NSANGU YA MBOTE YA MATAYI

1 Yayi mukanda yina ke zonzilaka disolo* ya Yesu Kristo,* mwana ya Davidi, mwana ya Abrahami:

17 Na yawu, kubanda Abrahami tii na Davidi, bankooko nyonso yina lutaka, vandaka bankooko 14. Kubanda Davidi tii na ntangu ba nataka bantu ya Izraele na Babiloni, bankooko 14, mpe kubanda ntangu ba nataka bantu ya Izraele na Babiloni tii na Kristo, bankooko 14.

18 Yayi ni mutindu yina Yesu Kristo butukaka: Na ntangu yina mama ya yandi Maria vandaka na nsilulu ya makwela na sika ya Yozefi, yandi kuzwaka kivumu na ngolo ya mpeve ya santu* tekila makwela ya bawu. 19 Kasi samu bakala ya yandi Yozefi vandaka muntu ya lunungu,* mpe yandi zolaka ve kutalisa Maria nsoni na meso ya bantu, yandi kanisaka kufwa makwela na mansweki. 20 Kasi ntangu yandi vanda kanisa na mambu nyonso yayi, mbazi ya Yehova* basikilaka yandi na ndosi, mpe zonzaka: “Yozefi mwana ya Davidi, kuvanda ve na boma ya kubaka Maria kento ya nge na yinzo ya nge, samu kivumu yina yandi me kuzwa, yandi me kuzwa yawu na ngolo ya mpeve ya santu. 21 Yandi ke buta mwana ya bakala, mpe nge ke bokila yandi Yesu,* samu ti yandi ke vuukisa bantu na masumu ya bawu.” 22 Nyonso yayi salamaka samu na kulungisa mambu yina Yehova* zonzaka na nzila ya mbikudi ya yandi: 23 “Tala! Mwana ya kento yina me zaba ntete ve babakala ke kuzwa kivumu, mpe yandi ke buta mwana ya bakala, mpe ba ke bokila yandi Emanwele,” yina zola zonza, “Nzambi ke na beto.”

24 Na manima, Yozefi vumbukaka na pongi, mpe yandi salaka mutindu mbazi ya Yehova* zonzaka na yandi. Yandi tulaka kento ya yandi na yinzo. 25 Kasi Yozefi vukisaka ve nzutu na yandi tii ntangu Maria butaka mwana ya bakala, mpe Yozefi bokilaka yandi Yesu.

2 Yesu butukaka na Betelemi ya Zude ntangu Erode* vandaka mfumu. Na manima, banganga* yina ke tangaka bambwetete samu na kuzaba bamambu yina ke kwiza na mantwala, katukaka na Esti mpe kwizaka na Yeruzalemi. 2 Ba yufulaka: “Mwana yina me butuka samu na kuvanda mfumu ya Bazwife ke wapi kisika? Samu ti beto talaka mbwetete ya yandi ntangu beto vandaka na Esti, mpe beto me kwiza samu na kufukama* na mantwala ya yandi.” 3 Ntangu mfumu Erode na bantu nyonso ya Yeruzalemi kuwaka yawu, ba vandaka dyaka ve na kizunu. 4 Yandi vukisaka bamfumu nyonso ya banganga-nzambi na basoniki, mpe yandi yufulaka bawu wapi kisika Kristo* zola butuka. 5 Ba zonzaka na yandi: “Na Betelemi ya Zude, samu mbikudi sonikaka mutindu yayi, 6 ‘Mpe nge, O Betelemi ya bwala ya Zude, nge ke ata fioti ve mbanza ya kulutila fioti na kati* ya bamfumu ya Zude, samu ti mfumu mosi ke basika na kati ya nge, yina ke vanda muvungi samu na dikanda ya munu Izraele.’”

7 Na manima, Erode bokilaka na mansweki banganga yango. Yandi yufulaka bawu samu na kuzaba mbote-mbote na wapi ntangu mbwetete yina basikaka. 8 Na yawu, yandi filisaka bawu na Betelemi, mpe yandi zonzaka na bawu: “Beno kwenda sosa mwana yina mbote-mbote, mpe ntangu beno ke tala yandi, beno kwiza zonzila munu, samu munu mpe mu kwenda fukama na mantwala ya yandi.” 9 Na manima ya kuwa mfumu, ba kwendaka. Mpe mbwetete yina ba talaka ntangu ba vandaka na Esti twadisaka bawu mpe ya kwendaka telama na zulu ya kisika yina mwana vandaka. 10 Ntangu ba talaka mbwetete yina, ba sepelaka mingi. 11 Ntangu ba kotaka na yinzo, ba talaka mwana na mama ya yandi Maria, ba kubwaka na ntoto mpe ba fukamaka na mantwala ya mwana. Ba basisaka mpe bima ya bawu ya ntalu mpe ba pesaka mwana makabu: wolo, maaka ya nsunga ya kitoko* na mananasi ya mire. 12 Kasi samu Nzambi kebisaka bawu na ndosi na kuvutuka ve na Erode, ba bakaka nzila ya nkaka samu na kuvutuka na bwala ya bawu.

13 Ntangu ba kwendaka, mbazi ya Yehova* talanaka na Yozefi na ndosi mpe zonzaka: “Telama, baka mwana na mama ya yandi mpe kima na Ezipte. Vanda kuna tii ntangu mu ke zonza na nge na kuvutuka, samu ti na mwa ntangu fioti, Erode ke sosa mwana samu na kufwa yandi.” 14 Na yawu, Yozefi telamaka na mpimpa yina, yandi bakaka mwana na mama ya yandi, mpe ba kwendaka na Ezipte. 15 Yandi bikanaka kuna tii ntangu Erode kufwaka. Ya lungisaka mambu yina Yehova* zonzaka na nzila ya mbikudi ya yandi: “Mu bokilaka mwana ya munu samu yandi basika na Ezipte.”

16 Ntangu Erode talaka ti banganga yango vunaka yandi, yandi dasukaka ya kulutila. Yandi filisaka bantu na kufwa bana nyonso ya babakala ya bwala ya Betelemi, mpe na babwala ya yawu nyonso, kubanda na bana yina vandaka na bamvula zole tii na yisi. Yandi salaka mutindu yina, samu ni yawu vanda kwelana na ntangu yina banganga zonzaka na yandi ti mbwetete basikaka. 17 Ya lungisaka mambu yina Nzambi zonzaka na nzila ya mbikudi Yeremi, yina zonzaka: 18 “Ndinga mosi wakanaka na Rama, bidilu mpe makelele ya ngolo ya bidilu. Rashele muntu vanda dila bana ya yandi, mpe yandi mangaka ba bondila yandi, samu ba kufwaka.”

19 Ntangu Erode kufwaka, mbazi ya Yehova* talanaka na Yozefi na ndosi, na Ezipte, 20 mpe yandi zonzaka: “Telama, baka mwana na mama ya yandi, mpe kwenda na Izraele, samu ti bantu yina vanda sosa luzingu* ya mwana me kufwa.” 21 Na yawu, Yozefi telamaka, yandi bakaka mwana na mama ya yandi, mpe vutukaka na Izraele. 22 Kasi ntangu yandi kuwaka ti Arkelayuse vanda yala Zude na kisika ya tata ya yandi Erode, yandi kuzwaka boma ya kukwenda kuna. Mpe samu Nzambi kebisaka yandi na ndosi, yandi kwendaka na Galile. 23 Yandi kwendaka zinga na mbanza mosi yina ba vanda bokilaka Nazareti, samu na kulungisa mambu yina Nzambi zonzaka na nzila ya bambikudi: “Ba ke bokila yandi muntu ya Nazareti.”*

3 Na ntangu yina, Yoane Mubotiki kwizaka samuna na ntoto ya kuyuma ya Zude. 2 Yandi vanda zonza: “Beno balula ntima samu Kimfumu ya mazulu me kuma pene-pene.” 3 Ya tsyeleka, yayi ni muntu yina mbikudi Izayi zonzilaka mutindu yayi: “Ndinga ya muntu mosi ke na gangaka na ntoto ya kuyuma, ‘Beno yidika nzila ya Yehova.* Beno sungika banzila ya yandi.’” 4 Yoane vanda lwataka kinkuti yina ba yidikaka na mika* ya shamo, mpe na luketo, yandi vanda kangaka singa yina ba yidikaka na mpusu ya kibulu. Madya ya yandi vandaka makonko mpe mafuta ya nyosi* ya brusu. 5 Bantu ya Yeruzalemi, ya Zude nyonso, mpe ya babwala nyonso yina vandaka pene-pene na maza ya Yordani, vanda kwendaka na sika ya yandi, 6 mpe yandi vanda botikaka* bawu na Nzadi ya Yordani, mpe ba vanda fungulaka pwelele masumu ya bawu.

7 Ntangu yandi talaka Bafarize na Basaduse mingi kukwiza kisika yina yandi vanda botika bantu, yandi zonzaka na bawu: “Beno bana ya bampidi,* nani me kebisa beno na kukima nkele ya Nzambi yina ke na kwizaka? 8 Na yawu, beno sala bamambu yina ke lakisa ti beno me balula ntima. 9 Beno kanisa ve na kuzonza na kati ya bantima ya beno, ‘Tata ya beto ni Abrahami.’ Samu mu ke na zonzaka na beno ti, Nzambi lenda basisila Abrahami bana na matadi yayi. 10 Ba me tula soka yimeni na myanzi ya bayinti. Na yawu, yinti nyonso yina ke butaka ve bambuma ya mbote, ba ke zenga yawu mpe ba ke losa yawu na tiya. 11 Munu, mu ke na botikaka beno na maza samu beno me balula ntima. Kasi muntu yina ke na kwizaka na manima ya munu, me lutila munu na ngolo, mpe mu ke ve ya kulunga samu na kukatula yandi mapapa. Yandi, yandi ke botika beno na mpeve ya santu mpe na tiya. 12 Pele ya yandi ya kupupula bambuma ke na diboko ya yandi, mpe yandi ke katula mvindu nyonso na kisika yina yandi ke tutaka bambuma samu na kukatula yawu bampusu, mpe yandi ke vukisa ble ya yandi na yinzo ya kubumba bima, kasi yandi ke yoka bampusu na tiya yina ba lenda kufwa ve.”

13 Na manima, Yesu katukaka na Galile mpe kwendaka na Yordani na sika ya Yoane, samu Yoane botika yandi. 14 Kasi Yoane sosaka kukanga yandi nzila. Yandi zonzaka na Yesu: “Ni munu muntu ke na nsatu nge botika munu. Kasi ni nge ke na kwizaka na munu?” 15 Yesu vutulaka: “Ndima ti mbala yayi ya salama faso yina, samu ti ni mutindu yina beto me fwana kulungisa mambu nyonso yina ke ya kulunga.” Na yawu, Yoane bikaka kukanga yandi nzila. 16 Na manima ya kuzwa mbotokolo, na mbala mosi Yesu basikaka na maza, mpe tala! zulu fungukaka, mpe yandi talaka mpeve ya Nzambi kukulumuka mutindu dibembe, mpe kukwiza na zulu ya yandi. 17 Dyaka, ndinga mosi wakanaka na zulu mpe zonzaka: “Yayi ni Mwana ya munu yina mu ke zolaka mingi, yina mu me ndima.”

4 Na manima, mpeve* nataka Yesu na ntoto ya kuyuma samu Dyabulu meka yandi. 2 Na manima ya kumanga kudya bilumbu 40 mpe bampimpa 40, yandi kumaka na nsatu. 3 Mpe Mutantu kwizaka mpe zonzaka na yandi: “Kana nge ke mwana ya Nzambi, zonza na matadi yayi na kukuma mampa.” 4 Kasi Yesu vutulaka: “Ya ke ya kusonama, ‘Muntu me fwana kuzinga ve kaka na dimpa, kasi na mambu nyonso yina ke basikaka na yinwa ya Yehova.’”*

5 Na manima, Dyabulu nataka yandi na mbanza ya santu, yandi telemisaka Yesu na zulu ya kibaka* ya tempelo, 6 mpe zonzaka na yandi: “Kana nge ke mwana ya Nzambi, losa nzutu na yisi, samu ti ya ke ya kusonama, ‘Yandi ke tumisa bambazi ya yandi samu na nge’ mpe ‘Ba ke nata nge na maboko ya bawu samu dikulu ya nge tuta ve ditadi.’” 7 Yesu vutulaka: “Ya ke mpe ya kusonama, ‘Nge me fwana kumeka ve Yehova* Nzambi ya nge.’”

8 Dyabulu nataka dyaka yandi na mongo mosi ya kulutila yinda, mpe lakisaka yandi bimfumu nyonso ya yinza na nkembo ya yawu, 9 mpe yandi zonzaka na Yesu: “Mu ke pesa nge bima nyonso yayi kana nge fukama, mpe nge sambila munu.”* 10 Yesu vutulaka: “Katuka awa Satana! Samu ya ke ya kusonama, ‘Nge me fwana kusambila Yehova* Nzambi ya nge, mpe kaka ni na yandi nge me fwana kusadila kisalu ya santu.’” 11 Na manima, Dyabulu bikaka yandi mpe bambazi kwizaka mpe ba bandaka kusadila yandi.

12 Ntangu Yesu kuwaka ti ba kangaka Yoane, yandi kwendaka na Galile. 13 Na manima, yandi katukaka na Nazareti mpe yandi kwendaka zinga na Kapenawume, pene-pene na mubu, na kati ya kizunga ya Zabulone mpe ya Neftali, 14 samu na kulungisa mambu yina Nzambi zonzaka na nzila ya mbikudi Izayi: 15 “O ntoto ya Zabulone na ya Neftali yina ke na nzila ya mubu na simu ya nkaka ya Yordani, Galile ya makanda! 16 Bantu yina ke zingaka na kati ya mpimpa me tala nsemo* ya nene, mpe nsemo me basika na zulu ya bantu yina ke na bwala ya mpewo yina ke nataka na lufwa.” 17 Banda ntangu yina, Yesu bandaka kusamuna mpe kuzonza: “Beno balula ntima samu Kimfumu ya mazulu me kuma pene-pene.”

18 Ntangu yandi vanda tambula pene-pene na Mubu ya Galile, yandi talaka bampangi zole, Simoni yina ba ke bokilaka Piere na leki ya yandi Andre. Ba vanda losa mpwasa* na kati ya maza, samu ba vandaka bilobi-mbisi. 19 Yandi zonzaka na bawu: “Beno landa munu, mpe mu ke kumisa beno bilobi-bantu.” 20 Na mbala mosi, ba bikaka bampwasa* ya bawu mpe ba landaka yandi. 21 Ntangu yandi katukaka kuna, yandi talaka bantu zole ya nkaka yina vandaka bampangi, Zaki mwana ya Zebede, na leki ya yandi Yoane. Ba vandaka na kati ya bwatu ya tata ya bawu Zebede, mpe ba vanda bongisa bampwasa* ya bawu. Yesu bokilaka bawu. 22 Na mbala mosi ba bikaka bwatu mpe tata ya bawu, mpe ba landaka yandi.

23 Na manima, yandi vanda tambula na Galile nyonso. Yandi vanda longa na basinagoge* ya bawu. Yandi vanda samuna nsangu ya mbote ya Kimfumu mpe vanda belusa bimbevo nyonso, mpe binama ya kufwa ya mitindu nyonso yina bantu vandaka na yawu. 24 Nsangu ya yandi mwanganaka na Siri nyonso. Ba vanda natina yandi bantu nyonso yina vandaka na bimbevo mpe bampasi ya mutindu na mutindu, ba yina bambazi ya yimbi kotilaka, ba yina vandaka na maladi ya ndeke, mpe bikata, mpe yandi belusaka bawu. 25 Na yawu, bimvuka ya bantu landaka yandi. Ba katukaka na Galile, na Dekapole,* na Yeruzalemi, na Zude, mpe na simu ya nkaka ya maza ya Yordani.

5 Ntangu Yesu talaka bimvuka ya bantu, yandi kwendaka na zulu ya mongo. Yandi vandaka, mpe bilandi ya yandi kwizaka na sika ya yandi. 2 Na yawu, yandi bandaka kulonga bawu, mpe zonzaka:

3 “Kilengi na bantu yina me zaba ti ba ke na nsatu ya mambu ya kimpeve,* samu ti Kimfumu ya mazulu ke ya bawu.

4 “Kilengi na bantu yina ke na mawa, samu ba ke bondila* bawu.

5 “Kilengi na ba yina ke ya kulembama,* samu ba ke byadila ntoto.

6 “Kilengi na ba yina ke na nsatu* ya lunungu,* samu ba ke yukuta.*

7 “Kilengi na ba yina ke talaka bampangi kyadi, samu ba ke tala bawu kyadi.

8 “Kilengi na ba yina ke na ntima ya kuvedila, samu ba ke tala Nzambi.

9 “Kilengi na bantu yina ke salaka ti kizunu vanda,* samu ba ke bokila bawu bana ya Nzambi.

10 “Kilengi na ba yina ba ke nyokolaka samu ti ba ke salaka mambu ya lunungu,* samu Kimfumu ya mazulu ke ya bawu.

11 “Kilengi na beno ntangu ba ke fingaka beno, ke nyokolaka beno, mpe ke vuninaka beno bamambu ya yimbi ya mutindu na mutindu samu na munu. 12 Beno yangalala mpe beno vanda na nsayi mingi, samu ti difuta ya beno ke nene na mazulu, samu ni mutindu yina ba nyokolaka bambikudi yina zingaka tekila beno butuka.

13 “Beno ke mungwa ya yinza. Kasi, kana mungwa ke dyaka ve na ngolo ya yawu, ba lenda vutula kwandi dyaka ngolo ya yawu? Ya ke dyaka ve na mfunu. Ba ke losa kaka yawu na ngaanda, samu bantu dyata yawu.

14 “Beno ke nsemo* ya yinza. Mbanza yina ke na zulu ya mongo lenda vanda ve ya kubumbana. 15 Ba ke pelisaka ve mwinda samu na kutula yawu na yisi ya kitunga,* kasi ba ke tulaka yawu na zulu ya kima ya kutudila mwinda, mpe ya ke pesaka nsemo na bantu nyonso yina ke na kati ya yinzo. 16 Mutindu mosi mpe, bika ti nsemo ya beno ngenga na mantwala ya bantu, samu ba tala bisalu ya beno ya mbote mpe ba pesa nkembo na Tata ya beno yina ke na mazulu.

17 “Beno kanisa ve ti mu kwizaka samu na kufwa Musiku to Bambikudi. Mu kwizaka ve samu na kufwa yawu, kasi samu na kulungisa yawu. 18 Ya tsyeleka, mu ke na zabisaka beno ti zulu na ntoto lenda luta, kasi ata kisoni mosi ya kulutila fioti, to kitini mosi ya kisoni ya Musiku ke zimbana tekila mambu nyonso salama. 19 Ni na yawu, muntu nyonso yina ke tumamaka ve ata na mosi ya misiku yango ya kulutila fioti, mpe ke longaka bantu ya nkaka na kusala mutindu yandi, ba ke bokila yandi muntu ya kulutila fioti na Kimfumu ya mazulu. Kasi muntu nyonso yina ke zitisaka yawu mpe ke longaka yawu, ba ke bokila yandi muntu ya nene na Kimfumu ya mazulu, 20 samu mu ke na zonzaka na beno ti, kana lunungu* ya beno me lutila ve ya basoniki na ya Bafarize, beno ke kota ata fioti ve na Kimfumu ya mazulu.

21 “Beno kuwaka ti ba zonzaka na bankooko ya beno, ‘Nge fwana kufwa ve muntu, kasi muntu yina ke kufwa muntu, ba ke sambisa yandi na mantwala ya bazuzi.’ 22 Kasi mu ke na zonzaka na beno ti, muntu nyonso yina ke bumbilaka mpangi ya yandi nkele, ba ke sambisa yandi na mantwala ya bazuzi. Dyaka, muntu yina ke safulaka mpangi ya yandi na kifingu ya ngolo, ba ke sambisa yandi na mantwala ya bazuzi ya nene. Kasi muntu yina ke zonzaka na mpangi ya yandi: ‘Nge ke kizoba ya mpamba,’ ba me lunga kulosa yandi na tiya ya Gehena.*

23 “Na yawu, kana nge me nata dikabu ya nge na kisika ya minkayulu mpe kuna nge me bambuka moyo ti mpangi ya nge ke na mambu na nge, 24 bika dikabu ya nge kuna na mantwala ya kisika ya minkayulu, mpe kwenda. Sala ntete kizunu na mpangi ya nge, mpe na manima, ntangu nge ke vutuka, pesa dikabu ya nge.

25 “Kana nge ke na mambu ya kuzenga na muntu mpe beno ke na kwendaka na yinzo ya lusambusu, sala mbangu na kuyidika mambu na yandi ntangu beno ke ntete na nzila, samu yandi pesa ve nge na maboko ya zuzi, mpe zuzi pesa nge na kengidi, mpe ba losa nge na boloko. 26 Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na nge ti, nge ke lenda ve kubasika kuna tii ntangu nge ke futa mfuka ya nge tii na mbongo ya nge ya kisengo ya fioti ya nsuka.*

27 “Beno kuwaka ti ba zonzaka: ‘Nge fwana kusala ve kinsuza.’* 28 Kasi mu ke na zonzaka na beno ti, muntu nyonso yina ke na bikaka ve na kutala kento tii na kukuma na nsatu ya yandi, yandi me sala yimeni kinsuza na kento yango na kati ya ntima ya yandi. 29 Na yawu, kana disu ya nge ya bakala ke salaka ti nge bula dibaku, timuna yawu, mpe losa yawu ntama na nge, samu ti ya me lutila mbote na nge na kuvanda ve na kinama mosi ya nzutu na kisika ba losa nzutu ya nge nyonso na Gehena.* 30 Dyaka, kana diboko ya nge ya bakala ke salaka ti nge bula dibaku, zenga yawu mpe losa yawu ntama na nge. Samu ti ya me lutila mbote na nge na kuvanda na kinama mosi ya nzutu na kisika ba losa nzutu ya nge nyonso na Gehena.

31 “Dyaka, ba zonzaka: ‘Muntu nyonso yina me kufwa makwela na kento ya yandi, me fwana kupesa yandi mukanda ya kufwa makwela.’ 32 Kasi mu ke na zonzaka na beno ti, muntu nyonso yina me kufwa makwela na kento ya yandi samu na mambu yina ke ve kinsuza,* yandi me tumisa kento yina na kusala kinsuza.* Mpe muntu yina me kwelana na kento yina me kufwa makwela, me sala kinsuza.*

33 “Beno kuwaka dyaka ti ba zonzaka na bankooko ya beno: ‘Nge me fwana ve kuzenga ndefi mpe kulungisa ve yawu, kasi nge me fwana kulungisa bansilulu yina nge pesaka na Yehova.’* 34 Kasi mu ke na zonzaka na beno: ‘Beno kuzenga ata fioti ve ndefi, ya vanda na nkumbu ya mazulu samu ya ke kiti ya kimfumu ya Nzambi, 35 to na nkumbu ya ntoto samu ya ke kidyatulu ya Nzambi, to na nkumbu ya Yeruzalemi, samu ya ke mbanza ya Mfumu ya nene. 36 Nge me fwana ve kuzenga ndefi na nkumbu ya yintu ya nge, samu nge lenda kitula ve nsuki mosi mpembe to ndombe. 37 Bika ti mambu yina beno me zonza ‘Ee’ vanda kaka ee, mpe mambu yina beno me zonza ‘Ve,’ vanda kaka ve, samu ti mambu nyonso ya nkaka yina bantu ke bwelaka na zulu ya yawu ke katukaka na muntu ya yimbi.

38 “Beno kuwaka mpe ti ba zonzaka: ‘Disu samu na disu mpe dinu samu na dinu.’ 39 Kasi mu ke na zonzaka na beno: Beno telemina ve muntu ya yimbi. Kasi, kana muntu me bula nge mbata na ditama ya nge ya bakala, pesa yandi mpe ditama ya nkaka. 40 Mpe kana muntu ke na sosaka kunata nge na mantwala ya bazuzi mpe kubaka kilele ya nge ya kati, bika yandi baka mpe kilele ya nge ya zulu. 41 Dyaka, kana muntu yina ke na lutumu me lomba na nge na ngolo nyonso na kusala kilometre* mosi, sala bakilometre zole na yandi. 42 Kabula na muntu yina ke na lombaka nge kima, mpe kumanga ve kudefisa na muntu yina zola kudefa* kima na sika ya nge.

43 “Beno kuwaka ti ba zonzaka: ‘Nge fwana kuzola mpangi ya nge mpe kuyiina mbeni ya nge.’ 44 Kasi mu ke na zonzaka na beno: Beno tatamana na kuzola bambeni ya beno mpe kusambila samu na ba yina ke nyokolaka beno. 45 Na yawu, beno ke lakisa ti beno ke bana ya Tata ya beno yina ke na mazulu, samu yandi ke basisaka ntangu na zulu ya bantu ya yimbi mpe ya mbote, mpe yandi ke nokisaka mvula na zulu ya bantu ya lunungu* mpe na ba yina ke ve bantu ya lunungu.* 46 Samu kana beno ke zolaka kaka bantu yina ke zolaka beno, wapi difuta beno ke kuzwa na sika ya Nzambi? Bantu yina ke lokotaka mpaku ke salaka kwandi ve mutindu yina? 47 Mpe kana beno ke pesaka mbote kaka na bampangi ya beno, wapi mambu ya ngitukulu beno me sala? Bantu ya makanda mpe ke salaka kwandi ve mutindu yina? 48 Na yawu, beno me fwana kuvanda ya kulunga mutindu Tata ya beno ya mazulu kele ya kulunga.

6 “Beno sala keba na kusala ve mambu ya lunungu* na mantwala ya bantu samu ba tala beno. Kana ve, beno ke kuzwa ve difuta na sika ya Tata ya beno yina ke na mazulu. 2 Ni na yawu, ntangu nge ke pesaka makabu ya kyadi,* kusala ve makelele,* mutindu bantu ya luvunu ke salaka yawu na basinagoge* mpe na babala-bala samu bantu pesa bawu nkembo. Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti, ba me kuzwa yimeni difuta ya bawu ya muvimba. 3 Kasi nge, ntangu nge ke pesaka makabu ya kyadi, kusala ve ti diboko ya nge ya kento zaba mambu yina diboko ya nge ya bakala ke na salaka, 4 samu makabu ya nge ya kyadi salama na mansweki. Na yawu, Tata ya nge yina ke talaka na mansweki,* ke pesa nge difuta.

