Mikanda mu bungu dia Mukanda wa lukutakanu lwa Luzingu na tisalu
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
4-10 SEPTEMBRE
BIMVWAMA BIA ZU DIA NZAMBI | ESTERE 1-2
“Sarila ngolo mu bâ wa kuluka ntiana Estere”
w17.01-F 25 par. 11
Lendi tatamana mu bâ wa kuluka mu ntontolo
11 Kuluka kweto kulendi kota mu ntontolo bu batusîkaka. Banza nti Estere kasa luzingu lwandi bu lwayizi soba. Yandi wa nkatika wa toma wabâ mpe bayizi tomo mu kipa mvula ya mukaka ngatu kavutu bâ wa toma. Bilumbu biabiansoni na bakento ba ku nsi ya Perse beri tomesaka nitu ngatu mutinu kabasola. Kâ, yandi watatamana mu bâ na buzitu mpe keri’â tsatsaka ko. Estere ka yizi’â bâ na lulendo ko ni bu sa ti bamusola ngatu kabâ mukento wa mutinu.—Estere 2:9, 12, 15, 17.
ia-F 130 par. 15
Yandi wanwanina kanda dia Nzambi
15 Ntangu bu yituriri ngatu Estere kamoneka ha meso ma mutinu, nswa we nandi wasola tima ni tima ti kalwata, kampe mu bâ wa nkatika wa toma. Na kuluka kwakwansoni, bima kwa bita mu hana Hegaye kata bonga. (Estere 2:15) Kampe bakuri ti bâ wa toma ka wufweni’â ko kwa mu bâ mukento wa mutinu. Ku nzo ya timfumu, tifu tia kuluka nkatika ntalu tiena. Ngano mpemba ye nandi?
w17.01-F 25 par. 12
Lendi tatamana mu bâ wa kuluka mu ntontolo
12 Tifu tia kuluka beto tibakisaka mu bâ na ndwatulu, mpila ya monekena na ndiatulu ya mbote na yi delakane. Tuzebi ti ka tusimbaka mitima ko, bu tutisikaka na bu tutilwonaka, kâ bu tusongelaka “mpeve ya bulembami na ya tidzunu.” (Tanga 1 Piere 3:3, 4; Yer. 9:23, 24) Tala ti lulendo lwe neto mu mutima’eto, mbo lumoneka mu nsalulu zeto. Mu tifwani tulendi tâ ti madema makaka me neto, nsangu zakaka ze neto, peleko penepene twena na mpangi ze na madema. Kâ mpe tulendi bangula misamu ntiana beto tabakiri mabanza mango, peleko beto kaka kwa tasariri tisalu tiango. Mu musamu wu mpe, Yezu tifwani tia mbote katusisila. Misamu miamîngi verse za Matsonoko ma Hebre zabâ peleko mabanza ma Matsonoko ma Hebre. Na kuluka kwakwansoni wazonzela mu mpila yo mu songela ti misamu mi keri tâka, ka miatûka mu mayela mandi na mu ndwenga zandi ko, kâ kwe Yehova mieri tûkaka.—Za 8:28.
Bimvwama bia timpeve
Ngano wa wazaba?
Bantu balongokaka misamu mia ntama bayizi bukila matsonoko meri zonzelaka bakala dimosi dieri na nkumbu Marduka (Mu Lari Mordekaye). Yandi mfumu yabâ, kampe comptable yeri ku Shushan. Arthur Ungnad, watomo longoka binsamu bia ku Orient, watsoneka ti bitsono bio bia cunéiforme bieri “tidimbu tia timosi tilembolo mu Bibila mpe tizonzelaka Mordekaye” mu ntama.
Tûka ntangu ya tsoneka Ungnad rapore’andi, bantu balongokaka misamu mia ntama bayizi bangula matsonoko ma cunéiforme ma Baperse babingi. Mu kati mwe na tablettes za Persepolise (mumvuka wa Perse), zi babûkila ha mbuka ya mwangana yi beri lundilaka bimvwama, ka mala ko na bibaka bia mumvuka. Tablettes zo batsoneka zo mu ntangu Kizersese Ier yi keri yâlaka. Mu zu dia Ba-Elamite batsoneka zo, mpe nkumbu zazingi ze mô ze mpe mu buku dia Estere.
Tablettes zazingi za Persepolise ze na nkumbu ya Marduka, weri titsoniki tieri salaka ku nzo ya mutinu ku Shushan mu ntangu yeri yâlaka Kizersese Ier. Mu tablette yimosi mbo bazonzelaka Marduka ntiana muntu weri bangulaka. Musamu wo mbo wudelakanaka na mpila Bibila yi dizonzelaka Mordekaye. Ku nzo ya mutinu Asierise (Kizersese I) mpe mazu yôka mole keri zonzaka. Mordekaye mbo keri vulu zakalaka ha mwelo wa nzo ya mutinu ku Shushan. (Estere 2:19, 21; 3:3) Mwelo wo weri ntiana nzo ya zangama, mpe bisari bia nzo ya mutinu ni hô beri sarilaka.
Misamu miamingi mia Marduka wu bazonzelaka mu tablettes midelakanaka na mia Mordekaye wu bazonzelaka mu Bibila. Bazinga mu ntangu na mbuka yimosi, mpe mbo beri salaka tisalu timosi ha mbuka mosi. Misamu mio miamiansoni midelakanaka milendi songela ti, misamu miabukila ba-archéologues mbo mimonekesaka Mordekaye wu bazonzelaka mu buku dia Estere.
