INKHANI IYAKUMANYILA 30
ULWIMBO 97 Umoyo Ukuthemba pa Mazgu gha Chiuta
Mubukilile Ukumanyila Ivimanyilo Ivyabwandilo Ivya mu Bayibolo
‘Nkhwiza pakubakumbusyanga bwila na bwila ivinthu vinivi napapo muvimenye kale, sona mwimite nkhani pa bwanaloli.’—2 PITA. 1.12.
IFUNDO INKHULU
Inthi tumanyile mo tungabombezezya ifundo zyo tukamanyila mu vimanyisyo ivyabwandilo ivya mu Bayibolo napo pangaba ukuti pendapo imyaka iyinji ukufuma po tukamanyilila.
1. Ka ivimanyisyo ivya bwandilo ivya mu Bayibolo vikabavwa bulibuli po mukanda ukumanyila ubwanaloli?
IVIMANYISYO ivyabwandilo vyo tukamanyila, vikasintha sana ubumi bwitu. Umwakufwanikizya, tukati twamanyila ukuti u Chala izina lyache we Yehova, vikapangisya ukuti twande ukuba nawe pa bumanyani. (Yesa. 42.8) Tukati twamanyila ubwanaloli ubwakukwafannya na vyo vikubombiwa nanthi umunthu afwa, tukaleka ukupasya nanthi abakamu bitu bo bafuye bakutamiwa. (Ndumbi. 9.10) Sona tukati twamanyila ivyakukwafannya ni layizyo ilya Chala ilyakuti kukwiza ukuba u Paladayiso, tukaleka ukupasya na vyo inthi vibombiwe munthazi. Tukanda ukusubila ukuti ubumi bwitu te bwakwikala bulo imyaka 70 pamo 80, loli bwa bwila na bwila.—Sali. 37.29; 90.10.
2. Nkhimba pa 2 Pitala 1.12, 13 pakulangizya bulibuli ukuti Abakilisitu abakughoma mwabuzimu bope bangapindula ni vimanyisyo ivyabwandilo?
2 Tutakulondiwa ukuluvya ivimanyisyo ivyabwandilo ivya mu Bayibolo. Ukalata wache uwabubili, u Pitala akabasimbila Abakilisitu bo bakaba ukuti ‘bimite nkhani mubwanaloli.’ (Belenga 2 Pitala 1.12, 13.) Loli pa kabalilo kala, muchipanga mukaba abanthu ababibi bo bakalondagha ukubavulungannya abakamu na bayemba ukuti baleke ubwanaloli. (2 Pita. 2.1-3) U Pitala akalondagha ukubaghomya abakamu na bayemba ukuti bifighilile ku mabumyasi gho ghakaneniwanga. Akabakumbusya ivimanyisyo vyo bakaba ukuti bamanyiye kale. Ivimanyisyo ivi, nge vikabavwa ukuti babukilile ukuba basubaliwa kwa Yehova.
3. Choni cho Abakilisitu bosi bakulondiwa ukubukilila ukwinong’onelapo ifundo izya bwandilo izya mu Bayibolo? Nena ichifwanikizyo.
3 Napo tungaba ukuti twikala mubwanaloli kwakabalilo akatali, loli tungabukilila ukumanyila ivimanyilo ivyabwandilo ivya mu Bayibolo. Tufwanikizye ukuti: Umama yo ali nu luso pakupiya nu mwana wache umulindu yo akumanyila pakupiya, bali ni vinthu ivyakuyana bulo ukuti bapiye ichakulya chimo. Loli ichifukwa chakuti umama apiya ukwakabalilo akatali, angabombezya ivinthu vyo bali navyo mwaluso nu kupiya ichakulya ichakunona nkhani ukuchila mo umwana angapiyila. Umwakuyana bulo, bo bamubombela u Yehova ukwakabalilo akatali, bangamanyila ivyinji ku vimanyisyo ivyabwandilo ivya mu Bayibolo ukuchila bo bamanyila mwalunulu ubwanaloli. Ukufuma pa kabalilo ko tukoziwa, ivinthu vyasintha pa bumi bwitu. Nanthi pa kabalilo aka tungabombezya vyo tukamanyila kwisinda, tungagha izila izipya izya mo tungabombezezya ifundo izya mu Bayibolo. Za twennye vyo Abakilisitu abakughoma mwabuzimu bangamanyilako ku fundo izyabwandilo izya mu Bayibolo.
