1-3. a) Mbuzia nkizi zikwibuzyaga bantu ku kabamba ka lukuo? b) Madini meingi mekutendaga buni ku kabamba ka lukuo?

BIBLIA byatukasa idagano lya buno “lukuo talukaba lingo.” (Kulolesibwa 21:4) Mu sula za 5, twijigisizie buno kisansa kya bukuluzi kikatukasa kiziki kya kulama milyalya. Tondo lelo, banakantu bekukwa. (Musambazi 9:5) Ukinsa bantu beingi bekwibuzyaga bunee: “Kuni kukwendaga bakuzi?”

² Tukutundaga nunse kumona lwakulo lwa lubuzia lulo ndi twakwilwa n’umozi ku batundwa bitu. Tukwibuzyaga bunee: “Kuni kuenda? Ndi ekutumona? Ndi enatukasia? Ndi tukamumonako lingo busi bumozi?”

³ Madini meingi mekwakulaga mbuzia zezo mu nzila zatingana-tingana. Madini kishembe mekwigisya buno bantu basoga ndi bakua bekwendaga mwigulu nu babi ku keija ka lusungyo. Nu mango madini mekutenda buno, ndi muntu akua, nti ese musumbu nu nti enda kulama na bantu ba kikanga kyage bakule wakalazi. Nu mango madini mekutendaga buno, kuzinda kukua, muntu nti asungibwa nu nti abutwa lingo na ungo mubili, wa muntu aba wa nyama.

4. Madini mansania mekutendaga tugu kitondo kimozi ku kabamba ka lukuo. U kikizi?

⁴ Meigisya ma madini ku kabamba ka lukuo matingana-tingana. Tondo mekutendaga tugu kitondo kimozi kya buno, ndi muntu akua, kuli kintu mweli kikusigalaga mu kalamo. Ndi bubo buli bulili?

KUNI KUKWENDAGA BAKUZI?

5, 6. Kuni kukwendaga bakuzi?

⁵ Yehowa izi kikutubasélaga ndi twakua. Atubula buno, ndi muntu akua nti u kuzinda kwa kalamo kage. Ndi muntu akua nti ntekulama lingo. Kasi ndi muntu akua, lutundo lwage nu makengelo mage nti mazimina, tamekwendaga kulama kungo.a Gakua muntu, ntenamona lingo, ntenungwa lingo nu ntena kengela lingo.

⁶ Mukota Solomono asanzile buno bakuzi “tabeizi kena.” Bakuzi tabenatunda aba tabenaba na lusombo. “Mu nsinda [. . .] tamuli mulimo, aba ikengelo, aba menge, aba bumenyinino.” (Sanzula Musambazi 9:5, 6, 10.) Nu mu Nimbo 146:4, Biblia byatenda buno, nkungu zakua muntu, “makengelo mage” nti mazimina.

BYATENDILE YESU KU KABAMBA KA LUKUO

7. Bikizi byatendile Yesu ku kabamba ka lukuo?

⁷ Lazaro abezaga mwida (kilemba) wa Yesu. Gakwile Lazaro, Yesu abwide baséngwa bage bunee: “Kilemba kyeitu Lazaro eiyombekile, tondo nkwenda kumuyukya.” Gano, Yesu ntatundaga kutenda buno Lazaro azombama. Kusila kwa nkungu nkeke, atendile bunee: “Lazaro akule.” (Yoana 11:11-14) Kasi, Yesu aléngémanizie lukwo na kabwebwe (tulo). Ntatendile buno Lazaro abezaga mwigulu, aba abezaga na bantu ba kikanga kyage babezaga bese bakua. Ntatendile lingo buno Lazaro abezaga mu keija ka lusungio. Nu ntatendile buno Lazaro abutilwe lingo mu lungo lukita lwa mubili. Lebelebe, Lazaro abezaga anga iyombeka. Mango masanzo ma Biblia mekuléngémania lukuo na kwiyombeka tulo. Biblia byatenda buno gabamwitile, Sitefano “iyombekile mu lukuo.” (Misako 7:60, NWT) Musengwa Paulo asanzile nuwe buno bakristo beingi “biyombekile mu lukuo.”​—1 Bakorinto 15:6, NWT.

