KHANI YOFUNJEDA 18
NYIMBO 65 Pita patsogolo
Azombwe, Musazi-edenga Maliko na Timoteyu
“Uze teto na Maliko chifukwa unondikami-a va utumikanga.”— 2 TIM. 4:11.
VYEVYO NINAFUNJEDE IYO
Mukhanila ninoona mwemo isazo ya Maliko na Timoteyu inakami-eleathu azombwe ira kakaena makalelo anayo kanawakami-e ira katumikelenga athu amo-i mupingo.
1-2. Kodi mba mavuto aavi anayo kalepeli-e Maliko na Timoteyu ira kapangenga vinjinji votumikela athu amo-i?
KODI muli m’bali waizombwe, moi munofuna ira mupangenga vinjinji votumikela Yehova koma teto abali na arongolinyu mupingo? Kaninakaikela ira munofuna panga vyevyo. Pivyosangalasa ira vikala azombwe anjinji anayo kanafunechecha tumikela athu amo-i. (Sal. 110:3) Koma vikala vyongo vimo-i vyevyo vinaulepeli-eni panga vyevi. Mwaisazo, kodi munolepela enjedela utumikinyu chifukwa yoova? Kodi mookoondavo utumiki umo-iwene chifukwa yovikaikela? Akala mwavivwilevo eno iziwani ira kai ekinyu.
2 Maliko na Timoteyu koogumana teto na mavuto anala. Koma aluwa katalolile ira ova kapena ooziwa vinjinji uwalepeli-e tumikela amo-i. Vinaoneya ira Maliko akala na am’mae munyumba yapama vathawi ineyo Paulo na Baranaba kamuvepileathu ira aende na aluwa va ulenduwa wa umishonale. (Vyo. 12:12, 13, 25) Koma Maliko oololela iya vyetene vyevyo ira aenjedele utumikae. Yowambeela oodowa wu Antiokeya. Vanduli viwa oodowa umadela aundendai limo-i na Paulo koma teto Baranaba. (Vyo. 13:1-5) Vinaoneya ira naliyene teto Timoteyu akala na makolwae vevo Paulo amuvepile liye ira a-indenga na liye chito yolaleela. Chifukwa yoi Timoteyu kaaiziwa vinjinji koma teto ali n’ng’onong’ono, ookoza koonda chifukwa yovikaikela. (Yerekezelani na 1 Akorinto 16:10, 11 na 1 Timoteyu 4:12) Koma liye oosomeda moi oofwanya madaliso anjinji. — Vyo. 16:3-5.
3. (a) Kodi ninaiziwa avi ira Paulo ooyamikela Maliko na Timoteyu? (2 Timoteyu 4:6, 9, 11) (Onani teto ithuzithuzi.) (b) Kodi ninakambilana vyofuka viivi mukhanila?
3 Maliko na Timoteyu koofunjeda vinjinji moi kali okozeya samalela maudindo alukulu alukulu anayo kava-iweathu kangali azombwe. Paulo oowayamikela vinjinji azombwala, moi anga-alile vang’ono phiwa oowaitani-a ira ‘kaze wu Roma’. (Welengani 2 Timoteyu 4:6, 9, 11) Kodi Maliko na Timoteyu kana makalelo oyi avi anayo kamupangi-a Paulo ira aaomeliwengana? Kodi abali aizombwe kanawasazi-ede avi? Nanga kodi kanapindule avi na malangizo anayo kapelekileathu?
Paulo oomuomeliwana Maliko na Timoteyu chifukwa aluwa kali okozeya samalela maudindwiwa alukulu alukulu kangali azombwe (Onani ndima 3)b
KALANI NA MURIMA WOFUNA TUMIKELA AMO-I NGATI MALIKO
4-5. Kodi Maliko atonyi-edile avi ira ali wofunechecha tumikela athu amo-iwa?
