MUTWI WAKWIIYA 43
Busongo Bwancinencine Butokwiita
‘Busongo bwancinencine butokwiita mumikwakwa. Butokoolobesha mumisena mucanika bantu baanji.’—TUS. 1:20.
LWIIMBO 88 Amuntondeshe Nshila Shanu
NSHESHI TWIIYEa
1. Ino bantu baanji balacita buyani na banyumfwa maswi abusongo? (Tushimpi 1:20, 21)
MUSHISHI shiinji, liinji tulabona bamakwesu abenankashi kabashimikila mumisena mucanika bantu baanji. Balamweta mweta ndyebatokwaabila bantu mabuku, magazini, mabuloshuwa na matilakiti. Mpashi amwebo mwakaabanamo kale lubasu muncito iyi. Alimwi mpashi ico cakamupa kuyeeya maswi ngotucana mulilembo lya Tushimpi aamba ayi, busongo butokwiita bantu mumisena mucanika bantu baanji kwaamba ayi bakutike nshebutokwaamba. (Amubelenge Tushimpi 1:20, 21.) ‘Busongo bwancinencine’ nkokwaamba ayi busongo buswa kuli Yehova bulacanika mu Baibo alimwi amumabuku esu. Ubu mbobusongo bantu mbobayandika kwaamba ayi bakacane buumi butamaani. Tulakondwa abuumbi na muntu wasumina kutambula libuku lyesu. Sombi teshi boonse bacita boobo. Bamwi tabasuniiwo kwiiya Baibo nshoyaamba. Bamwi balatuseka ndyetutoshimikila. Balayeeya ayi Baibo ndibuku lyaamba makani akale kale abuumbi atacafwiiwo. Bamwi balapikisha Baibo nshoyaamba pamakani akulilemeka. Balayeeya ayi abo bakonkela njiisho shamu Baibo balalibona kululama kwiinda bamwi. Nacibi boobo, ceebo calusuno, Yehova watolelela kwaabila busongo bwakwe kumuntu uli woonse. Munshila nshi?
2. Ino nkuli nkweenga twacana busongo bwancinencine munshiku shino, ano ino bantu baanji balasalawo kucita nshi?
2 Nshila yomwi Yehova mbwaabila busongo bwancinencine nkwiinda mu Maswi akwe Baibo. Muntu uli woonse inga wacikonsha kuba alibuku ili. Ino mbuyani mabuku esu aamba shamu Baibo? Tulalumba Yehova kwaamba ayi ceebo ca shoolwe shakwe, mabuku esu alacanika mumishobo iindilila 1,000. Abo bakutika, nkokwaamba ayi babelenga akukonkela nshobeeya, balafubilaamo. Nacibi boobo, bantu baanji balasalawo kutanyumfwila Yehova. Balacinka manungo mumaano abo na kunyumfwila bantu nshobaamba ndyebatosala shakucita. Bamwi balatubona anga taakuwo mbotubete ceebo cakwaamba ayi tulakonkela Baibo nshoyaamba. Mumutwi uyu tutobandika cipa bantu kutanyumfwila busongo bwakwe Yehova. Cakutaanguna, amuleke tubandike mbweenga twaba abusongo buswa kuli Yehova.
KWIIYA PALI YEHOVA KULAPA BUSONGO
3. Ino nciinshi ncotweelete kucita kwaamba ayi tube abusongo bwancinencine?
3 Maswi akwaamba ayi busongo inga asansulula kusala shintu kweelana alushibo ndotucite. Nacibi boobo, busongo bwancinencine buleelikawo shiinji. Baibo ilaamba ayi: ‘Kuloonda Yehova ngomatalikilo abusongo, kwishiba Wooyo Usalalite nkokuba amaano akunyumfwishisha shintu.’ (Tus. 9:10) Aboobo na kuli makani amwi ayandika ngotweelete kusalawo cakucita, tulyeelete kutaanguna kushiba Yehova mbwaabona makani ayo katutana kusalawo. Inga twacita boobo kwiinda mukwiiya Baibo amabuku esu aamba shamu Baibo. Kucita boobo kulaakutondesha ayi tulicite busongo bwancinencine.—Tus. 2:5-7.