8. Buni butwamenya buno Yehowa ntabumbile bantu buno bakue?

⁸ Gaabumbile Adamu nu Eva, ndi Yehowa atundaga buno bakue busi bumozi? Nu kilo! Ababumbile buno balame milyalya mu lukita lwa mubili lwasililila. Ukinsa anubakasile nkasa za kulama milyalya. (Musambazi 3:11) Babuti tabekutundaga bana babo bakunguke nu bakue. Unu bukubezaga Yehowa. Tondo, ndi Yehowa atubumbile buno tulame milyalya, kabamba ka buni léno tukukuaga?

KABAMBA KA BUNI TUKUKUAGA?

9. Kabamba ka buni mulembe wakasile Yehowa ku Adamu nu Eva tawabezaga mubibu?

⁹ Mu isoa lya Edeni, Yehowa abwide Adamu bunee: “Unavwama kulia biguma bya miti insania zili mu isoa, tondo ntulie ku biguma bya muti wa kumenya bubi nu busoga, kubuno ku busi buukalia kubyo, lebelebe ukakua.” (Kulinga 2:9, 16, 17) Mulembe wozo wabezaga bwase nu tawabezaga mubibu kuguanza. Lingo, Yehowa u watungananine kusombolela Adamu nu Eva bili bisoga nu bili bibé. Songo baanzile Yehowa, benalosizie buno bamukutizie nu bamonine binsania byabakasile byabezaga bya kilemanizio.

10, 11. a) Buni bwengeledwe Eva na Satana? b) Kabamba kakizi bitondo byakitile Adamu nu Eva byabezaga bibé nunse?

¹⁰ Kitondo kya kwinia mutima u buno, Adamu nu Eva basombwede kutaanza Yehowa. Satana abuzizie Eva bunee: “Lebelebe ndi Kalaga amubwide bunee: ‘Tamulie ku biguma bya miti insania z’isoa?’” Eva amwakwide bunee: “Tunavwama kulia biguma bya miti z’isoa, tondo ku biguma bya muti guli munkantini mw’isoa, Kalaga atendile bunee: ‘Tamulie biguma byago aba tamwitubye kugo, munavwa kukua.’”​—Kulinga 3:1-3.

¹¹ Satana atendile léno bunee: “Tamunakua! Tondo Kalaga eizi buno busi bumukalia ku biguma bya wozo muti [. . .] mwabe anga buli Kalaga kumenya bubi nu busoga.” (Kulinga 3:4-6) Satana atundile kutitikizia Eva buno enisombolela wenyene bili bisoga nu bili bibé. Nu amwengelede ku binabaside gatananzile Kalaga: amubwide buno ntenakule. Ububo, Eva alide kiguma nu akasile nuwe Adamu kyage kiguma. Adamu nu Eva bamenyile buno Yehowa ababwide buno tabalie biguma. Tondo basombwede kutaanza gozo mulembe wabezaga bwasé nu uteli mubibu. Gabalide biguma, tabalosizie lwanzo kw’Isebo wiyala lutundo. Nu tabasegile isigililo ku bibakitile!

12. Buni bwijungwile Yehowa, gamonine buno Adamu nu Eva tabamwanza?

¹² Yehowa ijungwile bubi nunse kumona buno Adamu nu Eva tabamulosizie lwanzo! Tulisye musumo: Wakita mpumba zobe zinse kwa kukuzia mwana wobe wa mulume nu wamukazi. Tondo baguna nu bakita bwengukana na biwatundaga bakite. Unijungwa buni? Lebelebe unijungwa bubi nunse.

