Bantwenya ya bakala, beno landa kifwani ya Marke na ya Timote

1-2. Wapi bamambu zola kanga Marke na Timote nzila samu na kusala dyaka mingi samu na bampangi?

BANTWENYA ya bakala, beno zola dyaka kusala kwandi mingi na kisalu ya Yehova mpe kusadisa na faso ya kulutila bampangi ya kimvuka ya beno? Ya tsyeleka beno ke na nsatu ya kusala yawu. Ya ke salaka beto kilengi mingi na kutala bantwenya ya bakala yina ke ya kubongama samu na kusadila bampangi. (Nku. 110:3) Kasi ya lenda vanda na bamambu yina ke na kangaka beno nzila. Beno ke kwandi na maketi-keti ya kusala dyaka mingi na kisalu ya Yehova, samu ti beno zaba ve yinki luzingu ke na bumbilaka beno to kisika yina Yehova zola ti beno kwenda? To ya me kuminaka beno na kumanga kusala dyaka mingi na kisalu ya Yehova samu ti beno ke na boma ya kusala ve yawu na faso ya mbote? Kana ni yawu, beno zimbana ve ti beno ke ve bantu ya ntete ya kuvanda na makanisi ya mutindu yayi.

² Marke na Timote kutanaka mpe na bamambu ya mutindu yayi. Ata ti ba zabaka ve mutindu luzingu ya bawu zola soba to ba vanda tala ti ba vandaka ve na makoki ya kulenda kusala bamambu, ba bikaka ve ya kanga bawu nzila ya kusala mingi samu na Yehova. Ntangu ntumwa Polo na Barnabase nataka kintwadi na bawu Marke na nzyetolo ya bawu ya ntete ya missionaire, ya lenda vanda ti Marke vanda vandaka na mama ya yandi na yinzo mosi ya kitoko. (Bis. 12:12, 13, 25) Ata faso yina, Marke bikaka yinzo ya yandi samu na kusala dyaka mingi na kisalu ya Yehova. Nzyetolo ya yandi ya ntete vandaka na Antyose. Na manina, yandi kwendaka na Polo mpe Barnabase na bisika ya nkaka ya ntama. (Bis. 13:1-5) Mutindu mosi mpe ntangu Polo zonzaka na Timote na kukwenda na yandi na kisalu ya kusamuna, yandi vanda vandaka na bibuti ya yandi. Yandi vandaka ntwenya mpe zabaka ntete ve ata kima. Kasi, yandi bikaka ve ti ya kanga yandi nzila samu na kukwenda na Polo. (Fwanisa 1 Bakorinto 16:10, 11 na 1 Timote 4:12.) Yandi ndimaka kukwenda na Polo mpe kuzwaka balusakumu mingi.—Bis. 16:3-5.

3. a) Samu na yinki Polo vanda sepelaka mingi na Marke na Timote? (2 Timote 4:6, 9, 11) (Tala mpe bizizi.) b) Wapi byuvu beto ke zonzila na disolo yayi?

³ Ata ti Marke na Timote vandaka bantwenya, ba longokaka mutindu ya kukipe mikumba mingi na kati ya kimvuka. Polo vanda sepelaka mingi na bantwenya yayi. Ni na yawu, ntangu yandi zabaka ti lufwa ya yandi me kuma pene-pene yandi lombaka na bawu na kukwenda na yandi. (Tanga 2 Timote 4:6, 9, 11.) Wapi bifu yina vanda sala ti Marke na Timote vanda ntalu na meso ya Polo? Wapi mutindu bantwenya ya bakala lenda landa kifwani ya bawu? Mpe wapi mutindu bantwenya ya bakala lenda kuzwa balusakumunu na malongi yina Polo pesaka bawu?

SADILA BAMPANGI MUTINU MARKE

4-5. Wa’ faso Marke lakisaka ti yandi vandaka ya kubongama na kusadila bampangi?

⁴ Buku mosi ke zonzaka ti, kusadila bampangi zola zonza: “Kusala ngolo samu na kusadila bawu mpe kutatamana na kusadisa bawu ata ti ya ke mpasi na kusala yawu.” Marke ke kifwani ya mbote na yina me tadila yawu. Ntangu Polo mangaka ti Marke kwenda na yandi na nzyetolo ya yandi ya zole ya missionaire, ya lenda vanda ti ya lwalisaka Marke mpe ya lembisaka yandi mingi. (Bis. 15:37, 38) Kasi, ya lembisaka ve yandi na kusadila bampangi ya yandi ya kento mpe ya bakala.

