Uthenga ofuneya vinjinji m’Baibulo ngokuza Umwene wa Mulungu. Yehova unoza a-indi-edele chito Umwene unola vokwakwaneli-eda yolinga ineyo an’na liye yokuza ilambo yavatila. Ndiye kodi Umwene wa Mulungu chin’ni? Ninaiziwa avi ira umwenola unolamulela? Pivyongo vyiivi vyevyo umwenola uirileathu? Nanga unaza uire vyongo vyiivi usogolo? Vyofuka vyevi vinosomediwa m’muru unola koma teto miru min’li do-arela.

1. Kodi Umwene wa Mulungu chin’ni, nanga Mweniwa mbaani?

Umwene wa Mulungu tiboma lelo lagarati-iwile na Yehova Mulungu. Mweniwa ngu Yesu Kiristu moi unolamulela kumela udimu. (Mateyu 4:17; Yohani 18:36) Voonga vya Yesu Baibulo lini: “Liye unoza alamulele monga Mwene . . . mpakana walewale.” (Luka 1:32, 33) Monga Mwene ya Umwene wa Mulungu, Yesu unoza alamulelenga athu etene vailambo yavatila.

2. Kodi mbaani kanalamulela limo-i na Yesu?

Yesu kanalamulela eka. Athu okumela “mum’logo lililetene, iwongelo iliyetene, mtundu uliwetene, na ilambo iliyetene . . . kanoza kakale mamwene olamulela ilambo yavati.” (Chivumbuluso 5:9, 10) Mba athu angasi anayo kanaze kalamulele na Kiristu? Ambeela vevo Yesu azile liye vailambo yavatila, athu anjinji kokala o-arelaye moi vano kalivo mamiliyoni anjinji. Koma mba athu okwakwana 144,000 oka anayo kanaze kadowe udimu dowa lamulela na Yesu. (Welengani Chivumbuluso 14:1-4.) Koma Akiristu amo-iwa etene kanaza kakale vailambo yavatila moi kanoza kalamuleliwenga na Umwene wa Mulungu. — Salimo 37:29.

3. Kodi Umwene wa Mulungu unakwaranya avi maboma a athu?

Ngakale olamulela ailambwela kaesaesanga panga vyongo vyapama, aliwa katinakwakwani-e panga vyetene vyevyo kanafunaathu. Vavira thawi kanovolowiwa m’malo na olamulela amo-iwa oviwomeliwa vinjinji anayo ka-anafuna kami-eda athu. Mo-iyana na olamulela anala, Yesu unoyo uli Mwene ya Umwene wa Mulungu, kanaza avolowiwa m’malo na muthu uliwetene. Mulungu ugarati-a “umwene woi kunaza uwonongiwa wu thawi detene.” (Daniyeli 2:44) Yesu unoza alamulele ilambo yetene yavati, moi kanaza asakulanga mtundu umo-iwene waathu. Yesu ngwachikondi, wachifundo, koma teto wachilungamo, moi unoza afunji-e athu ira katonyi-edenga makalelo anala. — Welengani Yesaya 11:9.

4. Umwene wa Mulungu unoza ulamulelenga ilambo yetene yavati

Yesu Kiristu ukaana kopolo dolamulela ilambo kwaranya athu etene anayo kanalamulela ilambwela. Welengani Mateyu 28:18, era eeno tapanyani yofuka yo-arelela:

• Kodi ulamulilo wa Yesu unakwaranya avi ulamulilo waathu?

Maboma a athu kanochenjachenja, moi ilambo iliyetene inokaana olamuleliwa. Nanga bwanji voonga vya Umwene wa Mulungu? Welengani Daniyeli 7:14, era eeno tapanyani vyofuka vyo-arelavi:

• Voi Umwene wa Mulungu kunaza uwonongiwa “kodi vyevi pivyoriya moi avi”?

• Kodi munaganiza ira ninaza nipindula avi Umwene wa Mulungu uza ulamulelanga ilambo yetene?

5. Maboma a athu kanafuneela venyi-iwavo

Chifukwa n’ni Umwene wa Mulungu unafuneela volowa m’malo mwa maboma a athu? Onelani VIDIYO, era eeno tapanyani yofuka yo-arelela.

