MILANYU YAPAMA ILEMBILE MATEU
1 Bukhu la zele obaliwa wa Yesu Kristu, * mwana Davide, * mwana Abrahamu:
2 Abrahamu abanle Izaki,
Izaki abanle Yakobo,
Yakobo abanle Yuda naabalee.
3 Yuda abanle Perezi na Zera, thitho m’miwa ali Tamara.
Perezi abanle Ezironi,
Ezironi abanle Ramu.
4 Ramu abanle Aminadabu,
Aminadabu abanle Nasoni,
Nasoni abanle Salimoni.
5 Salimoni abanle Boazi, thitho m’mee ali Rahabi.
Boazi abanle Obedi, thitho m’mee ali Rute.
Obedi abanle Jese,
6 Jese abanle mwene Davide,
Davide abanle Solomu oi m’mee ali mwadhi Uriya.
7 Solomu abanle Rehoboamu,
Rehoboamu abanle Abiya,
Abiya abanle Aza.
8 Aza abanle Yosafati,
Yosafati abanle Yeoramu,
Yeoramu abanle Uziya.
9 Uziya abanle Yotamu,
Yotamu abanle Ahazi,
Ahazi abanle Hezekiya.
10 Hezekiya abanle Manasi,
Manasi abanle Amoni,
Amoni abanle Yosiya.
11 Yosiya abanle Jekoniya naabalee vahora yatukuliwile Ayuda dhowa wu Babulo.
12 Ayuda tangatukuliwile dhowa wu Babulo, Jekoniya abanle Salatieli,
Salatieli abanle Zerubabeli.
13 Zerubabeli abanle Abiudi,
Abiudi abanle Eliakimu,
Eliakimu abanle Azoro.
14 Azoro abanle Zadoki,
Zadoki abanle Akimu,
Akimu abanle Eliyudi.
15 Eliyudi abanle Eliazara,
Eliazara abanle Matani,
Matani abanle Yakobo.
16 Yakobo abanle Yosefi man’nee Mariya, abanle Yesu oitaniwa Kristu. *
17 Ee-no maziza othene romela va Abrahamu fiyedha va Davide alivo maziza 14. Khumela va Davide mafiya vahora yatukuliwile Ayuda dhowa wu Babulo vali maziza 14. Khumela vahora yatukuliwile Ayuda dhowa wu Babulo mafiya vahora ya Kristu, * vali maziza 14.
18 Vyongo vyaireile ira Yesu Kristu * abaliwe phivi: Vahora yoi Mariya m’mee Yesu vyafukedhiwile liye na Yosefi ira unodha nthela, Mariyuo ali angana wise dhela mwa zimu ochena * ta-anathelane. 19 Mbwenye namwasa oi man’nee Yosefi ali mutu olongomana thitho kaafun’ne m’va-a manyadho waatu enango, atothuulela vyom-iya mwasegeredo. 20 Mbwenye angathuulele modi-a vya mwasula, ngelo wa Yohova * atoom’dhela mu vyoro-a nom’mwandela ira: “Yosefi mwana Davide, * kuove m’tukula Mariya i-yanaa m’dhowana nyumbaniwaa, voi liye una wise namwasa wa kopolo ya zimu ochena. * 21 Liye unodha bala mwana wa lombwana, thitho udham’va-e dhina loi Yesu, * namwasa oi unodha vulumucha atwee wuvyodawa viwa.” 22 Vyothene vyevi vyatoireyadi ira vyaongile Yohova * dhela mwa namaongelee vikwakwaneli-edhiwe. Liye aongile ira: 23 “Kavuruwanani! Namwali unodha kaana wise thitho unodha bala mwana wa lombwana. Mwanuo tanodha m’va-a dhina loi Emanueli,” loi linothapulela ira “Nlungu uli na i-yo.”
24 Ee-no Yosefi atoorurumuwa vairuloni noirana vyongo movwelana na vyam’mwandenle ngelo wa Yohova. * Atoom’tukula i-yanee nom’dhowana nyumbaniwee. 25 Mbwenye kam’gonathidhenee fiyedha angabanle mwana wa lombwana. Mwanuo atoom’va-a dhina loi Yesu.
2 Yesu angabaliwile wu Betelehemu wau Yudeya vahora ya utongi wa mwene Herodi, * alombwana ororomela nyenyedi okhumela makhumelo adhuwa tatoodha wu Yerusalemu. 2 Aliwa tatoofuka ira: “N’nga mwene wa Ayuda ubaliwile chineneeva uliwani? Namwasa oi vyali i-yo makhumelo adhuwa, natoona nyenyedee thitho nidhele dham’kokorela.” 3 Mwene Herodi * vambo-i naatu othene a mu Yerusalemu tangavwide vyevi, mirimiwa yatoapha maningi. 4 Ee-no Herodi * atooitani-a andimuwa a sembe naalembi othene, nowafuka weo wafuna dhabaliwela Kristu. * 5 Aliwa tatoom’mwakula ira: “Unodha baliwela wu Betelehemu wau Yudeya, namwasa oi namaongela alembile vyevi ira: 6 ‘We Betelehemu wa sidadi la Yuda, kuli sidadi ling’ono waanamatonga a Yuda namwasa oi mwa we munodhakhuma namatonga wenuo unofuna dhasamalela atwanga Aisraeli.’ ”
7 Ee-no Herodi * atooaitani-a mwasegeredo alombwana ororomela nyenyedale thitho angaafukile mopwasedha, atoidhiwa hora yaimbarimbari yaoneile nyenyediyo. 8 Ee-no voatumiza wu Betelehemu, liye atoawandela ira: “Mudhowe mumasake paama mwanuo thitho mwam’fwanya, mudhandiwandele ira namiyene thitho ndimam’kokorele.” 9 Tangavwide vyaongile mwene, tatoodhowanave ulendwiuo. Moi e-no nyenyedi yaoni aliwa tangali makhumelo adhuwile yatoasogolela dhowa maimela vadhulu va nyumba mwali mwanuo. 10 Tangaoni ira nyenyediyo itoimela, tatoosangalala maningi. 11 Tangavolowile m’mbamo tatoom’mona mwanuo na m’mee Mariya, thitho tatookokora nom’moramela. Moi e-no tatookhumi-a oro, makhura a olibano na mira novivelela wa mwanuo kala vyotuva. 12 Mbwenye namwasa oi Nlungu atoawenjeli-a dhela mu vyoro-a ira kativirenave okoka wa Herodi, * aliwa tatoowelela ilambo ya waniwa na ndhila inango.
13 Alombwana ororomela nyenyedale tangadhowile, ngelo wa Yohova * atoom’dhela Yosefi mu vyoro-a nom’mwandela ira: “Venyathi, um’tukule mwan’na na m’mee, thitho utawele wu Iguputu. Umakale weo fiyedha hora inofuna miyo uwandela. Namwasa oi Herodi * unofuna roma m’sakasaka mwan’na ira am’phe.” 14 Ee-no Yosefi atoovenyathi ma-iyu enao nom’tukula mwan’ne vambo-i na m’mee thitho tatookhuma weo nodhowa wu Iguputu. 15 Liye atookalave weo fiyedha Herodi * angakwide. Vyevi vyatookwakwaneli-edha vyaongile Yohova * dhela mwa namaongelee ira: “Ndatom’mwitana mwanangula ira akhume wu Iguputu.”
16 E-no Herodi * angaoni ira alombwana ororomela nyenyedale tatom’nami-a, atoothakaleliwa maningi. Moi e-no atootumiza atu dhowa mapha a-ima othene aalombwana amu Betelehemu na visavyee vyothene, romela avyawa vinli dhowa chindo. Asakunle upha a-ima avyawa vyevi movwelana na vyam’mwandele ororomela nyenyedale. 17 Vyevi vyatookwakwaneli-edha madhu aongile Nlungu dhela mwa namaongela Jeremiya ira: 18 “Madhu atoovweya wu Rama. Watoovweya ula mokhuwa na movwi-a tangaranga. Ali Rakeli alela a-imee thitho kaaoda miyali-eya, namwasa oi a-imeao kataliove.”
19 Herodi * angakwide, ngelo wa Yohova * atoom’dhela Yosefi muvyoro-a angali wu Iguputu, 20 nom’mwandela ira: “Venyathi, um’tukule mwan’na na m’mee thitho udhowe ilambo ya Israeli. Namwasa oi mutu afuna m’pha mwan’na wutokwa.” 21 Ee-no Yosefi atoovenyathi nom’tukula mwanuo vambo-i na m’mee dhowa ilambo ya Israeli. 22 Mbwenye Yosefi angavwide ira Arkelau ngunotonga wu Yudeya malo mwa babee Herodi, * atoova welelao. Thitho namwasa oi Nlungu atoom’mwenjeli-a dhela mu vyoro-a, liye atoodhowa tatamo ya Galileya. 23 Angafiile weo, atoodhowa makalanga sidadi loitaniwa Nazareti ira akwakwaneli-edhe madhu aongile Nlungu dhela mwaanamaongela ira: “Liye unodha itaniwa Nazareti.”
3 Malambo enao, Juwau Namabadiza atoodhowa kokolani * ya Yudeya noroma laleela. 2 Liye alaleela ira: “Muchinyuwe, namwasa oi Umwene wa dhulu uli duzi.” 3 Mwamadhu enala, namaongela Esaya atoovaelatu onga vya liye ira: “Mutu mwinango unaakhuwa kokolani * ira: ‘Musaka-edhe ndhila ya Yohova! * Mulinyali-e ndhiladhee.’” 4 Juwau awara yowara ya uzoya wangamila na sintu la tembe yununimwee. Yodyayee yali madhombe na nuwi. 5 Ee-no atu okhumela wu Yerusalemu na visa vyothene vya Yudeya thitho okhumela mamidhi othene avaduzi na i-nje wa Yordani, tanoodhowa wa liye. 6 Liye anoabadiza i-njeni wa Yordani thitho atwao tanoonga vyodawa viwa.
7 Juwau angaoni Afarisi * na Asaduki anjinji tadhanga va ubadizonivo, atoafuka ira: “Nyo ananyowa, n’nga mbaani uuwenjeli-idheni ira mutawe thakaleliwa wa Nlungu? 8 Na e-no muire vyongo vyothonyi-edha chinyuwa. * 9 Kamudhinami-enga ira ‘Nitokaana babi-u Abrahamu.’ Namwasa oi ndinouwandelani ira Nlungu afuna unooda saka-edha mabwala ira akale a-ima a Abrahamu. 10 Mbadho itomala e-liwa vamichichini yamiri. Ee-no muri uliwethene o-ova-a vyova-a vyapama unokakatiwa noponyedhiwa vamuloni. 11 Miyo ndinoubadizani ma-injeni namwasa oi mutochinyuwa. * Mbwenye mutu unodha ndulimwanga, ngwakopolo kwaranya miyo thitho kandili ofwanelela m’mungula sapatodhee. Liye unodha ubadizani na zimu ochena * na mulo. 12 Foxolwee yopurumuchana mavembo ili mandhanimwee thitho imbuwayee yoputelavo mbeu, unodha icheni-a pama. Tirigu unodha m’elela vathathani, mbwenye mavembo unodha atumeya na mulo o-otimi-eya.”
13 Moi ee-no Yesu atoodhowa wa Juwau wu i-nje wa Yordani khumela wu Galileya, ira liye am’badize. 14 Mbwenye Juwau atoowesedha m’kondi-a voonga ira: “Miyo ngunofwanelela badiziwa * nanyo, nyo thitho ngunodha uli miyo?” 15 Yesu atoom’mwakula ira: “Vahora yen’na rumela ira vikale e-no, namwasa oi ninofuneela irana vyevi ira nikwakwaneli-edhe longomano * lothene.” Angaongile e-no atoo-iya m’kondi-a. 16 Angamadhi badiziwa, * hora yeniyene Yesu atoothavuwa ma-injenimo. Moi e-no dhulu watoodhuleya thitho Juwau atoona zimu wa Nlungu uthithanga ninga kangaiwa dham’gotela. 17 Thitho vatoovweya madhu okhumela dhulu oonga ira: “Ula ngumwananga odhiveliwiwa, unom’dhiveliwana miyo.”
4 Moi e-no zimu ochena * watoom’sogolela Yesu dhowa kokolani thitho weo atoowesedhiwa na Namanami-a. * 2 Angamadhi malambo 40 nathana nama-iyu a-dya, atookaana ndhala. 3 Moi e-no Namanami-uwo atoodha nom’mwandela ira: “Akala uli mwana Nlungu, usanduche mabwala ira akale mapau.” 4 Mbwenye liye atoom’mwakula ira: “Malemba anoonga ira: ‘Mutu kanakaena ingumi namwasa wa yodya baa-i, mbwenye na madhu othene okhumela valomoni va Yohova.’” *
5 Moi e-no Namanami-a * atoom’tukula nom’dhowanee mu sidadi lochena, thitho atoom’gweli-a vadhulu va chi-i la panda wa kachisi, * 6 nom’mwandela ira: “Akala uli mwana Nlungu udhiponyedhe vathi, voi malemba anoonga ira: ‘Liye unodha wandela angelwee vyoonga weyo,’ thitho anoonga ira, ‘tanodha ugeta mandhani mwiwa, ira nyalolaa la-akome libwe.’” 7 Mbwenye Yesu atoom’mwakula ira: “Malemba anoonga thitho ira: ‘Yohova * Nlungwaa kum’mwesedhe.’”
8 Moi e-no Namanami-a * atoom’tukula thitho m’dhowana va mwangoni olapa maningi nom’moni-a maumwene othene availambo yavathi na titimi-o liwa. 9 Na-eno atoom’mwandela ira: “Ndinouva-a vyongo vyothene vyevi wandikokorela fendo imbo-i baa-i nondilambela.” 10 Mbwenye Yesu atoom’mwakula ira: “Khumavo vano Satana! * Namwasa oi malemba anoonga ira, Yohova * Nlungwaa ngunofwanelawee m’lambela thitho unofwanela m’labelanga liye baa-i.” 11 Moi ee-no Namanami-ule atoo-iya thitho watoodha angelo dham’limbi-a.
12 Moi e-no Yesu angavwide ira Juwau utofungeliwa perezo, atookhumao weo nodhowa wu Galileya. 13 Moi ee-no angakhumile wu Nazareti atoofiya wu Kafarnau makala chereerani mwa i-nje visa vya Zebuloni na Nafitali, 14 ira madhu aongile Nlungu dhela mwa namaongela Esaya akwakwaneli-edhiwe. Liye aongile ira: 15 “Atu anokala ilambo ya Zebuloni na ilambo ya Nafitali, khundu mwa ndhila yodhowa bara kombela n’nango la Yordani, wu Galileya wakalecha atu a mitundu inango. 16 Atu takalecha isini tatoona njeza ilukhulu, thitho atu takalecha isa ya ruthi wa wukwa, tatoomoneiwa na njeza.” 17 Romela hora yeniyo, Yesu atooroma laleela ira: “Muchinyuwe, namwasa oi Umwene wadhulu, uli duzi.”
18 Vahora yawenda liye chereerani mwa bara la Galileya, Yesu atoona alombwana ambili muubalini mwiwa taponyedhanga kokota ophana somba barani. Aliwa tali anamameza thitho madhiniwa tali Simoni oitaniwa Pedru na Andreya. 19 Liye atooawandela ira: “Mundi-arele thitho ndinousanduchani kala alimbo meza atu.” 20 Hora yeniyene aliwa tatoo-iya makokotiwa nom’a-rela. 21 Angakwaranyile vevo, atoona thitho alombwana ambili muubalini mwiwa, Yakobo mwana Zebedeyo na balee Juwau. Aliwa tali mwadiyani vambo-i na babiwa Zebedeyo tasonanga makokotiwa, thitho liye atoaitana. 22 Hora yeniyene tatoo-iyedhela mwadiyule babiwa, nom’a-rela.
23 Angairile e-no, atoowenda mu Galileya mothene thitho anofunji-a masinagoga mwiwa, anoolaleela milanyu yapama ya Umwene noili-a tundu wa marenda othene abulela atu. 24 E-no limbililee latoovweya mu ilambo yothene ya Siriya. Atu tanoom’dhelana atu othene abulela marenda o-iyana-iyana thitho avwa upha manungo, aoni-iwa nyarwa na viwanda, ogwa injilenjile naatu wokwa vyano, mbwenye liye atoaili-a. 25 Ee-no atu anjinji okhumela wu Galileya, wu Dekapoli, * wu Yerusalemu, wu Yudeya thitho kombela n’nango la Yordani, tatoom’a-rela.
5 Yesu angaoni mwinji waatu, atoogwela mwangoni. Thitho angakaathidhe vathi, anamafunjedhee tatoodha wa liye. 2 Moi e-no atooroma afunji-a ira:
3 “Osangalala mbaatu anoona vyorambulela viwa vyauzimu. Namwasa oi Umwene wadhulu ngwiwa.
4 “Osangalala mbaatu atangaranga namwasa oi anodha limbi-iwa.
5 “Osangalala mbaatu ofwaseya namwasa oi anodha wachela ilambo yavathi.
6 “Osangalala mbaatu anovwa ndhala na tona ya longomano * namwasa oi anodha rumbala.
7 “Osangalala mbaatu atangaranga namwasa oi anodha vweliwa tangaranga.
8 “Osangalala mbaatu ana rima wapama namwasa oi anodha ona Nlungu.
9 “Osangalala mbaatu anokaathei-a rendele namwasa oi anodha itaniwa a-ima a Nlungu.
10 “Osangalala mbaatu ano-ara-ariwa namwasa wa longomano, * namwasa oi Umwene wa dhulu ngwiwa.
11 “Muli osangalala vanounyozani atu, u-ara-arani thitho unukedhani vyongo vyothakala namwasa wa miyo. 12 Musangalale nodhiveliwa maningi namwasa oi yotuva inofuna dhauva-ani Nlungu, ndiilukhulu. Puemu thitho mwa-ara-ara aliwa anamaongela enao talio nyo mwa-anakaleo.
13 “Nyo muli mwinyu wavailambo yavathi. N’nga mwinyu wamala kopolo, anaiweleli-idhe a-vi? Kunalabeve basa mbwenye unofwanela tatiliwa baa-i ira atu taunyingalenga.
14 “Nyo muli njeza ya ilambo. Sidadi lakala vadhulu va mwango kalinolokoteya. 15 Atu ta-indi-a nyale katinoikhunela na gogoda, mbwenye anoi-ela va yo-elavo nyale thitho inomoneya othene alim’mbamo. 16 Mofwanafwana na vyevi, na nyoene thitho muoni-e njezinyu vari vaatu, ira taone mabasinyu apama nom’lemeza Babinyu wadhulu.
17 “Kamuthuulele ira ndadhele dhanonga Ilamulo venango vyalembile anamaongela. Kandadhele dhavinonga mbwenye ndadhele dhavikwakwaneli-edha. 18 Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira ninga dhulu na ilambo yavathi vyoi kavinooda nongeya, ndisaasawa thitho ninga mwemo letra ling’ono maningi venango ikhundu ing’ono ya letra la Ilamulo kainanongeye, vyongo vyothene vya-anakwakwaneli-edhiwe. 19 Ee-no mutu uliwethene o-ovwela nlilothene la malamulo mang’onwala liye thitho funji-anga atu enango irangana vyevyo, unodha kala o-ofwanela volowa mu Umwene wa dhulu. Mbwenye uliwethene o-arela nofunji-a malamulwala, unodha fwanelela volowa mu Umwene wa dhulu. 20 Ndinouwandelani ira akala longomano * linyu kalinokwaranya la alembi na Afarisi, * mwaimbarimbari kamunodha volowa mu Umwene wa dhulu.
21 “Nyo mwavwide ira atu awalelene tawandeliwile ira: ‘Kamuphe mutu. Thitho ira uliwethene unopha mutu unothathamula selu wa tribunale.’ 22 Mbwenye miyo ndinouwandelani ira mutu uliwethene unodhowanave m’thakaleliwana balee, utothathamula selu wa tribunale. Thitho mutu uliwethene unoongela balee madhu aiburutu utothathamula selu wa tribunale nlukulu. Thitho mutu uliwethene um’mongela fwee ira, ‘uli zimora’ unodhaka-iwa na mulo wa Gehena. *
23 “Akala utodhana yotuvayaa vaiguwani ya sembe, thitho ungali vevo utothuulela ira utom’sukwali-a balaa, 24 u-iye yotuvayaa vasogolo va iguwa ya sembe, * nodhowa makaathei-a rendele na balaa. Wamala, uwele okoka ira udhavelele yotuvayaa.
25 “Umali-enga selu mombaranya na mutu uusumenle tribunaleni, ira venango mutu uusumenluo a-auvelele wa namatonga. Thitho ira namatonguo a-auvelele wa oing’anela tribunale ira amaufungele perezo. 26 Onga mwaimbarimbari kunodha khuma perezonimo fiyedha ungamadhi pagali mangawa othene.
27 “Nyo mwavwide ira: ‘Kamuraruwe.’ 28 Mbwenye miyo ndinouwandelani ira mutu uliwethene unoing’anechecha i-yana fiyedha m’silila, utom’raruwanee rimanimwee. 29 Akala litholaa la ikhundu ya ono odyana linoudawi-a, ulikodobole nolitatila. Namwasa oi ndipama a-kaana yano imbo-i, i-yani-ana ira tutulaa lothene limaponyedhiwe Gehenani. * 30 Thitho akala dhandhalaa lodyana linoudawi-a, uligwande nolitatila. Namwasa oi ndipama a-kaana yano imbo-i, i-yani-ana ira tutulaa lothene limaponyedhiwe Gehenani. *
31 “Taongile thitho ira: ‘Mutu uliwethene unomwadhana na i-yanee, am’va-enga i-yanuo karta lomwadhani-a banja.’ 32 Mbwenye miyo ndinouwandelani ira mutu unomwadhana na-iyenee a-kala namwasa wamararuo, unomwiri-a i-yanuo unyambi * atheliwa okoka. Thitho mutu uliwethene unothela i-yana omwadhana na man’neeuo, utoira unyambi. *
33 “Mbwenye nyo mwavwide ira atu awalelene tawandeliwile ira: ‘Kamulumbelenga yongo nyo aikwakwaneli-edha. Malomwee mukwakwaneli-edhenga vilumbenle nyo wa Yohova.’ * 34 Mbwenye miyo ndinouwandelani ira: Kamulumbelenga navang’onovene venango romola dhulu. Namwasa oi khuli pando wa Umwene wa Nlungu, * 35 venango romola ilambo yavathi namwasa oi panonyingala liye. Venango thitho romola Yerusalemu namwasa oi ti sidadi la Mwene wakopolo. 36 Kamulumbelenga voromola murwinyu, namwasa oi kamunooda sanducha sisi linyu nalimbo-ilene, ira likale lochena venango lodimba. 37 Musikimizele ira mwaira ‘Ee’ akaleve ee, thitho mwaira ‘Khabe’ akaleve khabe, namwasa oi madhu owenjedhela veva mbokhumela wa othakaluo.
38 “Nyo mwavwide ira: ‘Litho pagali litho, thitho lino pagali lino.’ 39 Mbwenye miyo ndinouwandelani ira: Kamulimbanena mutu othakala. Mbwenye mutu mwinango aukhomani vatamani la ikhundu ya ono odyana, mum’va-enga thitho tama n’nangolo. 40 Akala mutu unofuna udhowana tribunale ira auwake kamizaa yawari um’va-enga thitho kamizaa yaundhe. 41 Akala mutu wa izo utoukanyi-edha ira um’tukulele tolo ulendo wa kilometru limbo-i, um’tukulele ulendo wa makilometru menli. 42 Mutu auvepha yongo um’va-enga, thitho mutu afuna ufiyari yongo * kukhonde.