⁵ Marke yina ke mwana ya ngwa-nkazi ya Barnabase ndimaka kukwenda samuna kintwadi na yandi. Pene-pene ya bamvula 11 na manima, yandi vandaka na kati ya bantu yina sadisaka Polo ntangu ba kangaka yandi na mbala ya ntete na bwala ya Roma. (Flm. 23, 24) Ya simbaka mingi ntima ya Polo na kutala lubakusu yina Marke pesaka yandi. Na yawu, yandi bokilaka Marke “kisika ya kuzwa ngolo ya kulutila.”—Kol. 4:10, 11.

6. Wapi balusakumunu Marke kuzwaka samu yandi lutisaka ntangu mingi na bakristo ya kukula na kimpeve? (Tala noti ya yisi ya paje.)

⁶ Marke kuzwaka bambote samu ti yandi vanda lutisa ntangu mingi na bakristo yina vandaka ya kukula na kimpeve. Na manima ya kulutisa mwa ntangu na Polo na Roma, yandi kwendaka na ntumwa Piere na Babiloni samu ba sala kintwadi. Yandi kumaka na kindiku ya ngolo na Piere ni yina salaka ti Piere bokila yandi “Marke, mwana ya munu.” (1 Pi. 5:13) Dyaka, nyonso ba vanda sala kintwadi, ya lenda vanda ti Piere zonzaka na yandi bamambu mingi ya kitoko na yina me tadila luzingu mpe kisalu ya Yesu. Na manima, yandi sonikaka bamambu yango na Biblia na buku yina ke na nkumbu ya yandi.a

7. Wa’ faso Seung-Woo landaka kifwani ya Marke? (Tala mpe kizizi.)

⁷ Marke vandaka kaka na mingi ya kusala na kisalu ya Yehova mpe bikaka ve kuvanda pene-pene na bampangi ya kukula na kimpeve. Wa’ faso nge lenda landa kifwani ya Marke? Ya lenda vanda ti nge ke na nsatu ya kukuma sadisi to kuluntu samu na kusala mingi samu na Yehova, kasi nge ke na lendaka ve. Kulemba ve, tatamana na kusosa bamambu yina nge lenda sala samu na Yehova mpe samu na Kimvuka. Beto tala kifwani ya Seung-Woo, yina ke kuluntu bubu yayi. Ntangu yandi vandaka ntwenya, yandi vanda fwanisaka yandi na bantwenya ya nkaka ya bakala. Ba ya nkaka kuzwaka mikumba na kati ya kimvuka, kasi yandi ve. Ya lwalisaka yandi mpe ya lembisaka yandi. Na yawu, yandi fungulaka ntima ya yandi na bampangi yina vanda ya kukula na kimpeve. Kuluntu mosi zonzaka na yandi, na kusala yina yandi ke na makoki ya kusala ata ti bamambu ya mbote yina yandi ke na salaka ke na talanaka ve na meso ya bantu. Seung-Woo sadilaka malongi yina ba pesaka yandi mpe bandaka kusadila bampangi ya kununa mpe bantu ya nkaka yina vandaka na nsatu ba nata bawu na balukutakanu. Ntangu yandi ke kanisaka, yandi me zonza: “Ya sadisaka munu na kuzaba yinki ya zola zonza kusadila bampangi na faso ya kulutila. Ya pesaka munu kilengi mingi ya kupesa bantu lubakusu yina ba vandaka na yawu nsatu.”

LAKISA LUZOLO NA BAMPANGI MUTINDU TIMOTE

8. Samu na yinki Polo soolaka Timote samu na kukwenda na yandi? (Bafilipi 2:19-22)

⁸ Polo vandaka na nsatu ya bampangi yina vandaka na bukindi ya kusala nzyetolo na yandi ntangu yandi vutukaka na bisika yina ba vanda kwamisa yandi. Na kubanda, yandi soolaka Silase yina lutisaka bamvula mingi na kisalu ya Yehova samu na kukwenda na yandi. (Bis. 15:22, 40) Na manima, yandi soolaka mpe Timote samu na kukwenda na yandi. Kasi samu na yinki yandi soolaka Timote? Ya ke samu na nkumbu ya mbote yina yandi vandaka na yawu. (Bis. 16:1, 2) Dyaka, yandi vanda kipe bantu na ntima mosi.—Tanga Bafilipi 2:19-22.