4. Ino nceebonshi nceenga twaambila ayi busongo bwancinencine bulaswa kuli Yehova eenkabo?
4 Busongo bwancinencine bulaswa kuli Yehova eenkabo. (Loma. 16:27) Ino nceebonshi nceenga twaambila ayi busongo bulaswa kuli Yehova? Cakutaanguna, Yehova ngo Mulengi alimwi alicishi makani oonse pashintu nshaakalenga. (Kulu. 104:24) Cabili, Yehova alatondesha busongo mushintu shoonse nshaacita. (Loma. 11:33) Catatu, lyoonse abo bakonkela busongo bwakwe Yehova balacafwikwa. (Tus. 2:10-12) Na tulisuni kuba abusongo bwancinencine, tulyeelete kusumina lushinisho ulu akulukonkela mushintu nshetusala akucita.
5. Ino nciinshi cicitika na bantu bakaka kusumina kwaamba ayi busongo bwancinencine bulaswa kuli Yehova eenkabo?
5 Bantu baanji mbotucana ndyetutoshimikila balasumina ayi shilengwa shakapangwa kabotu abuumbi; nacibi boobo, balakaka kusumina ayi shilengwa shibotu nshobabona shakapangwa a Mulengi. Bamwi mbotucana balaamba ayi balashoma muli Lesa, sombi balayeeya ayi Baibo nshoyaamba nshakale kale abuumbi, aboobo balasalawo kucita shintu kweelana ambobasuni. Ino kucita boobo kwaleta nshi? Sa shintu shili kabotu pacishi ceebo cakwaamba ayi bantu balakonkela busongo bwabo muciindi ca busongo bwakwe Lesa? Sa bakacikonsha kucana lusangalalo lwancinencine na makani aamba sha kunembo ngeenga bashoma? Shintu nshetubona shilatupa kushoma cancine cakwaamba ayi: ‘Taakuwo busongo bwa muntu, lushibo nabi miyeeyo yakwe isho sheenga shaswitilila mukulwana Yehova.’ (Tus. 21:30) Ici cilatupa kutolelela kusenga Yehova kwaamba ayi atupe busongo bwancinencine! Nacibi boobo, bantu baanji tabaciti boobo. Ino nceebonshi?
INO NCEEBONSHI BANTU BALAKAKA BUSONGO BWANCINENCINE?
6. Kweelana a Tushimpi 1:22-25, ino mbaani bakaka busongo bwakwe Yehova?
6 Bantu bamwi tababikiliko maano ku busongo bwancinencine ‘ndyebutokwiita mumikwakwa.’ Kweelana a Baibo nshoyaamba, kuli makoto otatwe abantu bakaka busongo: ‘batacite lushibo,’ “beshikucelebula,” [na beshikuseka bamwi] alimwi a “baluya.” (Amubelenge Tushimpi 1:22-25.) Amuleke tubandike cipa kwaamba ayi bantu aba bakake busongo buswa kuli Lesa alimwi ambweenga twaleya kuba mbuli mbabo.
7. Ino nceebonshi bamwi balasalawo kutolelela kuba bantu ‘batacite lushibo’?
7 Bantu ‘batacite lushibo’ mbantu bashomabo shili shoonse nshebanyumfwa alimwi batashuupi kuyungoolwa. (Tus. 14:15.) Liinji ndyetutoshimikila tulabacana bantu ba mushobo uyu. Kucakubonenaako, amuyeeye kufula kwa bantu batoyungoolwa abamatanjilili ba bupailishi abeshimapolitiki. Bamwi balakankamana na bashiba ayi bakabecekwa kubamatanjilili babo. Nacibi boobo, abo baambwa pa Tushimpi 1:22 balasalawo kutolelela kuba bantu batacite lushibo mukwiinga balanyumfwa kabotu kuba boobo. (Jele. 5:31) Balacita nshebasuni alimwi tabasuniiwo kwiiya Baibo nshoyaamba na kukonkela milawo ya njiyo. Bantu baanji balalinyumfwa bweenka bulinyumfwa mwanakashi umwi waku Canada usuni sha bupailishi abuumbi uyo wakalwiita Kamboni umwi ayi, “Na ba pulisiti balatubeca, ngumulandu wabo, kuteshi ndiswe!” Ncakutatoonsha tatusuniiwo kukonkela bantu batacite lushibo mukashanga!—Tus. 1:32; 27:12.
