Ulwitiko ni Mbombo Vikutulongozezya ku Bugholosu

1. Nanti tukwinong’onela ivya lwitiko ulwa Abulahamu, nkimba tungilalusya lalusyo buli?

NAPO abantu abinji bivuyepo ivya Abulahamu, loli abinji bamenye vinandi bulo ivyakukwafannya nu Abulahamu. Napo vili bunubu loli umwe muvimenye ivyinji. Umwakufwanikizya, muzimenye ukuti Ibayibolo likunena ukuti u Abulahamu “munyenya uwa bantu bosi babo bakumusubila u Chala.” (Loma 4.11) Loli mungilalusya ukuti, ‘Nkimba ningaba nu lwitiko ulwakughoma ngati we Abulahamu?’ Inga mungaba nalo.

2. Choni cho chakulondiwa ukumanyila ivya Abulahamu? (Yakobo 2.22, 23)

² Ukuti tube nu lwitiko ngati we Abulahamu, tubaghiye ukuti tumanyilaghe mo akabombelagha ivintu. Akabalilo kosi u Abulahamu akamwivwilagha u Chala. Akasama kukwabo nu kubuka ku chisu ichinji ko akikalagha mumatenti ukwa myaka iyinji sona akaba wakwisengannya ukupeleka umwana wache u Ayizeki ukuba sembe. U Abulahamu akakwanisya ukubomba ivintu vyosi ivi ichifukwa chakuti akaba nu lwitiko ulwakughoma. Ichifukwa cha lwitiko ni mbombo zyache vikapangisya ukuti abe mumanyani wa Chala. (Belenga Yakobo 2.22, 23.) U Yehova akulonda ukuti twebosi ukongelezyapo numwe tubombaghe ivintu ivyakumuhobosya sona ukuti tube nawe pabumanyani. Pa chifukwa ichi, u Chala akapangisya u Pabuli nu Yakobo ukuti basimbe ivya Abulahamu. Inti tunenezannye vyo Aba Loma chaputala 4 nu Yakobo chaputala 2 bakunena ivya Abulahamu. Bosi u Pabuli nu Yakobo bakanena ivintu ivyakulondiwa sana ivyakukwafyannya nu Abulahamu.

3. Nkimba vesi buli ilya mu Bayibolo lyo u Pabuli nu Yakobo bakakolapo amazyu?

³ U Pabuli nu Yakobo bakakola amazyu agha pa Ubwandilo 15.6, po pakunena ukuti: ‘U [Abulahamu] akaba nu lwitiko mwa Yehova sona u Chala akamwennya ukuti mugholosu.’ U Yehova akumwennya umuntu ukuti mugholosu nanti akubomba ivintu ivyakumuhobosya. Chakuhobosya sana ukuti u Chala akumwitizya umuntu yo te wakufikapo sona mutulanongwa ukuti mugholosu! Tutakukayikila ukuti numwe bulo mukulonda ukuti u Chala abennyange muzila yiniyi sona vingabombiwa naloli. Pa kabalilo aka, inti tunenezannye ichifukwa cho u Chala akamwitizyanga u Abulahamu ukuti mugholosu sona vyo tukulondiwa ukubomba ukuti nuswe atwitizye bagholosu.

ULWITIKO LWAKULONDIWA SANA UKUTI TUBE BAGHOLOSU

4. Choni cho chikupangisya ukuti abantu batakabe bagholosu?

⁴ Mukalata yo u Pabuli akabasimbila Abaloma, akanena ukuti abantu bosi banangite. (Loma 3.23) Nkimba u Chala angahoboka buli-buli nuswe nu kutwitizya ukuti twe bagholosu? Ukuti abavwe Abakilisitu abasubaliwa ukwamula ilalusyo ili, u Pabuli akabombezya ichifwanikizyo icha Abulahamu.

5. Choni cho u Yehova akamwitizya u Abulahamu ukuti mugholosu? (Aba Loma 4.2-4)

⁵ U Yehova akamwitizya u Abulahamu ukuti mugholosu pa kabalilo ko akikalagha muchisu icha Kenani. Choni cho u Yehova akamwitizya u Abulahamu ukuti mugholosu? Nkimba chingaba chifukwa ichakuti u Abulahamu akivwilagha Indaghilo izya Mozesi? Awe te momo vibeleye. (Loma 4.13) Indaghilo zikapelekiwa ku Baizilayeli pisinda pakuti penda imyaka 400 ukufuma po u Chala akanena ukuti u Abulahamu mugholosu. Choni cho chikapangisya ukuti u Chala amwitizye u Abulahamu ukuti mugholosu? U Yehova akamulangizya ichisa u Abulahamu nu kumwitizya ukuti mugholosu ichifukwa cha lwitiko lo akaba nalo.​—Belenga Aba Loma 4.2-4