VIDIYO: Kodi Umwene wa Mulungu Chin’ni? — Mbali Yoyeva (1:41)

• Kodi vyo-arela vya ulamulilo wa athu pivyoi avi?

Welengani Namalaleya 8:9, era eeno tapanyani vyofuka vyo-arelavi:

• Kodi munaona ira pivyofuneya ira Umwene wa Mulungu uze uvolowe m’malo mwa maboma a athu? Chifukwa n’ni munaona eeno?

6. Umwene wa Mulungu ukaana olamulela anayo kananivwechecha

Voi Mweni-u, Yesu, ookalavo monga muthu, liye ‘unonivwela chisoni va vyoofoka vi-u.’ (Aheberi 4:15) Yesu oosakula alombwana na a-iyana okwakwana 144 000 anayo kanaze kalamulelenga limo-i na Yesu kumela wu “m’longo lililetene, iwongelo iliyetene, mtundu uliwetene na ilambo iliyetene.” — Chivumbuluso 5:9.

• Vofwanya ira Yesu koma teto anayo kanaze kalamulelenga na liye, etene koombiya kalavo athu, kodi munaona ira vyevi pivyolimbi-a? Chifukwa n’ni munawonga eeno?

7. Umwene wa Mulungu ukaana malamulo apama vinjinji

Maboma a athu kanopanga malamulo anayo kanakami-a koma teto titi-eda zika diwa. Umwene wa Mulungu teto ukaana malamulo anayo zika diwa dinafuneelaathu a-arelanga. Welengani 1 Akorinto 6:9-11, era eeno tapanyani vyofuka vyo-arelavi:

• Kodi munaganiza ira vyongo vinaza vikala avi vailambwela uliwetene a-arelanga malamulo a Mulungu?a

• Yehova unafuna ira zika da Umwenaye di-arelenga malamulwaye. Kodi munaganiza ira vyevyo Yehova unafuna liyevi pivyofwanelela? Chifukwa n’ni munawonga eeno?

• Tilikundo liivi lelo linatonyi-eda ira athu anayo kaana-arela malamulwala kanokoza chenja? — Onani vesi 11.

VYEVYO NIFUNJEDILE IYO

Umwene wa Mulungu tiboma lelo lili udimu moi unoza ulamulelenga ilambo yetene yavati.

Vyofuka Vyoweli-eda

• Kodi mbaani anayo kanaze kalamulelenga mu Umwene wa Mulungu?

• Kodi Umwene wa Mulungu unakwaranya avi maboma a athu?

• Kodi Yehova unafuna ira zika da Umwenaye diirenga n’ni?

ONANI VIMO-I

Onani vyevyo Yesu afunji-ile liye vyokuza wewo uli umwene wa Mulungu.

“Kodi Ufumu wa Mulungu Uli Mumtima Mwanu?” (Khani yavawebusaiti)

Chifukwa n’ni a Mboni da Yehova kanaona ira kala wororomeleya wu Umwene wa Mulungu kofuneya vinjinji kwaranya kala wororomeleya wu maulamulilo a athu?

Anthu Odzipereka ku Ufumu wa Mulungu (1:43)

Onani vyevyo Baibulo linaongaathu vyokuza athu 144 000 anayo Yehova unaasakula liye ira kaze kalamulele na Yesu.

“Kodi Ndi Ndani Amene Amapita Kumwamba?” (Khani yavawebusaiti)

Chin’ni yamukami-ile mu-iyana m’mo-iwa unoyo ali mundende roromela ira Mulungu ngokaaunoyo unazi-e chilungamo vailambwela?

“Kumene Ndinadziwira Yemwe Adzathetse Kupanda Chilungamo” (Galamukani!, November 2011)

Umwene wa Mulungu oowambeela lamulela udimu muchaka ya 1914. Chaka inela chineyo malambo omari-a a ulamulilo wa athu kambeeleathu. Kodi ninaiziwa avi vyevi? Ninoona yoro-eda imo-iwa ya m’Baibulo, vyongo vyevyo vikalile viireyanga vailambwela koma teto makalelo anayo athu kanatonyi-edaathu ambeela mu 1914.

