1-3. (a) Na yina me tadila lufwa, wapi byuvu bantu ke yufulaka? (b) Wapi bamvuntu mabundu ke pesaka?

BIBLIA ke pesa beto promese yayi: Kilumbu kele, “lufwa ke vanda dyaka ve.” (Luzabusu 21:4) Na kikapu 5 ya buku yayi, beto longaka ti munkayulu ya Yesu ke pesa beto bweso ya kuzwa luzingu ya ntangu nyonso. Kasi bubu yayi, bantu ke ntete na fwaka. (Longi 9:5) Na yina, kyuvu mosi ya mfunu yina beto ke yufula kele: Yinki ke kumina beto ntangu beto ke fwaka?

² Mvutu ya kyuvu yango, ke lutila mfunu na meso ya beto, ntangu beto ke fwidila muntu yina beto me zola. Beto lenda yufula: ‘Wapi kisika yandi me kwenda? Yandi ke tala kwandi beto? Yandi lenda sadisa kwandi beto? Beto lenda talana dyaka na yandi?’

³ Na byuvu yayi, mabundu ke pesa bamvutu ya mutindu na mutindu. Ba ya nkaka ke longa ti, si nge ke muntu ya mbote nge ke kwenda na zulu, kasi si nge ke muntu ya yimbi, nge ke kwenda na difelo. Mabundu ya nkaka ke zonza ti ntangu muntu ke fwaka, yandi ke kuma mpeve, mpe yandi ke kwenda kutana na bankoko ya yandi. Ba ya nkaka mpe ke zonza ti na manima ya lufwa, ba ke lutisa nge na tribunale, na yina nge ke butama dyaka na nzutu ya nkaka: ya muntu to ya kibulu.

4. Wapi dikanisi mosi yina mabundu mingi ke longa?

⁴ Mabundu ke longa makanisi ya mutindu na mutindu. Kasi, bawu mingi ke longa dikanisi yayi: Ntangu muntu ke fwaka, kima mosi na kati ya yandi ke kufwa ve. Ya ke kwandi tsyeleka?

WAPI KISIKA BETO KE KWENDA NA MANIMA YA LUFWA?

5, 6. Yinki ke kumina beto na manima ya lufwa?

⁵ Yehova me zaba yinki ke kumina beto ntangu beto ke fwaka. Yandi ke zonza ti: Ntangu muntu ke fwaka, luzingu ya yandi ke sukaka. Lufwa na luzingu ke ve kima mosi. Na lufwa ya muntu, makanisi ya yandi mpe ke fwaka.a Muntu ya kufwa, lenda tala dyaka ve, kuwa dyaka ve, mpe kukanisa dyaka ve.

⁶ Mfumu Salomon sonika ti “bantu ya kufwa ke zaba kima mosi ve.” Muntu ya kufwa lenda zola ve, lenda yiina ve. Mpe Biblia ke zonza: “Bisalu, makanisi, na mayela, ke vanda dyaka ve na kati ya tombo, kisika yina nge ke kwenda.” (Tanga Longi 9:5, 6, 10.) Mpe Biblia ke zonza na Nkunga 146:4 ti, ntangu muntu ke fwaka “makanisi ya yandi” mpe ke fwaka.

YINA YESU ZONZA NA YINA ME TADILA LUFWA

7. Samu na Yesu, lufwa ke faso yinki?

⁷ Ntangu ndiku ya yandi fwaka, Yesu zonza na bilandi ya yandi: “Mpangi ya beto [Lazare] me lala.” Kasi Yesu zonza ve ti Lazare vanda lala samu na kupemisa nzutu. Na manima, Yesu zonza pwelele: “Lazare me fwa.” (Yoane 11:11-14) Na yawu, Yesu lakisa ti lufwa ke faso pongi. Yandi zonza ve ti Lazare kwenda na zulu, to yandi kwenda zinga na bankoko ya yandi yina fwaka. Yesu zonza ve ti yandi kwenda na difelo, to yandi butuka dyaka na nzutu ya nkaka. Lazare vanda faso muntu ke na lala pongi ya ngolo. Ba-verse mingi ke lakisa ti lufwa ke faso pongi ya ngolo. Biblia ke zonza ti, ntangu ba fwaka Etiene, “yandi lala na lufwa.” (Bisalu 7:60, nwt-MK) Apotre Paul mpe sonika ti bakristo ya nkaka “lalaka na lufwa.”​—1 Bakorinto 15:6, nwt-MK.

