Misamu mia tu longesa Mulongi’eto wa Wunene mu luzingu lweto

TIFWANI TIA BIBUTI BIANI

Ku nsuka ya muvu wa 1950, bibuti biani biakatuka ku Italie mu kwenda ku Kindersley, die hata dia ku Canada. Ntangu fioti ha manima, bayizi zaba matieleka mpe bayizi ma tûla ha tibuka tia ntete mu luzingu lwawu. Bu ndieri wa fioti, ntangu yayingi ndieri yôkesaka mu tisalu tia samuna na kanda diani, mpe ntangu zakaka mu nsaka nitaka ti nayizi bâ “mupasuri-nzila wa ntangu fioti” tûka mvula 8!

Bibuti biani mputu zeri, kâ bifwani bia mbote bieri mu tifu tia tihana kwe Yehova. Mu tifwani, mu 1963 bayizi teka bima biawu bia mfunu mu kwenda ku lukutakanu lwa nsi zazingi lweri ku Pasadena ye ku Californie ku États-Unis. Mu 1972 tayizi soba mbuka ya bela mu kwenda ku Trail ye ku Colombie Britanique ku Canada ha titini tia kilometre 1000, mu kwe bakisa bampangi bazonzaka zu dia Italie. Tata’ani tisalu tia kipaka nzo keri salaka. Wakala mu tomo bâ na mbongo zazingi, ngatu katomo sala mu tisalu tia Yehova.

Matondo ni vutulaka kwe bibuti biani, mu bungu dia tifwani tia mbote ti batuhana kwe meno na mpangi zani. Tifwani tiawu, tiayizi bâ lweka lwa ntete lwa formosio’ani mu tisalu tia Yehova. Bakundongesa musamu wu na lembo zimbakana mu luzingu lwani: namana toko dinga Timfumu tia Nzambi mu luzingu lwani, Yehova mbo kakunkengerela.—Mat. 6:33.

MBATUKULU YA TISALU TIA NTANGU ZAZANSONI

Mu 1980, nayizi kwela Debbie, weri mpangi ya yikento ya toma mpe weri na makani ma timpeve ma mbote. Waba neto tabâ mu tisalu tia ntangu zazansoni, buna Debbie wayizi bâ mupasuri-nzila ngonda tatu ha manima ma makwela meto. Mvula mosi ha manima ma makwela meto, tayizi yika moko ku timvuka timosi tia fioti, tieri na nsatu bisamuni, mpe nayizi bâ mpe mupasuri-nzila.

Ntangu bu yeri kwe yôke, tayizi nôka mpe tabonga nzengolo ya lembo vutu hana lubakusu lweto ku timvuka tio. Kâ, ntete tabonga nzengolo yo, tayizi toko zonza na munkengi wa tizunga. Watutêla mu luzolo na bunsungu bwabwansoni ti: “Musamu kwe beno wena. Mabanza meno luta tûla mu misamu mita lu manga. Kâ, lwamana bâ na mabanza ma delakana, mbo lumona misamu mia mbote.” Malongi ni mo meri neto nsatu. (Mik. 141:5) Tayizi kulu sarila malongi mo, mpe tayizi mona ti misamu miamingi mia mbote mieri ko. Bantu babingi mu timvuka beri na nsatu ya tomo tihana kwe Yehova, mu kati mweri na bampangi babâ na babakala peleko bankento balembo bâ Mbangi za Yehova. Malongi ma mfunu meri mu bungu dia beto. Tayizi longoka mu bâ na mabanza ma delakana mpe mu bâ na lukwikulu ti Yehova mbo katubakisa mu korela misamu mia mpasi milendi tu tûrila. (Mika 7:7) Tayizi vutu bâ mu nsayi mpe misamu miayizi vutu toma.

Mpangi zeri tu longesaka ku lukolo lweto lwa ntete lwa mipasuri-nzila, mpangi zeri zasala ku nsi zakaka mu tisalu tia ntangu zazansoni. Bu beri tu songelaka foto, mpe bu beri tu zonzelaka mpasi na tusakumunu tu babaka, beto mpe tayizi bâ na nsatu yabâ bamisionere. Buna tayizi bonga nzengolo ya bâ na kani dio.