11-17 SEPTEMBRE
BIMVWAMA BIA ZU DIA NZAMBI | ESTERE 3-5
“Bakisa bantu bakaka mu tomo sarila lenda diawu”
it-2-F 345 par. 5
Mordekaye
Yandi wakala mu kondama ha matu ma Hamane. Ha manima, Asierise wasola Hamane Mu-Agagite mu bâ mfumu mpe watuma kwe bô babansoni beri ha mwelo wa mutinu mu kondama ha matu ma bakala dio, mu mu zangula. Mordekaye wakala mu bungu ti Muyuda. (Es 3:1-4) Mu bungu ti Muyuda, musamu watuma Mordekaye mu kala wusongele ti ni mu bungu dia tindiku tiandi na Yehova kasila bo. Yandi wabakula ti kondama ha matu ma Hamane ka bwaketi’â bâ kwa buzitu bwa mpamba ko bu bahanaka kwe muntu we na timfumu, ntiana bweri saka bala ba Israele. (2Sa 14:4; 18:28; 1Mi 1:16) Misamu miamingi miaketi tuma Mordekaye mu lembo kondama ha matu ma Hamane. Kampe Hamane Musi-Amaleke wabâ, mpe Yehova Yandi beni watâ ti muzingu kaketi nwana na Amaleke “mbandu batêle mbandu.” (Ndu 17:16; tala HAMANE.) Buna Mordekaye keri’â kota misamu mia politike ko, kâ kwikama kwandi keri songelaka kwe Nzambi.
it-2-F 345 par. 7
Mordekaye
Dema diandi mu nkûlulu ya Israele. Bu kayizi zaba nzengolo yeri tumaka mfukulu ya Bayuda babansoni ba ku timfumu tia Baperse, Mordekaye wayizi bâ na lukwikulu ti Estere wayizi ba mukento wa mutinu mu ntangu yo, mu bungu dia nkûlulu ya Bayuda. Yandi wamusongela dema dia ngolo diabâ nandi mpe wamulomba kadinga bweso na lubakusu lwa mutinu. Ni bu sa ti watûla luzingu lwandi mu mpasi, Estere watambula mu yirika musamu wo.—Es 4:7–5:2.
ia-F 133 par. 22-23
Yandi wanwanina kanda dia Nzambi
22 Estere bu kawiri musamu wo, bunkuta bu tomono mu baka. Timinu tiandi ka tieketi kota mu ntontolo ko mu mpila yo. Mvutu yi kata hana kwe Mordekaye yisongele ti bunkuta bwe nandi. Yandi mu bamburi musiku wa mutinu. Wô monekena mutinu yandi ka batikisi balendi mu honda. Kâ lendi vuka tala ti mutinu mu songele muhangu’andi wa ore. Ngano Estere lendi kekolo ti mutinu kamufwila tiari? Yandi tomono zaba ti bakala diandi ka lemvokela bukolo bwa Vasti ko. Yandi tomono tâ kwe Mordekaye ti bilumbu 30 biyôkele mutinu yandi ka batikisi. Ngano yandi ka siri’â na bweso bwa mfumu ko yikwe sobe mabanza soba buna. Misamu miamingi mitatuma Estere mu tiyula biyuvu bio.—Estere 4:9-11.
23 Na lukwikulu lwalwansoni, Mordekaye heni mvutu kwe Estere mu yika ngolo timinu tiandi. Yandi mu têlele ti tala ti ka siri’â tima ko, mvukulu ya Bayuda mbo yikwiza mu mpila yakaka. Kâ bwe kalendi sa mu vûka tala ti kwamusu yiyikama ngolo? Diangana, Mordekaye songele timinu tiandi tia ngolo mu Yehova, Nzambi yilungisaka makani mandi na yisa ti kanda diandi ka difukandi. (Yos. 23:14) Buna Mordekaye wayula kwe Estere: “Nani zebi tala ti ka mu bungu dia ntangu ya mpila yi’â ko nge wayikiri mutinu wa mukento?” (Estere 4:12-14) Mordekaye nkatika lukwikulu lwe nandi mu Yehova. Ntia tifwani tia mbote mu bungu dia beto?—Bin. 3:5, 6.
Bimvwama bia timpeve
kr-F 160 par. 14
Nwana mu bungu dia timpwanza tia nsambululu
14 Ntiana Estere na Mordekaye mu mbandu’awu, lumbu ti kanda dia Yehova nwana dinwana mu kunda Yehova mu mpila yi kazololo. (Estere 4:13-16) Ngano lendi hana lubakusu mu musamu wo? Yee. Bu vulu sambilaka mu bungu dia mpangi zimonaka mpasi mu bungu dia misiku mikondolo buderede. Tusambulu twaku nkatika lubakusu twena kwe bawu. (Tanga Zaki 5:16.) Ngano tulendi tuma Yehova mu sa tima? Misamu mi tunungaka ku tribinale timbangi tiena tia tinene!—Ebr. 13:18, 19.
18-24 SEPTEMBRE
BIMVWAMA BIA ZU DIA NZAMBI | ESTERE 6-8
“Malongi mu bungu dia nzololo ya mbote”
ia-F 140 par. 15-16
Yandi wasarila ndwenga, butindi, mpe watûla luzingu lwandi mu mpasi
15 Mu bungu Estere luvivululu lwa bâ nandi, bu kakêla tilumbu tiakaka mu tâ ndombolo’andi kwe mutinu, Hamane wabaka ntangu mu kubika mfukulu ya yandi beni. Nani zebi tala ti ka Yehova ko wasa ti mutinu kalembana tolo? (Bin. 21:1) Ka tuta yituku ko mu mona ti Bibila beto dilombaka “mu tatamana mu kêla Nzambi”! (Tanga Mika 7:7.) Tala ti tukêlele Yehova, mpila yi kayirikila misamu mieto yilendi yôka mpila yi tuta kekoloko.