43 “Nyo mwavwide ira: ‘Um’dhiveliwengana fwaa thitho uidanengana mwidanaa.’ 44 Mbwenye miyo ndinouwandelani ira: Mudhowenave dhiveliwana amwidaninyu nolobelela atu anou-ara-arani, 45 ira muthonyi-edhe ira muli a-ima a Babinyu wadhulu. Namwasa oi liye unokhumi-edha dhuwa atu apama na othakalene, thitho unorumbwi-edha dhongwe atu olongomana na o-olongomanene. 46 N’nga akala munodhiveliwana atu anoudhiveliwanani baa-i, munodha wachela yotuva yoi a-vi? N’nga alimbo khoma misoko naliwene thitho katinoirana vimbo-ive? 47 Akala munomwenyula abalinyu baa-i, n’nga chiyongo ivi yapama vevo inoira nyo? N’nga atu amitundu inango naliiwene thitho katinoirana vimbo-ive? 48 Ee-no mukale olongomana, * mofwanafwana na Babinyu wa dhulu oi ngolongomana.
6 “Muirenga polepole ira mwa-aire vyongo vyolongomana vari vaatu naifunelo yoi tauoneni. Mwairangana vyevi kamunodha wachela yotuva ya Babinyu uli dhulu. 2 Ee-no mwava-a mutu osauwa yotuva, kamuidhiwi-enga atu enango ninga munoirela atu ainyengo masinagoga thitho ndhila naifunelo yoi atu taasimbenga. Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira atu enala tatomala wachelelatu yotuva iwa. 3 Mbwenye wava-a mutu osauwa yotuva, dhandhalaa lazwele kaliidhiwe vinoira dhandhalaa lodyana, 4 ira vyotuvavyaa vikale vya segeredo. Waira e-no Babaa unoona vyongo vinoira we mwasegeredovyo, unodha uweleli-edha.
5 “Kamuirenga vyongo ninga vinoira atu ainyengo. Namwasa oi aliwa tanodhiveliwa maimelanga masinagoga na makakanoni mwa ndhila dhilukhulu ira atu taaonenga. Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira atu enao tatomala wachelelatu yotuva iwa. 6 Mbwenye weyo walobelanga, uvolowenga kwartuniwaa nofunga iseo thitho ulobelenga wa Babaa uli o-oneeya. Waira e-no Babaa unoona vyongo vinoira we mwasegeredovyo, unodha uweleli-edha. 7 Walobelanga, kuongenga madhu mambo-ive enao mowelelawelela ninga munoirela atu amitundu inango. Aliwa tanothuulela ira Nlungu unoavuruwana taonganga madhu manjinji. 8 Ee-no nyo kamukale ninga aliwa, namwasa oi Babinyu unoidhiwa vyongo vinofuneela nyo mwa-anam’vepe.
9 “Mbwenye nyo mulobelenga moi e-ni:
‘“Babi-u wadhulu, dhina linyu licheni-iwe. 10 Umweninyu udhe. Ifunelo inyu iireye vailambo yavathivano ninga mwemo muli aliwa dhulu. 11 Muniva-e yodya inofuneela i-yo peeno. 12 Munilevelele vyodawa vi-u namwasa oi i-yo thitho nitolevelela atu tanidawele. 13 Munikami-e ira na-agonje nawesedhiwanga, mbwenye munivunele wa othakaluo.”
14 “Mwalevelelanga atu vyodawa viwa, Babinyu wadhulu thitho unodha ulevelelani. 15 Mbwenye akala kamunolevelela atu vyodawa viwa, Babinyu wadhulu thitho kanodha ulevelelani.
16 “Mwasalanga udya, kamuoni-enga kove dhosukwala ninga munoirela atu ainyengwale. Aliwa katinosamalela kove dhiwa ira atu taidhiwe ira tanaasala udya. Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira atu enao tatomala wachelelatu yotuva iwa. 17 Mbwenye weyo wasalanga udya, ususulenga kovyaa thitho udholenga makhura murunimwaa, 18 ira atu enango ta-aidhiwe ira unaasala udya, mbwenye Babaa baa-i oi ngo-ooneya. Waira e-no Babaa unoona vyongo vinoira we mwasegeredovyo, unodha uweleli-edha.
19 “Kamudhigumanyelenga fuma vailambo yavathi, vevo uswa na kwithi vinononga thitho biwa namambavwa. 20 Mbwenye mudhigumanyelenga fuminyu dhulu, weo uswa venango kwithi kavinaoda nonga thitho weo mambavwa katinooda uba. 21 Namwasa oi unokala fumaa, rimaa thitho unokala weo.
22 “Nyale ya tutulaa ndi litho. Ee-no akala litholaa linoing’ana va yongo yapama, tutulaa lothene linodha wala. 23 Mbwenye akala litholaa linoing’ana yongo yothakala, tutulaa lothene linodha kala ninga isi. Ee-no akala walawaa kwa isi, isiyee chiilukhulu maningi!
24 “Dhaari kanaode labela apatrau ambili namwasa oi unodha idanana m’mbo-i ongodhiveliwana mwinanguo, venango unodha roromeleya wa m’mbo-i ongonyoza mwinanguo. Kamunaode m’labela Nlungu na fuma hora imbo-ive.
25 “Vamwasa wen’na ndinouwandelani ira: Kamukhumbanyenga na ingumiinyu ira munodhadyan’ni venango ira munodhamwan’ni venango thitho khumbanyanga na mwasa wa tutu linyu ira munodhawaran’ni. N’nga ingumi kai yofuneya maningi kwaranya yodya? Thitho n’nga tutu kai lofuneya maningi kwaranya yowara? 26 Muing’anecheche mbalame dha dhulu; aliwa kadhinodhala mbeu venango a-nda venango thitho lokota vyodya mathathani. Mbwenye Babinyu wa dhulu unodhidyi-a. N’nga nyo kamuli apereso yavadhulu kwaranya mbalamedho? 27 N’nga mbaani wa nyo unaode lapi-a ingumiyee vang’ono baa-i * namwasa okumbanya? 28 Thitho mwasiwa ngwan’ni munokhumbanya namwasa wa vyowara? Mufunjedhe na moda unoulukhulela mafolori a-angani; aliwa katinolaba basa venango sona nguwo. 29 Mbwenye ndinouwandelani ira Solomu mutitimi-olee lothene kawarilevo yowara yobaleya ninga limbo-i mwamafolori enala. 30 Akala Nlungu unowari-a vyomela vya-angani, vyoi vinokalavo penene mbaa-i bebe-i vyongoka-iwa vamuloni, n’nga liye kanodha uwari-ani kwaranya vevo, nyo airoromelo yoyeva? 31 Ee-no kamukhumbanyenga noonganga ira: ‘Ninodyan’ni?’ venango ‘ninomwan’ni?’ venango thitho ‘ninowaran’ni?’ 32 Namwasa oi atu amitundu inango tanosakasaka mwathindhi vyongo vyevi. Mbwenye Babinyu wadhulu unoidhiwa ira nyo munofuneela vyongo vyevi.
33 “Ee-no hora dhothene mudhowenave e-la Umwene wa Nlungu valimburo loroma namakhundwee olongomana vaingumiinyu, thitho liye unodha uva-ani vyongo vyothene vyevi. 34 Kamukhumbanyedhenga vya bebe-i, namwasa oi bebe-ilo linokaana vyokhumbanyi-a viwa. Neri-a dambo nlilothene litokaana vyokhumbanyi-a viwa.
7 “Kamutongenga atu enango ira nyo thitho mwa-atongiwe. 2 Namwasa oi moda unotongela nyo atu enango, nyo thitho anodha utongani e-no. Thitho mwezo unopimela nyo atu enango, nyo thitho anodha upimelani wenuo. 3 N’nga mwasiwa ngwan’ni unoing’ana ikatha ili muthoni mwabalaa, mbwenye we a-onanga imuri ili muthonimwaa? 4 Venango unam’mwandele a-vi balaa ira, ‘kaimela ndookhumi-emo ikatha ili muthonimwaa,’ angalive ira weyo muthonimwaa mutokala imuri? 5 We wainyengo urome khumi-a imuri ili muthonimwaa. Waira e-no unodha oda ona pama moi unodha oda khumi-a ikatha ili muthoni mwabalaa.
6 “Kamuva-enga anambwa vyongo vyopambuleya venango ponyedha nguluwe mabwinyu a pereso yavadhulu, namwasa oi dhinooda nyingala mabwinyu a pereso yavadhulwao amala aliwa ulumani.
7 “Mudhowenave vepa thitho anodha uva-ani. Mudhowenave sakasaka thitho munodhafwanya. Mudhowenave gogoda thitho munodha dhuleliwa. 8 Namwasa oi mutu uliwethene unovepa unova-iwa, mutu uliwethene unosakasaka unofwanya, thitho mutu uliwethene unogogoda unodhuleliwa. 9 Ee, n’nga mbaani wanyo oi mwanee am’vepa pau, unom’va-a libwe? 10 Venango avepa somba n’nga unom’va-a nyowa? 11 Ee-no akala nyo munooda velela vyotuva waa-iminyu, angalive ira muli odawa, n’nga a-vi Babinyu wadhulu? Mwaimbarimbari, liye unodha va-a modhala mandha vyongo vyapama waatu tanom’vepa.
12 “Ee-no vyongo vyothene vinofuna nyo ira atu tauireleni, nyo thitho mwaairele vimbo-ive vyevyo. Vyevi pinofuna Ilamulo thitho vyalembile Anamaongela.
13 “Muvolowena va lango ung’ono. Namwasa oi ndhila ilukhulu na lango ulukhulu, ngunosogolela atu dhowa manongiwa thitho atu anjinji anovolowana va lango wenuo. 14 Mbwenye lango unosogolela uingumi nguung’ono nandhilee njopaparedha thitho atu anoifwanya mboyeva.
15 “Muwenjele na anamaongela onama oi tanodha wanyo tangawarile ninga mabila, mbwenye mirimiwa tali ninga mimbulu yauwali. 16 Munodha azindiyela namwasa wa vyova-a viwa. N’nga atu tanocha masavu venango mauva vamirini ya minga? 17 Mofwanafwana na vyevi, muri uliwethene wapama unova-a vyova-a vyapama, mbwenye muri uliwethene othakala unova-a vyova-a vyothakala. 18 Muri wapama kunova-a vyova-a vyothakala thitho muri othakala kunova-a vyova-a vyapama. 19 Muri uliwethene o-ova-a vyova-a vyapama unokakatiwa noponyedhiwa vamuloni. 20 Ee-no atu enao munodha azindiyela namwasa wa vyova-a viwa.
21 “Kai othenene anondiromola ira, ‘Mbwiyeni, Mbwiyeni’ anodha volowa mu Umwene wa dhulu, mbwenye mutu ule unoirana ifunelo ya Babanga uli dhulu. 22 Va dambo lelo atu anjinji anodha ndiwandela ira: ‘Mbwiyeni, Mbwiyeni i-yo kanaro-edhile mu dhina linyu nokhumi-a viwanda mu dhina linyu thitho laba mabasa manjinji akopolo na dhina linyu?’ 23 Mbwenye miyo ndinodha awandela ira: ‘Kandinouidhiwani navang’onovene! Khumanivo vamethonivanga nyo atu o-ovwela malamulo!’
24 “Ee-no mutu uliwethene uvwide madhwangala noirana vivwide liyevyo, unodha fwanafwana na mutu wazelu amangile nyumbee valiphandheni. 25 Moi e-no watoorumbwa dhongwe wakopolo moi ma-inje tatoodhalela. Thitho watoovira lipevo lakopolo mbwenye nyumbiyo chaagwide. Namwasa oi yatookaatheia pama valiphandhenivo. 26 Mutu uliwethene uvwide madhwangala mbwenye liye a-irana vivwide liyevyo, unofwanafwana na mutu o-okaana zelu amangile nyumbee vausevani. 27 Moi e-no watoorumbwa dhongwe wakopolo thitho ma-inje tatoodhalela. Moi e-no watoovira lipevo lakopolo moi nyumbiyo yatogwelatu yothene.”
28 “Yesu angamadhi onga madhu enala, mwinji waatuo watookhuziwa mirima moi watoodabwa na moda wafunji-a liye, 29 namwasa oi liye afunji-a vyokhumela wa Nlungu, a-kala ninga vyafunji-a alembiwao.
8 Angathithile mwangonimo, mwinji waatu watoom’arela. 2 Moi e-no vatoofiya mutu wavikutwe. Mutuo atookokora noonga ira: “Mbwiyeni, akala munofuna munooda ndiili-a.” 3 Ee-no Yesu atoothapula dhandhalee nom’samela thitho atoonga ira: “Ee ndinofuna! Uile.” Hora yeniyene vikutwevyee vyatoomala. 4 Moi e-no Yesu atoom’mwandela ira: “Uire polepole, kuwandele mutu uliwethene vyevi. Mbwenye udhowe umadhioni-e wa mulimbo velela sembe thitho umavelele yotuva yaongile Mose ira ikale umboni wa aliwa.”
5 Angavolowile sidadi la Kafarnau, namasogolela wa anyakhondo atoodha wa liye nom’vepa 6 ira: “Mbwiyeni, namalabanga utokwa vyano moi uli ogonathene m’mba thitho unaarucheya maningi.” 7 Liye am’mwandenle ira: “Ndafiya weo ndinom’mwili-a.” 8 Namasogolela wa anyakhondo atoowakula ira: “Mbwiyeni kandili mutu ofwanelela ira mumavolowe m’mba mwanga. Mbwenye mwaonga madhu baa-i namalabanguo unoila. 9 Namwasa oi miyo thitho nditokaana andimuwa andimuwa ondiing’anela thitho nditokaana anyakhondo anoaing’anela miyo. Ndam’mwandela m’mbo-i ira, ‘Dhowa!’ unodhowa thitho ndam’mwandela mwinango ira, ‘Kadha!’ unodha. Dhaaranga ndam’mwandela ira, ‘Ira ji!’ unoira.” 10 Yesu angavwide vyevi, atoodabwa thitho atoawandela atu a-arelale ira: “Onga mwaimbarimbari, mu Israeli mwethene kandifwaidhemo mutu wairoromelo ilukhulu ninga yei. 11 Mbwenye ndinouwandelani ira atu anjinji okhumela makhumelo adhuwa na mavirelo a dhuwa, anodha dhakaathi vambo-i vamezani na Abrahamu, Izaki na Yakobo mu Umwene wa dhulu, 12 vahora inofuna dhaponyedhiwa a-ima a Umwene undhe isini. Weo anodhanla nothakuna meno.” 13 Moi e-no Yesu atoom’mwandela namasogolela wa anyakhondule ira: “Dhowa. Namwasa oi utothonyi-edha iroromelo vivepile weevyo viireye.” Hora yeniyene namalabule atooila.
14 Moi e-no Yesu angavolowile m’mba mwa Pedru, atoom’mona bongo-ee Pedru angagonathidhe, namwasa ofeluwa. 15 Ee-no atoo-inda dhandha la i-yanuo moi atooila, thitho atoovenyathi noroma m’labela. 16 Mbwenye namaulo atu tatoom’dhelana atu anjinji aoni-iwa nyarwa na viwanda. Liye atookhumi-a mizimu * yeniyo na madhu baa-i thitho atooili-a atu othene tabulela. 17 Liye atoira vyevi ira vyongo vyaongile Nlungu dhela mwa namaongela Esaya vikwakwaneli-edhiwe. Liye aongile ira: “Liye atoonimali-edha marendi-u, na vyongo vyothene vyanioni-a nyarwa.”
18 Yesu angaoni ira mwinji waatu utom’rungunuwa, atoawandela anamafunjedhee ira tadhowe khombela n’nango. 19 Moi ee-no mulembi atoodha nom’mwandela ira: “Namafunji-a, ndinofuna nduu-areni uliwethene unadhowe nyo.” 20 Mbwenye Yesu atoom’mwandela ira: “Khandwe dhitokaana pawo dhiwa thitho mbalame dha dhulu dhitokaana thunji dhiwa. Mbwenye Mwana mutu * kana limburo losameli-avo murwee.” 21 Moi ee-no m’mbo-i mwa anamafunjedhee atoom’mwandela ira: “Mbwiyeni, ndirumeli-eni ira ndirome dhowa malokota babanga.” 22 Mbwenye Yesu atoom’mwakula ira: “Weyo udhowenave ndi-arela thitho u-iyachi alimbo wukwa talokote alimbo wukwa afwiwa.”
23 Moi e-no angagwenle mwadiyani, anamafunjedhee tatoom’arela. 24 Adhamale baramo mwatookhuma lipevo nlukhulu moi mabimbi tanoovolocha ma-inje mwadiyanimo, mbwenye liye aira gona. 25 Thitho aliwa tatoodhowa mam’venyathi-a ira: “Mbwiyeni, nivulumucheni ninofuna wukwa!” 26 Mbwenye liye atoafuka ira: “Mwasiwa ngwan’ni munoova maningi, nyo atu airoromelo yoyeva?” Adhamale atoovenyathi noparari-a lipevo na bara, thitho baramo mwatoofwaseya. 27 Ee-no alombwanao tatoodabwa noonga ira: “N’nga mutu wen’na ngoi a-vi? Lipevo na bara vinooda m’vwela.”
28 Angafiile khombela n’nango isa ya Gadareno, atoogumanana alombwana ambili aoni-iwa nyarwa na viwanda takhumelanga masiyeni. Alombwana enala tali oopi-a maningi moi kavali mutu uliwethene alimba rima virana ndhila yeniyo. 29 Hora yeniyo aliwa tatookhuwa ira: “N’nga munofuna muniirenan’ni nyo Mwana Nlungu? N’nga mudhidhe dhanilanga hora ya-anafiyeve?” 30 Mbwenye vandendai na vevo vatookala nguluwe dhinjinji dhaira udya. 31 Ee-no viwandavyo vyatooroma m’sembezela ira: “Akala munofuna nikhumi-a, munitumize vi-u mwanguluwemu.” 32 Liye atooviwandela ira: “Dhowani!” Ee-no vyatookhuma nodhowa mavolowa mwanguluwedho. Hora yeniyene nguluwe dhothene dhatootamangela pedi, nolupela bara thitho dhakwele mwemo. 33 Mbwenye anamakumbiza avifuwo tatootawa thitho tangavolowile sidadi, tatoonga vyongo vyothene, thangani-avo vyaaireele alombwana aoni-iwa nyarwa na viwandao. 34 Vingaireile e-no atu othene a sidadimo tatoodhowa magumanana Yesu. Tangam’moni, tatoom’vepa ira akhumeo isani wiwao.
9 Ee-no Yesu atoogwela mwadiya novandelela khombela n’nango, thitho atoodhowa sidadi wakalecha liye. 2 Angali weo atu tatoom’dhelana mutu wokwa vyano angagonathidhe vakandalani. * Yesu angaoni iroromelo iwa, atoowandela mutu okwa vyanuo ira: “Ulimbe rima mwanawe! Vyodawavyaa vitoleveleliwa.” 3 Angairile e-no, alembi enango tanoonga rimani mwiwa ira: “Mutu wen’na unaam’nyoza Nlungu.” 4 Mbwenye Yesu atoozindiyela vyathuulela aliwa thitho atoafuka ira: “N’nga mwasiwa ngwan’ni munothuulela vyongo vyothakala rimanimwinyu? 5 Mofwanafwani-a, yo-orucha chini, kuonga ira ‘Vyodawavyaa vitoleveleliwa,’ venango onga ira, ‘Venyathi uwende?’ 6 Dedi-ani ndiuoni-eni ira Mwana mutu * utokaana kopolo va ilambo yavathi dholevelela vyodawa—” moi e-no liye atoom’mwandela mutu okwa vyanule ira: “Venyathi utukule kandalaa thitho udhowenga waninyu.” 7 Thitho atoovenyathi nodhowanga waniwa. 8 Mwinji waatuo ungaoni vyevyo, watoova thitho watootitimi-a Nlungu avelenle kopolo dhedho waatu.
9 Angakhumile vevo, Yesu atoona mutu mwinango dhinalee Mateu angakaathidhe skritorioni mokhomela soko, thitho atoom’mwandela ira: “Ukale nama-arelanga.” Hora yeniyene Mateu atoovenyathi nom’arela. 10 Hora inango vyadya aliwa va nyumba inango, watoodha atu anjinji okhomi-a soko na odawa thitho tatooroma udya vambo-i na Yesu naanamafunjedhee. 11 Mbwenye Afarisi * tangaoni vyevyo tatoafuka anamafunjedhee ira: “Mwasiwa ngwan’ni namafunji-inyu unodya naatu okhomi-a soko vambo-i naatu odawa?” 12 Liye angavwide vyevyo, atoawakhula ira: “Atu apama katinofuneela infrimero, mbwenye obulela mbanom’funa. 13 Ee-no mudhowe mumafunjedhe inothapulela madhu oi: ‘Ndinofuna tangaranga, a-kala sembe.’ Namwasa oi miyo kandidhele atu olongomana mbwenye odawa.”
14 Moi e-no anamafunjedha a Juwau tatoodha wa liye nom’fuka ira: “Mwasiwa ngwan’ni i-yo vambo-i na Afarisi * ninosala udya mbwenye anamafunjedhinyu katinosala udya?” 15 Yesu atoawakhula ira: “N’nga afwee anamathela tanosukwala akala ira namatheluo uli vambo-i naaliwa? Mbwenye malambo anofiya voi namatheluo, unodha khumi-iwavo vari viwa thitho vahoriyo tanodha sala udya. 16 Kavali mutu unosonela ichapa ya nguwo ipya va nguwo yawale. Namwasa oi ichapiyo inooda kaula nguwiyo thitho kauwawo unooda wenjedheleya maningi. 17 Thitho atu katino-ela vinyu upya mabudu a tembe awale. Tairana vyevyo mabudu atembao tanothweya thitho vinyu unobomeya voi mabudwao tanonongeya. Mbwenye atu tano-ela vinyu upya mabudu a tembe * mapya thitho vilivyene vinolokoteya pama.”
18 Vahora yaawandela liye vyevi, namatonga mwinango atoom’kwivela, moi ee-no atoom’kokorela noonga ira: “Va e-ni apwase mwananga wa i-yana utokwa namwasa oi ndi-iidhe abulelanga maningi. Mbwenye dhoweni mumam’sameli-e dhandha linyu thitho unokaana ingumi.”
19 Ee-no Yesu atoovenyathi na anamafunjedhee nom’arela. 20 Moi ee-no i-yana mwinango abulela marenda okhumi-a sangiri wa vyawa 12, atoodha no-inda usalu wa khundu mwa nguwee yaundhe, 21 namwasa oi rimanimwee athuulela ira: “Nda-inda nguwee yaundhe baa-i, ndinoila.” 22 Yesu angadhimbinuile atoom’mona i-yanuo noonga ira: “Limbani rima m’ma! Iroromelo inyu itouili-ani.” Khumela vahora yeniyo i-yanuo atooila.
23 Moi e-no angavolowile m’mba mwa namatongule, atoona atu tali-anga vitoliro thitho mwinji waatu ulanga mokhuwa. 24 Yesu atoawandela ira: “Khumanimo muno, namwasa oi sikan’na kakwide, mbwenye unaagona.” Angaongile vyevi, atwao tatooroma m’theya monyoza. 25 Yesu angaakhumi-idhe vandhe atwale, atoovolowa no-inda dhandha la sikanuo, thitho liye atoovenyathi. 26 Mwasa wen’na watoovweya isa yothene yeyo.
27 Yesu akhumelanga weo, alombwana ambili ana marenda o-oona tatoom’arela takhuwanga ira: “Munivwele tangaranga, nyo Mwana Davide.” * 28 Yesu angavolowile m’mba alombwana ana marenda o-oonale tatoodha wa liye, thitho liye atoafuka ira: “N’nga munororomela ira miyo ndinooda irana vyevi?” Aliwa tatoom’mwakula ira: “Ee Mbwiyeni.” 29 Moi e-no Yesu atoa-inda muthonimwiwa, noonga ira: “Vinofuna nyoovyo viireye movwelana na iroromelo inyu.” 30 Methwiwa tatoodhuleya thitho Yesu atoawenjeli-a mwakopolo ira: “Muire polepole ira mutu uliwethene a-aviidhiwe vyevi.” 31 Mbwenye aliwa tangakhumile undhe, tanoonga isa yothene vyokhuza liye.