1. Kodi Baibulo laro-edile n’ni?

Buku la m’Baibulo la Daniyeli looro-eda ira umwene wa Mulungu unoza uwabeele lamulela vavira “thawi dokwakwanela 7.” (Daniyeli 4:16, 17) Vangavirile chaka dinjinji, Yesu oromola thawi inela ira “thawi do-eliwa wa’nle da athu amitundu,” moi oofunji-a ira thawi inela yali ya-anafiye umapeto. (Luka 21:24) Monga mwemwo ninaonele iyo, thawi dokwakwanela 7 di, damalile mu 1914.

2. Kumela mu 1914, pivyongo vyiivi vyevyo vinaireya vailambwela, nanga athu kanatonyi-eda makalelo aavi?

Ofunjenda a Yesu koomufuka ira: “Kodi izindikilo yokalavo winyu na ya mapeto a thawi ila inaza ikale n’ni?” (Mateyu 24:3) Vosomeda Yesu oowasambaulela vyongo vinjinji vyevyo vinaze viireye liye aza aambeela lamulela monga Mwene ya Umwene wa Mulungu udimu. Vimo-i mwa vyongo vyevi chi kondo, ndala, koma teto vivomerezi. (Welengani Mateyu 24:7) Baibulo looro-eda ira ‘m’malambo omari-a’ athu kanoza kakaena makalelo otakala anayo kanairi-e ira moyo ukale orucha vinjinji. (2 Timoteyu 3:1-5) Vyongo vyevi viikala viireyanga vinjinji ambeela mu 1914.

3. Chifukwa n’ni vailambwela vanaireya vyongo vyotakala vinjinji ambeela vevo Umwene wa Mulungu waambeeleathu lamulela?

Yesu angakalile Mwene wa Umwene wa Mulungu, oodowa wana na Satana koma teto viwanda vyaye. Satana oogonja vakondo inela. Baibulo linawoga ira: “Liye oovochiwa vailambo yavati, moi angelwaye teto koovochiwa limo-i na liye.” (Chivumbuluso 12:9, 10, 12) Satana ngonyanyuwa vinjinji chifukwa unoiziwa ira unowonogiwa chinene veva. Liye ngunoyo unairi-a ira vailambwela vakale mavuto anjinji eni. Vyevi vinonikami-eda vwechecha chifukwa iwa vyongo vifiile votakala vinjinji vailambwela. Koma yoriya choi Umwene wa Mulungu unoza umali-e mavuto etene anala.

FUNJENDANI VYOWEJEDELEYA

4. Yoro-eda ya m’Baibulo inotonyi-eda ira Umwene wa Mulungu oowambeela lamulela mu 1914

VIDIYO: Umwene wa Mulungu Oowambeela Lamulela mu 1914 (5:02)

Mulungu ooiri-a ira Mwene Nebukadinezara aro-e vyongo vyevyo vinaze viireye usogolo. Vyevyo Daniyeli awongile liye votapulela vyoro-avyo vyootonyi-eda ira vyoro-avyo vyali vyokuza ulamulilo wa Nebukadinezara koma teto Umwene wa Mulungu. — Welengani Daniyeli 4:17.a

Welengani Daniyeli 4:20-26, era eeno mu-indi-ede chito chati ira musomede vyofuka vyo-arelavi:

• (A) Kodi Nebukadinezara aonile n’ni moro-a? — Onani vesi  20 na 21.

• (B) Chin’ni ineyo yaireile natengo unoyo aro-ile liye? — Onani vesi  23.

• (C) Chin’ni ineyo yaireile umagomelo wa “thawi dokwakwanela 7”? — Onani vesi 26.

Gwilizana wa Vyoro-a Vyokuza Tengo na Umwene wa Mulungu

YORO-EDA (Daniyeli 4:20-36)

Umwene

(A) Tengo mulukulu

Umwene woo-iya lamulela

(B) “Gwi-ani tengoyo” teto vavire “thawi dokwakwanela 7”

Umwene oowambeela akoka lamulela

(C) “Munoza muwambeele akoka lamulela muumweninyu”

Kwakwaneli-ediwa owambeela . . .

