Ma njínji Yova dho hwè na maisha nǎ

Fø cho goti, le pongʉeri Beteli nǎ familia dho, Afrique du Sud na tawi dho loji bavolotere dhonalo fø lu le ngangʉe vichapo le chapisha nari tso ø mashini na. Ma ndingʉe ma rodho fø kpa kana ndirigoti ma nanga jingʉeni bbo ma tso le ungʉe nari dho. Canada nǎ Beteli nǎ 3 kʉ ná kpa ma le vʉngʉe ddi ndima ra fø lu. Føri ngʉe Dennis Leech ma, Bill McLellan ma, Ken Nordin ma na. Ko dho le pongʉeri, ko ka ko nji ddo bí fø lu!

Ma nzingʉe madzá mama ndirigoti ma pongʉeri le dho: “Mama, ma ji ma po ølo ni dho. Ma si ra Afrique du Sud na! Madzá mama ngʉe nzɨ loti bbo ná isɨle, ro udha dhi le ndirigoti kiroho dhi le. Le nzá tingʉe lo bbo ri, ro ma chungʉeri nari kʉ le si ma tsotso koko. Ni mai ri kʉ fø ro le ma, madzá baba ma nzá gʉngʉe fø lu ma ra nari ro ri, ro kpa thí bangʉe njedha dhonalo ma ka ma rae da kpa kʉ nanga nǎ ro.

MA RA AFRIQUE DU SUD NA!

Brooklyn nǎ Beteli nǎ ko kana 4 kʉ ná le-djoi dho le bbʉngʉe formasio bi 3 kana bblo pli le ka le chapisha vichapo nari djo. Føri goti ko rangʉe Cape Town nǎ Afrique du sud na bato chulu. Fø saa na madhó cho ngʉe 20. Ringʉe ngasdjo Cape Town nǎ ro ko ngʉ ra Johannesburg na ná saa na. Ya kwanza ko tøngʉeni kukutso Karoo nǎ re bbagʉ ddikpa ngødja nǎ. Ringʉe hø kʉ ná nga, ndirigoti lili nga o nanga. Ko kana 4 kʉ ná kpa ngʉ nganja madirisha lu ndirigoti kpa nanga ngʉ keni bbo fø nga dzá lodho. Ko nanga ngʉ keni ko le cho na fø nga dzá lodho. Cho bí goti, ko rangʉe fø bba ronga ki be vi ndirigoti ko nyo fø bbagʉ lo thongʉe bbo ri nǎ nrŭ ngʉ adi ngoi na naridho.

Sese ddo dho, le pongʉeri ma njínji kedho le nanga ka ndi keni ná mashini na, ri na le ngʉ adi Dzamu dhi Munara ma chapisha Amuka! ma na. Tawi na le ngʉ adi Afrique nǎ njonjo luga nǎ vichapo chapisha, nga Afrique du Sud nari dhé ri, ro Afrique na nja ngø nari maddi. Canada nǎ ro ko singʉe njínji dho ná fø mashini kongʉe nga tsotso bbo ndirigoti ri bbʉngʉe hwè bbo ko dho!

Luti ma ngʉ njínji na ná biro ngʉ adi njonjo kʉ ná njí djonga nja, føri ngʉe vichapo le chapisha nari ma, vichapo le cho nari ma, ri le tafsiri nari ma na. Madhó maisha nǎ ma ngʉ adi njínji bbo, føri ngʉ adi hwè bbʉ bbo ma dho.

