Makani Akusebensesha amu Kabuku Kamabungano Abuumi Anciito
SEPTEMBER 6-12
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | DUTOLONOMI 33-34
“Amucane Kushitilishikwa ‘Mumaansa Akwe Yehova Amuyayaya’”
it-2-E pe. 51
Jeshulani
Ili ndiina lyabulemu lyakapekwa kubene Isilaeli. Mumalembo amucipangano cakale kale akataanguna kusansululwa muciGiliki eetwa ayi Greek Septuagint liswi lyakwaamba ayi “Jeshulani” lilasansulula ayi “usunikwi.” Liina lyakapekwa kubene Isilaeli lyakwaamba ayi Jeshulani lyakalinga kweelete kwiibalusha bene Isilaeli ayi mbantu Yehova mbakapanganaabo cipangano aboobo bakalinga kucite mukuli wakutolelela kushomeka kuli nguwe. (Du 33:5, 26; Isa 44:2) Kweelana a Baibo ya New world Translation palilembo lya Dutolonomi 32:15, liina lyakwaamba ayi Jeshulani lyakasebenseshekwa munshila yacikoshanyo. Muciindi cakukala kweelana aliina lya Jeshulani ncolisansulula bene Isilaeli bakacileka kunyumfwila, bakalubaako Mulengi wabo, alimwi bakanyansha Mupulushi wabo.
rr-CG 120, kabokosi
Mbweenga Twacafwikwa Kwaamba ayi Twiimikane Alimwi
Tuleebalushikwa kwaamba ayi myaaka iinji Esekelo kaatana kushalwa, mushinshimi Mose wakaamba pali Yehova ayi, taacitebo nkusu sombi alisunishishi kusebensesha nkusu shakwe kucafwa bantu bakwe. Mose wakalemba ayi: “Lesa ngoomufuna lyoonse, maansa akwe amuyayaya ngaamulama.” (Duto. 33:27) Inga twashoma cakutatoonsha kwaamba ayi, ncakwiila kwaamba ayi na twashoma muli Yehova muciindi camapensho, alaakutulama, kutunyamuna calusuno alimwi akutucafwa kwiimikana alimwi.—Esek. 37:10.
w11-CG 9/15 pe. 19 pala. 16
Amucice Cakuliyumya
16 Bweenka mbuli Abulaamu, Mose alakwe wakafwa kwakubula kubona shishomesho shakwe Lesa mboshakakumanishikwa. Bene Isilaeli ndyebakalinga pafwiifwi kunjila Mucishi Cakashomeshekwa, Lesa wakalwiita Mose ayi: “Cishi ici ulaakucibonenabo palaale sombi teshi ukashike mucishi ico ncentopa bene Isilaeli.” Cakalinga boobo mukwiinga Mose a Aaloni bakakalashikwa ceebo cakupondoka kwabene Isilaeli ico cakapa kwaamba ayi boonse bobilo baalilwe ‘kushomeka kuli [Yehova] pameenso a bene Isilaeli ndibakashika kumaanshi a kuMeliba.’ (Duto. 32:51, 52) Sa Mose wakakalala na kuba amfundilishi? Sobwe. Wakapa bene Isilaeli shoolwe kwiinda mukwaamba maswi akweelaako akwaamba ayi: “Mulicite coolwe mwebo nobene Isilaeli! Taaku mushobo uli mbuli ndimwe nomwakafunwa a Yehova. Yehova mwiine ndyeliyawo lyanu alimwi ngomupeeni wanu.”—Duto. 33:29.
Buboni Bwakumushimu:
it-2-E pe. 439 pala. 3
Mose
Mose wakafwa kaacite myaaka 120. Kwaamba pabuumi bwakwe paciindi ndyaakafwa, Baibo ilaamba ayi: “Wakalinga kunoocilashabo kabotu alimwi kaacicitebo nkusu.” Yehova ngowakamufukila alimwi taaku muntu ushi pali cuumbwe cakwe kushikila apacecino ciindi. (Du 34:5-7) Wakacita boobo mpashi kwaamba ayi akashe bene Isilaeli kutalika kulambila kwakubeca kwiinda mukutalika kulambila pacuumbwe cakwe Mose. Citoboneka kwaamba ayi Satana wakalinga kusuni kusebensesha mubili wakwe Mose munshila iyi. Judi shikwiiya alimwi mukwabo Yesu Klistu wakucanaamo, wakalemba ayi: “Nabi munene wabanjelo Mikayelo ndyaakalinga kupikishanya amubiibi pacikani cakubwesa mutuntu wakwe Mose, taakwe kupa mulandu mubiibi ulya camucobwe sombi wakaambabo ayi: ‘Yehova akupe mulandu.’” (Judi 9) Bene Isilaeli kabatana kusubuka mulonga wa Joodani kuya mucishi ca Kenani, ndyebakalinga kutanjililwa a Joshuwa, bakalila Mose kwanshiku 30.—Du 34:8.