13. Yehowa abwide Adamu bunee: “Ukasubya ku mukungu lingo.” Bubo bwisulilwa buni?

¹³ Kwa kutanza Kalaga, Adamu nu Eva bazimizizie kiziki kya kulama milyalya. Ukinsa Yehowa atendile ku Adamu bunee: “Uli mukungu, nu ukasubya ku mukungu lingo.” (Sanzula Kulinga 3:19.) U kutenda buno Adamu enabede lingo mukungu. Bubo bunabede anga Adamu abezaga ntebumbwa. (Kulinga 2:7) Kusila kwaga, akule: ntabezaga lingo ko.

14. Kabamba ka buni tukukuaga?

¹⁴ Songo Adamu nu Eva baanzile Kalaga, benalamile aba ono lelo. Tondo kwakutaanza, baagile nu kuzinda bakule. Bwagi buli anga lusambo lunene lutwapienine kutuka ku babuti bitu batangi Adamu nu Eva. Tubansania tukubutwaga bagi, unukinsa tukukuaga. (Baroma 5:12) Tondo ta ntundo za Kalaga ku banakantu. Ntalagile aba busi bumozi buno banakantu bakue. Unukinsa Biblia byatenda buno lukwo luli “mwiti.”​—1 Bakorinto 15:26.

KUMENYA BULILI KWATUKANDULA

15. Kabamba kakizi tunatenda buno kumenya bulili ku kabamba ka bakuzi kwatukandula?

¹⁵ Kumenya bulili ku kabamba ka lukuo kwatukandula ku makengelo ma buza ku kabamba ka bakuzi. Biblia byatenda buno bakuzi tabekungwa lubaba aba tabenongoa. Tatunezezya nabo nubo tabenezezya na beiswe. Tatunabakasya nubo tabenema kutukasya. Tatwatunganana kubakua boba kubuno tabe na bubi bubenatukitila. Aba bubo, madini meingi mekwigisya buno bakuzi bekulamaga kungo nu tunabakasya kwa kubalégéla bikulo ku bakulu ba madini buno babasegele ku Kalaga (anga kwakubakitila misa nu kubakitila kisagulo kya nsanza). Tondo tatukwengelelwa na buza gatwamenya bulili ku kabamba ka bakuzi.

16. Madini meingi mekwigisyaga buza bukizi ku kabamba ka bakuzi?

¹⁶ Satana ekukambya madini ma buza kwa kutwengelela nu ekutunda tukatizye buno bakuzi bekulamaga. Madini kishembe mekwigisya buno, ndi muntu akua, kuli kintu mweli kitekukuaga kikusigalaga mu kalamo. Ndi ubukwigisyaga idini lyobe? Aba likwigisyaga bulili bwa Biblia ku kabamba ka bakuzi? Satana ekukita bantu bakatizye buza, buno tabasigelele Yehowa.

17. Kabamba ka buni meigisya ma keija ka lusungyo meli kulinga Yehowa?

¹⁷ Bikwigisyaga madini meingi, bikwinia mutima nunsengania. Anga buno, madini meingi mekwigisya buno bantu babi bekagya milyalya ku keija ka lusungio. Buza bubo buli kulinga Kalaga. Yehowa ntenasiga bantu basungibwe mu lukita lulo! (Sanzula 1 Yoana 4:8.) Tukate gono musumo: muntu kishembe ekusungya mwana wage kwa kumususika maboko ku keija. Buni bu unamumona? Lebelebe unamumona buno eli mwiti. Nu ntunatunda kuungwa ku musagu wage lingo. Unububo bukutundaga Satana tumone Yehowa buno eli mwiti!