NDOA NDIRIGOTI Ø DARAKA

Cho 1968 na, ma chingʉe ndoa ddikpa painia na Laura Bowen na Beteli kuso chøchø ndima bbanga ngʉe ro. Le ngʉ adi ngandi luga thika le ngʉ adi le nǎ ná departema nǎ. Fø saa na nzá le ungʉe ri ro ø chi ndoa ná nrŭ di Beteli nǎ ri, fø ridho ko le chongʉe mapainia wa pekee. Ma na do tangʉe. Cho 10 kana Beteli nǎ le ngʉ adi nyǒ ma, didha dhi nga ma bbʉ ma dho, nde sese le adi bbʉ mapainia wa pekee dho ná mbø ká ka ndi koe ko tsotso ngbaribbai? Ddikpa le dho le ngʉ adi mbø bbʉ 25 Rand bi ró (fø saa na føri ngʉe 35 dolar). Fø mbø le ngʉ adi bbʉ njati ko timiza ko tso le nzi ná saa ma, visite ma, vichapo ma na dhé ró. Fø mbø na ko ngʉ adi dza ma lipa, nyǒ ma dzi, transport ma lipa, dawa ma ba ndirigoti nja lo ma na.

Ko le chongue Durban kuso chøchø kʉ ná ddikpa bbagʉ sese kʉ ná kikundi na Océan Indien tsoro. Fø bbagʉ nrŭ ngʉe bbo ndirigoti kpa bbui singʉe Afrique du sud na cho 1875 na sukari dhi izine nǎ njí dho. Føri goti kpa ngangʉe nja njí njidha tso, ro kpa ngʉ adi ritsi ma nji, nyǒ ma ri ndima bbá desturi uritso naribbai dhé. Kpa ngʉ adi angle ti ná føri ngʉ adi rili ko d’ralo bblo kpa dho.

Painia wa pekee dho ringangʉeni ndima njí saa 150 bi ró lod’radha dhi njí kana, føri dho ddo ya kwanza dyi na ko ngʉ adi rine ko nji saa 6 lod’radha dhi njí kana. Fø lu kazz ngʉ adi o bbo ndirigoti gri ma ngʉ adi o bbo ddi. Kodhó ngangʉe funzo ro ri ndirigoti visite ro ma ngaddi ngʉeri, føri dho ko ngʉ adi ripi ko d’ralo saa 6 nyumba kwa nyumba. B’lo ko d’ralo dree nari goti ma njangʉe saa ro, ma njingʉe miniti 40 dhé. Ma dhungʉeri ma tso painia wa pekee dzá njí ká ka ndi ka kodho bbʉbbʉ.

Føri goti ko kpengʉe kodhó lo ki bblo. Krʉ ddoro ko ngʉ adi kodhó nyǒ ma tayarisha inga ko ngʉ adi ra kodhó kawa na termosi nǎ. Njati ko ji ko nyonga ró ko ngʉ adi kodhó mutokari bba chøchø ngʉe ná ddikpa tsú tsena, fø ga inde na nzø ngʉ adi si ko nja dhonalo kpa nzá chungʉe ko bblo ri! Karrnga goti ko rangʉe ri utso d’i nari kʉ, njati le nji saa aro inga gbo b’lo ró, føri goti dyinanga ngʉ adi ra lele.

Biblia nǎ lo le ddi ngba jilo ná nrŭ dho fø eneo nǎ ná føri kʉ bbo hwè bbʉ nalo! Ko rangʉe riba nari kʉ Inde na nrŭ kʉ heshima na, zølo na, ndirigoti ni ndima Mungu do nji ro. Bí kʉ ná bahindu ngʉ Biblia nǎ lo ko d’ra ndima dho nari uu. Kpa jingʉeri ji ndima chulo Yova djo, Yesu djo, Biblia djo, ngoi kasie nǎ ná ø dz’ djo, ndirigoti gadha dhi ngab’odha djo. Cho ddi goti ko ngʉ Biblia nǎ loddi dho ná nrŭ ngʉe 20. Krʉ ddoro ko ngʉ adi nganyo Biblia nǎ lo ko ngʉ adi ddi dho ná familia kana ddi familia na. Ko nanga ngʉ adi jini bbo.