SEPTEMBER 13-19
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | JOSHUWA 1-2
“Mbweenga Mwaswitilila Mubuumi”
w13-CW 1/15 pe. 8 pala. 7
Utaloondi—Yehova ali Andiwe!
7 Kwaamba ayi tube bataloondi kucita kuyanda kwakwe Lesa, tulyeelete kubelenga akukonkela nshetwiiya mu Maswi akwe. Ishi Joshuwa nshaakalwiitikwa kucita ndyaakapyana Mose, bakamulwiita ayi: “Webo yumabo akutaloonda. Ulyeelete kunokonkela milawo yoonse iyo musebenshi wangu Mose njaakakupa. . . . Utakalubiiko kunobelenga libuku lya milawo lyoonse, ukano kwiiyaamo malumwi amashiku, akulabilila kukonkela shoonse shilembetweemo. Na ukacite boobo ulaakuba acoolwe alimwi ulaakuswitilila.” (Joshu. 1:7, 8) Joshuwa wakaakonkela maswi aya, alimwi wakaswitilila. Aswebo na twacita boobo, tulaakuba bataloondi alimwi tulaakuswitilila muncito yakwe Lesa.
w13-CW 1/15 pe. 11 pala. 20
Utaloondi—Yehova ali Andiwe!
20 Teshi cuubu kusebensela Lesa ndyetutokwiinda mumapensho mucishi cino cibiibi. Nacibi boobo, tatubete sweenka. Lesa ali andiswe. Alimwi amwanaakwe uyo uli ngomutwi walibungano. Alimwi tulicite abamakwesu abenankashi beendilila 7,000,000 nsengwe yoonse. Aboobo atutolelele kuba alushomo akwaambilisha makani abotu ndyetutokwiibaluka lilembo lya mwaaka lya 2013 litokwaamba ayi: “Yumabo akutaloonda. . . . Yehova Lesa wako ali andiwe.”—Joshuwa 1:9.
Buboni Bwakumushimu:
w04-CW 12/1 pe. 9 pala. 1
Shiteente Shinene Shicanika Mulibuku Lyakwe Joshuwa
2:4, 5—Ino nceebonshi Laabu ncaakabecela basankwa bakaswa kumwaami abo bakalinga kulangoola beshikusensa? Laabu wakabika buumi bwakwe mumapensho ndyakashitilisha beshikusensa ceebo cakwaamba ayi wakalinga kushoma muli Yehova. Aboobo taakalinga kucite mukuli wakuyubulula kwakalinga beshikusensa kubantu bakalinga kusuni kucaya bantu bakwe Lesa. (Mateyo 7:6; 21:23-27; Joni 7:3-10) Ncakwiila Laabu ‘wakalulamikwa ceebo camicito yakwe’ kwiilikaawo akutayubulula kwakalinga beshikusensa kubasankwa ba mwaami.—Jemusi 2:24-26.
SEPTEMBER 20-26
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | JOSHUWA 3-5
“Yehova Alapa Shoolwe abo Bamusebensela Cakushomeka”
it-2-E pe. 105
Joodani
Lubasu lwamulonga wa Joodani lulikufwiifwi alweenge lwa Galili lulalampa mita yomwi kushika ku otatwe kuya paanshi alimwi lulaampa mamita mpashi 27 kushika ku 30 mubufwiifwi. Sombi muciindi camainsa mulonga wa Joodani ulasula aboobo ulakomenenaako alimwi ulalampilaako kuya paanshi. (Jos 3:15) Aboobo paciindi ici nakwiinga tacakalinga cuubu kubene Isilaeli basankwa, banakashi alimwi abaana kusubuka mulonga wa Joodani, bunene bunene palubasu luli pafwiifwi andabala ya Jeliko. Maanshi alakunka cankusu abuumbi cakwaamba ayi mumyaaka yaconoono beshikusamba abamwi bakatolwa amaanshi. Nacibi boobo, mushila yacaankamiko Yehova wakeemika maanshi amumulonga wa Joodani akupa kwaamba ayi bene Isilaeli boonse basubuke payumu nta. (Jos 3:14-17) Ndipakeenda myaaka iinji, caankamiko camushobo uyu cakacitika ciindi Elija ndyaakalinga a Elisha alimwi apaciindi Elisha ndyaakalinga eenka.—2Ba 2:7, 8, 13, 14.