8. Wapi faso beto me zaba ti Nzambi yidika ve bantu samu ba kufwa?

⁸ Na nge, Nzambi yidika Adam na Eve samu ba kufwa na mantwala? Ve! Yehova yidika bawu samu ba bela ve, mpe ba zinga ntangu nyonso na nsayi, na nzutu ya kulunga. Ntangu yandi yidika bantu, yandi sala bawu na dikanisi ya kuzinga ntangu nyonso. (Longi 3:11) Bibuti ke zola ve bana ya bawu tala mpasi mpe kufwa. Ya ke faso mosi na Yehova. Si Nzambi yidika beto samu na kuzinga ntangu nyonso, samu na yinki beto ke fwaka?

SAMU NA YINKI BETO KE FWAKA?

9. Samu na yinki kulanda musiku yina Yehova pesa na Adam na Eve vanda ve mpasi?

⁹ Na Edene Yehova zonza na Adam: “Nge lenda kudya bambuma ya bayinti nyonso faso nge me zola. Kasi nge zola kudya ve bambuma ya yinti ya kuzaba mambu ya mbote na ya yimbi, samu ti, kilumbu yina nge ke dya yawu, nge ke kufwa.” (Kubanda 2:9, 16, 17) Kulanda musiku yayi vanda ve mpasi. Kaka ni Yehova bonga na kuzonza yina vanda mbote to yimbi samu na bawu. Kuzitisa yawu zola lakisa ti ba ke pesa buzitu mingi na kimfumu ya yandi. Ya vanda mpe samu na bawu, mutindu ya mbote ya kuvutula matondo na Yehova, samu na bima nyonso ya mbote yina yandi pesa bawu.

10, 11. (a) Wapi mutindu Satana vuna Adam na Eve? (b) Samu na yinki Yehova zola lemvokila ve bawu na mambu yina ba salaka?

¹⁰ Kasi ya ke mawa mingi na kuzaba ti Adam na Eve sola ve kuwa Yehova. Satana yufula na Eve: “Yehova nimina beno na kudya bambuma ya bayinti nyonso yina ke na Edene?” Eve vutula: “Beto lenda kudya bambuma ya bayinti nyonso. Kasi, bambuma ya yinti yina ke na kati-kati ya [Edene], Nzambi zonza ti: ‘Beno zola kudya yawu ve, beno zola simba yawu ve, samu beno kufwa ve.’”​—Kubanda 3:1-3.

¹¹ Na manima, Satana zonza: “Beno ke kufwa ve. Samu Nzambi zaba ti kilumbu yina beno ke kudya yawu, meso ya beno ke funguka, mpe beno ke kuma faso Nzambi, beno ke zaba mambu ya mbote na ya yimbi.” (Kubanda 3:4-6) Satana zola ti Eve kanisa ti, yandi mosi lenda sola yina ke mbote to yimbi. Kuna, Satana vuna Eve na yina zola kumina yandi, si yandi kuwa ve Nzambi. Satana vuna Eve ti yandi ke kufwa ve. Eve kudyaka mbuma, mpe yandi pesa yawu na Adam. Adam na Eve zaba ti Yehova nimina bawu mbuma yina. Ntangu ba kudya yawu, ba sola pwelele na kulanda ve musiku yina vanda pete. Ba lakisa ti ba vanda na ata buzitu na Tata yina zola bawu mingi. Nzambi lenda lemvokila bawu ata fioti ve na mambu yina bawu salaka.