Karr nga goti le bbʉngʉe nja njí ko dho, føri ngʉe muzunguko na njí Océan Indien la djó. Krʉ yenga ddoro nrŭ ngʉ adi ko kó ndima bba kutaniko ronga ko be ndirigoti wahubiri ma na ko njínji ndiro ko li kpa kpakpa ná saa na. Ko ngʉ adi njani kpadhó familia bbai, ko ngʉ adi kpadhi nzø hwè ma nji, zǎ ma na (lorojina pusu ma, tsɨ ma) Cho aro kana ko dingʉe bblo. Ro ddikpa cha chʉ, le nzingʉe ko Tawi na biro nǎ ro. Le pongʉeri: “Ko jiri ni ngʉ Beteli na.” Ma pongʉeri, “Ni churi nari kʉ ma kʉ hwè na iga.” Ro ko ungʉeri ko ra njínji ko le cho ná ngana.

KO NGɄ AFRIQUE DU SUD NǍ BETELI NA

Beteli nǎ ma ngʉ adi njínji njí dhi biro nǎ (département pour le service) fø lu ma njingʉe njí dhidhi kiroho na ná kpa na, chuchulo ná le-djoi na. Fø saa na krʉ kʉ ná kutaniko ngʉ adi barua ba Tawi nǎ ro mwangalizi be kpa ronga nari goti. Fø barua chulu le ngʉ adi kpa li kpakpa ndirigoti kpadhó lojiri le thɨ ddikpa lo thika ró, ri nǎ le ngʉ adi kpa ka ndima nji ná lod’ra kpa dho. Føri ngʉ adi njí bbʉ bbo kodhό basekretere dho, kpa ngʉ adi Xhosa ma, Zulu ma ndirigoti nja kʉ ná luga thika ma na le Angle na ndirigoti Angle thika kpa ngʉ adi le Afrique nǎ luga nǎ. Ma nanga ngʉ adi jini bbo watafsiri nji ná fø lodho dhonalo ri kongʉe ko tsotso ko famu Afrique nǎ ko djoi ma, ko vei titi kpa bani na ná kpakpalo.

Fø saa na Afrique du Sud nǎ nrŭ ngʉe tsena ná guvernema nǎ titi nrŭ nzɨ ngʉ rrni sha na ri. Fø lu njonjo nrŭ tsɨ ngʉ di ndima dhó ngø na dhé, føri dho kpa nzɨ ngʉ di ddinga ri. Ko djoi Afrique nǎ kpa ngʉ adi ndima nganga dhó luga ti, kpa ngʉ adi lod’ra ndima nganga dhó luga na ndirigoti kpa ngʉ adi mukusanyiko nji ndima nganga dhó luga na.

Ma nzá chungʉe Afrique nǎ titi nrŭ ro bí ri, dhonalo ma le chongʉe ná kutaniko nǎ eneo nǎ nrŭ ngʉ Angle ti. Ni mai ringʉe fø ro, ma chungʉe lo ki vi Afrique nǎ nrŭ djo ndirigoti nrŭ dhó desturi djo. Ma chungʉe lo ko djoi ngʉ adi bani na ná kpakpalo djo ndima bbá desturi dzá lodho ndirigoti ndima dhó udha dzá lodho. Kpa ngʉe bidii na bbo. Kpa bangʉeni kpakpalo na kpa nzɨ ngʉ adi nzá tso nju Biblia nǎ lo na nalo njiri naridho. Ndirigoti kpa ngʉ adi upinzani ba ndima dhó familia ma, ndima bbá bbakana nrŭ ma na dhó ro dhonalo kpa nzɨ ngʉ adi Stani na ka ndi gba le tso ná ritsi u ri! Nja bbakana nrŭ ngʉe njedha. Bí kʉ ná nrŭ nzá njingʉe darasa bbo ri, ro nrŭ ngʉ adi heshima bbʉ Biblia nǎ lo dho.

