Makani Akusebensesha amu Kabuku Kamabungano Abuumi Anciito
JUNE 4-10
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | MAAKO 15-16
“Bushinshimi Bwakakumanishikwa Pali Yesu”
(Maako 15:3-5)
(Maako 15:24)
(Maako 15:29, 30)
nwtsty makani acafwa kwiiya pali Maako 15:24, 29
Bakabaana shakufwala shakwe shapeculu: Makani ngotucana pa Joni 19:23, 24 alanungawo pamakani atana kwaambwa a Mateyo, Maako, a Luka: Cakutatoonsha bashilumamba babene Loma bakoomina cisolo cakufwala capeculu acamukati; bakakwamuna cakufwala capeculu “mushipansha shone, waya cipansha comwi”; tabakalinga kusuni kwaabana cisani camukati, aboobo bakooma cisolo; kuumina cisolo cakufwala cakwe Mesiya kwakakumanisha Kulu. 22:18. Cakalinga cilabo cabeshikucaya kubwesa shakufwala shawooyo utooya mukucaikwa, aboobo bakapondo bakalinga kubafuula shakufwala kabatana kubacaya kwaamba ayi bafwe nsoni abuumbi.
kupukumuna mitwi yabo: Kucita boobo kwakalinga ncitondesho cakubula bulemu, kwiilikaawo amaswi amucobwe. Kwakubula kushiba, abo bakalinga kwiinda bakakumanisha bushinshimi bucanika palilembo lya Kulu. 22:7.
(Maako 15:43)
(Maako 15:46)
nwtsty makani acafwa kwiiya pali Maako 15:43
Josefu: Bupusano bwa baabo bakalemba makani abotu bulaboneka kwiinda mbobakalemba makani apusene pusene pabuumi bwakwe Josefu. Mateyo uyo wakalinga musonkeshi wakalemba ayi Josefu wakalinga “musankwa mubile”; Maako, uyo wakalembela bene Loma, wakaamba ayi wakalinga “mweendeleshi ulemekwa Munkuta ya baJuda” wakalinga kulangila Bwaami bwakwe Lesa; Luka, shikushilika ucite nkumbu, wakaamba ayi “wakalinga muntu uli kabotu alimwi ululeme” wakakaka kupikisha Yesu mbuli beendeleshinyina; Joni eenkabo ngowakalemba ayi wakalinga “shikwiiya wakwe Yesu uyo wakalinga kulisisa ceebo cakulonda bene Juda.”—Mate. 27:57-60; Maako 15:43-46; Luka 23:50-53; Joni 19:38-42.
Kulangoola Buboni Bwakumushimu
(Maako 15:25)
nwtsty makani acafwa kwiiya pali Maako 15:25
ciindi cawoola lyatatu: Nkokwaamba ayi cakuma 9 koloko macuunsa. Bamwi balabona anga pali bupusano pa makani aya a acanika pa Joni 19:14-16 yaamba ayi “ciindi cakalinga pafwiifwi awoola lya 6” Pilato ndyakoombolosha Yesu ayi acaikwe. Nabi kwaamba ayi Malembo taambi cakalengesha bupusano, atulange pamakani aya: Shaambwa mu Makani Abotu shileendelana ashintu mboshakalinga kucitika pabushiku bwakweelaako bakwe Yesu. Beshikulemba Makani Abotu boonse bone balatondesha kwaamba ayi bapailishi abamaloba bakakumana kumuyamaca akutola Yesu kuli Pilato Mweendeleshi wa bene Loma. (Mate. 27:1, 2; Maako 15:1; Luka 22:66–23:1; Joni 18:28) Mateyo, Maako, a Luka boonse bakaambawo ayi Yesu ndyakapopwa pacisamu, kwakaba munshinshe mucishi coonse kuswa “woola ya 6 . . . kushikila woola ya 9.” (Mate. 27:45, 46; Maako 15:33, 34; Luka 23:44) Makani eenga atucafwa kushiba ciindi Yesu ndyakacaikwa ngaaya: Bamwi bakalinga kubona ayi kupenshekwa kwakalinga ndubasu lwakupopa baabo bakalinga kuya mukucaikwa. Cimwi ciindi bamwi bakalinga kufwa ceebo cakupenshekwa abuumbi. Yesu wakapenshekwa abuumbi cakwaamba ayi bakapa musankwa umwi kwaamba ayi amucaafwe kunyamuna cisamu