18. Kabamba ka buni tatwatunganana kukua bakuzi boba?

¹⁸ Mango madini mekwigisya buno gekukuaga bantu bekugalukaga basumbu. Mekwigisya buno twatunganana kukua basumbu boba nu kubalosia lwanzo kubuno benaba biida bitu bili na magala aba benaba bitamba (biti) bitu babi nunse. Bantu beingi bekukatizya buza bubo. Bekukua bakuzi boba, unukinsa bekubakumbaminaga kuteli kukumbamina Yehowa. Tondo ntwibilile buno: bakuzi tabizi kena. Kasi ntubakue boba. Yehowa eli Mubumbi weitu nu eli Kalaga wa lebelebe. Kasi tatwatunganana kukumbamina bango, tondo we wenyene tugu.​—Kulolesibwa 4:11.

19. Kumenya bulili ku kabamba ka bakuzi kwatukasa nkoga nkizi?

¹⁹ Kumenya bulili ku kabamba ka bakuzi kwatukandula na buza bukwigisya madini. Nu bulili bubo bwatukasia kumenya malagi masoga ma Yehowa ma nkungu zikuvwa.

20. Twatendele kikizi mu sula zalemba?

²⁰ Kuse kwatinga miaka neingé, gabuzizie Yobu mukambi umozi wa Kalaga, bunee: “Ndi muntu akua, ndi analama lingo?” (Yobu 14:14) Bunakulungana buno mukuzi alame lingo? Mu Biblia, Yehowa atukasa lwakulo lusoga nunse. Twamenye lwakulo lwa lubuzia lulo mu sula zalemba.

1-3. a) Tubansania tuli bakandwa ba kikizi? b) Buni bwatukulule Yehowa ku lukuo?

KENGELA tangi bubuno: Wasungibwa ku bwiti buutakitile. Bakubeka mu kikando kalamo kobe kansania. Ntuli na kilemanizio buno ukakandulwa. Ntuli na kilemanizio ku nkungu zikuvwa, nu takuli kiunakita lingo. Kuzinda, wazimizia kilemanizio kinsania. Tondo, busi bumozi wungwa buno kuli muntu kishembe unakukandula nu alaga buno akukasie! Unijungwa buni?

² Tubansania tuli bakandwa ba lukuo. Tatuli na butunakita kwa kuténa lukuo. Tondo Yehowa enatukulula ku lukuo. Nu alagile buno, mwiti witu “muzinda” “kuzikibwa” eli lukuo.​—1 Bakorinto 15:26.

³ Kengela busi buntukakua lingo lukuo boba. Kitondo kyatubobelezia nunse! Tondo Yehowa ntekazindya tugu lukuo, ekasubizia lingo bakuzi ku kalamo. Kengela bwisulilwa bwa kitondo kikyo ku gulé. Yehowa alaga buno “kisi kyayukye babo bakule” bekasubya lingo mu kalamo. (Isaya 26:19) U kikumanwa na Biblia “iyukilo kutuka ku bakuzi.”

GAKUA MUTUNDWA WEITU

4. a) Kikizi kinatubobelezia gaba umozi ku bantu ba kikanga kitu aba mwida witu akua? b) Sola miina ma biida ba Yesu.

⁴ Ndi muntu umozi wa kikanga kitu aba mwida witu akua, tukuungwaga kabebe nunse mu mutima nu nti twatamba nunsengania. Tatunema kumusubania lingo ku kalamo. Tondo Biblia byatubobelezia nunse. (Sanzula 2 Bakorinto 1:3, 4.) Tulole léno musumo umozi walosia buno Yehowa nu Yesu bekutunda lebelebe kusubania batundwa beitu bakule ku kalamo. Yesu endaga kutabangela Lazaro nu babeto bage, Marta nu Maria. Babo bantu basatu babezaga biida ba Yesu. Biblia byatenda bunee: “Yesu atundaga Marta nu muto wage Maria nu Lazaro.” Tondo busi bumozi, Lazaro akule.​—Yoana 11:3-5.

