MUTWI WAKWIIYA 19
Nsheenga Mweeya Kuswa Mulibuku lya Ciyubululo
“Ulicite coolwe uyo ubelenga . . . makani aya a bulaluki ubu.”—CIYU. 1:3.
LWIIMBO 15 Amulumbaishe Mutaanshi Kushalwa Wakwe Yehova!
NSHESHI TWIIYEa
1-2. Ino nceebonshi comwi ncotuyandikila kwiiya libuku lya Ciyubululo?
SA BAKAMWIITAWO kale kwaamba ayi mweebele libuku licite shikope sha muntu umwi? Ndyemutolangilisha mwabona shikope sha bantu baanji mbomuteshiwo. Ano ndyemwashika pacikope cimwi mweemikana akucilangilisha cakubikila maano. Ino nceebonshi? Nceebo cakwaamba ayi amwebo mpomuli pacikope ico. Mweelesha kucilangilisha kabotu kwaamba ayi mwiibaluke bushiku amusena nkomwakakopelwa. Alimwi mweelesha kulanga kabotu kwaamba ayi mushibe bantu boonse bali pacikope. Ico ncecikope comwi camusangalasha abuumbi.
2 Libuku lya Ciyubululo lili anga ncikope cilya. Ino nceebonshi? Ceebo ca shintu shobilo. Cakutaanguna, ili ndibuku lyakalembelwa kucafwa ndiswe. Maswi akutalikila muvesi yakutaanguna alaamba ayi: “Libuku ili lilaamba pashintu Lesa nshaakayubulwita Yesu Klistu, Lesa wakamuyubulwita shintu ishi kwaamba ayi akaboneshe basebenshi bakwe sheelete kucitika cakufwambaana.” (Ciyu. 1:1) Libuku ili talikwe kulembelwa bantubo, sombi lyakalembelwa ndiswe sobasebenshi bakwe Lesa bakalyaaba. Aboobo tatweelete kukankamana kwaamba ayi tulicite lubasu mukukumanishikwa kwa bushinshimi bucanika mulibuku ili lisangalasha. Aboobo ndyetutobelenga libuku lya Ciyubululo, tutoobelenga pamakani atukuma.
3-4. Ino bushinshimi bwaambwa mulibuku lya Ciyubululo bulaakukumanishikwa lili, alimwi ino ici cilyeelete kutupa kucita nshi?
3 Cabili ncotuyandikila kushiba bushinshimi bwaambwa mulibuku lya Ciyubululo nceebo ca ciindi bushinshimi ubu ndyebutookumanishikwa. Joni wakatondesha ciindi bushinshimi ndyebwakalinga kusa mukumanishikwa ndyaakaamba ayi: “Pabushiku bwa Mwaami, ndakesushikwa amushimu usalashi.” (Ciyu. 1:10) Joni wakalemba maswi aya cakuma 96 C.E., ‘bushiku bwa Mwaami’ kabucilibo kulaale. (Mate. 25:14, 19; Luka 19:12) Ano kweelana abushinshimi bwamu Baibo, bushiku bulya bwakatalika mu 1914 Yesu ndyaakabikwa pacuuna ca Bwaami kwiculu. Kuswabo mu mwaaka ulya, bushinshimi bwamu libuku lya Ciyubululo ubo bukuma bantu bakwe Lesa, bwakatalika kukumanishikwa. Ncakwiila tutokala muciindi ciitwa ayi ‘bushiku bwa Mwaami’!
4 Mukwiinga tutokala muciindi cisangalalasha, ndiswe tweelete kubikila bunene maano kukululika kwalusuno nkotucana pa Ciyubululo 1:3 paamba ayi: ‘Ulicite coolwe uyo ubelenga libuku ili alimwi abaabo banyumfwa makani aya a bulaluki ubu alimwi akunyumfwila shilembetwe mulibuku ili, mukwiinga ciindi cakwaamba ayi shicitike shintu ishi, cili pafwiifwi.’ Ncakwiila tulyeelete kubelenga “makani aya a bulaluki ubu alimwi akunyumfwila shilembetwe mulibuku ili.” Ino ngamakani nshi ngotweelete kunyumfwila?
