INKANI IYAKUMANYILA 37
Mumusubilaghe u Yehova Ngati we Samusoni
‘We Mwene Umukulu Yehova, munkumbuke napela nalamba nu kungomya.’—BALO. 16.28.
ULWIMBO 30 Dada Wane, Chiuta Wane na Mubwezi Wane
VYO INTI TUMANYILEa
1-2. Choni cho chiza ukumanyila inkani iya Samusoni?
CHONI cho chikwiza munyinong’ono zyinyu nanti mwivwa izina ilyakuti Samusoni? Mubaghiye ukuti mukwinong’ona ukuti akaba muntu uwa maka nkani. Vyo mukwinong’ona vyabwanaloli. Loli akabalilo kamo, u Samusoni akasala kabibi ivintu vyo vikapangisya ukuti akomane ni ntamyo. Napo vikaba bunubu, loli u Yehova akabukilila ukumwennya u Samusoni ukuti muntu musubaliwa umwakuti akitikizya inkani yache ukuti yisimbiwe mu Bayibolo ukuti uswe tupindule nayo.
2 U Yehova akamubombezya imbombo u Samusoni ukuti akwanisye ukubomba ivintu ivyakuswighisya vyo vikabavwa abantu bache bo akabasala, Abaizilayeli. Imyaka yikati yendapo ukufuma po u Samusoni akafwila, u Yehova akamwavwa umutumiwa u Pabuli ukuti asimbe izina ilya Samusoni pa bantu bo bakaba nu lwitiko. (Hebe. 11.32-34) Ichifwanikizyo icha Samusoni chingatukazya. Akabalilo kosi akamusubalilagha u Yehova na pakabalilo aka ntamyo bulo. Munkani iyi, inti tunenezannye vyo tungamanyilako kwa Samusoni sona mo ichifwanikizyo chache chingatukazizya.
U SAMUSONI AKAMUSUBILAGHA U YEHOVA
3. Nkimba u Samusoni bakamupa mbombo buli?
3 Po u Samusoni akapapiwanga, Abafilisiti bobo bakalaghilagha ichisu cha Izilayeli sona bakabayivyanga. (Balo. 13.1) Abaizilayeli bakatamiwanga nkani chifukwa chakuti Abafilisiti bakabalaghilagha umwankaza sana. U Yehova akamusala u Samusoni ukuti ‘atangilile pakubapoka Abaizilayeli mu nyobe izya Bafilisiti.’ (Balo. 13.5) Loli iyi yikaba mbombo mpala sana! U Samusoni akalondiwanga ukumusubila nkani u Yehova ukuti akwanilisye imbombo iyi.
U Samusoni akamusubalila u Yehova, sona akaba wakwisengannya ukusinta po pakalondiwanga ukuti abukilile pakumubombela u Yehova muzila inyiza. Akabombezyanga ivintu vyo vikaba papipi nawe ukuti akwanilisye ukuti akwanilisye ubwighane ubwa Chala (Ennya indime 4-5)
4. Ka u Yehova akamwavwa buli-buli u Samusoni ukuti apone munyobe zya Bafilisiti? (Abalongi 15.14-16)
4 Ennya ivifwanikizyo vyo vikulangizya ukuti u Samusoni akamusubilagha u Yehova sona na mo u Chala akamutulila. Ichakubombiwa choka, abasilikali aba ku Filisiti bakiza ukuti bamukole u Samusoni ku Lehi uwa ku Yuda. Abanavuli Abamuyuda bakoghopa, umwakuti bakinong’ona ukuti bamukole u Samusoni nu kumutwala munyobe zya balwani. Abantu abakukwabo kwa Samusoni bakamulema nu kumupinya ni nkusa zibili impya nu kubakoleka Abafilisiti. (Balo. 15.9-13) Loli, ‘umuzimu wa Yehova ghukamupa amaka’ u Samusoni umwakuti akadumulannya inkusa. Pisinda pache ‘akalyagha ifupa ilibisi ilya munjegulilo iya mpunda iyanavuli,’ akaseba nu kulimbombezya imbombo pakughogha Abafilisiti abanavuli 1,000!—Belenga Abalongi 15.14-16.