5 Dyaka, ntangu beno ke sambilaka, beno sala ve mutindu bantu ya luvunu, samu ti ba ke zolaka kusambila ya kutelama na basinagoge* mpe na bansongi ya banzila ya nene samu bantu tala bawu. Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti, ba me kuzwa yimeni difuta ya bawu ya muvimba. 6 Kasi ntangu nge ke sambilaka, kota na kisika ya nge mosi. Na manima ya kukanga mwelo, sambila Tata ya nge yina ke na mansweki. Na yawu, Tata ya nge yina ke talaka na mansweki ke pesa nge difuta. 7 Ntangu beno ke sambilaka, beno vutukilaka ve kaka mambu mosi mbala na mbala, mutindu bantu ya makanda ke salaka, samu ba ke kanisaka ti Nzambi ke kuwa bawu samu ba ke zonzaka mingi. 8 Beno vanda ve mutindu bawu, samu Tata ya beno zaba mambu yina beno ke na yawu nsatu, ata tekila beno lomba yandi yawu.

9 “Na yawu, beno fwana kusambila mutindu yayi:

“‘Tata ya beto yina ke na mazulu, bika ti nkumbu ya nge vanda ya santu.* 10 Bika ti Kimfumu ya nge kwiza. Bika ti luzolo ya nge salama na ntoto, mutindu na mazulu. 11 Pesa beto madya* yina beto ke na yawu nsatu samu na kilumbu yayi, 12 mpe lemvokila masumu* ya beto mutindu beto mpe ke lemvokilaka ba yina ke salaka beto yimbi.* 13 Mpe kubika ve ti beto kubwa na ntontolo, kasi vuukisa* beto na maboko ya muntu ya yimbi.’

14 “Ya tsyeleka, kana beno lemvokila yimbi yina bantu ke salaka beno, Tata ya beno yina ke na mazulu ke lemvokila mpe beno. 15 Kasi, kana beno lemvokila ve yimbi yina bantu ke salaka beno, Tata ya beno yina ke na mazulu ke lemvokila mpe ve yimbi yina beno ke salaka.

16 “Ntangu beno ke mangaka kudya, beno bika kuvanda na bizizi ya mawa mutindu bantu ya luvunu ke salaka yawu. Ba ke bebisaka bizizi ya bawu,* samu bantu tala ti ba me manga kudya. Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti, ba me kuzwa yimeni difuta ya bawu ya muvimba. 17 Kasi nge, ntangu nge ke mangaka kudya, pakula mafuta na yintu ya nge, mpe sukula kizizi ya nge, 18 samu bantu tala ve ti nge ke na mangaka kudya, kasi kaka Tata ya nge yina ke na mazulu tala yawu. Na yawu, Tata ya nge yina ke talaka na mansweki ke pesa nge difuta.

19 “Beno bika kukutika bimvwama na ntoto, kisika yina banselele ke kudyaka yawu, mbungi ke bebisaka yawu, mpe miyibi ke kotaka samu na kulaba. 20 Kasi beno kutika samu na beno mosi bimvwama na zulu, kisika yina banselele lenda kudya ve yawu, mbungi lenda bebisa ve yawu, mpe miyibi kele ve. 21 Samu ti kisika yina kimvwama ya nge kele, ni kuna mpe ntima ya nge ke vanda.

22 “Mwinda ya nzutu kele disu. Ni na yawu, kana disu ya nge ke talaka kaka kima mosi,* nzutu ya nge nyonso ke ngenga.* 23 Kasi kana disu ya nge ke lulaka,* nzutu ya nge nyonso ke vanda mpimpa. Kana nsemo yina ke na kati ya nge kele mpimpa, ya tsyeleka, mpimpa yango ke ngolo mingi.

24 “Ata muntu lenda sadila bamfumu zole. Kana ve, yandi ke yiina mfumu mosi, mpe ke zola mfumu ya nkaka, to yandi ke vanda ya kukangama na mosi, mpe ke vweza ya nkaka. Beno lenda sadila ve Nzambi mpe Bimvwama.

25 “Ni na yawu, mu ke na zonzaka na beno: Beno bika kuvanda na manyongi samu na luzingu* ya beno, na yina me tadila yinki beno ke kudya to yinki beno ke kunwa, to samu na banzutu ya beno, na yina me tadila yinki beno ke lwata. Luzingu* ke ve kwandi mfunu kulutila madya, mpe nzutu kulutila bilele? 26 Beno tala mbote-mbote bandeke. Ba ke kundaka ve mpe ke yonzikaka ve bambuma. Dyaka, ba ke tulaka ve bambuma na bisika ya kubumba bima, kasi Tata ya beno ya mazulu ke dikisaka bawu. Beno ke kwandi ve mfunu kulutila bawu? 27 Nani na kati ya beno, na manyongi ya yandi, lenda kumisa luzingu ya yandi mwa fioti yinda?* 28 Dyaka, samu na yinki beno ke na manyongi samu na bilele? Beno benda kileso na bifulu ya bilanga, mutindu ya ke kulaka. Ya ke salaka ve mpe ya ke tungaka ve bilele. 29 Kasi mu ke na zonzaka na beno ti, ata Salomo na nkembo ya yandi nyonso, yandi lwataka ve kitoko mutindu mosi ya bifulu yayi. 30 Na yawu, kana ni faso yina Nzambi ke lwatisaka matiti ya bilanga yina kele bubu yayi, kasi mbasi ba ke losa yawu na tiya, samu na yinki yandi ke lwatisa ve beno ya kulutila, beno bantu ya kiminu ya fioti? 31 Na yawu, beno vanda ata fioti ve na manyongi na kuzonzaka: ‘Yinki beto ke kudya?’ to ‘Yinki beto ke kunwa?’ to ‘Yinki beto ke lwata?’ 32 Samu ni bima nyonso yayi bantu ya makanda ke sosaka na ngolo nyonso. Tata ya beno ya mazulu zaba ti beno ke na nsatu ya bima nyonso yayi.

33 “Na yawu, beno tatamana na kusosa ntete Kimfumu na lunungu* ya Nzambi, mpe ba ke bwela beno bima nyonso ya nkaka yayi. 34 Ni na yawu, beno vanda ata fioti ve na manyongi samu na mbasi, samu mbasi ke vanda na manyongi ya yawu. Konso kilumbu ke na bampasi ya yawu.

7 “Beno bika kusambisa samu ba sambisa ve beno. 2 Ntembe ve, mutindu beno ke sambisaka bantu ya nkaka, ni faso yina mpe ba ke sambisa beno, mpe ni kitezolo yina beno ke sadilaka samu na bampangi, ba ke sadila mpe samu na beno.* 3 Na yawu, samu na yinki nge ke na talaka dititi yina ke na disu ya mpangi ya nge, kasi nge ke na talaka ve dibaya yina ke na disu ya nge mosi? 4 To wapi faso nge lenda zonza na mpangi ya nge, ‘Bika mu katula dititi yina ke na disu ya nge,’ ntangu nge ke na dibaya na disu ya nge mosi? 5 Muntu ya luvunu! Katula ntete dibaya yina ke na disu ya nge mosi, samu na manima nge ke tala pwelele faso nge lenda katula dititi yina ke na disu ya mpangi ya nge.

6 “Beno pesa ve bima ya santu na bayimbwa, mpe beno losa ve badzeke ya beno ya ntalu na mantwala ya bangulu, samu ba dyata ve yawu na yisi ya makulu ya bawu, mpe ba balukila ve beno samu na kupasula beno.

7 “Beno tatamana na kulomba mpe ba ke pesa beno. Beno tatamana na kusosa mpe beno ke kuzwa. Beno tatamana na kukonkota mpe ba ke fungudila beno. 8 Samu muntu nyonso yina ke lombaka, ba ke pesaka yandi, mpe muntu nyonso yina ke sosaka, ke kuzwaka, mpe muntu nyonso yina ke konkotaka, ba ke fungudila yandi. 9 Ya tsyeleka, nani na kati ya beno lenda pesa mwana ya yandi ditadi, kana yandi me lomba yandi dimpa? 10 To kana mwana me lomba yandi mbisi, yandi ke pesa kwandi yandi nyoka? 11 Na yawu kana beno, ata ti beno ke bantu ya yimbi, beno zaba kupesa bana ya beno makabu ya mbote, Tata ya beno yina ke na mazulu ke pesa kwandi ve bima ya mbote na ba yina ke lombaka yandi yawu?

12 “Na yawu, mambu nyonso yina beno zola ti bantu sala samu na beno, beno mpe me fwana kusala yawu samu na bawu. Ni yayi ya tsyeleka Musiku mpe Bambikudi ke longaka.

13 “Beno kota na mwelo ya fioti, samu ti mwelo ya nene mpe nzila ya nene ke nataka na lufwa, mpe bantu mingi ke kotaka kuna. 14 Kasi mwelo ya fioti mpe nzila ya fioti ke nataka na luzingu, mpe bantu fioti ke kuzwaka yawu.

15 “Beno sala keba na bambikudi ya luvunu yina ke kwizaka na beno ya kulwata mutindu mameme, kasi na kati ba ke bayimbwa ya brusu yina ke na nsatu ya ngolo. 16 Beno ke zaba bawu na bambuma ya bawu. Ba ke bukaka ata fioti ve bambuma ya vinu, to bafige na yinti ya bansende. Faso yina ve? 17 Mutindu mosi mpe, konso yinti ya mbote ke butaka bambuma ya mbote, kasi konso yinti ya kubola ke butaka bambuma ya yimbi. 18 Yinti ya mbote lenda buta ve bambuma ya yimbi, mpe yinti ya kubola lenda buta ve bambuma ya mbote. 19 Konso yinti yina ke butaka ve bambuma ya mbote, ba ke zengaka yawu mpe ba ke losaka yawu na tiya. 20 Na yawu, beno ke zaba bantu yina na bambuma ya bawu.

21 “Bantu nyonso ve yina ke zonzaka na munu, ‘Mfumu, Mfumu,’ ke kota na Kimfumu ya mazulu, kasi kaka muntu yina ke salaka luzolo ya Tata ya munu yina ke na mazulu. 22 Na kilumbu yina, bantu mingi ke zonza na munu, ‘Mfumu, Mfumu, ni na nkumbu ya nge ve beto bikulaka? Ni na nkumbu ya nge ve beto bingisaka bambazi ya yimbi? Mpe ni na nkumbu ya nge ve beto salaka bimangu mingi?’ 23 Kasi mu ke zonza na bawu, ‘Mu zaba beno ata fioti ve! Beno katuka na mantwala ya munu, beno bantu yina ke salaka bamambu ya yimbi!’

24 “Na yawu, muntu nyonso yina ke kuwaka mambu yina mu ke zonzaka, mpe ke sadilaka yawu, ke vanda mutindu muntu ya mayela yina tungaka yinzo ya yandi na zulu ya ditadi ya nene. 25 Mvula nokaka ngolo, maza fulukaka, mpe mipepe ya ngolo kwizaka mpe bulaka yinzo yango. Kasi ya kubwaka ve, samu ba tungaka yawu na zulu ya ditadi ya nene. 26 Kasi, muntu nyonso yina ke kuwaka mambu yina mu ke zonzaka mpe ke sadilaka ve yawu, ke vanda mutindu kizoba yina tungaka yinzo ya yandi na zulu ya zyelo.* 27 Mvula nokaka ngolo, maza fulukaka, mpe mipepe ya ngolo kwizaka mpe bulaka yinzo yango. Yinzo kubwaka, mpe nyonso mwanganaka.”

28 Ntangu Yesu manisaka kuzonza mambu yayi, bimvuka ya bantu yitukaka samu na mutindu ya yandi ya kulonga, 29 samu yandi vanda longa bawu mutindu muntu yina ke na lutumu, kasi ve mutindu basoniki ya bawu.

8 Ntangu yandi katukaka* na mongo, bimvuka ya nene ya bantu landaka yandi. 2 Muntu mosi yina vandaka na maladi ya bwazi* kwizaka, fukamaka* na mantwala ya yandi, mpe zonzaka: “Mfumu, kana nge zola, nge lenda vedisa* munu.” 3 Na yawu, Yesu tambaka diboko, simbaka yandi mpe zonzaka: “Mu zola! Kuma ya kuvedila.” Na mbala mosi, yandi belukaka na maladi ya yandi ya bwazi. 4 Na manima Yesu zonzaka na yandi: “Tala, kuzonzila yawu na ata muntu, kasi kwenda talana na nganga-nzambi, mpe pesa dikabu mutindu Musiku ya Moyize lombaka yawu, samu ya vanda kimbangi samu na bawu.”*

5 Ntangu yandi kotaka na Kapenawume, mfumu mosi ya basoda kwizaka na sika ya yandi mpe bandaka kubondila yandi: 6 “Mfumu, kisadi ya munu ke ya kulala na yinzo, yandi ke na lendaka ve kuningana mpe yandi ke na talaka mpasi mingi.” 7 Yesu zonzaka na yandi: “Mu ke kwenda na yinzo ya nge, mpe mu ke belusa yandi.” 8 Mfumu ya basoda vutulaka: “Mfumu, mu ke ve ya kulunga samu nge kota na yinzo ya munu. Kasi zonza kaka mambu mpe kisadi ya munu ke beluka. 9 Samu munu mpe, mu ke na bamfumu na zulu ya munu, mpe mu ke na basoda yina ke na yisi ya lutumu ya munu. Mu ke zonzaka na mosi, ‘Kwenda!’ mpe yandi ke kwendaka, na ya nkaka, ‘Kwiza!’ mpe yandi ke kwizaka, mpe na kisadi ya munu, ‘Sala yayi!’ mpe yandi ke salaka yawu.” 10 Ntangu Yesu kuwaka yawu, yandi yitukaka mpe zonzaka na ba yina vanda landa yandi: “Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti, mu me tala ata muntu na kiminu ya nene ya faso yayi na Izraele. 11 Kasi mu ke na zonzaka na beno ti, bantu mingi ke katuka na esti mpe na westi, ke kwiza mpe ke vanda na mesa kintwadi na Abrahami, Izaki mpe Yakobi na Kimfumu ya mazulu. 12 Kasi ba ke losa bana ya Kimfumu na ngaanda, na kati ya kitombi. Ni kuna ba ke dila mpe ba ke dyakuna meno.” 13 Na yawu, Yesu zonzaka na mfumu ya basoda: “Kwenda. Kaka mutindu nge me lakisa kiminu, ni faso yina mpe ya ke salama samu na nge.” Mpe kaka na ntangu yina, kisadi yango belukaka.

14 Ntangu Yesu kumaka na yinzo ya Piere, yandi talaka bokilo ya Pierre ya kento* ya kulala, samu yandi vandaka na fievre. 15 Yesu simbaka yandi na diboko, mpe fievre ya yandi manisaka. Yandi telamaka mpe bandaka kusadila yandi.* 16 Ntangu nkokila kumaka, ba natinaka yandi bantu mingi yina bambazi ya yimbi kotilaka. Yandi zonzaka kaka mambu mosi samu na kubingisa bampeve yango, mpe yandi belusaka bantu nyonso yina vandaka na mpasi, 17 samu na kulungisa mambu yina Nzambi zonzaka na nzila ya mbikudi Izayi: “Yandi bakaka yandi mosi bampasi ya beto, mpe yandi lwataka bimbevo ya beto.”

18 Ntangu Yesu talaka bantu mingi pene-pene na yandi, yandi lombaka na bilandi ya yandi na kukwenda na simu ya nkaka. 19 Kisoniki mosi kwizaka mpe zonzaka na yandi: “Mulongi, mu ke landa nge kisika nyonso nge ke kwenda.” 20 Kasi Yesu zonzaka na yandi: “Mibaku* ke na mabulu, mpe bandeke ke na manzanza, kasi Mwana ya muntu ke ve na kisika ya kupemisa yintu.” 21 Na manima, kilandi ya nkaka zonzaka na yandi: “Mfumu, pesa ntete munu nzila ya kukwenda kunda tata ya munu.” 22 Yesu zonzaka na yandi: “Landa munu,* mpe bika bantu ya kufwa kunda bantu ya bawu ya kufwa.”

23 Mpe ntangu yandi kotaka na bwatu, bilandi ya yandi landaka yandi. 24 Na mbala mosi, mupepe mosi ya ngolo basikaka na mubu, mpe maza* vanda fuluka na bwatu, kasi Yesu vanda lala. 25 Bilandi kwendaka vumbula Yesu mpe zonzaka na yandi: “Mfumu, vuukisa beto, beto ke kufwa!” 26 Kasi yandi zonzaka na bawu: “Samu na yinki beno ke ya kufuluka na boma,* beno bantu ya kiminu ya fioti?” Na yina, yandi telamaka, ngalaka mupepe na mubu, mpe bima nyonso kumaka swi. 27 Na yawu, bilandi kamwaka mpe zonzaka: “Muntu yayi ke nani? Samu ti ata mipepe mpe mubu ke tumamaka na yandi.”

28 Ntangu yandi kumaka na simu ya nkaka, na bwala ya bantu ya Gadara, babakala zole yina bambazi ya yimbi kotilaka, basikaka na kati-kati ya bandyamu,* mpe kutanaka na Yesu. Ba vandaka na myangu ya kulutila.* Na yawu, ata muntu vandaka na bukindi ya kuluta na nzila yina. 29 Ba bandaka kuzonza na ngolo nyonso: “Mwana ya Nzambi, nge na beto wapi mambu? Nge me kwiza awa samu na kukwamisa beto tekila ntangu yina Nzambi tulaka?” 30 Mwa ntama na bawu, ya vandaka na bangulu mingi yina vanda kudya. 31 Na yawu, bambazi ya yimbi bandaka kubondila yandi: “Kana nge ke bingisa beto, filisa beto na kati ya bangulu.” 32 Mpe yandi zonzaka na bawu: “Beno kwenda!” Ba basikaka mpe ba kwendaka kota na kati ya bangulu. Bangulu nyonso katukaka na zulu ya mongo, kubwaka na mubu na mbangu nyonso, mpe kufwaka na kati ya maza. 33 Kasi bantu yina vanda kengidila bangulu kimaka. Ntangu ba kotaka na mbanza, ba zabisaka bantu mambu nyonso yina salamaka, mpe disolo ya bantu yina bambazi ya yimbi kotilaka. 34 Na yawu, bantu nyonso ya mbanza kwendaka bwabana Yesu. Ntangu ba talaka yandi, ba bondilaka yandi na kukatuka na bwala ya bawu.

9 Yesu kotaka na bwatu, yandi sabukaka mubu, mpe yandi kwendaka na bwala ya yandi. 2 Ba natinaka yandi bakala mosi yina vandaka kikata, ya kulala na zulu ya kipoyi. Ntangu Yesu talaka kiminu ya bawu, yandi zonzaka na kikata: “Vanda na kibakala mwana ya munu. Nge me kuzwa mulemvo ya masumu ya nge.” 3 Na yawu, basoniki ya nkaka bandaka kukanisa na kati ya bantima: “Muntu yayi ke na kuvwezaka Nzambi.” 4 Samu Yesu zabaka makanisi ya bawu, yandi yufulaka bawu: “Samu na yinki beno ke na kanisaka mambu ya yimbi na bantima ya beno? 5 Yinki me lutila mpasi na kuzonza, ‘Nge me kuzwa mulemvo ya masumu ya nge,’ to kuzonza, ‘Telama mpe tambula’? 6 Kasi samu beno zaba ti Mwana ya muntu ke na lutumu ya kulemvokila masumu na ntoto . . .” Na yawu, yandi zonzaka na kikata: “Telama, baka kipoyi ya nge mpe kwenda na yinzo ya nge.” 7 Mpe bakala yango telamaka mpe kwendaka na yinzo ya yandi. 8 Ntangu bimvuka ya bantu talaka yawu, ba kumaka na boma ya kulutila mpe pesaka nkembo na Nzambi, yina pesaka lutumu ya mutindu yayi na bantu.

9 Na manima, ntangu Yesu katukaka na kisika yina, yandi talaka bakala mosi na nkumbu ya Matayi ya kuvanda na biro ya bilokoti-mpaku, mpe yandi zonzaka na yandi: “Landa munu.” Na yawu, Matayi telamaka mpe landaka yandi. 10 Na manima, ntangu Yesu vanda kudya* na yinzo, bilokoti-mpaku mpe basumuki mingi kwizaka mpe bandaka kudya kintwadi na Yesu na bilandi ya yandi. 11 Kasi ntangu Bafarize talaka mambu yayi, ba zonzaka na bilandi ya yandi: “Samu na yinki mulongi ya beno ke kudyaka na bilokoti-mpaku mpe basumuki?” 12 Ntangu Yesu kuwaka bawu, yandi zonzaka: “Bantu yina ke na mavimpi ya mbote ke ve na nsatu ya munganga, kasi ni bantu yina ke na beelaka ke na nsatu ya yandi. 13 Na yawu, beno kwenda longoka yinki zola zonza, ‘Mu ke zolaka ntima ya kyadi, kasi ve munkayulu.’ Samu mu kwizaka ve samu na kubokila bantu ya lunungu,* kasi basumuki.”

14 Na manima, bilandi ya Yoane kwizaka yufula na Yesu: “Samu na yinki beto na Bafarize ke vandaka na kifu ya kumangaka kudya, kasi bilandi ya nge ke salaka ve yawu?” 15 Na yawu, Yesu zonzaka na bawu: “Bandiku ya bakala yina ke na kwelanaka ke ve na nsatu ya kuvanda na mawa, samu yandi ke na bawu, faso yina ve? Kasi bilumbu ke kwiza, yina ba ke katula bakala yina ke na kwelanaka na kati ya bawu. Kuna, ba ke manga kudya. 16 Ata muntu ke tungaka kitende ya lele ya malu-malu na zulu ya lele ya ntama. Kana yandi sala yawu, kitende ya malu-malu ke benda lele ya ntama, mpe ya ke pasuka dyaka mingi. 17 Mpe ba ke tulaka ve vinu ya malu-malu na basaki ya kununa yina ba ke yidikaka na mpusu ya kibulu. Kana ba sala yawu, basaki ke pasuka, vinu ke mwangana, mpe yimeni samu na basaki yango. Kasi ba ke tulaka vinu ya malu-malu na basaki ya malu-malu. Mpila yina, vinu na basaki ke beba ve.”

18 Ntangu Yesu vanda zonzila bawu mambu yayi, mfumu mosi kwizaka pene-pene ya yandi, yandi fukamaka* na mantwala ya Yesu mpe zonzaka: “Ntangu yayi, ya lenda vanda ti mwana ya munu ya kento me kufwa. Kasi kwiza tula yandi maboko mpe yandi ke vutuka na luzingu.”

19 Yesu telamaka, mpe kintwadi na bilandi ya yandi, ba landaka mfumu yango. 20 Kasi kento mosi yina vanda beela kimbevo ya kubasika menga katuka bamvula 12 pusanaka na manima ya Yesu, mpe simbaka nsongi ya kilele ya yandi ya zulu, 21 samu yandi vanda zonza na yisi ya ntima: “Kana mu simba kaka kilele ya yandi ya zulu, mu ke beluka.” 22 Yesu balukaka, yandi talaka kento yango mpe zonzaka: “Mwana ya munu ya kento, vanda na bukindi! Kiminu ya nge me belusa nge.” Mpe kaka na ntangu yina, kento yina belukaka.

23 Ntangu yandi kumaka na yinzo ya mfumu yango, mpe yandi talaka bantu yina ke bulaka tuutu* mpe kimvuka ya bantu yina vanda sala makelele mingi, 24 Yesu zonzaka: “Beno basika, samu mwana ya kento me kufwa ve, kasi yandi ke na lalaka.” Na yawu, ba bandaka kuseka yandi na ngolo. 25 Ntangu ba basisaka kimvuka ya bantu, Yesu kotaka mpe simbaka mwana ya kento na diboko, mpe mwana ya kento telamaka. 26 Ya tsyeleka, nsangu ya mambu yayi mwanganaka na kizunga nyonso yina.

27 Ntangu Yesu katukaka kuna, babakala zole ya meso ya kufwa landaka yandi, mpe vanda zonza na ngolo nyonso: “Mwana ya Davidi, tadila beto kyadi.” 28 Ntangu Yesu kotaka na yinzo, babakala ya meso ya kufwa kwizaka na sika ya yandi mpe Yesu yufulaka bawu: “Beno ke na kiminu ti mu lenda sala yawu?” Ba vutulaka: “Ee, Mfumu.” 29 Yesu simbaka meso ya bawu mpe zonzaka: “Bika ya salama mutindu kele kiminu ya beno.” 30 Mpe meso ya bawu fungukaka. Kasi, na ngolo nyonso, Yesu kebisaka bawu mpe zonzaka: “Beno keba! Ata muntu fwana kuzaba mambu yayi.” 31 Kasi ntangu ba basikaka, ba mwangisaka nsangu ya Yesu na babwala nyonso ya kizunga yina.

32 Ntangu ba vanda kwenda, bantu natinaka Yesu dibaba mosi ya bakala yina mbazi ya yimbi kotilaka. 33 Ntangu Yesu bingisaka mbazi yango, dibaba yina bandaka kuzonza. Na yawu, bimvuka ya bantu yitukaka mpe zonzaka: “Nabunu beto tala mambu ya faso yayi na Izraele.” 34 Kasi Bafarize vanda zonza: “Ni na ngolo ya mfumu ya bambazi ya yimbi yandi ke bingisaka bambazi ya yimbi.”

35 Mpe Yesu vanda kwenda na bambanza mpe babwala nyonso. Yandi vanda longa na basinagoge,* mpe vanda samuna nsangu ya mbote ya Kimfumu. Yandi vanda belusa bimbevo ya mutindu na mutindu, mpe binama ya kufwa ya mutindu na mutindu. 36 Ntangu Yesu talaka bimvuka ya bantu, yandi kumaka na kyadi samu na bawu, samu ba vanda nyokwama, mpe ba vanda yenga-yenga, mutindu mameme yina ke ve na muvungi. 37 Na yawu, yandi zonzaka na bilandi ya yandi: “Ya tsyeleka, kisalu ya kubuka bambuma ke nene, kasi bantu samu na kusala yawu ke ndambu. 38 Ni yawu yina, beno bondila Mfumu ya kisalu ya kubuka bambuma na kufilisa bisadi na kisalu ya yandi ya kubuka bambuma.”