• (D) Kodi tengoyo waimelela n’ni? — Onani vesi 22.

• (E) Yaireile chin’ni ira aambeele iya lamulela? — Welengani Daniyeli 4:29-33.

• (F) Chin’ni yamuireele Nebukadinezara “thawi dokwakwanela 7” dangaman’le? — Welengani Daniyeli 4:34-36.

KWAKWANELI-EDIWA OWAMBEELA

Umwene

(D) Nebukadinezara, Mwene ya wu Babulo

Umwene woo-iya lamulela

(E) Vanduli va chaka 606 B.C.E., Nebukadinezara oopenga moi kawandile lamulela wa chaka 7

Umwene oowambeela akoka lamulela

(F) Nebukadinezara ooila misala daye dile moi oowambeela akoka lamulela

Vevo yoro-edela yakwakwaneli-ediweathu wanambin’li . . .

• (G) Kodi tengo waimelela mbaani? — Welengani 1 Limbili 29:23.

• (H) Yaireile chin’ni ira ambeele iya lamulela? Nanga ninaiziwa avi ira umwenoyo wali wa-anaambeele lamulela vathawi ineyo Yesu ali liye vailambwela? — Welengani Luka 21:24.

• (I) Ti alini vevo umwenola wambeeleathu lamulela akoka? Nanga waambeele lamulela waani?

KWAKWANELI-EDIWA WANAMBILI

Umwene

(G) Mamwene a Izarayeli anayo kaimelela ulamulilo wa Mulungu

Umwene woo-iya lamulela

(H) Yerusalemu oowonongiwa, vyevyo vyairi-ile ira mamwene a Izarayeli kaambeele iya lamulela wa chaka 2520

Umwene oowambeela akoka lamulela

(I) Yesu oowambeela lamulela udimu monga Mwene wa Umwene wa Mulungu

5. Ilambwela ichenja vinjinji ambeela mu 1914

Onelani VIDIYO.

VIDIYO: Ilambwela Ichenja Vinjinji Ambeela mu 1914 (1:10)

Yesu oovaela wonga vyongo vyevyo vinaze viireyenga vailambwela akeda kala Mwene. Welengani Luka 21:9-11, era eeno tapanyani yofuka yo-arelela:

• Va vyongo vyevyo viromoliwe mu lembali pivyongo vyivi vyevyo mwaonile nyo viireyanga kapena vwa ira viireya?

Namarumiwa Paulo oosambaula makalelo anayo athu kanazeathu kakaena m’malambo omari-a. Welengani 2 Timoteyu 3:1-5, era eeno tapanyani yofuka yo-arelela:

• Mogwilizana na lembali, mbamakalelo aavi anayo munaona nyo ira athu kanowatonyi-eda vinjinji malambwano?

6. Mutonyi-edenga ira munororomela ira Umwene wa Mulungu unana lamulela

Welengani Mateyu 24:3, 14, era eeno tapanyani vyofuka vyo-arelavi:

• Kodi chi chito yofuneya vinjinji iivi, ineyo inatonyi-eda ira Umwene wa Mulungu unana lamulela?

• Nanga munaire avi ira muwambeele indana chito inela?

Umwene wa Mulungu unana lamulela moi chinene veva unowambeela lamulela ilambo yetene yavati. Welengani Aheberi 10:24, 25, era eeno tapanyani yofuka yo-arelela:

• Kodi uliwetene wa iyo unafuneela ira n’ni vevo ‘ninaona iyo ira dambolo linowandamela’?

VYEVYO NIFUNJEDILE IYO

Yoro-eda ya m’Baibulo koma teto vyevyo vinaireya vailambwela vinotonyi-eda ira Umwene wa Mulungu unana lamulela. Nalaleelanga noirana misonkano dapingo ninotonyi-eda ira ninororomela vyevi.

Vyofuka Vyoweli-eda

• Chin’ni yaireile umapeto wathawi dokwakwanela 7 doromoliwa m’buku la Daniyeli?

