Beto longoká ti ya ke mbote na kusalá kaka nyonso yina Yehova ke lombá na beto

BETO ME LONGOKA NA KUZOLA YEHOVA

Harvey vandá mwana ya ntete na kati ya bana 4. Famiye ya yandi zabá laverite na ville ya Junction Midland, na Ouest ya Australie, na kati ya bamvula 1930, na ntangu ya krize ekonomik. Harvey kulá na luzolo ya Yehova, mpe yandi kuzwá bateme na 14 ans. Ya dureke ve samu yandi longoka na kumanga ve baresponsabilite yina ba ke pesa yandi na kati ya kimvuka. Ntangu yandi vandá mwana ya fioti, yandi mangá ntangu ba lombá na yandi na kutanga Yinzo ya Kengidi na balukutakanu. Yandi vandá kanisa ti yandi ke lenda ve kusala yawu na faso ya bien. Kasi, samu na kusadisa yandi na kutala bamambu na faso ya nkaka, mpangi mosi zonzá na yandi: “Ntangu ba ke lombá na nge na kusala kima na kati organizasion ya Yehova, kukanisa ve ti nge ke lenda ve kusala yawu!”—2 Ko. 3:5.

Faso mama ya munu na yaya ya munu ya kento, mu zabá mpe laverite na Angleterre. Na kubanda, papa ya munu vandá ve temwe ya Yehova, kasi yandi kumá yawu na manima. Ata papa ya beto zolá ve, mu kuzwá bateme ntangu mu kumá na 10 ans. Mu vandá na dikanisi ya kukuma pionier mpe na manima kukuma misionere. Kasi, papa ya beto zonzá ti, yandi lenda bika mu kuma pionier kaka si mu kuma na 21 ans. Mu lendá ve kuvingila. Na yawu, ntangu mu kumá na 16 ans, yandi ndimá mu kwenda vanda na sika ya yaya ya munu ya kento na bwala ya Australie. Ni kuna, ntangu mu lungisá 18 ans, mu kumá pionier.

Na Australie, mu kutaná na Harvey. Beto zole vandá na nsatu ya kusadila Yehova faso bamisioniere. Beto kwelaná na 1951. Na manima ya kulutisa bamvula zole faso bapionier, ba lombá na beto na kusala kisalu ya sirkonskripsion. Sirkonskripsion ya beto vandá na Ouest ya Australie, ya vandá nene. Na yawu, beto zolá sala badistanse ya yinda na kamion samu na kukuma kuna.

DIKANISI YA BETO LUNGANÁ

Na 1954, ba bokilá beto na kusala klase 25 ya Galaad. Dikanisi ya beto ya kukuma misionere, kumá pene-pene na kulungana! Beto kumá na New-York na bato, mpe na lekole beto bandá kulongoka malongi ya Biblia ya kati. Na lekole ya Galaad, beto vandá longoka mpe Espagnol. Kasi ya vandá mpasi na Harvey samu yandi vandá lenda ve kuzonza “r” na Espagnol.

Bampangi yina vandá longa beto na Galaad, zonzá ti ba yina nyonso vandá na nsatu ya kwenda sala na Japon, lenda sonika bankumbu ya bawu, samu ba filisa bawu na klase yina ba lenda longoka ndinga yina ba ke zonzá na Japon. Beto zonzá ti, beto ke bika organizasion ya Yehova filisa beto kote yina Yehova me zola. Kaka ntangu fioti na manima, Albert Schroeder, mosi ya bampangi yina vandá pesa malongi na Galaad, kwizá zaba ti beto tulá ve bankumbu samu na kukwenda na klase yina vandá longa ndinga ya ba-japonais. Yandi zonzá na beto: “Beno kanisa dyaka na yawu.” Ntangu yandi talá ti, beto vandá sonika ve kaka bankumbu ya beto, mpangi Schroeder zonzá: “Munu na bampangi ya nkaka, beto me sonika bankumbu ya beno. Beno tala si beno ke lenda ve kulongoka ndinga yayi.” Beto pamuká na kutala ti, ya vandá ve mpasi na Harvey na kulongoka yawu.