10 Yesu bokilaka bilandi ya yandi 12 mpe pesaka bawu lutumu na zulu ya bampeve ya mvindu, samu na kubingisa bawu mpe kubelusa bimbevo ya mutindu na mutindu mpe binama ya kufwa ya mutindu na mutindu.

2 Yayi ni bankumbu ya bantumwa 12: Ya ntete, Simoni yina ba ke bokilaka Piere, mpe Andre leki ya yandi; Zaki mwana ya Zebede mpe Yoane leki ya yandi; 3 Filipe na Bartelemi; Toma na Matayi kilokoti-mpaku; Zaki mwana ya Alfe mpe Tade; 4 Simoni muntu ya Kanana;* na Yuda Iskayote yina tekaka Yesu na manima.

5 Yesu filisaka bilandi 12 yayi mpe pesaka bawu misiku yayi: “Beno kwenda ve na bantu ya makanda ya nkaka, mpe beno kota ata fioti ve na bambanza ya bwala ya Samariya. 6 Kasi beno tatamana kukwenda na sika ya mameme ya kuzimbana ya yinzo ya Izraele. 7 Ntangu beno ke na kwendaka, beno samuna, ‘Kimfumu ya mazulu me kuma pene-pene.’ 8 Beno belusa ba yina ke na beelaka. Beno vumbula bantu ya kufwa. Beno kumisa bunkete bantu ya maladi ya bwazi. Beno bingisa bambazi ya yimbi. Beno kuzwaka ya mpamba, beno pesa ya mpamba. 9 Beno nata ve wolo, arza to kwivre na kati ya bagode ya beno, 10 to saki ya madya samu na nzyetolo, to bilele zole,* to mapapa, to yinti, samu kisadi me lunga kuzwa madya ya yandi.

11 “Na konso mbanza to bwala yina beno ke kota, beno sosa muntu yina ke ya kulunga samu na nsangu ya beno, mpe beno vanda kuna tii ntangu beno ke katuka kuna. 12 Ntangu beno ke kota na yinzo mosi, beno pesa mbote na bantu ya yinzo. 13 Kana ba yamba beno,* bika ti kizunu ya beno vanda na bawu. Kana ba yamba ve beno, bika ti kizunu ya beno vutuka na beno. 14 Kisika nyonso yina muntu ke yamba ve beno, to ke kuwa ve mambu ya beno, ntangu beno ke basika na yinzo to na mbanza yina, beno kubula fundu-fundu ya makulu ya beno. 15 Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti na Kilumbu ya Lusambusu, lusambusu yina bantu ya bwala yango ke kuzwa ke vanda ngolo mingi kulutila yina bwala ya Sodome na Gomore ke kuzwa.

16 “Mu ke na filisaka beno mutindu mameme na kati ya bayimbwa ya brusu. Na yawu, beno vanda ekenge mutindu banyoka, mpe beno vanda na ntima ya kuvedila mutindu mabembe. 17 Beno sala keba na bantu, samu ba ke nata beno na bayinzo ya kusambisa, mpe ba ke bula beno bankuba na basinagoge* ya bawu. 18 Mpe ba ke nata beno na mantwala ya bamfumu ya fioti mpe ya bamfumu ya nene samu na munu. Ya ke vanda kimbangi samu na bawu mpe samu na makanda. 19 Kasi ntangu ba ke nata beno na mantwala ya bawu, beno kutala ve ntima mpasi na yina me tadila mambu yina beno ke zonza mpe mutindu beno ke zonzila yawu, samu mambu yina beno ke zonza, ba ke pesa beno yawu na ntangu yina. 20 Ya tsyeleka, kaka ni beno ve ke zonzaka, kasi ni mpeve ya Tata ya beno ke zonzaka na nzila ya beno. 21 Dyaka, mpangi ke pesa mpangi ya yandi samu ba kufwa yandi, tata ke pesa mwana ya yandi, mpe bana ke kuma bambeni ya bibuti ya bawu mpe ke sala ti ba kufwa bawu. 22 Mpe bantu nyonso ke yiina beno samu na nkumbu ya munu, kasi muntu yina ke kanga ntima* tii na nsuka, ke vuuka. 23 Ntangu ba ke nyokola beno na mbanza mosi, beno kima na mbanza ya nkaka, samu ya tsyeleka mu ke na zonzaka na beno ti, beno ke manisa ve kuluta na bambanza nyonso ya Izraele tekila Mwana ya muntu kwiza.

24 “Mulongoki ke lutilaka ve mulongi ya yandi, mpe kisadi ke lutilaka ve mfumu ya yandi. 25 Ya me lunga na mulongoki na kukuma mutindu mulongi ya yandi, mpe na kisadi na kukuma mutindu mfumu ya yandi. Kana bantu me bokila mfumu ya yinzo Bezebule,* ba ke bokila mpe bantu ya yinzo ya yandi mutindu mosi. 26 Na yawu, beno vanda ve na boma ya bawu, samu ya ke ve na mambu yina ke ya kubumbana yina ke talana ve, mpe ya ke ve na mambu ya mansweki yina ke zabana ve. 27 Mambu yina mu ke zonzaka na beno na mpimpa, beno zonza yawu na nsemo, mpe mambu yina beno ke kuwaka na ndinga ya yisi, beno samuna yawu na mantwala ya bantu nyonso.* 28 Beno vanda ve na boma ya ba yina ke kufwaka nzutu kasi lenda kufwa ve mwela.* Kasi beno vanda na boma ya muntu yina lenda kufwa mwela mpe nzutu na kati ya Gehena.* 29 Ba ke tekisaka banswini zole na mbongo ya kisengo ya mfunu mingi ve,* faso yina ve? Kasi ata mosi na kati ya bawu lenda kubwa na ntoto kana Tata ya beno zaba ve yawu. 30 Na yina me tadila beno, ata bansuki ya yintu ya beno, yandi ke tangaka yawu nyonso. 31 Na yawu, beno vanda ve na boma, beno ke mfunu kulutila banswini mingi.

32 “Muntu nyonso yina me ndima munu na mantwala ya bantu, munu mpe ke ndima yandi na mantwala ya Tata ya munu yina ke na mazulu. 33 Kasi muntu yina me manga munu na mantwala ya bantu, munu mpe ke manga yandi na mantwala ya Tata ya munu yina ke na mazulu. 34 Beno kanisa ve ti mu kwizaka na ntoto samu na kutula kizunu. Mu kwizaka ve samu na kutula kizunu, kasi mbele. 35 Mu kwizaka samu na kukabula mwana ya bakala na tata ya yandi, mwana ya kento na mama ya yandi, mpe kento na bokilo ya yandi ya kento. 36 Ya tsyeleka, bambeni ya muntu ke vanda bantu ya dikanda ya yandi mosi.* 37 Muntu yina ke zolaka tata to mama ya yandi kulutila munu, ke ve ya kulunga samu na kuvanda kilandi ya munu, mpe muntu yina ke zolaka mwana ya yandi ya bakala to mwana ya yandi ya kento kulutila munu, ke ve ya kulunga samu na kuvanda kilandi ya munu. 38 Muntu yina me ndima ve yinti ya yandi ya mpasi,* mpe me landa ve munu ke ve ya kulunga samu na kuvanda kilandi ya munu. 39 Muntu yina ke sosaka kuvuukisa luzingu* ya yandi ke zimbisa yawu, kasi muntu yina ke zimbisa luzingu* ya yandi samu na munu ke kuzwa yawu.

40 “Muntu yina me yamba beno me yamba mpe munu, mpe muntu yina me yamba munu, me yamba mpe Muntu yina filisaka munu. 41 Muntu yina ke yambaka mbikudi samu yandi ke mbikudi, ke kuzwa difuta yina mbikudi ke kuzwaka, mpe muntu yina ke yambaka muntu ya lunungu* samu yandi ke muntu ya lunungu, ke kuzwa difuta yina muntu ya lunungu ke kuzwaka. 42 Muntu yina me pesa mwa kopo ya maza ya madidi na mosi ya bantu ya mpamba yayi samu yandi ke kilandi ya munu, ya tsyeleka mu ke na zonzaka na beno ti, yandi ke kondwa ve kuzwa difuta ya yandi.”

11 Ntangu Yesu manisaka kupesa misiku na bilandi ya yandi 12, yandi katukaka na kisika yina. Yandi kwendaka longa mpe kusamuna na bambanza ya kizunga yina.

2 Kasi ntangu Yoane kuwaka na boloko mambu yina Yesu vanda sala, yandi filisaka bilandi ya yandi 3 samu na kuyufula na Yesu: “Ni nge ke Muntu yina zola kwiza, to beto me fwana kuvingila muntu ya nkaka?” 4 Yesu vutulaka na bawu: “Beno kwenda zonza na Yoane mambu yina beno ke na kuwaka, mpe ke na talaka: 5 Bantu ya meso ya kufwa ke na talaka, bantu ya makulu ya kufwa ke na tambulaka, bantu yina ke na maladi ya bwazi* ke na belukaka, bantu ya makutu ya kufwa ke na kuwaka, bantu ya kufwa ke na vumbukaka, mpe ba ke na zabisaka nsangu ya mbote na bapovre. 6 Kilengi na muntu yina me kuzwa ve na munu kima yina ke sala ti yandi bula dibaku.”

7 Ntangu bilandi ya Yoane kwendaka, Yesu bandaka kuzonzila Yoane na bimvuka ya bantu: “Yinki beno kwendaka tala na ntoto ya kuyuma? Yinti ya didyadya yina mupepe vanda ningisa? 8 Na yawu, beno basikaka samu na kukwenda tala yinki? Bakala mosi yina lwataka bilele ya ntalu?* Bantu yina ke lwataka bilele ya ntalu ke vandaka na bayinzo ya bamfumu. 9 Na yawu, samu na yinki beno basikaka kwandi? Samu na kutala mbikudi? Ya tsyeleka, mu ke na zabisaka beno ti yandi me lutila mingi mbikudi. 10 Yoane ke muntu yina ba sonikaka na kati ya dibuku ya Nzambi: ‘Tala, mu ke na filisaka kinati-nsangu ya munu na mantwala ya nge,* samu na kuyidikila nge nzila.’ 11 Ya tsyeleka mu ke na zonzaka na beno ti, na kati ya bantu yina bakento butaka, ata muntu me lutila Yoane Mubotiki. Kasi muntu ya kulutila fioti na kati ya Kimfumu ya mazulu, me lutila yandi. 12 Katuka bilumbu ya Yoane Mubotiki tii bubu yayi, bantu ke na nwaninaka Kimfumu ya mazulu na ngolo, mpe ba yina ke na nwaninaka yawu na ngolo ke na bakaka yawu. 13 Samu bawu nyonso, Bambikudi mpe Musiku, bikulaka tii na ntangu ya Yoane. 14 Mpe kana beno zola kundima yawu, yandi kele ‘Eli yina fwana kukwiza.’ 15 Bika ti muntu yina ke na makutu kuwa.

16 “Na nani mu ke fwanisa bantu ya ntangu yayi? Ba ke mutindu bana ya fioti yina ke ya kuvanda na kati ya bazandu, mpe ke na zonzaka na ndinga ya ngolo na bandiku ya bawu yina ba ke sakanaka, 17 ‘Beto budilaka beno tuutu,* kasi beno binaka ve. Beto yimbilaka beno banzimbu ya mawa, kasi beno dilaka ve.’* 18 Mutindu mosi, ntangu Yoane kwizaka, yandi vanda kudya ve mpe vanda kunwa ve. Kasi bantu zonzaka ti yandi ke na mbazi ya yimbi. 19 Mwana ya muntu me kwiza, yandi ke kudyaka, mpe ke kunwaka, kasi bantu ke na zonzaka, ‘Tala! Muntu yayi ke na muyibi ya kudya, mpe yandi ke kunwaka vinu mingi. Yandi ke ndiku ya bilokoti-mpaku mpe ya basumuki.’ Kasi ndwenga ke talanaka* na bisalu ya yawu.”*

20 Na manima, yandi bandaka kusemba bambanza yina yandi salaka bimangu mingi, samu bantu ya bambanza yango balulaka ve ntima: 21 “Kyadi samu na nge Korazini! Kyadi samu na nge Besayida! samu kana bimangu yina salamaka na beno salamaka na Tire, mpe na Sidoni, banda ntama, ba zola lwata bangoto, mpe kupakula bombi ya tiya, samu na kulakisa ti ba balulaka ntima. 22 Kasi mu ke na zonzaka na beno ti, na Kilumbu ya Lusambusu, lusambusu yina beno ke kuzwa ke vanda ngolo mingi kulutila yina Tire mpe Sidoni ke kuzwa. 23 Mpe nge Kapenawume, nge kanisa ti ba ke zangula nge tii na zulu? Nge ke kulumuka tii na Ndyamu.* Ya tsyeleka, kana bimangu yina salamaka na sika ya nge salamaka na Sodome, ya zola vanda kaka tii bubu yayi. 24 Kasi mu ke na zonzaka na nge ti na Kilumbu ya Lusambusu, lusambusu yina nge ke kuzwa ke vanda ngolo mingi kulutila yina bwala ya Sodome ke kuzwa.”

25 Na ntangu yina, Yesu zonzaka: “Tata, Mfumu ya mazulu na ya ntoto, mu ke na kumisaka nge na mantwala ya bantu, samu nge me bumba mambu yayi na bantu ya ndwenga mpe ya mayela, mpe nge me lakisa yawu na bana ya fioti. 26 Ee Tata, ni nge mosi zolaka ti ya vanda mutindu yayi. 27 Tata ya munu pesaka munu bima nyonso. Ata muntu mosi ve me zaba mbote-mbote Mwana katula Tata, mpe ata muntu mosi ve me zaba mbote-mbote Tata katula kaka Mwana, mpe muntu yina Mwana me zola kulakisa Tata. 28 Beno kwiza na munu, beno nyonso yina ke na talaka mpasi mpe ke na nataka kizitu ya kilo, mpe mu ke pesa beno ngolo. 29 Beno ndima kinatunu ya munu, mpe beno longoka na sika ya munu samu mu ke na lembami mpe ntima ya kukuluka, mpe beno* ke kuzwa ngolo. 30 Ntembe ve, kinatunu ya munu ke ve mpasi* na kunata mpe kizitu ya munu ke ve kilo.”

12 Na ntangu yina, Yesu na bilandi ya yandi vanda luta na bilanga ya ble kilumbu ya saba. Bilandi ya yandi kumaka na nsatu mpe ba bandaka kubuka bambuma ya ble mpe kudya yawu. 2 Ntangu Bafarize talaka faso yina, ba zonzaka na yandi: “Tala! Bilandi ya nge ke na salaka mambu yina Musiku ke niminaka na kusala kilumbu ya saba.” 3 Yandi zonzaka na bawu: “Beno tangaka ve mambu yina Davidi salaka ntangu yandi na bantu ya yandi kumaka na nsatu? 4 Yandi kotaka na yinzo ya Nzambi, mpe ba kudyaka mampa ya kulakisa.* Musiku vanda pesa ve yandi na ba yina vandaka na yandi nzila ya kudya mampa yina, kasi kaka banganga-nzambi. 5 Dyaka, beno tangaka ve na kati ya Musiku ti na kilumbu ya saba, banganga-nzambi na tempelo ke zitisaka ve saba, kasi ba ke salaka ve mambu ya yimbi? 6 Kasi mu ke na zonzaka na beno ti awa, ya ke na kima ya kulutila mfunu na tempelo. 7 Kana beno bakulaka yinki zola zonza, ‘Mu zola kyadi, kasi ve munkayulu,’ beno zola zonza ve ti bantu yayi me sala mambu ya yimbi. 8 Samu Mwana ya muntu ke Mfumu ya saba.”

9 Ntangu yandi katukaka kuna, yandi kwendaka na sinagoge* ya bawu, 10 mpe tala! kuna, ya vandaka na bakala mosi yina vandaka na diboko ya kusika.* Na yawu ba yufulaka yandi: “Musiku ke pesaka kwandi nzila ya kubelusa muntu kilumbu ya saba?” Ya vandaka samu na kuzwa mambu ya kufunda yandi. 11 Yandi zonzaka na bawu: “Kana beno ke na dimeme mosi, mpe dimeme yango me kubwa na dibulu na kilumbu ya saba, ya ke kwandi na muntu na kati ya beno yina ke kwenda baka ve yawu, mpe kubasisa yawu na dibulu? 12 Muntu ke ve mfunu mingi kulutila dimeme? Ni na yawu Musiku ke pesaka nzila ya kusala mambu ya mbote na kilumbu ya saba.” 13 Na yina, yandi zonzaka na bakala yina: “Tamba diboko ya nge.” Yandi tambaka diboko, mpe diboko ya yandi vutukaka mbote faso diboko ya nkaka. 14 Kasi Bafarize basikaka mpe ba salaka mfundu samu na kusosa faso ya kufwa Yesu. 15 Ntangu Yesu zabaka mambu yayi, yandi katukaka na kisika yina. Bantu mingi landaka yandi, mpe yandi belusaka bawu nyonso. 16 Kasi yandi niminaka bawu na ngolo nyonso na kuzonza nani yandi kele, 17 samu na kulungisa mambu yina Nzambi zonzaka na nzila ya mbikudi Izayi:

18 “Beno tala kisadi ya munu yina mu me soola, ni yandi mu ke zolaka mingi, mpe ni yandi mu me* ndima. Mu ke tula mpeve ya munu na zulu ya yandi mpe yandi ke lakisa lunungu* na makanda. 19 Yandi ke swanisa ve muntu, mpe ke zonza ve na ndinga ya ngolo. Ata muntu mosi ke kuwa ndinga ya yandi na babala-bala ya nene. 20 Yandi ke zenga ve yinti ya didyadya yina ke ya kukondama. Mpe yandi ke kufwa ve tiya na singa ya mwinda yina ke na pelaka ve mbote, tii ntangu yandi ke sala ti lunungu* nunga. 21 Ya tsyeleka, makanda ke tula kivuvu na nkumbu ya yandi.”

22 Na manima, ba natinaka yandi bakala mosi yina mbazi mosi ya yimbi kotilaka. Yandi vandaka dibaba mpe yandi vandaka na meso ya kufwa. Yesu belusaka yandi mpe dibaba yango lendaka kuzonza mpe kutala. 23 Na yawu, bimvuka ya bantu pamukaka mpe bandaka kuzonza: “Muntu yayi ke ve Mwana ya Davidi?” 24 Ntangu Bafarize kuwaka yawu, ba zonzaka: “Muntu yayi ke bingisaka bambazi ya yimbi kaka na ngolo ya Bezebule,* mfumu ya bambazi ya yimbi.” 25 Samu yandi zabaka makanisi ya bawu, Yesu zonzaka na bawu: “Konso kimfumu yina ke ya kukabuka ke kufwaka, mpe konso mbanza to yinzo yina ke ya kukabuka ke lenda ve kusikama. 26 Faso mosi mpe, kana Satana bingisa Satana, yandi me kuma ya kukabuka na kati ya yandi mosi. Na yawu, wapi faso kimfumu ya yandi ke lenda kuvanda ya kusikama? 27 Dyaka, kana mu ke bingisaka bambazi ya yimbi na ngolo ya Bezebule, na ngolo ya nani bana ya beno ke bingisaka bawu? Ni samu na yawu ba ke vanda bazuzi ya beno. 28 Kasi, kana ya ke ni na ngolo ya mpeve ya Nzambi mu ke bingisaka bambazi ya yimbi, ya tsyeleka, Kimfumu ya Nzambi me kuma na sika ya beno. 29 Dyaka, wapi faso muntu lenda kota na yinzo ya muntu mosi ya ngolo mpe kubaka bima ya yandi, kana yandi kanga ntete ve muntu ya ngolo basinga? Kaka na manima ya kusala faso yina yandi ke lenda kuyiba bima ya yinzo ya muntu yina. 30 Muntu yina ke ve kintwadi na munu ke mbeni ya munu, mpe muntu yina ke vukisaka ve na munu ke mwangisaka.

31 Ni na yawu mu ke na zonzaka na beno ti ba ke lemvokila masumu mpe bifingu ya mutindu nyonso. Kasi ba ke lemvokila ve muntu yina ke vweza mpeve ya santu. 32 Na kifwani, konso muntu yina ke zonzaka mambu ya yimbi na yina me tadila Mwana ya muntu, ba ke lemvokila yandi. Kasi konso muntu yina ke zonzaka mambu ya yimbi na yina me tadila mpeve ya santu, ba ke lemvokila ve yandi, ya vanda na yinza* yayi to na yina ke kwiza.

33 “Beno lenda sala ti yinti vanda mbote, mpe bambuma ya yawu vanda mbote, to kusala ti yinti vanda ya kubola mpe bambuma ya yawu vanda ya kubola. Samu ba ke zabilaka yinti na bambuma ya yawu. 34 Bana ya bampidi,* wapi faso beno lenda zonza mambu ya mbote ntangu beno ke bantu ya yimbi? Ya tsyeleka, yinwa ke zonzaka mambu yina ke ya kufuluka na ntima. 35 Muntu ya mbote ke zonzaka mambu ya mbote, samu ntima ya yandi ke na mambu ya mbote. Kasi muntu ya yimbi ke zonzaka mambu ya yimbi, samu ntima ya yandi ke na mambu ya yimbi. 36 Mu ke na zonzaka na beno ti na Kilumbu ya Lusambusu, ba ke fundisa bantu samu na mambu nyonso ya buzoba yina ba ke zonzaka. 37 Samu ni na mambu yina nge ke zonzaka, Nzambi ke ndima ti nge ke muntu ya lunungu,* mpe ni na mambu yina nge ke zonzaka, Nzambi ke bokila nge muntu ya yimbi.”

38 Na manima, ndambu ya basoniki na Bafarize zonzaka na yandi: “Mulongi, lakisa beto kidimbu.” 39 Yandi vutulaka na bawu: “Bantu ya yimbi mpe ya kinsuza* ya ntangu yayi ke na tatamanaka na kusosa kidimbu. Kasi kidimbu yina ba ke pesa bawu, ke kaka ni kidimbu ya mbikudi Yona. 40 Faso Yona lutisaka bilumbu tatu mpe bampimpa tatu na kati ya kivumu ya mbisi, mutindu mosi mpe Mwana ya muntu ke lutisa bilumbu tatu mpe bampimpa tatu na yisi ya ntoto. 41 Na Kilumbu ya Lusambusu, bantu ya Ninive ke vumbuka kintwadi na bantu ya ntangu yayi, mpe ba ke lakisa ti bantu ya ntangu yayi ke bantu ya yimbi, samu ti bawu, ba balulaka ntima ntangu Yona samunaka. Kasi beno tala, ya ke na muntu awa yina me lutila Yona. 42 Na Kilumbu ya Lusambusu, mfumu ya kento ya sude ke vumbuka kintwadi na bantu ya ntangu yayi, mpe yandi ke lakisa ti bantu ya ntangu yayi ke bantu ya yimbi, samu yandi katukaka na nsuka ya ntoto samu na kukwiza kuwa ndwenga ya Salomo. Kasi beno tala, ya ke na muntu awa yina me lutila Salomo.

43 “Ntangu mpeve ya mvindu ke basikaka na muntu, yandi ke lutaka na bisika yina ke ya kuyuma, samu na kusosa kisika ya kupema. Kasi yandi ke kuzwaka ve yawu. 44 Na manima, yandi ke zonzaka, ‘Mu ke vutuka na yinzo ya munu, kisika yina mu katukaka.’ Kasi ntangu yandi ke kumaka kuna, yandi ke talaka ti muntu ke ve na kati ya yinzo, ba me kombola yinzo mpe ba me bongisa yawu. 45 Na manima, yandi ke kwenda baka bampeve ya nkaka 7 ya kulutila yandi yimbi. Ba ke kota, mpe ba ke vanda kuna. Mpe luzingu ya muntu yina ke kuma yimbi kulutila mbala ya ntete. Ni faso yina mpe ya ke salama samu na bantu ya yimbi ya ntangu yayi.”

46 Ntangu yandi vanda zonza ntete na bimvuka ya bantu, mama ya yandi na baleki ya yandi vandaka na ngaanda, mpe ba vanda sosa kusolola na yandi. 47 Na yawu, muntu mosi zonzaka na yandi: “Mama ya nge na baleki ya nge ke na ngaanda. Ba ke na sosaka kusolola na nge.” 48 Yandi vutulaka na yandi: “Nani ke mama ya munu, mpe nani ke bampangi ya munu?” 49 Yandi lakisaka na diboko bilandi ya yandi mpe zonzaka: “Tala, mama ya munu mpe bampangi ya munu! 50 Samu konso muntu yina ke salaka luzolo ya Tata ya munu yina ke na mazulu, ni yandi muntu ke mpangi ya munu ya bakala, mpangi ya munu ya kento, mpe mama ya munu.”

13 Kilumbu yina, Yesu basikaka na yinzo mpe vandaka ya kuvanda pene-pene na mubu. 2 Bimvuka ya nene ya bantu vukanaka pene-pene ya yandi. Na yawu, yandi kotaka na bwatu mpe vandaka. Mpe bantu nyonso vandaka na zyelo ya mubu. 3 Yandi zonzilaka bawu mambu mingi na nzila ya bifwani. Yandi zonzaka: “Muntu mosi yina ke kundaka, basikaka samu na kukunda. 4 Ntangu yandi vanda kunda, bambuma ya nkaka kubwaka na nzila. Bandeke kwizaka, mpe kudyaka yawu. 5 Bambuma ya nkaka kubwaka na ntoto yina ke na matadi, mpe ya menaka na mbangu, samu ntoto vandaka ve sunda. 6 Kasi ntangu ntangu basikaka, ya yokaka bayinti, mpe bayinti yumaka samu ya vandaka ve na myanzi. 7 Bambuma ya nkaka kubwaka na kati ya bansende. Bansende menaka mpe fyetaka yawu. 8 Kasi bambuma ya nkaka kubwaka na ntoto ya mbote, mpe ya bandaka kubuta bambuma bambala mingi kulutila yina ba kundaka. Mosi butaka bambuma 100, ya nkaka 60, mpe ya nkaka dyaka 30. 9 Bika ti muntu yina ke na makutu kuwa.”