5. Ka u Samusoni akalangizya buli-buli ukuti akamusubilagha u Yehova?
5 Choni cho u Samusoni akabombezya ifupa ilya munjegulilo iya mpunda? Atakisengannya ukubombezya ichilwilo ichi! Tutakukayikila ukuti u Samusoni akamanya ukuti u Yehova weyo akamwavwa ukuti abapote Abafilisiti ni chilwilo chilichosi cho akaba nacho. Umwanavuli umusubaliwa uyu, akabombezya ichintu cho chikaghiwa papipi nawe ukuti akwanilisye ubwighane bwa Yehova. U Samusoni akabapota abanavuli bosi bala, ichifukwa chakuti akamusubilagha nkani u Yehova.
6. Nkimba twamanyilako ichoni kwa Samusoni?
6 Nuswe bulo u Yehova angatwavwa ukuti tukwanilisye imbombo yiliyosi yo angatupa napo yingaboneka ukuti yipala. U Chala angatwavwa muzila iyakuswighisya. Musubile ukuti u Yehova yo akamupa amaka u Samusoni, akwiza pakubavwa ukuti mubombe ubwighane bwache nanti mukumusubila.—Mbupi. 16.3.
7. Ka chifwanikizyo buli cho chikulangizya ubwiza ubwakukonka ubulongozi bwa Yehova?
7 Abakamu na bayemba bo bakubomba imbombo izyakuzenga-zenga bakulangizya ukuti bakumusubila u Yehova. Kwisinda uku, abakamu na bayemba bakasimbagha amapulani nu kuzenga Inyumba izya Bumwene ni nyumba izyamwabo. Loli ichifukwa chakuti pali abantu abinji bo bakoziwa, igulu likalondiwanga ukusinta. Abakamu bo bakalongozyanga, bakiputa ukuti u Yehova abalongozye sona bakayezya izila impya iya ukughula inyumba nu kuziyannya. U Robert yo akabomba na magulu aghavyakuzenga aghinji ukuzyungulila ichisu chosi ichapasi akanena ukuti: “Pabwandilo chitakaba chipepe ku banji ukuti babelele izila impya zyo tukanda pakubombezya.” Akabukilila ukunena ukuti: “Zikaba zyakupambana sana na zyo tukabombezganga ukwa myaka iyinji. Loli abakamu na bayemba bakaba bakwisengannya ukubombezya izila izi, sona vikuboneka ukuti u Yehova akusaya ukusinta uku.” Ichi chifwanikizyo choka bulo cho chikulangizya mo u Yehova akubalongozezya abantu bache ukuti akwanilisye ubwighane bwache. Akabalilo kosi, aliwesi angabomba akiza ukwilalusya ukuti, ‘Ka akabalilo kosi nkulondelezya ubulongozi bwa Yehova nu kubukilila ukukolelana nu kusinta kulikosi ko kungabapo?’
U SAMUSONI AKABOMBEZYANGA AKIZA IVINTU VYO U YEHOVA AKAMUPA
8. Ka u Samusoni akabomba ichoni inyota yikati yamukola?
8 Yezya ukukumbukila ivintu ivyamwabo ivyakuswighisya vyo u Samusoni akabomba. Akaghogha inkalamu sona pisinda pache akaghogha Abafilisiti 30 ku Ashikeloni. (Balo. 14.5, 6, 19) U Samusoni akamanya ukuti nge atakakwanisya ukubomba ivintu vyosi ivi, ukusita ubutuli bwa Yehova. Ifundo iyi yikabonekela pakabalilo ko inyota yikamukola pisinda pakuti aghogha Abafilisiti 1,000. Nkimba u Samusoni akabomba ichoni? Mumalo mwakuti isubalile mwene ukuti aghe amizi aghakuti angw’ele, u Samusoni akamulaba u Yehova ukuti umutule.—Balo. 15.18.