32 Vahora yadhowa alombwana ambilalee, atu tatoom’dhelana mutu o-oonga oi aoni-iwa nyarwa na iwanda. 33 Angakhumi-idhe iwandayo, mutu o-oongule atooroma onga. Moi mwinji waatu watoodabwa thitho watooroma onga ira: “Vyongo vyevi kavinarome ireyavo mu Israeli mwethene.” 34 Mbwenye Afarisi * taonga ira: “Mutu wen’na unokhumi-a viwanda na kopolo ya mulimbo tonga viwanda.”
35 Moi e-no Yesu atooroma ulendo owendela masidadi na mamidhi othene. Liye anoofunji-a masinagoga mwiwa nolaleela milanyu yapama ya Umwene thitho anooili-a marenda a tundu uliwethene abulela atu. 36 Angaoni mwinji waatu, liye atoavwela tangaranga namwasa oi tali onyozeya thitho o-okaana namasogolela ninga mabila o-okaana namakumbiza. 37 Moi e-no atoawandela anamafunjedhee ira: “Mwaimbarimbari vatokala vyongo vinjinji vinofuna a-ndiwa, mbwenye anamalaba mboyeva. 38 Ee-no mum’vepe mwinyaa munda ira atumize anamalaba o-anda.”
10 Ee-no Yesu atooitana anamafunjedhee 12 noava-a kopolo dhoi taodenga khumi-a mizimu * yothakala thitho ili-a marenda a tundu uliwethene abulela atu.
2 Madhina aarumiwi 12 mbaala: Simoni aitaniwa Pedru na balee Andreya. Yakobo mwana Zebedeyo na balee Juwau. 3 Filipi na Bartolumeu, Tomasi na Mateu okhomi-a soko, Yakobo mwana Alfeu na Tadeu. 4 Simoni Kananiya * na Yudasi Isikarioti, oi vasogolovee atoom’velela Yesu.
5 Yesu atootumiza arumiwee 12 noava-a malangi-o ala: “Kamudhowe waatu amaziza enango thitho kamuvolowe masidadi a Asamariya. 6 Mbwenye malomwee, hora dhothene musakenga mabila odimela a nyumba ya Israeli. 7 Mwadhowa mumalaleelenga ira, ‘Umwene wa dhulu uli duzi.’ 8 Muili-enga atu obulela, venyathi-a atu okwa, ili-a atu avikutwe thitho khumi-a viwanda. Mwawachenle mo-opagali thitho muvelele mo-opagali-a. 9 Kamutukule oro, siliva venango kuwa mabudwinyu o-elamo kobiri. 10 Kamutukule budu la vyodya ya vaulendoni venango makamiza menli venango sapato venango thitho golomondo. Namwasa oi namalaba unofwanela wachela yodyayee.
11 “Mwavolowa sidadi venango mudhi uliwethene musakenga mutu uli ofwanelela m’mwandela milanyuinyuyo thitho mukaleve vevo fiyedhela hora yokhumavo. 12 Mwafiya vandhe, mumwenyulenga anyaa vandhevo. 13 Akala atouwachelani pama, rendelinyu ukale vaaliwa. Mbwenye akala katiuwachenleni pama, rendelinyu uwelele wanyo. 14 Uliwethene unokonda atu uwachelani venango a-vuruwana madhwinyu, mwakhumanga vandhe vevo venango sidadi lelo, mugumenga tumbulu la manyalwinyu. 15 Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira, langiwa wa sidadi lelo va dambo lotongiwa unodhakala opha maningi kwaranya wa Sodoma na Gomora.
16 “Kaonani! Ndinoutumizani ninga mabila vari va mimbulu. Ee-no muirenga vyongo mowenjela ninga nyowa, mbwenye moona rima ninga kangaiwa. 17 Muire polepole naatu, namwasa oi anodha udhowanani matribunaleni mang’ono thitho anodha ukwapulani masinagoga mwiwa. 18 Tanodha udhowanani wa anamatonga na mamwene namwasa oi muli anama-arelanga, ira aliwa na atu amaziza enango tafunjedhe vya miyo. 19 Mbwenye tadhaudhowanani weo kamukhumbanye ira munodhaonga a-vi venango ira munodhaonga n’ni, namwasa oi vahoriyo munodha wandeliwa vinofunanyo onga. 20 Vili ee-no namwasa oi unofuna dhaonga kai nyo, mbwenye zimu wa Babinyu unodhaonga dhela mwanyo. 21 Moi e-no mutu unodha m’phi-a balee thitho baba unodha m’phi-a mwanee. A-ima anodha dhimbinuela anamabaliwa noaphi-a. 22 Atu othene tanodha idanana nyo namwasa wa dhinalanga, mbwenye unofuna vilela fiyedha khomoni ngunofuna dhavulumuwa. 23 Tau-ara-arani sidadi limbo-i, mutawele sidadi n’nango. Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira, kamunodha mala arungunuwa masidadi othene a Israeli Mwana mutu * a-anafiye.
24 “Namafunjedha kanokwaranya purusoree thitho dhaari kanokwaranya patrauwee. 25 Namafunjedha unodedi-edha dhafwanafwana na purusoree, thitho dhaari unodedi-edha dhafwanafwana na patrauwee. Akala atu tam’mwitane mwinya nyumba ira Belizebule, * n’nga atu abanjani mwee tanaitane a-vi? 26 Ee-no kamuaove, namwasa oi kavali yovithaleya inofuna dhakonda a-oniwa thitho kavali segeredo inofuna dhakonda a-idhiweya. 27 Vyongo vinouwandelani miyo vaisini, muviongenga vamwinji, thitho vinouwandelani miyo monong’ona, muvilaleelenga waatu othene. 28 Kamuovenga ale anopha manungo oi katinooda upha ingumi. Malomwee, muovenga unooda upha ingumi na manungo Gehenani. * 29 N’nga mbalame mbili kadhinoguli-iwa na isikobiri imbo-i yoyeva kopolo? Mbwenye kavali naimbo-ene inofuna morela vathi Babinyu a-idhiwa. 30 Thitho masiki sisi la muruni mwinyu unolilengesa. 31 Ee-no kamuove, muli ofuneya maningi kwaranya mbalame dhinjinji.
32 “Ee-no mutu uliwethene unorumela vari vaatu ira ngunamafunjedhanga, miyo thitho ndinodha m’rumela vamethoni va Babanga wa dhulu ira ngunamafunjedhanga. 33 Mbwenye mutu uliwethene unofuna dhandikonda vari vaatu, miyo thitho ndinodham’konda vamethoni va Babanga wa dhulu. 34 Kamuthuulele ira ndadhidhena rendele va ilambo yavathi, kandidhidhena rendele mbwenye sarasada. 35 Ndadhidhe dhagaani-a atu. Ndadhidhe dhairi-a ira mwana wa lombwana aruni-ane na babee, mwana wa i-yana aruni-ane na m’mee thitho ira i-yana otheliwa aruni-ane na livyalee wa i-yana. 36 Onga mwaimbarimbari, amwidani a mutu anodha kala abanjanimwee. 37 Mutu uliwethene unom’dhiveliwana maningi babee venango m’mee kwaranya miyo, kai ofwanelela ira akale namafunjedhanga. Thitho mutu uliwethene unom’dhiveliwana maningi mwanee wa lombwana venango wa i-yana kwaranya miyo, kai ofwanelela ira akale namafunjedhanga. 38 Thitho mutu uliwethene o-otukula imuriyee yoonelavo nyarwa * nodhowanave ndi-arelanga, ngo-ofwanelela ira akale namafunjedhanga. 39 Mutu uliwethene unofuna vulumucha ingumiyee unodha iluza, mbwenye uluzile ingumiyee namwasa wa miyo unodha ifwanya.
40 “Mutu uuwachenleni uwachenle miyo thitho mutu uwachenle miyo uwachenle undirumile. 41 Mutu unowachela namaongela namwasa okala namaongela, unodha wachela yotuva yofwanafwana na inowachela namaongela. Thitho mutu unowachela mutu olongomana namwasa okala olongomana, unodha wachela yotuva yofwanafwana na inowachela mutu olongomana. 42 Mutu uliwethene unova-a m’mbo-i mwa visia-imavi kopo yama-inje odidila ira amwe namwasa oi ngunamafunjedhanga, mwaimbarimbari ndinouwandelani ira, mutu wenuo yotuvayee kanadha iluza.”
11 Yesu angamari-idhe velela malangi-o wa anamafunjedhee 12, atookhuma weo nodhowa mafunji-a nolaleela masidadi enango.
2 Mbwenye Juwau angali perezo, atoovwa vyongo vyaira Kristu * thitho atooruma anamafunjedhee, 3 dhowa mafuka ira: “N’nga Mesiya unom’dedi-edhela i-yo ngunyo venango nidedi-edhele mwinango?” 4 Vowakula Yesu aawandenle ira: “Mudhowe mumam’mwandele Juwau vyongo vinoona nyo na vinovwa nyo: 5 Atu o-oona anaona, orangala anawenda, avikutwe anaili-iwa thitho atu o-ovwa anauvwa. Atu okwa anavenyathi-iwa thitho atu osauwa analaleeliwa milanyu yapama. 6 Osangalala mbaatu oi katinofwanya yosukwali-a mwamiyo.”
7 Vahora yawelela anamafunjedha a Juwau, Yesu atooroma fuka mwinji waatuo vyokhuza Juwau ira: “N’nga mwadhowile kokolani * maona n’ni? N’nga mwadhowile maona rere otekenyeya na liphevo? 8 Nyo mwadhowile maona n’ni? N’nga mwadhowile maona mutu owara vyowara vyavadhulu? Khabe, voi atu owara vyowara vyavadhulu, anofwanyeya nyumbani dha mamwene. 9 N’nga mwadhowenle n’ni weo venango mwadhowile maona namaongela? Ee, ndinouwandelani ira Juwau ali namaongela mbwenye ali ofuneya maningi kwaranya anamaongela. 10 Malemba anoonga vya liye ira: ‘Kaona! Miyo ndinotumiza rumiwanga ira asogole mausaka-edhela ndhila!’ 11 Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira vari vaatu othene kavali ndimuwa maningi kwaranya Juwau Namabadiza. Mbwenye mutu oi ngwang’ono mu Umwene wa dhulu ngu ndimuwa kwaranya liye. 12 Romela malambo a Juwau Namabadiza fiyedha va-eeni, atu anadhilimbi-edha mwathindhi ira takaena ngari yomavolowa mu Umwene wa dhulu. Thitho atu anodhilimbi-edha mwathindhi anaikaana. 13 Namwasa oi vyongo vyothene vyalembile anamaongela thitho vili mu ilamulo, vyaonga vyongo vyafuna ireya fiyedha mu hora ya Juwau. 14 Akala munororomela venango khabe, Juwau ndi ‘Eliya aongiwile na anamaongela ira unodha.’ 15 Mutu una mabaru avwe.
16 “N’nga mbumba yen’na ndiifwanafwani-edhe naani? Ili ninga a-ima akaathidhe va merekado nokhuwelanga afwiwa anowaredhana aliwa, 17 ira: ‘Natouombelani itoliro, mbwenye nyo kamwainile. Natoonla mokhuwa, mbwenye nyo kamwadhigugudile vamirimani namwasa wa tangaranga.’ 18 Mofwanafwana na vyevi, Juwau atoodha thitho kaadya venango umwa, mbwenye atu taongecha ira: ‘Utokaana iwanda.’ 19 Utodha Mwana mutu * thitho unaudya na umwa mbwenye atu anoonga ira, ‘Kaonani! Mutu osimbwa udya na odhiveliwana maningi vinyu, xamwali waalimbo khomi-a soko na odawa.’ Mulimwethene, zelu inosimikizela ira njolongomana namwasa wamabasee.” *
20 Adhamale atooroma sumulula atu amasidadi mwairile liye mabasa manjinji akopolo namwasa oi aliwa katachinyuwile. Liye aongile ira: 21 “Soka wa nyo atu awu Korazini, soka wa nyo atu awu Betisaida! Namwasa oi mabasa akopolo aireile mwanyo a-akale ira aireile wu Tiro na wu Sidoni, atu tangachinyuwile, tangawarile masaala, nokaathi vadorani. 22 Mbwenye ndinouwandelani ira va dambo lotongiwa, langiwa winyu unodha kala opha maningi kwaranya wa Tiro na Sidoni. 23 N’nga weyo Kafarnau unodha titimi-iwa fiyedha dhulu? Khabe, mbwenye unodha thithela masiyeni namwasa oi mabasa akopolo aireile wa we a-akale ira aireile wu Sodoma, sidadilo langakanlevove fiyedha va-eeni. 24 Mbwenye ndinouwandelani ira vadambo lotongiwa, langiwa wa Kafarnau unodha kala opha maningi kwaranya wa Sodoma.”
25 Vahora yeniyo Yesu atoonga ira: “Ndinoutitimi-ani nyo Baba vamethoni vaatu othene, Mbwiye wa dhulu na ilambo yavathi, namwasa oi vyongo vyevi mutoalokotedha atu a zelu na ozindiyela vyongo, mbwenye mutovivwei-a wa a-ima ang’ono. 26 Ee Baba, namwasa oi nyo mwatoorumeli-a ira vyongo vyevi viireye. 27 Babanga utondiva-a vyongo vyothene, kavali mutu unom’mwidhiwa pama Mwana kwaranya Baba. Thitho kavali mutu unom’mwidhiwa pama Baba kwaranya Mwana. Na Mwanuo mutu unofuna liye ira am’mwidhiwi-e vya Baba. 28 Mudhe wa miyo nyo mwethene munolaba basa lochenyeli-a na onyemeliwa. E-no ndinodha uvumi-ani. 29 Mutukule goli langa * norumela funji-iwa na miyo, namwasa oi ndili ofwasa na odhiyevi-a thitho munodha vumi-iwa. 30 Namwasa oi goli * langa to-orucha tukula na tolwanga ngo-onyemela.”
12 Vahora inango Yesu avirangana mamindani a tirigu vadambo la Sabudu, anamafunjedhee tatookaana ndhala moi tatooroma vulula tirigu ira tadye. 2 Afarisi * tangaoni vyevi tatoom’mwandela ira: “Kaing’ana! Anamafunjedhao tanoira vyongo vyo-ofwanelela irana vadambo la Sabudu.” 3 Mbwenye liye atoawakula ira: “N’nga kamwalerile vyairile Davide vambo-i na alombwana ana liye tangana ndhala? 4 Liye atoovolowa m’mba mwa Nlungu noudya mapau a asembe oi liye vambo-i na alombwana ana liye, katarumeli-iwa udya movwelana na malamulo mbwenye arumeli-iwa mbaasembe baa-i. 5 N’nga kamwalerile mu Ilamulo ira alimbo velela sembe tanoolaba basa vadambo la Sabudu aliwa kalave o-odawa? 6 Mbwenye ndinouwandelani ira mutu mwinango ofuneya maningi kwaranya kachisi uli vano. 7 Mbwenye akale ira mutovwechecha thapulela wa madhu oi, ‘Ndinofuna tangaranga a-kala sembe,’ kamwatongenga atu o-odawa. 8 Namwasa oi Mwana mutu * ndi Mbwiye wa dambo la Sabudu.”
9 Angakhumile weo, atoodhowa mavolowa musinagoga mwiwa. 10 Mwemo mwatookala mutu orangala dhandha. Ee-no aliwa tatoom’fuka ira, “N’nga pyorumeleya ili-a mutu vadambo la Sabudu?” Ifunelwiwa yali yoi tam’fwanyele selu om’nukedhela. 11 Mbwenye liye atoawakhula ira: “N’nga mbaani wa nyo oi utokaana libila limbo-i, amala libilalo gwela lindini vadambo la Sabudu, liye a-likhumi-amo? 12 Ee-no mutu ngofuneya maningi kwaranya libila! Ee pyorumeleya irana yongo yapama vadambo la Sabudu.” 13 Moi e-no atoom’mwandela mutuo ira: “Thapula dhandhalaa.” Liye atoothapuladi thitho latookala pama ninga n’nangolo. 14 Mbwenye Afarisi * tatookhumela vandhe mavwelana ira tam’phe. 15 Yesu angaidhi vyevi, atookhumavo vevo. Atu anjinji tatoom’ara thitho liye atoaili-a othene enao. 16 Mbwenye atoawandela mwakopolo ira ta-am’monge. 17 Liye atoira vyevi ira vyaongile Nlungu dhela mwa namaongela Esaya vikwakwaneli-edhiwe. Liye aongile ira:
18 “Kaonani! Rumiwanga um’sakunle miyo, ndinom’dhiveliwana thitho unondisangalali-a maningi. Ndinodha e-la zimwanga va liye thitho unodha thonyi-edha pama longomano * laimbarimbari waatu amitundu inango. 19 Liye kanodha kangana na mutu venango khuwa thitho kavali unofuna dhavwa madhwee ndhila dhilukhulu. 20 Rere othweya kanodha uundha thitho go-i wa nyale otuwela wichi kanodha utimi-a fiyedha angadhi-idhe longomano. * 21 Mwaimbarimbari dhela mudhinalee mitundu yaatu inodha dedi-edha vyongo vyapama.”
22 Moi e-no tatoom’dhelana mutu aoni-iwa nyarwa na iwanda oi kaoona thitho kaaonga. Mbwenye liye atoom’mwili-a moi mutu o-oonguwo atooroma onga thitho ona. 23 Vingaireile e-no mwinji waatuo watoodabwa maningi thitho watooroma onga ira: “N’nga wen’na kai Mwana Davide * ule?” 24 Afarisi * tangavwide vyevyo tatoonga ira: “Wen’na kai ira unokhumi-a viwanda nakopolodhee khabe, mbwenye na kopolo dha Belizebule * namatonga wa viwanda.” 25 Yesu angaidhi mathuulelwiwa, liye atoonga ira: “Umwene uliwethene ogaweya unomala thitho sidadi venango nyumba iliyothene yogaweya inogwa. 26 Mofwanafwana na vyevi akala ira Satana * unokhumi-a Satana * fwee, kuongela ira ngogawaneya. Thitho umwenee unomala. 27 Thitho akala ndinokhumi-a viwanda na kopolo dha Belizebule, * n’nga anama-arelinyu tanovikhumi-a na kopolo dhaani? Ngumwasiwa anama-arelinyuao tanodha utongani ira muli odawa. 28 Mbwenye akala miyo ndinokhumi-a viwanda na kopolo ya zimu wa Nlungu, kuongela ira Umwene wa Nlungu utoufiyedhelani morurumucha. 29 Venango mutu unavolowe a-vi m’mba mwa mutu wakopolo notukula vyongo vyee akala ira voroma kam’mangile? Aira e-no panaode liye tukula vyongo m’mbamo. 30 Mutu uliwethene o-okala ikhundu yanga, unoruni-ana na miyo thitho mutu o-olaba basa logumanya atu vambo-i na miyo, unoabalalecha.
31 “Vamwasa wen’na, ndinouwandelani ira atu anodha leveleliwa yodawa ya tundu uliwethene na madhu othene onyoza, mbwenye mutu unonyoza zimu kanodha leveleliwa. 32 Mofwanafwani-a mutu uliwethene unoonga madhu onyoza Mwana mutu * unodha leveleliwa. Mbwenye mutu uliwethene unoonga madhu onyoza zimu ochena, * kanodha leveleliwa muhora yen’na venango hora inodhiyo.
33 “Akala nyo muli muri wapama vyova-a vinyu vinodha kala vyapama. Mbwenye akala nyo muli muri othakala vyova-a vinyu thitho vinodha kala vyothakala, namwasa oi muri unoidhiweya na vyova-avyee. 34 Nyo ana nyowa, n’nga munaonge a-vi vyongo vyapama mungali atu othakala? Namwasa oi lomo unoonga vidhanle rimani. 35 Mutu wapama unoonga vyongo vyapama namwasa oi rimanimwee mudhanle vyongo vyapama, thitho mutu othakala unoonga vyongo vyothakala namwasa oi rimanimwee mudhanle vyongo vyothakala. 36 Mbwenye ndinouwandelani ira vadambo lotongiwa, atu anodha wakula selu namwasa wa madhu othene o-okhaana basa anoonga aliwa. 37 Namwasa oi akala unoonga madhu apama unodha tongiwa ira uli olongomana thitho akala unoonga madhu othakala unodha tongiwa ira uli odawa.”
38 Moi e-no alembi na Afarisi * enango tatoom’vepa ira: “Namafunji-a ninofuna munioni-e izindiyelo.” 39 Vowakula liye atooawandela ira: “Mbumba yothakala thitho yo-ovwela inofunechecha ingaoni izindiyelo. * Mbwenye katinodha oni-iwa izindiyelo * iliyothene khumi-avo izindiyelo * ya namaongela Yona. 40 Namwasa oi mofwanafwana na Yona oi amadhi malambo mararu nathana nama-iyu m’mbani mwa somba ilukhulu, Mwana mutu * thitho unodha kala malambo mararu nathana nama-iyu masiyeni. 41 Vadambo lotongiwa, atu awu Ninive tanodha venyathi vambo-i na mbumbila, mbwenye a Ninive tanodha runi-a mbumbiyo namwasa oi aliwa tatoochinyuwa * tangavwide milanyu yalaleela Yona. Mbwenye va-eeni mutu okwaranya Yona uli vano. 42 Mwene wa i-yana wau suli, unodha venyathi-iwa moukwa vambo-i na mbumbiyo thitho mwene wa i-yanuo unodha runi-a mbumbiyo namwasa oi mwene wa i-yanuwo atoodha khumela magomelo a ilambo yavathi dhavuruwana zelu dha Solomu. Mbwenye va-eeni mutu okwaranya Solomu uli vano.
43 “Zimu * othakala wakhuma mwamutu unodhowa masaka limburo lovuma. Mbwenye wakonda a-lifwanya, 44 aliwa unoonga ira, ‘Ndinowelela nyumbaniwanga wali miyo ule.’ Wafiya unofwanya ira kamunokala mutu uliwethene mbwenye mutosaka-edhiwa pama nobalei-iwa. 45 Waira e-no unodhowa matukula mizimu inango 7 yothakala maningi kwaranya wenuo thitho yavolowa warimo inokaathi mwemo. Mbwenye vyo-arelavovyee, vyoira vya mutuo vinokala vyothakala maningi kwaranya voroma. Pumwemo thitho munofuna dhakalela mbumba yothakalila.”
46 Vyaonga liye na mwinji waatuwo watoodha m’mee naabalee. Aliwa taimenle vandhe thitho tafuna onga na liye. 47 Ee-no mutu mwinango atoom’mwandela ira: “M’minyu naabalinyu tali vandheva, thitho tanofuna onga na nyo.” 48 Vowakula liye atom’mwandela mutu am’mongana liyeo ira: “N’nga m’manga naabalanga mbaani?” 49 Adhamale atoothapula dhandhalee thonya anamafunjedhee, noonga ira: “Kaona! M’manga naabalanga mbaala! 50 Namwasa oi mutu uliwethene unoirana vinofuna Babanga wadhulu, wenuo ngu balanga, rongolanga, na m’manga.”
13 Dambo lelo, Yesu atookhuma va nyumba yen’ne nodhowa makaathi vathi chereerani mwa bara. 2 Mwinji nlukhulu waatu watoogumaneya wa liye, moi liye atoogwela mwadiyani nokaathi mwemo, thitho mwinji othene waatuo watooimela chereerani mwabariyo. 3 Moi e-no atooroma awandela vyongo vinjinji vo-indi-edha basa vifwanafwani-o ira: “Kavuruwanani! Mulimbo dhala mbeu atoodhowa madhala mbeu. 4 Vahora yadhala liye, mbeu dhinango dhatoogwela khundu mwandhila thitho watoodha mbalame dhadhidya. 5 Mbeu dhinango dhagwele vamabweni voi kavali mateya okwakwanela thitho dhatoomela mombaranya namwasa oi mateyao katadi-ile. 6 Mbwenye dhuwa langakhumile maningi, mbeudho dhatoonyala thitho uvya na dhuwa namwasa oi kadhana michichi. 7 Mbeu dhinango dhagwele vamingani thitho mingadho dhatoulukhula noimwanani-a mbeudho ulukhula. 8 Mbeu dhinango dhagwele vamateyani apama, thitho dhatooroma va-a vyova-a. Mbeu inango yava-idhe vyova-a 100, inango 60 thitho inango 30. 9 Mutu una mabaru avwe.”