12. Samu na yinki ya ke mawa mingi na kuzaba ti Adam na Eve kuwa ve Yehova?

¹² Ya ke mawa mingi na kutala faso Adam na Eve kuwa ve Muntu yidika bawu. Beto baka kifwani. Si nge me sala bangolo nyonso na kukulisa na mutindu yina me bonga bana ya nge, na manima ba me lakisa nge yintu ngolo mpe ba me balukila nge. Yinki ya ke sala nge? Ya ke sala nge mpasi mingi.

13. Yehova zonza na Adam “Nge ke vutuka na ntoto. Ya zola zonza yinki”?

¹³ Ntangu ba kuwa ve Nzambi, Adam na Eve bebisa bweso ya kuzinga ntangu nyonso. Yehova zonza na Adam: “Nge ke ntoto mpe nge ke vutuka na ntoto.” (Tanga Kubanda 3:19.) Ya me lakisa ti Adam zola kuma dyaka ntoto faso yandi vanda avant Nzambi yidika yandi. (Kubanda 2:7) Na manima, Adam fwaka mpe luzingu ya yandi sukaka.

14. Samu na yinki beto ke fwaka?

¹⁴ Si Adam na Eve zitisa musiku ya Nzambi, ba zola zinga tii bubu yayi. Kasi ntangu ba kuwa ve yandi, ba sumukaka, mpe, ba fwaka. Disumu ke mutindu kimbevo ya ngolo yina beto zwaka na bibuti ya beto ya ntete. Beto nyonso ke butama bantu ya masumu, ni na yawu beto ke fwaka. (Baroma 5:12) Kasi ya vanda ve dikanisi ya Nzambi samu na bantu. Nzambi zola ve ti bantu kufwa, na yina Biblia ke zonza ti lufwa ke “enemi.”​—1 Bakorinto 15:26.

KUZABA TSYELEKA KE PESA BETO LIBERTE

15. Kuzaba matsyeleka na yina me tadila lufwa ke kuula beto na malongi ya luvunu. Wapi mutindu?

¹⁵ Kuzaba matsyeleka na yina me tadila lufwa ke kuula beto na malongi mingi ya luvunu. Biblia ke longa beto ti, muntu ya kufwa lenda tala dyaka ve mpasi, mpe lenda tala dyaka ve kyadi. Beto lenda zonza dyaka na bawu ve, bawu mpe lenda zonza dyaka na beto ve. Beto lenda sadisa ve bantu ya kufwa, bawu mpe lenda sadisa ve beto. Ba lenda sala ve beto yimbi, na yawu, beto zola vanda ve na boma ya bawu. Kasi mabundu mingi ke longa ti, bantu ya kufwa ke zinga kisika ya nkaka. Mipelo na bamfumu ya mabundu yango ke zonza ti, ba lenda sadisa bawu si beto me pesa bawu mbongo. Kasi, ntangu beto ke zaba tsyeleka na yina me tadila lufwa, ba lenda vuna dyaka ve beto.

16. Wapi mambu ya luvunu yina mambundu mingi ke longa na yina me tadila lufwa?

¹⁶ Satana ke sadila mabundu ya luvunu samu na kuvuna beto. Yandi ke nata bantu na kundima ti beto ke vanda kaka moyo na manima ya lufwa. Na kifwani, mabundu mingi ke longa ti, na lufwa, kima mosi na kati ya beto ke kufwa ve, mpe ke kwenda zinga kisika ya nkaka. Ni yina dibundu ya nge mpe ke longaka? Satana ke zonza mambu ya luvunu samu bantu kuwa ve Yehova.

17. Samu na yinki dikanisi ya difelo ke kifingu na Yehova?

¹⁷ Mabundu mingi ke longa mambu yina ke sala mpasi na ntima. Na kifwani, ba ya nkaka ke longa ti bantu ya yimbi ke nyenga ntangu nyonso na difelo. Luvunu yina ke kifingu na Yehova, samu yandi lenda bika ve bantu tala mpasi mutindu yina. (Tanga 1 Yoane 4:8.) Si nge me tala bakala mosi me tula diboko ya mwana ya yandi na tiya samu na kusemba yandi, wapi faso nge ke tadila yandi? Nge ke tala ti yandi ke na ntima ya yimbi. Nge lenda zola yandi ata fioti ve. Ni mutindu yina mpe Satana ke zola ti beto tadila Yehova.