AMUSHINISHE KUCITA SHEENGA SHAPA KWAAMBA AYI YEHOVA ATAMBULE KULAMBILA KWANU
5. Ino libuku lya Ciyubululo lilayuminisha buyani kuyandika kwa kulambila Yehova munshila njaasuni?
5 Kuswabo mucapita yakutaanguna ya libuku lya Ciyubululo, tuleeya ayi Yesu alishi shoonse shitoocitika mumabungano abantu bakwe. (Ciyu. 1:12-16, 20; 2:1) Makani Yesu ngaakalembela mabungano ali 7 amucishi ca Esha Maina akatondesha ayi ncakwiila alishi shoonse shitoocitika. Wakalemba makani akalinga kweelete kucafwa mabungano a Bwineklistu paciindi cilya, kucita sheenga shapa kwaamba ayi Yehova atambule kulambila kwabo. Alimwi makani ngakaamba alasebensa akubantu bakwe Lesa boonse munshiku shino. Ino nshiinshi nsheenga tweeya? Yesu Klistu Mutanjilili wesu, alishi kabotu bushicibusa bwesu a Yehova mbobubete. Ngootutanjilila akutushitilisha, alimwi alabona shintu shoonse. Alishi nshotuyandika kucita kwaamba ayi tutolelele kucita shisangalasha Yehova. Ino mbutanjilishi nshi mbwakaamba mbotweelete kunyumfwila munshiku shino?
6. (a) Kweelana a maswi Yesu ngakaamba pa Ciyubululo 2:3, 4, ino ndipenshi nshi lyakalinga kucite libungano lyaku Efeso? (b) Ino nciinshi ncetutokwiiyawo?
6 Amubelenge Ciyubululo 2:3, 4. Tulyeelete kutolelela kusuna Yehova bweenka mbotwakalinga kumusuni kataanshi. Makani Yesu ngaakalembela Beneklistu baku Efeso alatondesha ayi bakatolelela kusebensela Yehova nabi ndyebakalinga kwiinda mumapensho apusenepusene. Nacibi boobo, tabakwe kutolelela kusuna Yehova mbuli mbobakalinga kumusuni kataanshi. Bakalinga kweelete kuboosha lusuno ndobakalinga kucite kataanshi. Mukwiinga kutacita boobo naakwiinga kwakapa kwaamba ayi Yehova akake kulambila kwabo. Aswebo munshiku shino tatweelete kweelabo pakuliyumya. Tulyeelete kuba aluyaando lweelete lwakuliyumya. Lesa wesu taabikilibo maano ku nshetucita, sombi acitupa kushicita. Alacita boobo mukwiinga alisuni ayi tunoomulambila ceebo cakwaamba ayi tulalumba alimwi tulimusuni abuumbi.—Tus. 16:2; Maako 12:29, 30.
7. (a) Kweelana a Ciyubululo 3:1-3, ino ndipenshi nshi lyakalinga kucite libungano lyaku Sadisi? (b) Ino nciinshi ncotweelete kucita?
7 Amubelenge Ciyubululo 3:1-3. Tulyeelete kutolelela kubikila maano akuba bacenjete. Ba mulibungano lyaku Sadisi bakalinga kucite lipenshi limwi. Nabi kwaamba ayi kale kale bakalinga kusebensela Yehova cankusu, tabakwe kutolelela kucita boobo. Aboobo Yesu wakabalwiita ayi ‘babuke.’ Ino makani aya alatucenjesha nshi? Ncakwiila Yehova teshi akalube mbotwakamusebensela kale kale. (Ebu. 6:10) Nacibi boobo, tatweelete kuyeeya ayi mukwiinga twakasebensela Yehova kale kale, tatweelete kumusebensela pacecino ciindi. Nabi kwaamba ayi mpashi pacecino ciindi tatutoosebensa mbuli mbotwakalinga kusebensa kale kale, tulyeelete kutolelela kusebensa cankusu akubikila maano ‘kuncito ya Mwaami,’ kushikila akumamanino.—1 Koli. 15:58; Mate. 24:13; Maako 13:33.