w13-CW 9/15 pe. 16 pala. 17
Amucane Lusangalalo Mushintu Yehova Nshaatwiibalusha
17 Ino munshila nshi mbweenga kucita shintu cakushomeka kwatucafwa kuyumya lushomo lwesu muli Yehova? Amuyeeye Malembo nshaamba ciindi bene Isilaeli ndyebakalinga kunjila Mucishi Cakashomeshekwa. Yehova wakalwiita bapailishi bakalinga kuyumwite libokoshi lya cipangano kulyata mumaanshi aMumulonga wa Joodani. Nacibi boobo, bantu ndyebakashika pafwiifwi amulonga bakacana ayi mulonga wasula. Ino bene Isilaeli bakacita buyani? Sa bene Isilaeli bakatalika kuyaka misumba mweela lya mulonga akulindila kwansondo shiinji kwaamba ayi maanshi aceye? Sobwe, bakashoma cakumaninina muli Yehova akukonkela butanjilishi bwakwe. Ino nshiinshi shakacitika? Malembo alaamba ayi: “Bapailishi bakalinga kuyumwiite libokoshi lya cipangano ndyebakalyatabo mumaanshi, maanshi ayo akeemikana kukunka, bapailishi bakalinga kuyumwite libokoshi lya cipangano bakalinga kwiimfwi payumu pakati kamulonga wa Joodani pafwiifwi andabala ya Jeliko kushikila bene Isilaeli boonse basubuka.” (Joshu. 3:12-17) Amuyeeyebo mbobakalinyumfwa ciindi maanshi ayo akalinga kukunka ndyaakemikana! Ncakwiila lushomo lwa bene Isilaeli muli Yehova lwakayuminaako mukwiinga bakashoma butanjilishi bwakwe.
w13-CW 9/15 16 pala. 18
Amucane Lusangalalo Mushintu Yehova Nshaatwiibalusha
18 Ncakwiila kwaamba ayi munshiku shino Yehova taacitili bantu bakwe shaankamiko, nacibi boobo alabapa shoolwe ceebo cakucita shintu cakushomeka. Mushimu usalashi wakwe Lesa ngoobacafwa kukumanisha ncito yakushimikila makani aBwaami nsengwe yoonse. Alimwi Kamboni wiinditewo wakwe Yehova, Klistu Yesu, ndyaakabushikwa wakayuminisha bashikwiiya bakwe ayi alaakunoobacafwa muncito yakushimikila ndyakaamba ayi: “Aboobo kamuya mukaiishe bantu boonse kuba bashikwiiya . . . Ndi andimwe nshiku shoonse kushikila kumamanino abweende bwa shintu.” (Mate. 28:19, 20) Bakamboni baanji bakalinga kucite nsoni nabi boowa, bakasumina kwaamba ayi mushimu usalashi wakwe Lesa, wakabacafwa kushimikila cakutaloonda kubantu mbobateshiwo.—Amubelenge Kulumbaisha 119:46; 2 Bene Kolinto 4:7.
Buboni Bwakumushimu:
w04-CW 12/1 pe. 9 pala. 2
Shiteente Shinene Shitocanika Mulibuku Lyakwe Joshuwa
5:14, 15—Ino ngani ‘mutanjilili wabashilumamba bakwe Yehova’? Mutanjilili wakesa mukuyuminisha Joshuwa ciindi ndyebakatalika kukoma Cishi Cakashomeshekwa, citoboneka ayi wakalinga “Liswi”—Yesu Klistu kaatana kushalwa mbuli muntu. (Joni 1:1; Danyelo 10:13) Cilayuminisha abuumbi kushiba kwaamba ayi Yesu Klistu uyo pacecino ciindi wakapekwa nkusu alaba abantu bakwe Lesa pacecino ciindi ndyebatoolwana nkondo yabo yakumushimu!
SEPTEMBER 27–OCTOBER 3
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | JOSHUWA 6-7
“Amucileeke Kubikila Maano Kushintu Shitacite Mpindu”
w10-CW 4/15 pe. 20 pala. 5
Mutalangilishi Pashintu Shitacite Mpindu!
5 Ndipakeenda myaaka iinji mwine Isilaeli waliina lya Akani wakabona shintu shimwi mundabala ya Jeliko iyo yakakomwa lyalo wakashiipa. Lesa wakapa mulawo wakwaamba ayi shintu shoonse shakalinga mundabala shakalinga kweelete kunyonyoolwa kukushaakobo sheesho shakalinga kweelete kubikwa kunkomwi yabuboni bwakwe Yehova. Bene Isilaeli bakacenjeshekwa ayi: “Sombi tamweelete kubwesa cintu nabi comwi ico ceelete kunyonyoolwa, kwaamba ayi mutakakumbwi” akubwesa cintu cili coonse mundabala iyo. Akani ndyaatakwe kunyumfwila, bene Isilaeli bakakomwa kubantu bamundabala ya Ai, alimwi buunji bwambabo bakacaikwa. Akani taakwe kusumina cilubo ncaakacita kushikila ciindi ndyaakayubululwa. Akani wakaamba ayi: “Ndyendakabona ndakakumbwa shintu isho akushibwesa.” Ceebo calunkumbwa Akani wakanyonyoolwa ‘pomwi ashintu shakwe shoonse.’ (Joshu. 6:18, 19; 7:1-26) Akani wakakumbwa shintu nshaakakashikwa.
w97-CW 8/15 pe. 28 pala. 2
Ino Nceebonshi Tulyeelete Kuyubulula Cibiibi?