5, 6. a) Gamonine Yesu, babetu nu bilemba bya Lazaro bikujungwa bubi nu kuléla, buni bwakitile? b) Kabamba ka buni twabobelezibwa kwa kumenya buno Yesu ijungwile kabebe ku mutima gakule Lazaro?

⁵ Yesu endile kubobelezia Marta nu Maria. Gongule Marta buno Yesu es’avwa, atukile mu mwino nu kwenda kumukulumania. Abogile-bogile kwa kumona lingo Yesu, tondo amubwide bunee: “Songo wabezaga gano, songo mubitu [mubuto, NWT] wane ntanakule.” Ku makengelo mage Yesu abasile mbusa. Kusila, Yesu amonine Maria ekulila. Kwa kumona bantu beingi bajungwa bubi, ijungwile kabebe mu mutima nu alilile. (Yoana 11:21, 33, 35) Ijungwile nuwe kabebe ku mutima anga bukwijungwaga muntu wakwélwa na mutundwa wage.

⁶ Mu lukita luluno, twabobelezibwa kwa kumenya buno Yesu nuwe ajungwile bubi mu mutima. Bubo bwalosia lebelebe buno Yesu asomba lukuo. Nu lingo, kubuno Yesu asusania nunse Yehowa, kasi Yehowa nuwe ekusombaga lukuo. (Yoana 14:9) Yehowa enazindya lukuo milyalya, unu bwekakita bwigi gano.

“LAZARO BASA KUMBUGA!”

7, 8. a) Kabamba kakizi Marta ntatundaga buno batikye ikozi lya zibaga nsénda za Lazaro? b) Yesu akitile kikizi ku Lazaro?

⁷ Nsinda za Lazaro zabezaga zazibwa n’ikozi nene ga mwingilo. Gabasile Yesu lwabusio lwa nsinda, atendile bunee: “Tikyazi ikozi.” Tondo Marta ntatundaga buno batikye ikozi, kubuno mubili wa Lazaro wabezaga use wakita bindi binazi mu nsinda na gakule. (Yoana 11:39) Ntamenyaga bikizi byakite Yesu ku mubuto wage.

⁸ Batikizye ikozi, nu Yesu atendile ku Lazaro bunee: “Basa kumbuga!” Marta nu Maria bimonine kitondo kya kuangamia: Lazaro atuka mu nsenda. (Yoana 11:43, 44) Yesu ayukizie Lazaro kutuka ku bakuzi! Lazaro abezaga lingo mu kalamo gamozi na kikanga nu bilemba byage. Benemile kumukumbatela lingo nu kwezezia nage. Muganogano munene nunse!

“MUKINGA NKUKUBULA BUNEE: ‘ZANZUKA!’”

9, 10. a) Nazi u wakasile Yesu magala ma kuyukya bakuzi? b) Kabamba ka buni misagu za kuyukibwa kutuka ku bakuzi zili za kilemanizio kweitu?

⁹ Ndi Yesu enayukizie bakuzi ku magala mage wenyene? Nu kilo. Lwabusio lwa kuyukia Lazaro kutuka ku bakuzi, Yesu asegile ku Yehowa. Nu Yehowa amukasile magala ma kumuyukia. (Sanzula Yoana 11:41, 42.) Ta Lazaro wenyene u wayukizibwe.a Biblia byatendela lingo muganogano wa mukinga wa miaka 12 wabezaga musambi nunsania. Ise Yairo, ntamenyaga lingo buni bwenamusakéla. Asegile ku Yesu buno amwonie. Nu abezaga mwana wage wa ngomo. Gasambalelaga Yesu musagu, bamulume bavule kumubula bunee: “Mukinga wobe alekana kalazi. Kubuni kuukukutia musozi lingo?” Tondo Yesu abwide Yairo bunee: “Ntukue boba, katizia tugu.” Kuzinda, Yesu endile gamozi na Yairo kwage. Gababezaga bwigi na numba za Yairo, Yesu amonine nu ungwile bukulila bantu. Ababwide bunee: “Kubuni kumukukita kazege, nu kulila? Wozo mukinga ntalekana, tondo eiyombeka tugu.” Babuti ba wozo mukinga bibuzizye nunse buni u bwisulilwa bwa bitondo byatendile Yesu. Yesu asegile ku bantu babezaga mu numba buno batuke kumboga. Endile na Yairo nu mukazi wage ku busyo bwazombekizibwe mwana. Amubobelezizye, amukatile ku kuboko nu kumubula: “Mukinga, nkukubula bunee: ‘Zanzuka!’” Kazanga kongo, azanzukile nu kwenda. Babuti bage babogile-bogile nunse buno Yesu ayukya mwana wabo kutuka ku bakuzi! (Marko 5:22-24, 35-42; Luka 8:49-56) Kutukila busi bubo, gabalolaga tugu mukinga wabo, nti bakengela byabakitile Yehowa kutingila Yesu.