10 Na manima, bilandi kwizaka mpe yufulaka yandi: “Samu na yinki nge ke sadilaka bifwani samu na kuzonza na bawu?” 11 Yandi vutulaka: “Beno kuzwaka bweso ya kubakula mansweki ya santu ya Kimfumu ya mazulu, kasi bawu ve. 12 Samu muntu yina ke na bima, ba ke bwela dyaka yandi, mpe yandi ke vanda na yawu ya kulutila. Kasi muntu yina ke na ata kima, ata bima yina yandi ke na yawu, ba ke katula yandi yawu. 13 Ni na yawu mu ke sadilaka bifwani samu na kuzonza na bawu, samu ba ke na talaka, kasi ba ke na kati ya kidiba. Ba ke na kuwaka, kasi ya mpamba, mpe ba ke na lendaka ve kubakula. 14 Mbikudulu ya Izayi ke na lunganaka na bawu. Ya ke zonzaka, ‘Ya tsyeleka, beno ke kuwa, kasi beno ke bakula ve. Mpe beno ke tala, kasi beno ke vanda na kati ya kidiba, 15 samu bantima ya bantu yayi me kuma ngolo. Ba me kanga makutu mpe meso ya bawu samu ti ba tala ve ata fioti na meso ya bawu, ba kuwa ve na makutu ya bawu, ba bakula ve na bantima ya bawu, mpe ba vutuka ve na sika ya munu samu mu belusa bawu.’

16 “Kasi kilengi na beno samu meso ya beno ke talaka, mpe makutu ya beno ke kuwaka. 17 Samu, ya tsyeleka mu ke na zonzaka na beno ti bambikudi mingi mpe bantu mingi ya lunungu* vandaka na nsatu ya kutala bamambu yina beno ke na talaka, kasi ba talaka ve yawu, mpe ba vandaka na nsatu ya kuwa bamambu yina beno ke na kuwaka, kasi ba kuwaka ve yawu.

18 “Ntangu yayi, beno kuwa kifwani ya muntu yina kundaka. 19 Ntangu muntu ke kuwaka mambu ya Kimfumu, kasi ke bakulaka ve yawu, muntu ya yimbi ke kwizaka mpe ke katulaka mambu yina ba kundaka na ntima ya yandi. Ni yawu zola zonza bambuma yina kubwaka na nzila. 20 Samu na bambuma yina ba kundaka na ntoto yina ke na matadi, ya ke ni muntu yina me kuwa dyambu ya Nzambi, mpe me ndima yawu na mbala mosi na kilengi. 21 Kasi samu yandi ke ve na myanzi na kati ya yandi, yandi ke kula kaka samu na mwa ntangu fioti. Mpe ntangu yandi ke kutana na bankwamusu to ba ke nyokola yandi samu na dyambu ya Nzambi, yandi ke bula dibaku na mbala mosi. 22 Samu na bambuma yina ba kundaka na kati ya bansende, ya ke muntu yina kuwaka dyambu ya Nzambi, kasi manyongi samu na mambu ya yinza* yayi, mpe ngolo yina bimvwama ke na yawu ya kuvuna bantu, ke fyetaka dyambu ya Nzambi, mpe ya ke butaka ve bambuma. 23 Samu na bambuma yina kubwaka na ntoto ya mbote, ya ke muntu yina ke kuwaka dyambu ya Nzambi mpe ke zabaka nsasa ya yawu. Yandi ke buta bambuma, yinti yayi bambala 100, ya nkaka bambala 60, mpe ya nkaka 30.”

24 Yandi pesaka bawu kifwani ya nkaka mpe zonzaka: “Kimfumu ya mazulu ke mutindu muntu yina me kwenda kunda bambuma ya mbote na bilanga ya yandi. 25 Ntangu bantu vanda lala, mbeni ya yandi kwizaka mpe kundaka matiti ya yimbi na kati-kati ya matiti ya ble mpe kwendaka. 26 Ntangu matiti ya ble menaka mpe butaka bambuma, matiti ya yimbi mpe basikaka. 27 Na yawu, bisadi ya mfumu ya yinzo kwizaka mpe zonzaka na yandi, ‘Mfumu, nge kundaka bambuma ya mbote na bilanga ya nge. Wapi kisika matiti ya yimbi me katuka?’ 28 Yandi zonzaka na bawu, ‘Mbeni mosi muntu me sala yawu.’ Bisadi zonzaka na yandi, ‘Nge me zola ti beto kwenda mpe beto timuna yawu?’ 29 Yandi zonzaka, ‘Ve, samu ti kana beno sala yawu, ntangu beno ke katula matiti ya yimbi, beno ke katula mpe matiti ya ble. 30 Beno bika ya kula kintwadi tii ntangu ya kubuka bambuma. Mpe na ntangu ya kubuka bambuma mu ke zonza na bisadi: Beno katula ntete matiti ya yimbi, mpe beno kanga yawu na bikunku samu na kuyoka yawu. Na manima beno vukisa bambuma ya ble na yinzo ya munu ya kubumba bambuma.’”

31 Yandi pesaka bawu kifwani ya nkaka, mpe zonzaka: “Kimfumu ya mazulu ke mutindu mbuma ya mutarde, yina muntu bakaka mpe kundaka na bilanga ya yandi. 32 Ya tsyeleka, ya ke mbuma ya kulutila fioti na bambuma nyonso. Kasi ntangu ya ke menaka, ya ke lutilaka yinda na bandunda nyonso, mpe ya ke kumaka yinti. Na yawu, bandeke ya mazulu ke kwizaka samu na kulala na bintala ya yawu.”

33 Yandi pesaka bawu kifwani ya nkaka: “Kimfumu ya mazulu ke mutindu levire yina kento me baka mpe me vukisa na bakilo mingi ya farine,* mpe ya me vimbisa kiputi nyonso.”

34 Mambu nyonso yina Yesu vanda longa na bimvuka ya bantu, ya vandaka na nzila ya bifwani. Ya tsyeleka, yandi vanda zonzaka na bawu ntangu nyonso na nzila ya bifwani. 35 Ya vandaka samu na kulungisa mambu yina mbikudi zonzaka: “Mu ke fungula yinwa ya munu na bifwani. Mu ke zabisa bamambu yina ke ya kubumbana katuka kubanda.”*

36 Ntangu yandi zonzaka na bimvuka ya bantu na kukwenda, yandi kotaka na kati ya yinzo. Bilandi ya yandi kwizaka na sika ya yandi mpe zonzaka: “Zonzila beto yinki zola zonza kifwani ya matiti ya yimbi na kati ya bilanga.” 37 Yandi vutulaka na bawu: “Muntu yina kundaka mbuma ya mbote ke ni Mwana ya muntu. 38 Bilanga ke ni yinza. Mbuma ya mbote ke ni bana ya Kimfumu. Matiti ya yimbi ke ni bana ya muntu ya yimbi. 39 Mpe mbeni yina kundaka yawu ke ni Dyabulu. Ntangu ya kubuka bambuma ke ni nsuka ya yinza* mosi. Mpe bantu yina ke buka bambuma ke ni bambazi. 40 Na yawu, kaka mutindu ba ke katulaka matiti ya yimbi mpe ke yokaka yawu na tiya, ni mutindu yina mpe ya ke salama na nsuka ya yinza.* 41 Mwana ya muntu ke filisa bambazi ya yandi, mpe ba ke katula na kati ya Kimfumu ya yandi bantu nyonso yina ke salaka ti bampangi bula dibaku, mpe bantu yina ke salaka bamambu ya yimbi, 42 mpe ba ke losa bawu na tiya ya nene. Ni kuna ba ke dila mpe ba ke dyakuna meno. 43 Na ntangu yina, bantu ya lunungu* ke ngenga na ngolo mutindu ntangu na kati ya Kimfumu ya Tata ya bawu. Bika ti muntu yina ke na makutu kuwa.

44 “Kimfumu ya mazulu ke mutindu kimvwama yina ba bumbaka na kati ya bilanga. Muntu yina me tala yawu me bumba dyaka yawu. Na kilengi nyonso yina yandi ke na yawu, yandi me kwenda mpe me tekisa bima ya yandi nyonso, mpe yandi me sumba bilanga yina.

45 “Kimfumu ya mazulu ke mpe mutindu muntu ya mumbungu* yina ke sosaka badzeke ya ntalu. 46 Ntangu yandi ke tala dzeke mosi ya ntalu mingi, yandi ke kwenda mpe na mbala mosi yandi ke tekisa bima nyonso yina yandi ke na yawu, mpe ke sumba dzeke ya ntalu yina.

47 “Kimfumu ya mazulu ke dyaka mutindu mpwasa* yina ba me losa na kati ya mubu, mpe yina me kanga bambisi ya mitindu nyonso. 48 Ntangu ya me fuluka, bilobi-mbisi ke benda yawu tii na zyelo ya mubu. Ba ke vanda, ba ke tula bambisi ya mbote na bitunga, kasi bambisi ya yimbi, ba ke losa yawu. 49 Ni mutindu yina ya ke salama na nsuka ya yinza.* Bambazi ke basika mpe ba ke kabula bantu ya yimbi na bantu ya lunungu.* 50 Mpe ba ke losa bantu ya yimbi na kati ya tiya ya nene. Ni kuna ba ke dila mpe ba ke dyakuna meno.”

51 Yandi yufulaka bawu: “Beno me bakula mambu nyonso yayi?” Ba vutulaka: “Ee.” 52 Yesu zonzaka na bawu: “Samu ya ke mutindu yina, konso mulongi yina ba me longa mambu yina me tadila Kimfumu ya mazulu, ke mutindu mfumu ya yinzo yina me basisa na kati ya bima ya yandi ya ntalu, bima ya malu-malu mpe bima ya ntama.”

53 Ntangu Yesu manisaka na kuzonzila bifwani yayi, yandi katukaka na kisika yina. 54 Ntangu yandi kumaka na bwala ya yandi, yandi bandaka kulonga bantu na sinagoge* ya bawu. Na yawu, ba vanda yituka mpe ba zonzaka: “Wapi kisika muntu yayi me kuzwa ndwenga ya mutindu yayi? Na nani yandi me kuzwa ngolo ya kusala bimangu yayi? 55 Ni yandi ve ke mwana ya kisadi-mabaya? Nkumbu ya mama ya yandi ke ve Maria? Mpe baleki ya yandi ya babakala ke ve ni Zaki, Yozefi, Simoni na Yuda? 56 Mpe baleki ya yandi ya bakento bawu nyonso ke ve na beto awa? Na yawu, na nani yandi me kuzwa mambu nyonso yayi?” 57 Na yawu, ba bandaka kubula dibaku samu na yandi. Kasi Yesu zonzaka na bawu: “Ba ke pesaka mbikudi lukumu bisika nyonso, kasi kaka ni na bwala ya yandi mpe na yinzo ya yandi ba ke pesaka ve yandi lukumu.” 58 Na yawu, Yesu salaka ve bimangu mingi kuna samu ba vandaka ve na kiminu.

14 Na ntangu yina, Erode mfumu ya Galile, kuwaka nsangu ya Yesu. 2 Yandi zonzaka na bisadi ya yandi: “Ya ke Yoane Mubotiki. Yandi me vumbuka na lufwa, mpe ni na yawu yandi ke na ngolo ya kusala bimangu.” 3 Tekila mambu yayi, Erode* bwilaka Yoane. Yandi kangaka Yoane basinga ya bisengo, mpe tulaka yandi na boloko samu na Erodiade, kento ya yaya ya yandi Filipe, 4 samu Yoane vanda zonzaka na yandi: “Nge ke ve na muswa ya kukumisa yandi kento ya nge.” 5 Kasi ata ti Erode vandaka na nsatu ya kufwa Yoane, yandi vandaka na boma ya bantu, samu ba vanda talaka Yoane mutindu mbikudi. 6 Kasi ntangu mukembo ya kilumbu ya kubutuka ya Erode vanda salama, mwana ya Erodiade ya kento binaka, mpe yandi sepelisaka mingi Erode. 7 Na yawu, Erode zengaka ndefi ti yandi ke pesa yandi nyonso yina yandi ke lomba. 8 Mwana ya kento yayi kuwaka mama ya yandi, mpe zonzaka: “Pesa munu awa yintu ya Yoane Mubotiki na kati ya ndonga.” 9 Mfumu kumaka na mawa, kasi samu na bandefi yina yandi zengaka na mantwala ya bantu yina vanda kudya* na yandi, yandi tumisaka ba pesa mwana ya kento yina yintu ya Yoane. 10 Na yawu, yandi filisaka muntu na kukwenda zenga yintu ya Yoane na boloko. 11 Ba nataka yintu ya Yoane na ndonga, mpe ba pesaka yawu na mwana ya kento yina. Yandi nataka yawu na mama ya yandi. 12 Na manima, bilandi ya Yoane kwendaka baka mvumbi ya yandi, mpe ba kundaka yandi. Na manima ya yawu, ba kwendaka zabisa Yesu mambu yina salamaka. 13 Ntangu Yesu kuwaka yawu, yandi katukaka kuna, kotaka na bwatu, mpe kwendaka na kisika yina bantu vandaka ve, samu na kuvanda yandi mosi. Ntangu bantu kuwaka yawu, ba katukaka na bambanza ya bawu, mpe landaka yandi na makulu.

14 Ntangu Yesu basikaka na bwatu, yandi talaka kimvuka ya nene ya bantu. Yandi kuzwaka kyadi samu na bawu, mpe yandi belusaka ba yina vanda beela. 15 Kasi ntangu nkokila kumaka, bilandi ya Yesu kwizaka pene-pene na yandi, mpe zonzaka: “Kisika yayi ke ntama na bwala, mpe ya me kuma mpimpa. Zonza na bimvuka ya bantu na kukwenda na babwala, samu na kusumba madya.” 16 Kasi Yesu zonzaka na bawu: “Ba me fwana ve kukwenda. Beno pesa bawu beno mosi kima ya kudya.” 17 Bilandi zonzaka na yandi: “Beto ke ve na kima awa, kaka mampa tanu na bambisi zole.” 18 Yesu zonzaka: “Beno natina munu yawu.” 19 Na manima yandi zonzaka na bimvuka ya bantu na kuvanda na zulu ya matiti. Yandi bakaka mampa tanu mpe bambisi zole yina, yandi talaka na zulu mpe sambilaka samu na kulomba lusakumunu. Na manima yandi zengaka mampa, yandi pesaka yawu na bilandi, mpe bilandi kabulaka yawu na bimvuka ya bantu. 20 Na yawu, bantu nyonso kudyaka mpe yukutaka. Na manima, ba lokotaka bitini ya mampa yina bikanaka. Ba fulusaka bitunga 12. 21 Lutangu ya bantu yina kudyaka lenda vanda babakala 5 000, na bakento mpe bana ya fioti. 22 Na mbala mosi, Yesu zonzaka na bilandi ya yandi na kukota na bwatu, mpe na kutekila na simu ya nkaka ya maza, ntangu yandi vanda zonza na bimvuka ya bantu na kuvutuka.

23 Na manima ya kuvutula bimvuka ya bantu, yandi kwendaka yandi mosi na zulu ya mongo samu na kusambila. Ntangu mpimpa kumaka, yandi vandaka kuna kaka yandi mosi. 24 Bwatu kumaka ntama na ntoto na bankama* mingi ya bametre.* Bimpo ya maza* vanda ningisa yawu, samu mupepe vanda bwabana bawu. 25 Tekila bwisi kutsya,* Yesu kwendaka na sika ya bilandi ya yandi. Yandi vanda tambula na zulu ya mubu. 26 Ntangu bilandi talaka ti yandi vanda tambula na zulu ya mubu, ba kumaka na boma, mpe ba zonzaka: “Ya ke kimona-meso!” Mpe ba bandaka kuganga samu ti ba vandaka na boma. 27 Kasi na mbala mosi, Yesu zonzaka na bawu: “Beno vanda na bukindi. Ya ke munu. Beno tala ve boma.” 28 Piere vutulaka: “Mfumu, kana ya ke nge, zonza na munu na kukwiza kisika nge kele na zulu ya maza.” 29 Yesu zonzaka: “Kwiza!” Na yawu, Piere basikaka na bwatu, tambulaka na zulu ya maza, mpe kwendaka na sika ya Yesu. 30 Kasi, ntangu yandi talaka ti mupepe vandaka ngolo, yandi kumaka na boma. Ntangu yandi bandaka kudyama, yandi zonzaka na ndinga ya ngolo: “Mfumu, vuukisa munu.” 31 Na mbala mosi, Yesu pesaka yandi diboko, simbaka yandi mpe zonzaka: “Nge muntu ya kiminu ya fioti. Samu na yinki nge me bika ntembe lwata nge?” 32 Na manima, ba kotaka na bwatu, mpe mupepe ya ngolo manisaka. 33 Ba yina vandaka na bwatu, fukamaka* na mantwala ya Yesu, mpe zonzaka: “Ya tsyeleka, nge ke Mwana ya Nzambi.” 34 Ntangu ba manisaka kusabuka maza, ba kumaka na bwala ya Genezareti.

35 Ntangu bantu ya kisika yina talaka ti ya vandaka Yesu, ba filisaka nsangu na bizunga nyonso ya bwala yina. Mpe bantu natinaka yandi ba yina nyonso vanda beela. 36 Bantu vanda bondila yandi na kubika ti ba simba kaka nsongi ya kilele ya yandi ya zulu. Ba yina nyonso vanda simba yawu vanda beluka.

15 Bafarize na basoniki katukaka na Yeruzalemi mpe kwizaka tala Yesu. Ba yufulaka yandi: 2 “Samu na yinki bilandi ya nge ke tumamaka ve na misiku ya bankooko? Na kifwani, ba ke sukulaka* ve maboko ya bawu tekila ba kudya.”

3 Yesu vutulaka: “Samu na yinki beno, beno ke tumamaka ve na misiku ya Nzambi, samu na misiku ya bankooko ya beno? 4 Na kifwani, Nzambi zonzaka, ‘Pesa tata ya nge na mama ya nge lukumu,’ mpe ‘Ba fwana kufwa muntu yina ke finga* tata to mama ya yandi.’ 5 Kasi beno, beno ke zonzaka, ‘Muntu yina ke zonzaka na tata to na mama ya yandi, “Bima yina mu zola pesa nge samu na kusadisa nge, ke dikabu yina mu pesaka nsilulu ti mu ke pesa yawu na Nzambi,” 6 yandi me fwana ve kupesa tata ya yandi lukumu.’ Ni faso yina beno ke na manisaka mfunu ya dyambu ya Nzambi samu na misiku ya bankooko ya beno. 7 Beno bantu ya luvunu,* Izayi bikulaka mambu ya tsyeleka samu na beno, ntangu yandi zonzaka mambu yayi, 8 ‘Bantu yayi ke kumisaka munu kaka na bikoba ya bawu, kasi bantima ya bawu ke ntama mingi na munu. 9 Ba ke na tatamanaka na kusambila munu, kasi ya ke ya mpamba, samu malongi ya bawu ke misiku yina ke katukaka na bantu.’” 10 Na manima, yandi bokilaka kimvuka ya bantu pene-pene na yandi mpe zonzaka: “Beno kuwa mpe beno bakula mambu yayi mbote-mbote. 11 Ya ke ve ni bima yina ke kotaka na yinwa ya muntu ke salaka ti yandi kuma mvindu, kasi ni bima yina ke basikaka na yinwa ya yandi.”

12 Na manima, bilandi kwizaka mpe zonzaka na yandi: “Nge zaba ti Bafarize bulaka dibaku ntangu ba kuwaka mambu yina nge zonzaka?” 13 Yesu vutulaka: “Konso yinti yina Tata ya munu ya mazulu kundaka ve, ba ke timuna yawu. 14 Beno bika bawu. Ba ke bantwadisi yina ke na meso ya kufwa. Mpe kana muntu ya meso ya kufwa ke na twadisaka muntu ya meso ya kufwa, bawu nyonso zole ke kubwa na dibulu.” 15 Piere zonzaka na Yesu: “Zonzila beto yinki zola zonza kifwani yina.” 16 Yesu zonzaka: “Beno mpe, beno ke ntete ve na mayela? 17 Beno zaba ve ti konso kima yina ke kotaka na yinwa ke lutaka na kivumu, mpe na manima, ya ke basikaka na nzutu? 18 Kasi konso mambu yina ke basikaka na yinwa ke katukaka na ntima, mpe ni yawu ke salaka ti muntu kuma mvindu. 19 Na kifwani, ni na ntima ke katukaka mabanza ya yimbi: kufwa bampangi, kinsuza,* kuyiba, kimbangi ya luvunu, mpe kuvweza. 20 Ni bamambu yayi ke salaka ti muntu kuma mvindu. Kasi kudya ata kusukula* maboko ke kumisaka ve muntu mvindu.”

21 Yesu katukaka kuna mpe kwendaka na kizunga ya Tire mpe Sidoni. 22 Kento mosi ya bwala ya Finisi yina vanda vandaka na kizunga yina, kwizaka na sika ya Yesu mpe vanda zonza na ngolo: “Mfumu, Mwana ya Davidi, tadila munu kyadi. Mbazi mosi ya yimbi ke na nyokolaka mingi mwana ya munu ya kento.” 23 Kasi Yesu zonzaka na yandi ata kima. Bilandi ya Yesu kwizaka pene-pene ya Yesu mpe vanda lomba yandi: “Zonza na yandi na kukwenda, samu yandi ke na bikaka ve kusala makelele na manima ya beto.” 24 Yesu vutulaka: “Ba filisaka munu kaka na sika ya mameme ya kuzimbana ya yinzo ya Izraele.” 25 Kento yango kwizaka fukama* na mantwala ya Yesu mpe zonzaka: “Mfumu sadisa munu!” 26 Yesu zonzaka: “Ya ke ve mbote na kubaka dimpa ya bana mpe kulosila yawu na bana ya bayimbwa.” 27 Kento yango vutulaka: “Ee Mfumu, kasi bana ya bayimbwa ke kudyaka bitini yina ke kubwaka na yisi ya mesa ya bamfumu ya bawu.” 28 Yesu zonzaka na yandi: “O kento, nge ke na kiminu ya nene. Bika ti ya salama mutindu nge zola.” Mpe kaka na ntangu yina, mwana ya yandi ya kento belukaka.

29 Ntangu Yesu katukaka na kisika yina, yandi kwendaka pene-pene na Mubu ya Galile. Na manima, yandi kwendaka na zulu ya mongo, mpe vandaka kuna. 30 Bantu mingi kwizaka na sika ya yandi. Ba natinaka yandi bantu yina vandaka na makulu mpe maboko ya kufwa, ba yina vandaka na meso ya kufwa, mababa, mpe bantu mingi yina vandaka na bimbevo ya nkaka. Ba tulaka bawu na makulu ya Yesu, mpe yandi belusaka bawu. 31 Bantu yina vandaka kuna pamukaka na kutala ti mababa bandaka kuzonza, bantu ya maboko ya kufwa belukaka, bantu ya makulu ya kufwa bandaka kutambula, mpe bantu ya meso ya kufwa bandaka kutala. Ni na yawu, ba kembilaka Nzambi ya Izraele.

32 Yesu bokilaka bilandi ya yandi mpe zonzaka: “Mu ke na kyadi samu na bantu yayi, samu ba me lutisa bilumbu tatu na munu awa, mpe ba ke ve na kima ya kudya. Mu zola ve kuvutula bawu nsatu, samu ba lenda lemba na nzila.” 33 Kasi bilandi zonzaka na yandi: “Kisika yayi beto kele ke ntama na babwala. Wapi kisika beto ke kuzwa mampa samu bantu nyonso yayi kudya mpe yukuta?” 34 Na yawu, Yesu zonzaka na bawu: “Beno ke na mampa yikwa?” Ba zonzaka: “7, na mwa bambisi ya fioti.” 35 Na manima ya kuzonza na bantu na kuvanda na ntoto, 36 yandi bakaka mampa 7 yina na bambisi. Yandi vutulaka matondo na Nzambi samu na yawu, zengaka yawu, mpe bandaka kupesa yawu na bilandi ya yandi, mpe bilandi pesaka yawu na bantu. 37 Bantu nyonso kudyaka mpe yukutaka. Ba lokotaka bitunga* 7 ya nene ya kufuluka na bitini ya mampa yina bikanaka. 38 Lutangu ya babakala yina kudyaka vandaka 4 000, na bakento mpe bana ya fioti. 39 Ntangu bantu nyonso yayi kwendaka, Yesu kotaka na bwatu mpe kwendaka na kizunga ya Magadani.

16 Bafarize na Basaduse kwendaka pene-pene ya Yesu, mpe samu na kumeka yandi, ba lombaka na yandi na kulakisa bawu kidimbu mosi yina me katuka na mazulu. 2 Yandi zonzaka na bawu: “Ntangu bwisi ke bandaka kuyila, beno ke zonzaka, ‘Kilumbu ke vanda kitoko samu zulu ke mbwaki,’ 3 mpe ntangu bwisi ke bandaka kutsya, beno ke zonzaka, ‘Bubu yayi, madidi ke vanda, mpe mvula ke noka, samu zulu ke mbwaki mpe matuti ke mingi.’ Beno me zaba kubangula bidimbu ya zulu, kasi beno ke na lendaka ve kubangula bidimbu ya bantangu. 4 Bantu ya yimbi mpe ya kinsuza* ya ntangu yayi ke na tatamanaka na kusosa kidimbu, kasi kidimbu yina ba ke pesa bawu, ke kaka ni kidimbu ya Yona.” Na yawu, yandi bikaka bawu kuna mpe yandi kwendaka.