Ceebo comwi ncotweelete kuyubulwiita cibiibi ncakwaamba ayi, cilacafwa libungano kutolelela kuba lisalalite. Yehova ngu Lesa wabuuya alimwi usalalite. Alisuni ayi abo bamulambila babe bantu basalalite lwakumushimu alimwi amushintu nshebacita. Maswi akwe alaamba ayi: “Amube anga mbaana banyumfwila, mutalekeli lusuno lwashintu shibiibi kwaamba ayi lumweendeleshe ulo ndomwakalinga kucite, sombi, amube bantu basalalite mushintu shoonse nshomucita bweenka mbuli Usalalite uyo wakamwiita, Malembo akwe Lesa alaamba ayi ‘mulyeelete kuba basalalite ceebo Nebo ndisalalite.’” (1 Pita 1:14-16) Abo boonse bacita shintu shitasalalite na shibiibi inga bapa kwaamba ayi libungano litabi lisalalite alimwi akupa kwaamba ayi Yehova atapi shoolwe libungano lyoonse kushikila na balulikwa nabi kukushikwa mulibungano.—Amweelanye a Joshuwa capita 7.
w10-CW 4/15 pe. 21 pala. 8
Mutalangilishi Pashintu Shitacite Mpindu!
8 Beneklistu bancine abalo inga baba alunkumbwa lwamubili alimwi alunkumbwa lwasheesho nshebabona. Aboobo Maswi akwe Lesa alatuyuminisha ayi tulyeelete kulikasha mushintu nshetubona alimwi anshetukumbwa. (1 Koli. 9:25, 27; amubelenge 1 Joni 2:15-17.) Musankwa ushomeka Jobo wakashiba kabotu kwaamba ayi shintu nshetubona shilapa kwaamba ayi tutalike kukumbwa. Wakaamba ayi: “Ndakapangana cipangano ameenso angu ayi teshi nkalangilishewo mwanakashi calunkumbwa.” (Jobo 31:1) Jobo taakwe kukakabo kucata mwanakashi munshila iteelete sombi akutayeeya pashintu shamushobo uyo. Yesu wakayuminisha makani aya akwaamba ayi miyeeyo yesu ilyeelete kunooba isalalite ndyaakamba ayi: “Uyo woonse ulangilisha mwanakashi calunkumbwa wacita kale bulale anguwe mumoyo.”—Mate. 5:28.
Buboni Bwakumushimu:
w15-CG 11/15 pe. 13 mapa. 2-3
Miipusho Kuswa Kubeshikubelenga
Balwani na balisuni kukoma ndabala bakalinga kuyaka misumba kushinguluka ndabala iyo, lyalo na baikoma ndabala iyo bakalinga kubwesa buboni boonse alimwi ashakulya shakacaalamo. Aboobo beshikukaba shakukabakaba bakacana shakulya shiinji mumatongo a Jeliko. Kwaamba pamakani aya, magazini imwi iitwa ayi Biblical Archaeology Review yakaamba ayi: “Pashintu shiinji nshebakacana pamusena uyu wakanyonyoolwa pakalinga shakubumbabumba alimwi ashakulya. . . . Aya makani alilibetele kweelana anshebacana beshikukaba shakukabakaba kumatongo aku Palestaini. Mpashi inga bacanaako nongo yomwi na shobilo, sombi cakalinga kukankamika kucana shakulya shiinji.”
Kweelana a Malembo, bene Isilaeli tabana kubwesa shakulya mundabala ya Jeliko, mukwiinga Yehova wakabakasha kucita boobo. (Joshu. 6:17, 18) Bene Isilaeli bakakoma ndabala ya Jeliko pesule lyakwaamba ayi bantu bamanabo kutebula, aboobo paciindi ici kwakalinga shakulya shiinji. (Joshu. 3:15-17; 5:10) Cancine cakwaamba ayi mu Jeliko bakacanaamo shakulya shiinji cilatondesha ayi bene Isilaeli tabana kuyakaawo misumba yabashilumamba akukalaamo kwaciindi cilaamfu kabatana kunyonyoola ndabala ya Jeliko kweelana a Baibo mboyaamba.
