Bashamo ya bawu vanda nata labdanume, balsame, mpe bampusu ya yinti ya nsunga ya kitoko, mpe ba vanda kulumuka na Ezipte. 26 Na yawu Yuda zonzaka na bampangi ya yandi: “Yinki beto ke kuzwa kana beto kufwa mpangi ya beto mpe beto bumba lufwa ya yandi? 27 Beno kwiza, bika beto tekisa yandi na Baismaelite, mpe beto sala ve yandi yimbi. Ya ke mpangi ya beto, musuni ya beto.” Na yawu, ba kuwaka mpangi ya bawu. 28 Mpe ntangu bantu ya mumbungu ya Madyani vanda luta, ba basisaka Yozefi na dibulu ya maza mpe ba tekaka yandi na Baismaelite na bambongo 20 ya arza. Babakala yango nataka Yozefi na Ezipte.

29 Na manima, ntangu Rubeni vutukaka na dibulu ya maza mpe talaka ti Yozefi vandaka ve na kati ya dibulu ya maza, yandi pasulaka bilele ya yandi. 30 Ntangu yandi vutukaka na bampangi ya yandi, yandi gangaka: “Mwana ke dyaka ve! Yinki mu ke sala?”

31 Na yawu, ba bakaka kinkuti ya yinda ya Yozefi, kufwaka nkombo ya bakala, mpe tulaka kinkuti yango na kati ya menga ya nkombo. 32 Na manima, ba filisaka kinkuti ya yinda mpe ya kitoko na tata ya bawu mpe zonzaka: “Ni yayi beto me kuzwa. Tala mbote-mbote kana ya ke kinkuti ya yinda ya mwana ya nge to ve.” 33 Na manima, Yakobi talaka yawu mbote-mbote mpe gangaka: “Ya ke kinkuti ya yinda ya mwana ya munu! Kibulu ya brusu me kudya yandi! Yandi me zenga Yozefi na bitini-bitini!” 34 Na yawu, Yakobi pasulaka bilele ya yandi mpe lwataka ngoto* na luketo mpe dilaka mwana ya yandi bilumbu mingi. 35 Bana ya yandi nyonso ya babakala mpe ya bakento vanda meka kubondila* yandi, kasi yandi mangaka ba bondila yandi, mpe zonzaka: “Mu ke kulumuka na ndyamu* na kudilaka mwana ya munu!” Mpe tata ya yandi tatamanaka na kudila yandi.

36 Bantu ya Madyani tekisaka Yozefi na Ezipte na Potifare, yina vandaka kisadi ya Faraoni mpe mfumu ya bakengidi ya yandi.

38 Na ntangu yina, Yuda bikaka bampangi ya yandi mpe tulaka tenta ya yandi pene ya bakala mosi ya Muadulame na nkumbu ya Hira. 2 Kuna, Yuda talaka mwana mosi ya kento ya Kanana na nkumbu ya Shuwa. Na yawu, yandi bakaka yandi mpe vukisaka nzutu na yandi, 3 mpe yandi kuzwaka kivumu. Na manima, yandi butaka mwana ya bakala, mpe Yuda bokilaka yandi Ere. 4 Yandi kuzwaka dyaka kivumu, mpe yandi butaka mwana ya bakala, mpe yandi bokilaka yandi Onane. 5 Yandi butaka dyaka mwana ya bakala mpe yandi bokilaka yandi Shela. Yuda vandaka na Akzibe ntangu yandi butaka yandi.

6 Na manima, Yuda zwidilaka mwana ya yandi ya ntete Ere kento mpe nkumbu ya yandi vandaka Tamare. 7 Kasi ndyatulu ya Ere, mwana ya Yuda ya ntete vanda sepelisa ve Yehova. Na yawu, Yehova kufwaka yandi. 8 Samu na mambu yayi, Yuda zonzaka na Onane: “Vukisa nzutu na kento ya yaya ya nge yina kufwaka mpe kwela yandi, samu yaya ya nge kuzwa bana na nzila ya nge. 9 Kasi Onane zabaka ti ba ke bakila ve bana yango mutindu bana ya yandi. Na yawu, ntangu yandi vanda vukisaka nzutu na kento ya yaya ya yandi, yandi vanda losa maza ya yandi ya babakala na ntoto samu yaya ya yandi kuzwa ve bana. 10 Mambu yina yandi vanda sala vandaka yimbi na meso ya Yehova. Na yawu, yandi kufwaka mpe Onane. 11 Yuda zonzaka na bokilo ya yandi Tamare: “Kwenda zinga mutindu mufwidi na yinzo ya tata ya nge tii ntangu mwana ya munu Shela ke kula,” samu yandi vanda zonza na yandi mosi: ‘Yandi mpe lenda kufwa mutindu bampangi ya yandi.’ Na yawu, Tamare kwendaka mpe vandaka na sika ya tata ya yandi.

12 Mwa ntangu na manima, kento ya Yuda, mwana ya Shuwa, kufwaka. Yuda lutisaka ntangu ya kudila, mpe na manima, kintwadi na ndiku ya yandi Hira Muadulame, yandi kwendaka na Timna, na sika ya bantu ya yandi yina vanda zengaka mameme bansuki. 13 Ba zonzaka na Tamare: “Bokilo ya nge me kwenda na Timna samu na kuzenga mameme ya yandi bansuki.” 14 Na yawu, yandi katulaka bilele ya mufwidi, mpe yandi kangaka kitambala ya nene mpe bumbaka kizizi ya yandi, mpe yandi vandaka na kisika ya kukota na Enayime, yina ke na nzila ya Timna, samu yandi vanda tala ti Shela kulaka, kasi ba vanda pesa ve yandi na Shela mutindu kento.

15 Ntangu Yuda talaka yandi, yandi vanda kanisa ti yandi vandaka kento ya kindumba samu yandi vandaka ya kukanga kizizi ya yandi. 16 Na yawu, yandi kwendaka pene-pene ya yandi na nzila mpe zonzaka: “Mulemvo, vukisa nzutu na munu.” Yandi vanda zaba ve ti ya vandaka bokilo ya yandi. Na yawu, Tamare zonzaka: “Yinki nge ke pesa munu samu mu vukisa nzutu na nge?” 17 Na yawu, yandi zonzaka: “Mu ke filisa nge nkombo mosi ya ntwenya ya bakala yina mu ke baka na bibulu ya munu.” Kasi yandi bwelaka: “Yinki nge ke simbisa munu tii ntangu nge ke filisa munu yawu?” 18 Yandi tatamanaka kuzonza: “Yinki mu lenda simbisa nge?” Tamare zonzaka: “Mulunga ya nge ya musapi* ya kutula kinyemo, singa ya nge, mpe yinti ya nge yina ke na diboko ya nge.” Na manima, yandi pesaka yandi yawu mpe yandi vukisaka nzutu na yandi, mpe Tamare kuzwaka kivumu ya yandi. 19 Na manima, yandi telamaka mpe kwendaka, mpe yandi katulaka kitambala ya yandi ya nene mpe vutulaka bilele ya yandi ya mufwidi.

20 Mpe Yuda filisaka mwana ya nkombo ya bakala na nzila ya ndiku ya yandi Muadulame, samu yandi baka bima yina yandi simbisaka na maboko ya kento yina, kasi yandi kuzwaka ve yandi. 21 Yandi yufulaka babakala ya kisika yina: “Wapi kento ya kindumba ya tempelo yina ke na nzila ya Enayime?” Ba vutulaka yandi: “Ya ke ve na kento ya kindumba ya tempelo na kisika yayi.” 22 Nsuka-nsuka, yandi vutukaka na Yuda mpe zonzaka: “Mu me tala ve yandi, mpe ata babakala ya kisika yina mpe me zonza: “Ya ke ve na kento ya kindumba ya tempelo na kisika yayi.’” 23 Na yawu, Yuda zonzaka: “Bika yandi baka yawu, samu ba vweza ve beto. Munu, mu me filisa mwana ya nkombo ya bakala, kasi nge me tala ve yandi.”

24 Kasi, na manima ya bangonda pene-pene na tatu, ba zonzaka na Yuda: “Bokilo ya nge Tamare me sala kindumba, mpe yandi me kuzwa kivumu na kindumba ya yandi.” Na yawu Yuda zonzaka: “Beno basisa yandi mpe beno bika ba yoka yandi.” 25 Ntangu ba vanda basisa yandi, yandi filisaka nsangu na bokilo ya yandi: “Mu ke na kivumu ya bakala ya kuzwa bima yayi.” Na manima yandi bwelaka: “Mulemvo, tala mbote-mbote bima yayi ke ya nani: Mulunga ya musapi ya kutula kinyemo, singa mpe yinti.” 26 Na manima, Yuda talaka yawu mbote-mbote mpe zonzaka: “Yandi ke muntu ya lunungu kulutila munu, samu mu pesaka ve yandi mwana ya munu ya bakala Shela.” Mpe Yuda vukisaka dyaka ve nzutu na yandi na manima ya yawu.

27 Na manima, na ntangu ya kubuta, ba kwizaka tala ti mampasa vandaka na kivumu ya yandi. 28 Ntangu yandi vanda buta, mwana mosi basisaka diboko ya yandi, mpe na mbala mosi, kento yina ke butisaka bakaka singa ya mbwaki, kangaka diboko ya yandi mpe zonzaka: “Ni yandi me basika ya ntete.” 29 Kasi ntangu yandi vutulaka diboko, mpangi ya yandi basikaka, mpe yandi gangaka: “Nge me fungula nzila samu na nge mosi!” Na yawu ba bokilaka yandi Pereze* 30 Na manima, mpangi ya yandi yina ba vandaka ya kukanga singa ya mbwaki na diboko basikaka, mpe ba bokilaka yandi Zera.

39 Ba nataka Yozefi na Ezipte mpe muntu mosi ya Ezipte na nkumbu ya Potifare, yina vandaka kisadi ya Faraoni mpe mfumu ya bakengidi ya yandi, sumbaka Yozefi na Baismaelite yina nataka yandi kuna. 2 Kasi Yehova vandaka na Yozefi. Ya salaka ti bamambu ya yandi simba, mpe ba tulaka yandi mfumu na zulu ya yinzo ya mfumu ya yandi, muntu ya Ezipte. 3 Mpe mfumu ya yandi vanda tala ti Yehova vandaka na yandi mpe ti Yehova vanda sala ti bamambu nyonso yina yandi vanda sala simba.

4 Yozefi vanda tatamana na kuvanda ya kundimama na meso ya mfumu ya yandi, mpe yandi kumaka kisadi ya yandi ya ntima. Na yawu, yandi tulaka yandi mfumu na zulu ya yinzo ya yandi, mpe yandi tulaka yandi na zulu ya bima nyonso yina vandaka ya yandi. 5 Banda ntangu yina yandi tulaka yandi mfumu na zulu ya yinzo ya yandi mpe na zulu ya bima nyonso yina vandaka ya yandi, Yehova vanda tatamana kusakumuna yinzo ya muntu ya Ezipte samu na Yozefi, mpe lusakumunu ya Yehova vandaka na zulu ya bima nyonso ya yandi, ya vanda na yinzo mpe na bilanga. 6 Nsuka-nsuka, Potifare bikaka bima nyonso ya yandi na maboko ya Yozefi, mpe yandi vanda kipe ata kima, katula kaka madya yina yandi vanda kudya. Dyaka, Yozefi kumaka ngolo mpe kitoko.

7 Na manima ya bamambu yayi, kento ya mfumu ya yandi Potifare bandaka kutudila yandi meso mpe zonzaka: “Vukisa nzutu na munu.” 8 Kasi yandi mangaka mpe zonzaka na kento ya mfumu ya yandi: “Tala! Mfumu ya munu me zaba ve bima nyonso yina mu ke salaka na yinzo ya yandi, mpe yandi me tula munu na zulu ya bima nyonso ya yandi. 9 Ya ke ve na muntu me lutila munu na kati ya yinzo yayi, mpe yandi me nimina munu ata kima kukatula kaka nge, samu nge ke kento ya yandi. Na yawu, wa’ faso mu lenda sala mambu ya yimbi ya nene yayi, mpe kusala disumu na mantwala ya Nzambi?