Ma bangʉe pendeleo ma njinjí sheria dhi departema nǎ ndiro le kó le-djoi tsotso ndima má Yova nga djó lo ro ndirigoti nzá le liri le-djoi tsu kpakpanga na sødda dzá njí na ro. Jadda kʉ ná Yova dzá Dimu ngʉ adi tøni ndima dhó udha djo ngaró do ro darasa nǎ ro le di kpa kpa sala nji nzɨ ndirigoti kpa madha bbʉ nzɨ drapo dho ná saa na. Føri le nja nari ngʉ adi ledhó udha li kpakpa.

Le-djoi ngʉ adi bani nja kpakpalo na maddi Afrique nǎ Swaziland le nzi ná ddikpa ngø nǎ. Pi Sobhuza dhengʉe ná saa na, fø bbagʉ nrŭ krʉ pongʉeri le pʉ ke dzzdjonga. Kpetsikpa ngʉ ndima djoka kpa krʉ ndirigoti isɨ nrŭ ngʉ ndima djoka djonga tutu. Bí kʉ ná le-djoi ma, le-vei ma na nrŭ nzangʉe bbo dhonalo kpa nzɨ ngʉ le bbui le má nari u ri. Kpa tøngʉeni chí Yova dho, ná føri løngʉe ko thí ronga bbo! Ko bangʉe somo bbo kpadhó udha nǎ ro, kpa tøngʉeni chí nari nǎ ro, kpadhó ngatsovedha nǎ ro ndirigoti føri lingʉe kodhó udha kpakpa.

MA NGA NJÍ TSO KI VI VICHAPO LE CHAPISHA NÁ NGANA

Cho 1981 na, ma dho le pongʉeri ma di njínji vichapo chapisha mashini na ná kpa ma na. Føri dho ringʉngani ma kó ordinatere na le vichapo chapisha ná njí tsotso. Føri ngʉe bbo thonga ná saa! Vichapo le chapisha ná chu thika lengʉeni bbo. Mashini nanga adi dzi ná ddikpa d’uka bbʉngʉe ddikpa mashini Tawi dho pa ndiro le mbu ri káka ndi njinjí bblo ngba ma nari d’e. Føri lingʉeri le ø anji ngʉe 9 ná mashini thika ndirigoti le dzi 5 ø ri. Føri goti le lingʉe ddikpa ø mashini maddi ndiro le di vichapo chapisha ri na d’e. Vichapo ko ngʉ chapisha bbo anziro ringʉe nari djolu!

Ordinatere na le ngʉ njínji nari lingʉeri ko nga vichapo le chapisha nari tso ddikpa ø chulu MEPS le ngʉ ndi nzi ro. MEPS kʉ bí kʉ ná luga nǎ le vichapo chapisha ddikpa saa na ná chu. Ko singʉe Canada nǎ beteli nǎ ro 4 ro Mungu dzá njínji Afrique du sud na ná nga djóro teknolojia nji maendeleo bbo! (Isa. 60:17) Ko ngʉe na ná fø kpa krʉ chingʉe ndoa kiroho dhi le-vei na painia ndima ngʉe ro. Bill ma na ko ngʉ njínji go Beteli na. Ken ma Dennis ma na ngʉ di ndima dhó familia na chøchø ko ngʉe ná ngana!

Tawi na njí ngʉe bbo. Vichapo thika lele nari ma, ri le chapisha nari ma na ngʉ ra anzi bí ku ná luga na ndirigoti le ngʉ adi ri mba nja tawi na. Føri dzá lodho kodhó lo jingʉe nja dza ki Beteli nǎ njí dho. Le-djoi chingʉe bblo d’ani ná dza Johannesburg na dyi tsu na nga ladjó ro, ndirigoti ri na le ngangʉe njínjidha tso 1987 na. Ma ngʉe fø njínji ná kpa kana ndirigoti Afrique du Sud nǎ Tawi nǎ komite nǎ kpa kana ddike nari bbʉngʉe hwè bbo ma dho.