Ntangu beto kumá na Japon na 1955, ya vandá kaka na baproklamatere 500 na bwala nyonso. Harvey vandá na 26 ans, mpe munu 24 ans. Ba filisá beto na ville ya Kobe, kote yina beto salá 4 ans. Na manima, ba lombá na beto na kusala kisalu ya sirkonskripsion. Teritware ya beto vandá ve ntama na ville ya Nagoya. Beto vandá zola bima nyonso ya teritware ya beto: bampangi ya beto batemwe, madya mpe faso babwala vandá. Kasi, beto dureke ve kuna, samu beto zwá dyaka okazion ya kulakisa ti ya ke mbote na kundimá kaka mambu yina Yehova ke zonzá na beto na kusala.

KISALU YA MALU-MALU KE NATÁ MPE BAMPASI YA YAWU

Na manima ya kulutisa 3 ans na kisalu ya sirkonskripsion, filiale ya Japon zonzá na beto si beto lenda ndima kukwenda na Taiwan samu na kupreche bantu yina ke zonzá ndinga ya Amis. Bampangi ya nkaka yina vandá zonzá Amis kumá ba-aposta, mpe filiale ya Taiwan vandá na nsatu ya bampangi yina ke zonzá ndinga ya ba-japonais, samu na kumanisa mambu yango.a Beto vandá zola kisalu ya beto na Japon, na yawu, kukatuka kuna vandá decision mosi ya mpasi. Kasi, Harvey longoká ti ya ke yimbi na kumangá kisalu yina ba ke pesá beto. Na yawu, beto ndimá kukwenda.

Beto kumá kuna na Novembre 1962. Taiwan vandá na 2 271 proklamatere, mpe mingi na kati ya bawu vandá zonzá ndinga ya Amis. Kasi na kubanda, beto zolá longoka ntete ndinga ya ba-chinois. Beto vandá kaka na buku mosi samu na kulongoka ndinga yango mpe muntu yina vandá longa beto zabá ve kuzonza anglais. Ata faso yina, beto longoká kuzonza.

Ntangu lutá kaka fioti, na manima ya kukuma ya beto na Taiwan, ba tulá Harvey responsable ya kisalu ya predikasion na filiale. Filiale vandá kaka fioti, na yawu, Harvey vandá na ntangu ya kusala kisalu ya yandi nyonso na buro ya yandi mpe kukontinye na kusala na bampangi yina ke zonzá ndinga ya Amis ba-semaine tatu na ngonda. Dyaka, bambala mingi yandi vandá salá badiskur na balukutakanu ya nene. Ntangu Harvey vandá salá badiskur na ndinga ya ba-japonais, bampangi yina vandá zonzá ndinga ya Amis, vandá wá yandi. Kasi, guvernema kwizá zonza ti balukutakanu ya mabuundu nyonso zolá salama kaka na ndinga ya ba-chinois. Na yawu, ata ya vandá mpasi na yandi, Harvey bandá kusala badiskur na ndinga ya ba-chinois mpe mpangi mosi vandá interprete yawu na ndinga ya Amis.

Na ntangu yina, samu na kusala balukutakanu ya beto ya nene, beto zolá lomba permision na lapolice. Ya vandá mpasi na kuzwa permision yango mpe bantangu ya nkaka beto vandá vingilá mingi na kuzwa yawu. Si tii semaine ya lukutakanu, lapolice vandá nabunu ya pesa permision, Harvey vandá vandilá bapolicier na komisaria tii ntangu ba ke pesa yawu. Ntangu ba vandá talá yandi kuna, ya vandá salá ti ba pesa yandi permision yango na mbangu.

MBALA YA MUNU YA NTETE NA ZULU YA MONTAGNE

Na kati ya ba-semaine yina beto vandá lutisá na bampangi ya beto, beto vandá tambulá heure mosi to mingi na zulu ya ba-montagne mpe beto vandá lutá bamaza. Mu lenda zimbana ve kilumbu ya ntete yina mu tambulá na zulu ya montagne. Na manima ya kudya madya ya suka na mbangu, beto kwendá baka bus na 5:30, samu na kukwenda na bwala mosi yina vandá ntama. Na manima, beto lutá maza mosi ya nene mpe beto monteke na montagne mosi ya yinda. Samu ya vandá na vrai zulu, makulu ya mpangi yina vandá monte na mantwala ya munu, vandá nete na kote ya meso ya munu.