U YEHOVA WEYO MUPELI
4. Ka ukumanya ukuti u Yehova weyo Mupeli, kukutukwafya bulibuli?
4 Tukumanya ukuti pali umupeli uwamahala nu wamaka yo akapela ichisu ichapasi na vyosi vyo vilimo. Ibayibolo likuti, ‘U Chala we muzengi uwa vinthu vyosi.’ (Hebe. 3.4) Loli pali ivinthu ivyinji vyo tungamanyilapo pa fundo iyi. U Yehova atumenye akiza sana ichifukwa chakuti weyo akatupela. Akutupwelelela sona amenye cho chiza nkhani kwa uswe. Polelo, ukumanya ukuti u Yehova weyo Mupeli witu, kwasintha ubumi bwitu.
5. Choni cho chingatwavwa ukuti tube bakwiyisya? (Yesaya 45.9-12)
5 Ukumanya ubwanaloli ubwakuti u Yehova weyo Mupeli, kungatwavwa ukuti tube bakwiyisya. U Yobu akati anda ukwiyinong’onela mwene, u Yehova akamukumbusya ukuti umwene weyo Mupeli uwamakaghosi. (Jobu 38.1-4) Ivi vikamwavwa u Yobu ukwanda ukwennya ukuti izila zya Chala zyapamwanya nkhani ukuchila izya banthu. Ukuyana ni fundo iyi, umulaghuzi u Yesaya akasimba ukuti: ‘Ka itope lingamulalusya uwakumata ukuti: ‘Nkhimba ukupanga ichoni?’’—Belenga Yesaya 45.9-12.
6. Nkhimba kabalilo bulo ko tukulondiwa ukwinong’onelapo amahala nu bukulu bwa Yehova pakuba Mupeli witu? (Ennya sona ivithuzi.)
6 Akabalilo kamo, Umukilisitu yo amubombela u Yehova ukwa myaka iyinji, anganda ukwisubila mumalo mwakumusubila u Yehova na Mazyu ghache. (Jobu 37.23, 24) Loli, ka angapindula bulibuli nanthi anginong’onelapo pa mahala nu bukulu bwa Yehova yo Mupeli wache? (Yesa. 40.22; 55.8, 9) Nanthi angabomba bunubu, vingamwavwa ukuti abe wakwiyisya nu kumanya ukuti inyinong’ono zya Yehova zyapamwanya nkhani ukuchila izyache.
Choni cho chingatwavwa ukuti tubukilile ukuba ni nyinong’ono inyiza? (Ennya indime 6)d
7. Ka u Rahela akabomba ichoni ukuti itikizye ukusintha ko kukabombiwa?
7 U Rahela yo akwikala ku Slovenia, akennya ukuti ukwinong’onelapo pa fundo iyakuti u Yehova weyo Mupeli, kukamwavwa ukwitikizya ukusintha ko kukabombiwa mwigulu. Akati: “Akabalilo kamo te chipepe ukuti nitikizye ubulongozi bo abakutangilila bakupeleka. Umwakufwanikizya, napo nkhenelezya Ilipoti Ilyakufuma ku Kagulu Akakwenelezya Ilya Na. 8, 2023, loli nkhaswigha sana nkhati namwennya umukamu yo ali ni ndevu akunena inkhani. Polelo nkhamulaba u Yehova ukuti anavwe ukwitikizya ukusintha ko kukabombiwa.” U Rahela akamanya ukuti u Yehova pakuba Mupeli uwakumwanya ni chisu ichapasi, weyo wakwenelela ukutangilila igulu lyache ukuti ivinthu vyendaghe akiza. Nanthi mwamanya ukuti vikubatamya ukusintha akivwisizye aka fundo yimo pamo ukwitikizya ubulongozi ubupya, mungabomba akiza ukwinong’onelapo pa mahala na maka gho Umupeli witu ali nagho.—Loma 11.33-36.