cakupenshesha. (Luka 23:26; Joni 19:17) Na muntu wakalinga kuya mukupopwa wakalinga kutaanguna kupenshekwa, nkokwaamba ayi ciindi cakalinga kweelete kwiindawo Yesu katana kupopwa kwiine. Malembo a Mate. 27:26 a Maako 15:15 alasuminisha makani aya kwiinda kumutondesha ayi Yesu wakakwipwa akutolwa mukupopwa paciindi comwi. Aboobo, muntu womwi awomwi inga waamba ciindi cipusene, kweelana ambwakalinga kubona ciindi kupopwa ndyekwakalinga kutalika. Mpashi ici ncecakapa Pilato kukankamana ndyakanyumfwa ayi Yesu wakafwa pesule lyakupopwa. (Maako 15:44) Kwiliikaawo, Beshikulemba Baibo liinji balatondesha cilabo cakwabanya bushiku mushipaansha shone shama woola otatwe cipansha comwi, bweenka mbuli mashiku. Kucita boobo nkokwakapa kusansulula ciindi mushipansha sha woola lyatatu, lya 6 alya 9, ayo akalinga kutalika kubelengwa macuunsa cakuma 6:00. (Mate. 20:1-5; Joni 4:6; Mili. 2:15; 3:1; 10:3, 9, 30) Alimwi bantu baanji tabakalinga kucishiwo bwakwaamba ciindi ciine, aboobo liinji bakalinga kusebensesha maswi akwaamba ayi “cakuma,” bweenka mbuli palilembo lyakwe Joni 19:14. (Mate. 27:46; Luka 23:44; Joni 4:6; Mili. 10:3, 9) Mukufwimpya: Mpashi Maako wakeelikaawo ciindi cakupenshekwa akupopwa pacisamu, lyalo Joni wakaambabo sha kupopwa pacisamu. Balembi boonse bobilo balyeelete bakaamba sha ciindi ca cipansha cama woola otatwe, alimwi Joni wakasebensesha maswi akwaamba ayi “cakuma” na pafwiifwi a. Makani aya ngwalengesha ayi kutondeshekwe shiindi shipusene pusene pamakani aciindi Yesu ndyakacaikwa. Cakweelaako, mukwiinga ciindi cakalemba Joni cilipusene acakalemba Maako uyo wakataanguna kulemba myaaka iinji Joni kaatana, nkokwaamba ayi Joni taakwe kukopololabo shakalemba Maako.
(Maako 16:8)
nwtsty makani acafwa kwiiya pali Maako 16:8
bakalinga kucite boowa: Kweelana amabuku akale kale akacanika aamba palubasu lwakweelaako lwa libuku lyakwe Maako, Makani Abotu akwe Maako aleela muvesi 8. Bamwi balaamba cakushinisha ayi maswi akwelaako alibuku ili takwe kumaninina kweelana ambolyakalembwa. Ono kweelana anembelo ifwiifwi yakwe Maako, kuyeeya uko taaku mbokubete. Alimwi kweelana abeshikwiiya bacishi kabotu Jerome a Eusebius balatondesha ayi libuku liine lyakwe Maako lilamana amaswi akwaamba ayi “mukwiinga bakalinga kucite boowa.”
Kuli mabuku akale kale amuci Giliki abusansulushi bwa mishobo imwi acite Lubasu lulaamfu na lufwiifwi pesule lya vesi 8. Lubasu lulaamfu lwakweelaako lwa makani (alicite mavesi aamwi ali 12) ayo acanika mulibuku lya Codex Alexandrinus, Codex Ephraemi Syri rescriptus, a Codex Bezae Cantabrigiensis, ayo oonse akaswa mumwaaka wa mumwaanda wasanu. Alacanika amulibuku liitwa ayi Latin Vulgate, Curetonian Syriac, a Syriac Peshitta. Nacibi boobo, taacaniki mumabuku obilo akale kale aci Giliki ayo akalembwa mumwaaka wa mumwaanda wane, Codex Sinaiticus a Codex Vaticanus, na Codex Sinaiticus Syriacus amumwaanda wane na wasanu, nabi na libuku lyakale abuumbi lyakwe Maako liitwa ayi Sahidic Coptic lya mumwaanda wasanu. Alimwi ici mbocibete amumabuku akale kale akwe Maako aku Armenian alimwi aku Georgia aalo aleela pavesi 8.