• Chin’ni inausimikizelani ira Umwene wa Mulungu waambeele lamulela mu 1914?

• Kodi munatonyi-ede avi ira munororomela ira Umwene wa Mulungu unana lamulela?

ONANI VIMO-I

Onani vyevyo olemba limbili koma teto athu amo-iwa kanaongaathu vyokuza mwemo ilambwela mwachenjeleathu ambeela mu 1914.

“Nthawi Imene Makhalidwe Analowa Pansi Kwambiri” (Galamukani!, April 2007)

Welengani ira muone mwemo yoro-eda yofwanyeya va Mateyu 24:14 mwakuzeleathu moyo wa muthu m’mo-iwa.

“Ndinkakonda Kwambiri Masewera a Baseball Kuposa Chilichonse!” (Nsanja ya Olonda Na. 3 2017)

Kodi ninaiziwa aavi ira yoro-eda inafwanyeya m’buku la Daniyeli chaputala 4 inaonga vya Umwene wa Mulungu?

“Kodi Ufumu wa Mulungu Unayamba Liti Kulamulira? (Gawo 1)” (Nsanja ya Olonda, October 1, 2014)

Chin’ni inatonyi-eda ira “thawi dokwakwanela 7” dedo dinaromoliwa m’buku la Daniyeli chaputala 4 damalile mu 1914?

“Kodi Ufumu wa Mulungu Unayamba Liti Kulamulira? (Gawo 2)” (Nsanja ya Olonda, November 1, 2014)

Umwene wa Mulungu oowambeela wale lamulela. Chinene veva umwenola unozana madaliso anjinji vailambwela. Tiyemoni nione amo-i mwa madaliso anayo ninaze iyo nisangalalena Umwenola uza uwambeela lamulela vailambo yetene yavati.

1. Kodi Umwene wa Mulungu unaza uire n’ni ira uzena murendele na chilungamo vailambo yavatila?

Yesu unoyo uli Mwene ya Umwene wa Mulungu, unoza awononge athu otakala na maboma vakondo ya Armagedo. (Chivumbuluso 16:14, 16) Vathawi inela, ninoza nione kwakwaneli-ediwa wa lonjezo la ya m’Baibuloli: “Va-alile thawi yoyeva vinjinji, otakala katinaza kakalawo.” (Salimo 37:10) Yesu unoza a-indi-ede chito Umwenola, vozana murendele koma teto chilungamo vailambo yetene yavati. — Welengani Yesaya 11:4.

2. Kodi moyo unaza ukale woi avi yolinga ya Mulungu iza ikwakwaneli-ediwa vailambo yavatila?

Umwene wa Mulungu uza ulamulelanga ilambwela, “olungama kanoza kawachele ilambo yavati, teto kanoza kakalenga mwemo mpakana walewale.” (Salimo 37:29) Vinoza vikale vyoriya vinjinji ona ira uliwetene vailambwela ngolungama teto unomuomeliwana Yehova na athu amo-iwa! Kalivo unaze abulelenga, teto athu etene kanoza kakaena moyo mpakana walewale.

3. Kodi Umwene wa Mulungu unaza uire n’ni athu otakala kaza kawonongiwa?

Athu otakala kaza kawonongiwa, Yesu unoza alamulele monga Mwene wa chaka 1000. Vathawi inela, Yesu na Olamulela afwaye okwakwana 144 000, kanoza kakami-e athu etene vailambo yavatila ira kakale olungama. Vofiya umapeto wa chaka 1000, ilambo yetene inoza ikale paradaizo moi athu kanoza kakalenga mosangalala chifukwa yovwela malamulo a Yehova. Era eeno, Yesu unoza aweli-ede Umwene wa Babaye, Yehova. Vathawi ineyo, zina la Yehova “linoza [liweli-iwe] iyani-a na wale letene.” (Mateyu 6:9, 10) Uliwetene unoza aiziwe ira Yehova ngolamulela wapama vinjinji unoyo unaganizela atumikaye. Era eeno Yehova unoza awononge Satana, viwanda, na athu etene anayo kanatonyi-eda ira katinafuna vwela ulamulilwaye. (Chivumbuluso 20:7-10) Vyevi vyaza viireya, madaliso anayo Umwene wa Mulungu unazenaathu vailambwela kanoza kakalewo mpakana walewale.