8. Ino nciinshi ceshi cikatucaafwe kuba alushibo lweelete?
8 Aboobo Baibo ilatuyuminisha ayi tatweelete kutolelela kuba bantu batacite lushibo sombi ‘kuba bamanene mukunyumfwisha shintu.’ (1 Koli. 14:20) Inga twaba abusongo kwiinda mukukonkela njiisho shamu Baibo. Kucita boobo kulaakutucafwa kubona Baibo mboicafwa kuleya mapensho akutucafwa kusala kabotu. Cili kabotu kuyeeya pashintu nshetwakasala. Kucakubonenaako, na mutokwiiya Baibo akucanika kumabungano sombi tamuna kulyaaba kuli Yehova akubombekwa, mulyeelete kuyeeya citoomupa kwaalilwa kucita boobo. Na mwakabombekwa kale, sa mutooya panembo mukushimikila akwiisha makani abotu? Sa shintu nshemusala shilatondesha ayi mulakonkela njiisho shamu Baibo? Sa mulatondesha mibo ya Bwineklistu kubamwi? Na kuli mbasu shimwi nshotweelete kusebenselawo, atuyeeye cakubikila maano pa njiisho shakwe Yehova, “shilengesha batacite busongo kubaabo.”—Kulu. 19:7.
9. Ino “beshikucelebula” na beshikuseka bamwi balatondesha buyani ayi balakaka busongo buswa kuli Lesa?
9 Likoto lyabili lya bantu beshikusuula busongo buswa kuli Lesa mbantu “beshikucelebula” na beshikuseka bamwi. Cimwi ciindi ndyetutooshimikila tulacana bantu ba mushobo uyu. Balanyumfwa kabotu kuseka bamwi. (Kulu. 123:4) Baibo yakaambila limwi ayi munshiku shakweelaako, kulaakuba beshikuseka bamwi baanji. (2 Pit. 3:3, 4) Bweenka mbuli bamakwe bakwe Loti musankwa ululeme, bantu bamwi munshiku shino balakaka kukutika kucenjesha kuswa kuli Lesa. (Mata. 19:14) Baanji balaseka baabo bakonkela njiisho shamu Baibo. Balacita boobo ceebo cakwaamba ayi balakonkela “shibiibi shiyanda mibili yabo.” (Judi 7, 17, 18) Baibo nshoyaamba pabantu beshikuseka bamwi shileendelana ashicita baabo bakapondoka kuswa mucancine alimwi abaabo bakakaka kukonkela kuyanda kwakwe Yehova!
10. Kweelana a Kulumbaisha 1:1, ino inga twacita buyani kwaamba ayi tuleye kuba anga mbeshikucelebula na beshikuseka bamwi?
10 Ino inga twacita buyani kwaamba ayi tuleye kuba anga mbantu beshikucelebula na beshikuseka bamwi? Nshila yomwi nkuleya kucanika abantu beshikutongooka pashintu shili shoonse. (Amubelenge Kulumbaisha 1:1.) Ici cilaamba ayi tatweelete kukutika na kubelenga shili shoonse shaamba baabo bakapondoka kuswa mucancine. Tulyeelete kucenjela kwaamba ayi tutataliki kutongooka pashintu shoonse akutoonsha Yehova alimwi abutanjilishi mbotutambula kuswa kulibunga lyakwe. Kwaamba ayi tucikoonshe kucita boobo tulyeelete kuliipusha ayi: ‘Sa lyoonse ndatongooka na twatambula butanjilishi na busansulushi bupya? Sa lyoonse ndeelesha kucana shilubo mubaabo batanjilila?’ Na twafwambaana kucileka kucita shintu ishi tulaakulengesha Yehova kusangalala.—Tus. 3:34, 35.
11. Ino “baluya” balashibona buyani njiisho shakwe Yehova pamakani akulilemeka?
11 Likoto lyatatu lya bantu beshikusuula busongo buswa kuli Lesa mbantu “baluya.” Mbaluya mukwiinga balakaka kukonkela milawo yakwe Lesa pamakani akulilemeka. Balacitabo nshobabona ayi shililuleme mumeenso abo. (Tus. 12:15) Bantu ba mushobo uyo balakaka Yehova, Kantupu ka busongo. (Kulu. 53:1) Na twabakumanya ndyetutooshimikila, liinji balatwaambila shibiibi ceebo cakwaamba ayi tulakonkela njiisho shamu Baibo. Sombi inga tabatupiwo busongo bweenga bwatucafwa. Baibo ilaamba ayi: “Ncintu ciyumu kumuluya kuba abusongo, palibungano liba kumwinjililo taaku ancaawaalaawo nabi comwi.” (Tus. 24:7) Taakuwo makani acafwa ngeenga bantu baluya batulwiita. Nceceeco Yehova alatucenjesha ayi “talamuka kumuntu muluya”!—Tus. 14:7.