5 Ntangu bilandi kwendaka na simu ya nkaka, ba zimbanaka kunata mampa. 6 Yesu zonzaka na bawu: “Beno fungula meso mpe beno sala keba na levire ya Bafarize na Basaduse.” 7 Na yawu ba bandaka kukanisa bawu mosi, mpe kuzonza: “Beto me nata ve mampa.” 8 Yesu zabaka yina ba vanda kanisa. Yandi zonzaka na bawu: “Samu na yinki beno ke na sololaka beno na beno na yina beno me nata ve mampa, beno bantu ya kiminu ya fioti? 9 Nabunu beno bakula? Beno ke na zabaka dyaka ve mampa tanu yina dikisaka babakala 5 000, mpe bitunga yikwa beno fulusaka, 10 to mampa 7 yina dikisaka babakala 4 000, mpe bitunga* ya nene yikwa beno fulusaka? 11 Wapi mutindu beno me lenda ve kuzaba ti mu vanda zonzila ve mampa? Kasi beno sala keba na levire ya Bafarize na Basaduse.” 12 Na yawu ba kwizaka zaba ti yandi vanda zonza na bawu na kusala keba na malongi ya Bafarize na Basaduse, kasi ve na levire ya mampa.

13 Ntangu yandi kumaka na Sezarea ya Filipi, Yesu yufulaka na bilandi ya yandi: “Samu na bantu, Mwana ya muntu ke nani?” 14 Ba zonzaka: “Ya ke na ba yina ke zonzaka ti nge ke Yoane Mubotiki, ba ya nkaka Eli, mpe ba ya nkaka dyaka Yeremi to mosi ya bambikudi.” 15 Yandi yufulaka bawu: “Kasi na beno, mu ke nani?” 16 Simoni Piere vutulaka: “Nge ke Kristo, Mwana ya Nzambi ya moyo.” 17 Yesu vutulaka na yandi: “Kilengi na nge Simoni mwana ya Yona, samu ti ya ke ve ni nzutu mpe menga* me lakisa nge yawu, kasi ni Tata ya munu yina ke na mazulu. 18 Dyaka, mu ke na zonzaka na nge: Nge ke Piere, mpe ni na zulu ya ditadi yayi mu ke tunga dibuundu ya munu, mpe bamwelo ya Ndyamu* ke nunga ve yawu. 19 Mu ke pesa nge bafungula ya Kimfumu ya mazulu. Nyonso yina nge ke kanga na ntoto, ke vanda yina ba me kanga yimeni na mazulu, mpe nyonso yina nge ke fungula na ntoto, ke vanda yina ba me fungula yimeni na mazulu.” 20 Na manima, yandi niminaka bilandi na ngolo nyonso na kuzonzila na ata muntu ti yandi ke Kristo.

21 Banda ntangu yina, Yesu bandaka kubangudila bilandi ya yandi ti yandi me fwana kukwenda na Yeruzalemi, mpe bakuluntu, bamfumu ya banganga-nzambi, mpe basoniki ke talisa yandi mpasi mingi mpe ke kufwa yandi, mpe kilumbu ya tatu, yandi ke vumbuka na lufwa. 22 Na yawu, Piere nataka yandi na lweka, mpe bandaka kungala yandi: “Mfumu, kuzonza ve mambu ya mutindu yayi. Ya ke kumina ve nge ata fioti.” 23 Kasi Yesu pesaka Piere mukongo mpe zonzaka: “Luta na manima ya munu, Satana! Nge ke kima yina ke na budisaka munu dibaku, samu ti makanisi ya nge ke ve makanisi ya Nzambi, kasi ya bantu.”

24 Mpe Yesu zonzaka na bilandi ya yandi: “Kana muntu zola kulanda munu, bika yandi kukimanga, yandi baka yinti ya yandi ya mpasi,* mpe tatamana na kulanda munu. 25 Samu muntu yina ke sosa kuvuukisa luzingu ya yandi ke zimbisa yawu, kasi muntu yina ke zimbisa luzingu* ya yandi samu na munu ke kuzwa yawu. 26 Ya tsyeleka, wapi mambu ya mbote muntu ke kuzwa kana yandi kuzwa yinza nyonso, kasi zimbisa luzingu* ya yandi? To yinki muntu ke pesa na kisika ya luzingu* ya yandi? 27 Samu Mwana ya muntu ke kwiza na nkembo ya Tata ya yandi na bambazi ya yandi, mpe yandi ke futa konso muntu bansalulu ya yandi. 28 Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti, bantu ya nkaka yina kele awa ke kufwa ve tekila ba tala Mwana ya muntu kukwiza na Kimfumu ya yandi.”

17 Na manima ya bilumbu 6, Yesu bakaka Piere, Zaki na mpangi ya yandi Yoane, mpe yandi nataka bawu na zulu ya mongo mosi ya yinda, kisika yina ba vandaka kaka bawu mosi. 2 Mpe yandi kitukaka na mantwala ya bawu. Kizizi ya yandi bandaka kungenga mutindu ntangu, mpe bilele ya yandi ya zulu kumaka ya kungenga* mutindu nsemo. 3 Mpe na mbala mosi, Moyize na Eli basikilaka bawu, mpe ba vanda solola na Yesu. 4 Na yawu, Piere zonzaka na Yesu: “Mfumu, ya ke mbote na yina beto kele awa. Kana nge me zola, mu ke yidika awa bayinzo tatu ya balele, mosi samu na nge, mosi samu na Moyize, mpe mosi samu na Eli.” 5 Piere manisaka ve kuzonza ntangu dituti mosi yina vanda ngenga fukaka bawu, mpe ndinga mosi wakanaka na kati ya dituti mpe zonzaka: “Yayi ni Mwana ya munu yina mu ke zolaka mingi, yina mu me ndima. Beno kuwa yandi.” 6 Ntangu bilandi kuwaka yawu, ba tulaka kizizi na ntoto mpe kumaka na boma ya kulutila. 7 Yesu kwizaka pene-pene ya bawu, simbaka bawu mpe zonzaka: “Beno telama. Beno vanda ve na boma.” 8 Ntangu ba nangunaka meso, ba talaka ata muntu mosi ve, kaka Yesu yandi mosi. 9 Ntangu ba vanda katuka na zulu ya mongo, Yesu pesaka bawu musiku yayi: “Beno zonzila kimona-meso yayi na ata muntu tii ntangu Mwana ya muntu ke vumbuka na lufwa.”

10 Na yawu, bilandi yufulaka yandi: “Kasi samu na yinki basoniki ke zonzaka ti Eli me fwana kukwiza ntete?” 11 Yandi vutulaka: “Ya tsyeleka, Eli ke na kwizaka, mpe yandi ke bongisa mambu nyonso. 12 Kasi mu ke na zonzaka na beno ti Eli kwizaka, kasi ba zabaka ve ti ya vandaka ni yandi, mpe ba salaka yandi mambu nyonso yina ba zolaka. Ni mutindu yina mpe Mwana ya muntu ke tala mpasi na maboko ya bawu.” 13 Na yawu, bilandi kwizaka zaba ti yandi vanda zonzila bawu Yoane Mubotiki.

14 Ntangu ba kumaka pene-pene na kimvuka ya bantu, bakala mosi kwizaka pene-pene ya yandi, fukamaka mpe zonzaka: 15 “Mfumu, tala mwana ya munu ya bakala kyadi. Yandi ke na maladi ya ndeke, mpe ke na mpasi. Bantangu ya nkaka yandi ke kubwaka na tiya, mpe bantangu ya nkaka yandi ke kubwaka na maza. 16 Mu nataka yandi na bilandi ya nge, kasi ba me lenda ve kubelusa yandi.” 17 Yesu zonzaka: “Beno bantu ya ntangu yayi yina ke ve na kiminu mpe ya kubeba, tii wapi ntangu mu me fwana kuvanda na beno? Tii wapi ntangu mu me fwana kukanga ntima na bifu ya beno? Beno nata yandi awa na sika ya munu.” 18 Yesu ngalaka mbazi ya yimbi yina, mpe yandi basikaka na kati ya mwana yango. Mpe na mbala mosi mwana belukaka. 19 Na manima, bilandi kwizaka na Yesu na kisika yina ba vandaka bawu mosi, mpe ba yufulaka yandi: “Samu na yinki beto me lenda ve kubingisa mbazi ya yimbi yina?” 20 Yandi vutulaka bawu: “Ya kele samu beno ke na kiminu ya fioti. Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti kana kiminu ya beno ke nene mutindu mbuma ya mutarde, beno ke zonza na mongo yayi, ‘Katuka awa, kwenda kuna,’ mpe ya ke kwenda. Na yawu, ya ke vanda ve na kima mosi yina beno ke lenda ve kusala.” 21* ——

22 Ntangu ba vukanaka na Galile, Yesu zonzaka na bawu: “Ba ke teka Mwana ya muntu na maboko ya bantu, 23 mpe ba ke kufwa yandi, kasi na kilumbu ya tatu, yandi ke vumbuka na lufwa.” Ntangu bilandi kuwaka mambu yina yandi zonzaka, ba kumaka na kyadi mingi.

24 Ntangu ba kumaka na Kapenawume, bantu yina vanda lokotaka mpaku samu na yinzo ya Nzambi,* kwendaka pene-pene ya Piere, mpe yufulaka yandi: “Mulongi ya beno ke futaka kwandi mpaku samu na yinzo ya Nzambi?” 25 Yandi vutulaka: “Ee, yandi ke futaka.” Kasi ntangu Piere kotaka na yinzo, Yesu tekilaka kuzonza na yandi: “Simoni, nge me kanisa yinki? Na banani bamfumu ya ntoto ke lombaka bampaku ya mutindu na mutindu? Na bana ya bawu to na banzenza?” 26 Yandi vutulaka: “Na banzenza.” Yesu zonzaka na yandi: “Na yawu, bana ya mfumu ke futaka ve mpaku. 27 Kasi samu beto sala ve ti ba bula dibaku, kwenda na mubu, mpe losa ndoba. Fungula yinwa ya mbisi ya ntete yina nge ke kuzwa. Nge ke tala mbongo mosi ya kisengo.* Baka yawu, mpe kwenda futa mpaku samu na nge na munu.”

18 Na ntangu yina, bilandi kwizaka pene-pene ya Yesu mpe yufulaka yandi: “Nani ya tsyeleka me lutila na Kimfumu ya mazulu?” 2 Na yawu, Yesu bokilaka mwana ya fioti mpe telemisaka yandi na kati-kati ya bawu, 3 mpe yandi zonzaka: “Ya tsyeleka mu ke na zonzaka na beno ti kana beno soba* ve mpe beno kuma ve mutindu bana ya fioti, beno ke kota ata fioti ve na Kimfumu ya mazulu. 4 Na yawu, muntu yina me lutila na kati ya Kimfumu ya mazulu, ni muntu yina ke kuluka mpe ke kuma mutindu mwana yayi. 5 Mpe muntu yina me yamba mwana ya fioti mutindu yandi yayi na nkumbu ya munu, me yamba mpe munu. 6 Kasi muntu yina ke salaka ti mosi ya bantu ya fioti yayi yina ke na kiminu na munu bula dibaku, ya ke vanda mbote ba kanga yandi na laka ditadi ya kunikila yina mbuluku ke balulaka, mpe ba losa yandi na mubu.

7 “Kyadi na yinza samu na bima yina ke salaka ti bantu bula dibaku! Ya tsyeleka, beto lenda kima ve yawu, kasi kyadi na muntu yina ke salaka ti bampangi bula dibaku. 8 Na yawu, kana diboko ya nge, to dikulu ya nge ke salaka ti nge bula dibaku, zenga yawu mpe losa yawu ntama na nge. Ya me lutila mbote na nge na kuzwa luzingu na diboko mosi to dikulu mosi, na kisika ba losa nge na maboko nyonso zole to makulu nyonso zole na kati ya tiya ya ntangu nyonso. 9 Dyaka, kana disu ya nge ke salaka ti nge bula dibaku, katula yawu, mpe losa yawu ntama na nge. Ya me lutila mbote na nge na kuzwa luzingu na disu mosi, na kisika ba losa nge na meso nyonso zole na kati ya tiya ya Gehena.* 10 Beno sala keba na kusafula ata muntu mosi ve na kati ya bantu ya fioti yayi, samu mu ke na zonzaka na beno ti bambazi ya bawu na mazulu, ke talaka ntangu nyonso kizizi ya Tata ya munu yina ke na mazulu. 11* ——

12 “Beno me kanisa yinki? Kana muntu ke na mameme 100 mpe dimeme mosi me zimbana, yandi ke bika kwandi ve mameme 99 na zulu ya bamongo samu na kukwenda sosa dimeme yina me zimbana? 13 Mpe kana yandi tala yawu, ya tsyeleka mu ke na zonzaka na beno ti, nsayi yina ke vanda na yandi samu na dimeme yayi ke lutila nsayi ya yandi samu na mameme 99 yina zimbanaka ve. 14 Mutindu mosi mpe, Tata ya munu* yina ke na mazulu zola ti ata mosi na kati ya bantu ya fioti yayi kufwa.

15 “Dyaka, kana mpangi ya nge me sala disumu, kwenda tala yandi mpe zonzila yandi yawu kaka beno zole. Kana yandi kuwa nge, nge me vutula mpangi ya nge na nzila ya mbote. 16 Kasi, kana yandi kuwa ve, baka muntu mosi to zole, samu ti ya me fwana kuvanda na bambangi* zole to tatu samu na kulakisa kana mambu ke tsyeleka to ve. 17 Kana yandi kuwa ve bawu, zonzila yawu na dibuundu. Kana yandi kuwa ve dibuundu, bika ti yandi kuma mutindu muntu ya makanda, mpe kilokoti-mpaku.

18 “Ya tsyeleka mu ke na zonzaka na beno ti bamambu nyonso yina beno ke kanga na ntoto, ke vanda bamambu yina ba me kanga yimeni na mazulu. Mpe bamambu nyonso yina beno ke fungula na ntoto, ke vanda bamambu yina ba me fungula yimeni na mazulu. 19 Dyaka, mu ke na zonzaka na beno ti kana bantu zole na kati ya beno me wisana awa na ntoto samu na kulomba mambu ni mambu ya mfunu na lusambu, Tata ya munu yina ke na mazulu ke pesa bawu yawu. 20 Samu ti kisika yina bantu zole to tatu me vukana na nkumbu ya munu, mu ke na kati-kati ya bawu.”

21 Na manima, Piere kwizaka mpe zonzaka na yandi: “Mfumu, bambala yikwa mu me fwana kulemvokila mpangi ya munu yina me sala munu yimbi, tii bambala 7?” 22 Yesu zonzaka na yandi: “Mu ke na zonzaka na nge ti, kaka bambala 7 ve, kasi tii bambala 77.

23 “Ni na yawu Kimfumu ya mazulu ke faso mfumu yina vanda sosa kuyidika bamambu ya mbongo na bisadi ya yandi. 24 Ntangu yandi bandaka, ba natinaka yandi bakala mosi yina vanda defa yandi batalanta 10 000.* 25 Kasi samu yandi vandaka ve na kima ya kufuta, mfumu ya yandi zonzaka ba baka yandi, kento ya yandi, bana ya yandi, mpe bima nyonso yina vandaka na yandi, ba tekisa bawu mpe ba futa mfuka ya yandi. 26 Kasi kisadi fukamaka na mantwala ya yandi, mpe zonzaka, ‘Bikila munu mwa ntangu, mpe mu ke futa nyonso yina mu ke na defaka nge.’ 27 Mfumu talaka yandi kyadi, yandi bikaka yandi mpe katulaka mfuka nyonso yina yandi vanda defa. 28 Kasi kisadi yango basikaka, mpe yandi talaka mpangi ya yandi ya kisalu yina vanda defa yandi badenie* 100. Yandi simbaka yandi, nyemaka yandi na laka, mpe bandaka kuzonza, ‘Futa munu nyonso yina nge ke na defaka munu.’ 29 Mpangi ya yandi fukamaka na mantwala ya yandi mpe bandaka kubondila yandi, ‘Bikila munu mwa ntangu, mpe mu ke futa yina mu ke na defaka nge.’ 30 Kasi yandi mangaka mpe losaka mpangi ya yandi na boloko, tii ntangu yandi zola lenda kufuta mfuka ya yandi. 31 Ntangu bampangi ya yandi ya nkaka ya kisalu kuwaka mambu yina salamaka, ba kumaka na kyadi mingi, mpe ba kwendaka zonzila mambu nyonso yina salamaka na mfumu ya bawu. 32 Na manima, mfumu bokilaka kisadi yango mpe zonzaka na yandi, ‘Kisadi ya yimbi, mu me katula mfuka nyonso ya nge ntangu nge bondilaka munu. 33 Nge me fwana ve kwandi kutadila mpangi ya nge kyadi mutindu mu tadilaka nge kyadi?’ 34 Mfumu fulukaka na nkele, mpe pesaka yandi na maboko ya bantu yina ke kengidilaka boloko, tii ntangu kisadi zola lenda kufuta nyonso yina yandi vanda defa yandi. 35 Tata ya munu yina ke na mazulu ke sala mpe mutindu yina samu na beno, kana mosi na mosi na kati ya beno lemvokila ve mpangi ya yandi na ntima mosi.”

19 Ntangu Yesu manisaka kuzonza bamambu yayi, yandi katukaka na Galile, mpe kwendaka na bandilu* ya Zude, na simu ya nkaka ya maza ya Yordani. 2 Bimvuka ya nene ya bantu landaka yandi, mpe yandi belusaka bawu kuna.

3 Bafarize kwizaka kisika yina yandi vandaka samu na kumeka yandi. Ba yufulaka yandi: “Bakala ya kukwela lenda kufwa kwandi makwela na kento ya yandi samu na mambu ni mambu?” 4 Yesu vutulaka bawu: “Beno tangaka ve ti muntu yina yidikaka bawu katuka mbandukulu salaka bawu bakala na kento, 5 mpe yandi zonzaka, ‘Ni na yawu bakala ke bika tata na mama ya yandi, mpe yandi ke kangama na kento ya yandi, mpe bawu zole ke kuma musuni* mosi?’ 6 Na yina, ba ke dyaka ve zole, kasi musuni* mosi. Ni na yawu, bika ti ata muntu kukabula yina Nzambi me vukisa.”* 7 Ba zonzaka na yandi: “Na yawu, samu na yinki Moyize zonzaka ti ba fwana kupesa mukanda ya kubingisa kento mpe kufwa makwela na yandi?” 8 Yandi zonzaka na bawu: “Ni samu na ntima ngolo ya beno Moyize pesaka beno nzila ya kufwa makwela na bakento ya beno. Kasi ni mutindu yina ve ya vandaka na mbandukulu. 9 Mu ke na zonzaka na beno ti muntu yina me kufwa makwela na kento ya yandi samu na mambu yina ke ve kinsuza,* mpe me kwelana na kento ya nkaka, yandi me sala kinsuza.”*

10 Bilandi ya yandi zonzaka na yandi: “Kana ya ke mutindu yina samu na bakala na kento ya yandi, ya ke ve mbote na kukwela.” 11 Yandi vutulaka: “Bantu nyonso ve ke ndimaka mambu yayi, kasi kaka bantu yina ke na dikabu yina. 12 Ya ke na ba yina ke butamaka ve na mabuta. Ba ya nkaka ke ve na mabuta samu bantu ya nkaka katulaka bawu yawu.* Ba ya nkaka katulaka bawu mosi mabuta samu na Kimfumu ya mazulu. Bika ti muntu yina lenda ndima mambu yayi, ndima yawu.”

13 Na manima bantu natinaka yandi bana ya fioti, samu yandi tula bawu maboko mpe sambila samu na bawu. Kasi bilandi ngalaka bawu. 14 Yesu zonzaka na bawu: “Beno bika bana ya fioti, mpe beno sosa ve kukanga bawu nzila na kukwiza na munu, samu Kimfumu ya mazulu ke ya bantu yina ke mutindu bawu.” 15 Yandi tulaka bawu maboko mpe katukaka kuna.

16 Ntwenya mosi ya bakala kwizaka na sika ya yandi mpe zonzaka: “Mulongi, wapi mambu ya mbote mu me fwana kusala samu na kuzwa luzingu ya ntangu nyonso?” 17 Yesu zonzaka na yandi: “Samu na yinki nge ke na yufulaka munu na yina me tadila mambu yina ke mbote? Kaka muntu mosi ke mbote. Kasi kana nge zola kuzwa luzingu, zitisa ntangu nyonso misiku.” 18 Yandi yufulaka: “Wapi misiku?” Yesu zonzaka: “Nge fwana kufwa ve muntu. Nge fwana kusala ve kinsuza.* Nge fwana kulaba ve. Nge fwana kupesa ve kimbangi ya luvunu. 19 Pesa tata ya nge na mama ya nge lukumu. Mpe nge fwana kuzola mpangi ya nge mutindu nge mosi.” 20 Ntwenya ya bakala yango zonzaka na Yesu: “Mu ke zitisaka misiku nyonso yayi. Yinki mu me fwana kusala dyaka?” 21 Yesu zonzaka na yandi: “Kana nge zola kuvanda ya kulunga, kwenda tekisa bima yina ke na nge, kabula mbongo yina na bapovre, mpe nge ke kuzwa kimvwama na mazulu. Na manima, kwiza mpe landa munu.” 22 Ntangu ntwenya ya bakala kuwaka mambu yayi, yandi kwendaka na ntima ya kufuluka na kyadi, samu yandi vandaka na bimvwama mingi. 23 Na yawu, Yesu zonzaka na bilandi ya yandi: “Ya tsyeleka mu ke na zonzaka na beno ti, ya ke vanda mpasi samu na mvwama na kukota na Kimfumu ya mazulu. 24 Dyaka, mu ke na zonzaka na beno ti ya ke pete na shamo na kuluta na dibulu ya ntumbu, kasi ya ke vanda mpasi ya kulutila samu na mvwama na kukota na Kimfumu ya Nzambi.”

25 Ntangu bilandi kuwaka mambu yina, ba yitukaka mingi mpe ba zonzaka: “Nani kwandi lenda vuuka?” 26 Yesu talaka bawu na kati ya meso mpe zonzaka na bawu: “Na bantu ya lenda salama ve, kasi samu na Nzambi, mambu nyonso lenda salama.”

27 Piere vutulaka na Yesu: “Tala, beto me bika bima nyonso mpe beto me landa nge. Na yawu, yinki beto ke kuzwa?” 28 Yesu zonzaka na bawu: “Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti, ntangu bima nyonso ke kuma dyaka ya malu-malu, ntangu Mwana ya muntu ke vanda na kiti ya yandi ya kimfumu yina ke ya kuzangama, beno, bantu yina me landa munu, beno ke vanda na zulu ya bakiti 12 ya kimfumu, mpe beno ke sambisa mabuta 12 ya Izraele. 29 Konso muntu yina me bika bayinzo, bayaya to baleki ya kento na ya bakala, tata to mama, bana to bilanga, samu na nkumbu ya munu ke kuzwa yawu bambala 100 ya kulutila, mpe ke kuzwa luzingu ya ntangu nyonso.

30 “Kasi bantu mingi yina ke bantu ya ntete ke kuma bantu ya nsuka, mpe bantu ya nsuka ke kuma bantu ya ntete.

20 “Kimfumu ya mazulu ke mutindu mfumu ya yinzo yina me basika na suka-suka samu na kukwenda sosa bantu yina ke sala na bilanga ya yandi ya vinu. 2 Yandi wisanaka na bisadi yina na kufuta bawu denie* mosi na kilumbu mosi ya kisalu, mpe yandi filisaka bawu na bilanga ya yandi ya vinu. 3 Ntangu yandi basikaka dyaka, pene-pene na ngunga ya 9* ya suka, yandi talaka na zandu bantu ya nkaka yina vandaka ve na kisalu. 4 Yandi zonzaka na bawu, ‘Beno mpe, beno kwenda na bilanga ya vinu, mpe mu ke pesa beno difuta yina me fwanana.’ 5 Na yawu, ba kwendaka. Yandi basikaka dyaka pene-pene na ngunga ya midi,* mpe na ngunga ya tatu na manima ya midi,* mpe yandi salaka mutindu mosi. 6 Pene-pene na ngunga ya tanu na manima ya midi,* yandi basikaka dyaka mpe kutanaka na bantu yina vandaka ya kutelama. Yandi yufulaka bawu, ‘Samu na yinki beno me telama awa kilumbu ya muvimba ata kusala kima?’ 7 Ba vutulaka yandi, ‘Samu ata muntu mosi ve me baka beto samu na kusala.’ Yandi zonzaka na bawu, ‘Beno mpe beno kwenda na bilanga ya vinu.’

8 “Ntangu nkokila kumaka, mfumu ya bilanga ya vinu zonzaka na ntwadisi ya kisalu, ‘Bokila bisadi, mpe futa bawu mbongo ya bawu. Banda na ba yina kwizaka na manima tii na ba yina kwizaka ya ntete.’ 9 Ntangu ba yina bandaka kisalu na ngunga ya tanu na manima ya midi kwizaka, ba futaka konso muntu denie* mosi. 10 Na yawu, ntangu bisadi ya ntete kwizaka, ba kanisaka ti ba zola futa bawu kulutila bampangi, kasi bawu mpe ba futaka bawu denie* mosi na muntu. 11 Ntangu ba kuzwaka yawu, ba dasukilaka mfumu ya bilanga ya vinu 12 mpe zonzaka, ‘Bantu yayi kwizaka na manima mpe me sala kaka ngunga mosi, kasi nge me futa bawu mutindu mosi na beto ba yina me sala mingi kilumbu ya muvimba, na yisi ya ntangu ya ngolo!’ 13 Kasi yandi vutulaka na mosi ya bawu, ‘Mpangi ya munu, mu me sala ve nge mambu ya yimbi. Beto wisanaka ti mu ke futa nge denie* mosi, faso yina ve? 14 Baka difuta ya nge mpe kwenda. Mu ke futa bisadi ya nsuka mutindu mosi na nge. 15 Mu ke na muswa ya kusala nyonso yina mu me zola na mbongo ya munu, faso yina ve? To disu ya nge ke na musoki* samu mu ke muntu ya mbote?’* 16 Ni mutindu yayi bantu ya nsuka ke kuma bantu ya ntete, mpe bantu ya ntete ke kuma bantu ya nsuka.”