4 Magazini imo-i yaongile ira tumikela amo-i unatapulela kami-a athu amo-iwa “mwatindi koma teto thawi detene.” Maliko oopeleka isazo yapama vakhanila. Vinaoneya ira liye ookumudwa vinjinji Paulo angakoondile mulanda vaulendwae wanambili. (Vyo. 15:37, 38) Koma vyevi kavyamufooki-ile mpakana fiya vo-iya tumikela abali na arongolae.
5 Maliko oosomedela dowa tumikela na balae wa Baranaba. Vangavirile chaka 11, Maliko ali m’mo-i mwa athu anayo kamukami-ile Paulo vevo amangiwe liye ndila yowambeela wu Roma. (Filim. 23, 24) Moi Paulo ooyamikela vyevyo Maliko amupangele liye moi oofiya voonga ira “unondilimbikisa vinjinji.” — Akol. 4:10, 11.
6. Kodi Maliko apindulile avi chifukwa yogwilizana na abali olimba mwauzimu? (Onani mawu a m’pedi.)
6 Maliko oodalisiwa vinjinji chifukwa yogwilizana na Akristu olimba mwauzimu. Angakalile na Paulo wa thawi yoyeva wu Roma, Maliko oodowa tumikela wu Babulo na Petulo. Aluwa koogwilizana vinjinji moi Petulo oomuromola ira “mwananga.” (1 Pe. 5:13) Vevo katumikelaathu limo-i vinaoneya ira Petulo oomuwandela vyongo vinjinji vyopangi-a chidwi vyokuza moyo na utumiki wa Yesu. Vanduli viwa Maliko oolemba vyevi mu uthengae wapama.a
7. Kodi m’bali Seunge-Woo amusazi-ede avi Maliko? (Onani teto ithuzithuzi.)
7 Maliko oopitilizave panga tindi vautumikae moi oogwilizana na Akristu olimba mwauzimu. Kodi munamusazi-ede avi maliko? Akala mulepelile fwanya mwai wautumiki umo-iwene, mukalenga oleza murima teto mufwanyenga ndila dimo-i dedo munatumikelele nyo Yehova na abali na arongolinyu. Isazo vakhanila ngu m’bali m’mo-iwa zina lae Seunge-Woo unoyo vathawiila ngu ndimuwa. Liye angali muzombwe oovierekezela na abali amo-iwa ausinkwae. Amo-i mwa abalayo kali kangava-iwe utumiki. Liye oona ira kanawelengeliwa moi oofotokozela maganizwae abali olimba mwauzimu. Ndimuwa m’mo-iwa oomulangiza ira akedenga panga vyevyo unawande liye vokami-a amo-iwa ngakale ira vyapama vyevyo unapange liye kavinaoneele wa athu amo-iwa. Malangizo anala koomukami-a ira akami-enga abali okalamba koma teto athu amo-i anayo kavuteya vakhani ya maendelo vodowa umisonkano. Voganizela vyevyo vyaireile, liye aongile ira: “Vano ndivwechecha vyevyo tumikela athu amo-iwa na murima wetene unatapulelaathu. Vathawiila ndinosangalala chifukwa yokami-a athu amo-i.”
Kodi azombwe kanapindula avi kagwilizananga na abali olimba mwauzimu? (Onani ndima 7)
MUGANIZELENGA AMO-I NGATI TIMOTEYU
8. Chifukwa n’ni Paulo amusakulile Timoteyu ira aendenga na liye? (Afilipi 2:19-22)
8 Paulo oofuneela athu olimba murima ira aadowena m’mizinda dedo azuzumi-iwa liye. Vowambeela oomusakula Sila unoyo ali Mkristu oiziwa vinjinji. (Vyo. 15:22, 40) Vanduli viwa oomusakula Timoteyu ira aende na liye. Kodi chin’ni ineyo yamupangi-ile ira amusakule Timoteyu? Yongo yowambeela chi yoi liye ookaana mbili yapama. (Vyo. 16:1, 2) Koma teto Timoteyu oowaomeliwana athu kumela vati vamurima. — Welengani Afilipi 2:19-22.