9. Nkimba u Yehova akabomba ichoni bo u Samusoni amulaba ubutuli? (Abalongi 15.19.)
9 U Yehova akamula ukulila kwa Samusoni pakumwavwa umwakuswighisya ukuti aghe amizi. U Samusoni akati angw’ela amizi, ‘amaka ghache ghakanyokelamo sona akubukilila ukuba nu bumi.’ (Belenga Abalongi 15.19.) Pakabalilo ko umulaghuzi u Samuyeli akasimbigha ibuku ilya Balongi, ichiziba cho u Samusoni akangw’elapo amizi chikaba ukuti chichili chilipo. Abaizilayeli bo bakennya amizi agha ghakufuma, bakakumbukilagha ukuti nanti bakumusubila u Yehova akwiza pakubavwa ababombi bache abasubaliwa pakabalilo ko bakulonda ubutuli.
U Samusoni akagha amaka bo angw’ela amizi gho u Yehova akamupa. Ngati we Samusoni, nuswe bulo tukulondiwa ukwitikizya ubutuli bo u Yehova akutupa ukuti tubukilile ukuba basubaliwa kukwache (Ennya indime 10)
10. Ka tukulondiwa ukubomba ichoni ukuti u Yehova atwavwe? (Ennya sona ichituzi.)
10 Nuswe bulo tukulondiwa ubutuli bwa Yehova napo vingaba ukuti tuli ni chikungilwa chimo, amaluso pamo tungaba ukuti twakwanisya ukubomba ivintu vimo pakumubombela. Tubaghiye ukwitikizya umwakwiyisya ifundo iyakuti, ivintu vingatwendela akiza nanti tukumusubalila u Yehova. Ngati mo u Samusoni akaghila amaka bo angw’ela amizi gho u Yehova akamupa, nuswe bulo tungagha amaka aghabuzimu nanti tukubombezya akiza ivintu vyo u Yehova akutupa.—Mata. 11.28.
11. Ka tungabombezya buli-buli ivintu vyo u Yehova atupiye ukuti vitwavwe? Nena ichifwanikizyo.
11 Zatwenye ichifwanikizyo icha Aleksey, umukamu uwa ku Russia yo akujimba ku ntamyo zyo akukomana nazyo ichifukwa chakuti bakumuyivya sana. Choni cho chamwavwa ukuti abukilile ukujimba mukabalilo akakutamya ngati aka? U Aleksey nu muchi wache bali ni ndondomeko inyiza iyakubombela ivintu ivyabuzimu. Akunena ukuti: “Nkuyezya-yezya ukukonka indondomeko yane iyakumanyilila paneka nu kubelenga Ibayibolo isiku lililyosi. Indabi-ndabi yiliyosi, une nu muchi wane tukunenezannya amasimbo agha mukabuku aka Kusanda Malemba Zuŵa na Zuŵa nu kwiputila poka kwa Yehova.” Ka tukumanyilapo ichoni? Mumalo mwakwisubalila twebene, tumusubalilaghe u Yehova. Ka tungabomba buli-buli? Tughomyange ulwitiko lwitu umwakuba ni ndondomeko inyiza iyakumanyilila Ibayibolo patwebene nu kubomba ivintu ivyinji ivyabuzimu. Po u Yehova wepe akwiza ukutupa ubutuli bo tukulondiwa ukuti tubukilile ukumubombela. U Chala akamughomya u Samusoni, nuswe bulo akwiza pakutughomya.
U SAMUSONI ATAKANYOKELA KWISINDA
12. Nkimba chintu buli ichibibi cho u Samusoni akasala, sona ka vyo akasala vikapambana buli-buli na vyo akasala pabwandilo?
12 U Samusoni atakaba wakufikapo ngati sweswe, akabalilo kamo atakasalagha akiza ivintu. Ichintu chimo cho akiza asala chikaba ni vyakufumapo ivibibi. Pisinda pakuti u Samusoni abombapo ngati mulongi kwa kabalilo, ‘akiza amughana umukolo yumo uwa ku chikombe icha kusoleki izina lyache u Delila.’ (Balo. 16.4) Pisinda pache, u Samusoni akalondagha ukuti asende umukolo Umufilisiti ivi ‘vikafumila kwa Yehova’ yo ‘akalondagha izila iyakuti amalane na Bafilisiti.’ U Samusoni akanda ukwikala mu nyumba iya malaya uwa ku Gaza uyu mu tawuni iya Bafilisiti. Pakabalilo aka, u Chala akamupa amaka u Samusoni umwakuti akanyunkula igeti ilya pamulyango uwa tawuni iyi nu kulinyamula. (Balo. 14.1-4; 16.1-3) Loli akamughana sana u Delila yo akamwennyanga ngati mu Izilayeli, ubumanyani bo akapanga nu mukolo uyu, lutakaba lusako ulwakuti alwe na Bafilisiti.