10 Moi e-no anamafunjedhee tatoodha nom’fuka ira: “Mwasiwa ngwan’ni munoaongana atwala vo-indi-edha basa vifwanafwani-o?” 11 Mbwenye liye atoawakula ira: “Nyo mutova-iwa ngari yooda vwechecha masegeredo opambuleya a Umwene wa dhulu, mbwenye atwala kativa-iwile ngari yeniyo. 12 Namwasa oi mutu una vyongo unodha va-iwa vinjinji thitho unodha kaana vyoinjiva. Mbwenye mutu ukondile a-kaana, unodha wakiwa masiki vinothuulela liye ira utovikaana. 13 Ngumwasiwa ndinoaongana vo-indi-edha basa vifwanafwani-o. Angalive ira tanoing’ana, mbwenye katinoona yongo iliyothene. Masiki tavwenga vinoongiwa, mbwenye katinovwechecha thapuleliwawee. 14 Ulosi wa Esaya unaakwakwaneli-edhiwa waaliwa. Ulosiwo unoonga ira: ‘Mwaimbarimbari uvwa munodhavwanga, mbwenye kamunodha zindiyela thapuleliwawee. Mwaimbarimbari ing’ana munodha ing’ana, mbwenye kamunodha onanga iliyothene. 15 Namwasa oi atwala tatoumi-a mirimiwa thitho tatoovwa na mabarwiwa mbwenye a-arela. * Tatofunga methwiwa ira ta-aone thitho uvwa na mabarwiwa nozindiyela thapulelawee mirimani mwiwa, amala nodhimbinuwa ira miyo ndiaili-e.’
16 “Mbwenye nyo muli osangalala namwasa oi methwinyu anoona thitho mabarwinyu anovwa. 17 Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira, anamaongela anjinji thitho atu olongomana tanoofunechecha ira taone vyongo vinoonanyoovi mbwenye katavioni, thitho ira tavwe vyongo vinovwanyoovi mbwenye katavivwide.
18 “Va-eeni muvuruwane ifwanafwani-o ya mutu odhala mbeu. 19 Mutu uliwethene avwa madhu a Umwene mbwenye liye a-vwechecha thapulela wiwa, othakaluwo unodha dhakhumi-amo vyadhaliwile rimani mwa mutuo. Yen’na ndi mbeu yadhaliwile khundu mwandhilile. 20 Mbwenye mbeu yadhaliwile vamabweni, ndi mutu uvwide madhu noarumela mombaranya thitho mosangalala. 21 Mbwenye namwasa o-okaana michichi unodhowanave ulukhula wahora yoyeva. Thitho agumanana vyorucha venango oni-iwa nyarwa namwasa wa madhwao, liye unofooka mombaranya. 22 Mbeu yadhaliwile vamingani ndi mutu unovwa madhu, mbwenye vyokhumbanyi-a vya ingumi ya malamboano, * thitho na kopolo ya fuma inonami-a, vinoimwanani-a madhwao ulukhula na-ava-a vyova-a. 23 Mbwenye mbeu yadhaliwile vamateya apama, ndi mutu uvwide madhu novwechecha thapulelawee, liye unova-a vyova-a. M’mbo-i unova-a vyova-a 100, mwinango 60 thitho mwinango 30.”
24 Atoawandela thitho ifwanafwani-o inango ira: “Umwene wa dhulu ninooda ufwanafwani-edhela na mutu adhanle mbeu yapama mundanimwee. 25 Mbwenye atu tagonanga, watoodha mwidanee dhadhala thanje mundani mwa tirigu. 26 Tiriguo wangaulukhunle nokhuma njeri, thanjelo thitho latoulukhula. 27 Moi-eeno adhaari amwinyaa mundule tatoodha nom’fuka ira, ‘Mbwiyeni, n’nga nyo kamwadhanle mbeu dhapama mundani mwinyu mule? N’nga thanjenle likhumele wani?’ 28 Liye atoawandela ira, ‘Mwidananga ngwairile vyevi.’ Adhaarao tatoom’fuka ira, ‘N’nga munofuna ira nimadulemo thanjelo?’ 29 Mbwenye liye atoawakula ira: ‘Khabe, noova ira mwadulanga thanjelo munodula vambo-i na tirigwene. 30 Muvi-iye vyothene viulukhulele vambo-ive fiyedha hora yo-anda. Ndinodha wandela alimbo a-nda ira: Yoroma mugumanye thanje nom’manga mi-umbu ira limaka-iwe. Mwamala mugumanye tirigu nom’ela m’mba mwanga molokotedha vyongo.’”
31 Atoawandela thitho ifwanafwani-o inango ira: “Umwene wa dhulu uli ninga isimbeu ya mostarda yatukunle mutu dhowa madhala mundanimwee. 32 Isimbeu yei choyeva maningi mwa mbeu dhothene, mbwenye yamela inoulukhula maningi kwaranya mbeu dhothene dha dimba. Thitho unokala muri ulukhulu, moi mbalame dha dhulu dhinodha dhamanganga thunji vitambinimwee.”
33 Atoawandela thitho ifwanafwani-o inango ira: “Umwene wa Nlungu * uli ninga rombwe otupi-edhana mapau watukunle i-yana * mauthangani-a na utu okwakwana mabasiya mararu malukhulu opimela, thitho utu othene wenuo watootupa.”
34 Yesu atoonga vyongo vyothene vyevi na mwinji waatu vo-indi-edha basa vifwanafwani-o. Mwaimbarimbari hora dhothene liye anoongecha naaliwa vo-indi-edha basa vifwanafwani-o, 35 ira vyaongile Nlungu dhela mwa anamaongela vikwakwaneli-edhiwe. Namaongeluo aongile ira: “Ndinodha dhula lomwanga noonga vifwanafwani-o. Ndinodha laleela vyongo vyalokoteile khumela vamaromelo.” *
36 Adhamale wandela mwinji waatuo ira udhowenga, atoovolowa m’mba. Thitho anamafunjedhee tatoodha vali liye noonga ira: “Kanithapuleleni ifwanafwani-o ya thanje mundani mwa tirigu.” 37 Vowakula liye aongile ira: “Adhanle mbeu yapamule, ngu Mwana mutu. * 38 Munda ndi ilambo yavathi thitho mbeu yapama ndi a-ima a Umwene. Mbwenye thanje ndi a-ima a othakaluo. 39 Thitho mwidani adhanle thanje ndi Namanami-a. * Hora yo-anda inoimelela khomoni wa malamboano * thitho alimbo a-nda ndi angelo. 40 Mofwanafwana na thanje linogumanyiwa noka-iwa vamuloni, vinodha kala thitho e-no khomoni wa malamboano. * 41 Mwana mutu * unodha tumiza angelwee thitho unodha mali-a mu Umwene vyongo vyothene vyogwegweducha na atu o-ovwela malamulo. 42 Moi e-no unodha aponyedha lindini mwa mulo. Weo anodhanla nothakuna meno. 43 Vahora yeniyo atu olongomana anodha wala maningi ninga dhuwa mu Umwene wa Babiwa. Mutu una mabaru avwe.
44 “Umwene wa dhulu uli ninga fuma yolokoteya mundani yafwaidhe mutu mwinango noilokota. Namwasa odhiveliwa, liye atoodhowa maguli-a vyongo vyothene vyana liye nogula munduo.
45 “Thitho Umwene wa dhulu uli ninga namaguli-a malonda owendawenda wenuo unosakasaka mabwe apereso yavadhulu apama. 46 Angafwaidhe libwe limbo-i la pereso yavadhulu, atoodhowa mombaranya maguli-a vyongo vyothene vyana liye, nogula libwelo.
47 Thitho Umwene wa dhulu uli ninga kokota uponyiwile bara thitho unopha somba dha mitundu yo-iyana-iyana. 48 Yadhala anoimburulela rundani thitho anokaathi vathi sakulamo dhapama nodhi-ela mitangani, mbwenye dho-ofunga anodhitatila. 49 Ndimunofuna aliwa thitho dhakalela khomoni wamalamboano. * Angelo tanodhadha dhakhumi-a atu othakala vari vaatu olongomana, 50 thitho anodha aponya mulindi lamulo. Weo anodhanla nothakuna meno.
51 “N’nga munovwechecha thapulela wa vyongo vyothenevi?” Aliwa tatoom’mwakula ira: “Ee.” 52 Adhamale atoawandela ira: “Voi vili e-no, namafunji-a uliwethene ufunji-iwile vyongo vya Umwene wa dhulu, uli ninga mutu oi ngumwinyaa nyumba, ule unokhumi-a vyongo vipya na vyawale m’mba munolokotedha liye fumee.”
53 Yesu adhamale onga vifwanafwani-o vyevi atookhumao weo. 54 Angafiile isa ya waniwa atooroma afunji-a musinagoga mwiwa, moi atu tatoodabwa thitho tatoonga ira: “N’nga mutu wen’na, zelu na mabasa akopoloala uvikhumilena wani? 55 N’nga wen’na kai mwana wa mesili osemule? N’nga m’mee kai Mariya, thitho abalee aalombwana kai Yakobo, Yosefi, Simoni na Yudasi? 56 N’nga arongolee kai ana i-yoala? N’nga liye vyongo vyotheneevi uvikhumilena wani?” 57 Ee-no tatooroma m’thakaleliwanee. Mbwenye Yesu atoawandela ira: “Namaongela kanalemeziwa isa ya waniwa venango vandhevee, mbwenye mamburo enango.” 58 Thitho weo kairileo mabasa manjinji akopolo namwasa oi atwao katana iroromelo.
14 Vahora yeniyo Herodi * namatonga wa distritu atoovwa vyaira Yesu, 2 thitho atoowandela arumiwee ira: “Wen’na ngu Juwau Namabadiza. Liye utovenyathi-iwa muukwani, ngumwasiwa unoira mabasa akopolo.” 3 Herodi * atoom’mangi-a Juwau nom’fungela perezo namwasa oi Herodi * athenle Erodiya, i-yana wabalee Filipi. 4 Atooira vyevi namwasa oi Juwau am’mwandelecha ira: “Pyo-orumeli-iwa ira mum’thele i-yana wen’na kala i-yaninyu.” 5 Mbwenye angalive ira Herodi * afuna m’pha Juwau, anoova mwinji waatu namwasa oi aliwa taroromela ira liye ali namaongela. 6 Mbwenye dambo lothuulela baliwa wa Herodi * lingafiile, mwana wa i-yana wa Erodiya atooina va dambo lelo thitho atoom’sangalali-a maningi Herodi, * 7 moi atoolumbela ira unodha m’va-a sikanuo yongo iliyothene inavepe liye. 8 Moi e-no movwelanana vyam’mwandenle m’mee, sikanuo atoovepa ira: “Mundiva-e muru wa Juwau Namabadiza paratoni.” 9 Mwenuo atoovwa tangaranga mbwenye vothuulela lumbelo lairile liye thitho naatu ali vapwandonivo, atootonga ira muruo uveleliwe. 10 Ee-no atooruma mutu ira amagwande muru wa Juwau perezo. 11 Adhamale atoudhana muruo paratoni, nouvelela wa sikanuo thitho liye atoudhowana wa m’mee. 12 Vasogolovee anamafunjedhee tatoodha dhatukula manungwee maalokota masiyeni. Tadhamale tatoodhowa mam’mwandela Yesu. 13 Yesu angavwide vyevi, atookhuma weo na mwadiya dhowa ulimburo o-okala atu ira amakale vaekhene. Mbwenye mwinji waatu ungavwide vyevyo, watoom’arela namendo khumela masidadini mwiwa.
14 Yesu angathithile mwadiyanimo, atoona mwinji waatu thitho atoavwela tangaranga noaili-edha atwiwa abulela. 15 Mbwenye namaulo anamafunjedhee tatoom’kwivela noonga ira: “Uno kauli atu thitho hora itovira, mwaawandele atwala ira tavenyathi, tadhowe mamidhini tamagule yodya ira tadye.” 16 Mbwenye Yesu atoawakula ira: “Aliwa katinofwanela dhowa. Nyo mwaava-e yodya.” 17 Aliwa tatoom’mwandela ira: “Kanina yongo iliyothene vano, mbwenye nina mapau 5 na somba mbili baa-i.” 18 Liye aongile ira: “Dhanani vyevyo uno.” 19 Moi ee-no atoowandela mwinji waatuo ira takaathi vathi vamalachini. Thitho atootukula mapau 5 na somba mbili dhile, liye ing’ana dhulu nolobela. Adhaire e-no atoameyameya mapawale noavelela wa anamafunjedhao thitho aliwa tatoogawela mwinji waatuo. 20 Ee-no atu othene tatoodya norumbala thitho tatoogumanya vya-adhi moi vyatoodhala migogoda 12. 21 Mbwenye atu adyide ali alombwana 5.000 a-lengesa a-iyana na a-ima. 22 Adhamale Yesu atoawandela anamafunjedhee mombaranya ira tagwele mwadiya nosogola dhowa khombela n’nango. Mbwenye liye atoo-alela naifunelo yoi awandele atwao ira tadhowenga waniwa.
23 Adhamale awandela atwao ira tadhowenga, atoogwela mwangoni ekhene malobela. Liye atookalave weo ekhene fiyedhela nama-iyu. 24 Vahora yen’na mwadiyule wali wangasusile dhowa vari vama-inje thitho wanoondunyiwa mwakopolo na mabimbi, namwasa oi walimbanana lipevo lakopolo. 25 Mbwenye va mabingu ocha, liye atoofiya wa anamafunjedhao awendanga vadhulu vama-inje. 26 Anamafunjedhao tangam’moni awendanga vabaranivo tatoova noonga ira: “Mwaimbarimbari enala mbamasopenya!” Thitho tatookhuwa moova. 27 Mbwenye hora yeniyene Yesu atoawandela ira: “Mukhurudheye! Kamuove ndimiyo.” 28 Moi e-no Pedru atoonga ira: “Mbwiyeni, akala ira ngunyodi mundiwandele ira ndiwende vama-injeniva ndidhe ulinyoo.” 29 Liye atoom’mwandela ira: “Kadha!” Ee-no Pedru atoothitha mwadiyanimo nowenda vama-injeni dhowa wali Yesu. 30 Mbwenye angaoni lipevo lakopolo, atoova. Angaromile bwina atookhuwa ira: “Mbwiyeni, ndivulumucheni!” 31 Hora yeniyene Yesu atoothapula dhandhalee nom’inda thitho atoom’mwandela ira: “We wairoromelo yoyeva, mwasiwa ngwan’ni utokaikela?” 32 Angagwenle mwadiyani lipevo nlukhulunle latooparari. 33 Vevovene atu tali mwadiyanimo tatoom’kokorela noonga ira: “Mwaimbarimbari nyo muli Mwana Nlungu.” 34 Thitho atoovandelela wu Jenezareti.
35 Atu a isa yei tangam’zindiyele, tatootumiza milanyu mamidhi othene avaduzi na weo thitho tatoom’dhelana atu othene abulela. 36 Atu tanoom’vepa ira ta-inde usalu wakhundu mwa nguwee yaundhe, thitho atu othene ta-indile usaluo tatooila.
15 Ee-no Afarisi * na alembi okhumela wu Yerusalemu tatoodhowa wa Yesu mam’fuka ira: 2 “Mwasiwa ngwan’ni anamafunjedhinyu tanopwaza sanganiko dhaandimuwa? Mofwanafwani-a, katino-ambamo mandhani, * tafunanga udya.”
3 Mbwenye liye atoawakula ira: “Mwasiwa ngwan’ni nyo munopwaza malamulo a Nlungu namwasa wa sanganiko dhinyu? 4 Mofwanafwani-a Nlungu aongile ira, ‘mulemezenga babinyu na m’minyu,’ thitho aongile ira, ‘mutu uliwethene om’mongela babee venango m’mee madhu aiburutu unofwanela phiwa.’ 5 Mbwenye nyo munoongecha ira, ‘mutu uliwethene unom’mwandela babee venango m’mee ira: “Yongo iliyothene ina miyo yoi ndingaukami-idhenani ndiyotuva inofuna miyo velela wa Nlungu,” 6 kanafwanela kami-a babee.’ Ee-no mutoiri-a ira madhu a Nlungu akale o-okaana basa namwasa wa sanganiko dhinyu. 7 Nyo atu ainyengo! Esaya atooro-edha vyaimbarimbari vyokhuza nyo vaongile liye ira: 8 “Atwala tanondilemeza na milomwiwa baa-i, mbwenye mirimiwa ili undendai na miyo. 9 Yongo iliyothene inoira aliwa vondilambela, cho-okaana basa namwasa oi tanofunji-a malamulo aatu kala ninga malamulo a Nlungu.’” 10 Angaongile vyevi, atooitana mwinji waatu ira um’kwivele noawandela ira: “Muvuruwane thitho muvwecheche thapulela wa madhu ala: 11 Yongo inovolowa mwano mwa mutu kai inom’thakali-a, mbwenye inokhuma mwanomwee chinom’thakali-a.”
12 Moi e-no anamafunjedhee tatoodha wa liye nom’fuka ira: “N’nga mutoidhiwa ira Afarisi * tatosukwala na vyaongile nyo vile?” 13 Mbwenye liye atoawakula ira: “Mbeu iliyothene yo-odhaliwa na Babanga wa dhulu, inodha duliwa. 14 A-iyeni viwa. Aliwa mbaanamasogolela o-oona. E-no akala ira mutu o-oona unosogolela o-oona fwee, ambilene enao anodhagwela lindini.” 15 Moi e-no Pedru atoom’vepa ira: “Kanithapuleleni ifwanafwani-o ile.” 16 Yesu atooafuka ira: “N’nga nyo thitho kamwavwechechile? 17 N’nga kamunoidhiwa ira yongo iliyothene inovolowa mwano inovira m’mbani ingodhowa matatiliwa mutu adhowa chimbuzini? 18 Mbwenye yongo iliyothene inokhuma valomoni inokhumela rimani thitho vyongo vyevyo pinothakali-a mutu. 19 Mofwanafwani-a rimani munokhumela mathuulelo othakala ninga ala: Mathuulelo opha atu, raruwa, * unyambi, * uba, onga vyongo vyonama thitho madhu onyoza Nlungu. 20 Vyongo vyevi pinothakali-a mutu, mbwenye udya mo-o-ambamo mandhani * kunathakali-a mutu.”
21 Yesu angakhumile weo atoodhowa visa vya Tiro na Sidoni. 22 Moi e-no watoodha i-yana mwinango okhumela isa ya Fenisiya thitho atookhuwa ira: “Ndivweleni tangaranga Mbwiyeni, Mwana Davide. * Mwananga wa i-yana utokaana iwanda inom’moni-a nyarwa mwauwalanga.” 23 Mbwenye Yesu kam’mwakunle yongo iliyothene. E-no anamafunjedhee tatoom’kwivela nom’mwandela ira: “Kam’mwandeleni adhowengavyee. Namwasa oi unaadhowanave khuwa ndulimwi-umu.” 24 Liye atoawakula ira: “Miyo kandirumiwile wa mutu uliwethene mbwenye wa mabila odhimela a nyumba ya Israeli.” 25 Mbwenye i-yanule atoodha duzi nokokora thitho ongoonga ira: “Mbwiyeni, ndikami-eni!” 26 Liye atoom’mwakula ira: “Kai pama tukula yodya yaa-ima va-a visianambwa.” 27 I-yanuo atoonga ira: “Ee Mbwiyeni, mbwenye visianambwa vinodyecha vinyenyeri vinogwa chindo mwa meza ya mbwiiwa.” 28 Moi e-no Yesu atoom’mwakula ira: “I-yanawe, iroromeloyaa chiilukhulu. Vinofuna we viireye.” Thitho hora yeniyene mwanee atooila.
29 Yesu angakhumile weo atoodhowa duzi na bara la Galileya thitho atoogwela mwangoni nokaathi mwangonimo. 30 Moi e-no atu anjinji tatoodha wa liye. Tatoom’dhelana atu orangala, orangala mendo, o-oona, o-ovwa, naatu anjinji o-iyana-iyana. Atwao tatooadhana duzi na liye thitho liye atoali-a. 31 Ee-no mwinji waatuo watoodabwa voona ira atu o-oonga anaaonga, orangala mendo anaawenda, atu o-oona anaaona thitho tatootitimi-a Nlungu wa Israeli.
32 Mbwenye Yesu atoaitana anamafunjedhee noawandela ira: “Mwinji waatwala unondiva-a tangaranga, namwasa oi uli na miyo wa malambo mararu thitho katina yodya. Kandinofuna ira tadhowenga nandhalene, ovela ira tanodha i-leya ndhilamu.” 33 Mbwenye anamafunjedhao tatoom’mwandela ira: “Uno ndi undendai naatu, n’nga yodya yokwakwana mwinji othene wen’na ninaikhumena wani?” 34 Moi e-no Yesu atoafuka ira: “N’nga muna mapau mangasi?” Aliwa tatoowakula ira: “Nina mapau 7 na visisomba vingaasi baa-i.” 35 Ee-no angawandenle atwao ira takaathi vathi, 36 atootukula mapau 7 na sombadhile. Angalobenle, atoameyameya nova-a anamafunjedhao thitho aliwa tatoogawela mwinji waatuo. 37 Atu othene enao tatoodya norumbala, moi vyo-ala tatoovigumanya thitho tatoodhali-a migogoda milukhulu yokwakwana 7. 38 Mbwenye atu adyide ali alombwana okwakwana 4.000 mo-olengesa a-iyana naa-ima. 39 Vasogolovee, angawandenle atwao ira tadhowenga waniwa, liye atoogwela mwadiya nodhowa isa ya Magadani.
16 Moi e-no Afarisi * na Asaduki tatoodhowa wa Yesu thitho vofuna m’mwesedha, tatoom’vepa ira aaoni-e izindiyelo * ya dhulu. 2 Mbwenye Yesu atoawakula ira: “Dhuwa lavira munoongecha ira, ‘bebe-i undhe unokala pama namwasa oi dhulu unooneya mirambo yofila.’ 3 Mbwenye namaebe-i munoongecha ira, ‘penene unorumbwa dhongwe namwasa oi dhulu unooneya mirambo yofila.’ Nyo munoidhiwa thapulela vizindiyelo vyadhulu, mbwenye munoimwanana thapulela vizindiyelo vya malamboano. 4 Mbumba yothakala thitho yo-ovwela inofunechecha ingaoni izindiyelo. * Mbwenye kinodha oni-iwa izindiyelo * iliyothene khumi-avo izindiyelo * ya namaongela Yona.” Angaongile vyevi, atookhumavo noa-iyachi.
