INKHANI IYAKUMANYILA 19
ULWIMBO 6 Machanya Ghakupharazga Uchindami wa Chiuta
Mubeghelele Abanthumi Abasubaliwa
‘Mumupale u Yehova, mwe banthumi bache bosi.’—SALI. 103.20.
IFUNDO INKHULU
Ivinthu vyo tungamanyilako ku banthumi abasubaliwa.
1-2. (a) Ka tupambananite bulibuli na banthumi? (b) Nkhimba tuyanite na banthumi muzila buli?
PA KABALILO ko u Yehova akabavwa ukuti mumanye ubwanaloli, akabitizya ukuti mwingile mumbumba yache iya lughano yo yili na babombi bache ukongelezyapo na banthumi abasubaliwa amamiliyoni aghinji. (Dani. 7.9, 10) Tukulondiwa ukukumbukila ukuti abanthumi bapambanite sana nuswe. Umwakufwanikizya, abanthumi bikala akabalilo akatali sana ukuchila uswe. (Jobu 38.4, 7) Bali na maka nkhani ukuchila uswe. Bazelu sona bagholosu umwakuti abanthu batangafikilako.—Luka 9.26.
2 Napo tupambanite bunubu, loli pali ivinthu vimo vyo tuyanite na banthumi. Umwakufwanikizya, nuswe tukulangizya inkhalo inyiza zyo u Yehova ali nazyo. Tuli nu bwabuke ubwakusala. Tuli na mazina, ubunthu na mabudindo aghakupambanapambana. Sona tukulonda ukumwiputa Umupeli witu.—1 Pita. 1.12.
3. Nkhimba tungamanyilako choni ku banthumi abasubaliwa?
3 Ichifukwa chakuti tuyanite na banthumi mu vinthu vimo, ichifwanikizyo chabo ichiza chingatughomya nu kutumanyisya muzila izyakupambanapambana. Tungamanyilako ivinthu ivyinji sana ku banthumi. Munkhani iyi, inthi tumanyile mo tungabombela ukuti tubeghelele abanthumi pa nkhani iya kwiyisya, ukughana abanthu, ukujimba sona ukwavwa ichipanga ukuti chibukilile ukuba chizelu.
ABANTHUMI BAKWIYISYA
4. (a) Ka abanthumi bakulangizya bulibuli ukwiyisya? (b) Choni cho bakwiyisya? (Salimo 89.7)
4 Abanthumi abasubaliwa bakwiyisya sana. Napo bamenye ivinthu ivyinji, bali na maka sona bamahala, loli akabalilo kosi bakwivwila ubulongozi bwa Yehova. (Sali. 103.20) Nanthi bakubomba imbombo zyabo, batakwituvya pa vyo babomba pamo ukwilangizya ukuti bamaka nkhani ukuchila abanthu. Uwanthumi aliwesi akuba wakuhoboka pakubomba ubwighane bwa Chala napo izina lyache litangamanyikwa.a (Ubwa. 32.24, 29; 2 Nyafya. 19.35) Bakukana ukupokela ubuchindamu bulibosi bo bumubaghiye u Yehova. Choni cho abanthumi bakwiyisya sana? Ichifukwa chakuti bamughanite u Yehova sona bakumuchindika hee.—Belenga Salimo 89.7.