Yandi wazonza na butindi
16 Estere ka tazolo ko mu vutu tomo kêlesa mutinu. Ku salaka dia nzole fweti mu têla miamiansoni. Kâ ngano bwe kasa? Mutinu wuta mu hana bweso bu kata mu yula, ngano ndombolo’andi ni ye. (Estere 7:2) Ntangu ya zonza yifweni.
ia-F 140 par. 17
Yandi wasarila ndwenga, butindi, mpe watûla luzingu lwandi mu mpasi
17 Kampe Estere lusambulu kata sa ku nsi’â mutima ntete katâ: “Tala ti bweso bwe nani ha meso maku, ô mutinu, mpe tala ti bubote bwena ha meso ma mutinu, vûkisa luzingu lwani mpe vukisa luzingu lwa bantu ba kanda diani.” (Estere 7:3) Nzonzolo’andi yisongele ti mabanza ma bakala diandi ma kazitisaka. Ntia luswaswanu na Vasti, mukento wa ntete wa mutinu. Bambuka ti ni yandi wafwisa Asierise nsoni! (Estere 1:10-12) Musamu wakaka, Estere kata semba mutinu ko bu kasiri lukwikulu lwandi mu Hamane. Kâ yandi kwe mutinu kata lomba mu kengerela luzingu lwandi.
ia-F 141 par. 18-19
Yandi wasarila ndwenga, butindi, mpe watûla luzingu lwandi mu mpasi
18 Kampe Asierise tomono susumuka mpe tomono yituku mu ndombolo yo. Nani ta zolo yirika musamu wa mbi kwe mukento’andi? Estere vutulu tâ: “Bayizi tu teka meno na bantu ba kanda diani, ngatu batuzimbakasa, batuhonda mpe batufukisa. Tala ti batutekeleke kwa ntiana bangamba peleko bisari, buna mbo keti kuta. Kâ musamu wo wa mbi ka wufweti’â wayilama ko mu bungu ti mbo wutulumuna mpasi kwe mutinu.” (Estere 7:4) Bu kameni tomo tâ musamu, Estere vutulu tâ ti ka keti’â wazonzela ko tala ti kana kwa kwampamba kwa bêle mu ba teka mu bungamba, kâ mu bungu ti mfukulu ya bantu yena, yiketi nata mpasi zazingi kwe mutinu kalendi’â ka kuta ko.
19 Tifwani tia Estere misamu miamiangi tita tu longesa mu lenda dia wisa bantu. Tala ti fweti zonzela musamu wa mpasi kwe muntu wuzololo peleko kwe muntu we na timfumu, landa tifwani tia Estere; bâ na luvivululu, buzitu na bunsungu.—Bin. 16:21, 23.
Bimvwama bia timpeve
w06-F 1/3 11 par. 1
Mabanza ma nguri ma mukanda wa Estere
7:4—Bwe mfukulu ya Bayuda “yaketi bâ musamu wa mpasi kwe mutinu”? Bu kazonzela na bunsungu Bayuda ba baketi teka mu bungamba, Estere wasongela ti mfukulu’awu mpasi yaketi nata kwe mutinu. Mipata 10000 mia arza mia kanisina Hamane mu bungu dia bimvwama bia mutinu, ka miayôka bimvwama bi baketi baka ko tala ti bateka Bayuda mu bungamba. Buna mfukulu yo bu yaketi bâ, mbo yaketi tulumuna lufwa lwa mukento wa mutinu.
25 SEPTEMBRE –1er OCTOBRE
BIMVWAMA BIA ZU DIA NZAMBI | ESTERE 9-10
“Yandi wasarila timfumu tiandi mu bakisa bantu”
it-2-F 346 par. 1
Mordekaye
Buna Mordekaye yingase Hamane ha timfumu, mpe bamuheni mulunga wa mutinu wubasilaka biniemo mu mikanda. Estere watûla nzo ya Hamane mu lutumu lwa Mordekaye, nzo ya mu hana Asierise. Mutinu wahana nzila kwe Mordekaye mu tsoneka nzengolo yakaka yaketi hana nswa kwe Bayuda mu tinwanina. Mu bungu dia kanda dio, mbatukulu yabâ ya nkûlulu na ya nsayi. Mu timfumu tia Perse, bantu babingi basa tintwari na Bayuda. Tilumbu tia 13 Adar bu tiatûla, tieri lunganaka nzengolo zi beri bongakaka, Bayuda ba kubama babâ. Bamfumu bakaka babâ ku lweka lwawu, mu bungu ti Mordekaye mfumu kabâ. Ku Suze, mpaka zavutu sa tilumbu timosi tiakaka. Mu timfumu tiatiansoni tia Perse, mbeni yôka 75000 za Bayuda zafuka na bala 10 ba Hamane. (Es 8:1–9:18) Estere bu kamuhana nzila, Mordekaye walomba basaka malaki, muvu batêle muvu, mu bilumbu bia 14 na 15 bia ngonda ya Adar, “bilumbu bia Purime,” biaketi bâ bilumbu bia nsayi, bia malaki, bi baketi hanasana makabu na bi baketi kabila bamputu. Bayuda batambula malaki mango, mpe batuma bala bawu mu kembelaka malaki mo, na bô babansoni baketi bâ tintwari na bawu. Mordekaye, tilandi tia mutinu, bayizi mu hana buzitu bwabwingi kwe Bayuda, kanda diatihana kwe Nzambi, mpe watatamana mu sala mu bungu dia bubote bwawu.—Es 9:19-22, 27-32; 10:2, 3.
it-2-F 628 par. 4
Purime
Kani. Ni bu sa ti bantu bakaka batâka ti malaki ma Purime ma kembelaka Bayuda bwawu bu ka mena tintwari na nsambululu ko mpe vwandi diadingi mabâka, ka meri’â yôkelaka bo ko mu ntangu yi babatika mu kembela mo. Mordekaye na Estere bisari bia Yehova biabâ, mpe malaki mô, mu bungu dia mukembo wa Yehova beri ma saka. Tulendi tâ ti mvukulu ya Bayuda kwe Yehova yatûka, mu bungu ti musamu wo watulumuka mu bungu dia kwikama kwa Mordekaye weri sambilaka kwa Yehova. Kampe Hamane Mu-Amalekite wabâ, mpe Yehova waloka kanda dio mpe watâ ti wafwanakana bafukisa dio. Mordekaye wazitisa ntumunu ya Nzambi mpe wakala mu kondama ha matu ma Hamane. (Es 3:2, 5; Nd 17:14-16) Mpe misamu mia tâ Mordekaye kwe Estere (Es 4:14) misongele ti mu ngolo zakaka beri sikirilaka mu kûla Bayuda, mpe diêna dia sa Estere ntete kenda kamonekena mutinu mu sa ndombolo’andi ya ntete bu kamutikisa ku malaki, disongele ti lubakusu lwa Nzambi keri dingaka.—Es 4:16.