13. Ka u Delila akapangisya buli-buli ukuti u Samusoni ingile muntamyo?
13 U Delila akitikizya ukupokela indalama izyinji ku Bafilisiti ukuti amubike u Samusoni munyobe zya balwani. Ichifukwa chakuti akamughanagha nkani u Delila, akapotwa ukwiluka ukuti amanye vyo u Delila akalondagha ukubomba. Mulimosi mo vikabela, u Delila akamubuzyanga u Samusoni umwakupyanizya-pyanizya ukuti amuvumbulile ko kukafumagha amaka ghache, pabumalilo akamuvumbulila ko ghakafumagha. Ichachitima chakuti vyo u Samusoni akitikizya vikapangisya ukuti aluze amaka ghache nu bumanyani bwache nu Yehova ukwa kabalilo.—Balo. 16.16-20.
14. Ka u Samusoni akakomana ni ntamyo buli ichifukwa chakuti akamusubila u Delila?
14 U Samusoni akakomana ni ntamyo ichifukwa chakumusubila nkani u Delila mumalo mwa Yehova. Abafilisiti bakamukola u Samusoni nu kumudobola amaso. Bakamwighalila mujele ku Gaza, ko pabwandilo akanyunkula ulwighi ulwa pamulyango uwakwingilila mutawuni. Abantu bakamubika ukuba muzya uwakusya ubusu. Sona Abafilisiti bakamukozya isoni pakabalilo ko bakamusenda nu kubuka nawe ko bakasekelelagha. Palusekelo ulu bakapelekagha isembe kwa chala wabo u Dagoni, ichifukwa bakinong’onagha ukuti weyo amubika u Samusoni munyobe zyabo. Bakamufumya u Samusoni mujele nu kubuka nawe ko bakasekelelagha ukuti ‘aye abasangalusye’ uku bakumuseka.—Balo. 16.21-25.
U Yehova akamupa amaka u Samusoni ukuti aghoghe Abafilisiti (Ennya indime 15)
15. Ka u Samusoni akalangizya buli-buli ukuti akamusubila sona u Yehova? (Abalongi 16.28-30) (Ennya ichituzi cha pachifwambo.)
15 U Samusoni akapuvya hee pakusala ivintu, loli akabukilila ukumubombela u Yehova. Akalondelezyanga ulusako ulwakuti akwanilisye imbombo yo u Chala akamupa iyakumalana na Bafilisiti. (Belenga Abalongi 16.28-30.) U Samusoni akamulaba u Yehova ukuti: ‘Leka imbanyosezye abafilisiti.’ U Chala uwabwanaloli akamula ulwiputo ulwa Samusoni umwakumunyosezya amaka umwakuswighisya. Ivi vikapangisya ukuti u Samusoni aghoghe Abafilisiti abinji pachakubombiwa ichi ukuchila mo akabombelapo kunyuma.
16. Ka tungamanyilako ichoni kwa Samusoni pa mo akabombela ivintu bo apuvya?
16 Napo u Samusoni akakomana ni ntamyo ichifukwa cha vintu vyo akapuvya pakusala, loli atakaleka ukuyezya-yezya pakubomba ubwighane bwa Yehova. Nuswe bulo napo tungapuvya pakusala ivintu, bangatupa ubulongozi pamo tungaluza ulusako lo twanguba nalo, napo vingaba bunubu tutakanyokele kwisinda nu kuleka ukumubombela u Yehova. Mukumbukilaghe ukuti u Yehova wakwisengannya ukutuhobokela. (Sali. 103.8-10) Napo tungapuvya ivintu, loli u Yehova angabukilila ukutubombezya imbombo ngati mo akabombela nu Samusoni.