10 Na yawu, bilumbu nyonso, yandi vanda zonzaka na Yozefi, kasi Yozefi vanda ndima ata fioti ve kuvukisa nzutu na yandi to kuvanda na yandi. 11 Kasi kilumbu mosi, ntangu Yozefi kotaka na yinzo samu na kusala kisalu ya yandi, ata kisadi vandaka na kati ya yinzo. 12 Na yawu, kento ya Potifare simbaka yandi ngolo na kinkuti mpe zonzaka: “Vukisa nzutu na munu!” Kasi Yozefi bikaka kinkuti ya yandi na maboko ya kento ya Potifare mpe kimaka na ngaanda. 13 Ntangu yandi talaka ti Yozefi me bika kinkuti ya yandi na maboko ya yandi mpe me kima na ngaanda, 14 yandi bandaka kuganga na babakala ya yinzo ya yandi mpe kuzonza na bawu: “Beno tala! Yandi me nata bakala ya Muebre yayi samu yandi kumisa beto kima ya kuseka. Yandi me sosa kuvukisa nzutu na munu, kasi mu bandaka kuganga na ngolo ya munu nyonso. 15 Na manima, ntangu yandi kuwaka munu kubasisa ndinga ya munu mpe kuganga, yandi me bika kinkuti ya yandi pene-pene ya munu mpe me kima na ngaanda.” 16 Na manima, yandi bumbaka kinkuti ya Yozefi pene-pene ya yandi tii ntangu mfumu ya Yozefi vutukaka na yinzo.

17 Na manima, yandi zonzaka na yandi kaka bamambu yina yandi zonzaka: “Kisadi ya Muebre yina nge natinaka beto kwizaka na sika ya munu samu yandi kumisa munu kima ya kuseka. 18 Kasi ntangu yandi kuwaka ndinga ya munu mpe mu bandaka kuganga, yandi bikaka kinkuti ya yandi pene-pene ya munu mpe kimaka na ngaanda.” 19 Ntangu mfumu ya yandi kuwaka bamambu yina kento ya yandi zonzaka na yandi, ntangu yandi zonzaka: “Yayi bamambu kisadi ya nge me sala munu,” yandi dasukaka. 20 Na yawu, mfumu ya Yozefi bakaka yandi mpe tulaka yandi na boloko, na kisika yina ntinu vanda tulaka bantu yina ba vanda simbaka, mpe Yozefi bikanaka kuna na boloko.

21 Kasi Yehova vanda tatamana na kuvanda na Yozefi mpe kulakisa yandi luzolo ya kukwikama, mpe yandi salaka ti yandi vanda ya kundimama na meso ya mfumu ya boloko. 22 Na yawu, mfumu ya boloko tulaka Yozefi na zulu ya bantu nyonso yina vandaka na boloko, mpe ni yandi muntu vanda zonzaka na bantu yina vandaka na boloko yinki ba ke sala. 23 Mfumu ya boloko vanda talaka ata kima yina vandaka na lutwadusu ya Yozefi, samu Yehova vandaka na Yozefi mpe Yehova vanda sala ti bamambu nyonso yina yandi vanda sala simba.

40 Na manima ya bamambu yayi, mfumu ya bantu yina vanda pesaka ntinu ya Ezipte malafu mpe mfumu ya bantu yina vanda salaka mampa, sumukaka na mantwala ya mfumu ya bawu, ntinu ya Ezipte. 2 Na yawu, Faraoni dasukilaka bisadi ya yandi zole yayi, mfumu ya bantu yina vanda pesaka malafu mpe mfumu ya bantu yina vanda salaka mampa, 3 mpe yandi tulaka bawu na boloko ya mfumu ya bakengidi, kisika yina Yozefi vandaka na boloko. 4 Na manima, mfumu ya bakengidi zonzaka na Yozefi na kuvanda na bawu mpe na kukipe bawu, mpe ba vandaka mwa ntangu* na boloko.

5 Muntu yina vanda pesaka ntinu ya Ezipte malafu mpe muntu yina vanda salaka mampa samu na yandi, yina ba tulaka na boloko, salaka bandosi na mpimpa mosi, mpe ndosi ya muntu na muntu vandaka na mambu yina ya vanda zola kuzonza. 6 Na suka, ntangu Yozefi kwizaka kuna mpe talaka bawu, ba vandaka ya kulemba. 7 Na yawu, yandi yufulaka bawu: “Samu na yinki bizizi ya beno ke na manyongi bubu yayi?” 8 Ba zonzaka na yandi: “Mosi na mosi ya beto me sala ndosi, kasi ya ke ve na muntu samu na kuzonza na beto yinki ya zola zonza.” Yozefi zonzaka na bawu: “Kaka ni Nzambi lenda zonza yinki ndosi zola zonza, ni faso yina ve? Mulemvo, beno zonzila munu yawu.”

9 Na yawu, mfumu yina vanda pesaka malafu zonzilaka ndosi ya yandi na Yozefi. Yandi zonzaka na yandi: “Na ndosi ya munu, ya vandaka na yinti ya vinu na mantwala ya munu. 10 Mpe yinti ya vinu yango vandaka na bintala* tatu ya fioti-fioti, mpe ya basisaka makasa, bifulu, mpe bambuma ya vinu. 11 Mpe mu vandaka na kopo ya Faraoni na diboko ya munu, mu bakaka bambuma ya vinu mpe mu kamunaka yawu na kati ya kopo ya Faraoni. Na manima, mu pesaka kopo yango na diboko ya Faraoni.” 12 Na manima, Yozefi zonzaka na yandi: “Yayi ni mambu ndosi ya nge zola zonza: Bintala tatu ke bilumbu tatu. 13 Na manima ya bilumbu tatu kubanda bubu yayi, Faraoni ke basisa nge, yandi ke vutula nge na kisalu ya nge, mpe nge ke pesa kopo ya Faraoni na diboko ya yandi mutindu nge vanda salaka yawu na ntama ntangu nge vandaka mfumu ya bantu yina vanda pesaka yandi vinu. 14 Kasi, ntangu bamambu ke bonga samu na nge, kuzimbana ve munu. Mulemvo, lakisa munu luzolo ya kukwikama mpe zonzila munu na Faraoni samu yandi basisa munu na kisika yayi. 15 Ba simbaka munu na ngolo na bwala ya Baebre, mpe mu salaka ata kima samu ba tula munu awa na boloko.

16 Ntangu mfumu ya bantu yina vanda salaka mampa talaka ti Yozefi pesaka mbangudulu ya mambu ya mbote, yandi zonzaka na yandi: “Munu mpe vandaka na kati ya ndosi ya munu, mpe bitunga tatu ya mampa ya mpembe vandaka na yintu ya munu, 17 mpe na kitunga ya zulu, ya vandaka na bima ya mbote ya mutindu na mutindu ya kuyoka samu na Faraoni, mpe bandeke vanda kudya yawu na kitunga yina vandaka na zulu ya yintu ya munu.” 18 Na yawu, Yozefi zonzaka na yandi, “Yayi ni mambu ndosi ya nge zola zonza: Bitunga tatu ke bilumbu tatu. 19 Na manima ya bilumbu tatu kubanda bubu yayi, Faraoni ke zenga nge yintu* mpe ke tula nge na yinti, mpe bandeke ke kudya musuni ya nge.”

20 Na manima ya bilumbu tatu, ya vandaka kilumbu ba butaka Faraoni. Yandi salaka feti samu na bisadi ya yandi nyonso, mpe yandi basisaka mfumu ya bantu yina vanda pesaka malafu na mfumu ya bantu yina vanda salaka mampa na mantwala ya bisadi ya yandi. 21 Mpe yandi vutulaka mfumu ya bantu yina vanda pesaka malafu na kisalu ya yandi, mpe yandi tatamanaka na kupesa kopo na diboko ya Faraoni. 22 Kasi yandi tulaka na yinti mfumu ya bantu yina vanda salaka mampa, kaka mutindu Yozefi bangulaka bawu yawu. 23 Kasi mfumu ya bantu yina vanda pesaka malafu bambukilaka ve Yozefi. Yandi vanda zimbanaka kaka yandi.

41 Na manima ya bamvula zole, Faraoni salaka ndosi ti yandi vandaka ya kutelama pene-pene ya Nzadi Nile. 2 Bangombe 7 ya kitoko mpe yina vandaka na mafuta basikaka na Nile mpe vanda kudya matiti ya Nile. 3 Bangombe 7 ya nkaka yina vandaka yimbi mpe ya kushika basikaka na manima ya bawu na Nzadi Nile, mpe ba vandaka kisika mosi na bangombe ya mafuta pene ya Nile. 4 Na yawu, bangombe yina vandaka yimbi mpe ya kushika bandaka kudya bangombe yina vandaka kitoko mpe ya mafuta. Na manima, Faraoni vumbukaka.

5 Na manima, yandi vutukaka na pongi mpe salaka ndosi ya zole. Ya vandaka na bambuma 7 ya ble yina vanda basika na yinti mosi, ya vandaka kitoko mpe nene. 6 Na manima ya yawu, bambuma ya nkaka 7 ya ble ya kushika mpe ya kuyuma na mupepe ya esti basikaka. 7 Mpe bambuma ya ble ya kushika bandaka kumina bambuma 7 ya ble yina vandaka kitoko mpe nene. Na yawu, Faraoni vumbukaka mpe kwizaka tala ti ya vandaka ndosi.

8 Kasi na suka, Faraoni* vandaka ve na kizunu. Na yawu yandi filisaka ba bokila banganga-nzambi yina ke salaka maji mpe bantu ya mayela ya Ezipte. Faraoni zonzilaka bawu bandosi ya yandi, kasi ya vandaka ve na muntu yina lendaka kuzonza na yandi yina bandosi ya yandi zola zonza.

9 Na ntangu yina, mfumu ya bantu yina vanda pesaka Faraoni malafu zonzaka: “Bubu yayi mu ke fungula masumu ya munu. 10 Mfumu ya munu Faraoni tulaka munu na boloko ya yinzo ya bantu yina ke kengidilaka ntinu, munu na mfumu ya bantu yina ke salaka mampa. 11 Na manima beto zole salaka ndosi na mpimpa mosi. Yandi na munu salaka ndosi yina mosi na mosi ya yawu vandaka na mambu yina ya vanda zola kuzonza. 12 Mpe kuna beto vandaka na ntwenya mosi ya bakala ya Muebre, kisadi ya mfumu ya bakengidi. Ntangu beto zonzilaka yandi bandosi ya beto, yandi zonzaka na beto yinki konso ndosi zola kuzonza. 13 Bamambu salamaka kaka faso yandi zonzilaka beto yawu. Ba vutulaka munu na kisalu ya munu, kasi bakala ya nkaka yina, ba lelikaka yandi .”

14 Na yawu Faraoni filisaka ba bokila Yozefi, mpe na mbangu nyonso, ba basisaka yandi na boloko.* Ba katulaka yandi bansuki, ba sobaka bilele ya yandi, mpe yandi kwendaka na Faraoni. 15 Na manima, Faraoni zonzaka na Yozefi: “Mu me sala ndosi, kasi ata muntu ke na lendaka kuzonza na munu yinki ya zola kuzonza. Kasi mu me kuwa ti kana nge kuwa ndosi nge lenda zonza yinki ya zola kuzonza.” 16 Na yawu Yozefi vutulaka na Faraoni: “Ya ke ve munu. Ni Nzambi ke zonza na Faraoni mambu ya mbote.”