9. Kodi Timoteyu atonyi-edile avi ira oowaomeliwana vinjinji abali na arongolae?
9 Angaambeele tumikela na Paulo, Timoteyu ootonyi-eda ira oowaomeliwana vinjinji athu kwaranya mwemo mwaviomeliwana liye ekave. Va chifukwa inela Paulo oomuroromela vinjinji Timoteyu moi oomu-iya wu Bereya ira alimbikisenga ofunjeda asha. (Vyo. 17:13, 14) Vathawi ineyo, vinaoneya ira Timoteyu oofunjeda vinjinji kumela wa Sila unoyo a-alile wewo. Vanduli viwa Paulo oomutumiza Timoteyu mumzinda wa Tesalonika ira alimbikise Akristu a wewo. (1 Ates. 3:2) Eno wa chaka 15 kapena kwaranya, Timoteyu oofunjeda ‘ula na athu anayo kanaula’ moi ootonyi-eda chifundo athu anayo kavuteya. (Arom. 12:15; 2 Tim. 1:4) Kodi Akristu aizombwe kanamusazi-ede avi Timoteyu?
10. Kodi chin’ni ineyo yamukami-ile m’bali Woo Jae ira apangenga chidwi na athu amo-i?
10 M’bali m’mo-iwa zina lae Woo Jae oofunjeda aomeliwana vinjinji athu amo-iwa. Angali muzombwe, liye oovuteya aleda na abali anayo kali andimuwa kwaranya liye. Eno akala wu Nyumba ya Umwene akeda ava-a moni liye venyavo. Ndimuwa m’mo-iwa oomuwandela ira unokoza aledanga na abali na arongola vowambeela ayamikela. Oomuwandela teto ira aganizelenga vyevyo athu kanapangenaathu chidwi. Liye oo-arela malangizo anala. Vano, M’balila ngu ndimuwa moi aongile ira: “Vathawiila kandinavuteya aleda na athu a misinku detene. Ndinosangalala chifukwa yoi vano ndinokwakwani-a iziwa mwemo vyongo vililiathu va moyo wa amo-i koma teto vyevyo vinapangi-a ira kakaengana nkhawa. Vyevi viipangi-a ira ndikwakwani-enga akami-a Akristu afwanga.”
11. Kodi azombwe kanapange avi ira kapangenga chidwi na athu amo-i mupingo? (Onani teto ithuzithuzi.)
11 Nanyene teto azombwe munokoza panga pama funjeda ira mupangenga chidwi na athu amo-i. Mwakala vamisonkano mupangenga chidwi na athu amisinku na vikalelo vyetene. Muwafukenga mwemo vyongo vililiathu vamoywiwa teto muwavuruwanenga. Mwera eno munoza muiziwe vyevyo munapange nyo ira muwakami-e. Mwaisazo, munokoza panga vyoi mukami-e banja lokalamba lelo linafuneela kami-iwa ira li-indi-edenga chito pologalamu ya JW Library. Kapena teto munokoza saela akala kanafuna muthu woi kaendena muutumiki. Kodi munokoza akami-a iziwa mwemo kana-indi-edelaathu chito ipangizo yamakono, kapena panga vyoi muende na aluwa vodowa olaleela? Mwaesaesanga kami-a amo-i, munoza mupeleke isazo yapama wa etene.
Abali aizombwe kanokoza kami-a pingo mundila dinjinji (Onani ndima 11)
MALANGIZO A PAULO KANOKOZA UKAMI-ANI
12. Kodi azombwe kanapange avi ira malangizo anayo Paulo amulembele liye Timoteyu kawakami-enga?
12 Paulo oomuva-a malangizo Timoteyu anayo kamukami-ile va moyo na utumikae. (1 Tim. 1:18; 2 Tim. 4:5) Akala nyo muli muzombwe, kodi malangizo anala kanaukami-eni avi? Welengani makalata men’li a Paulo odowa wa Timoteyu moi muawelengenga ngati kalembele nyo teto onani mwemo muna-indi-edele nyo chito malangizwiwa. Tiyemoni nione malangizo amo-i anayo kali m’makalatala.