6. Ka u Yehova angamwennya buli-buli umuntu umutulanongwa ukuba mugholosu?

⁶ U Pabuli akanena ukuti umuntu yo ali nu lwitiko mwa Chala akwiza pakumunena pakuba mugholosu pamaso papache, “pachifukwa icha lwitiko lwache.” (Loma 4.5) U Pabuli akongelezyapo ukuti: “U Devedi akanena bunubu bo anena ukuti musayiwa umuntu yuyo u Chala akumunena pakuba mugholosu pamaso papache, kute kokuti chifukwa icha mbombo zyache. Akati,‘Basayiwa abantu babo ububibi bwabo bwahobokeliwa babo imbibi zyabo zyazimiwa. Musayiwa umuntu yuyo imbibi zyache, Umwene atakwiza pakuzibelengela!’” (Loma 4.6-8; Sali. 32.1, 2) U Chala akubahobokela Abantu bo baba nu lwitiko mumwache. Akubahobokela nu moyo ghosi sona atakuzikumbukila imbibi zyabo. Akubennya abantu aba, ukuba bagholosu ichifukwa cha lwitiko lwabo.

7. Choni cho tunganena ukuti ababombi aba Chala abakale bakaba bagholosu?

⁷ Napo u Abulahamu, u Devedi na babombi abasubaliwa aba Chala abanji bakitiziwa ukuti bagholosu loli bakaba ukuti bachili bantu basita ukufikapo. Loli ichifukwa ichalwitiko lwabo, u Chala akabennya ukuti bagholosu nkani-nkani nanti akuyanisya na bantu bo bate nu lwitiko mumwache. (Efe. 2.12) Mukalata yache iyakubuka ku Baloma, u Pabuli akalongosola ukuti tukulondiwa ukuba nu lwitiko ukuti tube pabumanyani nu Chala. U Abulahamu nu Devedi bakaba bamanyani ba Chala ichifukwa chakuti bakaba nu lwitiko mumwache, nuswe bulo tungaba bamanyani ba Chala nanti tuli nu lwitiko mumwache.

KA ULWITIKO NI MBOMBO ZYACHE VIKUKOLELANA BULI-BULI?

8-9. Choni cho abantu bamo bakwivwisya umwakupuvya pa vyo u Pabuli nu Yakobo bakasimba sona chifukwa choni?

⁸ Ukwa myaka iyinji, abalongozi abavipanga bakususannya pa nkani iya lwitiko nu kulondiwa ukwa mbombo zyache. Abalongozi bamo abavipanga bakumanyisya ukuti muntu aliwesi ukuti ize apone akulondiwa ukusubila mwa Mwene u Yesu Kilisitu. Mubaghiye ukuti mwivuyepo bakunena ukuti, “Umusubile u Yesu po inti wize upone.” Bamo bakufika napakukola amazyu agha Pabuli aghakuti: “U Chala akumunena pakuba mugholosu pamaso papache, kute kokuti chifukwa icha mbombo zyache.” (Loma 4.6) Napo vili bunubu, loli bamo bakunena ukuti “umuntu angapokiwa” nanti akubuka ku malo gho ichalichi chikughennya ukuti mazelu sona akubomba ivintu ivyiza. Ukuti balangizye ukuti fundo yo bakunena yabwanaloli, bakubombezya amazyu agha pa Yakobo 2.24 aghakuti: “Mukwennya ilelo ukuti imbombo izya muntu zyo zizyo zikumunena pakuba mugholosu pamaso pa Chala, lute lwitiko lwene, awe.”

⁹ Ichifukwa chakuti abalongozi abavipanga aba bakusubila ivintu ivyakupambana-pambana, vikupangisya ukuti abantu bamo bo bamanyiye ivya Bayibolo binong’onaghe ukuti, u Pabuli nu Yakobo bakasimba amazyu aghakupambana pa nkani iyakuti umuntu angabomba ichoni ukuti amuhobosye u Chala. Abalongozi bamo abavipanga, bakunena ukuti u Pabuli akasubilagha ukuti umuntu abaghiye ukuba bulo nu lwitiko ukuti amuhobosye u Chala loli u Yakobo akasubilagha ukuti umuntu akulondiwa ukubomba imbombo inyiza ukuti amuhobosye u Chala. Ukaswili yumo yo akamanyila ivyakukwafyannya ni vipanga akanena ukuti: “U Yakobo atakivwisya ichifukwa cho u Pabuli akalongosola ukuti umuntu atakulondiwa bulo ukuba nu lwitiko ukuti abe mugholosu sona u Yakobo atakakolelana na mo u Pabuli akalongosolela pa nkani iyi.” Loli u Yehova akamwavwa u Pabuli nu Yakobo ukuti basimbe vyo bakabomba. (2 Timo. 3.16) Pali izila impepe yo yingatwavwa ukuti twivwisye vyo bakanena. Choni cho abantu bamo bakwivwisya umwakupuvya pa vyo u Pabuli nu Yakobo bakasimba.