17 Faraoni zonzaka na Yozefi: “Na ndosi ya munu, mu vandaka ya kutelama pene-pene ya Nzadi Nile. 18 Bangombe 7 ya kitoko mpe yina vandaka na mafuta basikaka na Nile mpe bandaka kudya matiti ya Nile. 19 Mpe ya vandaka na bangombe 7 yina basikaka na manima ya bawu, ba vandaka ya kulemba, ba vandaka yimbi, mpe ya kushika. Nabunu mu tala bangombe ya yimbi faso yayi na bwala nyonso ya Ezipte. 20 Mpe bangombe ya yimbi mpe ya kushika, bandaka kudya bangombe 7 yina vandaka na mafuta. 21 Kasi ntangu ba manisaka kudya bawu, ya vandaka mutindu ba me kudya ve, samu ba vandaka kaka yimbi mpe ya kushika mutindu ba vandaka tekila ba kudya. Na yawu, mu vumbukaka.

22 “Na manima, mu talaka na ndosi bambuma 7 ya ble ya kitoko mpe ya nene yina vanda basika na yinti mosi. 23 Na manima ya yawu, ya vandaka na bambuma ya ble yina vanda kula. Ya vandaka ya kuyuma mpe ya kushika mpe ya vandaka ya kunyenga na mupepe ya esti. 24 Mpe bambuma ya ble ya kushika bandaka kumina bambuma 7 ya ble yina vandaka kitoko mpe nene. Na yawu, mu zonzilaka yawu na banganga-nzambi yina ke salaka maji, kasi ata muntu mosi na kati ya bawu lendaka kuzonza na munu yinki ya zola kuzonza.”

25 Na manima Yozefi zonzaka na Faraoni: “Bandosi nyonso zole ya Faraoni zola zonza mambu mosi. Nzambi ya tsyeleka me zonza na Faraoni mambu yina yandi ke sala. 26 Bangombe 7 ya mbote ke bamvula 7. Mutindu mosi mpe, bambuma ya ble 7 ya mbote ke bamvula 7. Bandosi nyonso zole zola zonza mambu mosi. 27 Bangombe 7 ya yimbi mpe ya kushika yina kwizaka na manima ya bawu ke bamvula 7, mpe bambuma ya ble ya kushika mpe ya yimbi yina nyengaka na mupepe ya esti ke vanda bamvula 7 ya nsatu. 28 Ya ke kaka mutindu mu me zonza yawu na Faraoni: Nzambi ya tsyeleka me sala ti Faraoni tala mambu yina yandi ke sala.

29 Ya ke vanda na bamvula 7 yina madya ke vanda mingi na bwala nyonso ya Ezipte. 30 Kasi na manima ya yawu ke vanda na bamvula 7 ya nsatu mpe ba ke zimbana madya ya mingi yina vandaka na bwala nyonso ya Ezipte, mpe nsatu ke bebisa bwala. 31 Mpe ba ke bambuka dyaka ve madya ya mingi yina vandaka na bwala, samu na nsatu yina ke landa yawu, samu nsatu yango ke vanda ngolo mingi. 32 Ndosi yango me vutuka bambala zole, samu na kulakisa ti Nzambi ya tsyeleka me baka mukanu ya kusala yawu mpe Nzambi ya tsyeleka ke lungisa yawu na mwa ntangu.

33 Na yawu, bika ti Faraoni sosa bakala mosi yina ke na mayela mpe ndwenga mpe yandi tula yandi na zulu ya bwala ya Ezipte. 34 Bika ti Faraoni tula bantu yina ke kengidila na bwala, samu yandi lenda kuzwa kikunku mosi na kati ya bikunku tanu yina bantu ke kuzwa na Ezipte na kati ya bamvula 7 yina madya ke vanda mingi. 35 Mpe bika ba kutika madya na kati ya bamvula ya kitoko yina ke na kwizaka, mpe ba bumba bambuma ya ble na bambanza mpe ba kengidila yawu kuna. Bambuma ya ble ke vanda na lutumu ya Faraoni. 36 Ba me fwana kubumba madya samu na bamvula 7 ya nsatu ya ngolo yina ke bula bwala ya Ezipte, samu nsatu ya ngolo yina kufwa ve bwala.”

37 Dikanisi yayi talanaka mbote na meso ya Faraoni mpe na meso ya bisadi ya yandi nyonso. 38 Na yawu, Faraoni zonzaka na bisadi ya yandi: “Beto lenda kuzwa kwandi muntu ya nkaka faso yandi, yina mpeve ya Nzambi ke na kati ya yandi?” 39 Faraoni zonzaka na Yozefi: “Samu Nzambi me sadisa nge na kuzaba mambu nyonso yayi, ya ke ve na muntu ya mayela mpe ya ndwenga mutindu nge. 40 Nge ke yala na zulu ya yinzo ya munu, mpe bantu ya munu nyonso ke tumama na nge. Mu ke nene kuluta nge kaka samu mu ke mfumu.” 41 Faraoni zonzaka dyaka na Yozefi: “Tala, mu me tula nge na zulu ya bwala nyonso ya Ezipte.” 42 Na manima, Faraoni katulaka na musapi ya yandi mulunga ya yandi ya kutula kinyemo mpe tulaka yawu na musapi ya Yozefi. Yandi lwatisaka Yozefi bilele ya kitoko mpe ya ntalu* mpe tulaka na laka ya yandi shenete ya wolo. 43 Dyaka, yandi tulaka Yozefi na zulu ya pusu-pusu ya yandi ya zole,* mpe ba vanda belela yandi, “Avreke!”* Ni mutindu yayi yandi tulaka Yozefi na zulu ya bwala nyonso ya Ezipte.

44 Faraoni zonzaka dyaka na Yozefi: “Mu ke Faraoni, kasi, kana nge pesa ve nzila, ata muntu lenda sala ata kima* na bwala nyonso ya Ezipte.” 45 Na manima, Faraoni pesaka Yozefi nkumbu Zafenate-paneya mpe pesaka yandi Asenate mwana ya Potifera nganga-nzambi ya One* mutindu kento. Mpe Yozefi bandaka kutwadisa* bwala ya Ezipte. 46 Yozefi vandaka na bamvula 30 ntangu yandi bandaka kusala samu na Faraoni mfumu ya Ezipte.

Na manima, yandi basikaka kisika yina Faraoni vandaka mpe yandi bandaka kusala banzyetolo na bwala nyonso ya Ezipte. 47 Mpe na kati ya bamvula 7 yina madya vandaka mingi, ntoto vanda basisa madya mingi.* 48 Mpe yandi kutikaka madya nyonso ya bamvula 7 na bwala ya Ezipte, mpe yandi vanda bumba yawu na bambanza. Na konso mbanza, yandi vanda bumba madya yina vanda katuka na babilanga yina vandaka pene-pene ya yawu. 49 Yozefi tatamanaka kubumba bambuma ya ble mingi. Ya vandaka mingi mutindu bambuma ya zyelo ya mubu. Nsuka-nsuka, ba bikaka kutanga yawu samu ba vanda lenda dyaka ve kutanga yawu.

50 Tekila mvula ya nsatu kuma, Asenate mwana ya Potifera nganga-nzambi ya One* butilaka Yozefi bana zole ya babakala. 51 Yozefi pesaka mwana ya ntete nkumbu Manase,* samu yandi zonzaka, “Nzambi me sala ti mu zimbana mpasi ya munu nyonso mpe yinzo nyonso ya tata ya munu.” 52 Mpe yandi pesaka mwana ya zole nkumbu Efrayime* samu yandi zonzaka, “Nzambi me pesa munu bana na bwala ya mpasi ya munu.”

53 Na manima, bamvula 7 ya madya mingi na bwala ya Ezipte manisaka, 54 mpe bamvula 7 ya nsatu bandaka, kaka mutindu Yozefi zonzaka yawu. Nsatu mwanganaka na babwala nyonso, kasi na bwala nyonso ya Ezipte mampa* vandaka. 55 Nsuka-nsuka, bwala nyonso ya Ezipte kumaka na nsatu, mpe bantu bandaka kudila mampa na Faraoni. Na yawu, Faraoni zonzaka na bantu nyonso ya Ezipte: “Beno kwenda na Yozefi, mpe beno sala yina yandi ke zonza na beno.” 56 Nsatu tatamanaka na kumwangana na zulu ya ntoto nyonso. Na manima, Yozefi bandaka kufungula bisika yina yandi bumbaka madya na sika ya bawu, mpe kutekisa yawu na bantu ya Ezipte, samu nsatu vandaka ngolo mingi na bwala nyonso ya Ezipte. 57 Dyaka, bantu ya ntoto nyonso kwizaka na Ezipte samu na kusumba madya na sika ya Yozefi, samu nsatu vandaka ngolo mingi na zulu ya ntoto nyonso.

42 Ntangu Yakobi zabaka ti ya vandaka na madya na Ezipte, yandi zonzaka na bana ya yandi ya babakala: “Samu na yinki beno ke na kwendaka talasanaka beno na beno?” 2 Yandi bwelaka: “Mu me kuwa ti madya ke na Ezipte. Beno kulumuka kuna mpe beno sumba madya samu na beto, samu beto bikana na luzingu mpe beto kufwa ve.” 3 Na yawu, bampangi ya Yozefi 10 ya babakala kulumukaka na Ezipte samu na kusumba madya. 4 Kasi Yakobi filisaka ve Benzame, yina vandaka mpangi ya Yozefi, kintwadi na bampangi ya yandi ya nkaka, samu yandi zonzaka: “Ntangu ya nkaka, mambu ya mpasi yina lenda nata na lufwa lenda kumina yandi.”

5 Na yawu, bana ya Izraele ya babakala kwizaka kintwadi na bantu ya nkaka yina vanda kwiza sumba madya, samu nsatu ya ngolo mwanganaka na bwala ya Kanana. 6 Yozefi vandaka muntu yina vandaka na lutumu na zulu ya ntoto nyonso, mpe ni yandi vanda tekisa madya na bantu nyonso ya ntoto. Na yawu, bampangi ya yandi kwizaka mpe kubwaka bizizi na ntoto na mantwala ya yandi. 7 Ntangu Yozefi talaka bampangi ya yandi, na mbala mosi yandi zabaka bawu, kasi yandi salaka ti ba zaba ve yandi. Na yawu na nzonzolo ya ngolo, yandi zonzaka na bawu: “Wapi kisika beno me katuka?” Ba vutulaka: “Beto me katuka na bwala ya Kanana samu na kwiza sumba madya.”

8 Ni na mutindu yina Yozefi zabaka bampangi ya yandi, kasi bawu, ba zabaka ve yandi. 9 Na mbala mosi, Yozefi bambukaka bandosi yina yandi salaka na yina me tadila bawu, mpe yandi zonzaka na bawu: “Ba me filisa beno na kwiza tala bwala! Beno me kwiza tala bisika yina bwala ya beto ke ve ngolo!” 10 Ba vutulaka: “Ve, mfumu ya munu, kasi bisadi ya nge me kwiza sumba madya. 11 Beto nyonso ke bana ya tata mosi. Beto ke bantu ya mbote. Bisadi ya nge ke ve bantu yina ba me filisa na kwiza tala bwala.” 12 Kasi yandi zonzaka na bawu: “Luvunu! Beno me kwiza tala bisika yina bwala ya beto ke ve ngolo!” 13 Na yawu, ba zonzaka na yandi: “Bisadi ya nge ke bampangi 12 ya babakala. Beto ke bana ya tata mosi na bwala ya Kanana, mpe mwana-nsuka me bikana na tata ya beto, kasi mwana ya nkaka ke dyaka ve.”

14 Na yawu, Yozefi zonzaka na bawu: “Ni yawu mu vanda zonza na beno, ‘Ba me filisa beno na kwiza tala bwala!’ 15 Na mambu yayi ba ke meka beno: “Mutindu Faraoni ke na luzingu, beno ke bika ve kisika yayi, kana mwana-nsuka ya beno kwiza ve awa. 16 Beno filisa mosi ya beno na kwenda baka mpangi ya beno na ntangu yina beno ke bikana ya kukangama awa. Na mutindu yina, mu ke zaba kana bamambu yina beno me zonza ke ya tsyeleka. Kana ya vanda ve mutindu yina, mutindu Faraoni ke na luzingu, ya tsyeleka, beno ke bantu yina ba me filisa na kwiza tala bwala.” 17 Na yawu, yandi tulaka bawu na boloko bilumbu tatu.