ICHIFUKWA CHO U CHALA ITIKIZIZYE UKUTI TUTAMIWANJE
8. Nkhimba tukapindula bulibuli tukati twamanya ichifukwa cho u Chala itikizizye ukuti tutamiwanje?
8 Choni cho u Chala itikizizye ukuti tutamiwanje? Bamo bo batakumanya uansala uwilalusyo ili, bakumukalalila u Chala sona bakwinong’ona ukuti ataliko! (Mbupi. 19.3) Umwakupambana na banthu aba, uswe tukamanya ukuti te we Yehova yo akupangisya ivinthu ivibibi loli tukutamiwa ichifukwa chakuti tukapyana imbibi nu kusita ukufikapo. Tukamanya sona ukuti ichifukwa chakuti u Yehova mufisalyoyo, vyapangisya ukuti abanthu amamiliyoni aghinji bamumanye nu kwennya mo akwiza pakumazizya inthamyo zyosi. (2 Pita. 3.9, 15) Ubwanaloli ubu, bukatupa ulusubilo nu kutwavwa ukuti tupalamile kukwache.
9. Ka pakabalilo buli ko tukulondiwa ukukumbukila ivifukwa vyo u Yehova itikizizye ukuti tutamiwanje?
9 Tukulondiwa ukuba bafisalyoyo po tukulindilila ukuti u Yehova ize amazye inthamyo zyosi. Loli nanthi umunthu yumo yo tumughanite afwa, uswe twakomana ni nthamyo pamo abamumbumba yitu bakubapangila ivyankhaza, tungakalala ichifukwa tunganda ukwennya ukuti u Yehova akuchedwa ukumazya inthamyo. (Haba. 1.2, 3) Nanthi tukwiyivwa bunubu, chingaba akiza ukwinong’onelapo ichifukwa cho u Yehova itikizizye inthamyo.a (Sali. 34.19) Tunginong’onelapo sona ubwighane bwa Yehova ubwakuti akwiza pakumazya inthamyo kwa bwila na bwila.
10. Choni cho chikumusangalusya u Anne?
10 Ukumanya ichifukwa cho tukukomana ni nthamyo, kukutwavwa ukuti tujimbaghe. U Anne yo akwikala ku Mayotte, akachisu ko kali munyanja iya Indian Ocean, akanena ukuti: “Indi ni chitima sana ichifukwa chakuti pendapo imyaka yinandi bulo ukufuma po umama akafwila. Akabalilo kosi nkhukumbukila ifundo iyakuti te we Yehova yo akupangisya inthamyo. Loli wakwisengannya ukwefyapo inthamyo zyosi nu kuzusya abakamu bitu bo bafuye. Nanthi nkhwinong’onelapo ifundo izi, nkhuba nu mutende uwa mumoyo sona nkhulimbikisiwa nanthi ichitima chankhola.”
11. Nkhimba ukumanya ichifukwa cho u Yehova itikizizye ukuti tutamiwanje kukutwavwa bulibuli?
11 Ukumanya ichifukwa cho u Chala itikizizye ukuti tutamiwanje, kukutwavwa ukuti tulumbililaghe. U Pitala akati alongosola ukuti u Yehova mufisalyoyo umwakuti akulonda ukuti abanthu bapinduke nu kupokiwa, akasimba ukuti: ‘Inong’onela umutundu uwa munthu gho mubaghiye ukuba. Mubaghiye ukuba mwe banthu abazelu sona abakwiyipa pakumwiputa u Chala.’ (2 Pita. 3.11) Ubulumbilili, chigaba choka cho chikulangizya ukuti swe ‘bakwiyipa pakumwiputa u Chala.’ Tubaghanite abanthu ngati mo u Yehova abaghaniye. Tukulonda ukuti bope bize bikale muchisu ichipya mo mutakwiza ukuba inthamyo. Ichifukwa chakuti u Yehova mufisalyoyo, abapiye abanthu aba muchigaba chitu ulusako ulwakuti bamwiputaghe. Tuli nu lusako sana ulwakubombela poka imbombo nu Chala nu kwabavwa abanthu abinji ukuti bamanyile ivya Yehova po ubumalilo buchili butizite!—1 Koli. 3.9.
TUKWIKALA “MUMASIKU AGHABUMALILO”
12. Ka tukupindula bulibuli ichifukwa chakuti tukumanya ukuti tukwikala mumasiku aghabumalilo?
12 Ibayibolo likanenela zila mo abanthu bakwiza pakubela “mumasiku aghabumalilo.” (2 Timo. 3.1-5) Nanthi tukwennya mo abanthu bakubombela ivinthu amasiku ghano, tukusimikizya ukuti amazyu agha ghakukwanilisiwa. Sona po tukwennya ukuti inkhalo izya banthu zikubipilabipila, tukusimikizya ukuti Amazyu gha Chala ghabwanaloli.—2 Timo. 3.13-15.