cl-F 101-102 par. 12-13
“Landa tifwani tia Nzambi” mu mpila yi sarilaka timfumu tiaku
12 Yehova wakubika minkengi mu twarisa timvuka tia Bakristo. (Bahebre 13:17) Babakala bo, timfumu tia ba hana Nzambi basarilaka mu bungu dia mbote ya bisari bia Nzambi. Ngano timfumu tio nzila tibahanaka mu tuma mpangi zawu mu ngolo? Kâni! Bakuluntu bafweti bongelaka dema diawu mu timvuka na kuluka kwakwansoni mpe bafweti zabaka ndilu zawu. (1 Piere 5:2, 3) Bibila ditêle kwe minkengi ‘bakipa timvuka tia Nzambi ti kasumba mu menga mwa mwana’andi.’ (Bisalu 20:28) Buna bafweti bongelaka muna muntu mu timvuka na bulembami bwabwansoni.
13 Banza’eti. Ndiku’aku ku lombele mu kipa tima ti kasubiri ntalu. Ngano ku tomo’â tia kipaka ko? Mpila mosi mpe, Nzambi wahana kwe bakuluntu dema dia kipa timvuka tiandi tia ntalu, mwe na bantu ba kafwanakasaka na bimeme. (Za 21:16, 17) Yehova tomono zolo bimeme biandi—ntiangu kasumbila bio ntalu na tima tiyôkele ntalu ha meso mandi, menga ma Mwana’andi wa wumosi, Yezu Kristo. Dieka bo bakuluntu ka bazimbakanaka musamu wo ko, ntiangu bakipaka na kuluka kwakwansoni bimeme bia Yehova.
Bimvwama bia timpeve
w06-F 1/3 11 par. 4
Mabanza ma nguri ma mukanda wa Estere
9:10, 15, 16—Mu bungu dia nti Bayuda balembo bongela bimvwama biangana? Bawu bayizi kala mu bungu ti kani diawu diabâ mu kengerela kanda dia Nzambi, kani badinga mu bâ mvwama.
2-8 OCTOBRE
BIMVWAMA BIA ZU DIA NZAMBI | YOBE 1-3
“Tatamana mu songela bunene bwa luzolo lwaku kwe Yehova”
w18.02-F 6 par. 16-17
Landa tifwani tia timinu na lutumamanu lwa Noa, Daniele na Yobe
16 Mpasi za korela Yobe. Yobe wabwabana na nsobolo za zinene mu luzingu lwandi. Ntangu yabâ kô, yandi ni muntu “wayôka bunene mu bantu babansoni beri bâka ku Este.” (Yobe 1:3) Yandi nkatika mwama yabâ, wa zabakana wabâ, mpe nkatika buzitu beri mu hanaka. (Yobe 29:7-16) Ntono, misamu mio, ka banza ko ti wayôka bantu bakaka peleko ka bâ na nsatu Nzambi ko. Diangana, Yehova wamutâ “tisari tiani,” mpe wavutu tâ: “Muntu wa kangama wena na wa sungama, wutinaka Nzambi, mpe wudiokaka mbi.”—Yobe 1:8.
17 Kâ mbala mosi, luzingu lwa Yobe lwatomo soba. Yandi wahombesa bima biabiansoni. Mu bungu ti nkatika tiari tiabâ nandi, Yobe wadinga mu fwa. Lumbu ti tuzebi ti Satana watulumuna mpasi zandi zazansoni. Yandi watâ ti Yobe Nzambi keri sarilaka na mabanza ma bwimi. (Tanga Yobe 1:9, 10.) Yehova ka bongela musamu wo mu nsaka ko. Bwe kaketi songela ti Satana ngungu yena? Bu kahana kwe Yobe bweso bwa songela ti wa kwikama wabâ, mpe mu luzolo lwalwansoni keri mu sarilaka.
w19.02-F 5 par. 10
Tatamana mu bâ wa kangama!
10 Satana misamu ni mio kwa kakwikisilaka muna muntu mu beto. Ngano bwe wuta ku tarila? Diangana, yandi katâka ti nge kutomono’â zolo Yehova ko, mpe mbo bika mu mu sarila mu vukisa luzingu lwaku. Buna, ka wena wa nkatika wa kangama ko! (Yobe 2:4, 5; Nza. 12:10) Nge bwe ta banza mu musamu wo? Ngano ka wuta ku fwemesa ko? Kâ banza’eti: Yehova lukwikulu lwalwingi lwe nandi mu nge, ntiangu kabikaka Satana kakotesa kangama kwaku mu ntontolo. Lukwikulu lwe nandi ti lendi tatamana mu bâ wa kangama, mpe ku heni bweso bwa songela ti Satana ngungu yena. Yandi kanisini mu ku bakisa. (Ebr. 13:6) Ntia bweso bwa bâ na lukwikulu mu Mfumu Yatomo Zangama ya nza! Ngano bakuri mu bungu dia nti kangama kweto kwe nkatika mfunu? Kangama kweto beto kubakisaka mu songela ti Satana ngungu yena, mu nwanina nkumbu ya Yehova, na mu yika moko mu mpila yi katwarisilaka. Buna, bwe tuyikila ngolo nzengolo’eto ya tatamana mu bâ ba kangama?
Bimvwama bia timpeve
Misamu mia mansukina mia tâ Yezu nti mitulongesaka
9 Ngano Yezu bwe katâ? Ntangu fioti ntete kafwa, Yezu wakawula ti: ‘Nzambi’ani, Nzambi’ani, nti [kundiyambirikiri]?’ (Mat. 27:46) Bibila ka dibangulaka ko mu bungu dia nti Yezu katêla bo. Kâ, tataleno nti tulendi longoka mu misamu mio. Yezu bu katâ misamu mio, ni mu lungisa mbikululu ye mu Mikunga 22:1. Misamu mio mitomono songela mpe ti, Yehova ka tûla “tikaku tikengerelaka ko mu tizunga” tia Mwana’andi. (Yobe 1:10) Yezu wabakula ti Tata’andi wabika bantu beri mu yinaka batomo tonta timinu tiandi tii ku lufwa. Ka kwena muntu ko weka bwabana na ntontolo za bwabana na Yezu. Misamu mi katâ misongele ti, misamu mi bamukwikisila miamunata ku lufwa, ka yirika mio ko.