Mabuku amwi aci Giliki abusansulushi bwakale kale alicite lubasu lufwiifwi lwakweelako (lucitebo mavesi aniini). Codex Regius ya mumwaanda wa 8 lilicite mbasu shoonse shobilo, lubasu lufwiifwi ndolutanguna. Lubasu luli loonse lulicite cishibisho caamba ayi makani aya ngaconoono kuswa kumbasu shakacanika conoono, nabi kwaamba ayi ilatondesha ayi makani aya tashibikitwe kabotu.
LUBASU LWAKWEELAAKO LUFWIIFWI
Lubasu lwakweelaako lufwiifwi lucanika pesule lya Maako 16:8 talubete lubasu lwa Malembo akatanjililwa amushimu. Lulaamba ayi:
Sombi shintu shoonse nshobakaambilwa kucita mukufwimpya bakalwitaako baabo bakalinga kushingulukite Pita. Kwilikaawo, pesule lya shintu ishi, Yesu mwiine wakabatuma kwicwe akumbo kuya mukwaambilisha makani asalalite atacite kampenda abupulushi butamaani.
LUBASU LWAKWEELAAKO LULAAMFU
Lubasu lwakweelaako lulaamfu lucanika pesule lya Maako 16:8 talubete lubasu lwa Malembo akatanjililwa amushimu. Alaamba ayi:
9 Pabushiku butaanshi bwa nsondo macuunsacuunsa, Yesu ndyaakabuka kuswa kubafu, wakataanguna kubonekela kuli Maliya wa kuMagadala uyo ngwaakakusha bashikaswa bosanwe abobilo. 10 Mpeeke alakwe Maliya wakanyamuka kuya mukulwiita baabo bakalinga kweenda aYesu, abo bakalinga kuungumene kabalila. 11 Sombi balo ndibakanyumfwa ayi Yesu wabuka kuswa kubafu, alimwi ayi Maliya wamubona, tabakwe kushoma. 12 Kuswawaawo, Yesu wakaboneka mumushobo umwi kubashikwiiya bakwe bamwi bobilo, ndibakalinga kuya bweenda munshila iya mumishi; 13 Mpeeke bakaboolela kuya mukulwiita babyabo. Sombi abalo tabakwe kubashoma. 14 Kumamanino, Yesu wakaboneka kubashikwiiya bali likumi awomwi kabalya. Wakabakalalila ceebo cakubula lushomo akuyuma myoyo, mukwiinga tabakwe kushoma baabo bakamubona kaabukite kuswa kubafu. 15 Lyalo wakabaambila ayi, “Kamuya mucishi coonse, mukashimikile Makani Abotu kubantu boonse. 16 Uyo woonse ushoma akubombekwa, ulaakupulushikwa. Sombi uyo utashomi, ulaakupekwa mulandu. 17 Abo bashoma balaakuba ashitondesho ishi: Balaakunookusha bashikaswa muliina lyangu, balaakunokwaamba milaka imwi ipusenepusene, 18 Na bakabwese nsoka teshi bakalumweewo, nabi na bakanwe musamu ukola, teshi ukabacaaye. Balaakubika maansaabo pabalwashi, abalo balaakuba kabotu.”
19 Mwaami Yesu ndyaakamana kwaambaabo, wakatolwa kwiculu akuya mukwikala kululyo lwakwe Lesa. 20 Bashikwiiya bakaya cishimikila Makani Abotu koonse koonse. Alakwe Mwaami wakabapa nkusu shakucita shankamiko, kutondesha bantu ayi maswi akwe ngancinencine.
Kubelenga Baibo: (Maako 15:1-15)
JUNE 11-17
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | LUKA 1
“Amukonkele Kuliceesha Kwakwe Maliya”
(Luka 1:38)
ia-CG 149 pala. 12
“Boona! Nebo Ndimusha Wakwe Yehova!”