18. Samu na yinki beto zola tala ve boma ya bantu ya kufwa?

¹⁸ Mabundu ya kaka ke zonza ti, ntangu bantu ke fwaka, ba ke kuma bampeve. Ba ke longa ti beto zola zitisa to kutala boma ya bampeve yango, samu ti ba lenda kuma bandiku ya ngolo to ba-enemi. Bantu mingi ke ndima luvunu yina. Ba ke kima bantu ya kufwa, yina ba ke sambila bawu, kasi Yehova ve. Kuzimbana ve ti bantu ya kufwa ke zaba ata kima mosi ve. Na yina, beto zola tala ve boma ya bawu. Ni Yehova muntu sala beto. Yandi ke Nzambi ya tsyeleka, kaka ni yandi beto zola sambila.​—Luzabusu 4:11.

19. Kuzaba tsyeleka na mambu ya lufwa ke sadisa beto. Wapi mutindu?

¹⁹ Si beto me zaba tsyeleka na yina me tadila lufwa, mabundu lenda vuna dyaka ve beto. Tsyeleka yayi ke sadisa beto na kubakula bapromese ya kitoko ya Yehova, samu na luzingu ya beto, na bilumbu yina ke kwiza.

20. Yinki beto ke longaka na kikapu yina ke lenda?

²⁰ Na ntama, kisadi mosi ya Yehova na nkumbu ya Yobi yufula: “Si muntu me fwa, yandi lenda zinga dyaka?” (Yobi 14:14) Muntu ya kufwa lenda vutuka dyaka na luzingu? Mvutu ya Nzambi na Biblia ke pesa beto nsayi mingi. Beto ke tala yawu na kikapu yina ke landa.

1-3. Na wapi boloko beto nyonso ke ya kukangama, mpe wapi faso Yehova ke kuula beto na lufwa?

KANISA ntete fioti, ba me tula nge na boloko samu na mambu nge me sala ve. Ni kuna nge ke lutisa luzingu ya nge nyonso. Kivuvu ya kubasika ke dyaka ve. Ata muntu lenda kuula nge. Kasi, na ntangu kivuvu mase manisa, muntu mosi me ndima na kubasisa nge! Yinki ya ke sala nge?

² Beto nyonso ke ya kukangama na boloko ya lufwa. Beto lenda sala ata kima mosi ve na kukima yawu. Kasi, Yehova ke na ngolo ya kukuula beto na boloko ya lufwa. Yandi me zonza dyaka ti “[enemi] ya suka yina yandi ke [katula] ni lufwa.”​—1 Bakorinto 15:26.

³ Kanisa na kilengi yina ya ke sala nge ntangu nge ke vanda dyaka ve na boma ya lufwa! Yehova ke katula ve kaka lufwa, kasi yandi ke vumbula mpe bantu yina fwaka. Yinki ya ke sala nge? Yandi me zonza dyaka “bantu yina [ke dyaka ve na] ngolo na lufwa” ke vutuka na luzingu. (Izaya 26:19) Biblia ke bokila yawu kuvumbuka ya bantu ya kufwa.

NTANGU MUNTU YINA NGE KE ZOLA ME KUFWA

4. (a) Yinki lenda zunisa beto bantima ntangu muntu yina beto ke zola ke fwaka? (b) Ba nani vanda ba ndiku ya Yesu?

⁴ Ntangu muntu yina beto ke zola ke fwaka, ya ke sala mpasi mpe mawa mingi. Na yawu, beto ke dila mpe beto ke zaba ve kima ya kusala. Kasi beto lenda sala ata kima mosi na kuvutula muntu yina na luzingu. Kasi yina Biblia ke zonza, ke zunisa beto ntima. (Tanga 2 Bakorinto 1:3, 4.) Beto tala kifwani yayi ke longisa ti, Yehova na Yesu ke na nsatu ya kuvumbula bantu nyonso yina beto zolaka. Ntangu Yesu vanda na ntoto, yandi vanda kwenda mbala mingi na yinzo ya Lazare na bibusi ya yandi Marte na Marie. Bawu nyonso tatu vanda bandiku ya Yesu ya ntima. Biblia ke zonza: “Yesu zola Marte, mpangi ya yandi Marie, mpe Lazare.” Na manima, Lazare bela mpe fwaka.​—Yoane 11:3-5.