8. Kweelana a Ciyubululo 3:15-17, ino nshiinshi nsheenga tweeya pamakani Yesu ngaakalwiita libungano lyaku Lawodisiya?
8 Amubelenge Ciyubululo 3:15-17. Tulyeelete kusebensa cankusu alimwi camoyo woonse mukulambila kwesu. Makani Yesu ngakaamba ku libungano lyaku Lawodisiya akatondesha lipenshi limwi. Tabakalinga ‘batontola nabi balungula’ mukulambila kwabo. Mukwiinga tabakalinga kusuni kuya panembo, Yesu wakaamba ayi bakalinga kupengete alimwi bakalinga kulensha nkumbu. Bakalinga kweelete kusebensa cankusu muncito yakwe Yehova. (Ciyu. 3:19) Ino ici cilatwiisha nshi? Na twakacileka kusebensa cankusu, inga twayuminishikwa kutalika alimwi kucita boobo na katutondesha kulumba abuumbi pashintu shibotu shoonse Yehova alibunga lyakwe nshebatupa. (Ciyu. 3:18) Tatweelete kupilinganishikwa ceebo cakusuna kukala buumi bubotu pacecino ciindi, cakwaamba ayi twatalika kubikila maano abuumbi kushintu shakumubili muciindi ca shintu shakumushimu.
9. Kweelana amakani Yesu ngaakalwiita Beneklistu baku Pegamamu aku Tiyatila, ino nciinshi ncotweelete kuleya?
9 Tulyeelete kukaka njiisho shabaabo bakapondoka kuswa mucancine. Yesu wakalulika bamwi ku Pegamamu ceebo cakwaamba ayi bakalinga kuyuminisha mushimu wakutacatana pakati ka bashominyinaabo. (Ciyu. 2:14-16) Wakalumba baku Tiyatila abo bakaleya “shishisitwe shiine shakwe Satana” akubayuminisha “kucatisha” cancine. (Ciyu. 2:24-26) Beneklistu bakaboolela mwisule abo bakalinga kukonkela njiisho shakubeca bakalinga kuyandika kwaana. Ino nshiinshi nsheenga tweeyawo? Tulyeelete kukaka njiisho shiteendelani a Yehova mbwabona shintu. Mpashi pakutaanguna inga caboneka anga abo bakapondoka kuswa mucancine balabikila maano kusheesho Baibo nshoyaamba, sombi nshobacita teshi mboshitondesha. (2 Timo. 3:5) Inga caba cuubu kushiba akukaka njiisho shakubeca na katwiiya Baibo cakubikila maano.—2 Timo. 3:14-17; Judi 3, 4.
10. Ino nshiinshi shimwi nsheenga tweeya kumakani Yesu ngaakalwiita bamulibungano lyaku Pegamamu aku Tiyatila?
10 Tulyeelete kukaka akuleya bufuule bwamushobo uli woonse. Kwakalinga alimwi lipenshi ku Pegamamu aku Tiyatila. Yesu wakakalalila bamwi mumabungano aya ceebo cakwaamba ayi tabakalinga kusoonoka kubufuule. (Ciyu. 2:14, 20) Ino nciinshi nceenga tweeyawo? Nabi kwaamba ayi twasebensela Yehova kwa myaaka iinji buyani, na mpashi nabi tulicite mikuli ili buyani, inga katutaciti bufuule akulangila ayi Yehova alaakutulekabo. (1 Samwe. 15:22; 1 Pit. 2:16) Alatulangila kutolelela kukonkela njiisho shakwe shiluleme nabi mibo ibice buyani mucishi.—Efe. 6:11-13.
11. Ino nshiinshi nshotweeya kushika waano? (Amubone kabokosi kacite mutwi utokwaamba ayi “Nsheenga Tweeya Munshiku Shino.”)
11 Ino nshiinshi nshotweeya kushika waano? Tweeya ncotuyandikila kuba bashinishite kucita sheenga shapa kwaamba ayi Yehova atambule kulambila kwesu. Na kuli ncetutoocita ceenga capa kwaamba ayi Yehova akake kulambila kwesu, tulyeelete kwaaluka cakufwambaana kwaamba ayi tusangalashe Yehova. (Ciyu. 2:5, 16; 3:3, 16) Kuli makani aamwi Yesu ngakaamba kumabungano. Ino ngamakani nshi?
AMUBE BALIBAMBITE KULIYUMYA NDYEMUTOOPENSHEKWA
Ino Satana wabalwana buyani bantu bakwe Lesa kuswabo ciindi ndyaakawaalwa pacishi capanshi kuswa kwiculu? (Amubone mapalagilafu 12-16)
12. Ino nshiinshi nsheenga tweeya kumakani Yesu ngaakalwiita bamulibungano lyaku Simeena aku Filadelufya? (Ciyubululo 2:10)
12 Amuleke tubandike Yesu nshaakalwiita bamulibungano lyaku Simeena aku Filadelufya. Wakalwiita Beneklistu ba mumabungano aya kutaloonda kupenshekwa mukwiinga Yehova wakalinga kusa mukupa cilambu abo bakatolelela kushomeka. (Amubelenge Ciyubululo 2:10; 3:10) Ino nciinshi nceenga tweeyawo? Tulyeelete kulangila kupenshekwa akuba balibambite kuliyumya. (Mate. 24:9, 13; 2 Koli. 12:10) Ino nceebonshi kwiibalusha uku kulayandika abuumbi?