12 Maswi ngakaamba mukuliceesha amushimu wakunyumfwila, alishibikitwe kubantu bacite lushomo. Wakakumbula munjelo Gabuliyelo ayi: “Amubone! Nebo ndimusha wakwe Yehova! Acicitike kweelana ambomwaamba.” (Luka 1:38) Musha mwanakashi wakalinga musebenshi wapaanshi abuumbi; buumi bwakwe boonse bwakalinga mumaansa amwaami wakwe. Alakwe Maliya mbwakalinga kulinyumfwa ku Mwaami wakwe, Yehova. Wakalinga kucishi ayi taakuwo nceenga walisukama ceebo cakuba mumaansaakwe mwaami, uyo ushomeka kubaabo bashomeka kuli nguwe, alimwi wakalinga kucishi ayi alaakumucafwa kukumanisha ncito iyumu njaakapekwa na wacita shoonse nsheenga wacikonsha.—Kulu. 18:25.
(Luka 1:46-55)
ia-CG 150-151 mapa. 15-16
“Boona! Nebo Ndimusha Wakwe Yehova!”
15 Mpeke Maliya alakwe wakaamba. Maswi ayo akesa mukulembwa mu Maswi akwe Lesa. (Amubelenge Luka 1:46-55.) Ngo maswi aanji Maliya ngakaamba akalembwa mu Baibo, alimwi alatwiisha shiinji pali nguwe. Alatutondesha ayi Maliya wakalinga kucite mushimu wakulumba alimwi wakalumbaisha Yehova pacoolwe ncakamupa cakuba banyina Mesiya. Nshakaamba shilatondesha ayi wakalinga kucite lushomo luyumu, mukwiinga wakaamba ayi Yehova alalensha nsoni beshikulinyumfwa abaabo bacite nkusu sombi alacafwa balibombya abakandu abo basuni kumusebensela. Alimwi alatondesha ayi wakalinga kucite lushibo luunji pali Lesa. Inga twaamba ayi wakaamba makani acanika mu Malembo aci Ebulu mankanda eendilila 20!
16 Cakutatoonsha, Maliya wakalinga kuyeeya bunene pa Maswi akwe Lesa. Nacibi boobo, wakatolelela kuba muntu uliceesha, akuleka ayi Malembo aambe muciindi cakunokwaambabo shakalinga mumiyeeyo yakwe. Mwaana wakalinga kukula mumala mwakwe alakwe kunembo wakatondesha mushimu weenka uyu, ndyakaamba ayi: “Shenjiisha teshi shangu sobwe, sombi nshawooyo wakantuma.” (Joni 7:16) Aswebo inga twalipusha ayi: ‘Sa anebo ndalemeka Maswi akwe Lesa akwaabona ayi alisalalite? Na mpashi ndisuni kwiisha sha mumutwi wangu?’ Bweenka mbotwabona, Maliya wakalemeka Maswi akwe Lesa.
Kulangoola Buboni Bwakumushimu
(Luka 1:69)
nwtsty makani acafwa kwiiya pali Luka 1:69
liica lya lupulusho: Na “mupulushi ucite nkusu.” Mu Baibo, liinji meeca ashinyama aleemikanina nkusu, kukoma, alimwi akuswitilila. (1 Sa. 2:1; Kulu. 75:4, 5, 10; 148:14) Alimwi cimwi ciindi alemikanina beendeleshi amaami atokweendelesha, aluleme na abiibi, alimwi kukoma kwabo kwakalinga anga nkushindika meeca abo. (Duto. 33:17; Danye. 7:24; 8:2-10, 20-24) Mumakani aya, liswi lyakwaamba ayi “liica lya lupulusho” lilaamba ayi Mesiya ngoocite nkusu shakupulusha, ngumupulushi ucite nkusu.
(Luka 1:76)
nwtsty makani acafwa kwiiya pali Luka 1:76
ulaakuya kunembo lyakwe Yehova: Joni Mubombeki ngowakalinga kusa mukuya “kunembo lyakwe Yehova” nkokwaamba ayi ngowalinga kweelete kutaanguna kushika Yesu kaatana, uyo wakalinga kusa mukwimikaninaako Baishi akusa muliina lya Baishi.—Joni 5:43; 8:29.