13. Kodi muthu unalimbi-e avi usamwalae na Yehova?
13 “Uvifunji-enga nayolinga yoi ukaleve wovipeleka wa Mulungu.” (1 Tim. 4:7b) Kodi vipeleka wa Mulungu unatapulela n’ni? Mawu anala kanatapulela muomeliwana vinjinji Yehova koma teto funechecha musangalasa. Iyo athu kanabaliwe na ikalelo inela eno ninafuneya ifunjeda. Mawu a Igiriki anayo kawatapuleleathu ira ‘vifunji-a’ kanafotokoza vyevyo opanga masika kapangaathu vokozeela. Athu anala kafuneela kala oviruni-a. Na-iyene teto ninafuneela kala oviruni-a ira nikaena makalelo anayo kanapangi-e ira nikale va usamwali na Yehova.
14. Kodi yolinga yi-u nawelenganga Baibulo ikalenga yoi avi? Pelekani isazo.
14 Mwafunjedanga Baibulo, yolinginyu ikalenga limbi-a usamwalinyu na Yehova. Mwaisazo, kodi munafunjede n’ni va vyevyo vyamuiireele Yesu angagumanile na olamulela m’mo-i waizombwe? (Maliko 10:17-22) Muzombweyo oororomela ira Yesu ngu Mesiya koma liye kaan’na iroromelo yolimba yoi ookoza kala wo-arelae. Ngakale vyali eno, Yesu “oomuomeliwana” vinjinji. Yesu oonga mooma murima na muzombweyo. Mookaikela, Yesu oofuna ira muzombweyo asakule vyongo mwazelu. Veva Yesu ootonyi-eda teto mwemo Yehova mwamuomeliwana liye muzombweyo. (Yoh. 14:9) Mwaganizelanga khanila koma teto ganizela mwemo vyongo vililiathu vamoywinyu, muvifukenga ira, ‘Kodi ndinapange avi ira ndikale va usamwali wolimba na Yehova nopanganga vyongo vinjinji votumikela athu amo-iwa?’
15. Chifukwa n’ni azombwe kanafuneya peleka isazo yapama? Pelekani isazo. (1 Timoteyu 4:12, 13)
15 “Ukale isazo wa ororomela.” (Welengani 1 Timoteyu 4:12, 13.) Paulo oomulimbikisa Timoteyu ira aulukuli-e luso lowelenga nofunji-a. Koma oomulimbikisa teto ira akaena makalelo monga chikondi, iroromelo koma teto oomulimbikisa ira akale owela. Oomulimbikisa panga vyevi chifukwa athu kanoona vinjinji vyoira iyana na vyoonga. Nierekezele ira muva-iwa khani yolimbikisa athu ira kakaena tindi va chito yolaleela. Munokoza ikamba momasuwa akala nyo munapanga tindi vachitwela. Isazo inyu inokoza onga vinjinji kwaranya vyevyo munaonge nyo. — 1 Tim. 3:13.
16. (a) Kodi azombwe kanafuneya kala isazo yapama m’mbali 5 diivi? (b) Kodi muzombwe unapeleke avi isazo yapama ‘va vyevyo unaonga liye’?
16 Va 1 Timoteyu 4:12, Paulo oonga ira azombwe kanafuneya peleka isazo yapama m’mbali 5. Mwafunjedanga Baibulo vaekinyu, munokoza panga pama ganizela mbali 5 dedi. Nierekeze ira munafuna kala isazo yapama ‘va vyevyo munaonganyo.’ Munafuneya ganizela mwemo munaongele nyo vyongo vyolimbikisa wa athu amo-iwa. Akala munakala na makolwinyu, munafuneya ayamikelanga vakwikwivakwikwi chifukwa ya vyevyo kanaupangelaniathu. Misonkano damala munokoza muyamikela muthu unoyo ukambile khani kapena muthu unoyo upangile pama isazo. Munafuneya teto somedanga m’mawu enyuenyu vamisonkano. Mwapanganga tindi ira mukale isazo yapama va vyevyo munaonga nyo, munoza mutonyi-ede ira munodowa vasogolo.— 1 Tim. 4:15.