5. Ka uwanthumi akalangizya bulibuli ukwiyisya po akamugholosyanga umutumiwa u Yohani? (Ennya sona ichithuzi.)
5 Ennya ichakubombiwa chimo cho chikulangizya ukuti abanthumi bakwiyisya. Cha muma 96 C.E., uwanthumi yo izina lyache litakumanyikwa, akamulangizya ichisetuka umutumiwa u Yohani. (Ubuvu. 1.1) Ka u Yohani akabomba bulibuli ati ennya ichisetuka ichi? Akalondagha ukuti amwipute uwanthumi. Loli uwanthumi umusubaliwa uyu, akamukanizya mwalubilo nu kunena ukuti: ‘Uchebe! Utakazibombaye zinizi! Une ne wambombo bulo ngati wewe sona ngati bo bamwinyu . . . Mumwiputaye u Chala!’ (Ubuvu. 19.10) Uwanthumi uyu akalangizya ukuti wakwiyisya sana! Atakalondagha ukuti apokele ubuchindamu na mapalo. Umwalubilo, akamubuzya u Yohani ukuti amuchindikaye u Yehova u Chala. Pa kabalilo kanako, akalangizya ukuti atakamwennyanga u Yohani ukuti wapasi. Napo uwanthumi uyu akaba ukuti amubombela u Yehova ukwa kabalilo akatali sona akaba wamaka nkhani ukuchila u Yohani, loli umwakwiyisya akamubuzya umutumiwa uyu ukuti wambombo uwamwabo. Sona napo uwanthumi uyu akamugholosya u Yohani, loli atakamukalipila umutumiwa uwachasongo uyu pamo ukubomba nawe ivinthu umwabukali. Mumalo mwache, akanena nawe umwachisa. Akazyaghannya ukuti u Yohani akafughama ichifukwa chakuti akennya ivinthu vyo vikamuswighisya sana.
Uwanthumi akalangizya ukwiyisya po akabombagha ivinthu nu Yohani (Ennya indime 5)
6. Nkhimba tungeghelela bulibuli ukwiyisya ukwa banthumi?
6 Ka tungeghelela bulibuli ukwiyisya ukwa banthumi? Nuswe tungabomba imbombo zyitu umwakusita ukwituvya pamo ukulonda ukuti tupokele umuchizi pa vyo twakwanisya ukubomba. (1 Koli. 4.7) Umwakongelezyapo, tutakulondiwa ukwiyennya ukuti swe bapamwanya nkhani ichifukwa chakuti twamubombela u Yehova kwakabalilo akatali pamo tuli na malusako ghamo aghapalubazu. Ubwanaloli bwakuti, nanthi twaba na mabudindo aghakongelezyapo popo tukulondiwa ukuti twiyennyanje ukuti swe bapasi nkhani ukuchila aliwesi. (Luka 9.48) Ngati mo abanthumi bakubombela, nuswe tukulonda ukuti tubabombelaghe abanji. Tutakulondiwa ukwiyennya ukuti swe bapamwanya ukuchila abanji.
7. Ka tungalangizya bulibuli ukwiyisya nanthi tukumugholosya pamo tukupeleka ubulongozi kwa yumo?
7 Tungalangizya sona ukwiyisya nanthi tukulonda ukumugholosya pamo ukupeleka ubulongozi kwa Mukilisitu uwamwitu pamo kwa mwana witu. Tukulondiwa ukuba bakujimba nanthi tukupeleka ubulongozi. Ngati mo uwanthumi akamugholosezya u Yohani umwachisa, nuswe tungamupa umunthu ubulongozi umwabujimba ukusita ukumukalalizya. Nanthi tukwiyennya ukuti te swe bapamwanya ukuchila abanji, vingatwavwa ukuti tupeleka ubulongozi ubwa mu Bayibolo umwamuchizi nu mwachisa.—Kolo. 4.6.
ABANTHUMI BABAGHANITE ABANTHU
8. (a) Ukuyana nu Luka 15.10, ka abanthumi bakulangizya bulibuli ukuti babaghanite abanthu? (b) Nkhimba abanthumi bakwavwapo bulibuli pa mbombo iyakulumbilila? (Ennya sona icha pachifwambo.)