OCTOBER 4-10
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | JOSHUWA 8-9
“Nsheenga Tweeya Kuswa Kumakani Abene Gibyoni”
it-1-E mape. 930-931
Gibyoni
Mbobakacita Shintu a Joshuwa. Muciindi cakwe Joshuwa Gibyoni wakalinga ngumusena mwakalinga kukala mushobo wabene Ifi womwi pashishi shili 7 shabene Kenani shakalinga kweelete kunyonyoolwa. (Du 7:1, 2; Jos 9:3-7) Bene Gibyoni alimwi bakalinga kwiitwa ayi bene Amoli, liina ili cimwi ciindi ndyelina lyakalinga kusebenseshekwa kwiita bene Kenani boonse. (2Sa 21:2; amweelanye a Mata 10:15-18; 15:16.) Mubupusano abene Kenani bamwi, bene Gibyoni bakashiba ayi, nabi kwaamba ayi bakalinga kucite bashilumamba bacite nkusu alimwi ndabala yabo yakalinga inene nakwiinga tabakwe kucikonsha kukoma bene Isilaeli mukwiinga Yehova ngowakalinga kulwaaninaako bene Isilaeli. Aboobo pesule lyakunyonyoolwa kwandabala ya Jeliko a Ai, citoboneka kwaamba ayi basankwa bene Gibyoni bakatuma beshinkombe kuswa kumandabala otatwe abene Ifi nkokwaamba ayi Kefila, Biloti, alimwi a Kilyati Jeyalimu (Jos 9:17), kuli Joshuwa uyo wakalinga ku Gilugala kwaamba ayi bapange cipangano caluumuno. Bashinkombe bene Gibyoni—bakafwala shakufwaala shifwite alimwi ankwabilo shakumameeka bakabwesa shakulya shabo mumasaka afwite, ankomwi shashipaya shakubikaamo waini shikulukulu shikwamookite alimwi shashimami—akuya mukulitondesha anga mbantu baswa kumusena wakulaale alimwi anga tabakalinga pakati kashishi bene Isilaeli nshobakalinga kweelete kukoma. Bakashiba kwaamba ayi Yehova ngowakalengesha shakacitikila bene Ijipiti alimwi akukomwa kwa baami babene Amoli, Sioni alimwi a Ogi. Cabusongo tabakwe kwaamba shakacitikila ndabala ya Jeliko a Ai, mukwiinga makani ayo nakwiinga taakwe kubashikila ‘kumusena wakulaale’ kabatana kunyamuka. Beshikwiimikaninaako bene Isilaeli bakalanga langa bumboni, aboobo bakapanga cipangano cakutabacaya.—Jos 9:3-15.
w11-CW 11/15 pe. 8 pala. 14
“Utacinki Manungo Mumaano ako Akunyumfwisha Shintu”
14 Mukwiinga soonse tatumaninite—nabibo bamanene basebensa kwamyaaka iinji—balayandika kucenjela kwaamba ayi bataalilwi kunolanga kuli Yehova kwaamba ayi abape butanjilishi pashintu nshobasala. Amuyeeye pamakani akwe Joshuwa uyo wakapyana Mose, alimwi abamanene bamu Isilaeli nshobakacita pesule lyakwaamba ayi bene Gibyoni babalwiita ayi bakaswa kumusena wakulaale. Kwakubula akwiipusha Yehova Joshuwa abamwi bakaya panembo akupanga cipangano caluumuno abene Gibyoni. Nabi kwaamba ayi Yehova wakacisuminisha cipangano cabo, wakashinisha kwaamba ayi cilubo cabo cakwaalilwa kumwiipusha butanjilishi calembwa mu Malembo kwaamba ayi tufubileemo.—Joshu. 9:3-6, 14, 15.
w04-CW 10/15 pe. 18 pala. 14
“Koya Ukeende Eende Mucishi”
14 Beshinkombe abo bakakumbula ayi: “Swebo sobasebenshi banu twaswa kucishi cili kulaale abuumbi ceebo twakanyumfwa mpuwo yakwe Yehova, Lesa wanu.” (Joshuwa 9:3-9) Shakulya ashakufwala shabo shakalinga kuboneka anga ncakwiila baswa kulaale abuumbi, nacibi boobo musena wa Gibyoni wakalingabo makilomita 30 kuswa ku Gilugala. Joshuwa abacinenenene bamu Isilaeli bakashoma, lyalo bakapangana cipangano abene Gibyoni alimwi amandabala amwi akalinga pafwiifwi a Gibyoni. Sa bene Gibyoni bakacita boobo kwaamba ayi baleye kucaikwa? Sobwe. Bakacita boobo ceebo cakwaamba ayi bakalinga kusuni ayi Lesa wabene Isilaeli abape shoolwe. Yehova wakasuminisha bene Gibyoni kwaamba ayi babe ‘beshikutepa nkuni alimwi akutekela maanshi bene Isilaeli boonse alimwi apa cipaililo cakwe Yehova.’ Bakalinga kutepa nkuni shakusebensesha pacipaililo cakubengelaawo milambu. (Joshuwa 9:11-27) Bene Gibyoni bakatolelela kusebensela Yehova kwiinda mukusebensa ncito shakalinga kuboneka anga nshapanshi. Citoboneka anga bamwi pabaabo bakalinga bene Netinimu abo bakaboolela kuswa ku Babiloni akusebensela pa tempele yakayakululwa. (Esila 2:1, 2, 43-54; 8:20) Inga twakonkela cakubonenaako cabo kwiinda mukutolelela kuba muluumuno a Lesa alimwi akuba balyaabite kusebensa ncito shiboneka anga nshapanshi muncito yakwe.
Buboni Bwakumushimu
it-1-E pe. 1030
Kwaanjika
Mumulawo Yehova ngwaakapa bene Isilaeli, bakapondo bamwi mpashi bakalinga kubaanjika pashisamu pesule lya kucaikwa, mbuli bantu ‘bakashinganishikwa a Lesa’ kwaamba ayi babe citondesho cakucenjesha kubamwi. Muntu mufwite taakalinga kweelete koonawo pacisamu alimwi wakalinga kukushikwawo akumufukila pabushiku bweenka ubo; kumushiya pacisamu mashiku oonse kwakalinga kupa kwaamba ayi cishi ico Lesa ncaakapa bene Isilaeli cibe citasalalite. (Du 21:22, 23) Bene Isilaeli bakakonkela mulawo uyu nabi kwaamba ayi wakacaikwa taakalinga mwine Isilaeli.—Jos 8:29; 10:26, 27.