FUNJEDANI VYOWENJEDELEYA

4. Mulungu unoza amali-e maboma etene a athu

Baibulo lini “muthu uvoreya muthu fwaye vomulamulela.” (Namalaleya 8:9) Yehova unoza a-indi-ede chito Umwenaye, vomali-a vyongo vyetene vyo-olungama vyevyo athu kanairelaathu afwiwa.

Welengani Daniyeli 2:44 na 2 Atesalonika 1:6-8, era eeno tapanyani vyofuka vyo-arelavi:

• Kodi Yehova koma teto Mwanaye, Yesu, kanaza kaira n’ni na maboma a athu koma teto athu anayo kaanaa-arela?

• Kodi vyevyo mufunjedile nyo vyokuza Yehova na Yesu vinausimikizelani avi ira kanoza kaire vyongo mwachilungamo?

5. Yesu ngu Mwene wapama vinjinji

N’nga Mwene wa Umwene wa Mulungu, Yesu unoza airele athu vyongo vyapama vinjinji vailambwela. Onelani VIDIYO ira muone umboni wotonyi-eda ira Yesu ngofunechecha kami-a athu koma teto ira Mulungu umuva-a kopolo doirela vyevi.

VIDIYO: Yesu Ootonyi-eda Vyevyo Umwene wa Mulungu Unazeaathu Uirele Athu (1:13)

Vyevyo Yesu aira liye angali vailambwela, vyootonyi-eda vyevyo Umwene wa Mulungu unazeathu uirele athu vailambwela. Vamadaliso anayo kali m’pedimu, tidaliso liivi lelo nyo munalidendi-edela nyo vinjinji? Welengani malemba anayo kali usogolo wa daliso lililetene.

6. Madaliso anayo Umwene wa Mulungu unazenaathu

VIDIYO: Oonitonyi-eda Vyevyo Unaze Liye Aire Usogolo (4:38)

Welengani Salimo 145:16, era eeno tapanyani yofuka yo-arelela:

• Kodi munavwa avi mwaganizela ira Yehova “unoza akutilise yokumba ya yamoyo iliyetene”?

VYEVY NIFUNJEDILE IYO

Umwene wa Mulungu unoza ukwakwaneli-ede yolinga ineyo Mulungu an’na liye vowambeela. Unoza uiri-e ira ilambo yavatila ikale paradaizo mwemo munaze mukale athu apama anayo kanaze kalambelenga Yehova mpakana walewale.

Vyofuka Vyoweli-eda

• Kodi Umwene wa Mulungu unaza uiri-a avi ira zina la Yehova liweli-iwe?

• Chifukwa n’ni munaroromela ira Umwene wa Mulungu unoza ukwakwaneli-ede vyetene vyevyo Baibulo linalanyedaathu?

• Vamadaliso etene anayo Umwene wa Mulungu unazenaathu, tidaliso liivi lelo nyo munalidedi-edela nyo vinjinji?

ONANI VIMO-I

Saelani ira muiziwe vyevyo Armagedo inatapulelaathu.

“Kodi Nkhondo ya Aramagedo Idzakhala Yotani?” (Khani yavawebusaiti)

Welengani khanila ira muiziwe vyevyo vinaze viireye va thawi ineyo Yesu Kristu airomolileliye ira “isauso ilukulu.”—Mateyu 24:21.

“Kodi Isauso Ilukulu Chinʼni? (Khani yavawebusaiti)

Onani vyevyo vinakami-e mabanja fwanafwani-eda ira kali m’Paradaizo.

Yerekeza Kuti Uli M’Paradaiso (1:50)

Mukhani yoi “Ndinali Ndi Mafunso Ambiri Omwe Ankandisowetsa Mtendere,” onani vyevyo vyakami-ile muthu m’mo-iwa woukela boma fwanya vyosomeda vya vyofuka vyevyo an’na liye wa thawi indendayi.

“Baibulo Limasintha Anthu” (Nsanja ya Olonda, January 1, 2012)