Na suka yina, Harvey precheke na bampangi ya nkaka ya bwala yina, kasi munu, mu kwendá preche na bwala ya bantu yina ke zonzá ndinga ya ba-japonais. Na manima ya kulutisa ba-heure mingi, mu kumá na nsatu. Ntangu mu kutaná na Harvey, yandi vandá kaka yandi mosi. Muntu yina yandi pesá bajurnale ya beto, pesak’ yandi bameki tatu ya susu. Yandi zonzá na munu ti na kudya meki, mu zolá tobola yawu mabulu mpe kubanda kufifa yawu. Ata faso ya kudya meki yayi vandá talana ve kitoko, mu meká kusala yawu. Kasi nani zola kudya meki ya tatu? Harvey pesá munu yawu, samu yandi vandá kanisa ve ti yandi ke lenda kunanguna munu si mu kubwa na nsatu.

KUYOBILA NA FASO YINA MU VANDÁ KANISA VE

Na lukutakanu mosi ya sirkonskripsion, mu bwabaná na mambu mosi yina mu ke bwabaná ve na yawu. Yinzo ya mpangi yina yambá beto, vandá pene-pene na Salle du Royaume. Samu kuyobila ke vandá na valere mingi na meso ya bantu ya ndinga ya Amis, kento ya Ntwadisi ya sirkonskripsion yidiká beto kote yina beto ke yobila. Na ntangu yina, Harvey vandá sala kima, na yawu yandi lombá na munu na kwenda yobila ntete. Kote ya kuyobila vandá na bima tatu: kantine ya maza ya madidi, kantine ya maza ya tiya mpe kuvete mosi yina vandá ve na maza. Ya pamusá munu na kutala ti, kento ya Ntwadisi ya sirkonskripsion tulá bima yango na ngaanda, na kote yina ya vandá ve mpasi na bampangi yina vandá na salle du Royaume samu na kuyidika bamambu ya lukutakanu ya sirkonskripsion tala munu. Mu lombá na yandi, yandi natina mu lele samu mu kanga kote yina mu zolá yobila. Kasi yandi natina munu lele mosi yina vandá transparent! Mu kwendá na manima ya yinzo, kasi kuna, bandeke bandá kudoda munu. Mu baká desizion ya kuyobila kaka na ngaanda, samu mu kanisá: ‘bampangi yina ke na salá na salle du Royaume lenda tala ve munu samu ba ke na bisalu mingi ya kusala. Mpe si mu yobila ve, ya ke vandá ve bien. Mu yobila kaka!’ Ni yina mu salá.

MIKANDA SAMU NA NDINGA YA AMIS

Harvey talá ti, ya vandá mpasi na bampangi yina vandá zonzá ndinga ya Amis na kuvanda na kiminu ya ngolo, samu mingi na kati ya bawu zabá ve kutanga mpe ya vandá ve na mikanda ya beto na ndinga yina. Kaka ntama mingi ve ba bandá kusonika ndinga ya Amis. Na yawu, ya vandá mbote na kulakisa na bampangi ya beto faso ya kutanga ndinga ya bawu. Ya vandá kisalu ya nene, kasi bampangi ya beto zolá longoka kuzaba Yehova na ndinga ya bawu. Ba bandá kusala traduction ya mikanda ya beto na ndinga ya Amis, na kati ya bamvula 1960, mpe na mvula 1968 Yinzo ya Kengidi basiká na ndinga yango.

Kasi, guvernema niminá beto na kukabula mikanda yina vandá ve na ndinga ya ba-chinois. Na yawu, samu na kukontinye na kukabula Yinzo ya Kengidi na Amis, beto vandá basisá yawu na bafaso ya nkaka. Na kifwani, beto vandá basisá Yinzo ya Kengidi ya Amis ya kukole na ya ndinga ya ba-chinois. Ya vandá nata bantu ya nkaka na kukanisa ti, beto vandá sala faso yina samu na kulonga bantu ya Amis ndinga ya ba-chinois. Banda ntangu yina tii bubu yayi, organizasion ya Yehova ke basisá mikanda mingi na ndinga ya Amis, samu na kusadisa bantu mingi na kuzaba mambu ya Biblia.—Bis. [Actes] 10:34, 35.