Kubelenga Baibo: (Luka 1:46-66)
JUNE 18-24
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | LUKA 2-3
“NoBacanike—Sa Mutooya Panembo Lwakumushimu?”
(Luka 2:41, 42)
nwtsty makani acafwa kwiiya pali Luka 2:41
bashali bakwe bakalinga kucite cilabo: Kweelana amulawo tacakalinga lipenshi nabi banakashi babula kucanikaako kukusekelela Pasika. Nacibi boobo Maliya wakalinga kucite cilabo cakushindilikila Josefu mwaaka amwaaka kuya mukusekelela Pasika ku Jelusalemu. (Ku. 23:17; 34:23) Mwaaka uli woonse bakalinga kweenda mushinso wamakilomita pafwiifwi a 300 kuya akuboola pomwi amukwashi.
(Luka 2:46, 47)
nwtsty makani acafwa kwiiya pali Luka 2:46, 47
akunoobeepusha miipusho: Kweelana ashakaamba baabo Yesu mbwakalinga kwiipusha, taakalinga kwiipushabo miipusho banike njebasuni kwiipusha kwaamba ayi bashibe makani amwi sobwe. (Luka 2:47) Muci Giliki maswi akwaamba ayi “akunoobeepusha . . . miipusho” cimwi ciindi alasansulula miipusho yeelene ayeeyo ipusha boomboloshi munkuta. (Mate. 27:11; Maako 14:60, 61; 15:2, 4; Mili. 5:27) Beshikulemba makani akale kale balaamba ayi bamatanjilili babapailishi bacinene, bakalinga kucite cilabo cakucaalila pesule lya kusekelela akutalika kwiisha mutempele mulubaansa. Bantu bakalinga kukala panshi kwaamba ayi bakutike akwiipusha miipusho.
bantu boonse bakakankamana: Muci Giliki maswi akwaamba ayi “kukankamana” inga asansulula kukankamana lyoonse.
(Luka 2:51, 52)
nwtsty makani acafwa kwiiya pali Luka 2:51, 52
wakatolelela kubanyumfwila: Kweelana amaswi aci Giliki atondesha kutolelela, maswi akwaamba ayi wakatolelela kubanyumfwila alatondesha ayi pesule lyakukankamika bafundishi kutempele alushibo lwa Maswi akwe Lesa ndwakalinga kucite, ndyakaya kuŋanda Yesu wakatolelela kuliceesha akunyumfwila bashali bakwe. Kunyumfwila kwakwe kwakalinga kwiinda kunyumfwila kwa mwaana uli woonse; kwakalinga lubasu lwakukumanisha Mulawo wakwe Mose munshila shoonse.—Kulo. 20:12; Gala. 4:4.
Kulangoola Buboni Bwakumushimu
(Luka 2:14)
nwtsty makani acafwa kwiiya pali Luka 2:14
akube luumuno panshi kubantu bamukondelesha: Mabuku amwi akale akale alicite maswi ngweenga twasansulula ayi “alimwi luumuno pacishi, coolwe kubasankwa,” maswi aya alacanika amuma Baibo amwi. Ano busansulushi bwa New World Translation bulasebensesha maswi asuminishikwa amabuku aanji akale kale. Kwaambilisha kwa baanjelo uku takwakalinga kusansulula coolwe kubantu bali boonsebo sobwe. Sombi, kwakalinga kusansulula ayi abo beshibakatondeshe lushomo lwancinencine muli Lesa akuba beshikwiiya ba Mwanaakwe balaakutambula shoolwe.—Amubone makani acafwa kwiiya atokonkaawo.
(Luka 3:23)
wp16.3-CG p. 9 mapa. 1-3
Sa Mulishi?
Ino Mbaani Bakalinga Baishi Josefu?
Josefu, shikubesa wakalinga kukala ku Nasaleti, ngowakalinga mbuli mushali musankwa wakwe Yesu. Ono ino baishi Josefu bakalinga mbaani? Mulongo wabamulishalane lyakwe Yesu ulembetwe mulibuku lyakwe Mateyo ulatondesha ayi ngu Jakobo, ono Luka lakwe alaamba ayi “Josefu wakalinga mwanaakwe Eli.” Ino nceebonshi ncekutoboneka anga pali bupusano?—Luka 3:23; Mateyo 1:16.