8 Abanthumi batakwiyennya ukuti bapamwanya nkhani ukuchila banthu. Mumalo mwache, babaghanite abanthu. Bakuhoboka sana nanthi ing’ozi yo yikasobela yanyokela kwa Yehova pamo nanthi umunthu yumo asintha inkhalo zyache nu kumanyila ubwanaloli. (Belenga Luka 15.10.) Sona abanthumi bope bakubombako imbombo iyakulumbilila ivya Bumwene. (Ubuvu. 14.6) Napo batakulumbilila ku banthu pamaso na pamaso, loli bangamulongozya umulumbilili ukuti aye kwa munthu yo akulonda ukumanyila ivya Yehova. Loli tutanganena umwakusimikizya ukuti abanthumi bakusendapo ichigaba pachakubombiwa chilichosi. Vili bunubu ichifukwa chakuti, u Yehova angabombezya izila izyamwabo ngati umuzimu wache ubuzelu pakubavwa abanthu pamo pakubalongozya ababombi bache. (Imbo. 16.6, 7) Napo vili bunubu, loli akubombezya nkhani abanthumi bache. Cho chifukwa nanthi tukulumbilila amazyu amiza tukuba nu lusubilo ulwakuti abanthumi bakutwavwa.—Ennya ibokosi ilyakuti “Inyiputo Zyabo Zikamuliwa.”b
Imbumba yamalizya bulo ukulumbilila ko kukwaghiwa abanthu abinji. Po bali muzila, umuyemba akumwennya umukolo yumo yo akulangizya ukuti ivinthu pa bumi bwache vite akiza. Umuyemba akukumbukila ifundo iyakuti abanthumi bangatulongozezya ku banthu bo bakulondiwa ubutuli ubwabuzimu. Ivi vyamupangisya umuyemba uyu kuti anene nu mukolo uyu umwakumusangalusya. (Ennya indime 8)
9. Ka tungabeghelela bulibuli abanthumi pa nkhani iyakubaghana abanji?
9 Ka tungabeghelela bulibuli abanthumi pa nkhani iyakubaghana abanthu? Nanthi twivwa ichakufumusya ichakuti yumo anyokela muchipanga, tungahoboka ngati mo abanthumi bakuhobokela. Tukulondiwa ukubomba ivinthu vyo vingalangizya ukuti twamupokelela sona umukamu pamo umuyemba witu nu kumulangizya ukuti tumughanite hee. (Luka 15.4-7; 2 Koli. 2.6-8) Tungabeghelela sona abanthumi nanthi tukubomba chilichosi cho tungakwanisya pa mbombo iyakulumbilila. (Ndumbi. 11.6) Ngati mo abanthumi bakututulila pakulumbilila amazyu amiza, nuswe tukulondiwa ukulondelezya izila izya mo tungabatulila abakamu na bayemba bitu nanthi tuli mu bulumbilili. Umwakufwanikizya, ka mutangapanga indondomeko iyakuti mwende nu munthu yo anda mwalunulu pakulumbilila? Nkhimba tungamwavwa uwachasongo pamo umukamu nu muyemba yo akubina-bina ukuti akwanisyanje ukulumbililako?
10. Nkhimba twamanyilako choni pa vyo u Sara akabomba?
10 Nkhimba tungabomba choni nanthi mo ivinthu vibeleye pa bumi bwitu vitakutwitikizya ukuti tubombaghe ivyinji? Tungalondelezya izila izya mo tungabombela poka na banthumi pa mbombo iyakulumbilila. Ennya vyo vikabombiwa kwa muyemba yumo uwa ku India izina lyache u Sara.c Akati apanga ubupayiniya ubwa kabalilo kosi ukwa myaka 20, u Sara akabina umwakuti akaghonagha bulo pa bedi. Akwenela ukuti akatamiwanga sana inyinong’ono. Loli ichifukwa chakuti abakamu na bayemba bakamutulagha umwalughano sona akabalilo kosi akabelengagha Ibayibolo, vikamwavwa ukuti panandi na panandi, ande pakwennya akiza ivinthu. Akalondiwanga ukuti abelele ni zila iyimpya iyakulumbilila ukuyana na mo ivinthu vikasinthila pa bumi bwache. Ichifukwa chakuti akapotwanga ukunyamuka nu kusimba abakalata, akalondiwanga ukuti alumbililaghe pakubombezya ifoni. Akabimbila abanthu bo akanenezannyapo nabo sona abanthu aba bope bakamutumagha ku banthu abanji bo bakalondagha ukumanyila ivyinji. Choni cho chikabombiwa? Ukwa myezi yinandi bulo, u Sara akanda ukumanyila Ibayibolo na banthu 70, abanthu aba bakaba binji nkhani ukuchila mo akinong’onelagha! Umuyemba uyu akababuzyako abanji muchipanga ukuti bamanyilaghe na bamo mwa banthu aba. Pa kabalilo aka, abinji bo akamanyilagha nabo bakwayiwapo pa nkhomano. Abanthumi bakuhoboka sana pakubomba imbombo na bakamu na bayemba bo bakubomba chilichosi cho bangakwanisya pa mbombo iyakulumbilila ngati we Sara!