18 Na kilumbu ya tatu, Yozefi zonzaka na bawu: “Samu mu ke na boma ya Nzambi, beno ke bumba luzingu ya beno kana beno sala mambu yayi: 19 Kana beno ke bantu ya mbote, beno bika mosi ya beno awa na boloko, mpe ba ya nkaka beno kwenda mpe beno baka madya samu ya sadisa beno na nsatu yina ke na bulaka yinzo ya beno. 20 Na manima, beno natina munu mwana-nsuka ya beno awa. Na yawu, mu ke zaba ti bamambu yina beno me zonza na munu ke ya tsyeleka mpe beno ke vuuka.” Mpe ba salaka mutindu yina.

21 Mpe ba vanda zonza bawu na bawu: “Ntembe ve, beto ke na kuzwaka kitumbu yayi samu na mambu yina beto salaka mpangi ya beto, samu beto talaka mpasi ya yandi ntangu yandi vanda bondila beto na kulakisa yandi ntima ya kyadi, kasi beto kuwaka ve yandi. Ni na yawu, mpasi yayi ke na kuminaka beto.” 22 Na yawu, Rubeni pesaka bawu mvutu: “Mu zonzaka ve na beno, ‘Beno kusala ve mwana yimbi,’ kasi beno kuwaka ve? Ntangu yayi, ntembe ve, menga ya yandi ke na landaka beto.” 23 Kasi, ba zabaka ve ti Yozefi vanda kuwa bawu, samu yandi vanda sadila muntu yina vanda bangula samu na kusolola na bawu. 24 Na yawu, yandi bikaka bawu mpe bandaka kudila. Ntangu yandi vutukaka mpe sololaka dyaka na bawu, yandi bakaka Simeyone na kati ya bawu mpe kangaka yandi basinga na meso ya bawu. 25 Na manima, Yozefi lombaka ba fulusa basaki ya bawu na madya mpe ba vutula mbongo na basaki ya mosi na mosi ya bawu, mpe na kupesa bawu madya samu na nzyetolo. Ba salaka mutindu yina samu na bawu.

26 Na manima, ba tulaka madya na zulu ya bambuluku ya bawu mpe ba kwendaka. 27 Ntangu mosi ya bawu fungulaka saki ya yandi samu na kupesa madya na mbuluku ya yandi, ntangu ba kumaka na kisika ya kulala, yandi talaka mbongo ya yandi na kati ya saki ya yandi. 28 Na mambu yayi, yandi zonzaka na bampangi ya yandi: “Ba me vutula munu mbongo ya munu, mpe yawu yayi na kati ya saki ya munu!” Na yawu, bantima ya bawu bandaka kubula ngolo, mpe ba vanda tekita. Ba talasanaka mpe ba bandaka kuzonza bawu na bawu: “Yayi wapi mambu Nzambi me sala beto?”

29 Ntangu ba kumaka na tata ya bawu Yakobi na bwala ya Kanana, ba zonzaka na yandi mambu nyonso yina kuminaka bawu. Ba zonzaka na yandi: 30 “Bakala yina ke mfumu na bwala yango zonzilaka beto na ngolo nyonso ti, beto ke bantu yina ba me filisa na kwiza tala bwala. 31 Kasi beto zonzaka na yandi, ‘Beto ke bantu ya mbote. Ba me filisa ve beto na kwiza tala bwala. 32 Beto ke bampangi 12 ya babakala, bana ya tata mosi. Mosi ke dyaka ve, mpe mwana-nsuka me bikana na tata ya beto na bwala ya Kanana.’ 33 Kasi, bakala yina ke mfumu na bwala yango me zonza na beto, ‘Na mambu yayi mu ke zaba kana beno ke bantu ya mbote: Beno bika mosi ya beno na munu awa. Mpe beno baka bima samu ya sadisa beno na nsatu yina ke na bulaka yinzo ya beno mpe beno kwenda. 34 Mpe beno natina munu mpangi ya beno. Ni kuna mu ke zaba ti beno ke ve bantu yina ba me filisa na kwiza tala bwala, kasi beno ke bantu ya mbote. Na manima, mu ke vutula beno mpangi ya beno, mpe beno lenda sala mumbungu na bwala yayi.’”

35 Ntangu ba vanda basisa bima yina vandaka na basaki ya bawu, mosi na mosi ya bawu talaka diboke ya mbongo ya yandi na kati ya saki ya yandi. Ntangu bawu na tata ya bawu talaka maboke ya mbongo, ba kumaka na boma. 36 Tata ya bawu Yakobi zonzaka na bawu: “Beno ke na bakaka munu bana ya munu! Yozefi ke dyaka ve, mpe Simeyone ke dyaka ve, mpe beno ke na sosaka kubaka munu Benzame! Ni na zulu ya munu mambu nyonso yayi ke na kubwaka!” 37 Kasi, Rubeni zonzaka na tata ya yandi: “Nge lenda kufwa bana ya munu zole ya babakala kana mu vutula ve nge Benzame. Pesa yandi na maboko ya munu, mpe ni munu muntu ke vutula nge yandi.” 38 Kasi, Yakobi zonzaka: “Mwana ya munu ke kulumuka ve na beno, samu mpangi ya yandi me kufwa mpe yandi me bikana kaka yandi mosi. Kana mambu ya mpasi yina lenda nata yandi na lufwa kumina yandi na nzyetolo yina beno ke sala, ntembe ve, beno ke sala ti nsuki ya munu ya mpembe kulumuka na ndyamu* na mawa.”

43 Nsatu vandaka ngolo na bwala. 2 Ntangu ba manisaka kudya madya yina ba nataka na Ezipte, tata ya bawu zonzaka na bawu: “Beno vutuka mpe beno sumbila beto mwa madya.” 3 Na yawu, Yuda zonzaka na yandi: “Bakala yina zonzaka na beto pwelele, ‘Beno kukwiza dyaka ve na mantwala ya munu kana mpangi ya beno vanda ve na beno.’ 4 Kana nge filisa beto na mpangi ya beto, beto ke kulumuka kuna mpe ke sumbila nge madya. 5 Kasi, kana nge filisa ve beto na yandi, beto ke kulumuka ve kuna, samu bakala yina zonzaka na beto, ‘Beno kukwiza dyaka ve na mantwala ya munu kana mpangi ya beno vanda ve na beno.’” 6 Izraele yufulaka bawu: “Samu na yinki beno me tula munu na mpasi ya mutindu yayi na yina beno zonzaka na bakala yina ti beno ke na mpangi ya nkaka?” 7 Ba vutulaka: “Bakala yina yufulaka beto na mbala mosi byuvu na yina me tadila beto mpe dikanda ya beto. Yandi zonzaka, ‘Tata ya beno ke ntete moyo? Beno ke na mpangi ya nkaka? Beto pesaka yandi bamvutu. Wa’ faso beto zolaka zaba ti yandi zola zonza na beto, ‘Beno kwiza na mpangi ya beno’?”

8 Na yawu, Yuda bondilaka tata ya yandi Izraele: “Bika mwana kwiza na munu, mpe bika beto kwenda samu beto bikana na luzingu mpe beto kufwa ve: beto, nge mpe bana ya beto. 9 Luzingu ya mwana ke na maboko ya munu. Mambu nyonso yina ke kumina yandi ke vanda na zulu ya yintu ya munu. Kana mu vutula ve nge yandi mpe yandi kwiza ve na mantwala ya nge, na yawu, mu ke sumuka na mantwala ya nge samu na ntangu nyonso. 10 Mpe kana beto lutisaka ve ntangu, beto zolaka kwenda mpe kuvutuka bambala zole.”

11 Na yawu, Izraele tata ya bawu zonzaka na bawu: “Kana ni mutindu yina, beno sala faso yayi: Beno baka na basaki ya beno bima ya kulutila mbote ya bwala, mpe beno pesa yawu na bakala yango mutindu dikabu: mwa balsame, mwa mafuta ya nyosi, labdanume, mpusu ya yinti ya nsunga ya kitoko, bambuma ya pistashe, mpe bambuma ya amonde. 12 Beno baka bambala zole mbongo yina vandaka na beno, mpe beno baka dyaka mbongo yina ba vutulaka na basaki ya beno. Ya lenda vanda ti ba zimbanaka yawu. 13 Beno baka mpangi ya beno mpe beno kwenda. Beno vutuka na bakala yina. 14 Bika ti Nzambi ya Ngolo-Nyonso sala ti bakala yina vanda na kyadi ya beno, samu yandi vutula beno mpangi ya beno ya nkaka mpe Benzame. Kasi munu, kana mu me fwana kuvanda ve na bana, mu ke vanda ve na bana!”

15 Na yawu babakala yango bakaka na maboko ya bawu dikabu yango, mpe bambala zole lutangu ya mbongo yina vandaka na bawu, mpe Benzame. Na manima, ba telamaka mpe kwendaka na Ezipte, mpe ba kwendaka dyaka na mantwala ya Yozefi. 16 Ntangu Yozefi talaka Benzame na bawu, na mbala mosi yandi zonzaka na bakala yina vanda twadisa yinzo ya yandi: “Nata babakala yayi na yinzo mpe kufwa bibulu mpe lamba madya, samu ba ke kudya na munu na midi.” 17 Na mbala mosi, bakala yango salaka mambu yina Yozefi zonzaka na yandi, mpe nataka bawu na yinzo ya Yozefi. 18 Kasi ba kuzwaka boma ntangu ba nataka bawu na yinzo ya Yozefi, mpe ba bandaka kuzonza: “Ya ke samu na mbongo yina ba vutulaka na basaki ya beto ntangu beto vandaka ntete awa. Na yawu, ba ke nwanisa beto, ke kumisa beto bangaamba mpe ke baka bambuluku ya beto.”

19 Na yawu, ba kwendaka pene-pene ya bakala yina vanda twadisa yinzo ya Yozefi, mpe ba sololaka na yandi na mwelo ya yinzo. 20 Ba zonzaka na yandi: “Mulemvo, mfumu ya munu! Beto kwizaka awa mbala ya ntete samu na kusumba madya. 21 Kasi ntangu beto kumaka na kisika ya kulala mpe beto fungulaka basaki ya beto, beto talaka mbongo ya konso muntu na kati ya saki ya yandi, mbongo nyonso yina vandaka na beto. Na yawu, beto me kwiza vutula yawu beto mosi. 22 Mpe beto me nata mbongo ya kulutila samu na kusumba madya. Beto zaba ve nani tulaka mbongo yayi na basaki ya beto.” 23 Mpe yandi zonzaka: “Mambu kele ve. Beno vanda ve na boma. Nzambi ya beno mpe Nzambi ya tata ya beno muntu tulaka yawu na basaki ya beno. Mu kuzwaka mbongo ya beno.” Na manima, yandi natinaka bawu Simeyone.

24 Bakala yayi kotisaka bawu na yinzo ya Yozefi, pesaka bawu maza samu na kusukula makulu, mpe pesaka madya na bambuluku ya bawu. 25 Mpe ba bongisaka dikabu samu na Yozefi ntangu yandi ke kwiza na midi, samu ba kuwaka ti ba ke kudya kuna. 26 Ntangu Yozefi kotaka na yinzo, ba pesaka yandi dikabu ya bawu mpe ba fukamaka na ntoto na mantwala ya yandi. 27 Na manima, yandi yufulaka bawu kana ba ke mbote mpe zonzaka: “Wa’ faso tata ya beno yina beno zonzilaka munu? Yandi ke ntete moyo?” 28 Ba vutulaka: “Kisadi ya nge tata ya beto ke mbote. Yandi ke ntete moyo.” Na manima, ba fukamaka kizizi na ntoto.