9-15 OCTOBRE
BIMVWAMA BIA ZU DIA NZAMBI | YOBE 4-5
“Sa keba mu nsangu za mbi”
it-1 725 par. 17
Elifaze
2. Yimosi ya ndiku za zitatu za Yobe. (Yobe 2:11) Mutemanite, yandi kampe ni mwana wa Elifaze wa ntete wu bazonzele ha zulu. Buna muntu wa kanda dia Abrahame kabâ, mpe kanda babâ na Yobe. Yandi na bala bandi lukûta lwabâ nawu mu bungu dia ndwenga zawu. (Yer 49:7) Mu bantu ba batatu ‘bayizi bomba Yobe,’ Elifaze monekene ntiana muntu wuyôkele mfunu, mpe wuyôkele nsangu. Musamu wo wusongele ti kampe ni yandi wabâ mukuluntu mu babansoni. Mu bitini bia bitatu bia timoko na Yobe, ni yandi weri zonzaka wa ntete, mpe misamu miamingi keri tâka yôka bô bakaka.
w05-F 15/9 26 par. 2
Telamana mabanza ma mbi!
Elifaze bu kabambukila musamu wa nzitukulu wamuturila, Elifaze watâ: “Mpeve yayôka ha matu mani; mîka miani miatelama. Mpe [mpeve yango] yatêlama, kâ ka nalenda ko mu mu zaba; tifwani tiabâ ha matu mani; kwayizi dzuna, mpe ni nawâ zu.” (Yobe 4:15, 16) Ngano ntia mpve yasobesa mbanzulu za Elifaze? Misamu mia mbi mi katâ misongele ti mpeve yîna ka yabâ mazi ya sungama ya Nzambi ko. (Yobe 4:17, 18) Mpeve ya mbi yabâ. Buna, mu bungu dia nti Yehova kasembela Elifaze na ndiku zandi za zole bu batâ bungungu? (Yobe 42:7) Diangana, Elifaze wabika ti demo yasobesa mabanza mandi. Misamu mi katâ misongele mabanza malembo bâ ma delakana na mbanzulu za Nzambi.
w10-F 15/2 19 par. 5-6
Telamana nsangu za mbi zi yangasaka Satana
Satana wasarila Elifaze, wumosi wa babakala ba batatu bayizi monekena Yobe, mu tâ ti bantu ka bena na ngolo ko, bu kazonzela bantu ntiana “bô babâka mu nzo za tibuma.” Elifaze watâ kwe Yobe: “Bandu [diawu] mu mfumfuta diena! Bô ba balembo mwinaka mpasi mu diatuzula ntiana nselele. Tûka pari tii nkokela bawu bakosakasaka; mankululu bafukaka mpe muntu kâni kipaka wo.”.—Yobe 4:19, 20.
Diangana, Bibila beto difwanakasaka na “binzu bia mutoto,” ndonga za tibuma zilembolo ngolo. (2 Kor. 4:7) Tala ti ka twena na ngolo ko ni mu bungu dia masumu ma tabiarila. (Rom. 5:12) Mu ngolo za beto beni ka tulendi’â tatindila ntontolo za Satana ko. Kâ mu bungu ti Bakristo twena, ka twena beto kaka ko. Ntono bu tulembolo na ngolo, ntalu twena ha meso ma Nzambi. (Iza. 43:4) Musamu wakaka, Yehova mpeve santu’andi kahanaka kwe bô bamulombaka yo. (Like 11:13) Mpeve’andi yilendi tu hana “ngolo ziyôkele,” mpe mbo yitubakisa mu telamana mpasi zi tulumunaka Satana. (2 Kor. 4:7; Flp. 4:13) Tala ti tutelamane Diabulu “ba sikama mu timinu,” Nzambi mbo katusiamisa mpe mbo katuyika ngolo. (1 Pi. 5:8-10) Buna, ka tutînakandi Satana.
mrt-F 32 par. 13-17
Tikengerela nsangu za mbi
● Taluzula ntûkulu na mabanza me mu kati
Bibila bwe ditâka: “Taluzulakeno bima biabiansoni.”—1 Bisi-Tesalonike 5:21.
Ntete wakwikila tinsamu peleko wayangasa tio, ni bu sa ti bantu babansoni tia bata zonzela peleko tia yangana tiena mu zurnale, toko taluzula tala ti wa matieleka wena. Ngano bwe?
Toko taluzula tala ti ntûkulu ya nsungu yena. Media peleko organizasio zakaka zilendi yangasa nsangu za bungungu mu bungu dia ndandu za nkari’awu peleko za politike. Fwanakasaka nsangu zi lwâka na nsangu zakaka. Ntangu zakaka, ndiku zaku na kondo kwa waya, zilendi ku tambikila nsangu za bungungu mu e-mail peleko mu réseaux sociaux. Buna, ka lukwikilakandi nsangu ntete lwataluzula nkwikulu zawu.
Taluzulaka tala ti nsangu zango za matieleka zena. Dingaka bilumbu, bindimbu na misamu misingasaka nsangu zo. Tomo saka keba tala ti nsangu za mpasi bayirikiri mu mpila yilembolo mpasi peleko tala ti batsonekene mutu-diambu na kani dia lu tuma mu yirika musamu mpila eyi peleko mu mpila yakaka.
Bimvwama bia timpeve
w03-F 15/5 22 par. 5-6
Bêno ba kangama mpe nungeno ntinu za luzingu
Bâ mu organizasio ya mu nza yayansoni ya bisari bia matieleka, kulendi tu bakisa mu tomo bâ ba sikama. Ntia mpila lusakumunu mu bungu dia beto, mu bâ tintwari na timvuka tia nza yayansoni tia mpangi ze na luzolo! (1 Piere 2:17) Beto mpe tulendi bakisa mpangi zeto mu bâ ba sikama.