NTANGU YA KUKATULA SALETE

Na kati ya bamvula 1960 mpe 1970, bampangi mingi yina vandá zonza ndinga ya Amis, vandá landa dyaka ve misiku ya Biblia. Samu ba zabá ve bien misiku ya Biblia, ba ya nkaka bandá kusala kinsunza, kusule malafu, kunwa sigarete mpe ndyama. Harvey bandá kuluta na bimvuka mingi, samu na kusosa kusadisa bampangi na kuyiina bima yina Yehova ke yiina. Ni na mosi ya bavizite yina beto salá na bimvuka, beto bwabaná mambu yina mu me zonzila beno na kubanda ya disolo.

Bampangi yina vandá ya kukuluka salá bachanjema, kasi mingi salá ve yawu. Na kati ya 20 ans na Taiwan, baproklamatere yina vandá 2450 bikaná kaka 900. Ya lembisá beto mingi. Kasi, beto zabá ti Yehova lenda ndima ata fioti ve bantu ya salete na kati ya organizasion ya yandi. (2 Ko. 7:1) Na manima ya mwa ntangu, bimvuka yina vandá sadila Yehova na faso yina yandi ke zolá, kuzwá bambote ya yandi, mpe bubu yayi Taiwan ke na baproklamatere 11000.

Na kati ya bamvula 1980, beto talá faso kiminu ya bampangi ya beto ya bimvuka ya ndinga ya Amis kumá ngolo, mpe Harvey bandá kulutisa bantangu mingi na ba yina ke zonzá chinois. Yandi vandá na kilengi ya kusadisa babakala ya bampangi ya beto ya kento na kukuma bawu mpe batemwe. Mu na zabá dyaka ntangu yandi vandá zonzá na munu kilengi yina vandá na yandi ntangu mosi na kati bawu vandá sambila Yehova mbala ya ntete. Mu mpe ke na kilengi samu mu longá mpe mu sadisá bantu mingi na kutunga kikamarade na Yehova. Mu vandá mpe na kilengi ya kusala na Bethel ya Taiwan na bana zole ya muntu mosi yina mu longá Biblia.

MPASI YA KULUTILA NA NTIMA

Bubu yayi mu ke dyaka ve na kamarade ya munu ya ntima. Beto lutisá 59 ans ya mariage mpe Harvey kufwá na 1 Janvier 2010, na maladi ya kanser. Yandi lutisá 60 ans na kusala samu na Yehova na kati ya organizasion ya yandi! Kuzaba ti yandi ke dyaka ve na kote ya munu, ke salá munu mpasi na ntima. Mu vandá na kilengi mingi ya kusala na yandi na babwala ya kitoko yina ba filisá beto! Beto longoká kuzonza bandinga zole ya Asie yina ke mpasi na kulongoka, kasi Harvey longoká mpe kusonika yawu.

Na manima ya mwa bamvula, Kimvuka ya bantwadisi zonzá ti ya vandá bien samu na munu na kuvutuka na Australie. Dikanisi ya munu ya ntete vandá: ‘Mu ke ve na nsatu ya kubika Taiwan.’ Kasi Harvey zonzá na munu na kumanga ata fioti ve mambu nyonso yina organizasion ya Yehova ke zonzá, na yawu mu ndimá kukwenda. Na manima, mu kwizá tala ti desizion yina vandá mbote samu na munu.

Bubu yayi, mu ke salá na Bethel ya Australie na semaine mpe na week-end mu ke na kimvuka ya munu. Na Bethel, mu ke na kilengi ya kusadila ndinga ya ba-japonais mpe ya ba-chinois samu na kusolola na ba yina ke zonzá bandinga yayi. Mu ke na vingilá na kilengi nyonso ntangu promese ya Nzambi ya kuvumbula bantu ya kufwa ke lungana. Mu zaba ti Yehova ke zimbana ve Harvey, kisadi ya yandi yina longoká kusala kaka mambu nyonso yina yandi vandá lomba yandi.—Yoa. 5:28, 29.