Makani akalemba Mateyo alaamba ayi: “Jakobo wakashala Josefu,” kweelana amaswi aci Giliki maswi aya alatondesha Jakobo ayi ngowakashala Josefu. Aboobo Mateyo wakalinga kwaamba sha lishalane lyakwe Josefu, mulongo wakwe Defedi wa baami, uyo kwiinda mumulawo wakapa nkusu Yesu mwanaakwe Josefu kuba pacuuna ca bwaami.
Ono mulibuku lyakwe Luka Baibo yakaamba ayi: “Josefu wakalinga mwanaakwe Eli.” Maswi akwaamba ayi, “mwanaakwe,” inga asansulula ayi “mupongoshi.” Aya ngomakani ngotucana apa Luka 3:27, patondesha ayi Shiyalutyelo, uyo wakalinga mwanaakwe Jekoniya, wakatondeshekwa ayi “mwanaakwe Neli.” (1 Makani 3:17; Mateyo 1:12) Citoboneka kwaamba ayi Shiyalutyelo wakalinga kweebete mwanaakwe Neli ngobatana kwaamba liina, aboobo inga twaamba ayi wakalinga mupongoshi wakwe Neli. Aboobo Baibo ileeta Josefu ayi “mwanaakwe” Eli, ceebo cakwaamba ayi wakeeba Maliya mwanaakwe Eli. Nceceeco Luka ncakaambila sha mukwashi wakwe Maliya uyo wakalinga banyina Yesu. (Bene Loma 1:3) Aboobo Baibo ilatulwiita makani amikwashi yoonse yobilo Yesu mwakaswa.
Kubelenga Baibo: (Luka 2:1-20)
JUNE 25–JULY 1
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | LUKA 4-5
“Amukake Masunko Bweenka Yesu Mbwaakacita”
(Luka 4:1-4)
w13-CG 8/15 p. 25 pala. 8
Munoyeeya Mushobo Wamuntu Ngomweelete Kuba
8 Satana wakasebensesha bucenjeshi bomwi bomwi ndyaakalinga kweelesha Yesu Muluyanga. Yesu ndyakekala ansala kwanshiku 40 malumwi amashiku, Satana wakamusunka kusebensesha lusuno lwakulya. Satana wakalwiita Yesu ayi “Na uli Mwanaakwe Lesa, ambila libwe ili lisanduke cinkwa.” (Luka 4:1-3) Yesu wakalinga kweelete kusalawo pashintu shobilo: Kucita cankamiko cakupanga cakulya kwaamba ayi alye, na kukaka kucita boobo. Yesu wakalinga kucishi ayi takalinga kweelete kusebensesha nkusu shakwe kulikondelesha. Nabi wakalinga kufwite nsala, wakalinga kulemeka bunene bushicibusa bwakwe a Yehova kwiinda cakulya. Yesu wakakumbula ayi “Kulilembetwe ayi,” ‘Muntu taabi abuumi mukulyabo kweenka sombi ulaba abuumi amaswi oonse aswa kuli Yehova.’”—Luka 4:4, ftn.
(Luka 4:5-8)
w13-CG 8/15 p. 25 pala. 10
Munoyeeya Mushobo Wamuntu Ngomweelete Kuba
10 Ino Satana wakasebensesha buyani “lunkumbwa lwa meenso” ndyaakalinga kusunka Yesu? ‘wakatondesha Yesu malelo oonse apacishi ca panshi muciindi ciniinibo; akumulwiita ayi: ‘Ntookupa bulelo boonse abulemu bwambubo.’” (Luka 4:5, 6) Yesu taakwe kubona malelo oonse apacishi ca panshi muciindi ciniinibo, sombi Satana wakalinga kuyeeya ayi na wabona bulemu bwa malelo mucili anga nciloto inga waakumbwa. Cakubula kufwa nsoni Satana wakaamba ayi: “Na ufukame akunambila ciindi comwibo, bulelo boonse butooba bwaako.” (Luka 4:7) Yesu wakakaka kukonkela Satana nshaakalinga kusuni ayi acite. Nceceeco ncakakumbwita cakufwambaana ayi: “Kulilembetwe ayi, ‘ngu Yehova Lesa wako ngoweelete kulambila alimwi eenkabo ngoweelete kusebensela.’”—Luka 4:8.