5, 6. (a) Yinki ya sala Yesu ntangu yandi tala Marie mpe bantu mingi kudila Lazare? (b) Samu na yinki mawa yina Yesu tala na lufwa ya Lazare ke zunisa beto ntima?

⁵ Yesu kwenda kindisa Marte na Marie. Ntangu Marte kuwa ti Yesu kuma na bwala, yandi kwenda bwabana yandi. Marte vanda na nsayi ya kutala Yesu. Yandi zonza na Yesu: “Si nge vandaka awa, mpangi ya munu zola kufwa ve.” Samu na Marte, ntangu luta samu ti Yesu sala kima. Ntangu Yesu tala Marie mpe bantu mingi ke na dila, yandi tala kyadi mpe dilaka. (Yoane 11:21, 33, 35) Ya me lakisa ti, Yesu tala mawa yina beto ke tala na lufwa ya muntu.

⁶ Kuzaba ti lufwa pesa kyadi na Yesu ke kindisa mpe ke zunisa beto. Yesu ke kifwani ya tata ya yandi. (Yoane 14:9) Yehova, tata ya yandi, ke na ngolo ya kukatula lufwa mbala mosi, mpe bilumbu ke kwiza yandi ke sala yawu.

“LAZARE, BASIKA!”

7, 8. (a) Samu na yinki Marte zola ve ba katula ditadi yina kanga tombo ya Lazare? (b) Yinki Yesu salaka?

⁷ Yesu kwiza na tombo, kisika ba tula mvumbi ya Lazare. Ya vanda dibulu na kati ya mongo yina ba kanga na ditadi. Yesu zonza: “Beno katula ditadi.” Kasi Marte zola ve samu Lazare lutisa bilumbu yiya na tombo. (Yoane 11:39) Yandi zaba ve mambu yina Yesu zola sala samu na mpangi ya yandi.

⁸ Ba katula ditadi, mpe na manima, Yesu zonza: “Lazare, basika!” Mambu yina Marie na Marte tala, vanda ya ngitukulu. “Muntu yina kufwa me [basika] na [tombo]. Maboko mpe makulu ya yandi [vanda] ya kukangama na bitende.” (Yoane 11:43, 44) Lazare vutuka na luzingu! Yandi vukana dyaka na dikanda mpe bandiku ya yandi. Ba lenda yamba yandi, kusimba yandi mpe kuzonza na yandi. Ya ke kimangu! Yesu me vumbula Lazare.

“MWANA YA KENTO, MU ME ZABISA NGE, ‘VUMBUKA!’”

9, 10. (a) Ngolo ya Yesu ya kuvumbula bantu ya kufwa katuka na nani? (b) Masolo ya bantu yina vutuka na luzingu ke longa beto yinki?

