Bambuma ya fioti-fioti yina ke sobá luzingu ya bantu

Yinzo ya Kengidi ya 1^er juin 1912 zonzaka: “Mingi ya ba yina ke tangá mikanda ya beto, ntangu ya nkaka zaba bantu yina ke na meso ya kufwa. Ba lenda kuzwa ya mpamba mikanda ya kutanga. Bisoni ya mikanda yina ke mutindu bambuma ya fioti-fioti yina bantu ya meso ya kufwa lenda tanga.” Yinzo ya kengidi bwelaka: “Mingi ya bantu ya meso ya kufwa ke sepelá na kuzaba nsangu ya bamambu ya mbote yina ke na vingilá beto na bilumbu yina ke kwiza.”

Ntangu ba soniká bamambu yayi, babwala mingi yina ke zonzá ndinga ya anglais vandá ve na faso mosi ya kusonika bisoni ya bantu yina ke na meso ya kufwa. Ata faso yina, Bambangi ya Yehova vandá basisá mikanda, samu bantu ya meso ya kufwa zaba matsyeleka ya Biblia na nzila ya bisoni mutindu bambuma ya fioti- fioti (braille). Tii bubu yayi beto ke salá kaka yawu. Bubu yayi beto ke basisá mikanda na braille na bandinga kuluta 50. Wa’ faso ba ke yidiká mikanda yina?

Kusonika mpe kuyidika

Na kubasisa mikanda na braille, kima ya ntete ni kutula na braille, bisoni ya ba yina ke talaka. Michael Millen, yina ke salá na biro yina ba ke talá bisoni (service du traitement de texte) na Patterson na New York, me zonza: “Na ntangu ya ntama, samu na kusonika mikanda ya bantu ya meso ya kufwa, beto vandá sadilá programme mosi ya ordinateur yina bantu ya nkaka yidikaka. Kasi ya vandá basisá ve bisoni na bandinga nyonso yina beto vandá na yawu satu. Bubu yayi, beto ke sadilá programme yina beto mosi me yidika samu na kisalu ya kubangula mikanda. Programme yango ke sadisá mpe na kuzwa bisoni na bandinga mingi ya braille. Mu kanisa ti na yinza nyonso ya ke ve na programme ya nkaka ya mutindu yayi.”

Na mikanda ya beto na braille, beto ke soniká mpe bamambu yina bizizi ke zonzaka. Na kifwani, samu na kizizi yina ke na mantwala ya buku Sepela na luzingu ya ntangu nyonso! na braille, ba me sonika mambu yayi: “Bakala mosi me banda kutambula na nzila yina ke na bafololo na bamongo.” Jamshed, mpangi mosi ya bakala ke na meso ya kufwa. Yandi kele sadisi mpe pionnier na kati ya kimvuka ya yandi. Yandi me zonza: “Kutanga mutindu ba ke zonzilá bizizi ke salá munu kilengi mingi na ntima.”

Ntangu programme ya ordinateur me manisa kubalula bisoni ya ba yina ke talá mpe me tula yawu na braille, ba ke filisá yawu na bafiliale yina ke yidiká mikanda na braille. Bafiliale yina ke basisá mikanda na bisoni ya braille. Na kusala yawu, ba ke sadilá papier mosi ya ngolo yina ke toboká ve ntangu ba ke tulá bisoni ya braille. Mpe papier yango ke bebá ve na mbangu. Na manima ba ke vukisá bapaje samu na kusala babuku. Mpe ba ke filisá yawu kintwadi na mikanda ya nkaka yina bimvuka me lomba. Na babwala ya nkaka, filiale ke filisá babuku ya ba yina ke na meso ya kufwa na nzila ya la poste, samu na babwala yina, ba yina ke na meso ya kufwa ke futá ve la poste samu na kuzwa bima. Ntangu ya nkaka, filiale lenda sadila nzila ya nkaka yina ke sala ti babuku kuma na mbangu samu bampangi yina ke na meso ya kufwa vanda na yawu na balukutakanu.

Bisalu nyonso yayi ke lombá ntangu mpe mbongo mingi. Na kifwani, na imprimerie ya beto na Wallkill na New York, ntangu yina ya ke baká na kuyidika babiblia zole na braille ke ntangu yina ya ke baká na kuyidika babiblia 50 000 ya ba yina ke talaka. Babuku ya nene 25 ke salá Biblia mosi na ndinga ya braille na anglais. Kuyidika babuku 25 yina ke na bisoni ya braille ke ntalu bambala 123 kuluta kuyidika Biblia mosi ya ba yina ke talaka.a Kaka ba-couverture ya babuku 25 ya Biblia mosi ke lombá mbongo pene-pene na 150 dollar.