12. Ino nciinshi ceshi cikatucaafwe kuleya kucita shintu anga mbantu baluya?
12 Mubupusano abaabo bakaka busongo buswa kuli Lesa, swebo tuleeya kusuna Lesa mbwaabona shintu alimwi amilawo yakwe. Inga twatolelela kucita boobo na katweelanya shiswaamo mukunyumfwila akutanyumfwila milawo yakwe Lesa. Tulyeelete kulangilisha akubona mapensho bantu ngobacana ceebo cakukaka kukonkela busongo bwakwe Yehova. Lyalo akuyeeya buumi bwanu mbobubete kabotu ceebo cakunyumfwila Lesa.—Kulu. 32:8, 10.
13. Sa Yehova alatukakatisha kukonkela busongo bwakwe?
13 Yehova alapa busongo bwakwe kubantu boonse, sombi taakakatishi muntu uli woonse kubusumina. Nacibi boobo, alaamba shicitika kubaabo bakaka kukutika ku busongo bwakwe. (Tus. 1:29-32, NWT) Abo bakaka kunyumfwila Yehova “balaakwaanishikwa ceebo ca micito yabo.” Mukuya kwaciindi balaakucana mapensho abuumba ceebo ca buumi mbobasala, lyalo kumamanino Yehova alaakubanyonyoola. Sombi abo banyumfwila Yehova akukonkela nshaamba wabashomesha ayi: “Abo boonse banyumfwila ndime, balekala kwakubula cakulisukama. Balekala muluumuno kwakubula cakuloonda nabi comwi.”—Tus. 1:33.
BUSONGO BWANCINENCINE BUTUCAFWA
Kwaabanamo lubasu mumabungano kulayumya bushicibusa bwesu a Yehova (Amubone palagilafu 15)
14-15. Ino tuleeya nshi kuswa kulilembo lya Tushimpi 4:23?
14 Kukonkela busongo bwakwe Lesa kulatucafwa lyoonse. Kweelana ambotwabandika, Yehova alapa busongo bwakwe kubantu boonse. Kucakubonenaako, mulibuku lya Tushimpi, Yehova alatupa busongo bweenga bwatucafwa mubukaalo buli boonse. Amuleke tubandike shakubonenaako shili 4.
15 Amushitilishe moyo wanu wacikoshanyo. Baibo ilaamba ayi: “Bunene bunene, ulame moyo wako, ceebo nkokantupu ka buumi bwako.” (Tus. 4:23) Amuyeeye nshotweelete kucita kwaamba ayi tushitilishe moyo wesu wiine. Tulyeelete kulya shakulya shipa buumi bubotu, kucita shiyumya mubili, alimwi akuleya shilabo shitabete kabotu. Ubu mbotucita kwaamba ayi tushitilishe moyo wesu wacikoshanyo. Bushiku abushiku tulabelenga Maswi akwe Lesa. Tulalibambila mabungano, kucanikaako, alimwi akwaabanamo lubasu. Tulaba bayumu kwiinda mukwaabanamo lubasu lyoonse muncito yakushimikila. Alimwi tulaleya kuba ashilabo shibiibi kwiinda mukuleya cili coonse ceenga catupa kuba amiyeeyo itabete kabotu, shintu mbuli shakulikondelesha shibiibi alimwi akuleya kucanika abantu batabete kabotu.
Kubona maali munshila yeelete inga kwatucafwa kunookwana ashintu nshetucite (Amubone palagilafu 16)
16. Ino nceebonshi makani ngotucana palilembo lya Tushimpi 23:4, 5 alacafwa abuumbi munshiku shino?
16 Amukwane anshemucite. Baibo ilaamba ayi: “Utalipenshi kuyanda kubila, . . . Bubile nabi wabucana mbwa ciindi ciniinibo. Ndushinisho bulaakuba amapapaminwa akuuluka anga ngumumbankwashi.” (Tus. 23:4, 5) Buboni amaali inga shamana paciindi ciniinibo. Nacibi boobo, bantu baanji babile abakandu balalisukama pamakani amaali. Aboobo liinji balacita shintu shinyonyoola mpuwo yabo, bushicibusa, alimwi abuumi bwabo. (Tus. 28:20; 1 Timo. 6:9, 10) Ano busongo bulatucafwa kutalisukama abuumbi pamakani amaali. Alimwi ici cilatucafwa kuleya kuba balyabi sombi kukwana akuba alusangalalo pashintu nshetucite.—Shiku. 7:12.