¹⁰ Bantu bayukizibwe na Yesu bakule lingo. Tondo zezo misagu za kuyukibwa kutuka ku bakuzi zili za mutali kweitu kubuno zatukasa kilemanizio kisoga kya buno: Yehowa ekutunda kuyukya bakuzi, nu ekabukita.

MISAGU ZA KUYUKIBWA KUTUKA KU BAKUZI ZATWIGISYA KIKIZI?

11. Kabamba ka buni musagu wa kuyukibwa kwa Lazaro watitikizya buno byatenda Musambazi 9:5 bili bulili?

¹¹ Biblia byatenda buno bakuzi “tabeizi kena.” (Musambazi 9:5) Musagu wa kuyukibwa kwa Lazaro watitikizya bubo. Gabezaga mu nsenda, Lazaro “ntamenyaga kyampi.” Anga bubo bwatendile Yesu, Lazaro abezaga anga muntu wazombama.​—Yoana 11:11.

12. Kabamba ka buni tunatitikizya buno Lazaro ayukizibwe kutuka ku bakuzi?

¹² Bantu beingi beimonine bwayukizibwe Lazaro na Yesu. Aba bitamba bya Yesu bamenyile buno Yesu akitile gozo muganogano. Kubuno Lazaro abezaga mu kalamo, bubo bwatitikizizie buno ayukizibwe. (Yoana 11:47) Bantu beingi bavule kumona Lazaro wayukizibwe. Gabamumonile ko, bakatizizie buno Yesu asingilwe na Kalaga. Tondo bitamba bya Yesu tababogile bogile na bubo. Banukatile lwango lwa kwita Yesu nu Lazaro.​—Yoana 11:53; 12:9-11.

13. Kabamba ka buni twakatizia buno Yehowa ekayukya bakuzi?

¹³ Yesu atendile buno ‘‘bansania beli mu nsenda zikukengelwa” bekayukibwa kutuka ku bakuzi. (Yoana 5:28, NWT) Bubo bwisulilwa buno bantu bansania bekukengelwa na Kalaga bekasubya ku kalamo. Tondo, buno muntu ayukizibwe na Yehowa kutuka ku bakuzi, Yehowa atunganana kukengela binsania kwele. Ndi bunakulungana? Lebelebe. Kuli ma miliare ma nkeninkeni. Aba bubo, Biblia bya tenda buno Yehowa izi naa nkeninkeni kw’izina lyage. (Sanzula Isaya 40:26.) Kubuno ekukengela meina ma nkeninkeni insania, kasi ekakengela nkita insania zabezaga na bantu bekayukya kutuka ku bakuzi. Kwa kutalekela, kubuno we uwabumbile binsania, eli na magala ma kusubya bakuzi ku kalamo.

14, 15. Byatendile Yobu, byatwigisya kikizi ku kabamba k’iyukilo lya bakuzi?