OCTOBER 11-17
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | JOSHUWA 10-11
“Yehova Wakalinga Kulwaninako Bene Isilaeli”
it-1-E pe. 50
Adonisedeki
Mwaami waku Jelusalemu paciindi bene Isilaeli ndyebakalinga kukoma Cishi Cakashomeshekwa. Adonisedeki wakanyumfwana abamaami baniini bakalinga kumbo lya Joodani kwaamba ayi balwane Joshuwa. (Jos 9:1-3) Nacibi boobo bene Ifi abo bakalinga kukala mu Gibyoni, bakapangana cipangano caluumuno a Joshuwa. Kwaamba ayi akashe balwani kuloboka, Adonisedeki wakanyumfwana abamaami bone babene Amoli kwaamba ayi ashinguluke ndabala ya Gibyoni akwilwana. Kupulusha bene Gibyoni munshila ya caankamiko Joshuwa nkwaakacita alimwi akukoma makoto abashilumamba aya kwakapa kwaamba ayi baami bali 5 bacicile ku Makeda uko nkobakaya mukuyuba mucimfwengo. Joshuwa wakacaya Adonisedeki abamaami bone panembo lya bashilumamba bakwe akubaanjika pashisamu. Mituntu yabo yakawaalwa mucimfwengo, ico cakesa mukuba cuumbwe cabo.—Jos 10:1-27.
it-1-E pe. 1020
Mfula ya Mabwe
Njaakasebensesha Yehova. Cimwi ciindi Yehova wakalinga kusebensesha mfula ya mabwe kwaamba ayi akumanishe maswi akwe alimwi akutondesha nkusu shiinditeewo nshaacite. (Kulu. 148:1, 8; Isa. 30:30) Ciindi cakutaanguna ndyetucana maswi akwaamba ayi mfula ya mabwe, nciindi Yehova ndyakaleta mwaalu wa namba 7 pa bene Ijipiti, uyo wakanyonyoola shishango, shisamu, kucaya bantu ashinyama isho shakalinga mumuunda, sombi utakwe kukuma bene Isilaeli abo bakalinga mumusena wa Gosheni. (Kulo. 9:18-26; Kulu. 78:47, 48; 105:32, 33) Ciindi cimwi kabali bashika kale Mucishi Cakashomeshekwa, bene Isilaeli kwiinda mukutanjililwa a Joshuwa, ndyebakaya mukucafwa bene Gibyoni, abo bakaloondeshekwa kubamaami bosanwe babene Amoli, Yehova wakasebensesha mfula ya mabwe anene kulwana bene Amoli. Paciindi ici baanji bakafwa ku mabwe aya kwiinda baabo bakafwa ndyebakalinga kulwana abene Isilaeli.—Jos 10:3-7, 11.
w04-CW 12/1 pe.11 pala. 1
Shiteente Shinene Shitocanika Mulibuku Lyakwe Joshuwa
10:13—Ino cintu cikankamika camushobo uyu cakacitika buyani? “Sa kuli nceenga waalilwa kucita Yehova,” Mulengi waliculu alimwi acishi capanshi? (Matalikilo 18:14) Na kasuni Yehova inga waalula cishi mbocishinguluka kwaamba ayi muntu ali pacishi capanshi kaboona anga lisuba amweenshi tashitokweenda. Na inga wapa kwaamba ayi cishi capanshi alimwi amweenshi shitolelele kushinguluka kwakubula kupilinganishikwa lyalo akupa kwaamba ayi mumuni uswa kulisuba alimwi amweenshi utolelele kumunika. Mulimoonse mweenga caba, “takuna kubawo kale bushiku bwa mbuli boobu.”—Joshuwa 10:14.
Buboni Bwakumushimu
w09-CW 3/15 pe. 32 pala. 5
Miipusho Kuswa Kuli Beshikubelenga
Nabi kwaamba ayi mabuku amwi alaambwa mu Baibo alimwi akasebenseshekwa kulangoolaamo makani, ici taceelete kutupa kuyeeya ayi akatanjililwa amushimu usalashi. Nacibi boobo, Yehova Lesa wakashitilisha shoonse shakalembwa “shicite maswi akwe Lesa wesu,” ayo eshi “akanooliikobo kwalyoonse alyoonse.” (Isa. 40:8) Ncakwiila, makani Yehova ngaakasala kwaamba ayi abe mumabuku ali 66 amu Baibo, ngomakani ngotuyandika kwaamba ayi tube ‘balibambite kusebensa ncito iliyoonse ibotu.’—2 Timo. 3:16, 17.