Taleno bwe Yobe, wabâ wa sungama, kabakisila bampwana’andi. Elifaze, yimosi ya ndiku zandi za bungungu, wayizi tâ: “Muntu ni muntu weri tâka kuba, nzonzolo’aku yandi yeri vumbulaka; mpe makoto meri kondamaka weri tindisaka.” (Yobe 4:4) Ngano nti tufweti sa? Muna muntu mu beto dema die nandi dia bakisa mpangi zandi za timpeve mu tatamana mu tisalu tia Nzambi. Mu mpila yi tukwe bêle na bawu, tulendi sarila misamu emi: “Tindiseno moko malembolo na ngolo, sikamaseno makoto mata teketa.” (Izaya 35:3) Buna, tabâ na kani dia tindisaka na dia yikaka ngolo mpangi yimosi peleko zole, ntangu zazansoni zi tubâka na bawu. (Bahebre 10:24, 25) Bu tubasikaka mpe bu tubatondaka mu ngolo zi basarilaka mu tâ Yehova nsayi, mbo wubabakisa mu tatamana mu bâ ba kangama na mu lenda mu dioka ntinu za luzingu.
16-22 OCTOBRE
BIMVWAMA BIA ZU DIA NZAMBI | YOBE 6-7
“Bu monaka ti luzingu lweka lwa nkatika mpasi”
w06-F 15/3 14 par. 9
Misamu mia nguri mia mukanda wa Yobe
7:1; 14:14—Ngano “tisalu tia ngolo” ni nti? Yobe tiari tiatingi tiabâ nandi, ntiangu kafwanakasa luzingu lwandi na tisalu tia ngolo. (Yobe 10:17, note) Mu bungu ti ntangu yiyôkesaka muntu mu ndiambu kawayaka yo ko—tûka lufwa tii ku mvumbukulu’andi kwe ba fwa—Yobe wafwanakasa ntangu yo na tisalu tia ngolo.
“Yehova . . . mbo kavukisaka bô bê ba nôka”
NTANGU zakaka, tulendi kwizi banza ti luzingu lweto lwa nkufi kwa lwena mpe bilumbu bieto bia “fuluka [bie] mu mpasi.” (Yobe 14:1) Ntiangu ntangu zakaka tubâka ba nôka. Bisari bia Yehova bia mu ntangu ya ntama biabingi mpe bieri bia nôka. Bakaka mpe badinga lufwa. (1 Ki. 19:2-4; Yobe 3:1-3, 11; 7:15, 16) Kâ Yehova ntangu zazansoni mbo keri ba tindisaka mpe mbo keri ba yikaka ngolo. Binsamu biawu batsoneka bio ngatu biatutindisa mpe biatulwengesa.—Rom. 15:4.
g-F 1/12 16-17
Bu tudingaka mu sukisa luzingu lweto
Ni bu sa ti mu mabanza ma nge musamu’aku ka wulendi’â wayilama ko, zaba ti ka wena nge kaka ko. Musamu wa tiari ni wena’eti, lumbu ti muna muntu nkwamusu kabwabanaka na zo. Bibila ditêle: “Biabiansoni biayiluku ka bita bika ko mu yawula ha timosi na mu mona mpasi ha timosi.” (Bisi-Rome 8:22) Hô nkatika bendo benzi ti kani kabwe musamu’aku ka wulendi’â wayilama ko, kâ vula vula misamu mia mikwizi tomaka. Ntete musamu wayilama, nti bilendi ku bakisa?
Zonza kwe ndiku yimosi ya yela yi silaka lukwikulu. Bibila ditêle: “Nkatika ndiku ntangu zazansoni yisongelaka luzolo, mpe mpangi yena yabutuka mu bungu dia ntangu za mpasi.” (Bingana 17:17) Bu kabâ na nkatika mpasi, Yobe wazibula mutima’andi. Luzingu lwandi bu “lwamusakula,” yandi watâ: “Nzololo namonekesa lwaka lwani mu bungu dia meno. Nzololo nazonzela tinkeni tia tilundi tiani!” (Yobe 10:1) Zonza kwe ndiku yimosi kulendi lembeka lwaka lwaku, mpe kulendi ku bakisa mu mwina misamu miaku mu mpila yakaka.
Tiyekola kwe Nzambi. Mu mabanza ma bantu lusambulu mbanzulu kwa lutindisaka, kâ Bibila ka ditâka bô ko. Mikunga 65:2 yitêle ti Yehova “wâka lusambulu,” mpe 1 Piere 5:7 yitêle: “Beno kafwilaka tiari.” Verse zazingi zonzonelaka mfunu ya tiyekola kwe Nzambi. Mu tifwani:
“Tûla lukwikulu lwaku mu Yehova mu mutima’aku wawansoni, mpe kusikirilandi mayela maku. Mu nzila zaku zazansoni mu banzila, mpe Yandi mbo kasungika nzila zaku.”—BINGANA 3:5, 6.
“Yandi [Yehova] nsatu za bô bamutînaka kalungisaka, mbila zawu za lubakusu kawâka, mpe bawu kavûkisaka.”—MIKUNGA 145:19.
“Lukwikulu lu twe na lo mu Yandi ni lwena’eti, tala ti tumulombele tima mu luzolo lwandi, beto kawâka.”—1 ZA 5:14.
“Yehova mala kena na minsa-mbi, kâ lusambulu lwa bankwa buderede kawâka.”—BINGANA 15:29.
Zonzela mpasi zaku kwe Nzambi mpe Yandi mbo kakuyika moko. Ntiangu Bibila ditutindisaka bu ditâka: “mu sileno mutima ntangu zazansoni [. . .] Mpe Yekoleno mitima mieno kwe Yandi.”—Mikunga 62:8.