¹⁴ Yobu abezaga mulandania ku Yehowa. Abuzizye bunee: “Ndi muntu akua, ndi analama lingo?” Abwide lingo Yehowa bunee: “Ukammana nu nkakwitabila, kubuno ukutunda kummonako lingo, nne kibumbwa kyobe.” Yobu akatizyaga iyukilo lya bakuzi. Amenyaga buno Yehowa ekuléndéla kwa nkasa nkungu z’ekayukya bakuzi.​—Yobu 14:13-15.

¹⁵ Wijungwa buni gawamenya buno kukaba iyukilo kutuka ku bakuzi? Kumenya buno Yehowa atunda lebelebe kusubizya bakuzi ku kalamo, kwatubobelezia. Mango uniibuzia bunee: “Ndi bantu ba kikanga kyane nu bilemba byane bekayukibwa nubo kutuka ku bakuzi?” Banazi u bekayukibwa kutuka ku bakuzi? Nu kuni kukalama babo bekayukibwa na Kalaga? Tumone buni bwatenda Biblia.

“BUNGWE KU IYUKI LYAGE, NU KUTUKA MU NSINDA”

16. Buni bukaba kalamo ka bantu bekayukibwa gano ga kisi?

¹⁶ Bantu bayukizibwe wakalazi, balamile lingo gamozi na bikanga byabo nu biida babo gano ga kisi. Unu bwabe mu nkungu za galwabusyo, tondo mu nkungu zezo bukaba busoga nunse kutinga bwabede wakalazi. Ku buni? Kubono bantu bekayukibwa kutuka ku bakukuzi gano ga kisi bekalama milyalya. Nu bekalama mu kisi kyengokana na kikino ky’ono lelo. Takukaba lingo bita, aba bwiti nu nsambo.

17. Banazi u bekayukibwa kutuka ku bakuzi?

¹⁷ Banazi u bekayukibwa kutuka ku bakuzi? Yesu atendile buno “bansania beli mu nsinda zikukengelwa bungwe ku iyuki lyage.” (Yoana 5:28, 29, NWT) Nu Kulolesibwa 20:13 lya tenda bunee: “Kitatenge kyatumpwide bakuzi babezaga mukyo, lukuo nu kiziki kya bakuzi Hadese byabasizie bakuzi babezaga mubyo.” Ma miliare ma bantu balame lingo. Musengwa Paulo nuwe atendile buno kukaba “iyukilo kutuka ku bakuzi, ku bantu beisanana nu bateisanana.” (Sanzula Misako 24:15.) Bubo bwisulilwa buni?

18. Banazi u bantu “beisanana” bekayukibwa kutuka ku bakuzi?

¹⁸ Gesamba “beisanana”, kuli bakambi ba Yehowa balamile lwabusyo lwa kuvwa kwa Yesu ga kisi. Anga, Noa, Abrahamu, Sara, Musa, Rutu nu Esteri bekayukibwa kutuka ku bakuzi nu kulama gano ga kesé. Baebrania sula 11 zatendela bamozi gesamba balume nu bakikulu babo. Ndi bakambi ba Yehowa bekukua mu bino bindi, bekayukibwa nubo kutuka ku bakuzi? Lebelebe, kubuno beli gesamba “beisanana.”

19. a) Banazi u bantu “bateisanana”? b) Yehowa ekakasa “bateisanana” kiziki kya kukita buni?

¹⁹ Gesamba “bateisanana”, kuli ma miliare ma bantu bakule wakalazi betamonine kiziki kya kumenya Yehowa. Yehowa ntekubaebéléla. Ekabayukya kutuka ku bakuzi nu kubakasa kiziki kya kumumenya nu kumukumbamina.