10. Ka u Pabuli akanenagha “mbombo” buli? (Aba Loma 3.21, 28) (Ennya sona ichituzi.)

¹⁰ Nkimba “mbombo” buli zyo u Pabuli akanena pa Aba Loma chaputala 3 nu 4? Apa u Pabuli akanenagha nkani ivya ‘mbombo izya ndaghilo’ zya Mozesi zyo zikapelekiwa ku Baizilayeli. (Belenga Aba Loma 3.21, 28.) Pa kabalilo ko u Pabuli akasimbagha amazyu agha, Abakilisitu bamo Abachiyuda bakaba ukuti bachili bakusubila ukuti bakulondiwa ukubukilila ukukonka indaghilo izya Mozesi. U Pabuli akabombezya ichifwanikizyo icha Abulahamu ukuti asimikizye ifundo iyakuti umuntu atakulondiwa ukukonka bulo indaghilo ukuti u Chala amwennye ukuti mugholosu. Ukuti tube bagholosu, tukulondiwa ukuba nu lwitiko. Ichi chakukazya sana ichifukwa tukumanyila ukuti nanti tuli nu lwitiko mwa Chala nu Kilisitu vingatupangisya ukuti tube pabumanyani nu Chala.

11. Nkimba “mbombo” buli zyo u Yakobo akanenagha?

¹¹ Muzila iyinji tunganena ukuti “imbombo” zyo zikwaghiwa pa Yakobo chaputala 2 te ‘imbombo izya mu Ndaghilo’ zyo u Pabuli akazitambula. U Yakobo akunena imbombo zyo Abakilisitu bakubomba pabumi bwabo ubwi siku ni siku. Imbombo izi zikulangizya waghe Umukilisitu ali nu lwitiko ulwenecho mwa Chala pamo awe. Za twennye ivifwanikizyo vibili vyo u Yakobo akabombezya imbombo.

12. Ka u Yakobo akalongosola ukuti pali kukolelana buli pakasi pa lwitiko ni mbombo? (Ennya sona ichituzi.)

¹² Mu chifwanikizyo chache ichabwandilo, u Yakobo akanena ukuti Abakilisitu batakulondiwa ukusalila muchimanyani nanti bakubomba ivintu na banji. Ukuti alongosole ifundo iyi umwakwivwika akiza, akanena ichifwanikizyo icha muntu yo akalangizya ichisa kwa muntu umukabi loli akapotwa ukulangizya ichisa kwa muntu umupina. U Yakobo akanena ukuti umuntu uyu anganena ukuti ali nu lwitiko, loli ka imbombo zyache zyalangizya ukuti ali nu lwitiko? (Yako. 2.1-5, 9) Mu chifwanikizyo chache ichabubili, akanena izya muntu yumo yo akumwennya umukamu wache akusobelwa ivyakuvwala pamo ivyakulya loli atakamwavwa. Napo umuntu uyu wepe anganena ukuti ali nu lwitiko loli imbombo zyache zyalangizya ukuti ate nu lwitiko. Cho chifukwa u Yakobo akasimba ukuti, “umwakuyana bulo, ulwitiko palwene nanti lute ni mbombo, kokuti lufuye.”​—Yako. 2.14-17.

13. Nkimba chifwanikizyo buli cho u Yakobo akabombezya imbombo pakulangizya ukuti tukulondiwa ukuba nu lwitiko sona tubombaghe imbombo inyiza? (Yakobo 2.25, 26)

¹³ U Yakobo akamutambula u Lahabu ukuba chifwanikizyo ichiza pa nkani iyakulangizya ulwitiko mu mbombo zyache. (Belenga Yakobo 2.25, 26.) Akivwapo ivya Yehova sona akamannya ukuti weyo akabatulagha Abailayeli. (Yoswa 2.9-11) Akalangizya ulwitiko mu mbombo zyache umwakubafighilila Abaizilayeli babili bo bakaba batendezi pa kabalilo ko ubumi bwabo bukaba pangozi. Ifundo apa yakuti u Lahabu nu Abulahamu bosi babili bakaneniwa ukuba bagholosu napo bakaba bambula ukufikapo sona batakakonkagha Indaghilo izya Mozesi. Kwa Lahabu tukumanyilako ukuti chakulondiwa sana ukulangizya ulwitiko ukwendela mu mbombo zyitu.