9. Wa’ faso Timote lakisaka ti yandi vanda kipe bampangi ya yandi?

⁹ Na kubanda ya kisalu ya yandi na Polo, Timote lakisaka ti yandi vanda tula mingi bansatu ya bantu ya nkaka na mantwala na kisika ya bansatu ya yandi mosi. Ni na yawu, Polo bikaka yandi na Bere samu yandi kindisa ba yina kumaka bilandi. (Bis. 17:13, 14) Na ntangu yina, ntembe ve Timote longokaka mingi na kifwani ya Silase yina bikanaka mpe na Bere. Na manima, Polo filisaka Timote yandi mosi na Tesalonika samu na kukindisa bakristo ya mbanza yina. (1 Tes. 3:2) Na kati ya bamvula 15, Timote longokaka kudila ‘na ba yina vanda dila,’ mpe kulakisa ntima ya kyadi na muntu nyonso yina vanda tala mpasi. (Rom. 12:15; 2 Tim. 1:4) Wa’ faso bakristo ya babakala yina ke ntete bantwenya lenda landa kifwani ya Timote?

10. Wa’ faso Woo Jae longokaka kutula bansatu ya bampangi na kisika ya ntete?

¹⁰ Mpangi mosi ya bakala na nkumbu Woo Jae longokaka na faso ya kulutila mutindu ya kutula bampangi dikebi. Ntangu yandi vandaka ntwenya, ya vandaka mpasi na yandi na kubanda disolo na bampangi ya kukula. Mambu nyonso yina yandi vanda salaka ni kupesa bawu mbote mpe kukwenda. Kuluntu mosi zonzaka na yandi na kubanda disolo na kuzonzaka na bampangi ya yandi bakristo bamambu yina yandi ke zolaka na bawu. Kuluntu yango zonzaka mpe na yandi na kukanisa na bamambu yina muntu ya nkaka lenda sepela na yawu. Woo Jae sadilaka bamambu yina kuluntu yayi zonzilaka yandi. Bubu yayi yandi ke kuluntu, yandi me zonza: “Bubu yayi ya ke dyaka ve mpasi na munu na kusolola na bampangi ya bamvula nyonso. Mu ke na kilengi ya kuzaba mbote-mbote bamambu yina lenda kwamisa bampangi. Bamambu yayi vandaka mfunu mingi samu na munu na kusadisa bampangi ya munu bakristo.”

11. Wa’ faso bantwenya ya bakala lenda kulisa kifu ya kutula dikebi na bampangi kati ya kimvuka ya bawu? (Tala mpe kizizi.)

¹¹ Bantwenya ya bakala, beno mpe lenda longoka na kutula dikebi na bampangi na ntima mosi. Na balukutakanu solola na bantu nyonso, ya vanda bantu ya kukula mpe bantwenya. Sosa kuzaba kana ba ke mbote, mpe kuwa bawu. Ya ke sadisa nge na kuzaba faso nge lenda sadisa bawu. Ntangu ya nkaka, nge ke kwiza zaba ti bampangi zole ya kukula yina ke ya kukwelana ke na nsatu ya lubakusu na faso ya kusadila JW Library^®. To ba ke vanda na kilengi ya kuzaba ti ya ke muntu ke nata bawu na kwwenda samuna. Nge lenda sadisa kwandi bawu na kuzaba faso ba lenda sadila telefone, tablette to ordinateur mpe kubongisa bamambu samu na kusamuna na bawu? Ntangu nge ke bakaka mantwala samu na kusadisa bampangi, nge ke vanda kifwani ya mbote na kati ya kimvuka.

MALONGI YA POLO LENDA SADISA BENO

12. Wa’ faso bantwenya ya bakala lenda benda bileso na malongi yina Polo pesaka na Timote?

¹² Polo pesaka Timote malongi ya kulunga samu na kusadisa yandi na kutwadisa mbote luzingu ya yandi mpe kisalu ya yandi ya kusamuna. (1 Tim. 1:18; 2 Tim. 4:5) Nge ntwenya, nge lenda benda mpe bileso na malongi ya Polo. Wa’ faso? Tanga mikanda zole yina Polo sonikaka na Timote mutindu ba me sonika yawu samu na nge mpe tala wapi malongi nge lenda sadila na luzingu ya nge. Beto tala mwa bifwani.