20. Banazi u tabekayukibwa kutuka ku bakuzi?

²⁰ Ndi bubo bwisulilwa buno bakuzi bansania bekayukibwa kutuka ku bakuzi? Nu kilo. Yesu atendile buno bantu bamozi tabekayukibwa. (Luka 12:5) Nazi uli na bwangato bwa kusombola buno muntu kishembe ekayukibwa aba ntekayukibwa? Yehowa eli Ngatu Munene uli na magala mansania. Tondo, akasile Yesu nuwe magala ma kuba “ngatu [. . .] kwatula [. . .] beli na kalamo nu bakuzi.” (Misako 10:42) Banazi u tabekayukibwa? Bansania beli babi nu betekutunda kugaluka.​—Sanzula mukanda 19.

IYUKILO KUTUKA KU BAKUZI LYA KWENDA MWIGULU

21, 22. a) Babo bekuyukibwa nu kwenda mwigulu bekukaswa mubili wa lukita lukizi? b) Nazi u mutangi kuyukibwa kutuka ku bakuzi nu kulama mwigulu?

²¹ Biblia bya tenda lingo buno bantu bamozi bekenda kulama mwigulu. Gayukizibwa muntu kutuka ku bakuzi nu kwenda mwigulu, ntekuyukibwaga na mubili wa bunakantu. Ekukasagwa mubili wa muuza, u tukutenda buno, mubili wa banzelo.

²² Yesu u mutangi kuyukibwa kutuka ku bakuzi nu kwenda kulama mwigulu. (Yoana 3:13) Kusila bindi 3, ayukizibwe na Yehowa kutuka ku bakuzi. (Nimbo 16:10; Misako 13:34, 35) Ntayukizibwe na mubili wa bunakantu. Musengwa Petro isula buno “eitilwe ku mubili, nu alamizibwe lingo na muuza [na mubili wa muuza NWT].” (1 Petro 3:18) Yesu ayukizibwe nu kuba lingo mwanzelo uli na magala! (1 Bakorinto 15:3-6) Tondo Biblia bya bula buno bango bantu bekuyukibwa kutuka ku bakuzi nu kwenda kulama mwigulu.

23, 24. a) Banazi u beli “lusumba lukeke” lwatendile Yesu? b) “Lusumba lukeke” luli na kiganzilo kya bakristo banga?

²³ Lwabusio lwa kukua, Yesu atendile ku basengwa bage bunee: “Nenda kumulongekela biziki.” (Yoana 14:2) Bubo bwalosia buno bamozi ku beigisibwa bage benayukizibwe nu kwenda kulama mwigulu gamozi nage. Benabede bantu banga? Yesu atendile buno benabede “lusumba lukeke.” Kasi tabenabede beingi. (Luka 12:32) Musengwa Yoana akasenne kiganzélo kyabo: amonile Yesu “abezaga emana gantata ga mwiduko wa Sayuni [mwigulu], nu gamozi na bantu 144 000.”​—Kulolesibwa 14:1, NWT.

²⁴ Mu nkungu nkizi babo bakristo 144 000 benayukizibwe? Bulingilingi na Biblia, iyukilo lyabo linalingile mu nkungu zinabede Yesu Mukota mwigulu. (1 Bakorinto 15:23) Tukulama mu nkiko zongo lelo, nu beingi gesamba babo bakristo 144 000 bese bayukizibwa nu kwenda mwigulu. Gaba umozi ku babo bikile ga kisi gabesamba akua, kazanga kongo nti ayukibwa nu kwenda mwigulu. Bwengukana na bubo, bantu beingi bekayukibwa nu kulama mu Paradizo ga kesé.

25. Twajigisye kikizi mu sula zalemba?

²⁵ Bwigi gano, Yehowa akulule banakantu ku lukuo. Lukuo talukaba lingo! (Sanzula Isaya 25:8.) Tondo babo bantu 144 000 bekalama mwigulu bekakita kikizi? Biblia byatenda buno bekaba bakota ba Bukota bwa Kalaga gamozi na Yesu. Sula zalemba zatwigisye bitondo byeingi bya Bukota bubo.