Mu lungisa kani dio, mu 1984 tayenda ku lweka lwa Quebec, ku bazonzaka lumputu ha titini tia kilometre 4000 na Colombie Britanique. Wafwanana talongoka zu dia môna na tikulu tia môna. Ntangu zakaka ka tweri’â na mbongo ko. Tilumbu timosi, tayôkesa tilumbu na pomme de terre zi tatota, ku musitu wumosi. Debbie wazaba lamba pomme de terre zo, mu mpila za swaswana mpe zeri na luwu (goût)! Ntono nkwamusu, tayizi sa miamiansoni mi tweri na mio lenda mu korela na nsayi yayansoni. Mpe tayizi mona ti, Yehova beto keri kengerelaka.—Mik. 64:10.

Tilumbu timosi, tayizi baka mbila yi tweri lembo kekoloko mu telefone. Mbila yeri ya kwe sala ku Betele ya ku Canada. Ni bu sa ti nsayi yeri neto mu bungu dia mbila ya ku Betele, ba nôka mpe tweri mu bungu ti tatifulusila formulere mu bungu dia lukolo lwa Galade. Kâ tayizi tambula mbila yo. Bu tatûla kûna, tayizi yula tiyuvu ti kwe mpangi Kenneth Little, weri mosi ya mpangi ya ku komite ya filiale: “Ngano nti tusa tala ti batutambiri mu bungu dia lukolo lwa ku Galade ?” Yandi watuvuturila: “Mbo tuzaba wo ntangu yo bu yitûla.”

Ntangu fioti ha manima bayizi tu tikisa mu kwenda ku lukolo lwa Galade. Buna wafwanana tabonga nzengolo. Mpangi Little watutêla: “Nsololo ni nsololo yi lusa, ntangu zakaka mbo lubanza ti kampe wafwanana lwasa nsololo yakaka. Ka kwena nsololo yiyôkele ko; Yehova lendi lu sakumuna ntono nsololo yi lusa.” Tayizi tambula mbila ya Galade, mpe ntangu bu yeri kwe yôke, tayizi mona ti musamu watâ mpangi Little wa matieleka weri. Buna, malongi mpe ni mo tweri hanaka kwe bantu bakaka beri bwabanaka mpe na musamu wo.

LUZINGU MU TISALU TIA MISIONERE

Nsayi ya bâ neto yabâ ha kati dia milongoki 24 mia classe ya 83 ya Galade yabâ ku Brooklyn, ku New-York mu avril 1987. Mpangi Ulysses Glass na mpangi Jack Redford ni bawu beri tu longesaka. Ngonda 5 tayôkesa mpe tayizi baka diplome’eto mu tilumbu tia 6 septembre 1987. Ha manima, batutambika ku Haïti, tintwari na mpangi John na mukento’andi Marie.

Mu 1962, bakuma misionere za mansukina zabâ ku Haïti. Tûka buna, ka beri’â vutu tambikaka misionere za ku Galade ku Haïti ko. Bu tabaka diplome’eto tumingu tatu ha manima, timvuka timosi tia fioti tweri hanaka lubakusu ku Haïti tieri na bisamuni 35 mieri bâka ku miongo. Bantwenia tweri, ka tazaba misamu miamingi ko, mpe beto kaka kwa tweri bâka mu nzo ya bamisionere. Bantu ba kûna mputu zeri mpe babingi ka bazaba tanga ko. Mu ntangu yi tweri bâka kûna, bantu bayizi bâ na miangu mu bungu dia misamu mia politike, batelamana timfumu tia kûna, bayêla mu sa coup d’État, mpe bitembo bia ngolo biabingi bieri kûna.

Lenda diabâ neto dia longoka ngolo na nsayi zeri na mpangi za ku Haïti. Babingi ha kati diawu, luzingu lwa mpasi lwabâ nawu, kâ luzolo lweri nawu mu Yehova na mu tisalu tia samuna. Mpangi yimosi ya nuna ya yikento ya lembo zaba mu tanga, kâ lutangu lwa Matsonoko kampe 150 kazaba mu mutu. Misamu mi tweri monaka mia tu hana lukwikulu ti, ni Timfumu tia Nzambi kwa tilendi nata mbote kwe bantu babansoni. Nsayi yi baka neto ku mutima, bu tumonaka milongoki mieto mia Bibila mia ntete mieka mipasuri-nzila mia ntangu zazansoni, mipasuri-nzila mia nzitukulu mpe bakuluntu.