17 Ntangu Yesu vanda kwenda* na Yeruzalemi, yandi bendaka bilandi ya yandi 12 na kisika yina ba vandaka bawu mosi, mpe zonzaka na bawu: 18 “Beno kuwa. Beto ke na kwendaka* na Yeruzalemi, mpe ba ke pesa Mwana ya muntu na maboko ya bamfumu ya banganga-nzambi mpe basoniki. Ba ke zengila yandi lufwa, 19 mpe ba ke pesa yandi na maboko ya bantu ya makanda samu ba seka yandi, ba bula yandi bashikoti, mpe ba kufwa yandi na zulu ya yinti, mpe kilumbu ya tatu, yandi ke vumbuka na lufwa.”

20 Na ntangu yina, kento ya Zebede kwendaka tala Yesu na bana ya yandi zole ya babakala. Yandi fukamaka* na mantwala ya Yesu samu na kulomba yandi mambu mosi. 21 Yesu zonzaka na yandi: “Yinki nge ke na sosaka?” Yandi vutulaka: “Sala ti bana ya munu zole yayi vanda kintwadi na nge, mosi na diboko ya nge ya bakala, mpe ya nkaka na diboko ya nge ya kento, ntangu nge ke vanda na kati ya Kimfumu ya nge.” 22 Yesu vutulaka: “Beno me zaba ve mambu yina beno ke na lombaka munu. Beno lenda kunwa kwandi kopo yina mu ke kunwa ntama mingi ve?” Ba zonzaka na yandi: “Beto lenda.” 23 Yandi zonzaka na bawu: “Ya tsyeleka, beno ke kunwa kopo ya munu, kasi ni na munu ve na kusoola nani ke vanda na diboko ya munu ya bakala mpe ya kento. Bisika yina kele ya ba yina Tata ya munu yidikilaka yawu.”

24 Ntangu bilandi 10 ya nkaka kuwaka mambu yango, ba dasukilaka bampangi zole yina. 25 Kasi Yesu bokilaka bawu mpe zonzaka: “Beno zaba ti bamfumu ya makanda ke yalaka na zulu ya bantu na ngolo nyonso, mpe bantu ya nene ke salaka ti bantu vanda kaka na yisi ya lutumu ya bawu. 26 Ya me fwana kuvanda ve mutindu yayi na kati ya beno. Kasi muntu yina zola kukuma muntu ya nene na kati ya beno, fwana kuvanda kisadi ya beno. 27 Mpe muntu yina zola kuvanda muntu ya ntete na kati ya beno, fwana kuvanda ngaamba ya beno. 28 Mutindu mosi mpe Mwana ya muntu kwizaka ve samu ba sadila yandi, kasi samu na kusadila mpe na kupesa luzingu* ya yandi mutindu ntalu ya kufuta samu na bantu mingi.”

29 Ntangu ba basikaka na Yeriko, bantu mingi landaka yandi. 30 Mpe tala! babakala zole ya meso ya kufwa vandaka ya kuvanda na nzila. Mpe ntangu ba kuwaka ti Yesu vanda luta, ba zonzaka na ndinga ya ngolo: “Mfumu, Mwana ya Davidi, tadila beto kyadi!” 31 Kasi kimvuka ya bantu ngalaka bawu, mpe zonzaka na bawu na kuvanda swi. Ata faso yina, ba vanda zonza dyaka na ndinga ya kulutila ngolo: “Mfumu, Mwana ya Davidi, tala beto kyadi!” 32 Na yawu, Yesu telamaka, bokilaka bawu, mpe yufulaka bawu: “Yinki beno ke na sosaka ti mu sala samu na beno?” 33 Ba vutulaka: “Mfumu, bika ti meso ya beto funguka.” 34 Yesu talaka bawu kyadi. Na yawu, yandi simbaka meso ya bawu, mpe na mbala mosi ba talaka dyaka, mpe ba landaka Yesu.

21 Ntangu ba vandaka pene-pene na Yeruzalemi, mpe kumaka na Betefaze, na Mongo ya bayinti ya Olive, Yesu filisaka bilandi zole. 2 Yandi zonzaka na bawu: “Beno kwenda na bwala yina beno ke na talaka na mantwala. Ntangu beno ke kuma, beno ke tala mbuluku* mosi ya kento ya kukanga na singa na mwana ya yandi. Beno fungula bawu, mpe beno natina munu bawu. 3 Kana muntu zonza na beno mambu, beno me fwana kuzonza, ‘Mfumu ke na nsatu ya bawu.’ Na mbala mosi yandi ke bika beno nata bawu.”

4 Ya tsyeleka, mambu yayi salamaka samu na kulungisa mambu yina mbikudi zonzaka: 5 “Beno zonza na mwana ya Siyoni ya kento, ‘Tala! Mfumu ya nge ke na kwizaka na sika ya nge. Yandi ke muntu ya lembami mpe yandi ke ya kuvanda na zulu ya mbuluku, ee na zulu ya mwana ya mbuluku, mwana ya kibulu yina ke nataka bakilo.’”

6 Na yawu, bilandi kwendaka mpe salaka kaka mutindu Yesu zonzaka na bawu. 7 Ba nataka mbuluku na mwana ya yandi. Bilandi tulaka bilele ya bawu ya zulu na zulu ya bibulu, mpe Yesu vandilaka yawu. 8 Mingi na kati ya bantu mingi yina vandaka kuna tandaka bilele ya bawu ya zulu na nzila, mpe ba ya nkaka vanda zenga mandala mpe vanda tula yawu na nzila. 9 Dyaka, bimvuka ya bantu yina vanda kwenda na mantwala ya yandi mpe na manima ya yandi, vanda zonza na ngolo: “Nzambi, beto ke na bondilaka nge, vuukisa Mwana ya Davidi! Bika ti muntu yina ke na kwizaka na nkumbu ya Yehova* kuzwa lusakumunu. Beto ke na bondilaka nge, nge yina ke na mazulu, vuukisa yandi!”

10 Ntangu Yesu kotaka na Yeruzalemi, bwala nyonso ninganaka, mpe bantu vanda zonza: “Muntu yayi ke nani?” 11 Kimvuka ya bantu vanda bika ve kuzonza: “Yayi ni mbikudi Yesu yina me katuka na Nazareti na Galile!”

12 Yesu kotaka na tempelo, mpe yandi losaka na ngaanda bantu nyonso yina vanda tekisa mpe vanda sumba bima na kati kuna. Yandi bwisaka bamesa ya bantu yina vanda soba mbongo, mpe bakiti ya ba yina vanda tekisa mabembe, 13 mpe yandi zonzaka na bawu: “Ya ke ya kusonama, ‘Ba ke bokila yinzo ya munu, yinzo ya lusambu,’ kasi beno ke na kumisaka yawu yinzo ya miyibi.” 14 Dyaka, bantu ya meso ya kufwa mpe bikata kwizaka na sika ya yandi na tempelo, mpe yandi belusaka bawu.

15 Ntangu bamfumu ya banganga-nzambina basoniki talaka bamambu ya ngitukulu yina yandi vanda sala, mpe bana ya bakala yina vanda zonza na ndinga ya ngolo na tempelo: “Nzambi, beto ke na bondilaka nge, vuukisa Mwana ya Davidi!”, ba dasukaka mingi. 16 Ba zonzaka na yandi: “Nge ke na kuwaka mambu yina bana yayi ke na zonzaka?” Yesu vutulaka: “Ee. Kasi, beno tangaka ve mambu yayi, ‘Nge me sala ti bayinwa ya bana, mpe ya bana yina ke na kunwaka ntete mabene kembila nge’?” 17 Yandi bikaka bawu kuna. Yandi basikaka na mbanza mpe kwendaka na Betani, mpe yandi lutisaka mpimpa kuna.

18 Na suka-suka, ntangu yandi vanda vutuka na mbanza, yandi kumaka na nsatu. 19 Yandi talaka yinti mosi ya bafige na nzila. Yandi kwendaka pene-pene ya yawu, kasi yandi talaka ata kima, kaka makasa. Yandi zonzaka na yawu: “Nge ke buta dyaka ata fioti ve bambuma.” Mpe na mbala mosi yinti ya bafige yumaka. 20 Ntangu bilandi talaka yawu, ba pamukaka mpe zonzaka: “Wapi faso yinti ya bafige yayi me yuma na mbala mosi?” 21 Yesu vutulaka na bawu: “Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti, kana beno ke na kiminu, mpe ke ve na ntembe, beno ke sala ve kaka yina mu me sala na yinti ya bafige. Kasi kana beno zonza ata na mongo yayi: ‘Katuka awa mpe kwenda kubwa na mubu,’ ya ke salama. 22 Mpe mambu nyonso yina beno ke lomba na lusambu, kana beno ke na kiminu, beno ke kuzwa yawu.”

23 Ntangu yandi kotaka na tempelo, bamfumu ya banganga-nzambimpe bakuluntu kwizaka na sika ya yandi ntangu yandi vanda longa, mpe ba zonzaka: “Na wapi lutumu nge ke na salaka bamambu yayi? Mpe nani pesaka nge lutumu yango?” 24 Yesu vutulaka na bawu: “Mu ke yufula mpe beno mambu mosi. Kana beno pesa munu mvutu, munu mpe ke zonza na beno na wapi lutumu mu ke na salaka bamambu yayi. 25 Mbotokolo ya Yoane katukaka wapi kisika? Na zulu, to na bantu?” Kasi ba bandaka kukanisa bawu na bawu, mpe kuzonza: “Kana beto zonza, ‘Na zulu,’ yandi ke zonza na beto, ‘Kasi samu na yinki beno kwikilaka ve yandi?’ 26 Kasi kana beto zonza, ‘Na bantu,’ beto me bonga kusala keba na kimvuka ya bantu, samu bawu nyonso ke bakilaka Yoane mutindu mbikudi.” 27 Na yawu, ba zonzaka na Yesu: “Beto zaba ve.” Yesu vutulaka: “Munu mpe mu ke zonza ve na beno na wapi lutumu mu ke na salaka bamambu yayi.

28 “Yinki beno me kanisa? Bakala mosi vandaka na bana zole. Yandi kwendaka na ya ntete mpe zonzaka na yandi, ‘Mwana, kwenda sala na bilanga ya vinu bubu yayi.’ 29 Mwana vutulaka, ‘Mu ke kwenda ve,’ kasi na manima yandi nyongaka mpe kwendaka. 30 Tata kwendaka na sika ya mwana ya yandi ya zole mpe zonzaka mambu mosi. Mwana yango zonzaka, ‘Mu ke kwenda tata,’ kasi yandi kwendaka ve. 31 Nani na kati ya bawu zole me sala luzolo ya tata ya yandi?” Ba zonzaka: “Mwana ya ntete.” Yesu zonzaka na bawu: “Ya tsyeleka mu ke na zonzaka na beno ti, bilokoti-mpaku mpe bakento yina ke salaka kindumba ke kota na Kimfumu ya Nzambi tekila beno. 32 Yoane kwizaka na sika ya beno samu na kulakisa beno nzila ya lunungu,* beno kwikilaka ve yandi. Kasi bantu yina ke lokotaka mpaku mpe bakento yina ke salaka kindumba kwikilaka yandi. Mpe ata ntangu beno talaka yawu, beno nyongaka ve, mpe beno kwikilaka ve yandi.

33 “Beno kuwa kifwani ya nkaka: Bakala mosi vandaka na lupangu. Yandi kundaka bilanga ya vinu, mpe yandi zungaka yawu. Yandi timunaka kikamununu ya vinu. Yandi tungaka yinzo mosi ya yinda, mpe na manima yandi bikaka yawu na maboko ya bisadi-bilanga samu ba futila yawu, mpe yandi kwendaka na yinsi ya bunzenza. 34 Na ntangu ya kubuka bambuma ya vinu, yandi filisaka bisadi ya yandi na sika ya bisadi-bilanga samu na kuzwa kikunku ya yandi ya bambuma. 35 Kasi bisadi-bilanga ya vinu simbaka bisadi ya mfumu ya bilanga. Ba bulaka mosi, ba kufwaka ya nkaka, mpe ya nkaka dyaka, ba kufwaka yandi na matadi. 36 Na manima, yandi filisaka bisadi ya nkaka, mingi kulutila ba yina yandi filisaka ya ntete. Kasi bisadi-bilanga salaka bawu mambu ya mutindu mosi. 37 Na nsuka, yandi filisaka bawu mwana ya yandi. Yandi kanisaka, ‘Ba ke zitisa mwana ya munu.’ 38 Ntangu bisadi-bilanga talaka mwana yina, ba zonzaka na kati ya bawu na bawu, ‘Ni yandi ke kibyadi. Beno kwiza, beto kufwa yandi mpe beto kuzwa bilanga* ya yandi.’ 39 Na yawu, ba simbaka yandi, ba losaka yandi na ngaanda ya bilanga ya vinu, mpe ba kufwaka yandi. 40 Na yina, ntangu muntu ya kuzwa bilanga ya vinu ke kwiza, yinki yandi ke sala na bisadi-bilanga yayi?” 41 Ba vutulaka: “Samu ba ke bantu ya yimbi, yandi ke kufwa bawu, mpe yandi ke pesa bilanga ya vinu na bisadi-bilanga ya nkaka, yina ke pesa yandi kikunku ya yandi ya bambuma na ntangu ya kubuka bambuma.”

42 Yesu zonzaka na bawu: “Nabunu beno tanga mambu yayi na Masonoko, ‘Ditadi yina bantu yina ke tungaka losaka, ni yawu me kuma ditadi ya nsongi ya kulutila mfunu.* Ya me katuka na Yehova,* mpe ya ke mambu mosi ya ngitukulu na meso ya beto’? 43 Ni na yawu mu ke na zonzaka na beno ti, ba ke katula Kimfumu ya Nzambi na maboko ya beno mpe ba ke pesa yawu na dikanda mosi yina ke buta bambuma ya yawu. 44 Dyaka, muntu yina ke kubwa na zulu ya ditadi yayi, yandi ke pasuka. Mpe muntu yina ditadi yayi ke bwidila, ya ke mwangisa yandi.”

45 Ntangu bamfumu ya banganga-nzambi mpe Bafarize kuwaka bifwani ya Yesu, ba zabaka ti ni bawu yandi vanda zonzila. 46 Na yina, ba sosaka kusimba* yandi. Kasi ba vandaka na boma ya bimvuka ya bantu, samu ti na bantu yayi, Yesu vandaka mbikudi.

22 Yesu bandaka dyaka kuzonza na bawu na nzila ya bifwani. Yandi zonzaka: 2 “Kimfumu ya mazulu ke mutindu mfumu mosi yina salaka mukembo samu na makwela ya mwana ya yandi ya bakala. 3 Yandi filisaka bisadi ya yandi na kwenda sosa bantu yina yandi bokilaka na mukembo, kasi ba mangaka kukwiza. 4 Yandi filisaka dyaka bisadi ya nkaka, mpe zonzaka, ‘Beno kwenda zonza na bantu yina mu bokilaka, “Mu me lamba madya, mu me kufwa bangombe na bibulu ya munu ya mafuta. Mu me manisa kuyidika bima nyonso. Beno kwiza na mukembo ya makwela.”’ 5 Kasi samu ba talaka yawu kima ya mpamba, ba kwendaka, mosi na bilanga ya yandi, mpe ya nkaka na mumbungu ya yandi. 6 Bantu ya nkaka bwilaka bisadi, talisaka bawu mpasi mpe kufwaka bawu.

7 “Mfumu dasukaka. Yandi filisaka basoda ya yandi samu na kwenda kufwa bantu yina kufwaka bisadi ya yandi, mpe samu na kuyoka mbanza ya bawu. 8 Na manima, yandi zonzaka na bisadi ya yandi, ‘Mu me bongisa yimeni madya ya mukembo ya makwela. Kasi bantu yina mu bokilaka vandaka ve ya kulunga samu na kuvanda na mukembo ya makwela. 9 Na yawu, beno kwenda na banzila yina ke nataka na ngaanda ya mbanza, mpe beno bokila bantu nyonso yina beno ke tala samu ba kwiza na mukembo ya makwela.’ 10 Bisadi basikaka na banzila, mpe ba bokilaka bantu nyonso yina ba talaka, bantu ya yimbi na ya mbote. Yinzo yina ba salaka samu na mukembo ya makwela fulukaka na bantu yina vanda kudya.*

11 “Ntangu Mfumu kotaka samu na kutala bantu yina yandi bokilaka, yandi talaka muntu mosi yina vandaka ve ya kulwata bilele ya mukembo ya makwela. 12 Na yawu, mfumu zonzaka na yandi, ‘Mpangi, wapi faso nge me sala na kukota awa ata ti nge me lwata ve bilele ya mukembo ya makwela?’ Bakala yayi zonzaka ata kima mosi ve. 13 Mfumu zonzaka na bisadi ya yandi, ‘Beno kanga yandi basinga na maboko mpe na makulu, mpe beno losa yandi na ngaanda na kati ya kitombi. Ni kuna yandi ke dila mpe ke dyakuna meno.’

14 “Samu ya ke na bantu mingi yina ba bokilaka, kasi ba yina ba me soola ke fioti.”

15 Na yawu, Bafarize kwendaka mpe ba salaka mfundu samu na kuzwa yandi na mambu yina yandi ke zonza. 16 Ba filisaka bilandi ya bawu na Yesu kintwadi na bantu ya Erode samu na kuzonza na yandi: “Mulongi, beto zaba ti nge ke zonzaka matsyeleka, mpe nge ke longaka matsyeleka na yina me tadila Nzambi, mpe nge ke sosaka ve ti bantu ndima nge samu ti nge ke soolaka ve bizizi. 17 Na yawu, zonzila beto, yinki nge me kanisa? Ya ke kwandi mbote na kufuta mpaku na Sezare to ve?” 18 Kasi samu Yesu zabaka makanisi ya bawu ya yimbi, yandi zonzaka na bawu: “Bantu ya luvunu, samu na yinki beno ke na sosaka kumeka munu? 19 Beno lakisa munu mbongo ya kisengo yina ba ke futilaka mpaku.” Ba natinaka yandi denie* mosi. 20 Yandi yufulaka bawu: “Kizizi mpe nkumbu yayi ke ya nani?” 21 Ba vutulaka: “Ya kele ya Sezare.” Na yina Yesu zonzaka na bawu: “Na yawu, beno pesa na Sezare bima yina ke ya Sezare, kasi na Nzambi, bima yina ke ya Nzambi.” 22 Ntangu ba kuwaka mambu yayi, ba yitukaka, ba bikaka yandi mpe ba kwendaka.

23 Na kilumbu yina, Basaduse yina ke zonzaka ti bantu ya kufwa ke vumbuka ve, kwizaka mpe yufulaka yandi: 24 “Mulongi, Moyize zonzaka: ‘Kana bakala mosi me kufwa, kasi yandi me bika ve bana, mpangi ya yandi ya bakala fwana kukwela kento yina yandi me bika, mpe kubutila mpangi ya yandi bana.’ 25 Na yawu, ya vandaka na bampangi 7 ya bakala na kati ya beto. Ya ntete kwelaka mpe kufwaka. Kasi samu yandi butaka ve, mpangi ya yandi bakaka kento ya yandi. 26 Ya salamaka mpe faso yina samu na mpangi ya zole, ya tatu mpe bawu nyonso 7. 27 Na nsuka, kento yango kufwaka. 28 Na yawu, ntangu bantu ya kufwa ke vumbuka na lufwa, na kati ya bawu 7, yandi ke vanda kento ya nani? Samu ti bawu nyonso kwelaka yandi.”

29 Yesu vutulaka: “Beno ke na vunamaka samu beno zaba ve Masonoko mpe ngolo ya Nzambi. 30 Ntembe ve na ntangu ya kuvumbuka na lufwa, babakala ke kwelana ve, mpe ba ke pesa ve bakento na makwela, kasi ba ke vanda mutindu bambazi ya mazulu. 31 Na yina me tadila kuvumbuka ya bantu ya kufwa, beno tangaka ve mambu yina Nzambi zonzaka na beno, 32 ‘Mu ke Nzambi ya Abrahami, Nzambi ya Izaki, mpe Nzambi ya Yakobi’? Yandi ke ve Nzambi ya bantu ya kufwa, kasi ya bantu ya moyo.” 33 Ntangu ba kuwaka yawu, bimvuka ya bantu bikanaka yinwa mwasi samu na mambu yina yandi longaka.

34 Ntangu Bafarize kuwaka ti yandi kangaka Basaduse yinwa, ba vukanaka* mpe ba kwizaka na sika ya Yesu. 35 Mosi na kati ya bawu yina zabaka mbote-mbote Musiku, yufulaka Yesu na dikanisi ya kumeka yandi: 36 “Mulongi, wapi yina ke musiku ya kulutila mfunu na kati ya Musiku?” 37 Yesu zonzaka na yandi: “‘Nge fwana kuzola Yehova* Nzambi ya nge na ntima ya nge nyonso, na mwela* ya nge nyonso, mpe na makanisi ya nge nyonso.’ 38 Yayi ni musiku ya kulutila nene mpe ya ntete. 39 Ya zole yina ke ya kukwelana na yayi kele: ‘Nge fwana kuzola mpangi ya nge mutindu nge mosi.’ 40 Musiku nyonso mpe Bambikudi ke ya kukangama na misiku zole yayi.”

41 Na ntangu yina Bafarize vandaka ntete ya kuvukana kuna, Yesu yufulaka bawu: 42 “Beno me kanisa yinki na yina me tadila Kristo? Yandi ke mwana ya nani?” Ba zonzaka na yandi: “Mwana ya Davidi.” 43 Yandi yufulaka bawu: “Na yawu, samu na yinki Davidi, na nzila ya mpeve ya santu bokilaka yandi Mfumu ntangu yandi zonzaka, 44 ‘Yehova* zonzaka na Mfumu ya munu, “Vanda na diboko ya munu ya bakala tii ntangu mu ke tula bambeni ya nge na yisi ya makulu ya nge”’? 45 Na yawu, kana Davidi me bokila yandi Mfumu, wapi faso yandi lenda vanda dyaka mwana ya yandi?” 46 Ata muntu lendaka kuzonza kima samu na kupesa yandi mvutu. Mpe banda kilumbu yina, ata muntu sosaka dyaka kuyufula yandi mambu.

23 Na yawu, Yesu zonzaka na bimvuka ya bantu yina vandaka kuna mpe na bilandi ya yandi: 2 “Basoniki mpe Bafarize me vanda na zulu ya kiti ya Moyize. 3 Na yawu, mambu nyonso yina ba ke zonzaka na beno na kusala, beno sala yawu, kasi beno landa ve bansalulu ya bawu, samu ba ke sadilaka ve mambu yina ba ke zonzaka. 4 Ba ke kangaka bizitu ya kilo mpe ke tulaka yawu na zulu ya mapeka ya bantu. Kasi bawu mosi ke zolaka ve kusimba yawu ata na musapi. 5 Mambu nyonso yina ba ke salaka, ya ke samu na kutalana. Ba ke kumisaka nene mabwanta yina ke na dyambu ya Nzambi na kati, mpe ba ke lwataka yawu na bambunzu mutindu bibanda, mpe ke kumisaka yinda bansongi ya bilele ya bawu. 6 Ba ke zolaka kisika ya kulutila lukumu na bafeti, mpe bakiti ya ntete* na basinagoge,* 7 mpe ti bantu pesa bawu bambote na buzitu na bazandu, mpe ba bokila bawu Rabi.* 8 Kasi beno, beno bika ve bantu bokila beno Rabi, samu beno ke kaka na Mulongi mosi, mpe beno nyonso ke bampangi. 9 Dyaka, beno bokila ata muntu mosi ve tata na zulu ya ntoto, samu beno ke kaka na Tata mosi yina ke na mazulu. 10 Mpe beno bika ve bantu bokila beno bantwadisi, samu beno ke kaka na Ntwadisi mosi, Kristo. 11 Kasi muntu ya kulutila mfunu na kati ya beno, fwana kuvanda kisadi ya beno. 12 Muntu yina ke na zangukaka, ba ke kulumusa yandi. Kasi muntu yina ke na kulukaka, ba ke zangula yandi.

13 “Kyadi na beno basoniki, mpe Bafarize, beno bantu ya luvunu, samu beno ke na kangaka bantu nzila ya kukota na Kimfumu ya mazulu. Beno mosi ke na kotaka ve, mpe beno ke na pesaka ve nzila ya kukota na bantu yina me zola kukota. 14* ——

15 “Kyadi na beno basoniki mpe Bafarize, beno bantu ya luvunu, samu beno ke na salaka banzyetolo na mubu mpe na ntoto samu na kukumisa muntu prozelite.* Mpe ntangu yandi me kota, beno ke kumisaka yandi muntu yina me fwana kukwenda na Gehena* bambala zole kulutila beno.

16 “Kyadi na beno, bantwadisi yina ke na meso ya kufwa, yina ke zonzaka, ‘Kana muntu zenga ndefi na nkumbu ya tempelo, ya ke ve mambu. Kasi kana yandi zenga ndefi na nkumbu ya wolo yina ke na tempelo, yandi fwana kulungisa yawu.’ 17 Beno ke bizoba mpe bantu ya meso ya kufwa. Yinki me lutila mfunu, wolo to tempelo yina me sala ti wolo kuma santu? 18 Beno ke zonzaka dyaka, ‘Kana muntu zenga ndefi na nkumbu ya kisika ya minkayulu, ya ke ve mfunu. Kasi kana yandi zenga ndefi na nkumbu ya dikabu yina ke na zulu ya yawu, yandi fwana kulungisa yawu.’ 19 Bantu ya meso ya kufwa! Yinki me lutila mfunu, dikabu to kisika ya kuyoka minkayulu yina ke salaka ti dikabu kuma santu? 20 Ni na yawu, muntu yina ke zengaka ndefi na nkumbu ya kisika ya minkayulu, ke zengaka ndefi na nkumbu ya yawu mpe na nkumbu ya bima nyonso yina ke na zulu ya yawu. 21 Muntu yina ke zengaka ndefi na nkumbu ya tempelo, ke zengaka ndefi na nkumbu ya yawu mpe na nkumbu ya Muntu yina ke zingaka na kati ya yawu. 22 Mpe muntu yina ke zengaka ndefi na nkumbu ya mazulu, ke zengaka mpe ndefi na nkumbu ya kiti ya kimfumu ya Nzambi, mpe ya Muntu yina ke ya kuvanda na zulu ya yawu.