5 Adhamale anamafunjedha tatoovandelela khombela n’nango mbwenye katatukunle mapau. 6 Moi e-no Yesu atoawandela ira: “Mukale methove thitho muire polepole na rombwe otupi-a mapau wa Afarisi * na Asaduki.” * 7 Mbwenye aliwa tatooroma tapanya ira: “Vyadha i-yo uno kanitukunle mapau.” 8 Yesu atooidhiwa vyevyo thitho aongile ira: “Nyo airoromelo yoyeva, mwasiwa ngwan’ni munotapanya ira kamuna mapau? 9 N’nga kamunovwechechave likhundolee? N’nga kamunothuulela vyaatu 5.000 adyide mapau mathanu, thitho injiva wa migogoda yadhali-idhe nyo na vyodya vyo-ala? 10 N’nga thitho kamunothuulela vyaatu 4.000 adyide mapau 7, thitho injiva wa migogoda milukhulu milukhulu yadhali-idhe nyo na vyodya vyo-ala? 11 N’nga mwasiwa ngwan’ni kamunozindiyela ira miyo kandinoonga vyamapau, mbwenye ndinoonga ira muire polepole na rombwe otupi-a mapau wa Afarisi * na Asaduki?” * 12 Yesu angamadhi onga vyevyo aliwa tatoozindiyela ira kaaonga vyoi muire polepole na rombwe otupi-a mapau, mbwenye ira taire polepole na mafunji-edho a Afarisi * na Asaduki. *
13 Angafiile isa ya Kaizareya wau Filipi, Yesu atoafuka anamafunjedhee ira: “N’nga atu tanoonga ira Mwana mutu * mbaani?” 14 Aliwa tatoowakula ira: “Atu enango tanoonga ira muli Juwau Namabadiza, atu enango tanoonga ira muli Eliya, thitho atu enango tanoonga ira muli Jeremiya venango m’mbo-i mwa anamaongela.” 15 Moi e-no liye atoafuka ira: “N’nga nyo munoongecha ira miyo ndili ani?” 16 Simoni Pedru atoowakula ira: “Nyo muli Kristu, * Mwana Nlungu waingumi.” 17 Yesu atoom’mwandela ira: “Uli osangalala Simoni mwana Yona, namwasa oi kai mutu uuwandenle vyevi, mbwenye Babanga wa dhulu nguirile vyevi. 18 Ee-no miyo thitho ndinouwandela ira: Weyo uli Pedru thitho valiphandheniva ndinodha mangavo pingwanga. Misuwo ya masiye * kinodha ugonji-a. 19 Miyo ndinodha uva-a maxavi a Umwene wa dhulu. Yongo iliyothene inofuna we dhamanga vailambo yavathivano, inodhakala ira ingamadhi mangiwa dhulu, thitho yongo iliyothene inofuna wee dhathathula vailambo yavathivano, inodhakala ira ingamadhi thathuliwa dhulu.” 20 Moi e-no atoawandela anamafunjedhao mwakopolo ira katiwandele mutu uliwethene ira liye ngu Kristu. *
21 Romela hora yeniyo, Yesu atooroma awandela anamafunjedhee ira liye unofwanela dhowa wu Yerusalemu. Weo unodha oni-iwa nyarwa maningi na andimuwa andimuwa, andimuwa asembe, na alembi thitho unodha phiwa mbwenye vadambo lanararu unodha venyathi-iwa. 22 Moi e-no Pedru atoom’tukula Yesu nom’dhowana vakhundu nom’sumulula ira: “Mbwiyeni mudhivwele tangaranga mwekhene! Kamurumeli-e navang’onovene ira vyevi viuireeleni.” 23 Mbwenye liye atoodhimbinuwa nom’mwandela Pedru ira: “Dhowa nduliwangau Satana! * Weyo uli yogwegweducha wamiyo namwasa oi mathuulelwaa kai mathuulelo a Nlungu mbwenye mbamathuulelo aatu.”
24 Adhamale Yesu atoawandela anamafunjedhee ira: “Akala mutu unofuna ndi-arela adhikonde ekhene, thitho atukule imuriyee yoonelavo nyarwa * nodhowanave ndi-arela. 25 Namwasa oi mutu uliwethene unofuna vulumucha ingumiyee unodha iluza, mbwenye mutu uliwethene uluzile ingumiyee namwasa wa miyo, unodha ifwanya. 26 N’nga mutu unaganyalin’ni akaana vyongo vyothene vyavailamboi mbwenye liye luza ingumiyee? N’nga thitho mutu unavelele n’ni ira aode gula ingumi? 27 Namwasa oi Mwana mutu * unodha fiya mu titimi-o la Babee vambo-i na angelwee. Vahora yeniyo unodha velela yotuva wa mutu uliwethene movwelana na makalelwee. 28 Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira enango mwaatu aimenle vanwala, katinodha fiyedhela wukwa ta-anaone Mwana mutu * adhanga ninga Mwene.”
17 Vangavirile malambo 6, Yesu atootukula Pedru, Yakobo na balee aitaniwa Juwau liye agwelana mwangoni olapa. 2 Moi e-no aliwa taoni ira liye atoochinja vamethoni viwa. Kovee yatoowala ninga dhuwa thitho vyowaravyee vyatoowala maningi. 3 Adhamale tatoona Mose na Eliya tatapanyanga na Yesu. 4 Moi e-no Pedru atoom’mwandela Yesu ira: “Mbwiyeni, vingakanle pama i-yo kalanga vano. Akala munofuna, ndinomanga misasa miraru, umbo-i winyu, umbo-i wa Mose na wa Eliya.” 5 Angali mwari moonga, rambo owala maningi watoakhunela thitho vatoovweya madhu okhumela rambonimo oi: “Ula ngumwananga odhiveliwiwa, unom’dhiveliwana miyo. Mum’vwelenga.” 6 Anamafunjedhao tangavwide vyevi tatookokora noworama fii-a kove dhiwa vathi thitho tatoova maningi. 7 Adhamale Yesu atoodha vali aliwavo noonga ira: “Venyathini, kamuove.” 8 Tangavenyathidhe noing’ana kataoni mutu mwinango mbwenye Yesu baa-i. 9 Tathithanga mwangonimo, Yesu atoawandela ira: “Kamuwandele mutu * uliwethene vyamasompenya enala fiyedha Mwana mutu angavenyathi-iwile muukwa.”
10 Mbwenye anamafunjedhao tatoom’fuka ira: “N’nga mwasiwa ngwan’ni alembi tanoongecha ira Eliya ngunofuna roma udha?” 11 Liye atoawakula ira: “Ee, Eliya unodhadhadi thitho unodha saka-edha vyongo vyothene. 12 Mbwenye miyo ndinouwandelani ira Eliya atoodhawale mbwenye aliwa katam’zindiyele thitho tatoom’mwirela vyongo vyothene vyafuna aliwa. Mwandhila imbo-ive, aliwa tonodha oni-a nyarwa Mwana mutu.” * 13 Adhaire e-no anamafunjedhao tatoozindiyela ira unoonga vya Juwau Namabadiza.
14 Angafiile duzi na mwinji waatu, lombwana mwinango atoodha vali liye, thitho atoom’kokorela noonga ira: 15 “Mbwiyeni, Mum’vwele tangaranga mwananga wa lombwana namwasa oi unobulela urenda wainjilenjile thitho unorucheya maningi. Hora dhinjinji unogwelecha vamuloni thitho m’mwiko. 16 Ndatoom’dhowana wa anamafunjedhinyu mbwenye aliwa tatooimwanana m’mwili-a.” 17 Yesu atoawakula ira: “Nyo mbumba yo-okaana iroromelo na ya mathuulelo othakala, n’nga ndinokalave na nyo fiyedhela e-lini? N’nga ndidhowenave vilela fiyedhela e-lini? Kam’dhenani uno.” 18 Moi e-no Yesu atoosumulula iwandayo thitho yatookhuma. Hora yeniyene zombuwo atooila. 19 Adhamale anamafunjedha tatoodhowa wa Yesu mwavakhundu mam’fuka ira: “Mwasiwa ngwan’ni i-yo natooimwanana khumi-a iwandaile?” 20 Liye atoawakula ira: “Ngumwasa oyeva wa iroromelwinyu. Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira mwakaana iroromelo yofwanafwana noyeva wa mbeu ya mostarda, munodha wandela mwangula ira, ‘Khumavo vano udhowe vale,’ thitho unodha khumavodi. Kavali inofuna dhakala yorucha wa nyo.” 21 ——
22 Tangagumaneile vambo-i wu Galileya, Yesu atoawandela ira: “Mwana mutu * unodha veleliwa mandhani mwaatu, 23 thitho unodha phiwa. Mbwenye va dambo laneraru unodha venyathi-iwa.” Aliwa tangavwide vyevi tatoosukwala maningi.
24 Tangafiile wu Kafarnau, alimbo khomi-a soko wa madrakima * menli tatoofiya vali Pedru nom’fuka ira: “N’nga namafunji-inyu unovelela madrakima * menli a soko?” 25 Liye atoowakula ira: “Ee unovelela.” Mbwenye angavolowile m’mba a-anaonge yongo iliyothene, Yesu atoom’fuka ira: “Simoni, unothuulela a-vi? N’nga mamwene availambo yavathi tanowachela kobiri dhamisoko khumela waatu a-vi? Khumela waa-imiwa venango waamarala?” 26 Angawakunle ira: “Khumela waamarala,” Yesu atoom’mwandela ira: “Akala ndi e-no a-ima katinofwanela khoma soko. 27 Mbwenye ira na-aasukwali-e, udhowe bara umaponye imezo thitho somba inofunawee roma meza, uikanule wanoniwee thitho unofwanyao kobiri imbo-i yafero. Uitukule nokhoma sokwaa na wanga.”
18 Vahora yeniyo anamafunjedha tatoodha vaduzi na vali Yesu, aliwa m’fuka ira: “N’nga mbaani unofuna dhakala ndimuwa maningi mu Umwene wa dhulu?” 2 Moi ee-no liye atoitani-a mwana nom’mwimeli-a vari viwa. 3 Adhamale atoawandela ira: “Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira, mwa-achinje nokala ninga a-ima, kamunodha volowa mu Umwene wa dhulu. 4 Ee-no mutu uliwethene unofuna dhadhiyevi-a ninga mwanula, ngunofuna dhakala ndimuwa maningi mu Umwene wa dhulu. 5 Thitho mutu uliwethene uwachenle mwana ninga wen’na mu dhina langa, utondiwachela thitho miyo. 6 Mbwenye mutu uliwethene osukwali-a m’mbo-i mwa visia-ima vinondiroromelavi, vingakanle pama maningi m’mangelela libwe la chilo ko-inimwee ninga libwe linowendi-a buru, nom’ponyedha bara modi-a.
7 “Soka waatu amuilamboi oi anodawi-a atu enango! Ee kavali irela mwinango, vanodha kala atu anofuna dawi-a afwiwa. Mbwenye soka waatu tanodawi-a afwiwa! 8 Ee-no akala dhandhalaa venango nyalolaa linoudawi-a, uligwande nolitatilela undendai. Namwasa oi ndipama ira umakaena ingumi wa-ana yano imbo-i venango ungali orangala, i-yani-ana ira umaponyedhiwe muloni o-omala wangana mandha menli venango manyalo menli. 9 Thitho akala litholaa linoudawi-a ulikodobole nolitatilela undendai. Namwasa oi ndipama ira umakaena ingumi ungana litho limbo-i i-yani-ana ira umaponyedhiwe Gehenani * wa mulo ungana metho menli. 10 Muire polepole ira mwa-anyoze m’mbo-i mwa visia-imavi, namwasa oi ndinousikimizelani ira angelwiwa ali dhulu hora dhothene anoona kove ya Babanga uli dhulu. 11 ——
12 “N’nga munothuulela a-vi? Akala mutu utokaana mabila 100 thitho limbo-i mwa mabilao dimela, n’nga liye kano-iya mabila 99 mwangoni nodhowa masakasaka lidimenlelo? 13 Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira, alifwanya unosangalala maningi nalibila lelo, i-yani-ana mabila 99 akondile a-dimelale. 14 Mofwanafwana na vyevi, Babanga * uli dhulu kanofuna ira nam’mbo-ene wa visia-imavi vinongeye.
15 “Thitho akala balaa utoudawela, udhowe umatapanye vidawi-idhe liyevyo va nyo mwekhene, akala utouvwela utom’ganyali balaa. 16 Mbwenye akonda uvwela, udhoweo na mutu m’mbo-i venango ambili, ira mwasuo umasikimizeliwe na umboni waatu ambili venango araru. 17 Enao thitho akonda aa-vwela, umaonge pingoni. * Thitho akonda vwela pingo, um’mone ninga mutu waundhe thitho ninga mulimbo khomi-a soko.
18 “Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira, vyongo vyothene vinofuna nyo dhamanga va ilambo yavathi, vinodha kala vyangamadhi mangiwa wale dhulu. Thitho vyongo vyothene vinofuna nyo dhathathula va ilambo yavathi vinodha kala vyangamadhi thathuliwa wale dhulu. 19 Thitho ndinouwandelani ira, akala ambili mwanyo vailambo yavathi mutovwelana ira muvepe yongo iliyothene yofuneya, Babanga wa dhulu unodha uva-ani. 20 Namwasa oi vanofuna gumaneya atu ambili venango araru mu dhina langa, miyo ndinodha kala na aliwa.”
21 Moi e-no Pedru atoodha dham’fuka ira: “Mbwiye, n’nga balanga andidawela ndim’levelelenga fendo dhingasi? Ndim’levelelenga fii-a fendo 7?” 22 Mbwenye Yesu atoom’mwakula ira: “Ndinouwandela ira, a-kala fendo 7 baa-i, mbwenye fii-a fendo 77.
23 “Ngumwasiwa Umwene wa dhulu ninooda ufwanafwani-edhela na mwene yafuna ira adhaaree taweli-e mangawa. 24 Mwenuo angaromile weleli-edhiwa mangawao, anamalabee tatoom’dhelana mutu ana mangawa a matalento * 10.000. 25 Mbwenye namwasa oi kaaode weli-a mangawao, patarawee atootonga ira lombwanuo, i-yanee, a-imee thitho vyongo vyothene vyana liye, viguli-iwe nom’mweli-edha kobiridhee. 26 Moi e-no dhaaruo atookokora vathi nom’moramela thitho atoonga ira, ‘Pepani ndidedi-eni vang’ono, ndinodha uweleli-edhani vyongo vyothene.’ 27 Patarauo atoom’vwela tangaranga thitho atoom’iya dhaaruo nom’levelela mangawee ale. 28 Mbwenye dhaaruo angakhumile atoogumana na dhaari fwee ana mangawa okwakwana madenario * 100. Ee-no atoom’inda noroma m’dhegedhela, noonganga ira, ‘Weli-a mangawangale chineneeva.’ 29 Dhaari fweuo atookokora vathi noroma m’sembezela ira, ‘Pepani ndidedi-eni vang’ono, ndinodha uweleli-edhani vyongo vyothene.’ 30 Mbwenye liye atookonda thitho atoom’dhowana perezo ira tamam’fungele, fiyedha angamadhi weli-a mangawao. 31 Adhaari afwee tangaoni vyaireilevyo, tatoosukwala maningi thitho tatoodhowa wa patarawiwa mam’mwandela vyothene vyaireile. 32 Moi e-no pataraweuo atoom’mwitani-a nom’mwandela ira: ‘We dhaari othakala, ungandivepile ndatoulevelela mangawaa othene enale. 33 N’nga kwaam’vwele dhaari fwaa tangaranga, ninga vyauirele miyo?’ 34 Moi e-no pataraweuo atoothakaleliwa maningi thitho atoom’dhowana wa alimbo ing’anela perezo ira tamam’fungele fiyedha angamadhi weli-a mangawa othene. 35 Babanga wa dhulu unodha uirelani thitho vyofwanafwana na vyevi akala mutu uliwethene w nyo kanolevelela balee na rima othene.”
19 Yesu angamadhi onga vyongo vyevi, atookhuma wu Galileya nodhowa madile a Yudeya khombela n’nango la Yordani. 2 Mwinji nlukhulu waatu watoom’arela weo thitho liye atoaili-a.
3 Moi e-no Afarisi * tatoodha wa liye na ifunelo yofuna m’mwesedha thitho tatoom’fuka ira: “N’nga pyorumeli-iwa ira lombwana a-iye i-yanee vamwasa uliothene?” 4 Yesu atoawakula ira: “N’nga kamwalerile ira apanduchile atu voroma aapanduchile lombwana na i-yana? 5 Liye onga ira: ‘Vamwasa wen’na lombwana unodha i-ya babee na m’mee nodhowa makala vambo-i na i-yanee thitho ambilao anodha kala manungo mambo-i.’ 6 Moi katinokalave atu ambili, mbwenye manungo mambo-i. Ee-no yongo imangile Nlungu vambo-i, mutu kaithathule.” 7 Aliwa tatoom’fuka ira: “N’nga mwasiwa ngwan’ni Mose atoonga ira lombwana am’va-enga i-yana karta lomwadhani-a banja?” 8 Liye atoawakula ira: “Namwasa othakala wa miriminyu, Mose atourumeli-ani ira mumwadhanenga, mbwenye romela vamaromelo kavyali e-no. 9 Miyo ndinouwandelani ira mutu uliwethene u-iidhe i-yanee nothela unango utoira unyambi, * khumi-avo akala u-iidhe namwasa wamararuo.”
10 Moi e-no anamafunjedhee tatoonga ira: “Akala vili ee-no wa mutu na i-yanee, ndipama a-thelawene.” 11 Liye atoawandela ira: “Kai atu othene anooda irana vyevi, mbwenye mbaatu ale baa-i ana yotuva. 12 Namwasa oi enango katinothela namwasa oi tabaliwile e-no thitho enango namwasa wa vyairiwile aliwa naatu. Mbwenye vatokala atu enango ta-anafuna thela namwasa wa Umwene wa dhulu. Atu anooda irana vyevi taire.”
13 Adhamale atu tatoom’dhelana a-imaa ang’ono ira aaraeli-e noalobelela, mbwenye anamafunjedhao tatooakondi-a. 14 Mbwenye Yesu atooawandela ira: “Kaa-iyeni a-imao tadhe wa miyo kamwakondi-e, namwasa oi Umwene wa dhulu ngwaatu ninga a-imala.” 15 Moi e-no atoa-ela mandhee va a-imao adhamale ongokhumao weo.
16 Thitho mutu mwinango atoodha wa liye dham’fuka ira: “Namafunji-a, n’nga ndi vyongo vivi vyapama vinofwanela miyo irana ira ndidhakaena ingumi yo-omala?” 17 Liye atoom’mwakula ira: “Mwasiwa ngwan’ni unondifuka vyoonga vyongo vyapama? Wapama ndi Nlungu baa-i. Ee-no akala unofuna dhafwanya ingumi yo-omala, u-arelenga malamulo hora dhothene.” 18 Liye atoom’fuka ira: “N’nga malamulwee avi?” Yesu atoom’mwakula ira: “Kuphe mutu, kuraruwe, kube, kuvelele umboni onama. 19 Ulemezenga babaa na m’maa, thitho loi, um’dhiveliwengana fwaa ninga munodhidhiveliwana we wekhene.” 20 Zombuwo atoom’mwakula Yesu ira: “Miyo ndinovi-arelecha vyevi. N’nga chini thitho inofwanela miyo irana?” 21 Yesu atoom’mwandela ira: “Akala unofuna kala olongomana, udhowe umaguli-e vyongo vyothene vinawee thitho kobiridhee uva-e alimbo sauwa. Waira e-no unodha kaana fuma dhulu wamala udhe udhakale nama-arelanga.” 22 Zombuwo angavwide vyevi atookhumavo angali osukwala namwasa oi atookaana vyongo vinjinji. 23 Moi e-no Yesu atoawandela anamafunjedhee ira: “Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira, vinodha kala vyorucha ira mutu ofuma adhavolowe mu Umwene wa dhulu. 24 Thitho ndinouwandelani ira, pyo-orucha ira ngamila ivolowe valibengani va singano i-yani-ana ira mutu ofuma avolowe mu Umwene wa Nlungu.” *
25 Anamafunjedhao tangavwide vyevi tatoodabwa maningi thitho tatoonga ira: “Akala ndi e-no, n’nga mbaani unofuna vulumuwa?” 26 Yesu atoaing’anechecha noawandela ira: “Waatu vyongo vyevi pyo-oodeya, mbwenye vyongo vyothene pyoodeya wa Nlungu.”
27 Adhamale Pedru atoonga ira: “Kaing’anani! I-yo nito-iya vyongo vyothene nou-arelani, n’nga ninodha ganyali n’ni?” 28 Yesu atoawandela ira: “Mwaimbarimbari ndinouwandelani, vahora yopanduchiwa okoka wa vyongo, Mwana mutu * unodha kaathi vapandonivee wa Umwene wa titimi-o, nyo mukadhi mundi-arelanga, munodha kaathi thitho mipandoni ya Umwene 12 notonganga maziza 12 a Israeli. 29 Mutu uliwethene u-iidhe nyumba, abalee, arongolee, babee, m’mee, a-ima venango munda namwasa wa dhina langa, unodha wachela vyoinjiva weli-edha fendo 100 thitho kwaranya vyothene vyevi, unodha kaana ingumi yo-omala.
30 “Mbwenye anjinji tali oroma tanodha kala omari-a, thitho omari-a tanodha kala oroma.
20 “Umwene wa dhulu uli ninga mutu ana mundee wa mauva, oi abe-ile maningi masaka anamalaba ira tamalabe basa mundaniwee wa mauva. 2 Adhamale avwelanana ira unoava-a anamalabao denario * limbo-i vadambo, atoatumiza mundaniwee wa mauva. 3 Mwaira 9 hora namaebe-i, atoodhowa masaka anamalaba enango thitho atoona atu enango tangaimenle vamerekado oi katana yolaba. 4 Enao thitho atoawandela ira, ‘Nyo thitho mumalabe basa mundaniwanga wa mauva. Ndinodha upagalini mofwanelela.’ 5 E-no aliwa tatoodhowa. Mwaira 12 hora na 15 hora nathana, mwinyaa mundule atoodhowa okoka maira vimbo-ive. 6 Vomari-edhavee 17 hora namaulo atoodhowa thitho ungofwanya atu enango tate imela. Liye atoafuka ira, ‘Mwasiwa ngwan’ni muteimela vano dambo lothene a-laba basa?’ 7 Aliwa tatoom’mwakula ira, ‘Mwasiwa ngoi kavali unilembile basa.’ Liye atoawandela thitho ira, ‘Nyo thitho dhowani mundaniwanga wa mauva.’
8 “Namaulo, mwinyaa munda wa mauva atoom’mwitana ndimuwa wa anamalaba nom’mwandela ira, ‘Uitane anamalabale waapagali, urome apagali ogomi-edha amala waapagali oroma.’ 9 Atu aromile laba basa 17 horale tangafiile, mutu uliwethene awachenle denario * limbo-i. 10 Ee-no oromale tangafiile, tathuulela ira tanowachela kobiri dhinjinji. Mbwenye naaliwene thitho tawachenle denario * limbo-i. 11 Tangawachenle kobiriyo, aliwa tatooroma m’dungunyela mwinyaa munda wa mauvule 12 ira, ‘Ogomi-edhala talabile basa hora imbo-i baa-i, mbwenye mutoapagali mofwanafwana na i-yo nilabile mwathindhi dambo lothene vadhuwani!’ 13 Mbwenye vom’mwakula m’mbo-i mwa anamalabao, mwinyaa munduo aongile ira, ‘Andimuwa, miyo kanduudaweleni. N’nga kanavwelanile ira ndinoupagalini denario * limbo-i? 14 Kawachelani kobirila mudhowenga. Ndinofuna ndaapagali ogomi-edhala mofwanafwana na nyo. 15 N’nga kandina ufulu oirana vinofuna miyo na vyongo vyanga? N’nga venango utekaana bivu namwasa oi nditoira vyongo vyapama?’ 16 Ee-no ogomi-edha tanodha kala oroma thitho oroma tanodha kala ogomi-edha.”
17 Angali va ndhila yodhowa wu Yerusalemu, Yesu atoatukulela vakhundu anamafunjedhee 12 ale noawandela ira: 18 “Va-eeni ninodhowa wu Yerusalemu thitho Mwana mutu * unamaveleliwe waandimuwa a sembe naalembi. Aliwa tanamatonge ira aphiwe, 19 thitho ira tamam’velele waatu a mitundu inango ira tam’singilile, m’kwapula nom’thomeya vaimurini yoonelavo nyarwa, * mbwenye va dambo lanararu unodha venyathi-iwa.”
20 Moi e-no mwadhi Zebedeyo atoofiya vali Yesu naa-imee aalombwana thitho atookokora nom’vepa yongo inango. 21 Liye atoom’fuka i-yanuo ira: “Munofunan’ni?” I-yanuo atoowakula ira: “Ndinofuna ira mulanyedhe a-imanga ambilala ira tadhakale vambo-i nanyo mu Umweninyu, m’mbo-i adhakale wu dhandha linyu la ono odyana, mwinango adhakale wu dhandha linyu la ono wazwele.” 22 Yesu atoawandela a-imao ira: “Nyo kamunoidhiwa yongo inovepa nyo. N’nga nyo munofuna umwa vyongo vinofuna miyo umwa vachineneeva?” Aliwa tatoom’mwakula ira: “Ee ninooda umwa.” 23 Liye atoawandela ira: “Ee munodha mwadi vinofuna miyo umwa. Mbwenye miyo kandili ofwanelela sakula mutu unofuna dhakala wu dhandhalanga la ono odyana venango wazwele. Babanga unodha velela ngari yeniyo waatu aasakunle liye.”