Mu ntangu yi ndieri ku Haïti, nayizi bwabana na Trevor, weri misionere ya ntwenia ya Mormon, mpe tayizi bâ na bimoko bia Bibila mbala zazingi. Mvula zazingi ha manima, nayizi bwana mukanda wa tûka kwe yandi wu ndieri lembo kêlaka. Yandi watsoneka: “Lukutakanu lwa lunene luta kwiza, bateme nibaka! Nzololo nakâla ku Haïti, mu sala ntiana mupasuri-nzila wa nzitukulu ku tizunga ti ndieri misionere ya Mormon.” Ni buna kasila mivu miamingi na mukento’andi.

EUROPE—HA MANIMA AFRIKE

Ka wavutu’â bâ musamu wa mpasi ko mu samuna ku Europe de l’Est, buna batutambika kûna. Mu 1992 batutambika ku Ljubljana, ku Slovenie, penepene na mbuka ya kurila bibuti biani ntete benda ku Italie. Mu bizunga biakaka bia Yougoslavie ya ntama muzingu kûna kwa weri. Filiale ya ku Vienne ku Autriche, kâ mpe na biro za ku Zagreb ku Croatie, na za ku Belgrade ku Serbie, ni bawu beri kipaka bisalu bia ku tizunga tio. Kâ, bwawu bu, muna tizunga tiafweti bâ na Betele’andi.

Buna, wafwanana talongoka zu diakaka na tikulu tiakaka. Bantu ba ku nsi yina mbo beri tâka, “Jezik je težek,” wuzololo tâ “zu mpasi die.” Mpe wa matieleka weri! Tayizi zolo kwikama kwa mpangi zeri tambulaka nsobolo zi beri saka mu organizasio, mpe tayizi mona mu ntia mpila Yehova kabasakumuna. Tayizi vutu mona bwe Yehova kanatinaka nsobolo mu ntangu yifwanane na luzolo lwalwansoni. Ntangu yi tayôkesa ku Slovenie, yayizi yika lukwikulu lweto ngolo mu misamu mi tatizabila mpe tayizi vutu longoka misamu mia môna.

Kâ nsobolo zakaka zeri tu kêlaka. Mu muvu wa 2000 batutambika ku Côte d’Ivoire, mpe mu novembre 2002 mu bungu dia muzingu wabâ ku Côte d’Ivoire, tayenda ku Sierra Leone. Muzingu wo, mvula 11 wazingila. Musamu wa mpasi wabâ mu kulu katuka ku Côte d’Ivoire. Kâ, misamu mi talongoka miatubakisa mu lunda nsayi’eto.

Tayizi tûla mabanza meto mu tisalu tia samuna tieri butaka mbutu, na mu bampangi ba luzolo bayizi korela mpasi na muzingu tûka mivu miamingi. Ka babâ na bimvwama biabingi ko. Kâ, bazolo mu kaba bio bieri nawu. Mpangi yimosi ya yikento yahana Debbie binkuti. Debbie bu kakala, mpangi yo yamusa tiya mu tambula mpe yamutêla: “Mu ntangu ya muzingu, bampangi batomo tu bakisa. Bwawu bu, yeka ntangu’eto ya hana lubakusu.” Tayizi bonga nzengolo ya landa tifwani tiawu.

Ha manima takâla ku Côte d’Ivoire. Kâ misamu mia politike miayizi vutu beba. Mu novembre 2004, tayizi dioka mu elikoptere mpe muna muntu sake yimosi kwa yeri nandi. Mu mpimpa tayizi seka ha mutoto ku Camp militaire ya ba français, mpe tilumbu tia landa tayenda ku Suisse. Bu tatûla ku filiale ha kati-kati dia mpimpa bampangi ba komite ya filiale, milongi mia ku École de formation ministerielle na bakento bawu, batubwana na nsayi yayansoni, batuhana chocolat mpe batulambila bidia. Musamu wo watomo tu simba mutima.

Batutambika mwa ntangu ku Ghana mpe misamu bu miadzuna takâla ku Côte d’Ivoire, bavutu tu tambika kûna. Nsayi ya bampangi yatubakisa mu korela misamu mio mia mpasi, na muna nsobolo ya tisalu. Debbie na meno, tayizi bonga nzengolo yalembo bongela luzolo lwa bampangi ntiana tima tia mpamba-mpamba. Bu tomo tala, ntangu zo za mpasi zayizi bâ formasio mu bungu dia beto.