ABANTHUMI BAKULANGIZYA UKUJIMBA
11. Ka abanthumi abasubaliwa balangizya bulibuli ukujimba?
11 Abanthumi abasubaliwa vifwanikizyo ivyiza sana pa nkhani iyakulangizya ukujimba. Ukwa myaka amasaghuzani aghinji, bajimba ku vinthu ivisita ubugholosu ni vibibi. Bakennya u Satana ni vipeliwa ivya buzimu ivyinji vyo bakabombagha navyo imbombo, vikumusambukila u Yehova. (Ubwa. 3.1; 6.1, 2; Yuda 6) Ibayibolo likutubuzya ivya wanthumi yumo yo akalimbana nu muzimu umubibi. (Dani. 10.13) Umwakongelezyapo, mumbili yosi iya banthu, abanthumi bakwennya ukuti banthu banandi bulo bobo bakusala ukwiputa ukwa bwanaloli. Napo vili bunubu, loli abanthumi abasubaliwa aba, bakubukilila ukubikapo umoyo pakumubombela u Yehova umwakuhoboka. Bakubomba bunubu ichifukwa chakuti bakumanya ukuti pa kabalilo kache akiza, u Chala akwiza pakwefyapo ivinthu ivisita ubugholosu.
12. Choni cho chingatwavwa ukuti tujimbaghe?
12 Ka tungeghelela bulibuli ukujimba ukwa banthumi? Ngati banthumi, nuswe tukukomana ni vinthu ivisita ubugholosu pamo ukususyiwa. Loli tukusimikizya ukuti u Chala akwiza pakwefyapo ivinthu ivibibi vyosi pa kabalilo kache akiza. Cho chifukwa ngati mo abanthumi abasubaliwa bakubombela, nuswe ‘tutakulita pakubomba ivyiza.’ (Gala. 6.9) Sona u Chala atulayizizye ukuti inthi atwavwe ukuti tujimbe. (1 Koli. 10.13) Tungalaba kwa Yehova ukuti atupe umuzimu wache bo bungatwavwa ukuti tube bafisalyoyo na bakuhoboka. (Gala. 5.22; Kolo. 1.11) Nkhimba mungabomba choni nanthi bakubasusya? Mumusubile nkhani u Yehova sona mutakoghopaghe. Akabalilo kosi u Yehova inthi abavwe nu kubaghomya.—Hebe. 13.6.
ABANTHUMI BAKWAVWA UKUTI ICHIPANGA CHIBUKILILE UKUBA CHIZELU
13. Nkhimba mbombo buli iyapalubazu yo abanthumi bali nayo mumasiku aghabumalilo agha? (Matayi 13.47-49)
13 Mumasiku aghabumalilo agha, u Yehova abapiye abanthumi imbombo yimo iyapalubazu sana. (Belenga Matayi 13.47-49.) Imbombo iyakulumbilila yikubawesela abanthu amamiliyoni aghinji abamitundu yosi nu kwiza mugulu lya Yehova. Bamo mwa banthu aba bakumanyila ubwanaloli nu kuba Bakilisitu abakughoma mwabuzimu, loli bamo bakupotwa ukubomba bunubu. Abanthumi babapiye imbombo iyakwefya “abanthu ababibi pakasi pa banthu abiza.” Ifundo iyi yikung’anamula ukuti babapiye imbombo iyakwavwa ukuti ichipanga chibe chizelu. Loli ivi vitakung’anamula ukuti aliwesi yo aleka pakukolelana nuswe pa vifukwa ivyakupambanapambana atanganyokela sona muchipanga pamo vitakung’anamula ukuti muchipanga te mube inthamyo. Loli tuli nu lusubilo ulwakuti abanthumi bakubikapo umoyo ukwavwa ukuti ichipanga chibukilile ukuba chizelu.