24 Anamafunjedha enango 10 ale tangavwide vyevi, tatoothakaleliwa maningi namwasa wa vyairile alombwana ambilao. 25 Mbwenye Yesu atoaitana noawandela ira: “Nyo munoidhiwa ira anamatonga a ilambo, anotonga atu ninga munofunela aliwa thitho andimuwa andimuwa ano-indi-edha basa kopolo dhiwa vonyingalela atu. 26 Vyevyo kavinofwanela ireya e-no wanyo. Mbwenye mutu uliwethene unofuna ira akale ndimuwa vari vinyu unofwanela kala rumiwinyu. 27 Thitho mutu unofuna ira akale oroma vari vinyu unofwanela kala dhaarinyu. 28 Vyevyo vinofwanafwana na vyairile Mwana mutu. * Liye kaadhele dhalabeliwa, mbwenye dhalaba novelela ingumiyee ninga kuto ira aombole atu anjinji.”
29 Takhumanga wu Yeriko, mwinji nlukhulu waatu watoom’arela. 30 Moi e-no alombwana ambili o-oona tatookathi vathi khundu mwandhila thitho tangavwide ira Yesu unaavira, tatookhuwa ira: “Mbwiyeni, Mwana Davide, * kanivweleni tangaranga!” 31 Moi e-no mwinji waatuo watoawombela uwali noawandela ira tamiyale. Mbwenye paevo vasimbwile aliwa khuwa maningi ira: “Mbwiyeni, Mwana Davide, * kanivweleni tangaranga!” 32 Ee-no Yesu atooimela, thitho atoaitana noafuka ira: “N’nga munofuna ira ndouirelenin’ni?” 33 Aliwa tatoom’mwakula ira: “Mbwiyeni, munikami-e ira niodenga ona.” 34 Yesu atoavwela tangaranga noa-inda methwiwa. Hora yeniyene atwao tatooroma ona thitho tatooroma m’arela Yesu.
21 Angali duzi na Yerusalemu atoofiya wu Betifaji va Mwangoni wa Maolivi. Vevo Yesu atooruma anamafunjedhee ambili. 2 Liye atoawandela ira: “Mudhowe isa inoonanyoyo. Weo munamafwanye buru angamangeliwile vambo-i na mwanee walombwana. Mwaathathule mundidhelena. 3 Mutu aufukani, muonge ira: ‘Mbwiye unaafuna. Thitho liye unou-iyani ira mwaadhena.’”
4 Vyevi vyatooireya ira vyaongile Nlungu dhela mwa anamaongela vikwakwaneli-edhiwe, liye aongile ira: 5 “Muwandele mwana wa i-yana wa Ziyoni ira: ‘Kaing’ana! Mwenaa unaudha wa we. Liye ngofwaseya thitho ugwenle va buruni, ugwenle vamwana buru walombwana, mwana wa inyama yotukula mitolo.’”
6 Ee-no anamafunjedhao tatoodhowa maira vyaawandenle Yesu. 7 Aliwa tatoodhana burule vambo-i namwanee walombwana. Adhamale aliwa tatoothandhela nguwo vamithanani va maburwawo thitho liye atoogwela vamwana buruo. 8 Atu anjinji tali vevo, tatooroma thandhela nguwo dhiwa ndhila thitho atu enango tanoogwanda tambi dha miri nodhithandhela ndhila. 9 Mbwenye mwinji waatu wali vasogolovee na ndulimwee wanookhuwa ira: “M’vulumucheni Mwana Davide! * Oraeli-iwa mbanodha mu dhina la Yohova! * M’vulumucheni dhuludhuluo!”
10 Angavolowile mu Yerusalemu atu othene a sidadinimo tatoodabwa maningi thitho enango tanoofuka ira: “N’nga wen’na mbaani?” 11 Mwinji waatuo wanoowakula ira: “Wen’na ngunamaongela Yesu, okhumela wu Nazareti, wu Galileya!”
12 Adhamale Yesu atoovolowa kachisini notamangi-a atu othene aguli-a na agula vyongo kachisinimo. Thitho atoondunya meza dhaatu achinji-a kobiri na mipando yaatu aguli-a kangaiwa. 13 Liye atoawandela ira: “Malemba anoonga ira, ‘Nyumbanga inodha itaniwa nyumba yolobelelamo,’ mbwenye nyo mutoichinja kala phawo yamambavwa.” 14 Moi e-no atu o-oona thitho orangala tatoodha wa liye kachisinimo mbwenye liye atoaili-a.
15 Andimuwa a sembe naalembi tangaoni vyodabwi-a vyaireyavyo na azombwe takhuwa kachisinimo ira, “M’vulumucheni Mwana Davide!” * tatoothakaleliwa maningi. 16 Thitho tatoom’fuka ira: “N’nga unovwa vinoonga aliwavi?” Yesu atoawakula ira: “Ee. N’nga nyo kamwalerile vyevi ira, ‘Mutoiri-a mwano mwaa-ima na mwaa-ima atete ira mukhume madhu outitimi-ani’?” 17 Moi e-no Yesu atoa-iya nokhuma sidadinimo dhowa wu Betaniya thitho agoni weo.
18 Awelelanga sidadiniule namaebe-i maningi, atookaana ndhala. 19 Moi e-no atoona muri wa savu khundu mwandhila thitho atoodhowa vevo mbwenye kafwaidhemo yova-a iliyothene wan’na mathakuru baa-i. E-no atoowandela muriwo ira: “Romela penene kunodha va-ave yova-a iliyothene.” Thitho hora yeniyo savuo watouma. 20 Anamafunjedhee tangaoni vyevi, tatoodabwa noonga ira: “N’nga viodeile a-vi ira muri wa savula uumeletu hora yen’na?” 21 Vowakula Yesu aawandenle ira: “Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira, mwakaana iroromelo thitho nyo a-kaikela, munodha oda ira viirile miyo na muri wa savula. Thitho kwaranya vevo, munodha oda wandela mwangula ira, ‘Khumavo vano umadhiponyedhe bara,’ na e-no vinodha ireyadi. 22 Vyongo vyothene vinofuna nyo dhavepa malobeloni mwinyu, munodha va-iwa akala mutokaana iroromelo.”
23 Yesu angavolowile kachisini mafunji-anga, andimuwa a sembe na andimuwa andimuwa tatoodha wa liye dham’fuka ira: “N’nga munoira vyongovi na kopolo dhaani? N’nga mbaani uurumeli-idheni irana vyevyi?” 24 Yesu atoawakula ira: “Miyo thitho ndinoufukani yongo imbo-i. Mwandiwakula yongo yeyo, ndinouwandelani andiva-idhe kopolo dhoirela vyongo vyevi. 25 N’nga kopolo dhabadizana Juwau dhakhumenle waani, dhulu venango waatu?” Mbwenye aliwa tatooroma tapanya ira: “Naonga ira, ‘Dhakhumenle dhulu,’ unonifuka ira, ‘N’nga mwasiwa ngwan’ni kamwam’roromele?’ 26 Thitho kanionge ira, ‘Dhakhumenle waatu,’ namwasa oi ninoova mwinji waatula, voi atu othene enala anororomela ira Juwau ali namaongela.” 27 Moi e-no tatoom’mwakula Yesu ira: “I-yo kaniidhi.” Liye thitho atoawandela ira: “Namiyene thitho kandinouwandelani andiva-idhe kopolo dhoirelana vyevi.
28 “N’nga munothuulela a-vi? Mutu mwinango atookaana a-ima ambili. Thitho atoodhowa wa mwanee oroma nom’mwandela ira, ‘Mwananga penene udhowe umalabe basa mundani wa mauva.’ 29 Liye atoowakula ira, ‘Kandinodhowa,’ mbwenye adhamale atoochinja mathuulelwee ongodhowa. 30 Moi e-no atoodhowa wa mwanee wanambili nom’mwandela vimbo-ive. Liye atoom’mwakula ira, ‘Ndinodhowa baba,’ mbwenye kaadhowile. 31 Liye atoafuka ira, n’nga mbaani mwaa-ima ambilala airile vyafuna babee?” Aliwa tatoowakula ira: “Ngoromuwo.” Yesu atoawandela ira: “Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira alimbo khomi-a soko na maputa tanaau-iyani nduli dhowa mavolowa mu Umwene wa Nlungu. * 32 Namwasa oi Juwau atoodha wanyo dhaufunji-ani ndhila yolongomana mbwenye nyo kamwam’roromele. Mbwenye alimbo khomi-a soko na maputa tatoom’roromela. Angalive ira nyo mwatoona vyevi, kamwachinjile mathuulelwinyu noroma m’roromela.
33 “Kavuruwanani ifwanafwani-o inango: Vatookala mutu mwinango alimile munda wa mauva nomanga panda rungunucha munduo. Thitho atoo-umba lindi okamulelamo mauva nomanga sasa. Adhamale atoa-iyedhela anamalima munduo nodhowa ilambo inango. 34 Hora yo-anda mauva yangafiile, atooruma adhaaree wa anamalimao ira tamatukule vyova-a. 35 Mbwenye anamalima tatoa-inda adhaarao m’mbo-i tatoom’khoma, mwinango tatoom’pha, thitho mwinango tatoom’ponyedha mabwe. 36 Atooruma thitho adhaari enango anjinji kwaranya oromale, mbwenye naaliwene tatoairela vimbo-ive. 37 Vamagomelovee atoorumao mwanee noonga ira, ‘Mwanangula tanamam’lemeze.’ 38 Anamalimao tangam’moni mwanuo tatooroma tapanya ira, ‘Eyaa! Wen’na ngumwana unofuna dhawachela yotuva. Dhoweni nim’phe ira nitukule yotuvayee!’ 39 Ee-no tatoom’inda nom’khumi-a mundani wamauvuo aliwa m’pha. 40 Moi e-no liye atoafuka ira, n’nga mwinyaa munda wamauvule adhadha, unodha airana n’ni anamalimao?” 41 Aliwa tatoom’mwakula ira: “Namwasa oi mbothakala, unodha anonga othene thitho munda wa mauvuo unodha uvelela wa anamalima enango oi tanodha m’va-a vyova-a vahoree.”
42 E-no Yesu atoawandela ira: “N’nga nyo kamwalerile ira, ‘Libwe likondile alimbo manga nyumba, linodha kala libwe lofuneya maningi lavakhomoni? * Libwe leli tokhumela wa Yohova. * N’nga vyevi pyodabwi-a maningi wa i-yo’? 43 Ngumwasiwa ndinouwandelani ira, Umwene wa Nlungu * unodha khumi-iwa wa nyo noveleliwa wa ziza lova-a vyova-a. 44 Thitho mutu uliwethene unofuna dhagwela valibweniva, unodha thathakanyeya. Mbwenye mutu uliwethene unofuna dhagweliwa na libwelo unodha peya.”
45 Andimuwa a sembe na Afarisi * tangavwide vifwanafwani-o vyeevyo, tatoozindiyela ira aongana aliwa. 46 Mbwenye angalive ira aliwa tafuna m’inda, tanoova mwinji waatu namwasa oi aliwa taroromela ira liye ali namaongela.
22 Yesu atoawandela thitho vifwanafwani-o vinango ira: 2 “Umwene wa dhulu ninooda ufwanafwani-edha na mwene yasaka-edhele pwando lothela mwanee wa lombwana. 3 Moi e-no atooruma adhaaree ira tamathuuche atu aitaniwile va pwando la kazamento, mbwenye atwao katafunile udha. 4 Adhamale atooruma thitho adhaari enango ira, ‘Mumawandele atu aitaniwilao ira: “Miyo nditosaka-edha yodya yanathana, ng’ombe dhanga dhalombwana, na nyama dhanga dhoruva dhitophiwa thitho vyongo vyothene vitomala saka-edhiwa. Mudhe va pwando la kazamento.”’ 5 Mbwenye atwao tatoopwaza vyawandeliwile aliwavyo nokhumavo. M’mbo-i ade mindawee thitho mwinango ade maguli-a malondee. 6 Mbwenye enango tatoo-inda adhaari amwenao thitho tatoakhoma noapha.
7 “Adhaire e-no mwenuo atoothakaleliwa maningi thitho atootumiza anyakondwee dhowa mapha atu taphide adhaareao noka-a sidadi liwa. 8 Moi e-no atoawandela adhaaree a-adhale ira, ‘Pwando la kazamento litomala saka-edhiwa, mbwenye atu taitaniwilale tali o-ofwanelela. 9 Ee-no mudhowe ndhila dhinaaundhe wa sidadi thitho mutu uliwethene unofuna nyo m’fwanya, mum’mwitane ira adhe va pwando lakazamentoli.’ 10 Moi ee-no adhaarao tatoodhowa ndhilamo thitho tatooitana atu othene afwaidhe aliwa, othakala naapamene. Thitho sala lodyelamo pwando lakazamento latoodhala na atu taitaniwileale.
11 “Mwenule angavolowile maona alendwao, atoona mutu mwinango oi kaawarile yowara ya kazamento. 12 Ee-no mwenuo atoom’fuka ira, ‘Andimuwa! N’nga viodeile a-vi volowa muno mwa-anawareve yowara ya kazamento?’ Mbwenye liye kawakunle yongo ilioyothene. 13 Adhamale mwenuo atoawandela anamalabee ira, ‘Mum’mange mandha na mendo thitho mum’ponyedhe undhe isini. Amalenga weo nothakuna meno.’
14 “Namwasa oi oitaniwa mbaatu anjinji, mbwenye osakuliwa mbolengeseya.”
15 Adhamale Afarisi * tatoodhowa vakhundu matapanya ira tam’fwanyele myasa yom’nukedhela va vyongo vyaonge liye. 16 Ee-no Afarisi * tatooruma anamafunjedhiwa vambo-i naatu ta-arela Herodi * thitho aliwa tatoonga ira: “Namafunji-a, nitoidhiwa ira nyo munoonga imbarimbari nofunji-a ndhila ya Nlungu waimbarimbari thitho kamunoira vyongo vofuna sangalali-a mutu, namwasa oi kamunoing’ana maoneelo aatu. 17 Kaniwandeleni, munothuulela a-vi? N’nga pyorumeleya velela soko wa Kaisara venango khabe?” 18 Mbwenye Yesu atoidhiwa thakala wa mirimiwa thitho atoonga ira: “Nyo atu ainyengo! Munondiwesedhela n’ni? 19 Mundioni-e kobiri ya soko.” Aliwa tatoom’dhelana kobiri imbo-i ya denario. * 20 Moi e-no liye atoafuka ira: “N’nga kove na madhu ali evala pyaani?” 21 Aliwa tatoowakula ira: “Pya Kaisara.” Ee-no liye atoawandela ira: “Akala ndi e-no, muvelele wa Kaisara vyongo vya Kaisara, mbwenye vya Nlungu muvelele wa Nlungu.” 22 Tangavwide vyevi tatoodabwa thitho tatookhumavo nom’iyachi vevo.
23 Va dambo lelo Asaduki * oi taongecha ira atu okwa katinodha venyathi-iwa, tatoodha nom’fuka ira: 24 “Namafunji-a, Mose aongilenga ira: ‘Akala lombwana utokwa a-anabale a-ima, balee unofwanela m’thela i-yana wamakweluo nom’balela balee a-ima.’ 25 Vatookala alombwana 7 muubalinimwiwa. Oroma atoothela adhamale liye wukwa. Mbwenye voi kaana a-ima, i-yanuo atootheliwa na balee lombwanuo. 26 Vyatoireya saasawa wanambili, udha wanararu, fiyedha othene 7. 27 Magomelowee, i-yanule thitho atookwa. 28 N’nga veva atu okwa tadha venyathi-iwa, i-yanula unodha kala waani? Voi othenene 7 tatoomala m’thela.”
29 Mbwenye Yesu atoawakula ira: “Munaadawi-a namwasa oi kamuidhi Malemba venango kopolo ya Nlungu. 30 Namwasa oi atu okwa tadhavenyathi-iwa, alombwana katinodha thela, thitho a-iyana katinodha theliwa mbwenye othenene tanodha kala ninga angelo adhulu. 31 Onga vyovenyathi-iwa waalimbo wukwa, n’nga kamwalerile vyaongile Nlungu wa nyo ira, 32 ‘Miyo ndili Nlungu wa Abrahamu, Nlungu wa Izaki na Nlungu wa Yakobo’? Liye ngu Nlungu waatu aingumi, a-kala waatu okwa.” 33 Mwinji waatuo wangavwide vyevyo, watoodabwa na vyafunji-a liye.
34 Afarisi * tangavwide ira Yesu atoagomi-a luso Asaduki, * aliwa tatoogumaneela kala gulu limbo-i. 35 Thitho m’mbo-i mwaaliwa oi anooidhiwa Ilamulo, vofuna m’mwesedha atoom’fuka ira: 36 “Namafunji-a, N’nga Lamulo nlukhulu maningi muilamulo tivi?” 37 Yesu atoom’mwakula ira: ‘“Mum’dhiveliwengana Yohova * Nlungwinyu na riminyu othene, ingumiinyu yothene na mathuulelwinyu othene.’ 38 Leli tilamulo nlukhulu maningi thitho loroma. 39 Lanambili lofwanafwana na loroma toi: ‘Um’dhiveliwengana fwaa ninga munovidhiveliwana we wekhene.’ 40 Ilamulo yothene ikhumenle va malamulo menlala, thangani-avo vyalembile anamaongela.”
41 Afarisale tangagumaneele vambo-i, Yesu atoafuka ira: 42 “Munothuulela a-vi vya Kristu? * N’nga liye ngumwanaani?” Aliwa tatoowakula ira: “Ndi mwana Davide.” * 43 Liye atoafuka thitho ira: “N’nga mwasiwa ngwan’ni movudheleliwa na zimu, Davide atoom’romola ira Mbwiye, vaongile liye ira, 44 ‘Yohova * atoom’mwandela Mbwiyanga ira: “Ukale udhandha langa lodyana fiyedha ndidhaa-ela amwidanaa othene vathi va manyalwaa”’? 45 N’nga akala Davide unom’romola ira Mbwiye, vinoodeya a-vi ira akale mwanee?” 46 Kavali nam’mbo-ene aodile m’mwakula thitho romela dambo lelo, kavalive alimbile rima m’fukanga vyofuka.
23 Adhamale Yesu atoowandela mwinji waatu na anamafunjedhee ira: 2 “Alembi na Afarisi * tatodhikaathi-a va pandoni wa Mose. 3 Ee-no muirengana no-arela vyongo vinauwandeleni aliwa, mbwenye kamuirena vinoira aliwa, namwasa oi aliwa tanaaonga baa-i mbwenye katinairana vinoonga aliwavyo. 4 Aliwa tanomanga mitolo yonyemela noipwateli-a mafudini mwaatu, mbwenye anyaao katinofuna ivenyathi-a mitolwiyo naibuno iwa. 5 Vyongo vyothene vinoira aliwa, tanoviira ira atu taonenga. Aliwa tanoulukuli-a viximabokosi vinowarecha aliwa vyokaana malemba ninga vyodhibarelana thitho tanolapi-a usalu opota wakhundu mwa vyowara viwa. 6 Takala va pwandoni tanodhiveliwecha maningi mamburo olemezeya thitho takala masinagoga tanodhiveliwecha maningi kaathi mipando yasogolo. 7 Tanodhiveliwana thitho mwenyuliwa mamerkadoni noira atu taaromolenga ira Rabi. * 8 Mbwenye nyo kamuromoliwenga ira Rabi, namwasa oi namafunji-inyu ngum’mbo-i baa-i thitho nyo mwethene muli abali. 9 Thitho kamuromolenga mutu uliwethene ira babinyu vailambo yavathi vano, namwasa oi Babinyu ngum’mbo-i baa-i uli dhulu. 10 Kamuromoliwenga thitho ira anamasogolela, namwasa oi Namasogolelinyu ngum’mbo-i baa-i Kristu. * 11 Mbwenye ndimuwa maningi vari vinyu akale rumiwinyu. 12 Mutu uliwethene unodhigweli-a unodha thithi-iwa, mbwenye mutu uliwethene unodhiyevi-a unodha gweli-iwa.
13 “Soka wa nyo alembi na Afarisi, nyo atu ainyengo! Namwasa oi munoafungela atu ira ta-avolowe mu Umwene wa dhulu. Voi nyo kamunovolowamo, mbwenye munokondi-a thitho atu tanofuna volowamo ira ta-avolowe. 14 ——
15 “Soka wa nyo alembi na Afarisi, * nyo atu ainyengo! Namwasa oi munovandela bara thitho wenda maulendo olapa ira mumakope mutu m’mbo-i. Mbwenye mwam’kopa, munom’mwiri-a kala ofwanelela ponyedhiwa Gehenani * kwaranya nyo.
16 “Soka wa nyo anamasogolela o-oona, voi munoongecha ira, ‘Akala mutu volumbela utoromola kachisi kavali yongo. Mbwenye akala mutu volumbela utoromola oro wa kachisini, unofwanela irana ninga mulumbenle liyemo.’ 17 Nyo atu o-okaana zelu thitho o-oona! N’nga yofuneya maningi chini, ndi oro venango kachisi ucheni-idhe oruo? 18 Thitho munoongecha ira ‘Akala mutu volumbela utoromola iguwa ya sembe, * kavali yongo. Mbwenye akala mutu volumbela utoromola yotuva ili vaiguwanivo, unofwanela irana ninga mulumbenle liyemo.’ 19 Nyo atu o-oona! N’nga yofuneya maningi chini, yotuva venango iguwa ya sembe * inocheni-a yotuvayo? 20 Ee-no mutu unoromola iguwa ya sembe * volumbela, ulumbelele iguwayo na vyongo vyothene vili vevo. 21 Thitho mutu unoromola kachisi volumbela, ulumbelele kachisio na Nlungu unokala mwemo. 22 Thitho mutu uliwethene uromonle dhulu volumbela, ulumbelele pando wa Umwene wa Nlungu * na Nlungu ukaathidhe vapandonivo.
23 “Soka wa nyo alembi na Afarisi, * nyo atu ainyengo! Namwasa oi munovelela yakhumi ya isimbewu ya minti, dilili na pedha. Mbwenye munopwaza vyongo vyofuneya vya muilamulo vyoi ndi longomano, * tangaranga nororomeleya. Velela vyongo vyevi kofuneya maningi, mbwenye kamupwazenga vyongo vinangovyo. 24 Nyo anamasogolela o-oona oi munosefwa vyomwa vinyu ira mukhumi-emo nyelele mbwenye munomidha ngamila.
25 “Soka wa nyo alembi na Afarisi, * nyo atu ainyengo! Namwasa oi muli ninga kopo na parato vi-uwiwile undhe baa-i mbwenye wari mungali mothakala. Rimani mwinyu mudhanle idyani na mathuulelo othakala. 26 We Farisi o-oona, urome cheni-a wari mwa kopo na parato, ira undhewee thitho ukale ochena.
27 “Soka wa nyo alembi na Afarisi, * nyo atu ainyengo! Namwasa oi munofwanafwana na masiye opitariwa na tinta yochena oi undhewee anooneya obaleya, mbwenye warimwee muli makuva aatu okwa na vyonyakavala vyothene. 28 Mofwanafwana na vyevi nyo munooneya kala olongomana vamethoni vaatu mbwenye rimani mwinyu mudhanle inyengo na a-vwela malamulo.
29 “Soka wa nyo alembi na Afarisi, * nyo atu ainyengo! Namwasa oi munomanga masiye aanamaongela nobalei-a masiye aatu olongomana, 30 thitho munoongecha ira, ‘Na-akaleo malambo aanamabali-u, i-yo kanakhuziwe na landwiwa ochuchi-a sangiri yaanamaongela.’ 31 Ee-no munaadhiirela umboni mwekhene ira muli a-ima aatu aphide anamaongela. 32 Moi e-no mumari-e basa laromile anamabalinyu.