13. Ukuyana ni chifwanikizyo cho u Yesu akanena pa Luka 12.15-21, ka tungilalusya malalusyo buli?
13 Ukumanya ukuti tukwikala mumasiku aghabumalilo, kukutwavwa sona ukuti tubikaghe inyinong’ono pa vinthu vyo vyakulondiwa nkhani. Ennya vyo tukumanyilapo pa chifwanikizyo cho u Yesu akanena pa Luka 12.15-21. (Belenga.) Choni cho umunthu umukabi akitiziwa ukuti “mupunganu”? Atakanena bunubu ichifukwa chakuti umunthu yula akaba mukabi, loli ichifukwa chakuti atakasala akiza ivinthu. Umunthu uyu ‘akilundikila mwene ivyuma loli atakaba mukabi pamaso pa Chala.’ Choni cho chikulangizya ukuti atakinong’onagha akiza? Ichifukwa chakuti u Chala akamubuzya ukuti: “Ubusiku bunubu, ubumi bwako bukwiza pakufyuliwa.” Amasiku ghano po ubumalilo ubwa chisu buli papipi, twilalusyange ukuti: ‘Ka mo nkhubombela ivinthu, nkhulangizya ukuti nkhubika inyinong’ono pa vinthu vyo vyakulondiwa nkhani? Nkhimba nkhubavwa abana bane ukuti bize babombe choni? Ka nkhubombezya amaka, akabalilo sona ichuma chane ukuti imbe ne mukabi pachisu ichapasi pamo nkhwibikila ubukabi kumwanya?’
14. Ka vyo vikabombiwa kwa Miki vikutwavwa bulibuli ukwennya ukulondiwa ukwa kukumbukila ukuti tuli mumasiku aghabumalilo?
14 Tungasintha mo tukubombela ivinthu pa bumi bwitu nanthi tukwennya amabukaboni aghakulangizya ukuti tukwikala mumasiku aghabumalilo. Ivi vyovyo vikabombiwa kwa muyemba yumo izina lyache u Miki. Akanena ukuti: “Nkhati namalizya isukulu, nkhalondagha ukubuka ku koleji ukuti inje manyile ivya vinyamana. Loli nkhalondagha sona ukuba mupayiniya nu kubombela ko kukulondiwa ubutuli. Abamanyani bane abakughoma mwabuzimu, bakanavwa ukuti ninong’onelepo nanthi ningakwanisya ukubuka ku koleji nu kupanga ubupayiniya. Bakankhumbusya ukuti ubumalilo ubwachisu ichi buli papipi sona ukuti muchisu ichipya nkhwiza ukuba nu lusako ulwakuvimanya akiza ivinyamana. Polelo nkhasala ukupanga ikosi iyakabalilo akanandi bulo. Ivi vikanavwa ukuti naghe imbombo yo yikanavwanga ukubomba ubupayiniya sona nkhasamila ku Ecuador, ko kukalondiwanga abalumbililli abinji.” Pa kabalilo aka, u Miki nu mulume wache bakwendela idela ku Ecuador.
15. Choni cho tunganena ukuti abanthu bangize basinthe? Nena ichifwanikizyo. (Ennya sona ivithuzi.)
15 Tutakanyokelaghe mwisinda nanthi abanthu bakukana amazyu amiza, ichifukwa chakuti abanthu bangasintha. Umwakufwanikizya, u Yakobo umuzuna wa Yesu akamwennyanga u Yesu akukula, akuba we Mesiya sona akuba mumanyisi uwaluso sana ukuchila umunthu aliwesi. Napo vikaba bunubu, u Yakobo atakasala ukuba mumanyili wa Yesu. Loli u Yakobo akiza aba mumanyili wa Yesu uwakulimbikila sana pisinda apakuti u Yesu azyuka!b (Yoha. 7.5; Gala. 2.9) Mutakaleke ukubalumbilila abakamu binyu bo bakulangizya ukuti bate ni chinyonywa pamo batakulonda ukwivwa ubuthenga ubwa Bumwene. Tukumbukilaghe ukuti tukwikala mumasiku aghabumalilo sona imbombo iya bulumbilili yikulondiwa ukubombiwa mwalubilo. Nanthi penda akabalilo, bangize binong’onelepo vyo mukababuzya nu kubombapo zimo, lumo bangize babombepo zimo nanthi inthamyo inkhulu yanda.c
Choni cho chingatwavwa ukuti tutakaleke ukubalumbilila abakamu bitu bo te Bakaboni? (Ennya indime 15)e
TUBUKILILE UKUPALIZYA VYO U YEHOVA AKUTUKUMBUSYA
16. Ka mukupindula bulibuli na vyo u Yehova akubakumbusya? (Ennya sona ibokosi ilyakuti “Muvibombezye Pakubavwa Abanji.”)