⁹ Ni na ngolo ya yandi mosi Yesu vanda vumbula bantu ya kufwa? Ve. Yesu sambila ntete Tata ya yandi avant na kuvumbula Lazare. Yehova pesaka yandi ngolo ya kuvutula Lazare na luzingu. (Tanga Yoane 11:41, 42.) Lazare vanda ve muntu ya ntete yina vumbuka na lufwa. Biblia ke zonzila mpe mwana mosi ya kento ya bamvula 12, yina vanda na maladi ya ngolo. Tata ya yandi Jayirus, zaba ve yinki ya kusala. Yandi kwenda tala Yesu, samu yandi belusa mwana ya yandi. Jayirus vanda kaka na mwana yina. Ntangu yandi vanda zonza na Yesu, bantu kwiza zonza na yandi: “Mwana ya nge me kufwa! Samu na yinki kukwamisa dyaka Mulongi?” Kasi Yesu zonza na Jayirus: “Kuvanda ve na boma, kwikila kaka mpe [mwana] ke beluka.” Yesu kwenda na yinzo ya Jayirus. Ntangu ba kuma pene-pene na yinzo, Yesu tala bantu mingi ke na dilaka. Yesu zonza na bawu: “Beno bika kudila, yandi me kufwa ve, yandi ke na lala.” Tata na mama ya yandi zaba ve yinki Yesu zola zonza. Yesu basisa bantu na yinzo, mpe yandi nata tata na mama na kisika ba tula mvumbi ya mwana. Na malembe nyonso, Yesu simba diboko ya mwana mpe zonza: “Mwana ya kento, [mu] ke na kuzabisa nge: ‘vumbuka!’” Kanisa na kilengi yina kuma na bibuti ya mwana yina, ntangu mbala mosi yandi vumbuka mpe banda kutambula! Yesu me vumbula mwana ya bawu. (Marke 5:22-24, 35-42; Luke 8:49-56) Na yina, ntangu nyonso ba vanda tala mwana ya bawu, ba vanda kanisa ya kimangu yina Yehova sala na manima ya Yesu.a

¹⁰ Bantu yina Yesu vumbulaka, kufwa dyaka. Kasi yina beto ke longaka na bantu yango ke kulisa kivuvu ya beto. Yehova ke na nsatu ya kuvumbula bantu ya kufwa mpe yandi ke sala yawu.

YINKI KE LONGA BETO KUVUMBUKA YA BANTU YINA?

11. Samu na lufwa ya Lazare, Longi 9:5 ke longa yinki?

¹¹ Biblia ke zonza pwelele ti “[bantu ya kufwa] ke zaba ata kima mosi ve.” Kuvumbuka ya Lazare lakisa ti dyambu yango ke ya tsyeleka. (Longi 9:5) Kaka mutindu Yesu zonza yawu, na lufwa, Lazare vanda neti muntu ke na lalaka. (Yoane 11:11) Ntangu yandi vanda na kati ya tombo, Lazare “zaba ata kima mosi.”

12. Wapi faso beto me zaba ti ya tsyeleka Lazare vumbukaka?

¹² Bantu mingi tala ntangu Yesu vumbula Lazare. Na ba-enemi ya Yesu mpe ndima kimangu yina. Lazare vanda moyo. Yandi vutuka na luzingu. (Yoane 11:47) Bantu mingi kwiza tala Lazare, mpe ba ndima ti Nzambi filisaka Yesu. Kasi, ba-enemi vanda ve na kilengi, mpe ba wisanaka na kufwa Yesu na Lazare.​—Yoane 11:53; 12:9-11.

13. Samu na yinki beto lenda ndima ti Yehova ke vumbula bantu ya kufwa?

¹³ Yesu zonza ti “bantu nyonso yina ke na kati ya ba [tombo ya ba yina Yehova ke bambukila moyo]” ke vumbuka. (Yoane 5:28, nwt-MK) Ya zola zonza ti bantu nyonso yina Yehova ke na bumba na ntima ya yandi ke vumbuka. Kasi samu Yehova vumbula muntu, ya ke lomba na yandi na kubambukila bima nyonso ya muntu yina. Yandi lenda sala kwandi yawu? Ee, ba-etwale ke bamilion na zulu. Kasi Biblia ke zonza ti, Yehova me zaba nkumbu ya mosi na mosi. (Tanga Izaya 40:26.) Si Yehova lenda zaba bankumbu ya ba-etwale mosi na mosi, ya ke ve mpasi na yandi na kubambukila mambu nyonso ya fioti to ya nene ya muntu yina yandi ke vumbula. Dyaka, ni Yehova yidika bima mpe bantu nyonso. Na yawu, ya ke ve mpasi na yandi na kuvutula na luzingu muntu yina fwaka.

14, 15. Mambu Yobi zonza na yina me tadila kuvumbuka ya bantu ya kufwa ke longa beto yinki?