17. Kodi chin’ni inakami-e muzombwe ira akwakwaneli-ede vyolinga vyae vyauzimu? (2 Timoteyu 2:22)
17 “Tawa vilakolako vyaizombwe, koma arela chilungamo.” (Welengani 2 Timoteyu 2:22.) Paulo oomulimbikisa Timoteyu ira apewenga lakalaka vyongo vyevyo vyasokoneze vyolinga vyae vyauzimu kapena teto ononga usamwalae na Yehova. Vikala vyongo vimo-i vyevyo kai vyolakweya koma vinokoza uonongelani thawi yolimbi-a usamwalinyu na Yehova. Mwaisazo, kodi munakala thawi indendai moi avi mupanganga masika, saela vyongo va intaneti kapena vocha magemu a va kompiyuta? Kodi muna-indi-ede chito avi thawi ineyo votumikela Yehova koma teto tumikela athu amo-iwa? Mwina munokoza vipeleka ira mu-indena chito yosakaeda Nyumba ya Umwene kapena ulaliki wa vashelefu. Mookaikela, vyevi vinoza viukami-eni ira mufwanye afwinyu asha anayo kanaukami-eni kwakwaneli-eda vyolinga vinyu vyauzimu.
NINODALISIWA NATUMIKELANGA ATHU AMO-IWA
18. Kodi chin’ni inatonyi-eda ira Maliko na Timoteyu koodalisiwa vinjinji?
18 Maliko na Timoteyu koovipeleka ira katumikele athu amo-iwa moi koodalisiwa vinjinji. (Vyo. 20:35) Maliko ooenda m’madela o-iyana-iyana ira atumikelenga athu amo-iwa. Liye oolemba teto buku la Uthenga Wapama loonga vya moyo na utumiki wa Yesu. Timoteyu oomukami-a Paulo vowambeeli-a mipingo koma teto limbikisa abali na arongolae. Pivyovaela oneya ira Yehova oosangalala na murima wovipeleka unoyo Timoteyu an’na liye.
19. Chifukwa n’ni azombwe kanafuneya arela malangizo anayo Paulo amulembele liye Timoteyu, nanga vyo-arelavo viwa vinaza vikala vyoi avi?
19 Makalata anayo Paulo amulembele liye Timoteyu kanotonyi-eda ira liye oomuomeliwana vinjinji. Makalata owandeliwala kanotonyi-eda teto ira Yehova unowaomeliwana vinjinji azombwe. Liye unafuna ira vyongo viuwendelengani pama. Eno mu-arelenga na murima wetene malangizo anayo Paulo apelekile liye wa Timoteyu, teto mufunechechenga panga vinjinji votumikela athu amo-iwa. Mwera eno vyongo vinoza viuendeleni pama vathawiila moi ‘munoza mu-inde mwakopolo moyo weniweni’ unoyo unazoyo.— 1 Tim. 6:18, 19.
NYIMBO 80 “Talawani Ndipo Muona Kuti Yehova Ndi Wabwino”
a Thawi dinjinji Petulo ootonyi-eda mwemo mwavwela liye, eno vinaoneya ira liye oomufotokozela Maliko mwemo Yesu mwavwela liye va vyoireya vyo-iyana-iyana. — Maliko 3:5; 7:34; 8:12.
b MAWU OFOTOKOZELA ITHUZITHUZI: Maliko unakami-a Paulo na Baranaba va ulendwiwa wa umishonale. Timoteyu unaendela pingo ira alimbikise abali.