OCTOBER 18-24
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | JOSHUWA 12-14
“Amukonkele Yehova Camoyo Woonse”
w04-CW 12/1 pe. 12 pala. 2
Shiteente Shinene Shitocanika Mulibuku Lyakwe Joshuwa
14:10-13. Nabi kwaamba ayi Kalebu wakalinga kucite myaaka 85, wakasenga kupekwa ncito iyumu yakukoma bantu bakalinga mumusena wa Ebuloni. Mumusena uyu mwakalinga kukala bene Anakimu—basankwa bakalinga kupolomene. Kwiinda mulucafwo lwakwe Yehova, shilumamba uyu ucishi kulwana nkondo wakakoma alimwi ndabala ya Ebuloni yakesa mukuba ndabala mwakuyubila. (Joshuwa 15:13-19; 21:11-13) Cakubonenaako cakwe Kalebu cilatuyuminisha kwaamba ayi tatweelete kuloonda kusebensa ncito shiyumu sha Bwaami.
w06-CW 10/1 pe. 18 pala. 11
Kuba Bataloondi Ceebo Cakuba Alushomo Alimwi Akuloonda Lesa
11 Lushomo lwamushobo uyu lulatolelela kuyuma. Lulayuminaako ndyetutokonkela nshetutokwiiya, ‘tulabona’ bubotu bwakwiiya cancine, ‘kubona’ Lesa mbwaakumbula mipailo yesu alimwi munshila shimwi tulabona Yehova mbwaatutanjilila mubuumi bwesu. (Kulumbaisha 34:8; 1 Joni 5:14, 15) Inga twashoma cakutatoonsha kwaamba ayi lushomo lwakwe Joshuwa alimwi a Kalebu lwakayuminaako ndyebakabona bubotu bwakwe Lesa. (Joshuwa 23:14) Amuyeeye pashiteente ishi: Tabakwe kufwa ndyebakalinga palweendo lwa myaaka 40 muluyanga kweelana a Lesa mbwaakabashomesha. (Shakubelenga 14:27-30; 32:11, 12) Bakapekwa mikuli iyandika ndyebakalinga kulwana cishi ca Kenani kwamyaaka 6. Mukweelaako, bakasangalala abuumi bubotu alimwi bakapekwa misena. Yehova alapa shoolwe abo bamusebensela cakushomeka alimwi cakutaloonda!—Joshuwa 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.
Buboni Bwakumushimu
it-1-E mape. 902-903
Gibali
Yehova wakeelikawo ‘amusena wabene Gibali’ wakalinga pakati ka misena iyo bene Isilaeli njobakalinga kweelete kukoma muciindi cakwe Joshuwa. (Jos 13:1-5) Beshikupikisha balaamba ayi makani aya teshi ancine ceebo cakwaamba ayi ndabala ya Gibali yakalinga kulaale kumatwa a Isilaeli (mpashi makilomita ashika ku 100 kumatwa a Dani) alimwi citoboneka ayi bene Isilaeli tabakwe kwiikoma. Bantu bamwi bakeeya abuumbi balaamba ayi lubasu lwa malembo aci Ebulu lulyeelete lwakanyonyooka aboobo balayeeya ayi makani aya akalekale alaamba ayi “musena ucatene acishi ca Lebanoni,” na ‘kuya mukushika kunyinsa ya Gibali.’ Nacibi boobo tulyeelete kushiba kwaamba ayi cishomesho cakwe Yehova cilembetwe pa Joshuwa 13:2-7 cakalinga kusa mukukumanishikwaabo na bene Isilaeli bashomeka kuli Lesa. Aboobo bene Isilaeli mpashi tabakwe kubwesa cishi ca Gibali ceebo cakutanyumfwila kwabo.—Amweelanishe a Jos 23:12, 13.
OCTOBER 25-31
BUBONI BUCANIKA MUMASWI AKWE LESA | JOSHUWA 15-17
“Amushitilishe Shintu Shiyandika Nshomwakapekwa”
it-1-E pe. 1083 pala. 3
Ebuloni
Bene Isilaeli ndyebakalinga kuya cikoma misena yakumalenge kwa Kenani, bene Ebuloni amwaami (mpashi wakapyana Oamu), bakalinga kweelete kucaikwa. (Jos 10:36, 37) Nacibi boobo, nabi kwaamba ayi bene Isilaeli kwiinda mukutanjililwa a Joshuwa bakakoma bene Kenani, citoboneka kwaamba ayi tabakalinga kushiya bashilumamba bakushitilisha misena iyo njobakakoma. Aboobo bene Isilaeli ndyebakalinga kukoma shishi shimwi, bene Anakimu bakaboolela alimwi mu Ebuloni, ico cakapa kwaamba ayi mukuya kwaciindi, Kalebu (na bene Juda kwiinda mukutanjililwa a Kalebu) abatandeemo. (Jos 11:21-23; 14:12-15; 15:13, 14; Boombo. 1:10) Pakutaanguna musena uyu wakapekwa kuli Kalebu wa mumukowa wakwe Juda, mukuya kwaciindi ndabala ya Ebuloni yakesa mukuba ndabala mwakuyubila. Alimwi yakesa mukuba ndabala ya bapailishi. Nacibi boobo, “myuunda ya mundabala wa Ebuloni” kwiilikaawo amishi shakalinga mbobuboni Kalebu mbwakapekwa.—Jos 14:13, 14; 20:7; 21:9-13.