29 Ntangu yandi nangunaka meso mpe talaka mpangi ya yandi Benzame, mwana ya mama ya yandi, yandi zonzaka: “Yayi ni mpangi ya beno, ntwenya yina beno zonzilaka munu?” Yandi bwelaka: “Mwana ya munu, bika ti Nzambi lakisa nge ntima ya yandi ya mbote.” 30 Na yawu, na mbangu nyonso, Yozefi basikaka samu yandi vanda lenda dyaka ve kukanga ntima samu na mpangi ya yandi, mpe yandi sosaka kisika samu na kudila. Na yawu, yandi kotaka kisika yandi vandaka yandi mosi mpe bandaka kudila. 31 Na manima, yandi sukulaka kizizi mpe basikaka. Yandi kutikaka nzutu, mpe zonzaka: “Beno kabula madya.” 32 Ba tudilaka yandi madya kisika ya yandi mosi, mpe bampangi ya yandi kisika ya bawu mosi, mpe bantu ya yandi ya Ezipte mpe kisika ya bawu mosi, samu bantu ya Ezipte vanda kudyaka ve kisika mosi na Baebre, samu ya vandaka mambu ya yimbi samu na bantu ya Ezipte.

33 Bampangi ya yandi vandaka ya kuvanda na mantwala ya yandi, mwana ya ntete na kutadilaka kisika ya mwana ya ntete mpe mwana-nsuka na kutadilaka kisika ya mwana-nsuka, mpe ba vanda talasana na kukamwa. 34 Yandi vanda filisa madya ya mesa ya yandi na mesa ya bawu, kasi yandi vanda lutisa madya ya Benzame bambala 5 kuluta ya bampangi nyonso ya nkaka. Na yawu, ba kudyaka mutindu na feti mpe kunwaka na yandi, mpe ba fulukaka.

44 Na manima, yandi lombaka na bakala yina vanda twadisaka yinzo ya yandi: “Fulusa basaki ya babakala yayi na madya mingi yina ba lenda nata, mpe tula mbongo ya konso muntu na kati ya saki ya yandi. 2 Kasi nge fwana kutula kopo ya munu, kopo ya arza, na saki ya mwana-nsuka kintwadi na mbongo yina yandi pesaka samu na kusumba madya.” Na yawu, yandi salaka kaka mutindu Yozefi zonzaka na yandi.

3 Ntangu bwisi kutyaka, ba bikaka babakala yango kukwenda na bambuluku ya bawu. 4 Ba vandaka nabunu ba kuma ntama na mbanza, ntangu Yozefi zonzaka na bakala yina vanda twadisaka yinzo ya yandi: “Telama! Landa babakala yina! Ntangu nge ke kuzwa bawu, zonza na bawu, ‘samu na yinki beno me vutula yimbi samu na mambu ya mbote? 5 Samu na yinki beno me laba kopo ya mfumu ya munu? Beno zaba ve ti mfumu ya munu ke sadilaka kopo yayi samu na kuzonzila yinki zola zonza bamambu yina ke kwiza na mantwala?

6 Na yawu, yandi kuzwaka bawu mpe zonzilaka bawu bamambu yina. 7 Kasi ba zonzaka na yandi: “Samu na yinki mfumu ya munu ke na zonzaka mambu ya mutindu yayi? Bisadi ya nge lenda kanisa ata fioti ve kusala mambu ya mutindu yayi. 8 Nge zaba ti, mbongo yina beto kuzwaka na kati ya basaki ya beto, beto katukaka na bwala ya Kanana na kwiza vutula yawu. Wa’ faso ntangu yayi beto lenda laba arza to wolo na yinzo ya mfumu ya nge? 9 Kana nge kuzwa yawu na mosi ya bisadi ya nge, bika yandi kufwa, mpe ba yina ke bikana ke kuma bisadi ya mfumu ya munu.” 10 Na yawu yandi zonzaka: “Bika ya salama mutindu beno me zonza: Muntu yina beto ke kuzwa yawu na yandi ke vanda kisadi ya munu, kasi ba yina ke bikana ke vanda ve na mambu.” 11 Na yawu, na mbangu nyonso, mosi na mosi ya bawu tulaka saki ya yandi na ntoto mpe fungulaka yawu. 12 Yandi sosaka mbote-mbote, yandi bandaka na mwana ya ntete mpe manisaka na mwana-nsuka. Nsuka-nsuka ba kuzwaka kopo na saki ya Benzame.

13 Na yina, ba pasulaka binkuti ya bawu, mpe mosi na mosi ya bawu tulaka bima na zulu ya mbuluku ya yandi mpe ba vutukaka na mbanza. 14 Ntangu Yuda na bampangi ya yandi ya babakala kotaka na yinzo ya Yozefi, Yozefi vandaka ntete kuna. Mpe ba kubwaka na ntoto na mantwala ya yandi. 15 Yozefi zonzaka na bawu: “Wapi mambu beno me sala? Beno zaba ve ti muntu mutindu munu lenda tanga bamambu yina ke kwiza na mantwala?” 16 Na mambu yayi Yuda vutulaka: “Yinki beto lenda zonza na mfumu ya munu? Yinki beto lenda zonza? Mpe wa’ faso beto lenda lakisa ti beto ke ya kukwikama? Nzambi ya tsyeleka me lakisa pwelele foti ya bisadi ya nge. Ntangu yayi, beto me kuma bisadi ya mfumu ya munu, beto na muntu yina ba me kuzwa kopo na maboko ya yandi!” 17 Kasi yandi zonzaka: “Mu lenda kanisa ata fioti ve kusala mambu ya mutindu yayi! Muntu yina ba me kuzwa kopo na maboko ya yandi, ni yandi ke kuma kisadi ya munu. Na yina me tadila ba yina me bikana, beno kwenda na kizunu na sika ya tata ya beno.”

18 Na yawu, Yuda pusanaka pene-pene ya yandi mpe zonzaka: “Mu ke na bondilaka nge mfumu ya munu, mulemvo bika kisadi ya nge zonza mambu mosi na makutu ya mfumu ya munu, mpe kudasukila ve kisadi ya nge, samu nge ke mutindu Faraoni yandi mosi. 19 Mfumu ya munu yufulaka bisadi ya yandi, ‘Beno ke na tata mpe mpangi ya bakala?’ 20 Na yawu, beto zonzaka na mfumu ya munu, ‘Beto ke na tata yina me kuma ya kununa mpe na mwana mosi yina yandi kuzwaka na bununu ya yandi, mwana-nsuka. Kasi mpangi ya yandi yina ke mama mosi na yandi kufwaka, yandi me bikanaka kaka yandi mosi mpe tata ya yandi ke zolaka yandi mingi.’ 21 Na manima nge zonzaka na bisadi ya nge, ‘Beno natina munu yandi awa samu mu tala yandi.’ 22 Kasi beto zonzaka na mfumu ya munu, ‘Mwana yango lenda bika ve tata ya yandi. Kana yandi bika yandi, ntembe ve, tata ya yandi ke kufwa.’ 23 Na yawu, nge zonzaka na bisadi ya nge, ‘Kana mwana-nsuka ya beno kulumuka ve kintwadi na beno, beno ke tala dyaka ve kizizi ya munu.’

24 “Na yawu, beto kwendaka na sika ya tata ya beto yina ke kisadi ya nge mpe beto zonzilaka yandi mambu ya mfumu ya munu. 25 Na manima tata ya beto zonzaka, ‘Beno vutuka mpe beno sumba mwa madya samu na beto.’ 26 Kasi beto vutulaka, ‘Beto lenda kwenda ve kuna. Kana mwana-nsuka ya beto kulumuka ve kintwadi na beto, samu beto ke lenda ve kutala kizizi ya bakala yina kana mwana-nsuka ya beto vanda ve na beto. 27 Na manima tata ya beto kisadi ya nge zonzaka na beto, ‘Beno zaba ti kento ya munu butilaka munu kaka bana zole ya babakala. 28 Kasi mosi bikaka munu mpe mu zonzaka ti: “Ya lenda vanda ti kibulu ya brusu me pasula yandi bitini-bitini!” mpe mu ke talaka dyaka ve yandi tii bubu yayi. 29 Kana beno nata mpe mwana yayi ntama na meso ya munu, mpe kana mambu ya mpasi yina lenda nata yandi na lufwa kumina yandi, ntembe ve beno ke sala ti bansuki ya munu ya mpembe kukulumuka na ndyamu* na mpasi na ntima.

30 “Mpe kana mu vutuka ve na sika ya tata ya munu yina ke kisadi ya nge kintwadi na mwana yayi, mutindu luzingu* ya tata ke ya kukangama na luzingu* ya mwana, 31 ntangu kaka yandi ke tala ti mwana kele ve, yandi ke kufwa mpe bisadi ya nge ke sala ti bansuki ya mpembe ya kisadi ya nge, tata ya beto, kulumuka na ndyamu.* 32 Munu kisadi ya nge, mu zonzaka na tata ya munu na kupesa luzingu ya mwana na maboko ya munu, mpe mu zonzaka na yandi, ‘Kana mu vutula ve nge yandi mu ke sumuka na mantwala ya nge samu na ntangu nyonso.’ 33 Na yawu ntangu yayi, mulemvo, bika ti kisadi ya nge bikana na kisika ya mwana mutindu kisadi ya mfumu ya munu, mpe ti mwana vutuka na bampangi ya yandi. 34 Wa’ faso mu ke lenda kuvutuka na tata ya munu kana mwana ke ve na munu? Mu ke lenda ve kutala mpasi kumina tata ya munu!”

45 Yozefi vanda lenda dyaka ve kukanga ntima na mantwala ya bisadi ya yandi nyonso. Na yawu yandi gangaka na ngolo: “Beno basika!” Ata muntu vandaka dyaka ve na yandi ntangu yandi zonzaka na bampangi ya yandi nani yandi kele.

2 Na manima yandi bandaka kudila na ngolo, ya salaka ti bantu ya Ezipte kuwa yandi mpe ba vanda kuwa mpe yandi na yinzo ya Faraoni. 3 Nsuka-nsuka Yozefi zonzaka na bampangi ya yandi: “Mu ke Yozefi. Tata ya munu ke ntete moyo?” Kasi bampangi ya yandi lendaka ve kupesa yandi ata mvutu, samu ya lutilaka bawu. 4 Na yawu Yozefi zonzaka na bampangi ya yandi: “Mulemvo, beno kwiza pene-pene ya munu.” Na yawu, ba kwizaka pene-pene ya yandi.

Na manima yandi zonzaka: Mu ke Yozefi mpangi ya beno, yina beno tekisaka na Ezipte. 5 Kasi ntangu yayi beno kutala ve mpasi mpe beno kuzonza ve yimbi na bampangi, samu Nzambi filisaka munu na mantwala ya beno samu na kubumba luzingu. 6 Yayi ke mvula ya zole yina nsatu me kota na bwala, ya me bikana bamvula tanu yina ba ke balula ve ntoto mpe ke yonzika ve bambuma. 7 Kasi Nzambi filisaka munu na mantwala ya beno samu na kuvuukisa luzingu ya beno na mutindu ya ngitukulu, samu beno tatamana kuzinga na zulu ya ntoto. 8 Na yawu, ni beno ve filisaka munu awa, kasi ni Nzambi ya tsyeleka yina me sala ti mu vanda mfumu ya bantu yina ke pesaka malongi* na Faraoni mpe mfumu ya yinzo ya yandi nyonso mpe ntwadisi ya bwala nyonso ya Ezipte.