13. Yinki beto ke na yawu nsatu samu na kukulisa kukangama ya beto na Nzambi?

¹³ “Sala bangolo na mukanu ya kukulisa kukangama ya nge na Nzambi.” (1 Tim. 4:7b) Kukangama na Nzambi ke yinki? Ya ke kukangama yina muntu ke lakisaka na Yehova na nsatu ya kusala mambu yina ke sepelisaka yandi. Beto ke butukaka ve na kifu yayi. Na yawu, beto ke na nsatu ya kukulisa yawu. wa’ faso? Nzonzolo ya kigreke yina ba sadilaka samu na “sala bangolo” ba vanda sadilaka yawu mingi, samu na kuzonzila bangolo yina muntu yina ke kimaka mbangu vanda salaka samu na kubongama na bansaka. Bantu yango ke vandaka na nsatu ya kukutika nzutu. Beto mpe ke na nsatu ya kukutika nzutu samu na kukulisa bifu yina ke sala ti beto kuma pene-pene na Nzambi.

14. Wapi yina me bonga kuvanda mukanu ya beto ntangu beto ke tangaka Biblia? Zonzila yawu.

¹⁴ Nyonso nge ke na kulisaka kifu ya kutangaka Biblia, kuzimbana ve mukanu ya nge ya kukuma pene-pene na Nzambi. Na kifwani, yinki nge lenda longoka na disolo yina ke zonzilaka Yesu na ntwenya mosi ya mvwama? (Mrk. 10:17-22) Ntwenya yayi, kwikilaka ti Yesu vandaka Masiya, kasi yandi vandaka ve na kiminu ya ngolo samu na kukuma kilandi ya yandi. Ata faso yina, Yesu “zolaka yandi.” Ya ke na simbaka ve kwandi ntima ya nge na mutindu Yesu zonzaka na ntwenya ya bakala yayi? Ya vanda talana pwelele ti Yesu vandaka na nsatu, yandi baka mukanu ya mbote. Luzolo yina Yesu lakisaka yandi vanda lakisa luzolo yina Yehova vandaka na yawu samu na yandi. (Yoa. 14:9) Ntangu nge ke na kanisaka na disolo yayi mpe na mambu ya luzingu ya nge, nge lenda yufula: ‘Yinki mu ke na yawu nsatu samu na kukuma pene-pene na Yehova mpe kusadila bantu ya nkaka na mutindu ya kulutila?’

15. Samu na yinki ya ke mfunu samu na ntwenya ya bakala na kuvanda kifwani ya mbote samu na bampangi? Zonzila yawu. (1 Timote 4:12, 13)

¹⁵ “Kuma kifwani samu na bantu ya kukwikama.” (Tanga 1 Timote 4:12, 13.) Polo kindisaka Timote na kukulisa ve kaka mayela ya kutanga mpe ya kulonga, kasi mpe bifu mutindu luzolo, kiminu mpe kuvanda na bunkete. Samu na yinki? Samu mambu yina muntu ke salaka ke mfunu mingi kuluta mambu yina yandi ke zonzaka. Kanisa ntete: ba me pesa nge diskure yina ke na zonzilaka faso ya kukulisa tiya na kisalu ya beto ya kusamuna. Nge ke vanda na kilengi ya kuzonzila disolo yayi, kana nge mosi ke na tiya mingi na kisalu ya kusamuna. Bantu yina ke na kuwaka nge ke vanda na kilengi ya kusadila bamambu yina nge ke na zonzaka kana ba ke talaka nge na kusala yawu.—1 Tim. 3:13.

16. a) Na wapi bamambu 5, mukristo ya ntwenya zola kuma kifwani? b) Wa’ faso ntwenya ya bakala lenda kuma kifwani “na nzonzolo”?