it-1-E pe. 848
Incito sha Basha
“Incito sha basha” (muciEbulu, mas) shakalinga kupukite abuumbi muciindi camu Baibo bunene bunene bantu bakakomwa mbobakalinga kusebenseshekwa mbuli basha. (Duto. 20:11; Jos 16:10; 17:13; Esita 10:1; Isa. 31:8; Malilo 1:1) Mbuli basha bakalinga kusebensa ncito shiyumu, bene Isilaeli kwiinda mukutanjililwa abacinenenene babene Ijipiti abo bakalinga kubapensha, bakayaka mandabala akulaminaamo shintu aPitomu a Lamasesi. (Kulo. 1:11-14) Aboobo ndyebakenjilabo Mucishi Cakashomeshekwa, muciindi cakwaamba ayi bakonkele mulawo wakwe Yehova wakutandaamo bene Kenani mumusena uyo alimwi akubacaya, bene Isilaeli bakabakakatisha kusebensa ncito shiyumu sha basha. Kwaalilwa kukonkela butanjilishi bwakwe Yehova kwakapa kwaamba ayi bene Isilaeli bacatwe mukoose kakulambila balesa bakubeca. (Jos 16:10; Boombo. 1:28; 2:3, 11, 12) Mwaami Solomoni wakatolelela kulipilisha misonko mishobo yakalinga mu Kenani, nkokwaamba ayi bene Amoli, bene Iti, bene Pelisi, bene Ifi alimwi abene Jebusi kwaamba ayi basebense ncito iyumu ya basha.—1 Baam. 9:20, 21.
it-1-E pe. 402 pala. 3
Kenani
Nabi kwaamba ayi bene Kenani baanji bakapuluka ciindi bene Isilaeli ndyebakalinga kubalwana alimwi akukaka kweendeleshekwa, inga twaamba ayi “Yehova wakapa bene Isilaeli cishi coonse ico ncaakalinga washomesha cakulumbila kubamashali babo bakulukulu,” akwaamba ayi “wakabapa luumuno koonse koonse” alimwi “taaku nabi comwi pasheesho Yehova nshaakashomesha bene Isilaeli shakaala, sombi shoonse shakacitika kweelana ambwaakashomesha.” (Jos 21:43-45) Balwani babene Isilaeli bakalinga kuloonda alimwi tabakalinga kucikonsha kupilinganya kushitilishikwa nkobakalinga kucite bene Isilaeli. Pakutaanguna Lesa wakaamba ayi alaakutanda bene Kenani paniininiini kwaamba ayi banyama bamuluundu batakafuli mumisena mobakatanda balwani baabo. (Kulo. 23:29, 30; Duto. 7:22) Nabi kwaamba ayi bene Kenani bakalinga kucite shilwanisho shankusu, kwiilikaawo ashikoci shankondo sha nshimbi, inga tatwaambi ayi Yehova wakaalilwa kukumanisha shishomesho shakwe kubene Isilaeli ceebo cakwaamba ayi bakaalilwa kukoma misena imwi. (Jos 17:16-18; Boombo. 4:13) Baibo ilatondesha ayi bene Isilaeli bakalinga kukomwa pashiindi shimwi ceebo cakutashomeka kwabo.—Shaku. 14:44, 45; Jos 7:1-12.
Buboni Bwakumushimu
w15-CG 7/15 32
Sa Mulicishi?
Sa mu Isilaeli mwakalinga shisamu shiinji kweelana a Baibo mboyaamba?
BAIBO ilaamba ayi mumisena imwi yakalinga Mucishi Cakashomeshekwa mwakalinga shisamu “shiinji abuumbi.” (1 Baam. 10:27; Joshu. 17:15, 18) Ano mukwiinga pacecino ciindi mu Isilaeli taamuwo shisamu shiinji, beshikupikisha balatoonsha na shaamba Baibo nshancine.
Libuku liitwa ayi Life in Biblical Israel lilaamba ayi “mu Isilaeli mwakalinga shisamu shiinji abuumbi kwiinda mbocibete pacecino ciindi.” Mumisena yatulundu mwakalinga kucanika shisamu mbuli Aleppo pine (Pinus halepensis), evergreen oak (Quercus calliprinos), alimwi a terebinth (Pistacia palaestina). Alimwi mumusena wa Shefela ucanika pakati katulundu alimwi alweenge lwa Mediterranean, mwakalinga shisamu shiinji sha mikuyu (Ficus sycomorus).
Libuku liitwa ayi Plants of the Bible lilaamba ayi mumisena yamu Isilaeli pacecino ciindi taamuwo shisamu. Ino nciinshi cakalengesha? Kwaamba pakumana paniininiini kwa shisamu, libuku ili lilaamba ayi: “Bantu batolelela kutema shisamu kwaamba ayi bacane musena kwa kulima, kwa kweembelela shifubwa, kucana shakusebensesha pakuyaka alimwi ankuni.”