¹⁴ Yobi mpe ndima ti bantu ya kufwa ke vumbuka. Yandi yufulaka: “Si muntu me kufwa, yandi lenda zinga dyaka?” Yandi bwelaka: “Nge ke bokila munu, mpe mu ke ndima, nge ke na nsatu [ya kuvumbula bantu yina] maboko ya nge yidikaka.” Ya tsyeleka, Yobi zaba ti Yehova ke na nsatu mingi ya kuvumbula bantu ya kufwa.​—Yobi 14:13-15.

¹⁵ Kivuvu ya kuvumbuka ya bantu ya kufwa ke sala nge yinki na ntima? Nge lenda yufula, ‘Bantu yina mu ke zolaka, bawu mpe ke vumbuka?’ Ya ke nsayi na kuzaba ti Yehova ke vumbula bantu ya kufwa. Kasi nani ke vumbuka? Mpe na kuzinga wapi kisika? Biblia ke zonzila beto yawu.

BA “KE KUWA NDINGA YA YANDI MPE BA KE BASIKA”

16. Wapi faso ke vanda luzingu ya ba yina ke vumbuka samu na ku zinga awa na ntoto?

¹⁶ Na ntama, ba yina vumbuka na lufwa, vukana na makanda mpe na ba ndiku ya bawu awa na ntoto. Ni mutindu yina ya ke salama na mantwala, kasi na faso mosi yina me lutila kitoko. Samu na yinki? Samu ti bantu yina ke vumbuka na ntoto, ke vanda na bweso ya kuzinga ntangu nyonso mpe ya kufwa dyaka ve. Mpe ba ke zinga na yinza yina ba-guerre, bubandi mpe bimbevo ke vanda dyaka ve.

17. Ba nani Yehova ke vumbula na lufwa?

¹⁷ Nani ke vutuka na luzingu? Yesu zonza ti “bantu nyonso [ke na kati] ya batombo [ya kubambukila moyo] ke kuwa ndinga ya Mwana ya Muntu mpe ke vumbuka.” (Yoane 5:28, 29) Mpe Luzabusu 20:13, (nwt-MK) ke zonzaka: “[Lamer] ke vutula bantu ya kufwa, yina ke na kati ya yawu, mpe lufwa mpe [tombo] ke vutula bantu ya kufwa yina ke na kati ya bawu.” Ya tsyeleka, bamilion ya bantu ke vutuka na luzingu. Apotre Paul zonza mpe ti “bantu ya [lunungu] mpe ba yina [ke ve na lunungu]” ke vumbuka. (Tanga Bisalu 24:15, nwt-MK.) Yinki ya zola zonza?

18. Ba nani ke “bantu ya lunungu” yina ke vumbuka?

¹⁸ “Bantu ya lunungu” ke bisadi ya Yehova yina zinga na ntoto, avant Yesu kwiza na ntoto. Mutindu: Nowe, Abraham, Sara, Moyize, Rute, mpe Estere, ba ke vutuka na luzingu awa na ntoto. Nge lenda tanga nyonso yina babakala mpe bakento yayi sala, na buku ya Baebre kikapu 11. Yinki beto ke zonza samu na bisadi ya Yehova yina ke na kufwa bubu yayi? Bawu mpe ke “bantu ya lunungu,” na yina, bawu mpe ke vumbuka na bilumbu ya mantwala.

19. “Ba nani ke bantu yina ke ve na lunungu,” mpe wapi bweso Yehova ke pesa bawu?

¹⁹ “Bantu ke ve na lunungu,” ke bamilion ya ba yina kuzwa ve bweso ya kuzaba Yehova. Ata ba me fwa, Yehova ke zimbana ve bawu. Na bilumbu ya mantwala, yandi ke vumbula bawu, mpe yandi ke pesa bawu bweso ya kulongaka kuzaba yandi, mpe ya kusadila yandi.