Bimvwama bia timpeve
Wâ, longoka mu zaba mpe songela tiari tia mutima
10 Tulendi landa tifwani tia Yehova bu tukwe yêle mu bakula mpangi zeto. Longoka mu tomo zaba mpangi zaku. Zonza na mpangi zaku ntete lukutakanu lwabatika, zonza mpe na bawu ha manima ma lukutakanu, samunaka na bawu, mpe, tala ti bulendi bâ, ba tumisa ngatu lwadia. Bu sila bo, lendi yituku. Mu tifwani lendi kwizi bakula ti mpangi ya yikento yi banzaka ti ka zololo’â bantu ko, bu tomo tala ya nkatika ya yembama yena, mpangi ya yibakala yi banzaka ti luzolo lwa bimvwama lwe nandi, kâ nkatika ndiambu ye nandi, peleko kanda divulu tulaka mu ntangu yilembolo ya fwanana ku tukutakanu, bu tomo tala nkwamusu dita telamana. (Yobe 6:29) Wa matieleka, ka tufweti’â ‘takota misamu mia ngana ko.’ (1 Tim. 5:13, NWT) Kâ, bubote bwena ntangu zakaka mu zabaka misamu mitariri mpangi zeto na misamu mieka ba turila mu luzingu. Wulendi tu bakisa mu tomo ba bakula.
23-29 OCTOBRE
BIMVWAMA BIA ZU DIA NZAMBI | YOBE 8-10
“Luzolo lwa kwikama lwa Nzambi beto lukengerelaka mu bungungu bwa Satana”
w15-F 1/7 12 par. 3
Ngano lendi tomo tâ Nzambi nsayi?
Yobe misamu miamingi kabwabana na mio mi keri monaka ti ka miamudelakana ko. Ntiangu yandi kayizi tâ ti Nzambi keri’â mu belokelaka lwaka ko ni bu sa ti timinu tiabâ nandi peleko kâni. (Yobe 9:20-22) Yobe bunsungu bwingi bwa bâ mu yandi beni, ni keri songelaka ti wayôka Nzambi mu buderede.—Yobe 32:1, 2; 35:1, 2.
Ngano luzolo lwa kwikama lwa Yehova bwe luta zolo tâ kwe nge?
14 Luzolo lwa nkwikama lwa Yehova mu timpeve lukengerelaka. Mu lusambulu kwe Yehova, Davide watâ ti: “Nge tiswamunu tiani tiena; mbo kunkengerela mu mpasi. Mbo kunzungirila mu nkawululu za nsayi za nkûlulu. [. . .] Luzolo lwa kwikama lwa Yehova mbo luzungirilaka wô tûlaka lukwikulu lwandi mu Yandi.” (Mik. 32:7, 10) Ntiana bibaka bieri zungirilaka hata mu ntama, mpe bieri kengerelaka bantu, luzolo lwa kwikama lwa Yehova mbo lutuzungirilaka, mpe mbo lukengerelaka timpeve tieto mu misamu milendi kotesa kwikama kweto mu ntontolo. Luzolo lwa kwikama lwa Yehova mbo lumutumaka katubenda kwe Yandi.—Yer. 31:3.
Bimvwama bia timpeve
w10-F 15/10 6-7 par. 19-20
“Nani walenda mu zaba mabanza ma Yehova?”
19 Ntia malongi tuta baka mu “mabanza ma Yehova”? Tufweti bika Matsonoko masobesa mpila yi tubakurilaka mabanza ma Yehova. Kani kabwe, ka tufweti’â tafundisa Yehova ko mu mpila’eto yilembolo ya lunda ya mwinaka misamu, mitieno na mbanzulu zeto. Yobe watâ: “[Nzambi] kena muntu ko ntiana meno ngatu namuhana mvutu, ngatu tafundusu ha timosi.” (Yobe 9:32) Bu tubatikaka mu bakula mabanza ma Yehova, beto wutumaka mu tâ ntiana Yobe: “Taleno! Lweka kwa lwena lwa bisalu biandi, muningu kwa wawâkane mu bungu dia Yandi! Buna, nani lendi bakula mubamunu’andi wa ngolo?”—Yobe 26:14.
20 Bu tutangaka Bibila nti tulendi sa tala ti ka tuta tomo bakula mabanza ma Yehova ko mu verse yimosi? Buna, tufweti dinga mu mikanda mieto. Tala ti ka tubakiri’â mbangululu yidelakane ko, buna tabongela wo ntiana bweso bwa taluzula bunene bwa lukwikulu lweto mu Yehova. Tabambukaka ti verse zakaka beto zihanaka bweso bwa songela timinu tieto mu bifu bia Nzambi. Na kuluka kwakwansoni tufweti tambulaka ti ka tulendi tabakula misamu miamiansoni mi yirikaka Yehova ko. (Ekl. 11:5) Buna tusingase misamu mia tâ ntumwa Paulo: “Ô timvwama, ndwenga na luzabu lwa Nzambi, bia nkatika bia binene biena; mfundusu zandi mpasi zena mu bakula, mpe nzila zandi ka zilendi’â za zabakana ko! Mu bungu ti ‘nani walenda mu zaba mabanza ma Yehova peleko wayizi bâ mulongi’andi?’ Peleko ‘nani watoko mu hana ngatu kamuvuturila?’ Mu bungu ti ni Yandi wasala bima biabiansoni, mu nzila ya Yandi na mu bungu dia Yandi. Bika kakemboso mankululu. Amene.”—Rom. 11:33-36.
30 OCTOBRE–5 NOVEMBRE
BIMVWAMA BIA ZU DIA NZAMBI | YOBE 11-12
“Mpila zitatu za bakila ndwenga na za bakila zo ndandu”
w09-F 15/4 6 par. 17
Yobe wazangula nkumbu ya Yehova
17 Nti biabakisa Yobe mu tatamana mu bâ wa kangama? Diangana, ntete mpasi zamutûrila, Yobe tindiku tia mbote tiabâ nandi na Yehova. Ka kwena musamu ko wuta songela ti misamu mia mu kwikisila Satana ha meso ma Yehova mia kawâ. Kâ yandi wabonga nzengolo ya tatamana mu bâ wa kwikama. Yobe watâ: “Tii bu nifwa ka nibika ko mu bâ wa kangama!” (Yobe 27:5) Bwe Yobe kabêla na tindiku tia ngolo na Nzambi? Ntembe kâni, yandi wayizi tomo dimbitila mu misamu mi kawâ, mu mpila Yehova yi kakipila Abrahame, Izake, na Yakobe, babâ bantu ba kanda diandi. Yobe bu keri talaka bima bia sala Nzambi, Yobe lenda dia bâ nandi mpe dia bakula bifu bia Yehova.—Tanga Yobe 12:7-9, 13, 16.