14. Ka vyo u Pabuli nu Yakobo bakasimba vikukolelana buli-buli?

¹⁴ Apa tungennya ukuti u Pabuli nu Yakobo bakalongosolagha izya lwitiko ni mbombo zyache muzila zibili izyakupambana. U Pabuli akababuzya Abakilisitu Abachiyuda ukuti batakulondiwa ukukonka Indaghilo izya Mozesi ukuti babe bagholosu pamaso pa Yehova. U Yakobo akalongosola ukuti Abakilisitu bosi bakulondiwa ukulangizya ulwitiko lwabo umwakubabombela abantu abanji ivintu ivyizya.

15. Ka zila buli zyo tungalangizizya ukuti tuli nu lwitiko ukwendela mumbombo zyitu? (Ennya sona ichituzi.)

¹⁵ U Yehova atakunena ukuti nanti tukulonda ukuti tube bagholosu, tukulondiwa ukubomba ndendende ngati mo u Abulahamu akabombela. Ubwanaloli bwakuti pali izila inyinji zyo tungalangizizya ukuti tuli nu lwitiko ukwendela mu mbombo zyitu. Tungabomba bunubu nanti tukubapokelela akiza bo banda lunulu pakwiza ku nkomano zyitu, pakubavwa abakamu na bayemba bo bakulondiwa ubutuli sona umwakubabombela ivyiza abamumbumba yitu, ivintu vyosi vyo vingamuhobosya u Chala sona angatusaya. (Loma 15.7; 1 Timo. 5.4, 8; 1 Yoha. 3.18) Izila iyakulondiwa sana yo tungalangizizya ukuti tuli nu lwitiko ko kulumbilila amazyu amiza poka na bamwitu. (1 Timo. 4.16) Twebosi tungalangizya ukuti tuli nu lwitiko mu mbombo zyitu nanti tukusubila ukuti vyosi vyo u Yehova alayizizye vikwiza pakubombiwa nu kulangizya ukuti izila zyache zyo akubombezya imbombo zyiza. Nanti tukubomba bunubu tungasimikizya ukuti u Chala akwiza pakutwennya ukuti twe bagholosu sona tukwiza ukuba bamanyani bache.

ULUSUBILO LWAKULONDIWA SANA UKUTI TUBE NU LWITIKO

16. Ka u Abulahamu akaba nu lusubilo sona ulwitiko mu choni?

¹⁶ Pa Aba Loma chaputala 4 tukumanyila sona ifundo iyakulondiwa sana ukufuma kwa Abulahamu iyakuti tukulondiwa ukuba nu lusubilo. U Yehova akalayizya ukuti ukwendela mwa Abulahamu ‘amaluko ghosi’ ghakwiza pakusayiwa. Inong’onela amalayizyo amiza sana gho u Abulahamu akalindililagha! (Ubwa. 12.3; 15.5; 17.4; Loma 4.17) Napo u Abulahamu akaba ni myaka 100 sona u Sala akaba ni myaka 90, loli umwana yo u Chala akabalayizya akaba ukuti achili atapapiwe. Ukuyana na mo swe bantu tukwenezya, vikabonekagha ngati vitangabombiwa kwa Abulahamu nu Sala ukuti babe nu mwana. Ukunena ubwanaloli iyi yikaba ngelo kwa Abulahamu. “Ukuyana nu lwitiko lo akaba nalo, u Abulahamu akasubila ukuti inti ize abe we wise uwa inko inyinji.” (Loma 4.18, 19) Pakati penda akabalilo vyo u Abulahamu akasubilagha vikakwanilisiwa. Naloli akaba we wise uwa mwana yo akamulindilila kwakabalilo akatali.​—Loma 4.20-22.

17. Ka tukumanya buli-buli ukuti u Chala angatwennya ukuba bagholosu sona ukuti tungaba bamanyani bache?

¹⁷ Tungaba pabumanyani nu Chala sona angatwenya ukuba bagholosu ngati we Abulahamu. U Pabuli akalongosola ifundo iyi po akasimba ukuti: “Loli ghakasimbiwa sona kukwitu aswe twe tubaghiye pakuneniwa ukuti twe bagholosu babo bakusubila mumwache yuyo akamuzusya kubufwe u Yesu Umwene witu.” (Loma 4.23, 24) Ngati we Abulahamu, nuswe bulo tukulondiwa ukuba nu lusubilo nu lwitiko sona tubombaghe imbombo inyiza. Munkani iyakukonkapo tukwiza ukumanyila vyo u Pabuli akabukilila ukunena ivya lusubilo mu Aba Loma chaputala 5.