33 “Nyo a-ima a nyowa, n’nga munodha tawa a-vi tongiwa mu Gehena? * 34 Vamwasa wen’na, ndinoutumizelani anamaongela, atu azelu na anamafunji-a. Enango mwaaliwa munodha apha noathomeya vaimurini, thitho enango munodha akwapula masinagoga mwinyu noaoni-a nyarwa masidadini, 35 ira sangiri yothene yaatu olongomana ichuchi-iwile vailambo yavathi idhe wa nyo. Romela sangiri ya Abeli olongomana fiyedha sangiri ya Zakariya mwana Barakiya wam’phide nyo vari va nyumba yopambuleya na vaiguwa ya sembe. * 36 Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira mbumbila inodha wakula landu wa vyongo vyothene vyevi.
37 “We Yerusalemu, Yerusalemu opha anamaongela na oponyedha mabwe atu orumiwa wa we. Moweli-edha weli-edha ndafuna gumanya a-imaa vambo-i, ninga mwemo khuu munogumanyela aliwa anapiyee matengani. Mbwenye nyo atu kamufunile vyevyo. 38 Kaing’anani! Nlungu unodha i-ya nyumbinyu. 39 Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira romela va-eeni kamunodha ndiona okoka fiyedha vanofuna nyo dhaonga ira, ‘Oraeli-iwa ngunodha mu dhina la Yohova!’” *
24 Vahora yakhuma Yesu kachisini, anamafunjedhee tatoodha wa liye ira tam’moni-e nyumba dhava kachisinivo. 2 Mbwenye liye atoawandela ira: “N’nga kamunoviona vyongo vyothene vyevi? Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira vano kavanodha a-la libwe nlilothene vadhulu va libwe n’nango linofuna dhakonda a-gwi-iwa.”
3 Angakaathidhe vathi va Mwango wa Maolivi, anamafunjedhee tatoodha wa liye angali vaekhene nom’fuka ira: “Kaniwandeleni, n’nga vyongo vyevi vinodha ireya e-lini thitho izindiyelo * yokalavo * winyu * na ya magomelo a hora ino * inodha kala n’ni?”
4 Vowakula Yesu aongile ira: “Muire polepole ira mutu a-audimeli-eni. 5 Namwasa oi atu anjinji anodhadha mudhina langa noonganga ira, ‘Kristule ngumiyo,’ thitho anodha dimeli-a atu anjinji.’ 6 Munodha vwanga khondo na limbili la khondo, mbwenye vyevi kavidhauovi-eni namwasa oi vinofwanela ireya mbwenye magomelo a ilambwila anodha kala a-anafiye.
7 “Ziza linodha dhimbinuela ziza n’nango thitho umwene unodha dhimbinuela umwene unango. Unodha kala ndhala na vindharandhara mamburo o-iyana i-yana. 8 Vyongo vyothene vyevi khuroma wa nyarwa dhilukhulu.
9 “Amala, atu anodha uvelelani ira mumaoni-iwe nyarwa thitho anodha uphani. Atu amaziza othene anodha idana na nyo namwasa wa dhina langa. 10 Vahora yeniyo, atu anjinji tanodha i-ya m’roromela Nlungu thitho tanodha dhimbinuelana mwinango na fwee noidana. 11 Unodha kala anamaongela anjinji onama thitho anodha dimeli-a atu anjinji. 12 Namwasa owenjedheleya waatu o-ovwela malamulo, udhivela waatu anjinji unodha towa. 13 Mbwenye unofuna vilela fiyedha khomoni, ngunofuna dhavulumuwa. 14 Milanyu yapama ya Umwenula inodha laleiwa va ilambo yothene yavathi weo uli atu, ira ikale umboni waatu amaziza othene, amala khomoni unodha fiya.
15 “Ee-no mwadhaona yongo yonyakavala yodhi-a nongiwa yaongile namaongela Danieli yangaimenle valimburo lochena, (mulimbo leri adhazindiyele). 16 Atu tali mu Yudeya tadharome tawela myangoni. 17 Mutu uli vadhulu va nyumba, kadhathithe dhowa matukula vyongovyee m’mba. 18 Mutu uli minda, kadhawele dhowa matukula yowara inango. 19 Soka waa-iyana a wise na oyamwi-a a-ima malambo enao! 20 Mudhowenave lobela ira mwa-atawe mu hora yodidila venango vadambo la Sabudu. 21 Namwasa oi vahora yeniyo unodha kala nyarwa ilukhulu yoi kinaireevo romela vapanduchiwile ilambo fiyedha malamboano, thitho kinodha ireyave okoka. 22 Onga mwaimbarimbari aakale ira malamboao katikwivi-iwile, kavali afuna vulumuwa. Mbwenye namwasa waatu osakuliwao, malamboao anodha kwivi-iwa.
23 “Ee-no mutu adhauwandelani ira, ‘Kaing’anani! Kristule uli uno,’ venango ‘Uli wu!’ kamudhaviroromele vyevyo. 24 Namwasa oi unodhadha atu onama onganga ira ngu Kristu * na anamaongela onama, thitho tanodhaira vizindiyelo vyakopolo na vyodabwi-a ira vyaodeya tadimeli-e naatu osakuliwene. 25 Kaing’anani! Miyo nditouwenjeli-ani vyevi vya-anaireye. 26 Ee-no atu tadhauwandelani ira, ‘Kaing’anani! Liye uli kokolani,’ * kamudhadhoweo. Tadhaonga ira, ‘Kaing’anani! Liye uli m’mbamu,’ kamudhaviroromele vyevyo. 27 Namwasa oi mofwanafwana na mwemo ndhari munovyerimela aliwa khumela makhumelo a dhuwa aliwa wala fiyedha mavirelo a dhuwa, vinodha kala thitho e-no na udha wa Mwana mutu. * 28 Uliwethene unofwanyeya yongo yokwa, vivangwe vinofwanyeya weo.
29 “Nyarwa ilukhulu ya malambo enao yadhamala, dhuwa linodha tima thitho mwedi kunodha wala. Nyenyedi dhinodhagwa khumela dhulu thitho kopolo dha dhulu dhinodha tekenyeya. 30 Amala, izindiyelo * ya Mwana mutu * inodhaoneela dhulu thitho maziza aatu othene availambo yavathi anodha diguguda vamirimani namwasa wa tangaranga. Aliwa anodha ona Mwana mutu adhanga vamiramboni yadhulu na kopolo thitho titimi-o nlukhulu. 31 Liye unodha ruma angelwee na ula wakopolo wa lipenga thitho liye unodha gumani-a atu asakuliwile khumela vikhundu vinai vyalipevo, khumela magomelo ailambo fiyedha magomelo enango a ilambo.
32 “Va-eeni, mufunjedhe vyokhuza muri wa savu khumela va ifwanafwani-o ila: Vitambivyee vyadharoma puwela mathakuru matete, munoidhiwa ira ilimwe ili duzi. 33 Saasawa thitho na nyo mwadhaona vyongo vyothene vyevi, muidhiwe ira liye uli vaduzi, uli valangovene. 34 Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira mbumba yen’na kinodha mala wukwa yothene, vyongo vyevi vya-anaireye. 35 Dhulu na ilambo yavathi vinodha mala, mbwenye madhwanga anodha kalavo dhowa nodhowa.
36 “Onga vyadambolo na horee kavali unoidhiwa. Masiki angelo a dhulu venango Mwana, mbwenye Baba baa-i. 37 Namwasa oi mofwanafwana ninga mwali atu muhora ya Nowa, puwemo thitho munofuna aliwa dhakalela na udha wa Mwana mutu. * 38 Malambo enao igumula ya-anafiye, atu tanoodya noumwa, alombwana taira thela thitho a-iyana taira theliwa fiyedhela dambo lavolowile Nowa mwadiyani. 39 Atu tatoopwaza vyongo vyaireyavyo fiyedhela igumula fiya avyelelatu othene enao, thitho vinodha kala e-no naudha wa Mwana mutu. * 40 Vahora yeniyo alombwana ambili tanodha kala tangali minda. M’mbo-i unodha tukuliwa thitho mwinango unodha ii-wa. 41 A-iyana ambili tanodha kala tachilanga vachiloni. M’mbo-i unodha tukuliwa thitho mwinango unodha ii-wa. 42 Ee-no mukale methove namwasa oi kamunoidhiwa dambo linofuna udha Mbwiinyu.
43 “Mbwenye muidhiwe vi: Aakale ira mwinyaa nyumba unoidhiwa hora inofuna udha mbavwa, liye kaagone thitho kaarumeli-e ira mbavuo avolowe m’mbamwee. 44 Vamwasa wen’na nyo thitho mukaleve okozeya namwasa oi Mwana mutu * unodhadha vahora inokonda nyo a-ithuulela.
45 “N’nga mbaani uli dhaari ororomeleya na wazelu oi mbwiyee am’enle ira aing’anelenga anamalabee avanyumbani noava-a yodya vahora yofwanelela? 46 Dhaari wenuo unodha kala osangalala akala ira mbwiyee unodha m’fwanya airangana vyevyo! 47 Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira, unodha m’ela ira aing’anelenga vyongovyee vyothene.
48 “Mbwenye dhaari wenuo aroma irangana vyongo vyothakala noroma onga rimanimwee ira, ‘Mbwiye unaadembuwa,’ 49 noroma khoma adhaari afwee thitho udya noumwa vambo-i naatu osimbwa umwa maningi, 50 Mbwiyee dhaaruo unodhadha vadambo linokonda liye adedi-edhela na hora inokonda liye a-idhiwa. 51 Ee-no unodha nlanga moophi-a maningi thitho unodha m’ponyedha uli atu ainyengo. Weo liye unodha nla nothakuna meno.
25 “Umwene wa dhulu ninooda ufwanafwani-edha na anamwali 10 enao tatukunle nyale dhiwa nodhowa magumanana namathela. 2 Anamwali 5 tali o-okaana zelu thitho 5 tali azelu. 3 Anamwali o-okaana zeluao tatootukula nyale dhiwa mbwenye katatukunle makhura owenjedhela. 4 Mbwenye anamwali azeluao tatoo-ela makhura owenjedhela magarafwani mwiwa na nyale dhiwa. 5 Mbwenye voi namathela atoodembuwa fiya, anamwali othene tatooroma thithela noroma gona. 6 Mbwenye vari vanama-iyu watoovweya madhu okhuwa ira: ‘Namathela utofiya! Mukhume ira mumam’gumanena.’ 7 Hora yeniyene anamwali othene tatoovenyathi nosaka-edha nyale dhiwa. 8 Anamwali o-okaana zeluale tatoowandela anamwali azeluale ira, ‘Munigawele makhurinyu, namwasa oi nyale dhi-u dhi-adhi vang’ono ira dhitime.’ 9 Anamwali azelu tatoawakula ira: ‘Venango katinokwakwana nagawana na nyo. Mudhowe mumagule inyu.’ 10 Tangavenyathidhe ira tamagule makhuriwa, namathela atoofiya. Anamwali oi tali okozeyale tatoom’volowanee vambo-i m’mba mwemo mwali pwando lakazamento thitho suwo watoofungiwa. 11 Vasogolovee anamwali enangwale tatoofiya noroma onga ira, ‘Mbwiyeni, Mbwiyeni, kanidhuleleni!’ 12 Mbwenye liye atoawakula ira, ‘Onga mwaimbarimbari kandinouidhiwani.’
13 “Ee-no dhowananive kala methove namwasa oi kamunoidhiwa dambo venango horee.
14 “Namwasa oi vili ninga mutu afuna dhowa ilambo inango, thitho atoitani-a adhaaree noalokoti-a fumee. 15 Oroma am’va-idhe kobiri dhokwakwana matalento * 5, wanambili am’va-idhe matalento * menli thitho wanararu am’va-idhe talento * limbo-i. Uliwethene atoom’va-a movwelana na dodolisolee thitho liye atoodhowa ilambo inango. 16 Hora yeniyene dhaari awachenle matalento * 5 ule, atoovenyathi nodhowa maira malonda thitho atooganyali matalento * enango 5. 17 Saasawa thitho na dhaari awachenle matalento * menli ule, atooganyali thitho enango menli. 18 Mbwenye dhaari awachenle talento * limbo-i ule, atoodhowa ma-umba vathi novu-elela kobiri ya pataraweuo.
19 “Vangavirile hora yolapela, patarau waadhaari ale atoowela noroma lengesa vambo-i na aliwa kobiridho. 20 Ee-no dhaari awachenle matalento * 5 ule, atoodhana matalento * enango owenjedhela 5 noonga ira, ‘Patarau, vale mwandiva-idhe matalento * 5, mbwenye kaonani, nditoganyali matalento * enango thitho 5.’ 21 Pataraweuo atoom’mwakula ira: ‘Utoira pama maningi, uli dhaari wapama thitho ororomeleya! Utororomeleya va vyongo vyoyeva, ndinou-ela ira uing’anelenga vyongo vinjinji. Usangalale vambo-i na miyo patarawaa.’ 22 Adhamale watoodha dhaari awachenle matalento * menli ule noonga ira, ‘Patarau, vale mwandiva-idhe matalento * menli mbwenye kaonani, nditoganyali matalento * enango thitho menli.’ 23 Pataraweuo atoom’mwakula ira, ‘Utoira pama maningi, uli dhaari wapama thitho ororomeleya. Utororomeleya va vyongo vyoyeva, ndinou-ela ira uing’anelenga vyongo vinjinji. Usangalale vambo-i na miyo patarawaa.’
24 “Vamagomelovee watoodha dhaari awachenle talento * limbo-i ule, thitho aongile ira: ‘Patarau, nditoidhiwa ira nyo muli mutu orucha, muno-anda vikondile nyo a-dhala thitho munogumanya vikondile nyo a-mwadha. 25 Ee-no ndanoova thitho ndatoodhowa malokota talento * linyu vathi. Kobirinyu i-la, wachelani.’ 26 Pataraweuo atoom’mwakula ira: ‘Dhaari othakalawe na opolola! Unofuna uonge ira watoidhiwa ira miyo ndino-anda wa-adhanle miyo, nogumanya wa-amwadhile miyo? 27 Vyakale pama wa-alokoti-e kobirangiyo waalimbo lokota kobiri, miyo vowela ndangawachenle kobiriyo vambo-i na juru.
28 ‘“Ee-no kam’mwakeni talentolo nolivelela wa dhaari una matalento * 10. 29 Namwasa oi mutu una vyongo unodha va-iwa vinango vinjinji thitho unodha kaana vyoinjiva. Mbwenye ukondile a-kaana unodha wakiwa masiki vinoona liye ira utovikaana. 30 M’ponyedheni dhaari o-okaana basula undhe isini. Weo unodha nla nothakuna meno.’
31 “Mwana mutu * adhawela mutitimi-olee, vambo-i naangelwee othene unodha kaathi va pandwee wa Umwene wa titimi-o. 32 Maziza othene aatu anodha gumani-iwa wa liye thitho unodha gawa atu mofwanafwana na mwemo namakumbiza munogawela liye mabila na mbudi. 33 Unodha e-la mabila udhandhalee lodyana mbwenye mbudi unodha dhi-ela udhandhalee lazwele.
34 “Amala Mwene unodha wandela ali udhandhalee lodyana ira: ‘Kadhani nyo muraeli-iwile na Babanga. Muvolowe mu Umwene wasaka-edheliwile nyo khumela vapanduchiwile ilambo yavathi. 35 Namwasa oi ndatookaana ndhala, mbwenye nyo mwatoondiva-a yodya. Ndatookaana tona, mbwenye nyo mwatoondiva-a ma-inje omwa. Ndali lendo, mbwenye nyo mwatoondiwachela pama. 36 Kandana yowara, mbwenye nyo mwatoondiwari-a. Ndanoobulela, mbwenye nyo mwatoondisamalela. Ndali perezo, mbwenye nyo mwatoodha dhandiona.’ 37 Ee-no olongomanao anodha m’mwakula ira: ‘Mbwiyeni, n’nga nauonini e-lini mungana ndhala i-yo udyi-ani? Venango mungana tona, i-yo uva-ani ma-inje omwaa? 38 N’nga nauonini e-lini mungali lendo, i-yo uwachelani pama, venango mwa-ana yowara i-yo uwari-ani? 39 N’nga nauonini e-lini mubulelanga, venango nadhidhe e-lini dhauonani mungali perezo?’ 40 Mbwenye vowakula Mwenuo unodha awandela ira, ‘Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira hora yothene yakanle nyo mwairelanga vyevyo m’mbo-i mwaabalanga ang’onoala, mwaviirile thitho wa miyo.’
41 “Amala unodha awandela ale ali udhandhalee lazwele ira, ‘Khumanivo vamethoni vanga nyo atu otembeleliwa mudhowe wu mulo o-otima uvudheleliwile Namanami-a * naangelwee. 42 Namwasa oi ndatookaana ndhala, mbwenye nyo kamwandiva-idhe yodya, ndatookaana tona, mbwenye nyo kamwandiva-idhe ma-inje omwa. 43 Ndali lendo, mbwenye nyo kamwandiwachenle pama. Kandana yowara, mbwenye nyo kamwandiwari-idhe. Ndanoobulela thitho ndali perezo, mbwenye nyo kamwandisamalele.’ 44 Aliwa thitho anodha wakula ira: ‘Mbwiyeni nauonini e-lini mungan’na ndhala, venango mungan’na tona, venango mungali lendo, venango mwa-ana yowara, venango mubulelanga, venango mungali perezo, i-yo aukami-ani?’ 45 Moi ee-no liye unodha awakula ira: ‘Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira, hora yothene yakondile nyo aa-irela vyevi m’mbo-i mwaabalanga ang’onwala, kamwandiirele thitho miyo.’ 46 Atu enala anodha nongiwa o-omala, mbwenye atu olongomana anodha kaana ingumi yo-omala.”
26 Yesu angamari-idhe onga vyongo vyothene vyevi, atoowandela anamafunjedhee ira: 2 “Nyo munoidhiwa ira paskwa inoireya vavira malambo menli thitho Mwana mutu * unoveleliwa ira amathomeiwe vaimurini yoonelavo nyarwa.” *
3 Vahora yeniyo, andimuwa a sembe na andimuwa andimuwa tatoogumaneya vaindharoni ya ndimuwa wa asembe dhinalee Kayafa. 4 Aliwa tatoovwelana vyoi tam’inde Yesu mowenjela nom’pha. 5 Mbwenye taongecha ira: “Kanidham-inde vapwandoni, ova ira atu tanodha ira gereve.”
6 Vahora yali Yesu wu Betaniya m’mba mwa Simoni wa vikutwe, 7 watoofiya i-yana mwinango angatukunle garafa losakanyiwa na libwe la alabasitala mwangali makhura onukela apereso yavadhulu, thitho atooroma akutulela makhurao muruni mwa Yesu vahora yadya liye vamezani. 8 Anamafunjedhee tangaoni vyevyo tatoothakaleliwa noonga ira: “N’nga unonongelan’ni makhurala? 9 Makhura enala angaguli-iwile na kobiri dhinjinji thitho kobiridho tangaava-ile atu osauwa.” 10 Yesu atooidhiwa vyevi thitho atooawandela ira: “Mwasiwa ngwan’ni munom’sukwali-a i-yanula? Liye utondiirela vyongo vyapama. 11 Nyo muli naatu osauwa hora dhothene, mbwenye kamunodha kalanga na miyo hora dhothene. 12 Viirile i-yanula vo-ela makhura onukela manungoni mwanga, utoviira vokozeela e-liwa masiyeni wanga. 13 Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira uliwethene unofuna dhalaleiwa milanyu yapama va ilambo yavathi, atu tanodha onganga viirile i-yanula ira tam’thuulelenga.”
14 Adhamale m’mbo-i mwaanamafunjedha 12 ale, aidhiweya ira Yudasi Isikarioti, atoodhowa wa andimuwa a sembe, 15 noafuka ira: “N’nga munodha ndiva-a n’ni ndam’velela wa nyo?” Aliwa tatoom’kokomeza ira anodha m’va-a kobiri 30 dhafero. 16 Ee-no romela hora yeniyo, anoosakasaka pata wapama ira am’velele Yesu.
17 Vadambo loroma la pwando la mapau o-okaana yotupi-a, anamafunjedha tatoodha wa Yesu nom’fuka ira: “N’nga munofuna ira nimausaka-edheleni wani limburo lodyelao paskwa?” 18 Liye atoawandela ira: “Mudhowe sidadi thitho munamagumanena mutu, mumam’mwandele ira, ‘Namafunji-a uongile ira: “Horanga ikaathi-iwile itokwivela. Ndinodha ira pwando la paskwa vambo-i na anamafunjedhanga nyumbaniwaa.”’” 19 Ee-no anamafunjedhao tatooirana movwelana na vyaawandenle Yesu, thitho tatoosaka-edhela vyongo vyothene vyofuneela va paskwa.
20 Namaulo liye vambo-i na anamafunjedhee 12 ale tatookaathi vamezani noroma udya yodya. 21 Tadyanga yodyayo liye atoonga ira: “Mwaimbarimbari ndinouwandelani ira, m’mbo-i wa nyo unondidhimbinuela.” 22 Namwasa osukwala maningi na vyevyo, uliwethene atooroma m’fuka ira: “Mbwiye, n’nga ngumiyo?” 23 Liye atoawakula ira: “Unovodha vambo-i na miyo paratonimu, ngwenuo unofuna ndidhimbinuela. 24 Mwaimbarimbari, Mwana mutu * unaadhowa movwelana na vinoonga Malemba vamwasa wa liye. Mbwenye soka wa mutu unom’dhimbinuela Mwana mutu! * Vyangakanle pama wa mutu wenuo a-akonde a-baliwa.” 25 Yudasi oi a-adhi vang’ono ira am’dhimbinuele atoom’fuka ira: “N’nga venango ngumiyo Rabi?” Yesu atoom’mwakula ira: “Uongile wekhene.”
26 Tadhowanganave udya, Yesu atootukula pau thitho angalobenle wa Nlungu, atoimeyameya noivelela wa anamafunjedhee, liye aongile ira: “Tukulani mudye. Pawila inoimelela manungwanga.” 27 Adhamale atootukula kopo la vinyu thitho angalobenle, atoolivelela waaliwa noonga ira: “Mumwe mwethene. 28 Vinyula unoimelela ‘sangiranga ya vwelano,’ inofuna dhachuchi-iwa namwasa waatu anjinji ira vyodawa vileveleliwe. 29 Mbwenye ndinouwandelani ira: Kandinodha mwave thitho yomwa yokhumela umauva ninga yei, fiyedha dambo linofuna miyo umwa okoka vinyu m’pya vambo-i na nyo mu Umwene wa Babanga.” 30 Vakhomonivee tangamari-idhe omba nyumbo dhosimba Nlungu, tatookhuma nodhowa Mwangoni wa Maolivi.
31 Adhamale Yesu atoawandela ira: “Ma-iyano nyo mwethene munotawa nondi-iya ndekhene, namwasa oi Malemba anoonga ira: ‘Ninodha m’pha namakumbiza thitho mabila a gululo anodha balaleya.’ 32 Mbwenye ndadhavenyathi muukwa, ndinodha sogola mafiya wu Galileya nyo mwa-anafiyeo.” 33 Mbwenye Pedru atoom’mwakula ira: “Masiki othene tatawe nou-iyani, mbwenye miyo kandinou-iyani!” 34 Yesu atoom’mwandela ira: “Mwaimbarimbari ndinaauwandela ira, ma-iyu enala thumbi a-anale unondikonda fendo taaru.” 35 Pedru atoowakula ira: “Akala ndi wukwa, miyo ndinokwa na nyo vambo-i, kandinoukondani.” Anamafunjedha enango othene tatoonga thitho vimbo-ive.