9 Beno vutuka mbangu na sika ya tata ya munu, mpe beno me fwana kuzonza na yandi, ‘Yayi ni mambu mwana ya nge Yozefi me zonza: “Nzambi me tula munu mfumu na zulu ya bwala nyonso ya Ezipte. Kulumuka na sika ya munu. Kwiza mbangu. 10 Nge me fwana kuzinga na bwala ya Goshene, pene-pene na munu: Nge, bana ya nge, mitekolo ya nge, mameme ya nge, bangombe ya nge, mpe bima nyonso ya nge. 11 Mu ke pesa nge madya kuna, samu nsatu ke vanda dyaka na kati ya bamvula tanu. Kana ve, nge, na dikanda ya nge, mpe bantu ya nge nyonso ke kuma bapovre.”’ 12 Beno na mpangi ya munu Benzame ke na talaka na meso ya beno mosi ti ya tsyeleka, ni munu ke na zonzaka na beno. 13 Na yawu, beno me fwana kuzonza na tata ya munu nkembo nyonso yina ke na munu na Ezipte mpe nyonso yina beno me tala. Ntangu yayi, beno sala mbangu mpe beno nata tata ya munu awa.”

14 Na manima yandi yambaka mpangi ya yandi Benzame na kudila mpe Benzame na kudila tulaka maboko ya yandi na laka ya yandi. 15 Na manima yandi pesaka bampangi ya yandi nyonso bizu mpe yambaka bawu na kudila mpe bampangi ya yandi sololaka na yandi.

16 Nsangu kumaka na yinzo ya Faraoni: “Bampangi ya Yozefi me kwiza!” Ya vandaka mbote na meso ya Faraoni mpe ya bisadi ya yandi. 17 Na yawu Faraoni zonzaka na Yozefi: “Zonza na bampangi ya nge, ‘Beno sala mutindu yayi: Beno tula bima na zulu ya bibulu ya beno mpe beno kwenda na bwala ya Kanana, 18 mpe beno baka tata ya beno mpe makanda ya beno nyonso mpe beno kwiza awa na sika ya munu. Mu ke pesa beno bima ya mbote ya bwala ya Ezipte, mpe beno ke kudya bitini ya kulutila mbote ya bwala.’ 19 Nge zonza mpe na bawu na kusala mutindu yayi: ‘Beno baka bapusu-pusu na bwala ya Ezipte samu na bana ya beno mpe bakento ya beno mpe beno me fwana kutula tata ya beno na mosi ya yawu mpe kukwiza awa. 20 Beno kunyonga ve samu na bima ya beno, samu bima ya kulutila mbote ya Ezipte ke samu na beno.’”

21 Mpe bana ya Izraele salaka mutindu yina, mpe Yozefi pesaka bawu bapusu-pusu kaka mutindu Faraoni zonzaka na yandi mpe yandi pesaka bawu madya samu na nzyetolo. 22 Na mosi na mosi ya bawu, yandi pesaka kinkuti ya kusoba, kasi na Benzame yandi pesaka bambongo ya bisengo ya arza 300 mpe binkuti tanu ya kusoba. 23 Mpe yandi filisaka tata ya yandi, bambuluku 10 yina vanda nata bima ya kitoko ya Ezipte, mpe bambuluku ya bakento 10 yina vanda nata bambuma, mampa mpe bima ya nkaka samu na nzyetolo ya tata ya yandi. 24 Na yawu, yandi bikaka bampangi ya yandi kwenda, mpe ntangu ba vanda kwenda, yandi zonzaka na bawu: “Beno kuswana ve na nzila.”

25 Na manima ba katukaka na bwala ya Ezipte mpe ba kumaka na bwala ya Kanana na sika ya tata ya bawu Yakobi. 26 Mpe ba pesaka yandi nsangu: “Yozefi ke ntete moyo mpe ni yandi ke na twadisaka bwala nyonso ya Ezipte!” Kasi Yakobi zonzaka ata kima samu yandi vanda ndimina ve bawu. 27 Ntangu ba zonzaka na yandi bamambu nyonso yina Yozefi zonzaka na bawu na kuzonza na yandi mpe ntangu yandi talaka bapusu-pusu yina Yozefi filisaka samu na yandi, tata ya bawu Yakobi kumaka na kilengi. 28 Izraele zonzaka na ndinga ya ngolo: “Ya me lunga! Mwana ya munu Yozefi ke ntete moyo! Mu me fwana kukwenda mpe kutala yandi tekila mu kufwa!”

46 Na yawu, Izraele bakaka bima ya yandi nyonso mpe kwendaka. Ntangu yandi kumaka na Beere-sheba, yandi pesaka minkayulu na Nzambi ya tata ya yandi Izaki. 2 Na manima Nzambi sololaka na Izraele na kimona-meso na mpimpa mpe zonzaka na yandi: “Yakobi, Yakobi!” Yandi vutulaka: “Munu yandi yayi!” 3 Nzambi zonzaka: “Mu ke Nzambi ya tsyeleka, Nzambi ya tata ya nge. Kuvanda ve na boma ya kukulumuka na Ezipte, samu kuna mu ke kumisa nge dikanda ya nene. 4 Mu ke kulumuka munu mosi na nge na Ezipte, mpe munu mosi mpe ke sala ti nge katuka kuna mpe Yozefi ke tula diboko ya yandi na meso* ya nge.”

5 Na manima, Yakobi katukaka na Beere-sheba, mpe bana ya Izraele nataka tata ya bawu Yakobi na bana ya bawu, bakento ya bawu na bapusu-pusu yina Faraoni filisaka samu na kunata bawu. 6 Ba bakaka bikunku ya bibulu ya bawu mpe bima ya bawu yina ba kuzwaka na bwala ya Kanana. Mpe ba kumaka na Ezipte, Yakobi na bana ya yandi nyonso na yandi. 7 Yakobi nataka na yandi na Ezipte bana ya yandi ya babakala, mitekolo ya yandi ya babakala, bana ya yandi ya bakento mpe mitekolo ya yandi ya bakento; bana ya yandi nyonso.

8 Yayi ni bankumbu ya bana ya Izraele ya babakala yina kotaka na Ezipte, bana ya Yakobi ya babakala: Mwana ya Yakobi ya ntete vandaka Rubeni.

9 Bana ya Rubeni vandaka Anoke, Palu, Ezerone, na Karmi.

10 Bana ya Simeyone vandaka Yemuele, Yamine, Owade, Yakine, Zoware na Shawule yina vandaka mwana ya kento ya Kanana.

11 Bana ya Levi vandaka Gershone, Keyate na Merari.

12 Bana ya Yuda vandaka Ere, Onane, Shela, Pereze na Zera. Kasi Ere na Onane kufwaka na bwala ya Kanana.

Bana ya Pereze vandaka Ezerone na Amule.

13 Bana ya Izakare vandaka Tola, Puva, Lobe na Shimrone.

14 Bana ya Zabulone vandaka Serede, Elone na Yahleele.

15 Yayi ni bana ya babakala yina Lea butilaka Yakobi na Padane-arami mpe mwana ya yandi ya kento Dina. Bana ya yandi nyonso ya babakala na ya bakento vandaka 33.

16 Bana ya Gade vandaka Zifiyoni, Agi, Shuni, Ezebone, Eri, Arode na Areli.

17 Bana ya Azere vandaka Imnah, Ishva, Ishvi na Beria mpe mpangi ya bawu ya kento vandaka Sera.

Bana ya Beria vandaka Hebere na Malkiele.

18 Yayi ke bana ya Zilpa ya babakala, yina Labani pesaka na Lea mwana ya yandi ya kento. Yandi butaka bawu na Yakobi: Ba vandaka bawu 16.*

19 Bana ya Rashele kento ya Yakobi vandaka Yozefi na Benzame.

20 Bana yina Yozefi butaka na bwala ya Ezipte vandaka Manase na Efrayime. Yandi butaka bawu na Asenate mwana ya Potifera nganga-nzambi ya One.*

21 Bana ya Benzame vandaka: Bela, Bekere, Ashebele, Gera, Naamane, Eyi, Roshe, Mupime, Upime na Arede.

22 Yayi ni bana ya babakala yina Rashele butilaka Yakobi: Ba vandaka bawu 14.*

23 Mwana ya Dane vandaka Ushime.

24 Bana ya Neftali vandaka Yahzeele, Guni, Yezere na Shileme.

25 Yayi bana ya Bila ya babakala, yina Labani pesaka na mwana ya yandi ya kento Rashele. Yandi butaka bawu na Yakobi: Ba vandaka bawu 7.*

26 Bana nyonso ya Yakobi yina kotaka na yandi na Ezipte vandaka 66, kukatula bakento ya bana ya yandi. 27 Yozefi butaka bana zole* na Ezipte. Bantu nyonso* ya yinzo ya Yakobi yina kotaka na Ezipte vandaka 70.

28 Yakobi filisaka Yuda na mantwala na kwenda zonza na Yozefi ti yandi me kuma pene ya Goshene. Ntangu ba kumaka na bwala ya Goshene, 29 Yozefi lombaka ba bongisila yandi pusu-pusu mpe kwendaka bwabana tata ya yandi Izraele na Goshene. Ntangu yandi kumaka na mantwala ya yandi, yandi yambaka yandi* mpe dilaka mingi.* 30 Na manima Izraele zonzaka na Yozefi: “Awa mu lenda kufwa. Mu me tala kizizi ya nge mpe mu me zaba ti nge ke moyo.”

31 Na manima, Yozefi zonzaka na bampangi ya yandi mpe na bantu nyonso ya yinzo ya tata ya yandi: “Beno bika mu kwenda mpe mu zonza na Faraoni ti bampangi ya munu mpe bantu ya dikanda ya munu me katuka na bwala ya Kanana samu na kukwiza na sika ya munu. 32 Ba ke mivungi mpe bantu yina ke kipeke bibulu, mpe ba me nata bikunku ya bawu ya mameme, bikunku ya bawu ya bangombe mpe bima nyonso ya bawu. 33 Ntangu Faraoni ke bokila beno mpe ke yufula beno, ‘Wapi kisalu beno ke salaka?’ 34 Beno me fwana kuzonza, ‘Kubanda buntwenya tii bubu yayi bisadi ya nge mpe bankooko ya beto ke kipeke kaka bibulu. Na yawu, beno ke zinga na bwala ya Goshene, samu bantu ya Ezipte ke yiinaka mivungi ya mameme.

47 Na yawu Yozefi kwendaka zonza na Faraoni: “Tata ya munu na bampangi ya munu me katuka na bwala ya Kanana na mameme ya bawu, bangombe ya bawu, mpe bima nyonso ya bawu. Ba ke na bwala ya Goshene.” 2 Yandi bakaka bampangi ya yandi ya babakala tanu, mpe lakisaka bawu na Faraoni.

3 Faraoni yufulaka bampangi ya yandi: “Wapi kisalu beno ke salaka? Ba vutulaka yandi: “Bisadi ya nge na bankooko ya beto ke mivungi ya mameme banda bumwana.” 4 Mpe ba bwelaka: “Beto me kwiza zinga na bwala ya bunzenza, samu nsatu ke ngolo na bwala ya Kanana mpe ya ke ve na matiti ya kudikisa bibulu ya bisadi ya nge. Na yawu, bika bisadi ya nge zinga na bwala ya Goshene.” 5 Na yawu Faraoni zonzaka na Yozefi: “Tata ya nge na bampangi ya nge me kwiza awa na sika ya nge. 6 Bwala ya Ezipte ke na maboko ya nge. Baka kisika ya kulutila mbote na bwala mpe pesa yawu na tata ya nge mpe na bampangi ya nge samu ba zinga kuna. Bika ba zinga na bwala ya Goshene mpe kana nge zaba na kati ya bawu bantu yina ke na makoki, pesa bawu bibulu ya munu samu ba kengidila bawu.

7 Na manima, Yozefi nataka tata ya yandi Yakobi mpe lakisaka yandi na Faraoni, mpe Yakobi sakumunaka Faraoni. 8 Faraoni yufulaka na Yakobi: “Wapi bamvula ke na nge?” 9 Yakobi vutulaka na Faraoni: “Ya me sala bamvula 130 yina mu ke na yenga-yengaka. Bamvula ya luzingu ya munu me vanda ndambu na bamambu ya mpasi, mpe ya me vanda ve mingi mutindu bamvula ya bankooko ya munu yina vanda yenga-yengaka mpe. 10 Na manima Yakobi sakumunaka Faraoni mpe basikaka.