14-15. Ka tungabeghelela bulibuli abanthumi pa nkhani iyakwavwa ichipanga ukuti chibe chizelu umwakumubili na mwabuzimu? (Ennya sona ivithuzi.)
14 Ka tungabeghelela bulibuli abanthumi pa nkhani iyakwavwa ichipanga ukuti chibe chizelu? Umwakubukilila ukubomba chilichosi cho tungakwanisya ukuti ic hipanga chibukilile ukuba chizelu ku mubili na mwabuzimu. Ukuti ivi vibombiwe, tukulondiwa ukuyezyayezya ukufighilila umoyo witu pakusala akiza abamanyani sona ukukana chilichosi cho chingatupangisya ukuti tubombe ivinthu ivibibi. (Sali. 101.3) Tungabavwa sona Abakilisitu abamwitu ukuti babukilile ukuba basubaliwa kwa Yehova. Umwakufwanikizya, ka tungabomba choni nanthi twamanya ukuti Umukilisitu uwamwitu abombite ubutulanongwa ubukulu? Ichifukwa chakuti tumughanite, tungamulaba ukuti aye ababuzye abasongo. Nanthi tukwennya ukuti akabalilo kakwendapo loli akupotwa ukubabuzya, uswe tungababuzya abasongo inkhani iyo. Tukulonda ukuti Umukilisitu uwamwitu yo abina mwabuzimu apokele ubutuli mwalubilo!—Yako. 5.14, 15.
15 Ichachitima chakuti, bamo bo bakubomba ubutulanongwa ubukulu bakwepusiwa muchipanga. Nanthi vyaba bunubu, “mutakangalilanaye poka” nawe.d (1 Koli. 5.9-13) Indondomeko iyi yikwavwa ukuti ichipanga chibukilile ukuba chizelu. Ukuchila vyosi, nanthi tutakwangala na yo epusiwa, tukuba ukuti tukumulangizya ichisa. Nanthi twaleka ukubomba nawe ivinthu, vingamwavwa ukuti anyokelemo. Nanthi anyokelamo tukuhoboka sona u Yehova na banthumi bache bope bakuhoboka.—Luka 15.7.
Nkhimba tungabomba choni nanthi twamanya ukuti Umukilisitu uwamwitu abomba ubutulanongwa ubukulu? (Ennya indime 14)e
16. Ka tungabeghelela bulibuli abanthumi?
16 Tuli nu lusako sana ukuti u Yehova atwitikizizye ukumanyila ivya banthumi sona tukubombela poka nabo imbombo! Za tubikepo umoyo pakweghelela inkhalo zyabo ngati ukwiyisya, ukubaghana abanthu, ukujimba nu kwavwa ichipanga ukuti chibukilile ukuba chizelu umwakumubili na mwabuzimu. Nanthi tungabeghelela abanthumi abasubaliwa, nuswe tungaba mumbumba iya babombi ba Yehova kwa bwila na bwila.
ULWIMBO 123 Kujilambika ku Ndondomeko ya Chiuta
a Pa mamiliyoni aghinji agha banthumi, Ibayibolo likutambulapo bulo amazina agha—Mikayeli nu Gabiliyeli.—Dani. 12.1; Luka 1.19.
b Nanthi mungabombezya ibuku ilyakuti Buku Lakupenjera Nkhhani la Ŵakaboni ŵa Yehova pa kamutu akakuti “ŵangelo” mungamanya ivyinji ivyakukwafannya na banthumi.
c Izina lyasintha.
d Ngati mo likanenela Ilipoti Ilyakufuma ku Kagulu Akakwenelezya Ilya Na. 2, 2024, nanthi umunthu yo akepusiwa iza ku nkhomano, umulumbilili angabombezya umabyebye wache uwakumanyisiwa akiza Ibayibolo ukuti asale ukumulamuka umwabupimpa nu kumupokelela.
e AMAZYU AGHAKULONGOSOLA ICHITHUZI,: Umuyemba akumubuzya umumanyani wache ukuti ababuzye abasongo vyo vyabombiwa. Akabalilo kati kendapo, umumanyani wache akupotwa ukuti ababuzye, po umuyemba akubabuzya abasongo vyo vyabombiwa.