KO BA Ø MUGAO!

Ma le nzingʉe 2001 na ma ra njínji États-Unis nǎ ø Tawi nǎ komite na ná saa na, fø lo kengʉe ma nanga bbo. Ko thí bangʉe njedha kodhó njí ko bba ndirigoti kodhó kau ko bba Afrique du Sud na naridho, ro ko bangʉe hwè bbo dhonalo kʉ ko ngʉ ra ø maisha tso nga États-Unis na Beteli nǎ familia na.

Ro følo løngʉe ko ronga bbo dhonalo ko ka ko bbae Laura dzá mama ko goti ngó ndi ngʉngʉe ro. Ko nzá ka ko koe le tsotso bbo New York nǎ ro ri, ro Laura vei 3 kʉ ná nrŭ ngʉ le tsotso ko ni kimwili nǎ ma, mbø dhi lo na ma, nja lokana maddi. Laura vei pongʉeri, “Ko nzá ka ko njí Yova dzá njí krʉ saa ró ri, ro njati ko di mama dhó maitaji tso gba ró, ri ka ndi kó ni tsotso ni ra anzi nidhó njí na.” Ko adi mbai po bbo fø nrŭ dho.

Laura vei pongʉeri ndima ka ndima kó ndima dhí mama tsotso naribbai, madhi djona ma kongʉe madzá mama tsotso ddi mujane ndi ngʉe ro ndibbá le ma na Canada na Toronto nǎ ndima ngʉe ro. Fø saa na, le njingʉe cho 20 djolu b’lo ndima dhó familia nǎ. Ko nanga adi jini bbo dhonalo kʉ kpa dhongʉe jidha ndirigoti kpa b’ongʉe mama ronga kpø le ra dhedhe nanga djo. Le dhengʉe b’lo ko singʉe États-Unis nǎ ro. Ri kʉ bbo thonga nalo, familia nǎ nja nrŭ di kpakpanga nji ndiro ndima kó ngó ngʉ ná gødhi nrŭ tsotso, ni mai rie kpakpa nja saa na ro!

Cho bí kana, États-Unis nǎ le bbʉngʉe ma dho ná njí ngʉe vichapo le chapisha nari, fø njí le ngʉ nji teknolojia dhi ø mashini na ndirigoti ringʉe sʉsʉ. I ddoro ma adi njínji ritsi le adi dzi ná departema na. Cho 20 djolu ma njinjí fø bbo Tawi nǎ. Iddoro fø Beteli nǎ familia nǎ nrŭ dhó hesabu kʉ 5 000 djolu ndirigoti volotere kʉ chøchø 2 000. Føri kʉ hwè adi bbʉ bbo ma dho nalo!

B’lo da ná cho 60 kana, ma nzá ddingʉe nga ro ma ka mae iga nari djo ri. Laura ko ma tsotso bbo fø cho krʉ kana. Ma ba hwè bbo madhó maisha na! Ko njinjí njonjo kʉ ná ngana ndirigoti njonjo kʉ ná nrŭ na, ná føri koe ko tsotso bbo. Føri kʉ ko be ronga ná njonjo Tawi nǎ nrŭ ma, ko le ngʉ adi cho ná eneo nǎ dz’ djó bí kʉ nanga ma. Kpadjo madhó cho dada 80 djolu, madhó njí nanga le ngʉngʉ dhonalo ngba ka ndima njínji bblo ná jadda le-djoi kʉ bí.

Zaburi ndingʉe ná ddikpake pongʉeri i: “Hwè kʉ dho ná nrŭ tsɨ kʉ Yova ndima dhi Mungu kʉ ro ná nrŭ.” (Zb. 33:12) Føri kʉ bbʉbbʉ kʉ nalo! Ma nanga adi jini bbo ma njinjí Yova dho kedzá hwè dhi nrŭ na ddinga naridho.