11 Na yawu, Yozefi bongisaka kisika ya kuvanda samu na tata ya yandi na bampangi ya yandi, mpe pesaka bawu kisika ya kulutila mbote na bwala ya Ezipte, na bwala ya Raamsese, kaka mutindu Faraoni zonzaka na yandi. 12 Mpe Yozefi tatamanaka kupesa madya* na tata ya yandi mpe bampangi ya yandi mpe na bantu nyonso ya yinzo ya tata ya yandi, na kutadilaka lutangu ya bana ya bawu.

13 Madya vandaka dyaka ve na bwala nyonso, samu nsatu vandaka ngolo mingi mpe bantu ya bwala ya Ezipte mpe ya bwala ya Kanana kumaka ya kulemba samu na nsatu. 14 Yozefi vanda vukisa mbongo nyonso ya bwala ya Ezipte na ya bwala ya Kanana yina bantu vanda pesa yandi samu na kusumba bambuma, mpe yandi vanda tula yawu na yinzo ya Faraoni. 15 Ntangu mbongo ya bwala ya Ezipte na ya bwala ya Kanana manisaka, bantu nyonso ya bwala ya Ezipte bandaka kukwiza na sika ya Yozefi, mpe zonzaka: “Pesa beto madya! Samu na yinki beto ke kufwa na meso ya nge samu beto ke dyaka ve na mbongo?” 16 Na yawu, Yozefi zonzaka: “Kana beno ke dyaka ve na mbongo, beno baka bibulu ya beno mpe beno pesa munu yawu samu mu pesa beno madya.” 17 Na yawu, ba bandaka kupesa bibulu ya bawu na Yozefi, mpe Yozefi vanda pesa bawu madya na kisika ya bampunda ya bawu, bibulu ya bawu, mameme ya bawu, mpe bambuluku ya bawu, mpe yandi vanda pesa bawu madya na kisika ya bibulu ya bawu nyonso na kati ya mvula yina.

18 Ntangu mvula yina manisaka, ba bandaka kukwiza na sika ya yandi mvula yina landaka, mpe zonzaka: “Beto ke bumbila ve na mfumu ya munu ti mbongo na bibulu ya beto, beto me pesa yawu na mfumu ya beto. Beto ke dyaka ve na kima ya kupesa mfumu ya munu, katula kaka banzutu ya beto mpe ntoto ya beto. 19 Samu na yinki beto ke kufwa na meso ya nge, beto na ntoto ya beto? Sumba beto na ntoto ya beto samu na madya, mpe beto ke kuma bisadi ya Faraoni, mpe ntoto ya beto ke kuma ya yandi. Pesa beto bambuma samu beto zinga mpe beto kufwa ve mpe samu ntoto ya beto bikana ve na ata muntu. 20 Na yawu, Yozefi sumbaka bantoto nyonso ya bantu ya Ezipte samu na Faraoni, samu muntu nyonso ya Ezipte tekaka bilanga ya yandi, samu na nsatu ya ngolo mpe bwala nyonso kumaka ya Faraoni.

21 Yandi zonzaka na bantu nyonso ya Ezipte na kukatuka bisika yina ba vandaka samu na kukwenda na bambanza. 22 Kaka ni bantoto ya banganga-nzambi yandi sumbaka ve, samu banganga-nzambi vanda kudyaka madya yina Faraoni vanda pesaka bawu mpe ba vanda zingaka kaka na yawu. Ni na yawu ba tekisa ve bantoto ya bawu. 23 Na manima Yozefi zonzaka na bantu: “Beno tala, bubu yayi mu me sumba beno na ntoto ya beno samu na Faraoni. Yayi bambuma samu na beno, mpe beno me fwana kukunda yawu na ntoto. 24 Na ntangu ya kukatula bima na bilanga, beno kabula yawu na bikunku tanu, beno pesa kikunku mosi na Faraoni. Mpe bikunku yiya yina ke bikana ke vanda ya beno, samu na bilanga ya beno, mpe mutindu madya samu na beno, samu na bantu ya yinzo ya beno, mpe samu na bana ya beno. 25 Na yawu, ba zonzaka: “Nge me vuukisa luzingu ya beto. Bika ti beto vanda ya kundimama na meso ya mfumu ya munu, mpe beto kuma bisadi ya Faraoni.” 26 Na manima Yozefi kumisaka yawu musiku,* yina ba ke sadilaka tii bubu yayi na bwala ya Ezipte, ti kikunku mosi na kati ya bikunku tanu ke ya Faraoni. Kaka ni bantoto ya banganga-nzambi kumaka ve ya Faraoni.

27 Izraele tatamanaka kuvanda na bwala ya Ezipte, na bwala ya Goshene, mpe ba vandaka kuna, ba butaka mpe ba kumaka mingi. 28 Mpe Yakobi zingaka bamvula 17 na bwala ya Ezipte. Na yawu, bamvula nyonso ya luzingu ya yandi salaka 147.

29 Ntangu Izraele kumaka pene-pene na lufwa, yandi bokilaka mwana ya yandi Yozefi mpe zonzaka: “Kana mu me ndimama na meso ya nge, mulemvo tula diboko ya nge na yisi ya kwise ya munu, lakisa munu luzolo ya kukwikama mpe kukwikama. Mulemvo kuzika ve munu na Ezipte. 30 Ntangu mu ke kufwa, nge me fwana kubasisa munu na Ezipte mpe kukwenda zika munu na ndyamu ya bankooko ya munu.” Mpe Yozefi zonzaka: “Mu ke sala kaka mutindu nge me zonza na munu.” 31 Na manima Yakobi zonzaka: “Zenga ndefi na mantwala ya munu.” Na yawu, Yozefi zengaka ndefi na mantwala ya Izraele. Mpe na yintu ya mfulu ya yandi, Izraele fukamaka na mantwala ya Nzambi

48 Na manima ya bamambu yayi, ba zonzaka na Yozefi: “Tala, tata ya nge ke na kumaka ya kulemba.” Na yawu yandi bakaka bana ya yandi zole ya babakala Manase na Efrayime. 2 Na manima ba zonzaka na Yakobi: “Mwana ya nge Yozefi me kwiza tala nge.” Na yawu, Izraele salaka bangolo mpe vandaka na mfulu ya yandi. 3 Mpe Yakobi zonzaka na Yozefi:

“Nzambi ya Ngolo-Nyonso basikilaka munu na Luze na bwala ya Kanana mpe yandi sakumunaka munu. 4 Mpe yandi zonzaka na munu, ‘Mu ke sala ti nge buta, mpe mu ke sala ti nge kuma mingi, mpe mu ke kumisa nge kimvuka ya makanda, mpe mu ke pesa bwala yayi na bana* ya nge na manima ya nge samu na ntangu nyonso.’ 5 Ntangu yayi bana ya nge zole yina nge me buta na bwala ya Ezipte tekila mu kwiza na Ezipte me kuma bana ya munu. Efrayime na Manase me kuma bana ya munu kaka mutindu Rubeni na Simeyone. 6 Kasi bana yina nge ke buta na manima ya bawu, ke vanda bana ya nge. Ba ke bokila bawu na bankumbu ya bampangi ya bawu, mpe ba ke kuzwa ndambu ya dikabu ya bampangi ya bawu. 7 Ntangu mu vanda katuka na Padane, Rashele kufwaka pene-pene ya munu na bwala ya Kanana, ntangu beto vandaka ntete ntama na bwala ya Efrata. Na yawu, mu zikaka yandi kuna na nzila ya Efrata ya zola zonza Betelemi.”

8 Na manima, Izraele talaka bana ya Yozefi mpe yufulaka: “Yayi ke banani?” 9 Na yawu Yozefi zonzaka na tata ya yandi: “Ya ke bana yina Nzambi me pesa munu na bwala yayi.” Mpe Yakobi zonzaka: “Mulemvo natina munu bawu samu mu sakumuna bawu.” 10 Meso ya Izraele vandaka ya kulemba samu yandi kumaka ya kununa mingi, mpe yandi vanda lenda dyaka ve kutala. Na yawu, Yozefi nataka bawu pene-pene ya yandi mpe yandi pesaka bawu bizu, mpe yambaka bawu. 11 Izraele zonzaka na Yozefi: “Mu vanda kanisa ata fioti ve ti mu zola tala dyaka kizizi ya nge, kasi awa Nzambi me sala ti mu tala mpe na bana* ya nge. 12 Na manima, Yozefi katulaka bawu na nkata ya Izraele, mpe fukamaka kizizi na ntoto.

13 Na manima Yozefi bakaka bawu nyonso zole na maboko ya yandi. Yandi bakaka Efrayime na diboko ya yandi ya bakala samu yandi vanda na diboko ya Izraele ya kento mpe yandi bakaka Manase na diboko ya yandi ya kento samu yandi vanda na diboko ya Izraele ya bakala, mpe yandi nataka bawu pene-pene ya yandi. 14 Kasi Izraele tulaka diboko ya yandi ya bakala na zulu ya yintu ya Efrayime ata ti yandi vandaka leki mpe yandi tulaka diboko ya yandi ya kento na zulu ya yintu ya Manase. Yandi zabaka ntangu yandi vanda tula maboko ya yandi mutindu yina, samu Manase vandaka mwana ya ntete. 15 Mpe yandi sakumunaka Yozefi mpe zonzaka:

17 Ntangu Yozefi talaka ti tata ya yandi bikaka diboko ya yandi ya bakala na yintu ya Efrayime, ya sepelisaka ve yandi. Na yawu, yandi sosaka kukatula diboko ya tata ya yandi na yintu ya Efrayime samu na kutula yawu na yintu ya Manase. 18 Yozefi zonzaka na tata ya yandi: “Faso yina ve, tata ya munu, samu ti ni yandi yayi mwana ya ntete. Tula diboko ya nge ya bakala na zulu ya yintu ya yandi.” 19 Kasi tata ya yandi vanda manga mpe zonzaka: “Mu zaba mwana ya munu, mu zaba. Yandi mpe ke vanda dikanda, mpe yandi ke vanda nene. Kasi leki ya yandi ke vanda nene kuluta yandi mpe bana* ya yandi ke vanda mingi mutindu makanda mingi.” 20 Mpe kilumbu yina, yandi tatamanaka na kusakumuna bawu, mpe kuzonza:

Yandi vanda bika ve kutula Efrayime na mantwala ya Manase.

21 Na manima Izraele zonzaka na Yozefi: “Mu mase kufwa. Kasi, ntembe ve, Nzambi ke tatamana na kuvanda na beno, mpe ke vutula nge na bwala ya batata ya nge. 22 Mu ke na pesaka nge kitini mosi ya bwala* kulutila bampangi ya nge, kitini yina mu bakaka na maboko ya Baamorite na mbele ya munu ya mvita mpe na munduki ya munu ya bafleshe.”*

49 Mpe Yakobi bokilaka bana ya yandi ya babakala mpe zonzaka na bawu: “Beno vukana kisika mosi samu mu zonza na beno bamambu yina ke kumina beno na bilumbu yina ke kwiza. 2 Beno vukana mpe beno kuwa, beno bana ya Yakobi, ee, beno kuwa Izraele tata ya beno.

3 “Rubeni, ni nge mwana ya munu ya ntete, ngolo ya munu mpe kubanda ya ngolo ya munu ya kubuta, nge muntu me lutila na nkembo mpe na ngolo. 4 Nge ke lutila ve bampangi ya nge samu na kuvandaka mutindu maza yina ke na ninganaka ngolo mpe yina ba lenda kutika ve, nge vukisaka nzutu na kento ya tata ya nge.* Na ntangu yina nge zitisaka ve dikwela ya munu. Ee, nge vukisaka nzutu na kento ya munu.