Na Yehova, kani kabwe ka wena nge kaka ko
10 Sa bindiku na Bakristo bakaka ba kwikama. Sa bindiku na bantu ba mu timvuka balendi ku bakisa mu longoka misamu miakaka. Lulendi bâ na mvula peleko na ntûkulu za swaswana. Bibila mbo ditubambulaka ti ndwenga kwe “bantu ba nuna” zena (Yobe 12:12) Bantu ba nuna mpe balendi longoka misamu miamingi kwe ntwenia za kwikama ze mu timvuka. Davide weri ntwenia yôka Yonatane, kâ musamu wo ka wabakabakasa ko mu bâ na tindiku tia ngolo. (1 Sam. 18:1) Davide na Yonatane bahanasana lubakusu mu sarila Yehova ntono misamu mia mpasi. (1 Sam. 23:16-18) Mpangi ya yikento ye nkumbu Irina, mpe we yandi kaka Mbangi mu kanda diandi, têle ti: “Mpangi zeto zilendi tomo kwizi bâ kanda dieto dia timpeve peleko bampangi na bayaya. Yehova lendi ba sarila mu bâ kanda die neto nsatu.”
11 Sa bindiku bia môna ka wena musamu wa fioti ko, nsungula tala ti ba yembama twena. Ratna, we mpangi ya yikento ya yembama mpe yalongoka matieleka ntono nkwamusu, têle ti: “Nafweti bakula ti lubakusu lwa mpangi zani za timvuka lweri nani nsatu.” Wulendi bâ musamu wa mpasi mu zonzela misamu mie naku ku mutima kwe muntu wakaka, kâ bu mu zonzela mio, lulendi kwizi bâ nguria ndiku. Ndiku zaku zizololo zakutindisa mpe zakuyika moko, kâ we nawu wabazabikisa mu ntia mpila balendi ku bakisila.
12 Mpila mosi ya nguria ya mbote mu sa bindiku ni mu samunaka na Bakristo bakaka. Carol, wu tutokolo zonzelaka têle ti: “Nayizi baka ndiku zazingi za zibote bu ndieri vulu samunaka na mpangi za zikento na bu tweri saka bima biakaka mu tisalu tia Yehova. Mu mivu mialanda, Yehova wakumbakisa mu nzila ya ndiku zo.” Ntangu zazansoni, musamu wa mbote kwa wubâka mu sa bindiku na Bakristo ba kwikama. Yehova mbo kasarilaka ndiku za mpila yo mu ku tindisa mu ntangu yi bâka wa nôka, mu tifwani bu bâka na mbanzulu za bukaka.—Bin. 17:17.
it-2-F 851 par. 7
Ndwenga
Ndwenga za Nzambi. Ndwenga za lunga Yehova kwa we na zo. (Ro 16:27; Nz 7:12) Bâ na luzabu wuzololo tâ zaba misamu; mpe mu bungu ti Yehova ni Mvangi, ni yandi we “tûka ntangu zazansoni na mu ntangu zazansoni” (Mik 90:1, 2), zebi bima biabiansoni bi bafweti zaba mu nza, mpila yi bayirikila yo, bima bie mu kati, na misamu miayôka tii bwawu bu. Ni Yandi wahana misiku mitwarisaka bima bia mu nza, cycles, na mitieno mi sarilaka bantu mu yirika bima na misamu. Tala ti mitieno mio kâni ka baketi’â zaba ko bwe baketi sa mu yirika misamu. (Yobe 38:34-38; Mik 104:24; Bn 3:19; Yr 10:12, 13) Bu tomo tala, mitieno mio mia ndiatulu salu kwa miatiri kwe bantu mu bâ ba sikama, mu bakula misamu, na mu lenda luzingu lwawu. (Lb 32:4-6; tala YEHOVA [Nzambi ya mitieno mia ndiatulu].) Ka kwena tima ko tiyôkele mayela ma Yehova. (Iz 40:13, 14) Ni bu sa ti, ntangu zakaka, bima bilembolo delakana na mitieno miandi kahaninaka nzila, bilumbu bia ku matu mu lutumu lwandi biena, mpe mbo bilungana tintwari na luzolo lwandi, mpe misamu mi katâ “mbo milungana.”—Iz. 55:8-11; 46:9-11.
Bimvwama bia timpeve
w08-F 1/8 11 par. 5
Zonzaka na bantwenia
▪ ‘Ngano musamu wuswamaka mu nzololo wa bakulaka?’ Yobe 12:11 yitêle: “Ngano kutu ka ditaluzulaka nzonzolo ko, ntiana ludimi bu lubimbaka bidia?” Buna fweti “taluzulaka” nzonzolo ya mwana’aku. Bantwenia misamu mia nkabu bavulu tâka. Mu tifwani, mwana’aku kampe wulendi tâ: “Ntiana mwana fioti kumbongelaka ntangu zazansoni!” peleko “Kani kabwe kungwirikilaka ko!” Kani wasikamana kwa mu ntêlo ya “ntangu zazansoni” peleko ya “kani kabwe ,” misamu milembolo mia delakana, tambula ti nzonzolo yo ka yena bô ko. Ntêlo ya “Ntiana mwana fioti kumbongelaka ntangu zazansoni” yilendi zolo tâ “Mbenzi ti kuta kunkwikila ko,” mpe “Kani kabwe kungwirikilaka ko” yilendi zolo tâ “Misamu mie nani ku mutima nita zolo ku têla.” Sarila ngolo mu bakula misamu miswamaka mu nzonzolo.