16 Ichakulya ichabuzimu chimo cho tukupokela, chikuba cha banthu bo batazimenye ifundo izyabwandilo izya mu Bayibolo. Umwakufwanikizya, inkhani izya banthu bosi zyo zikuneniwa usabata aliwesi, inkhani na mavidiyo ghamo vyo vili pa jw.org, sona amagazini gho tukugabila mu bulumbilili, vikuba vya banthu bo te Bakaboni ba Yehova. Napo vili bunubu, loli nuswe tukupindula sana ni vinthu ivi. Vikutwavwa ukuti tumughanaghe nkhani u Yehova, ukughasubila Amazyu ghache sona ukuti tubamanyisyanje akiza abanthu ubwanaloli ubwa mu Bayibolo.—Sali. 19.7.
17. Nkhimba kabalilo buli ko mukulondiwa ukwinong’onelapo ifundo izya bwandilo izya mu Bayibolo?
17 Pakuba Bakaboni ba Yehova swetwamubombela akabalilo akatali, tukuhoboka sana nanthi igulu lyasintha akivwisizye aka fundo yimo iya mu Masimbo. Sona tukupalizya sana ubwanaloli bo buli muvimanyisyo ivyabwandilo ivya mu Bayibolo vyo tukati twamanyila vikatwavwa ukuti twande ukupalamila kwa Yehova. Nanthi tungagheliwa nu kwanda ukwendela inyinong’ono zyitu mumalo mwakukonkha ubulongozi ubwakufuma ku gulu lya Yehova, tungabomba akiza ukuba bakwiyisya nu kwinong’onelapo ifundo iyakuti yo akulongozya igulu ili, Mupeli witu yo wamahala sona wamaka nkhani. Nanthi uswe pamo umukamu witu akulimbana ni nthamyo, tukulondiwa ukuba bafisalyoyo nu kwinong’onela ichifukwa cho u Yehova itikizizye ukuti tutamiwanje. Sona nanthi tukusala mo inthi tubombelaghe na kabalilo sona amaka ghitu, tungabomba akiza ukukumbukila ukuti tuli mumasiku aghabumalilo. Nge ifundo zyo u Yehova akutukumbusya zyabukilila ukutughomya nu kutwavwa ukuti tubukilile ukumubombela nu kusala ivinthu umwamahala.
ULWIMBO 95 Ungweru Ukuŵaliraŵalira
a Ennya inkhani iyakuti, “Mavuto Onse Adzatha Posachedwapa,” mu Ichitembe cha Mulindilili icha Chichewa icha Meyi 15, 2007, pp. 21-25.
c Ennya inkhani iyakuti, “Nkimba Tukumanya Ichoni pa Nkani iya mo u Yehova Akwiza Pakubalongela Abantu Muntazi?” mu Ichitembe cha Mulindilili icha Meyi 2024, pp. 8-13.
d AMAZYU AGHAKULONGOSOLA IVITHUZI : Usongo wachipanga akunena ifundo yo abasongo abamwabo batakukolelana nayo. Pisinda pache po akwennya inthondwa kumwanya, zikumukumbusya ukuti Umupeli wamaka sona wamahala nkhani, ivi vikumwavwa ukumanya ukuti vyo u Yehova akulonda vyovyo vyakulondiwa nkhani ukuchila ivyache.
e AMAZYU AGHAKULONGOSOLA ICHITHUZI : Pakabalilo ko umuyemba akumanyila paweka, ayagha ifundo yo yikulangizya ukuti tukwikala mumasiku aghabumalilo. Ivi vyamupangisya ukuti amwimbile ifoni umukulu wache nu kumulumbilila.