20. Ba nani ke vumbuka ve na lufwa?

²⁰ Ya zola zonza ti bantu nyonso yina fwaka ke vumbuka? Ve. Yesu zonza ti bantu ya nkaka ke vutuka ve na luzingu. (Luke 12:5) Nani ke sola ba yina me bonga na kuvutuka na luzingu to ve? Yehova muntu ke juje ya ntete. Kasi, yandi pesaka Yesu kimfumu ya “kuvanda juje ya bantu ya moyo mpe ya kufwa.” (Bisalu 10:42, nwt-MK) Muntu nyonso ke na bifu ya yimbi, mpe yina ke soba ve ndyatulu ya yandi, ke vutuka ve na luzingu.​—Tala note 19 ya nsuka.

BA YINA KE VUMBUKA SAMU NA KUZINGA NA ZULU

21, 22. (a) Ba yina ke vumbuka samu na kuzinga na zulu, ke vumbuka na wapi nzutu? (b) Nani ke muntu ya ntete yina vumbuka na kuzinga na zulu?

²¹ Biblia ke zonza dyaka ti bantu ya nkaka ke kwenda zinga na zulu. Na lufwa ya bawu, Yehova ke vumbula bawu na kuzinga na zulu. Ba ke vumbuka dyaka ve na nzutu ya kinsuni. Yehova ke vumbula bawu na nzutu ya kimpeve samu ba zinga na zulu.

²² Yesu ke muntu ya ntete yina Yehova vumbula na nzutu ya kimpeve. (Yoane 3:13) Bilumbu tatu luta na manima lufwa ya yandi, Yehova vumbula yandi. (Nkunga 16:10; Bisalu 13:34, 35) Yesu vumbuka ve na nzutu ya kinsuni. Apotre Piere zonza ti, “ba [kufwa] yandi na kinsuni, kasi Nzambi vumbula yandi mpeve.” (1 Piere 3:18, nwt-MK) Yesu vutuka na luzingu mutindu muntu ya kimpeve ya ngolo mingi! (1 Bakorinto 15:3-6) Bantu ya nkaka mpe ke vumbuka na luzingu na nzutu ya kimpve mutindu Yesu.

23, 24. Nani ke “kimvuka ya fioti ya bameme” yina Yesu zonza, mpe ba ke bawu yikwa?

²³ Ntangu yandi vanda na ntoto, Yesu zonza na bilandi ya yandi: “[Mu] ke kwenda yidikila beno kisika.” (Yoane 14:2) Ya zola zonza ti ndambu ya bawu, ke vumbuka mpe samu na kuzinga na zulu. Ba ke yikwa? Yesu zonza ti ba ke ve mingi. Ni na yina yandi bokila bawu “kimvuka ya fioti ya bameme.” (Luke 12:32, nwt-MK) Apotre Yoane pesa nombre ya bawu, 144 000. Yandi tala Yesu na kimona-meso to vizion “ya kutelama na mongo ya Sion (na zulu), kintwadi na bawu.”​—Luzabusu 14:1.

²⁴ Na wapi ntangu bakristo 144 000 ke vumbuka na lufwa? Biblia me zonza ti ba ke vumbula bawu ntangu Yesu ke banda kuyala na zulu. (1 Bakorinto 15:23) Beto ke na zinga na ntangu yango, mpe bubu yayi, mingi ya ba 144 000 kwenda deja na zulu. Ba yina ke ntete awa na ntoto, na lufwa ya bawu, ba ke kwenda mbala mosi na zulu. Mingi ya bantu ya mbote ke kwenda ve na zulu, ba ke zinga ntangu nyonso awa na ntoto, yina ke kuma paradis.

25. Beto ke longaka yinki na kikapu ke kwiza?

²⁵ Ntangu fioti me bikana, Yehova ke basisa bantu nyonso na boloko ya lufwa, mpe lufwa ke vanda dyaka ve! (Tanga Izaya 25:8.) Kasi yinki ba kristo 144 000 ke kwenda sala na zulu? Biblia me zonza ti ba ke yala na Yesu na guvernema ya kimfumu ya zulu. kikapu ke landa ke longa mambu mingi ya guvernema yango.