13-14. Ino nciinshi cacitika kubantu bakwe Lesa ceebo ca shakacitika shaambwa mucapita 12 ya libuku lya Ciyubululo?
13 Libuku lya Ciyubululo lilatulwiita ayi bantu bakwe Lesa balaakupenshekwa munshiku shino na mu “bushiku bwa Mwaami.” Ciyubululo capita 12 ilatulwiita ayi Yesu ndyaakababo Mwaami, kwakabuka nkondo kwiculu. Mikaeli na Yesu Klistu ndyaakaboolela kwiculu, lakwe abaanjelo bakwe bakalwana Satana ashibanda shakwe. (Ciyu. 12:7, 8) Aboobo balwani bakwe Lesa bakakomwa akuwaalwa pacishi capanshi, apo mpobatoolengesha mapensho aanji kubantu. (Ciyu. 12:9, 12) Ino ishi shilabakuma buyani bantu bakwe Lesa?
14 Libuku lya Ciyubululo lilatulwiita Satana mbwaakacita pesule lya kukomwa. Mukwiinga inga taacikoonshi kuboolela kwiculu, alalwana basebenshi bakwe Lesa bananikitwe bali pacishi capanshi. Bananikitwe baleemikaninako Bwaami bwakwe Lesa alimwi “balicite ncito yakupa bukamboni bwaamba pali Yesu.” (Ciyu. 12:17, NWT; 2 Koli. 5:20; Efe. 6:19, 20) Ino bushinshimi ubu bwakumanishikwa buyani?
15. Kweelana a Ciyubululo capita 11, ino “bakamboni bobilo” baleemikaninako baani, alimwi ino nciinshi cakabacitikila?
15 Satana wakalengesha balwani bakwe Lesa kulwana bamakwesu bananikitwe bakalinga kutanjilila muncito yakushimikila sha Bwaami. Basankwa abo bakalinga kwiimikaninwaako a “bakamboni bobilo” baambwa mulibuku lya Ciyubululo ayi bakacaikwa.b (Ciyu. 11:3, 7-11) Mu 1918 bamakwesu bali 8 bakalinga kutanjilila mulibunga bakababekesha, akubapa mulandu, lyalo akuboombolosha ayi babikwe mujeele kwa myaaka iinji. Bantu baanji bakayeeya ayi incito ya bananikitwe aba camana yeemikwa.
16. Ino nciinshi cikankamika cakacitika mu 1919, alimwi ino Satana watolelela kucita nshi kuswabo ciindi ico?
16 Bushinshimi mbotucana mu Ciyubululo capita 11 bulaamba ayi “bakamboni bobilo” balaakubushikwa pesule lyakaciindi kaniini. Bushinshimi ubu bwakakumanishikwa munshila ikankamika, pesule lya myeenshi iniinibo bamakwesu ndyebakabikwa mujeele. Mu March 1919 bamakwesu bananikitwe aba bakakushikwa mujeele, lyalo mukuya kwaciindi milandu njobakalinga bapekwa yakamana. Pesule lyakuswabo mujeele, bamakwesu bakatalika alimwi kutanjilila muncito yakushimikila akwiisha. Nacibi boobo, Satana wakatolelela kulwana bantu bakwe Lesa. Kuswabo ciindi cilya Satana walengesha bantu bakwe Lesa boonse kupenshekwa abuumbi. (Ciyu. 12:15) Aboobo soonse tulyeelete kuliyumya akuba alushomo.—Ciyu. 13:10.