KU MOYEN-ORIENT

Mu 2006 timvuka tikwarisaka tiatutambika ku Moyen-Orient. Kûna mpe misamu mia môna mieri tu kêlaka, mazu ma môna na bikulu bia môna. Misamu miamingi taketi longoka ku mbuka yo yeri na nkwamusu zazingi mu bungu dia politike na mabundu. Tayizi zolo mu mona bimvuka biabingi bieri mu mazu ma swaswana mpe tayizi bakula ti, tulendi bâ mu bumosi beto bansoni tamana landa lutwalusu lwa Yehova. Yangalala tuyangalaka mu bampangi, mu bungu ti babingi ha kati diawu bayizi telamana na butindi bwabwansoni nkwamusu, za makanda mawu, za ndiku zawu, na za bantu beri ba zungirilaka.

Mu 2012 tayenda ku lukutakanu lwa nzitukulu lwabâ ku Tel Aviv ku Israël. Tûka Pentekote 33, yeri mbala ya ntete ku nsi yo bantu babingi mu kanda dia Yehova bavukana mu mpila yo. Musamu wa nzitukulu wabâ!

Mu ntangu yo batutambika ku nsi yi beri lembo tambulaka tisalu tieto. Tanata ndambu mikanda, tasamuna ku nsi yo mpe tayenda ku tukutakanu twa tunene tu bayizi sa mu bikunku bia fioti-fioti. Bikunku bia ba militere na barikade zazingi zeri ko, kâ mu tidzunu tweri bu tweri kwe yende mu mansweki na mwa bisamuni biakaka.

TUVUTULU KÂLA KU AFRIKE

Mu 2013 tayizi baka affectation yeri ya swaswana na affectations zita toko baka—batutambika mu sala ku filiale ya Congo Kinshasa, nsi yena ya yinene mpe ya toma, ye na bumputu bwabwingi mpe ya bwabana na mizingu miamingi. Ku mbatukulu tatâ: “Afrike ya tuzebi, mpe bakubama twena.” Kâ misamu miamingi tafweti longoka, nsungula bu taketi sa nzietolo ku mbuka zalembo bâ na nzila. Tayizi tûla mabanza meto mu misamu miamingi mia mbote miabâ kûna, ntiana tifu tia korela na nsayi ya bampangi ntono mbaya, na luzolo lwawu mu tisalu tia samuna mpe na ngolo ziberi sarilaka mu kwenda ku tukutakanu na ku tukutakanu twa tunene. Na lubakusu mpe na tusakumunu twa Yehova tayizi mona mu meso meto bwe tisalu tia samuna tia kurila. Malongi mamingi tayizi baka mu tisalu tieto tia ntangu zazansoni ku Congo. Tayizi bâ mpe na ndiku zazingi zayizi bâ kanda dieto.

Ku nsuka ya muvu wa 2017, tayenda ku Afrique du Sud. Mu filiale zazansoni zita sarila, yo ni filiale ya yôka bunene. Ni bu sa ti tisalu tia ku betele tia môna tieri kwe beto, kûna mpe misamu miamingi tafweti longoka. Kâ, misamu mita longoka mu ntama miatomo tu bakisa. Bampangi bayizi korela nkwamusu tûka mivu miamingi ba tutomo zoloko. Musamu wa nzitukulu wena mu mona kanda dia ku Betele disalaka mu bumosi ntono mawa (race) na bikulu bia swaswana. Tusakumu twa tidzunu tia Yehova mbo tumonekaka mu ntangu kanda diandi bu dilwataka timuntu tia môna mpe bu disarilaka mitieno mia Bibila.

Mvula bu zita kwe yôke, Debbie na meno tayizi baka affectations za tôma, tayizi longoka bikulu na mazu ma môna mpe ma swaswana. Ntangu zazansoni ka weri’â musamu wa fioti ko. Kâ mu nzila ya organizasio’andi mpe na bampangi, tayizi mona luzolo lwa kwikama lwa Yehova. (Mik. 144:2) Lukwikulu lwe neto ti formasio yi tabaka mu tisalu tia ntangu zazansoni ya sa ti tabâ bisari bia mbote bia Yehova.

Mpila ya kundongesela bibuti biani ya nitomo zoloko, na lubakusu lwa mukento’ani Debbie, mpe na bifwani bia mbote bia bampangi mu kanda dieto dia timpeve mu nza yayansoni. Bilumbu bu bita kwe yôke, bakubama twena mu tatamana mu longokaka malongi ma tu hanaka Mulongi’eto wa Wunene.