(Luka 4:9-12)
nwtsty shakweebela
Kansuswa ka Tempele
Satana ulyeelete wakatola Yesu “pakansuswa [na “peculu peene”] pa tempele” akumulwita ayi aliwaale panshi, sombi pamusena peene Yesu mpwakeemikana tapashibikitwe. Mukwiinga maswi akwaamba ayi “tempele” inga asansulula musena woonse wa tempele, Yesu alyeelete mpashi wakalinga kwiimfwi kulubasu lwakumalenge cakwicwe (1) lubasu lomwi lwa tempele. Na mpashi wakalinga kwiimfwi kulubasu lumwi lwa tempele. Kuliwaala kuswa kulubasu luli loonse lwa musena uyu alimwi kwakubula Yehova kumucafwa nakwiinga wakafwa.
w13-CG 8/15 26 pala. 12
Munoyeeya Mushobo Wamuntu Ngomweelete Kuba
12 Mubupusano a Efa, Yesu wakatondesha cakubonenaako cibotu abuumbi cakuliceesha! Satana wakeelesha Yesu alimwi, sombi Yesu wakakaka kweelesha Lesa kwiinda mukucita cintu cikankamika bantu. Nakwiinga wakasumina kucita boobo nicakatondesha ayi alalisumpula! Sombi, Yesu wakakumbula Satana cakuteenda mweela ayi: “Kulilembetwe ayi, ‘Utasunki Yehova Lesa wako.’”—Amubelenge Luka 4:9-12.
Kulangoola Buboni Bwakumushimu
(Luka 4:17
nwtsty makani acafwa kwiiya pali Luka 4:17
libuku lya mushinshimi Isaya: Libuku lyakale kale lyakwe Isaya ilicite shipaansha shili 17 shangitwe pomwi isho shilaampa mamita ali 7.3 na shafungululwa mubulaamfu amilaini 54. Libuku ndyebakasebensesha mu sinagogi ku Nasaleti lilyeelete lyakalinga kweelene alyeeli kulaampa. Tacakalinga cuubu kwaamba ayi Yesu acane lubasu ndwakalinga kusuni kubelenga kuswa mulibuku ili mukwiinga mumwaanda wakutaanguna mabuku takalinga kucite macapita amanamba amavesi. Ono mukwiinga wakalucana lubasu ulo pakalinga kulembetwe maswi abushinshimi, inga tatutoonshi ayi Yesu wakalinga kwashi kabotu Maswi akwe lesa.
(Luka 4:25)
nwtsty makani acafwa kwiiya pali Luka 4:25
kwa myaaka yotatwe amyeenshi yosanwe awomwi: Kweelana a 1 Baami 18:1, Elija wakaambilisha kumana kwa cilanga “mumwaaka watatu.” Bamwi balaamba ayi Yesu alapikisha makani akaambwa palilembo lya 1 Baami. Nacibi boobo, Makani acanika mu Malembo aci Ebulu taambi ayi cilanga cakamana myaaka yotatwe kaitana kukwana. Citoboneka ayi maswi akwaamba ayi “mumwaaka watatu” alasansulula ciindi kutalika lyelo Elija ndyakaambilisha kuli Aabu ayi kulaakuba cilanga. (1 Baami 17:1) Cilyeelete kwaamba ayi kwaambilisha uko kwakacitika cilimo ico cakalinga kumana myeenshi yosanwe awomwi kacili catalika kale alimwi paciindi ici cakeendilila pamyeenshi iyi. Kwilikaawo, cilanga ici tacikwe kumana peenkapo Elija ndyakaya kuli Aabu, “mumwaaka watatu,” sombi pesule lyamakani akacitika paKalundu ka Kamelo. (1 Baami 18:18-45) Aboobo, makani akaamba Yesu alembetwe waawa, a aayo mwanike wakwe Klistu wakucanaamo, ngaakalemba palilembo lyakwe Jemusi 5:17, alacatana kabotu amakani ngotucana palilembo lya 1 Baami 18:1.
Kubelenga Baibo: (Luka 4:31-44)