5 “Simeyone na Levi ke bampangi. Ba sadilaka binwanunu ya bawu samu na kufwa. 6 O mwela ya munu, kuvanda ve kintwadi na bawu. O ntima ya munu,* kuvukana ve na bawu, samu na nkele ya bawu, ba kufwaka bantu mpe na kilengi ya bawu, ba zengaka misisa ya bangombe. 7 Ndoko kuvanda na nkele ya bawu samu ya ke yimbi mingi, mpe na kudasuka ya bawu samu ya ke ngolo. Bika mu kabula bawu na Yakobi, mpe bika mu mwangisa bawu na Izraele.

8 “Nge Yuda, bampangi ya nge ke kembila nge. Diboko ya nge ke vanda na laka ya bambeni ya nge. Bana ya tata ya nge ke fukama na mantwala ya nge. 9 Yuda kele mwana ya nkosi ya bakala. Mwana ya munu, nge ke kudya kibulu mpe ntembe ve nge ke telama, mpe mutindu nkosi, nani ke meka kuvumbula yandi? 10 Yinti ya bumfumu ke katuka ve na Yuda mpe yinti ya lutumu yina ke na kati-kati ya makulu ya yandi ke katuka ve tii ntangu Shilo* ke kwiza. Mpe bantu nyonso ke tumama na yandi. 11 Yandi ke kanga mbuluku ya yandi na yinti ya vinu mpe mwana ya mbuluku ya yandi na yinti ya vinu ya mbote. Yandi ke sukula kinkuti ya yandi na vinu mpe na maza ya bambuma ya vinu. 12 Meso ya yandi ke mbwaki ya ngolo samu na vinu mpe meno ya yandi ke mpembe samu na miliki.

13 “Zabulone ke vanda pene ya mubu, pene ya kisika yina bamasuwa ke telamaka mpe ndilu ya yandi ke vanda tii na Sidoni.

14 “Izakare ke mbuluku yina ke na mikwa ya ngolo. Yandi me lala na kati-kati ya basaki zole ya kiti ya mbuluku. 15 Mpe yandi ke tala ti kisika ya kupema ke mbote mpe ti bwala ke kitoko. Yandi ke kulumusa dipeka ya yandi samu na kunata kizitu mpe ke bika ba salisa yandi kisalu ya ngolo.

16 “Dane yina ke mosi ya mabuta ya Izraele ke sambisa bantu ya dikanda ya yandi. 17 Bika ti Dane vanda nyoka yina ke pene-pene na nzila, nyoka ya mampoka yina ke na nzila, yina ke tatikaka binkoso ya mpunda samu muntu yina ke na nataka yawu kubwa na manima. 18 Mu ke vingila luvukusu na sika ya nge, O Yehova.

19 “Gade, kimvuka ya miyibi ke nwanisa yandi. Kasi, yandi ke nwanisa bawu na manima ya bawu.

20 “Mampa* ya Azere ke vanda mingi,* mpe yandi ke pesa madya yina me bonga na mfumu.

21 “Neftali ke nkabi ya yinda. Yandi ke na zonzaka bamambu ya kitoko.

22 “Yozefi ke kintala* ya yinti yina ke butaka bambuma, yinti yina ke butaka bambuma yina ke pene-pene ya mukelo, yina bintala ya yawu ke na zulu ya kibaka. 23 Kasi bantu yina ke sadilaka minduki ya bafleshe vanda tatamana na kukwamisa yandi mpe kukubula yandi bafleshe. Ba vanda tatamana na kubumbila yandi nkele. 24 Ata mpila yina, yandi vandaka kaka ya kusimba ngolo munduki ya yandi ya bafleshe, mpe maboko ya yandi vandaka kaka ngolo mpe ya kubongama. Ya vanda katuka na maboko ya ngolo ya Yakobi, na muvungi, ditadi ya Izraele. 25 Yandi* me katuka na Nzambi ya tata ya yandi, mpe Nzambi ke sadisa yandi, mpe yandi ke na Nzambi ya Ngolo-Nyonso, mpe yandi ke sakumuna yandi na balusakumunu yina ke katuka na zulu, mpe yina ke katuka na yisi ya ntoto, mpe na balusakumunu ya mabene mpe ya kivumu. 26 Balusakumunu ya tata ya yandi ke vanda ya kulutila balusakumunu ya bamongo ya ntangu nyonso, mpe bima ya mbote ya bamongo. Ya ke tatamana na kuvanda na zulu ya yintu ya Yozefi, na zulu ya yintu ya muntu yina ba kabulaka na bampangi ya yandi.

27 Benzame ke tatamana na kupasula bibulu mutindu yimbwa ya brusu. Na suka, yandi ke kudya yina yandi me kuzwa, mpe na nkokila, yandi ke kabulu yina yandi me kuzwa.

28 Bawu nyonso yayi ni makanda 12 ya Izraele, mpe yayi ni bamambu yina tata ya bawu zonzaka na bawu ntangu yandi sakumunaka bawu. Yandi pesaka mosi na mosi ya bawu lusakumunu yina me lunga samu na yandi.

29 Na manima, yandi pesaka bawu musiku yayi: Mu mase vukana na dikanda ya munu.* Beno zika munu kintwadi na batata ya munu na ditadi yina ke na bilanga ya Efrone muntu ya Ete, 30 ditadi ya bilanga ya Makpela yina ke na mantwala ya Mamre na bwala ya Kanana, bilanga yina Abrahami sumbaka na Efrone muntu ya Ete mutindu ndyamu. 31 Ni kuna ba zikaka Abrahami mpe kento ya yandi Sara. Ni kuna ba zikaka Izaki mpe kento ya yandi Rebeka, mpe ni kuna mu zikaka Lea. 32 Bilanga na ditadi yina ke na kati ya yawu, ba sumbaka yawu na bana ya Ete

33 Yakobi manisaka kupesa misiku yayi na bana ya yandi. Na manima yandi vutulaka makulu ya yandi na zulu ya mfulu, basisaka pema ya yandi ya nsuka mpe vukanaka na dikanda ya yandi.*

50 Na manima, Yozefi kubwaka na tata ya yandi, yandi dilaka na zulu ya yandi mpe pesaka yandi bizu. 2 Mpe, Yozefi pesaka musiku na minganga yina vanda salaka samu na yandi, na kutula tata ya yandi manganga yina ke sala ti yandi bola ve. Na yawu, minganga yina tulaka Izraele manganga, 3 mpe ba bakaka bilumbu 40 samu na yandi, samu ni ntangu yayi ya ke bakaka na kutula manganga samu muntu bola ve. Mpe bantu ya Ezipte tatamanaka kudila yandi na kati ya bilumbu 70.

4 Ntangu bilumbu ya kudila yandi lutaka, Yozefi zonzaka na bantu ya yinzo ya Faraoni: “Kana mu ke ya kundimama na meso ya beno, beno pesa Faraoni nsangu yayi: 5 ‘Tata ya munu zengisaka munu ndefi, yandi zonzaka: “Tala! Mu mase kufwa. Nge kwenda zika munu na ndyamu ya munu yina mu timunaka na bwala ya Kanana.” Mulemvo, bika mu kwenda zika tata ya munu. Na manima, mu ke vutuka.’” 6 Faraoni vutulaka: “Kwenda mpe zika tata ya nge, kaka mutindu yandi zengisaka nge ndefi.”

7 Na yawu, Yozefi kwendaka zika tata ya yandi, mpe bisadi nyonso ya Faraoni kwendaka na yandi, bakuluntu ya yinzo ya Faraoni mpe bakuluntu nyonso ya bwala ya Ezipte, 8 mpe bantu nyonso ya yinzo ya Yozefi, mpe bampangi ya yandi mpe bantu ya yinzo ya tata ya yandi. Kaka bana ya bawu ya fioti mpe mameme ya bawu na bangombe ya bawu bikanaka na bwala ya Goshene. 9 Bapusu-pusu mpe bantu yina ke nataka yawu kwendaka na yandi, mpe camp ya bawu vandaka na bantu mingi. 10 Ntangu ba kumaka na Atade, na kisika ya kukatula bampusu ya bambuma, na kizunga ya Yordani, kuna, ba dilaka mingi mpe na ngolo. Mpe Yozefi dilaka tata ya yandi na kati ya bilumbu 7. 11 Bantu ya Kanana talaka bawu ntangu ba vanda dila na Atade, kisika yina ba ke katulaka bampusu ya bambuma, mpe ba zonzaka: “Yayi ke mafwa ya nene samu na bantu ya Ezipte!” Ni na yawu ba bokilaka yawu Abele-mizrayime, yina ke na kizunga ya Yordani.

12 Na yawu, bana ya Yakobi salaka bamambu nyonso yina yandi zonzaka na bawu na kusala. 13 Bana ya yandi ya babakala nataka yandi na bwala ya Kanana mpe zikaka yandi na ditadi ya nene na bilanga ya Makpela, bilanga yina ke na mantwala ya Mamre yina Abrahami sumbaka na Efrone muntu ya Ete mutindu ndyamu. 14 Na manima ya kuzika tata ya yandi, Yozefi vutukaka na Ezipte na bampangi ya yandi mpe na bantu nyonso yina kwendaka na yandi samu na kuzika tata ya yandi.

15 Ntangu bampangi ya Yozefi talaka ti tata ya bawu me kufwa, ba zonzaka: “Ya lenda vanda ti Yozefi bumbilaka beto nkele, mpe ti yandi ke vutula beto yimbi nyonso yina beto salaka yandi.” 16 Na yawu, ba filisaka nsangu yayi na Yozefi: “Tata ya nge pesaka musiku yayi tekila yandi kufwa: 17 ‘Yayi ni mambu beno ke zonza na Yozefi: “Mu ke na bondilaka nge, mulemvo, lemvokila mambu yina bampangi ya nge salaka nge mpe disumu yina ba salaka na mpasi yina ba talisaka nge.” Na yawu, mulemvo, lemvokila bisadi ya Nzambi ya tata ya nge.” Mpe Yozefi dilaka ntangu ba zonzaka na yandi yawu. 18 Na manima, bampangi ya yandi mpe kwizaka mpe fukamaka na mantwala ya yandi mpe zonzaka: “Beto me kuma bisadi ya nge!” 19 Yozefi zonzaka na bawu: “Beno kuvanda ve na boma. Mu ke kwandi na kisika ya Nzambi? 20 Ata ti beno vanda sosa kusala munu yimbi, Nzambi kanisaka kubalula yimbi yina na mbote, mpe kuvuukisa bantu mingi, mutindu yandi me sala yawu bubu yayi. 21 Na yawu, beno kuvanda ve na boma. Mu ke tatamana na kupesa beno na bana ya beno ya fioti madya.” Na mutindu yina, yandi kindisaka bawu mpe zunisaka bantima ya bawu na mutindu ya yandi ya kuzonza.

22 Mpe Yozefi tatamanaka na kuzinga na Ezipte, yandi na bantu ya yinzo ya tata ya yandi, mpe Yozefi zingaka bamvula 110. 23 Yozefi talaka bana ya Efrayime tii na dibuta ya tatu, mpe bana ya Makire, mwana ya Manase ya bakala. Ba butaka bawu na makulu ya Yozefi.* 24 Nsuka-nsuka, Yozefi zonzaka na bampangi ya yandi: “Mu mase kufwa. Kasi ya tsyeleka, Nzambi ke tula beno dikebi, mpe ntembe ve, yandi ke basisa beno na bwala yayi mpe ke nata beno na bwala yina yandi zengaka ndefi na Abrahami, na Izaki, mpe na Yakobi.” 25 Na yawu, Yozefi zengisaka bana ya Izraele ndefi, mpe yandi zonzaka: “Ya tsyeleka, Nzambi ke tula beno dikebi. Beno me fwana kukatula mikwa ya munu awa.” 26 Mpe Yozefi kufwaka na bamvula 110. Ba tulaka yandi manganga samu yandi bola ve, mpe ba tulaka yandi na sanduku ya mvumbi* na Ezipte.