U Samusoni atakiyivwanga akiza chifukwa cha vintu vyo akapuvya loli atanyokela kwisinda, nuswe bulo tubaghiye ukubomba umwakuyana bulo (Ennya indime 17-18)
17-18. Choni cho ichifwanikizyo icha Michael chabakazya? (Ennya sona ichituzi.)
17 Enya ichifwanikizyo icha mukamu uwachinyamata izina lyache Michael. Akaba wakutangwanika pakumubombela u Yehova, akabombagha ngati mwavwilizyi sona mupayiniya wakabalilo kosi. Ichachitima chakuti akapuvya ivintu, vyo vikapangisya ukuti aleke ukubomba imbombo zyo akabombagha muchipanga. Akanena ukuti: “Napo ivintu vikafika apa, loli nkabukilila ukutangwanika pakumubombela u Yehova. Umwakuchenusya bulo, nkanda pakwiyivwa ukuti patalipo nachimo-chimo cho ningabomba pakumubombela u Yehova. Intakinong’onagha ukuti u Yehova antagha, loli nkapasyanga nanti ubumanyani bwane nu Yehova bukwiza pakunyokelapo pamo inkwiza pakubomba sona muchipanga ngati mo nkabombelagha pabwandilo.”
18 Chakuhobosya ukuti u Michael atakanyokela kwisinda. Akongelezyapo ukunena ukuti: “Nkabikapo umoyo pakuyannya ubumanyani bwane nu Yehova umwakwiputa kukwache akabalilo kosi, ukumanyila nu kwinong’onelapo.” Akabalilo kakati kendapo, u Michael akanda sona pakubomba imbombo inyiza zyo akabombagha muchipanga. Pakabalilo aka we songo sona mupayiniya wakabalilo kosi. Akanena ukuti: “Ubutuli bo nkapokela ukufuma ku basongo, bukanavwa ukumanya ukuti u Yehova achili anganite. Nkanda sona pakumubombela u Yehova muchipanga nu mabyebye umwiza. Vyo vikabombiwa ivi vikamanyisya ukuti u Yehova akuhobokela aliwesi yo apinduka naloli.” Tuli nu lusubilo ukuti nuswe bulo u Yehova angatusaya nanti twapuvya ivintu sona tukubomba chilichosi cho tungakwanisya ukuti tuyannye vyo twapuvya nu kubukulila ukumusubila u Yehova.—Sali. 86.5; Mbupi. 28.13.
19. Ka ichifwanikizyo icha Samusoni chabaghomya buli-buli?
19 Munkani iyi, twanyokelamo ivyakubombiwa vinandi bulo ivyakukwafyannya nu bumi ubwa Samusoni. Atakaba wakufikapo, loli napo vikaba bunubu atakaleka ukumubombela u Yehova, napo akapuvya ivintu nu Delila. U Yehova akabukilila ukumubombezya u Samusoni. U Chala akiza amubombezya sona u Samusoni mu zila iyapadela. U Yehova akamwenya ukuti akaba muntu uwa lwitiko ulwakughoma, umwakwitikizya ukuti wepe asimbiwe mwi gulu lya bantu abasubaliwa bo basimbiwe pa Aba Hebeli 11. Chakukazya sana ukumubombela Ubaba witu uwalughano uwakumwanya yo akulonda ukutughomya nkani-nkani nanti twakomana ni ntamyo sona tukulondiwa ubutuli! Ngati we Samusoni, zatumulabe u Yehova umwakunena ukuti: “Munkumbukile napela, nu kungomya.”—Balo. 16.28.
ULWIMBO 3 Nkhongono na Chigomezgo Chithu
a U Samusoni—lizina ilya mu Bayibolo lyo abantu abinji balimenye, na bo batamenye ivintu ivyinji ivya mu Masimbo. Abantu bakupanga amadilama aghakulongosola imbili yache, bakwimba inyimbo sona bakupanga amavidiyo. Loli inkani yache te yakuhobosya bulo. Tungamanyilako ivyinji ku mwanavuli uwalwitiko ulwakughoma uyu.