23 “Kyadi na beno basoniki mpe Bafarize, bantu ya luvunu, samu beno ke pesaka kikunku mosi na kati ya bikunku 10 ya matiti ya mante, anete mpe kume.* Kasi beno ke vwezaka mambu ya kulutila mfunu na kati ya Musiku, mutindu lunungu,* kutala bantu kyadi, mpe kuvanda ya kukwikama. Ya lungaka beno pesa bima yina, kasi kutula ve na lweka bamambu ya nkaka. 24 Bantwadisi ya meso ya kufwa, beno ke katulaka nzinzi na malafu, kasi beno ke minaka shamo.

25 “Kyadi na beno basoniki mpe Bafarize, beno bantu ya luvunu, samu beno ke sukulaka ngaanda ya kopo mpe ya ndonga, kasi na kati ya ke ya kufuluka na lukoso,* mpe kukondwa kukutika nzutu. 26 Mufarize ya meso ya kufwa, sukula ntete kati ya kopo mpe ya ndonga, samu ngaanda ya yawu mpe kuma bunkete.

27 “Kyadi na beno basoniki mpe Bafarize, beno bantu ya luvunu, samu beno ke mutindu bandyamu yina ba me kumisa mpembe. Na ngaanda ya yawu, ya ke talanaka kitoko, kasi na kati, ya ke ya kufuluka na mikwa ya bantu ya kufwa, mpe mvindu ya mutindu na mutindu. 28 Mutindu mosi mpe, na ngaanda, beno ke talanaka bantu ya lunungu,* kasi na kati beno ke ya kufuluka na luvunu mpe mambu ya kuvweza misiku.

29 “Kyadi na beno basoniki mpe Bafarize, beno bantu ya luvunu, samu beno ke tungaka bandyamu ya bambikudi, mpe ke kumisaka kitoko bandyamu* ya bantu ya lunungu.* 30 Mpe beno ke zonzaka, ‘Kana beto zingaka na ntangu ya bankooko ya beto, beto zola vukana ve na bawu samu na kufwa bambikudi.’ 31 Ni na yawu beno ke na lakisaka beno mosi ti beno ke bana ya ba yina kufwaka bambikudi. 32 Na yawu, beno manisa kisalu yina bankooko ya beno bandaka.

33 “Banyoka, bana ya bampidi, wapi mutindu beno ke kima ba sambisa beno mpe ba losa beno na Gehena?* 34 Ni na yawu mu ke na filisaka beno bambikudi, bantu ya ndwenga, mpe milongi. Beno ke kufwa ba ya nkaka mpe beno ke kanga bawu na zulu ya bayinti. Ba ya nkaka, beno ke bula bawu bashikoti na basinagoge* ya beno, mpe beno ke nyokola bawu na mbanza na mbanza, 35 samu menga nyonso ya bantu ya lunungu* yina ba mwangisaka na ntoto vanda na zulu ya beno, katuka na menga ya muntu ya lunungu Abele tii na menga ya Zakari mwana ya Barakiya, yina beno kufwaka na kati-kati ya kisika ya santu mpe kisika ya minkayulu. 36 Ya tsyeleka, mu ke na zabisaka beno ti mambu nyonso yayi ke kumina na bantu ya ntangu yayi.

37 “Yeruzalemi, Yeruzalemi, mbanza yina ke kufwaka bambikudi, mpe ke losilaka matadi na bantu yina ba ke filisaka kuna! Bambala yikwa mu sosaka kuvukisa bana ya nge mutindu nsusu ya kento ke vukisaka bana ya yandi na yisi ya mapapu ya yandi! Kasi beno mangaka. 38 Beno tala! Ba me bikila beno yinzo ya beno.* 39 Ni na yawu mu ke na zonzaka na beno ti beno ke tala dyaka ve munu, kubanda ntangu yayi tii ntangu yina beno ke zonza: ‘Bika ti muntu yina ke na kwizaka na nkumbu ya Yehova* kuzwa lusakumunu!’”

24 Ntangu Yesu vanda basika na tempelo, bilandi ya yandi kwizaka pene-pene ya yandi samu na kulakisa yandi bayinzo ya tempelo. 2 Na yina Yesu zonzaka na bawu: “Beno ke na talaka bima nyonso yayi? Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti ata ditadi mosi ve ke bikana awa na zulu ya ditadi ya nkaka. Nyonso ke kubwa.”

3 Ntangu yandi vandaka ya kuvanda na Mongo ya bayinti ya Olive, bilandi kwizaka pene-pene ya yandi mpe yufulaka yandi na kisika yina ba vandaka bawu mosi: “Zabisa beto, wapi ntangu bamambu yayi ke salama, mpe wapi yina ke vanda kidimbu yina ke lakisa ti nge kele,* mpe ti nsuka ya yinza* me kuma?”

4 Yesu vutulaka: “Beno sala keba samu ata muntu vuna beno, 5 samu bantu mingi ke kwiza na nkumbu ya munu, mpe ke zonza, ‘Mu ke Kristo,’ mpe ba ke vuna bantu mingi. 6 Beno ke kuwa makelele ya bamvita, mpe bansangu ya bamvita. Beno tekita ve na boma, samu bamambu yayi me fwana kusalama. Kasi ya ke vanda ve ntete nsuka.

7 “Samu yinsi mosi ke nwanisa yinsi ya nkaka, mpe kimfumu mosi ke nwanisa kimfumu ya nkaka. Bansatu ke vanda, mpe ntoto ke ningana na bisika ya mutindu na mutindu. 8 Bamambu nyonso yayi ke vanda kubanda ya bampasi ya ngolo.*

9 “Na yawu, ba ke pesa beno na maboko ya bantu samu ba talisa beno mpasi, mpe ba ke kufwa beno. Makanda nyonso ke yiina beno samu na nkumbu ya munu. 10 Dyaka, bantu mingi ke bula mabaku, ke teka bampangi, mpe ke yinasana. 11 Bambikudi mingi ya luvunu ke basika, mpe ke vuna bantu mingi. 12 Mpe samu kifu ya kuzitisaka ve misiku ke kuma mingi, luzolo ya bantu mingi ke kuma madidi. 13 Kasi muntu yina ke kanga ntima* tii na nsuka, ke vuuka. 14 Mpe ba ke samuna nsangu ya mbote yayi ya Kimfumu na ntoto nyonso, samu na kimbangi ya makanda nyonso. Mpe na manima, nsuka ke kwiza.

15 “Na yawu, ntangu beno ke tala kima ya nganzi yina ke mwangisaka nyonso, ya kuvanda na kisika ya santu, mutindu mbikudi Danyele zonzilaka, (bika ti muntu yina ke na tangaka sadila mayela ya kubakula bamambu), 16 bika ti bantu yina ke vandaka na Zude banda kukima na zulu ya bamongo. 17 Bika ti muntu yina ke na zulu ya yinzo kukulumuka ve samu na kubaka bima yina ke na yinzo ya yandi. 18 Bika ti muntu yina ke na bilanga kuvutuka ve samu na kubaka kilele ya yandi ya zulu. 19 Kyadi na bakento yina ke vanda na bivumu, mpe na bakento yina ke pesa ntete bana mabene na bilumbu yina. 20 Beno tatamana na kusambila, samu ntangu yina beno ke kima kubwa ve na ntangu ya madidi ya ngolo, to na kilumbu ya saba. 21 Samu ya ke vanda na mpasi ya nene yina me salamaka ntete ve katuka mbandukulu ya yinza tii ntangu yayi, mpe ya ke salama dyaka ve. 22 Ya tsyeleka, kana ba kumisaka ve nkufi lutangu ya bilumbu yango, ata muntu zola vuuka. Kasi samu na ba yina ba me soola, yandi ke kumisa bilumbu yango nkufi.

23 “Kana muntu zonza na beno, ‘Beno tala! Kristo kele awa,’ to ‘Yandi ke kuna,’ beno kwikila ve. 24 Samu ba-Kristo ya luvunu mpe bambikudi ya luvunu ke basika, mpe ba ke sala bimangu ya nene mpe bamambu ya ngitukulu samu na kuvuna ata mpe bantu yina ba soolaka, kana ya lenda salama. 25 Beno tala, mu me kebisa beno. 26 Na yawu, kana bantu zonzila beno na yina me tadila Kristo, ‘Beno tala, yandi ke na ntoto ya kuyuma,’ beno basika ve, to ‘Beno tala, yandi ke na kati ya bisika ya kubumbana ya yinzo,’ beno ndima ve bawu. 27 Kaka mutindu nsemo ya kidumu* ke ngengaka na esti tii na westi, ni faso yina mpe ya ke vanda na ntangu yina Mwana ya muntu ke vanda.* 28 Bandeke yina ba ke bokilaka bambemba* ke vukana kisika yina mvumbi ke vanda.

29 “Kaka na manima ya mpasi ya bilumbu yina, ntangu ke kuma kitombi, ngonda ke pesa ve nsemo ya yawu, bambwetete ke katuka na zulu mpe ke kubwa, mpe bangolo ya mazulu ke ningana. 30 Na yawu, kidimbu ya Mwana ya muntu ke talana na mazulu, mpe mabuta nyonso ya ntoto ke bula banzutu ya bawu na mawa. Mpe ba ke tala Mwana ya muntu kukwiza na kati ya matuti, na ngolo mpe nkembo mingi. 31 Yandi ke filisa bambazi ya yandi na makelele ya mpungi* ya nene, mpe ba ke vukisa bantu yina yandi soolaka katuka bansongi yiya* ya ntoto, kubanda na nsuka mosi ya mazulu tii na nsuka ya nkaka.

32 “Beno longoka na yinti ya bafige: Ntangu bintala* ya yawu ya fioti ke kumaka pete-pete, mpe makasa ya malu-malu ke basikaka, beno ke zabaka ti ntangu ya bamvula me kuma pene-pene. 33 Mutindu mosi mpe, ntangu beno ke tala bamambu nyonso yayi, beno zaba ti yandi me kuma pene-pene na mwelo. 34 Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti bantu ya ntangu yayi ke luta ata fioti ve tekila bamambu nyonso yayi salama. 35 Zulu na ntoto ke luta, kasi bamambu yina mu me zonza ke luta ata fioti ve.

36 “Na yina me tadila kilumbu yina mpe ngunga yina, ata muntu me zaba yawu, ya vanda bambazi na mazulu to Mwana, kasi kaka Tata me zaba yawu. 37 Samu kaka faso ya vandaka na bilumbu ya Nowe, kuvanda* ya Mwana ya muntu mpe ke salama mutindu mosi. 38 Samu kaka mutindu ba vandaka na bilumbu yina, tekila Mvula ya Nene noka, bantu vanda kudya, kunwa, babakala vanda kwela, mpe ba vanda pesa bakento na makwela tii kilumbu Nowe kotaka na masuwa. 39 Ba tulaka ve dikebi tii ntangu Mvula ya Nene nokaka, mpe ya dyamisaka bawu nyonso. Ni faso yina mpe bamambu ke salama ntangu Mwana ya muntu ke vanda.* 40 Ni na yawu babakala zole ke vanda na bilanga. Ba ke baka mosi mpe ba ke bika ya nkaka. 41 Bakento zole ke vanda na kisalu ya kunika bambuma. Ba ke baka mosi mpe ba ke bika ya nkaka. 42 Ni na yawu, beno vanda ekenge, samu beno zaba ve kilumbu yina Mfumu ya beno ke kwiza.

43 “Kasi beno simba mambu yayi: Kana mfumu ya yinzo zabaka na wapi ngunga ya mpimpa muyibi zola kwiza, yandi zola lala ve pongi mpe kubika ve muyibi kota na yinzo ya yandi. 44 Ni na yawu, beno mpe beno vanda ya kukubama, samu Mwana ya muntu ke na kwizaka na ngunga yina beno ke na kanisaka ve ti yandi ke kwiza.

45 “Nani ya tsyeleka ke kisadi ya kukwikama mpe ya mayela* yina mfumu ya yandi me tula na zulu ya bisadi ya yandi, samu na kupesa bawu madya ya bawu na ntangu ya kulunga? 46 Kyese na kisadi yina, kana mfumu ya yandi, ntangu yandi ke kwiza, kuta yandi na kati ya kisalu yango! 47 Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti mfumu ya yandi ke tula yandi na zulu ya bima ya yandi nyonso.

48 “Kasi kana yandi ke kisadi ya yimbi mpe yandi kanisa na ntima ya yandi, ‘Mfumu ya munu ke na kwizaka ve na mbangu,’ 49 mpe kana yandi banda kubula bisadi ya nkaka, kudya mpe kunwa na bantu yina ke kolaka malafu, 50 mfumu ya kisadi yayi ke kwiza na kilumbu yina kisadi ke na vingilaka ve, mpe na ngunga yina yandi zaba ve. 51 Mfumu ke pesa yandi kitumbu ya ngolo mingi, mpe ke tula yandi na kisika mosi na bantu ya luvunu. Ni kuna yandi ke dila mpe ke dyakuna meno.

25 “Na yawu, Kimfumu ya mazulu ke vanda mutindu bantwenya ya bakento* 10 yina me baka bamwinda ya bawu mpe me basika samu na kukwenda bwabana bakala yina ke na kwelanaka. 2 Na kati ya bawu, tanu vandaka bizoba mpe tanu ya nkaka vandaka mayela.* 3 Ba yina vandaka bizoba bakaka bamwinda ya bawu, kasi ba bakaka ve mafuta. 4 Kasi ba yina vandaka mayela bakaka bamwinda na mabwanta ya mafuta. 5 Samu bakala yina vanda kwelana vanda kwiza ve na mbangu, bawu nyonso kumaka na pongi mpe lalaka. 6 Na kati-kati ya mpimpa, ba kuwaka ndinga mosi yina zonzaka na ngolo, ‘Bakala yina ke na kwelanaka yandi yayi! Beno basika samu na kubwabana yandi.’ 7 Bakento nyonso ya bantwenya yayi vumbukaka mpe bongisaka bamwinda ya bawu. 8 Ba yina vandaka bizoba zonzaka na ba yina vandaka mayela, ‘Beno pesa beto ndambu ya mafuta ya beno, samu bamwinda ya beto ke na sosaka kufwa.’ 9 Ba yina vandaka mayela vutulaka, ‘Ntangu ya nkaka ya ke lunga ve beto na beno. Beno kwenda sumba ya beno mosi na ba yina ke tekisaka yawu.’ 10 Ntangu ba kwendaka sumba yawu, bakala yina vanda kwelana kwizaka. Bantwenya ya bakento yina vandaka ya kubongama, kotaka na yandi na kisika ya mukembo ya makwela, mpe ba kangaka mwelo. 11 Na manima, bantwenya ya nkaka ya bakento vutukaka mpe ba zonzaka, ‘Mfumu, mfumu, fungula beto mwelo!’ 12 Yandi vutulaka, ‘Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti, mu zaba ve beno.’

13 “Ni na yawu, beno vanda ekenge, samu beno zaba ve kilumbu mpe ngunga.

14 “Ya ke kaka mutindu bakala yina vanda bongama samu na kukwenda na bwala ya bunzenza. Yandi bokilaka bisadi ya yandi mpe pesaka bawu bima ya yandi. 15 Yandi pesaka batalanta* tanu na mosi, zole na ya nkaka, mpe mosi na ya nkaka dyaka. Yandi pesaka bawu yawu na kutalaka makoki ya konso muntu, mpe yandi kwendaka. 16 Na mbala mosi, kisadi yina kuzwaka batalanta tanu kwendaka sala mumbungu na yawu mpe yandi kuzwaka batalanta tanu ya nkaka. 17 Mutindu mosi mpe, kisadi yina ba pesaka batalanta zole, kuzwaka dyaka zole ya nkaka na zulu. 18 Kasi kisadi yina ba pesaka kaka talanta mosi kwendaka timuna dibulu mpe kundaka mbongo ya mfumu ya yandi.

19 “Bantangu mingi na manima, mfumu ya bisadi vutukaka samu na kutala yinki ba salaka na mbongo ya yandi. 20 Kisadi yina ba pesaka batalanta tanu kwizaka, mpe nataka batalanta tanu ya nkaka. Yandi zonzaka, ‘Mfumu, nge pesaka munu batalanta tanu. Tala, mu me kuzwa batalanta tanu ya nkaka.’ 21 Mfumu ya yandi zonzaka na yandi: ‘Nge me sala kisalu ya mbote! Nge ke kisadi ya mbote mpe ya kukwikama. Nge me vanda ya kukwikama na bima ya fioti, mu ke tula nge na zulu ya bima mingi. Kwiza yangalala na mfumu ya nge. 22 Na manima, kisadi yina ba pesaka batalanta zole, kwizaka mpe zonzaka, ‘Mfumu, nge pesaka munu batalanta zole. Tala, mu me kuzwa batalanta zole ya nkaka.’ 23 Mfumu ya yandi zonzaka na yandi: ‘Nge me sala kisalu ya mbote! Nge ke kisadi ya mbote mpe ya kukwikama. Nge vandaka ya kukwikama na bima ya fioti, mu ke tula nge na zulu ya bima mingi. Kwiza yangalala na mfumu ya nge.’

24 Na nsuka, kisadi yina ba pesaka talanta mosi kwizaka mpe zonzaka, ‘Mfumu, mu zabaka ti nge ke muntu yina ke na bamambu ya ngolo. Nge ke bukaka bambuma na kisika yina nge kundaka ve, mpe ke bakaka bambuma yina nge katulaka ve bampusu. 25 Na yawu, mu kuzwaka boma mpe mu kwendaka bumba talanta ya nge na yisi ya ntoto. Tala, talanta ya nge yawu yayi.’ 26 Mfumu ya yandi zonzaka na yandi: ‘Nge ke kisadi ya yimbi mpe yina ke na bubolo. Nge zabaka ti mu ke bukaka bambuma na kisika yina mu kundaka ve, mpe ke bakaka bambuma yina mu katulaka ve bampusu. 27 Na yawu, nge zola tula mbongo ya munu na banki, samu ntangu mu zola vutuka, mu zola kuzwa yawu na kima na zulu.’

28 “‘Na yawu, beno botola talanta yina yandi ke na yawu, mpe beno pesa yawu na muntu yina ke na batalanta 10. 29 Samu, na muntu nyonso yina ke na bima, ba ke bwela yandi bima ya nkaka, mpe yandi ke kuma na yawu mingi. Kasi muntu yina ke ve na bima, ba ke katula yandi ata bima yina yandi ke na yawu. 30 Beno losa kisadi ya mpamba yayi na ngaanda na kati ya kitombi. Ni kuna yandi ke dila mpe ke dyakuna meno.’

31 “Ntangu Mwana ya muntu ke kwiza na kati ya nkembo ya yandi na bambazi nyonso, yandi ke vanda na kiti ya yandi ya kimfumu ya nkembo. 32 Ba ke vukisa makanda nyonso na mantwala ya yandi. Yandi ke kabula bawu mutindu muvungi ke kabulaka mameme na bankombo. 33 Yandi ke tula mameme na diboko ya yandi ya bakala, mpe bankombo na diboko ya yandi ya kento.

34 “Mfumu ke zonza na bantu yina ke vanda na diboko ya yandi ya bakala: ‘Beno kwiza, beno bantu yina Tata ya munu me sakumuna. Beno baka Kimfumu yina ba bongisaka samu na beno katuka mbandukulu ya yinza. 35 Samu mu vandaka na nsatu, mpe beno pesaka munu madya. Mu vandaka na nsatu ya maza, mpe beno pesaka munu maza. Mu vandaka nzenza, mpe beno yambaka munu maboko mwasi. 36 Mu vandaka ve na bilele,* mpe beno lwatisaka munu. Mu vanda beela, mpe beno sadisaka munu. Mu vandaka na boloko, mpe beno kwizaka tala munu.’ 37 Na yina, bantu ya lunungu* ke vutula yandi: ‘Mfumu, na wapi ntangu beto talaka nge na nsatu mpe beto dikisaka nge, to beto talaka nge na nsatu ya maza mpe beto pesaka nge maza? 38 Na wapi ntangu beto talaka ti nge vandaka nzenza mpe beto yambaka nge maboko mwasi, to nge vandaka ve na bilele mpe beto lwatisaka nge? 39 Na wapi ntangu beto talaka ti nge vanda beela, to nge vandaka na boloko mpe beto kwizaka tala nge?’ 40 Mfumu ke vutula na bawu, ‘Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti konso ntangu yina beno salaka yawu na mosi ya kulutila fioti na kati ya bampangi ya munu yayi, ni na munu beno salaka yawu.’

41 “Na manima, yandi ke zonza na ba yina ke vanda na diboko ya yandi ya kento: ‘Beno kwenda ntama na munu, beno yina ke ya kuloka. Beno kwenda na tiya ya ntangu nyonso yina ba bongisaka samu na Dyabulu na bambazi ya yandi. 42 Ya tsyeleka, ntangu mu vandaka na nsatu, beno pesaka munu ata kima ya kudya. Ntangu mu vandaka na nsatu ya maza, beno pesaka ve munu yawu. 43 Mu vandaka nzenza, kasi beno yambaka ve munu maboko mwasi. Mu vandaka ve na bilele, kasi beno lwatisaka ve munu. Mu vanda beela, mpe mu vandaka na boloko, kasi beno sadisaka ve munu. 44 Na yawu, bawu mpe ke vutula: ‘Mfumu, na wapi ntangu beto talaka nge na nsatu, mpe beto sadisaka ve nge? Na wapi ntangu beto talaka ti nge vandaka nzenza, kasi beto sadisaka ve nge? Na wapi ntangu beto talaka ti nge vandaka ve na bilele, nge vanda beela, nge vandaka na boloko, mpe beto sadisaka ve nge?’ 45 Mpe yandi ke vutula: ‘Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti konso ntangu yina beno salaka ve yawu na mosi ya kulutila fioti na kati ya bampangi ya munu yayi, ni na munu beno salaka ve yawu.’ 46 Bantu yayi ke kufwa* samu na ntangu nyonso, kasi bantu ya lunungu* ke kuzwa luzingu ya ntangu nyonso.”

26 Na manima ya kuzonza bamambu nyonso yayi, Yesu zonzaka na bilandi ya yandi: 2 “Beno me zaba ti ya me bikana bilumbu zole samu na kubanda mukembo ya Pake. Ba ke pesa Mwana ya muntu na maboko ya bantu samu ba kufwa yandi na zulu ya yinti.”

3 Bamfumu ya banganga-nzambina bakuluntu vukanaka na ngaanda ya yinzo ya nganga-nzambiya nene, Kayife. 4 Ba salaka mfundu samu na kubwila* Yesu na mayela ya yimbi* mpe kufwa yandi. 5 Kasi ba vanda zonza: “Na mukembo ve, samu bantu sala ve muvusu.”

6 Ntangu Yesu vandaka na Betani, na kati ya yinzo ya Simoni muntu ya bwazi, 7 kento mosi kwizaka pene-pene ya yandi. Yandi vandaka na kitutu yina ba yidikaka na albatre, ya kufuluka na mafuta ya nsunga ya kitoko yina vandaka ntalu. Yandi bandaka kumwangisa yawu na yintu ya Yesu ntangu yandi vanda kudya.* 8 Ntangu bilandi talaka yawu, ba dasukaka, mpe ba zonzaka: “Samu na yinki kubebisa yawu mutindu yayi? 9 Ba zola tekisa yawu na mbongo mingi mpe kupesa mbongo yina na bapovre.” 10 Samu Yesu zabaka mambu yayi, yandi zonzaka na bawu: “Samu na yinki beno ke na kwamisaka kento yayi? Yandi me sala munu mambu mosi ya mbote. 11 Samu bapovre ke vanda na beno ntangu nyonso, kasi munu, mu ke vanda ve na beno ntangu nyonso. 12 Ntangu yandi me tula mafuta ya nsunga ya kitoko yayi na nzutu ya munu, yandi me sala yawu samu na kuyidika nzutu ya munu tekila ba zika munu. 13 Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti, bisika nyonso yina ba ke samuna nsangu ya mbote yayi na yinza ya muvimba, ba ke zonzila mpe mambu yina kento yayi me sala, samu na kubambuka yandi moyo.”

14 Na yawu, mosi ya bantumwa 12 yina ba vanda bokilaka Yuda Iskayote, kwendaka tala bamfumu ya banganga-nzambi, 15 mpe yandi zonzaka: “Yinki beno ke pesa munu samu mu tekisa beno yandi?” Ba wisanaka na kupesa yandi bambongo ya bisengo 30. 16 Banda ntangu yina, yandi vanda sosa ntangu ya mbote samu na kuteka yandi.

17 Kilumbu ya ntete ya mukembo ya Mampa yina ke ve na levire, bilandi kwizaka yufula Yesu: “Na wapi kisika nge me zola ti beto yidikila nge madya ya Pake?” 18 Yandi vutulaka: “Beno kwenda na mbanza, na sika ya kingandi mpe beno zonza na yandi, ‘Mulongi me zonza, “Ntangu ya munu me lunga. Ni na yinzo ya nge mu ke sala mukembo ya Pake na bilandi ya munu.”’” 19 Na yawu, bilandi salaka mutindu Yesu zabisaka bawu, mpe ba yidikaka bima samu na Pake.

20 Ntangu nkokila kumaka, Yesuvandaka na mesa na bilandi ya yandi 12. 21 Ntangu ba vanda kudya, Yesu zonzaka: “Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na beno ti mosi ya beno ke teka munu.” 22 Bilandi kumaka na kyadi ya kulutila. Mosi na mosi na kati ya bawu bandaka kuzonza na Yesu: “Mfumu, ya ke ni munu?” 23 Yesu vutulaka: “Muntu yina ke na tulaka diboko na munu na kati ya ndonga, ni yandi ke teka munu. 24 Ya tsyeleka, Mwana ya muntu ke na kwendaka, mutindu ba sonikaka yawu na yina me tadila yandi. Kasi kyadi na muntu yina ke teka Mwana ya muntu. Ya zola vanda mbote na muntu yina na kubutuka ve.” 25 Yuda yina zola teka Yesu zonzaka: “Mulongi, ya ke ni munu?” Yesu vutulaka na yandi: “Nge mosi muntu me zonza yawu.”