¹⁶ Na 1 Timote 4:12, Polo zonzilaka bamambu 5 yina ntwenya ya bakala lenda sala samu na kuvanda kifwani ya mbote. Ya ke vanda mbote nge baka ntangu samu na kulongoka mosi na mosi ya bamambu yango. Na kifwani, kanisa ti nge ke na nsatu ya kuvanda kifwani ya mbote na “nzonzolo.” Yindula na mutindu nge lenda sadila nzonzolo ya nge samu na kukindisa bampangi. Kana, nge ke vandaka ntete na bibuti ya nge, nge lenda zonzila kwandi bawu bambala mingi ti nge ke sepelaka na yina ba ke salaka samu na nge? Na manima ya lukutakanu, nge lenda zonza kwandi na mpangi mosi, yina vandaka na disolo ya kusala na lukutakanu, mambu mosi yina me sepelisa nge na disolo ya yandi? Nge lenda meka mpe kubongisa bamvutu ya kupesa na balukutakanu. Bangolo ya nge samu na kukuma kifwani ya mbote na nzonzolo, ke lakisa ti nge ke na kulaka na kimpeve.—1 Tim. 4:15.

17. Yinki lenda sadisa ntwenya ya bakala na kulungisa bamambu yina yandi me kanisa kusala? (2 Timote 2:22)

¹⁷ “Kima bansatu ya buntwenya, kasi landa lunungu.” (Tanga 2 Timote 2:22.) Polo lombaka na Timote na kuvanda ntama na mambu nyonso yina lenda kanga yandi nzila ya kusala mingi samu na Yehova mpe bima nyonso yina lenda bebisa kindiku ya yandi na Yehova. Nge lenda kwiza tala ti bamambu ya nkaka yina ke ve yimbi, lenda kudya nge ntangu nyonso mpe kubikila nge mwa ntangu fioti samu na bamambu ya kimpeve. Na kifwani, kanisa na ntangu yina nge ke lutisaka na kusala sport, na internet, to na bansaka ya nkaka. Nge lenda sadila ve kwandi ntangu yango samu na bamambu ya nkaka, samu na kusala mingi samu na Yehova mpe bampangi? Ntangu ya nkaka nge lenda tula diboko na kisalu ya kukipe Yinzo ya Kimfumu to na kisalu ya kusamuna na présentoir. Kana, nge tula diboko na bisalu ya faso yayi, ntembe ve nge ke kuzwa bandiku ya malu-malu, yina ke kindisa nge na kusala mingi samu na Yehova mpe yina ke sadisa nge na kulungisa mukanu ya nge.

KUSADILA BAMPANGI KE NATAKA BALUSAKUMUNU

18. Samu na yinki beto lenda zonza ti Marke na Timote vandaka ya kufuluka na kilengi mpe na luzingu ya mbote?

¹⁸ Marke na Timote salaka bansobolo mingi na luzingu ya bawu, samu na kusadila bampangi na faso ya kulutila. Ya fulusaka bawu na kilengi mpe ba vandaka na luzingu ya mbote. (Bis. 20:35) Marke salaka banzyetolo na bisika mingi na yinza samu na kusadila bampangi. Yandi sonikaka mpe disolo ya kitoko ya luzingu ya Yesu mpe ya kisalu ya yandi ya kusamuna. Samu na Timote, yandi sadisaka Polo samu na kusala bimvuka ya malu-malu mpe kukindisa bampangi ya yandi ya kento na ya bakala. Yehova talaka nyonso yina Timote na Marke salaka samu na kusala mingi samu na yandi mpe ya sepelisaka yandi mingi.

19. Samu na yinki bantwenya ya bakala me lunga kutula dikebi na malongi ya Polo na Timote mpe yinki ya ke natina bawu?

¹⁹ Luzolo yina Polo vandaka na yawu samu na Timote lenda talana pwelele na mikanda yina yandi sonikilaka yandi. Bamambu yina Polo sonikaka ke lakisaka ti Yehova ke zolaka mingi bantwenya ya babakala. Yehova zola ti beno vanda na luzingu ya kitoko na kisalu ya yandi. Na yawu, beno tula dikebi na malongi yina Polo pesaka na Timote mpe beno kulisa nsatu ya kusadila bampangi na bafaso ya kulutila. Kana ni yawu beno ke na salaka, beno ke sepela na luzingu ya kitoko bubu yayi, mpe beno ke “simba ngolo luzingu ya tsyeleka” yina ke kwiza.—1 Tim. 6:18, 19.