Kutaanguna kuyeeya katutana kwaamba kulatucafwa kuleya kukalasha bamwi (Amubone palagilafu 17)
17. Ino inga twacita buyani kwaamba ayi tube a “mulaka wamusongo” waambwa pa Tushimpi 12:18?
17 Amutaangune kuyeeya kamutana kwaamba. Na tatuna kucenjela, shintu nshetwaamba inga shatuletela mapensho. Baibo ilaamba ayi: “Maswi aambwa cakutayeeya alayasa anga ngumupeeni, sombi mulaka wamusongo ulashilika.” (Tus. 12:18, NWT) Inga twatolelela kuba muluumuno na katuleya kufuya pashilubo sha bamwi. (Tus. 20:19) Na tulisuni kwaamba ayi shintu nshetwaamba shinooyuminisha bamwi muciindi cakubacisa, tulyeelete kunobelenga akukutumana kuyeeya pa Maswi akwe Lesa bushiku abushiku. (Luka 6:45) Kukutumana kuyeeya Baibo nshoyaamba kulaakutupa kwaamba shiyuminisha bamwi bweenka mbuli “kantupu ka busongo.”—Tus. 18:4.
Kukonkela butanjilishi buswa ku libunga inga kwatucafwa kuya panembo muncito yesu yakushimikila (Amubone palagilafu 18)
18. Ino kukonkela nshetucana pa Tushimpi 24:6 inga kwatucafwa buyani muncito yakushimikila?
18 Amukonkele butanjilishi buswa kulibunga. Kwaamba pamakani eenga atucafwa kuswitilila, Baibo ilaamba ayi: “Kwiinda mubutanjilishi bwa busongo ulaakulwana nkondo, alimwi kwiinda mukuba abeshikukupandako maano baanji kulaba kuswitilila.” (Tus. 24:6, NWT) Amuyeeye mbweenga kukonkela njiisho iyi kwatucafwa kuswitilila muncito yakushimikila akwiisha. Muciindi cakucita ncito iyi kweelana akuyeeya kwesu, tuleelesha kukonkela butanjilishi mbotupekwa. Tulatambula butanjilishi bucafwa ndyetuli kumabungano, uko nkotwiiya bwakwiisha kabotu kuswa kubamwi bacishi kabotu kwaamba makani amu Baibo alimwi ashitondesho. Kwiilikaawo, libunga lyakwe Yehova lilatubambila mabuku amavidyo eenga acafwa bantu kunyumfwisha Baibo. Sa mutokwiiya bwakushisebensesha kabotu shisebensesho ishi?
19. Ino mulalinyumfwa buyani pa busongo Yehova mbwaatupa? (Tushimpi 3:13-18)
19 Amubelenge Tushimpi 3:13-18. Tulalumba abuumbi pa busongo mbotucana mu Maswi akwe Lesa! Ncakutatoonsha kwakubula busongo bwakwe Lesa inga tatubiiwo alusangalalo mubuumi. Mumutwi uyu, twabandika shakubonenaako sha busongo bucafwa mbotucana mulibuku lya Tushimpi. Nacibi boobo, Baibo yoonse ilicite busongo buswa kuli Yehova. Tulyeelete kukonkela busongo bwakwe mubuumi bwesu boonse. Nabi kwaamba ayi bantu baanji balasuula busongo bwakwe Lesa, swebo tulishomete cakutatoonsha ayi “abo babucatisha [busongo] balaambwa ayi balisangalete.”
LWIIMBO 36 Atushitilishe Myoyo Yesu
a Taakuwo busongo bweenga bweelana abusongo buswa kuli Yehova. Mumutwi uyu, tutobandika maswi acikoshanyo ngotucana mulibuku lya Tushimpi aamba ayi busongo butokoolobesha mumisena mucanika bantu baanji. Tutobandika mbweenga twacana busongo bwancinencine, bamwi ncobakakila kukutika ku busongo bwakwe Yehova, alimwi abubotu bwa kukutika ku busongo bwakwe.