26 Ntangu ba vanda kudya, Yesu bakaka dimpa. Na manima yandi salaka lusambu samu na kulomba lusakumunu mpe zengaka yawu. Yandi pesaka yawu na bilandi mpe zonzaka: “Beno baka mpe beno kudya. Ya ke na fwanisaka nzutu ya munu.” 27 Yandi bakaka mpe kopo, mpe yandi salaka lusambu samu na kuvutula matondo. Yandi pesaka bawu yawu, mpe zonzaka: “Beno kunwa yawu beno nyonso, 28 samu ya ke na fwanisaka menga ya munu, ‘menga ya luwawanu,’ yina ke mwangana samu ti bantu mingi kuzwa mulemvo ya masumu. 29 Kasi mu ke na zonzaka na beno ti mu ke kunwa dyaka ve vinu yayi tii kilumbu yina mu ke kunwa yawu ya malu-malu kintwadi na beno, na kati ya Kimfumu ya Tata ya munu.” 30 Na nsuka, na manima ya kuyimba banzimbu* samu na kukumisa Nzambi, ba basikaka mpe ba kwendaka na Mongo ya bayinti ya Olive.

31 Na yawu, Yesu zonzaka na bawu: “Na mpimpa yayi, beno nyonso ke bula dibaku samu na mambu yina ke kumina munu, samu ya ke ya kusonama: ‘Mu ke bula muvungi, mpe mameme ke mwangana.’ 32 Kasi ntangu mu ke vumbuka na lufwa, mu ke kwenda na Galile, mpe mu ke vingila beno.” 33 Piere zonzaka na yandi: “Ata ti bawu nyonso bula dibaku samu na mambu yina ke kumina nge, munu, mu ke bula ata fioti ve dibaku.” 34 Yesu zonzaka na yandi: “Ya tsyeleka, mu ke na zonzaka na nge ti na mpimpa yayi, tekila nsusu ya bakala kokola, nge ke manga munu bambala tatu.” 35 Piere zonzaka na yandi: “Ata ya ke lomba ti mu kufwa na nge, mu ke manga ve nge ata fioti.” Bilandi nyonso ya nkaka mpe zonzaka mambu ya mutindu mosi.

36 Na yawu, Yesu kumaka na bilandi na kisika yina ba vanda bokilaka Getesemane, mpe yandi zonzaka na bawu: “Beno vanda awa ntangu mu ke na kwendaka kuna samu na kusambila.” 37 Yandi nataka Piere mpe bana zole ya Zebede. Yandi bandaka kukuma na kyadi mingi mpe na mpasi ya kulutila na ntima. 38 Mpe yandi zonzaka na bawu: “Mu* ke na kyadi mingi, kyadi ya kulutila. Beno bikana awa mpe beno vanda ekenge kintwadi na munu.” 39 Yandi kwendaka na mwa mantwala, fukamaka kizizi na ntoto, mpe sambilaka Nzambi: “Tata ya munu, kana ya lenda salama, nata kopo yayi ntama na munu. Kasi ve mutindu mu zola, kasi faso nge zola.”

40 Yandi vutukaka kisika yina bilandi vandaka, mpe kutanaka bawu ya kulala. Na yawu, yandi zonzaka na Piere: “Beno me lenda ve kuvanda ekenge kintwadi na munu ngunga mosi? 41 Beno vanda ekenge, mpe beno sambila ntangu nyonso, samu beno kubwa ve na ntontolo. Ya tsyeleka, mpeve ke tiya mingi,* kasi musuni kele ya kulemba.” 42 Yandi kwendaka dyaka mbala ya zole, mpe sambilaka Nzambi: “Tata ya munu, kana ya lenda salama ve ti kopo yayi luta, mpe kana mu me fwana kunwa yawu, bika ti luzolo ya nge salama.” 43 Yandi kwizaka dyaka mpe talaka bawu ya kulala, samu meso ya bawu vandaka ya kufuluka na pongi. 44 Yandi bikaka bawu, kwendaka dyaka, sambilaka mbala ya tatu, mpe vutukilaka kaka mambu mosi. 45 Na manima, yandi vutukaka na kisika yina bilandi vandaka mpe zonzaka na bawu: “Na ntangu ya mutindu yayi beno ke na lalaka mpe ke na pemaka? Beno tala! Ngunga me lunga yina ba ke teka Mwana ya muntu na maboko ya basumuki. 46 Beno telama, beto kwenda. Beno tala! Muntu yina ke teka munu me kwiza.” 47 Ntangu yandi vanda zonza ntete, tala! Yuda, mosi ya bantumwa 12, kwizaka na kimvuka ya nene ya bantu yina vandaka na bambele mpe bayinti. Ni bamfumu ya banganga-nzambi mpe bakuluntu filisaka bawu.

48 Muntu yina tekaka yandi pesaka bawu kidimbu mpe zonzaka na bawu: “Muntu yina mu ke pesa bizu, ni yandi. Beno kanga yandi.” 49 Yandi kwendaka mbala mosi na Yesu mpe zonzaka: “Mbote Rabi!”* mpe yandi pesaka Yesu bizu na lembami nyonso. 50 Kasi Yesu zonzaka na yandi: “Mpangi, na wapi mambu nge me kwiza awa?” Na yina, ba kwizaka pene-pene ya Yesu, ba simbaka yandi, mpe ba kangaka yandi. 51 Kasi mosi ya ba yina vandaka na Yesu basisaka mbele ya yandi, bulaka kisadi ya nganga-nzambi ya nene mpe zengaka yandi dikutu. 52 Na yina Yesu zonzaka na yandi: “Vutula mbele ya nge na kisika ya yawu, samu ti bantu nyonso yina ke bakaka mbele ke kufwa na mbele. 53 Nge kanisa ti mu lenda bokila ve Tata ya munu, samu yandi filisa munu malu-malu yayi bimvuka kuluta 12 ya bambazi? 54 Kana mu sala mutindu yina, wapi faso Masonoko yina ke zonzaka ti ya fwana kusalama mutindu yayi ke lungana?” 55 Na manima, Yesu zonzaka na bimvuka ya bantu: “Beno me kwiza kanga munu na bambele mpe bayinti mutindu mu ke muyibi? Bilumbu nyonso, mu vandaka ya kuvanda na tempelo samu na kulonga, mpe beno kangaka ve munu. 56 Kasi nyonso yayi me salama, samu na kulungisa mambu yina bambikudi sonikaka.”* Na yina, bilandi nyonso bikaka yandi mpe kimaka.

57 Bantu yina kangaka Yesu nataka yandi na Kayife, nganga-nzambiya nene, kisika yina basoniki na bakuluntu vandaka ya kuvukana. 58 Kasi Piere vanda landa yandi mwa ntama na manima, tii na lupangu ya nganga-nzambi ya nene. Na manima ya kukota, yandi vandaka ya kuvanda na bisadi ya yinzo, samu na kutala faso bamambu zola manisa.

59 Bamfumu ya banganga-nzambimpe Sanedredi nyonso* vanda sosa kimbangi ya luvunu ya kufundila Yesu samu ba kufwa yandi. 60 Kasi ba kuzwaka ata mambu, ata ti bambangi mingi ya luvunu vanda kwiza. Na manima, bantu zole kwizaka, 61 mpe zonzaka: “Muntu yayi zonzaka, ‘Mu ke lenda kumwangisa tempelo ya Nzambi, mpe kutunga dyaka yawu na bilumbu tatu.’” 62 Na yawu, nganga-nzambi ya nene telamaka mpe zonzaka na yandi: “Nge ke na ata mambu ya kuzonza? Nge ke na zonzaka yinki na bamambu yina bantu yayi ke na fundaka nge?” 63 Kasi Yesu vandaka kaka swi. Na yawu, nganga-nzambi ya nene zonzaka na Yesu: “Mu ke na lombaka na nge na kuzenga ndefi na nkumbu ya Nzambi ya moyo, na kuzonzila beto kana nge ke Kristo, Mwana ya Nzambi!” 64 Yesu zonzaka na yandi: “Nge mosi muntu me zonza yawu. Kasi mu ke na zonzaka na beno ti, banda ntangu yayi beno ke tala Mwana ya muntu ya kuvanda na diboko ya kibakala ya Nzambi ya Ngolo mpe kukwiza na kati ya matuti.” 65 Na yina, nganga-nzambi ya nene pasulaka bilele ya yandi ya zulu mpe zonzaka: “Yandi me vweza Nzambi. Beto ke dyaka na nsatu ya bambangi? Beno me kuwa wapi mutindu yandi me vweza Nzambi. 66 Wapi yina ke dikanisi ya beno?” Ba vutulaka: “Yandi me lunga kufwa.” 67 Na yawu, ba lobolaka yandi mante na kizizi, mpe ba bulaka yandi makofi. Ba ya nkaka vanda bula yandi bambata na kizizi, 68 mpe vanda zonza: “Bikula samu na beto, nge Kristo. Nani me bula nge?”

69 Piere vandaka ya kuvanda na kati ya lupangu, mpe kisadi mosi ya kento kwizaka mpe zonzaka na yandi: “Nge mpe vandaka na Yesu, muntu ya Galile.” 70 Kasi yandi wanganaka na meso ya bantu nyonso, mpe zonzaka: “Mu zaba ve mambu yina nge ke na zonzaka.” 71 Ntangu yandi basikaka na mwelo ya lupangu, kisadi ya nkaka ya kento talaka yandi, mpe zonzaka na ba yina vandaka kuna: “Muntu yayi vandaka na Yesu, muntu ya Nazareti.” 72 Yandi wanganaka dyaka, zengaka ndefi mpe zonzaka: “Mu zaba ve muntu yina.” 73 Na manima ya mwa ntangu, ba yina vandaka na kisika yina, kwizaka mpe zonzaka na Piere: “Ya tsyeleka, nge mpe ke mosi ya bawu. Ntembe ve, faso ya nge ya kuzonza* ke na lakisaka yawu.” 74 Na manima, Piere bandaka kubokila yimbi na nzutu ya yandi, kuzenga ndefi mpe kuzonza: “Mu zaba ve muntu yango.” Mpe na mbala mosi, nsusu ya bakala kokolaka. 75 Piere bambukaka moyo na mambu yina Yesu zabisaka yandi: “Tekila nsusu ya bakala kokola, nge ke manga munu bambala tatu.” Na yawu, Piere basikaka na ngaanda mpe kufwaka na kudila.

27 Ntangu suka kumaka, bamfumu nyonso ya banganga-nzambi mpe bakuluntu vukanaka samu na kubaka mukanu ya kufwa Yesu. 2 Na manima ya kukanga yandi basinga, ba nataka yandi mpe ba pesaka yandi na maboko ya Pilate, mfumu ya kizunga.

3 Ntangu Yuda, muntu yina tekaka Yesu, talaka ti ba zengilaka Yesu lufwa, yandi nyongaka mpe kwendaka na bambongo ya bisengo 30 na sika ya bamfumu ya banganga-nzambi mpe bakuluntu samu na kuvutula bawu yawu. 4 Yandi zonzaka: “Mu me sumuka ntangu mu me teka muntu* yina me sala ve mambu ya yimbi.” Ba vutulaka yandi: “Ya me tala ve beto, ya ke mambu ya nge!” 5 Na yawu, yandi losaka bambongo ya bisengo na tempelo, mpe kwendaka. Na manima, yandi kwendaka lelama. 6 Bamfumu ya banganga-nzambi lokotaka bambongo ya bisengo yango mpe zonzaka: “Musiku ke niminaka na kutula yawu na kisika ya tempelo yina ba ke tulaka bima ya santu, samu ya ke mbongo ya menga.” 7 Na manima ya kusolola kintwadi, ba sadilaka mbongo yina samu na kusumba bilanga ya kiyidiki ya bima ya ntoto, samu ya kuma kisika ya kuzika banzenza. 8 Ni na yawu, tii bubu yayi ba ke bokilaka bilanga yango, Bilanga ya Menga. 9 Ni mutindu yina lunganaka mambu yina Nzambi zonzaka na nzila ya mbikudi Yeremi: “Ba bakaka bambongo ya bisengo 30, ntalu yina bana ya nkaka ya Izraele wisanaka kufuta samu na yandi, 10 mpe ba pesaka yawu samu na bilanga ya kiyidiki ya bima ya ntoto, mutindu Yehova* tumisaka munu.”

11 Yesu vandaka ya kutelama na mantwala ya mfumu ya kizunga, mpe mfumu ya kizunga yufulaka Yesu: “Ni nge Mfumu ya Bazwife?” Yesu vutulaka: “Nge mosi muntu me zonza yawu.” 12 Kasi ntangu bamfumu ya banganga-nzambi na bakuluntu vanda funda yandi, yandi zonzaka ata kima. 13 Na yawu Pilate zonzaka na yandi: “Nge ke na kuwaka ve mambu nyonso yina ba ke na zonzaka na nkumbu ya nge?” 14 Kasi Yesu vutulaka ata kima, ata dyambu mosi ve. Ya kamwisaka mingi mfumu Pilate.

15 Na konso mukembo, mfumu vandaka na kifu ya kubasisaka muntu mosi na boloko, muntu ni muntu yina kimvuka ya bantu ke soola. 16 Kaka na ntangu yina, ya vandaka na muntu mosi ya kuzabana na boloko, na nkumbu ya Barabase. 17 Na yawu Pilate yufulaka na kimvuka ya bantu yina vandaka kuna: “Beno zola mu basisa nani, Barabase to Yesu yina ba ke bokilaka Kristo?” 18 Ya tsyeleka, Pilate zabaka ti ni musoki nataka bawu na kupesa Yesu na maboko ya yandi. 19 Dyaka, ntangu Pilate vandaka na kisika ya kusambisa, kento ya yandi filisaka muntu na kukwiza zonza na yandi: “Kukota ve na mambu ya muntu ya lunungu* yayi, samu bubu yayi na kati ya ndosi, mu me tala mpasi mingi samu na yandi.” 20 Kasi bamfumu ya banganga-nzambi mpe bakuluntu ndimisaka bimvuka ya bantu na kulomba ti ba basisa Barabase, kasi ba kufwa Yesu. 21 Na yawu, mfumu ya kizunga yufulaka bawu: “Nani na kati ya bawu zole beno zola mu basisa?” Ba vutulaka: “Barabase.” 22 Pilate yufulaka bawu: “Na yawu, yinki mu me fwana kusala na Yesu, yina ba ke bokilaka Kristo?” Bawu nyonso zonzaka: “Tula yandi na yinti!”* 23 Pilate zonzaka: “Samu na yinki? Wapi mambu ya yimbi yandi me sala?” Kasi ba vanda zonza dyaka na ndinga ya kulutila ngolo: “Tula yandi na yinti.”*

24 Ntangu Pilate talaka ti yandi lendaka kusala ata kima, mpe ti muvusu zola banda, yandi bakaka maza, sukulaka maboko na mantwala ya bantu mpe zonzaka: “Menga ya muntu yayi ke ve na yintu ya munu. Ya ke mambu ya beno.” 25 Na yina, bantu nyonso vutulaka: “Bika ti menga ya yandi vanda na zulu ya bayintu ya beto mpe ya bana ya beto.” 26 Na yawu, yandi basisaka Barabase, kasi yandi pesaka Yesu samu ba bula yandi bashikoti mpe ba kufwa yandi na zulu ya yinti.

27 Basoda ya mfumu ya kizunga nataka Yesu na kati ya yinzo ya mfumu ya kizunga. Ba vukisaka basoda nyonso pene-pene na Yesu. 28 Ba katulaka yandi bilele, mpe ba lwatisaka yandi divunga ya mbwaki ya ngolo. 29 Ba yidikaka yimpu ya kimfumu na bansende, mpe ba tulaka yawu na yintu ya yandi. Ba simbisaka yandi yinti ya didyadya na diboko ya bakala, ba vanda fukama na mantwala ya yandi, mpe vanda zonza samu na kuseka yandi: “Mbote, Mfumu ya Bazwife!” 30 Ba vanda lobola yandi mante, ba bakaka yinti ya didyadya, mpe bandaka kubula yandi yawu na yintu. 31 Ntangu ba manisaka kuseka yandi, ba katulaka yandi divunga, mpe lwatisaka yandi bilele ya yandi ya zulu. Na manima, ba nataka yandi samu ba koma yandi na zulu ya yinti.

32 Ntangu ba vanda kwenda, ba talaka muntu mosi ya mbanza ya Sirene na nkumbu ya Simoni. Ba bakaka yandi na ngolo samu yandi nata yinti ya mpasi* ya Yesu. 33 Ntangu ba kumaka na kisika yina ba ke bokilaka Gologota, yina zola zonza Kisika ya Mukwa ya Yintu, 34 ba pesaka yandi vinu yina ba vukisaka na kima ya ndudi mingi,* samu yandi kunwa. Kasi na manima ya kumeka yawu, yandi mangaka kunwa yawu. 35 Ntangu ba komaka yandi na yinti, ba bulaka dzeke samu na kukabula bilele ya yandi ya zulu, 36 mpe ba vandaka kuna samu na kukengidila yandi. 37 Ba tulaka mpe na zulu ya yinti kitini mosi ya dibaya, yina ba sonikaka mambu yina ba fundisaka yandi. Ba sonikaka: “Yayi ni Yesu, Mfumu ya Bazwife.”

38 Ba komaka mpe miyibi zole na bayinti pene-pene na Yesu, mosi na diboko ya yandi ya bakala, mpe ya nkaka na diboko ya yandi ya kento. 39 Bantu yina vanda luta vanda finga yandi, mpe ba vanda ningisa bayintu ya bawu. 40 Ba vanda zonza: “Nge yina vanda zola kumwangisa tempelo mpe kutunga yawu na bilumbu tatu, vuukisa nzutu ya nge mosi. Kana nge ke Mwana ya Nzambi, katuka na zulu ya yinti ya mpasi.”* 41 Mutindu mosi mpe bamfumu ya banganga-nzambi, basoniki mpe bakuluntu bandaka kuseka yandi mpe vanda zonza: 42 “Yandi vuukisaka bantu ya nkaka, kasi yandi ke na lendaka ve kuvuukisa nzutu ya yandi mosi. Kana yandi kele Mfumu ya Izraele, bika ti yandi katuka ntangu yayi na zulu ya yinti ya mpasi,* mpe beto ke kwikila yandi. 43 Yandi tulaka kiminu ya yandi na Nzambi. Bika Nzambi vuukisa yandi, kana yandi ke na nsatu ya yandi, samu yandi zonzaka, ‘Mu ke Mwana ya Nzambi.’” 44 Ata mpe miyibi yina ba komaka na bayinti na lweka ya yandi bandaka kufinga yandi.

45 Pene-pene na ngunga ya midi,* bwala nyonso kumaka kitombi tii pene-pene na ngunga ya tatu na manima ya midi.* 46 Pene-pene na ngunga ya tatu na manima ya midi,* Yesu zonzaka na ndinga ya ngolo: “Eli, Eli, lama sabakatani?” yina zola zonza: “Nzambi ya munu, Nzambi ya munu, samu na yinki nge me bika munu?” 47 Ntangu ba kuwaka yawu, ba ya nkaka yina vandaka ya kutelama kuna bandaka kuzonza: “Muntu yayi ke na bokilaka Eli.” 48 Na mbala mosi, mosi ya bawu kimaka mbangu, bakaka kitende,* mpe kotisaka yawu na vinu ya ngayi. Yandi tulaka yawu na yinti ya didyadya, mpe yandi pesaka yawu na Yesu samu yandi kunwa. 49 Kasi ba ya nkaka zonzaka: “Beno vingila! Beto tala kana Eli ke kwiza vuukisa yandi.” 50 Dyaka, Yesu gangaka na ndinga ya ngolo, mpe yandi kufwaka.*

51 Mpe tala! rido ya kisika ya santu pasukaka na kati-kati, kubanda na zulu tii na yisi. Ntoto ninganaka mpe matadi ya nene pasukaka. 52 Bandyamu* fungukaka, mpe bamvumbi mingi ya basantu yina kufwaka basikaka, 53 mpe bantu mingi talaka bawu. (Na manima ya kuvumbuka ya Yesu na lufwa, bantu yina katukaka na bandyamu kotaka na mbanza ya santu.) 54 Kasi ntangu mfumu ya basoda mpe bantu yina vandaka na yandi samu na kukengidila Yesu talaka kuningana ya ntoto mpe mambu yina salamaka, ba kumaka na boma mingi, mpe zonzaka: “Ya tsyeleka, yandi vandaka Mwana ya Nzambi.”

55 Ya vandaka mpe na bakento mingi yina vandaka ya kutelama mwa ntama mpe vanda tala. Ya vandaka bakento yina katukaka na Galile mpe vanda tambulaka na Yesu samu na kusadisa yandi. 56 Na kati ya bawu vandaka na Maria ya Magdala, Maria mama ya Zaki na Yoze, mpe mama ya bana ya Zebede.

57 Ntangu nkokila vanda kuma, muntu mosi ya mvwama ya bwala ya Arimate, kwizaka. Nkumbu ya yandi vandaka Yozefi. Yandi kumaka mpe mosi ya bilandi ya Yesu. 58 Muntu yango kwendaka tala Pilate mpe lombaka yandi mvumbi ya Yesu. Na yawu Pilate zonzaka ba pesa yandi yawu. 59 Yozefi bakaka mvumbi ya Yesu mpe fukaka yawu na lele ya lino ya bunkete mpe ya kitoko. 60 Yandi tulaka yawu na ndyamu* ya yandi ya malu-malu, yina yandi timunaka na kati ya ditadi ya nene. Mpe na manima ya kukanga yinwa ya ndyamu* na ditadi ya nene, yandi kwendaka. 61 Kasi Maria ya Magdala na Maria ya nkaka bikanaka kuna ya kuvanda na mantwala ya ndyamu.

62 Kilumbu yina landaka, yina vandaka kilumbu na manima ya Kilumbu ya Kubongama, bamfumu ya banganga-nzambi mpe Bafarize vukanaka na mantwala ya Pilate. 63 Ba zonzaka: “Mfumu, beto me bambuka moyo ti ntangu muntu ya luvunu yayi vandaka moyo yandi zonzaka, ‘Na manima ya bilumbu tatu mu ke vumbuka na lufwa.’ 64 Ni na yawu, zonza ti ba kengidila ndyamu tii bilumbu tatu ke luta, samu bilandi ya yandi kwiza yiba ve mvumbi ya yandi mpe zonza na bantu: ‘Yandi me vumbuka na lufwa!’ Kana ya salama, luvunu yayi ke lutila yimbi na luvunu ya ntete.” 65 Pilate zonzaka na bawu: “Beno lenda baka basoda mpe beno kwenda kengidila yawu mutindu beno zola.” 66 Na yawu ba kwendaka, ba kangaka mbote-mbote ditadi yina vandaka na mwelo ya ndyamu, mpe ba tulaka basoda samu na kukengidila yawu.

28 Na manima ya saba, ntangu bwisi vanda kutsya, na kilumbu ya ntete ya lumingu, Maria ya Magdala na Maria ya nkaka kwizaka tala ndyamu.

2 Na mbala mosi, kuningana ya ntoto ya ngolo salamaka samu mbazi ya Yehova* katukaka na zulu. Yandi fungulaka ditadi yina kangaka ndyamu mpe vandaka na zulu ya yawu. 3 Yandi vanda ngenga mutindu nsemo ya kidumu, mpe bilele ya yandi vandaka mpembe ya kulutila. 4 Bakengidi kumaka na boma ya yandi. Na yawu ba vanda tekita mpe ba kumaka mutindu bantu ya kufwa.

5 Kasi mbazi zonzaka na bakento: “Beno vanda ve na boma, samu mu zaba ti beno ke na sosaka Yesu yina ba kufwaka na zulu ya yinti. 6 Yandi kele ve awa, samu yandi me vumbuka na lufwa, kaka faso yandi zonzaka. Beno kwiza tala kisika yina yandi vandaka ya kulala. 7 Na yawu, beno kwenda mbangu mpe beno zonza na bilandi ya yandi ti yandi me vumbuka na lufwa. Yandi me tekila na Galile. Beno ke tala yandi kuna. Ni nsangu yayi mu me kwiza zabisa beno.”

8 Na mbangu nyonso, ba bikaka kisika yina vandaka ndyamu. Na boma mpe nsayi mingi, ba kimaka samu na kupesa nsangu na bilandi ya yandi. 9 Mpe tala! Yesu bwabanaka bawu mpe zonzaka: “Mbote!” Ba kwizaka pene-pene ya yandi, simbaka yandi makulu mpe fukamaka* na mantwala ya yandi. 10 Na yawu, Yesu zonzaka na bawu: “Beno vanda ve na boma. Beno kwenda pesa nsangu yayi na bampangi ya munu samu ba kwenda na Galile mpe kuna ba ke tala munu.”

11 Ntangu bakento vanda kwenda, ndambu ya bakengidi kotaka na mbanza mpe zabisaka na bamfumu ya banganga-nzambi mambu nyonso yina salamaka. 12 Na manima ya kuvukana na bakuluntu, mpe kusolola kintwadi, ba pesaka bambongo mingi ya bisengo na basoda. 13 Ba zonzaka na bawu: “Beno zonza, ‘Bilandi ya yandi kwizaka na mpimpa, mpe ba yibaka mvumbi ya yandi ntangu beto vanda lala.’ 14 Mpe kana ya kuma na makutu ya mfumu Pilate, beto ke zonzila yandi yawu,* mpe beno ke vanda ve na nsatu ya kuvanda na boma.” 15 Na yawu, basoda bakaka bambongo ya bisengo mpe salaka mutindu ba zonzaka na bawu. Disolo yango mwanganaka na kati ya Bazwife tii bubu yayi.

16 Kasi, bilandi 11 kwendaka na Galile, na mongo, kisika yina Yesu zonzaka ti ba zola kutana. 17 Ntangu ba talaka yandi ba fukamaka,* kasi ba ya nkaka vanda sala mwa bantembe. 18 Yesu pusanaka pene-pene ya bawu mpe zonzaka na bawu: “Ba me pesa munu lutumu nyonso, na zulu mpe na ntoto. 19 Na yawu, beno kwenda mpe beno kumisa bantu ya makanda nyonso bilandi. Beno botika bawu na nkumbu ya Tata, ya Mwana, mpe ya mpeve ya santu. 20 Beno longa bawu na kusadila mambu nyonso yina mu tumisaka beno. Mpe beno tala, mu ke vanda na beno bilumbu nyonso tii na nsuka ya yinza.”*