AMUSEBENSE KUSHIKA PEELA NKUSU SHANU MUNCITO YEHOVA NJAAKATUPA
17. Ino nducafwo nshi lwakutalangila bantu bakwe Lesa ndobapekwa, nabi kwaamba ayi Satana alabalwana?
17 Ciyubululo capita 12 ilaamba ayi bantu bakwe Lesa bakatambula lucafwo ndobatakalinga kulangila. Libuku lya Ciyubululo lilaamba ayi “cishi” cakamina “mulonga” wakupenshekwa. (Ciyu. 12:16) Ishi nsheshicitika. Cimwi ciindi boomboloshi bamumakooti bali kabotu balacafwa bantu bakwe Lesa. Kucakubonenaako, liinji Bakamboni Bakwe Yehova balawina milandu mumakooti alimwi ici cilapa kwaamba ayi babe alwaanguluko lwakupaila. Ino lwaanguluko ulu balalusebensesha buyani? Balalusebensesha kabotu kwiinda mukucita ncito Yehova njaakabapa. (1 Koli. 16:9) Ino ncito iyi ileelikaawo nshi?
Ino ngamakani nshi obilo bantu bakwe Lesa ngobatokwaambilisha? (Amubone mapalagilafu 18-19)
18. Ino nincito nshi iyandika njetutoocita munshiku shino shakweelaako?
18 Yesu wakaambila limwi ayi bantu bakwe balaakwaambilisha “makani abotu a Bwaami” bwakwe Lesa pacishi coonse capanshi, mamanino kaatana kushika. (Mate. 24:14) Kucita boobo kulapa kwaamba ayi batambule lucafwo kuswa ku munjelo, na likoto lya baanjelo, abo basansululwa ayi bakalinga kucite ‘makani abotu atamaani kwaamba ayi bakashimikile bantu ba mucishi capanshi, bantu bacite shikanda shipusenepusene, mikowa yoonse, milaka yoonse alimwi akumishobo yoonse.’—Ciyu. 14:6.
19. Ino ngamakani nshi amwi abo basuni Yehova ngobeelete kushimikila?
19 Makani abotu a Bwaami teshi ngomakani eenkabo bantu bakwe Lesa ngobeelete kushimikila. Sombi balyeelete kucafwilisha anciito icita baanjelo yaambwa mu Ciyubululo capita 8 kushika ku 10. Baanjelo aba baloolobesha makatasho eshi akashikile baabo bakaka Bwaami bwakwe Lesa. Aboobo Bakamboni Bakwe Yehova balaambilisha makani aboomboloshi akoshanishikwa ku “mfula ya mabwe amulilo,” ayo aamba Yehova mbweshi akoomboloshe mbasu shipusenepusene sha cishi cibiibi cakwe Satana. (Ciyu. 8:7, 13) Bantu balyeelete kushiba kwaamba ayi mamanino ali pafwiifwi, aboobo balyeelete kwaalula buumi bwabo cakufwambaana kwaamba ayi bakapuluke bushiku bwa bukali bwakwe Yehova. (Sefa. 2:2, 3) Nacibi boobo, aya teshi makani oobu kushimikila, aboobo tulayandika kutaloonda. Ciindi ca mapensho anene, bantu balaakukalala abuumbi kunyumfwa makani aboomboloshi akweelaako.—Ciyu. 16:21.
AMUNYUMFWILE MASWI ABUSHINSHIMI
20. Ino tulaakwiiya nshi mumitwi yobilo itokonkelaawo?
20 Tulyeelete kunyumfwila “makani aya a bulaluki” mukwiinga tulilikitweemo mukukumanishikwa kwa bushinshimi mbotucana mulibuku lya Ciyubululo. (Ciyu. 1:3) Ano ino inga twaliyumya buyani cakushomeka akutolelela kushimikila makani aya cakutaloonda? Shintu shobilo shilaakutuyuminisha: Cakutaanguna, shaambwa mulibuku lya Ciyubululo pamakani abalwani bakwe Lesa, alimwi cabili, shoolwe nsheshi tukatambule kunembo na tukatolelele kushomeka. Tulaakwiiya makani aya mumitwi yobilo itokonkelaawo.
LWIIMBO 32 Amube Kulubasu Lwakwe Yehova!
a Tutokala muciindi cisangalasha! Ciindi bushinshimi bwamu libuku lya Ciyubululo ndyebutookumanishikwa. Ino bushinshimi ubu bulatukuma buyani? Mumutwi uyu alimwi amitwi yobilo itokonkelaawo, tulaakwiiya makani kuswa mulibuku lya Ciyubululo. Tulaakwiiya nsheenga twaciita kwaamba ayi Yehova atambule kulambila kwesu kwiinda mukukonkela shaambwa mulibuku lya Ciyubululo.