Wapi mutindu ba yina ke yidiká mikanda na braille ke talá kisalu ya bawu? Nadia mpangi mosi ya kento yina ke salá na filiale ya Afrique du Sud me zonza: “Luzingu ke mpasi samu na bampangi ya beto yina ke na meso ya kufwa, to yina ke talá ve mbote. Ya ke bweso samu na munu na kusala kima samu na kusadisa bawu. Ya tsyeleka Yehova ke zolá bawu mingi.”

Longoka kutanga braille

Yinki lenda sala muntu ya meso ya kufwa yina zaba ve kutanga braille? Bamvula na manima, beto basisá mukanda samu na kulongoka kutanga braille. Mukanda yina ke na bisoni na braille mpe bisoni samu na ba yina ke talaka. Ba salá yawu samu muntu yina ke talá sadisa muntu yina ke na meso ya kufwa na kulongoka kutanga. Mukanda yayi ke kwizá kintwadi na tablette mpe na kisengo mosi ya fioti yina ke tobolá mabulu. Muntu yina ke na longoká ke sadila bima yayi samu na kuyidika bisoni ya braille yandi mosi. Samu ni yandi mosi me yidika bisoni yina, yandi ke zimbana ve yawu ntangu misapi ya yandi ke luta na zulu ya yawu na kutanga yawu.

“Mu ke tangá yawu ntangu nyonso”

Wapi bambote bampangi ya beto yina ke na meso ya kufwa to yina ke talá ve mbote ke kuzwá na kuvanda na mikanda ya braille? Ernst mpangi mosi ya bakala yina ke vandá na Haïti, vandá kwendá na balukutakanu. Kasi yandi vandá na ata mukanda na braille. Samu na kusala ba-devoir to kupesa bamvutu na balukutakanu, yandi vandá na nsatu ya kubumba nyonso na yintu ya yandi. Ernst me zonza: “Bubu yayi, mu lenda nanguna diboko samu na kupesa mvutu ni mvutu yina mu zola kupesa. Mu ke na talá ti mu ke na bumosi na bampangi ya munu ya bakento na ya bakala. Beto nyonso ke na zwá madya mosi.”

Kuluntu mosi yina ke vandá na Autriche ke talá ve mbote. Na kimvuka ya yandi, yandi ke twadisá Yinzo ya Kengidi, mpe Kulongoka ya Biblia ya kimvuka. Yandi me zonza: “Mikanda ya beto ke pete na kutanga kulutila mikanda ya nkaka yina mu tangaka. Na kifwani, na mikanda ya beto bapaje ke na ba-numéro. Ba-note ya yinsi ya bapaje ke ve mpasi na kuzwa, mpe bisoni yina ke zonzilá bizizi ke zonzilak’ yawu pwelele.”

Seon-ok mpangi ya kento ya pionnier yina ke vandá na Corée du Sud ke na meso mpe makutu ya kufwa. Na ntama, samu yandi landa balukutakanu, bampangi vandá vukisá misapi ya bawu na ya yandi, mpe vandá salá bidimbu na misapi ya yandi samu yandi zaba bamambu yina vandá luta. Bubu yayi, yandi mosi lenda tanga mikanda samu na kulongoka Biblia. Seon-ok me zonza: “Mikanda ya nkaka ya braille ke mpasi na kutanga samu bambuma ya nkaka ke ve. Bisoni ke ya kutengama mpe papier yina ba ke sadilá samu na kuyidika mikanda yina ke ve ngolo. Kasi mikanda ya Bambangi ya Yehova ke na papier ya ngolo mpe bambuma yina ke sadisá na kutanga ke ya kubasika. Ya ke salá ti ya ke ve mpasi na munu na kutanga yawu.” Yandi me bwela: “Na ntama, samu na kulongoka mikanda ya beto, mu vandá na nsatu bampangi sadisa munu. Kasi bubu yayi, mu lenda longoka munu mosi. Ya ke salá munu kilengi mingi na kubongisa balukutakanu ya munu, na kupesa bamvutu to kusala bima ya nkaka na lukutakanu. Mu ke tangá mikanda ya beto nyonso yina ke basiká na braille. Mu ke tangak’ yawu ntangu nyonso.”

Na kati ya mikanda yina beto ke basisá, ba me sonika mambu yayi: “Mukanda yayi ke ve ya kutekisa. Ya ke samu na kulongisa bantu Biblia na yinza nyonso. Mbongo ya kubasisa yawu me katuka na makabu yina bantu ke pesá na luzolo ya bawu mosi.” Mambu yayi ke ya kusonika mpe na mikanda ya beto ya braille. Beto ke na vutulá beno matondo na makabu ya beno yina beno ke pesá na banzila mingi yina ke na donate.jw.org. Kifu ya beno ya kukabulá ke salá ti bantu nyonso lenda kuzwa madya ya kimpeve, ata ba yina ke na meso ya kufwa to ba yina ke talá ve mbote.