36 Adhamale Yesu atoafiyana valimburo loitaniwa Jesemani, thitho atoawandela anamafunjedheao ira: “Mukaathi vano, miyo ndinaamalobela.” 37 Vodhowa weo, Yesu atukunle Pedru na a-ima ambili a Zebedeyo. Thitho atooroma sukwala norucheya maningi rimanimwee. 38 Adhamale atoawandela ira: “Miyo ndili osukwala maningi ninga wa wukwa. Mukale vano thitho mukaleve methove vambo-i na miyo.” 39 Ee-no angadhowile vasogolo vang’ono atookokora noorama thitho atoolobela ira: “Babanga, akala pyoodeya muikhumi-e kopwila vali miyo. Mbwenye a-kala mofuna wanga, mbwenye mofuna winyu.”
40 Adhamale atoowelela vali anamafunjedhee vale thitho aafwaidhe tagonanga. Ee-no atoom’fuka Pedru ira: “N’nga kamunooda kalave methove vambo-i na miyo mwa hora imbo-i baa-i? 41 Mukale methove thitho mudhowenave lobela ira mwa-awesedhiwe. Pyaimbarimbari, zimu ngofunechecha mbwenye manungo mbofooka.” 42 Atoodhowa fendo yanambili malobela ira: “Babanga, akala kavinoodeya ikhumi-a kopwila fiyedha miyo a-imwela, vinofuna nyo viireye.” 43 Adhawele okoka aafwaidhe tagonanga, namwasa oi methwiwa taira nyemela. 44 Ee-no atoa-iya okoka nodhowa malobela fendo yanararu thitho aongile madhu enale baa-i. 45 Adhamale atoowelela wa anamafunjedhee ale noawandela ira: “N’nga hora ninga yen’na munaagonangave novumanga vinyu? Kaing’anani! Hora yoi Mwana mutu * aveleliwe mandhani mwaatu odawa itokwivela. 46 Venyathini nidhowengani. Kaing’anani, mulimbo ndidhimbinuwelule uli duzi.” 47 Yesu aonganga, Yudasi m’mbo-i mwa anamafunjedhee 12 ale, atoofiya na mwinji nlukhulu waatu khumela wa andimuwa aasembe na andimuwa andimuwa tangatukunle masarasada na michamu.
48 Mutu afuna m’dhimbinueluo atoava-a izindiyelo * ira: “Unofuna miyo mam’bejari ngwenuo, mum-inde.” 49 Tangafiile, Yudasi atoofiya vali Yesu noonga ira: “Kacheliwani Rabi!” Thitho atoom’bejari. 50 Mbwenye Yesu atoom’fuka ira: “Andimuwa, n’nga mwadhela dhakala a-ni uno?” Hora yeniyene aliwa tatoom’kwivela Yesu nom’inda thitho tatoom’manga. 51 Mbwenye m’mbo-i mwaatu ana Yesu, atootholola sarasadalee nogwandana libaru la dhaari wa ndimuwa wa asembe. 52 Moi e-no Yesu atoom’mwandela ira: “Weli-edha sarasadalaa limburonimwee, namwasa oi othene olabi-edha basa sarasada, anodhakwa na sarasada. 53 N’nga unothuulela ira va ee-ni kandinooda m’vepa Babanga ira anditumizele magulu aanyakhondo okwaranya 12 aangelo? 54 N’nga ndaira vyevyo, Malemba anoonga ira vyevi vinofwanela ireya anodha kwakwaneli-edhiwa a-vi?” 55 Vahora yeniyo Yesu atoofuka mwinji waatuo ira: “Mwasiwa ngwan’ni mudhidhe dhandi-inda mwangatukunle masarasada na michamu ninga munama-inde mbavwa? Dambo na dambo ndanookaathecha kachisini miyo funji-anga, mbwenye nyo kamwandi-indile. 56 Mbwenye vyothene vyevi vitoireya ira vyalembile anamaongela vikwakwaneli-edhiwe.” Adhamale anamafunjedhee othene tatoom’tawa, nom’iya ekhene.
57 Atu ta-indile Yesu ale tatoom’dhowanee wa ndimuwa wa asembe aitaniwa Kayafa, weo wagumanyeile alembi na andimuwa andimuwa. 58 Mbwenye Pedru atoodhowanave m’ara Yesu angali undendai vang’ono, fiyedhela mafiya vaindharoni ya ndimuwa wa anamavelela sembuwo. Angavolowile m’mbamo atookaathi vambo-i na anamalaba avanyumbanivo ira aonenga vyafuna ireya.
59 Moi e-no andimuwa asembe na Tribunale nlukhulu la Ayuda, tanoofuna umboni onama ira tan’nukedhe Yesu naifunelo yoi tam’phe. 60 Mbwenye katafwaidhe umboni uliwethene, angalive ira waatoodha atu anjinji dhaonga vyonama. Vangavirile hora watoodha atu ambili, 61 dhaonga ira: “Mutu wen’na aongile ira, ‘Ndinooda gwi-a kachisi wa Nlungu noumanga okoka malambo mararu.’” 62 Ndimuwa wa asembe angavwide vyevyo atoimela nom’fuka ira: “N’nga kunowakulaii? N’nga kunovwa vinouongela atuvi?” 63 Mbwenye Yesu kawakunle yongo. Ee-no ndimuwa wa asembe atoom’mwandela ira: “Ndinoulumbeli-a vali Nlungu waingumi, uniwandele akala uli Kristu * Mwana Nlungu!” 64 Yesu atoom’mwakula ira: “Muongile mwekhene. Mbwenye ndinouwandelani ira romela va-eeni dhowa sogolo munodha ona Mwana mutu * angakaathidhe wu dhandha la kopolo. Munodha m’mona thitho adhanga vamiramboni ya dhulu.” 65 Adhamale ndimuwa wa asembe atookaula kamizee yaundhe noonga ira: “Utonyoza Nlungu! N’nga ndiumboni uvi unango unafuna i-yo thitho? Veva muvwide mwekhene moda unonyozela liye Nlungu. 66 N’nga nyo munoona a-vi veva?” Aliwa tatoom’mwakula ira: “Unofwanela phiwa baa-i.” 67 Moi e-no tatooroma m’thurela mare uthoni nom’khoma maxoko. Atu enango tatoom’khoma mapurada, 68 noonga ira: “We Kristu * lotela, uukhomile mbaani?”
69 Vahora yeniyo Pedru ali angakaathidhe vathi vaindharonivo thitho sikana mwinango oi alinamalaba, atoodha wa liye noonga ira: “Nyo thitho mwali vambo-i na Yesu wau Galileya!” 70 Mbwenye liye atookonda vari vaatu othene ira: “Kandinoviidhiwa vinoonga we.” 71 Angakhumile dhowa va isinyumba yavalango nlukhulu, sikana mwinango atoom’zindiyela nowandela atu anango ali duzi na liye ira: “ Lombwanula ali vambo-i na Yesu wau Nazareti.” 72 Veva thitho Pedru atookonda moira lumbela noonga ira: “Mwaimbarimbari mutu wen’na miyo kandim’mwidhi!” 73 Vangavirile isihora vang’ono, atu taimenle duzi na vali Pedru tatoodha nom’mwandela ira: “Mwaimbarimbari modaa oonga utou-indi-a ira we uli m’mbo-i mwa anamafunjedhee.” 74 Vevo liye atooroma tembelela nolumbela ira: “Mutu wen’na miyo kandim’mwidhi!” Hora yeniyene thumbi atoola. 75 Moi ee-no Pedru atoothuulela madhu aongile Yesu ale ira: “Thumbi a-anale unodha ndikonda fendo taaru.” Thitho liye atookhuma vandhe noroma ula mosukwala maningi.
27 Bebe-inimwee undhe ungachide, andimuwa othene asembe vambo-i na andimuwa andimuwa tatoovwelana ira tam’phe Yesu. 2 Thitho tangam’mangile, tatoom’dhowana wa namatonga Pilato.
3 Adhamale Yudasi am’dhimbinuelule angaoni ira Yesu atootongiwa ira aphiwe, atoosukwala maningi rimanimwee moi atoodhowa maweli-a kobiri 30 dhafero dhile waandimuwa asembe na andimuwa andimuwa. 4 Liye aongile ira: “Nditodawa vodhimbinuela mutu o-odawa.” Aliwa tatoom’mwakula ira: “I-yo vyevyo kavinanikhuza. Pyaa evyo!” 5 Ee-no liye atooponyedha kobiri dhafero dhile kachisini nokhuma. Adhamale atoodhowa madhimangelela. 6 Mbwenye andimuwa asembe tatootukula kobiridho noonga ira: “Pyo-orumeli-iwa ira kobiridhi dhi-eliwe valimburo lopambuleya lolokotedhamo fuma, namwasa oi tikobiri dhiveleliwile ira dhiphi-e mutu.” * 7 Tangamadhi tapanya, tatoo-indi-edha basa kobiridho vogulana munda wa mulimbo umba muno ira ukale masiye aatu odha. 8 Ee-no munda wenuo unoitaniwa munda wa sangiri fiyedha e-ni. 9 Vyevi vyatookwakwaneli-edha madhu aongile Nlungu dhela mwa namaongela Jeremiya ira: “Thitho atootukula kobiri 30 dhafero, pereso yogulana mutu, pereso yoi enango mwaa-ima a Israeli yam’guli-idhena aliwa. 10 Thitho tatoogulana munda wa mulimbo umba muno movwelana na mwandiwandenle Yohova.” *
11 Ee-no Yesu atooimela vamethoni va namatonga thitho namatonguo atoom’fuka ira: “N’nga we uli Mwene wa Ayuda?” Yesu atoowakula ira: “Vili ee-no ninga muongele nyo.” 12 Mbwenye vyam’nukedha andimuwa asembe na andimuwa andimuwa, liye kawakunle yongo iliyothene. 13 Moi e-no Pilato atoom’fuka ira: “N’nga kunovwa vyongo vinjinji vinounukedha atuvi?” 14 Mbwenye liye ate miyala thitho kawakunle iliyothene, moi namatonguo atoodabwa maningi.
15 Vapwando nlilothene namatonguo anoathathulela atu nyaperezo m’mbo-i wam’sakula aliwa ira akhumi-iwe. 16 Mbwenye vahora yen’na vatookala nyaperezo m’mbo-i oophi-a maningi, dhinalee Baraba. 17 Ee-no atu tangagumaneele vambo-i, Pilato atoafuka ira: “N’nga munofuna ira ndiuthathuleleni ani, Baraba venango Yesu, unom’monga nyo ira ngu Kristu?” * 18 Namwasa oi Pilato anoidhiwa ira atwao tam’velenle Yesu wa liye namwasa wa bivu. 19 Thitho angakaathidhe vapandoni otongela miselu, i-yanee atoom’tumizela milanyu yoi: “Mwasa wa mutu olongomanula kuukhuzeni, namwasa oi miyo nditorucheya maningi peeno navyoro-a vyokhuza liye.” 20 Mbwenye andimuwa asembe na andimuwa andimuwa tatoalimbi-a atu vepa ira taathathulele Baraba, mbwenye ira Yesu aphiwe. 21 Moi e-no namatonguo atoafuka ira: “N’nga vaatu ambilala munofuna ira ndiuthathuleleni uvi?” Aliwa tatoowakula ira: “Baraba.” 22 Pilato atoofuka thitho ira: “N’nga Yesu unom’monga nyo ira ndi Kristula ndim’mwirena a-vi?” Atu othene atoowakula ira: “Athomeiwe wenuo!” 23 Liye aongile ira: “Mwasiwa ngwan’ni? N’nga liye udawilen’ni?” Mbwenye atwao tatoodhowanave khuwa mwakopolo ira: “Wenuo athomeiwe baa-i!”
24 Angaoni ira dhilimbi-edhawee kwaakami-a thitho ira watooromeya gereve, Pilato atootukula ma-inje no-ambamo mandha vari va mwinji waatuo thitho atoonga ira: “Miyo kandina landu wa sangiri yamutula. Vyothene vili wanyo.” 25 Angamadhi onga vyevyi atu othene tatoowakula ira: “Sangiree ikale va-iyo naa-imi-u.” 26 Ee-no Pilato atoathathulela Baraba, Mbwenye atootonga ira Yesu akwapuliwe, adhamale atoom’velela ira amaphiwe vothomeiwa vaimurini yoonelavo nyarwa. *
27 Moi e-no anyakhondo a namatonga tatoom’tukula Yesu, nom’volowanee m’mba mwa namatonguo thitho mwinji waanyakhondo othene watoogumanyeya wa liye. 28 Weo tatoom’mungula vyowaravyee nom’mwari-a nguwo yofila maningi. 29 Thitho tatooluwa ichapowa ya umwene yaminga nom’mwari-a muruni thitho tatoom’va-a rere dhandhalee lodyana. Adhamale tatoom’kokorela nom’singililanga ira: “Kacheliwani nyo Mwene wa Ayuda!” 30 Adhaire e-no tatoom’thurela mare thitho tatootukula rerule noroma m’khomana muruni. 31 Tangamadhi m’singilila, tatoom’mungula nguwo yofiilile, nom’mwari-a vyowara vyeevile thitho tatoom’dhowanee ira tamam’khomele vaimurini yoonelavo nyarwa. *
32 Tangali ndhila, tatoogumanana mutu mwinango wau Kirene dhinalee Simoni. Aliwa tatoom’kanyi-edha mutuo ira atukule imuri yoonelavo nyarwa * ya Yesu. 33 Tangafiile valimburo loitaniwa Gologota thapulela ira limburo vanotatileliwa magaragadhu a miru, 34 aliwa tatoom’va-a Yesuo vinyu othangani-a na vyongo vyowawa ira amwe, mbwenye liye angalawilile atookonda umwa. 35 Tangam’khomenle vaimurini yoonelavo nyarwa, * tatoogawana vyowaravyee moira lotela, 36 thitho tatookaathi vathi m’mwing’anelanga. 37 Thitho vadhulu va murwee tatoo-elavo ikwangwani yooni-a landu wam’phele aliwa ira: “Ula ngu Yesu, Mwene wa Ayuda.”
38 Moi e-no mambavwa menli tatoothomeiwa vambo-i na liye. M’mbo-i tam’thomeile wu dhandhalee lodyana thitho mwinango wu dhandhalee lazwele. 39 Atu tavira duzi na vevo, tanoonga madhu onyoza Yesu thitho tanoosukusa mirwiwa, 40 noonganga ira: “We waongecha ira ndinooda gwi-a kachisi noumanga malambo mararu, dhivulumuche! Akala uli Mwana Nlungu kathitha vaimurini yoonelavo nyarwayo!” * 41 Saasawa thitho andimuwa asembe, alembi, na andimuwa andimuwa. Naaliwene tatooroma m’nyoza noonganga ira: 42 “Liye atooda vulumucha atu enango, mbwenye kanooda dhivulumucha ekhene! Akala ndi Mwene wa Israeli dhoweni nione akala unooda thitha vaimurini yoonelavo nyarwayo * thitho aira e-no i-yo ninoom’roromela. 43 Voi liye unororomela Nlungu, va-eeni Nlunguwo am’vulumuche akala unom’funadi namwasa oi liye aongecha ira, ‘Miyo ndili Mwana Nlungu.’” 44 Naaliwene mambavwa menli athomeiwile vambo-i na liye ale tanoom’nyoza.
45 Romela 12 hora nathana ilambo yothene yeyo watookala isi fiyedha 15 hora namaulo. 46 15 horamo, Yesu atookhuwa mwakopolo ira: “Eʹli, Eʹli, laʹma sa·bach·thaʹni?” thapulela ira: “Nlungwanga, Nlungwanga, mwasiwa ngwan’ni mutondi-iya?” 47 Atu enango taimenle duzi na vevo tangavwide vyevi, tatoonga ira: “Mutula unoitana Eliya.” 48 Hora yeniyo m’mbo-i mwaaliwa atootamanga matukula tonje nolibwini-a vinyuni owawa thitho atooli-ela rereni nom’va-a ira amwe. 49 Mbwenye atu enango tatoonga ira: “Kam’iyeni, nione akala Eliya unodha dham’vulumucha.” 50 Moi e-no Yesu atookhuwa okoka mogweli-a madhu, adhamale atoomari-eya.
51 Hora yeniyo kurtina yali wari mwa nyumba yopambuleya, latookauwa vari romela dhulu fiya vathi. Ilambo yavathi yatootekenyeya thitho maphandhe atoothweya. 52 Masiye atoodhuleya thitho mitembo minjinji ya anamalaba a Nlungu ya-eliwile mwemo, yatooponyeya undhe, 53 moi atu anjinji tatooiona. (vasogolo vovenyathi-iwa wa Yesu, atu takhumela masiyeniwo, tatoovolowa mu sidadi lochena.) 54 Mbwenye namasogolela waanyakondo naatu enango an’na liye voing’anela Yesu tangaoni indharandhara na vyongo vyaireyavyoo, tatoova maningi thitho tatoonga ira: “Ula ali Mwana Nlungu.”
55 Thitho a-iyana anjinji okhumela wu Galileya oi tam-arela Yesu ira tam’labelenga, tali weo noonanga vyaireyavyo tangali undendai vang’ono. 56 Enango mwaaliwa ali Mariya Madalena, Mariya m’mee Yakobo na Yose thitho vatookala m’mee Yakobo na Juwau.
57 Na-eno namaulo maningi vatoodha mutu mwinango ofuma wau Arimateya, dhinalee Yosefi oi thitho atookala namafunjedha wa Yesu. 58 Liye atoodhowa wa Pilato mavepa tembo wa Yesu thitho Pilato atoorumeli-a ira ava-iwe tembuwo. 59 Yosefi atootukula tembuwo noupota na nguwo yochena yapama maningi. 60 Thitho atoom’lokota vamasiyeni mapya athimbile liye valiphandheni. Adhamale atoopingiricha libwe nlukhulu nofunga suwo wamasiyeniwo, liye dhowanga. 61 Mbwenye Mariya Madalena na Mariya mwinango, tatoo-alela weo tangakaathidhe vathi duzi namasiyao.
62 Dambo lo-arela tangamadhi kozeela Sabudu, andimuwa asembe na Afarisi * tatoogumanyeya wa Pilato, 63 noonga ira: “Mbwiye, i-yo nitothuulela ira mutu wainyengule, angana ingumi atoonga ira, ‘Vadhavira malambo mararu ndinodha venyathi-iwa.’ 64 Ee-no mutonge ira vamasiyenivo vaing’aneliwe mwakopolo maningi fiyedha dambo lanararu, ira anamafunjedhee ta-adhe dham’bamo nowandela atu ira, ‘Utovenyathi-iwa muukwani!’ Namwasa oi inyengo yogomi-edhai, inodhakala yothakala maningi kwaranya yoromile.” 65 Pilato atoawakula ira: “Tukulani anamaing’anela ala, mudhowe mumaing’anelevo mwakopolo ninga munofunela nyo.” 66 Ee-no tatoodhowa maing’anela vamasiyenivo mwakopolo vofunga maningi na libwe thitho e-lavo anamaing’anela.
28 Dambo la Sabudu lingavirile, mabingo ocha a dambo loroma la sumanalo, Mariya Madalena na Mariya mwinangule tatoodha dhaona masiye.
2 Tangafiile duzi, tatoozindiyela ira vatoireya indharandhara yakopolo, namwasa oi ngelo wa Yohova * atoothitha khumela dhulu thitho angafiile atoopingiricha libwenle nokaathi valibwenivo. 3 Ngeluo aoneya ninga vyerima wa ndhari thitho vyowaravyee vyatoochena maningi. 4 Anamaing’anelale tatoom’mova maningi ngeluo thitho tatoorendeya kala ninga tatookwa.
5 Mbwenye ngeluo atoawandela a-iyanale ira: “Kamuove namwasa oi ndinoidhiwa ira munofuna Yesu aphiwile voira thomeiwa vaimurini yoonelavo nyarwa. * 6 Muno kalimo namwasa oi utovenyathi-iwa movwelana na vyaongile liye. Kadhani mudhaone vagonathi-iwile liye. 7 Thitho mudhowe chineneeva mumawandele anamafunjedhee ira utovenyathi-iwa muukwani moi va-eeni utosogola dhowa wu Galileya. Munamam’mone weo. Yen’na ndi milanyu yana miyo ira nduuwandeleni.”
8 Ee-no aliwa tatookhuma mombaranya vamasiyenivo, tangali oova na osangalala maningi thitho tatootamanga mawandela anamafunjedhee. 9 Mo-odedi-edha Yesu atoogumanana a-iyanao noonga ira: “Mucheliwa!” Adhamale aliwa tatoom’kwivela nom’moramela thitho tatoo-inda manyalwee. 10 Moi e-no Yesu atoawandela ira: “Kamuove! Mudhowe mumawandele abalanga ira tadhowe wu Galileya, tanamandione weo.”
11 A-iyanao tadhowanga, enango mwaanamaing’anelao tatovolowa sidadi thitho tatoowandela andimuwa asembe vyongo vyothene vyaireilevyo. 12 Andimuwa asembe tangagumanyeile na andimuwa andimuwa notapanya, tatoovwelana vyofwanela ira thitho tatoava-a anamaing’anelao kobiri dhinjinji dhafero, 13 noawandela ira: “Muongenga ira, ‘Anamafunjedhee tatoodha nama-iyu dam’ba i-yo nigonanga.’ 14 Pilato avwa vyevi ninom’mwandela * mwasa othene thitho nyo kamunofwanela kumbanya.” 15 Ee-no tatootukula kobiri dhaferodho noirana ninga mwaawandenle aliwa thitho mwasa wen’na watoovweya maningi vari va Ayuda fiyedha e-ni.
16 Mbwenye anamafunjedha 11 ale tatoodhowa wu Galileya mwangoni waawandenle Yesu ira amaagumanena. 17 Tangam’moni tatoom’kokorela, mbwenye enango tatoom’kaikela akala ali liyedi. 18 Moi e-no Yesu atoakwivela noawandela ira: “Miyo nditova-iwa utongi othene dhulu na vailambo yavathi. 19 Ee-no mudhowe mumafunji-e atu amaziza othene ira takale anamafunjedhanga. Mwaabadizenga mudhina la Baba, la Mwana na la zimu ochena. * 20 Thitho mwaafunji-enga ira tavwelenga vyongo vyothene viuwandenleni miyo. Moi e-no muidhiwe ira miyo ndili vambo-i na nyo malambo othene fiyedhela khomoni wahora ino.”
Venango: “thandha wa ziza la Yesu.” Muone Thapuleliwa wa madhu enango a Bibilyani.
Dhinali mu Iebere ndi Yoswa loi linothapulela “Yohova ngunamavulumucha.”
Venango: “Mesiya ozoziwa.”
Venango: “vadhulu maningi.”
Venango: “tatamo ya masidadi khumi.” Muone Thapuleliwa wa madhu enango a Bibilyani.
Venango: “fiyari-a mo-okala mwajuru.”
Venango: “okwakwana.”
Venango: “minutu imbo-i.”
Venango: “likangala.”
Venango: “mutu wathindhi.”
Belizebule ndi dhina n’nango la Satana, oi ndi ndimuwa venango namatonga wa viwanda. Muone Thapuleliwa wa madhu enango a Bibilyani.
Venango: “vyo-arelavovyee.”
Venango: “tolo.” Muone Thapuleliwa wa madhu enango a Bibilyani.
“Belizebule ndi dhina n’nango la Satana.” Muone Thapuleliwa wa madhu enango a Bibilyani.
“Belizebule ndi dhina n’nango la Satana.” Muone Thapuleliwa wa madhu enango a Bibilyani.
Venango: “a-vwela.”
Venango: “malambo omari-ala.”
Venango: “reverina.”
Venango: “khumela vapanduchiwile ilambo.”
Venango: “khomoni wamalambo omari-ala.” Muone Thapuleliwa wa madhu enango a Bibilyani.
Venango: “khomoni wa malambo omari-ala.” Muone Thapuleliwa wa madhu enango a Bibilyani.
Venango: “khomoni wamalambo omari-ala.” Muone Thapuleliwa wa madhu enango a Bibilyani.
Vyevi kavinothapulela ira aliwa tadya na mandhani mophingidheya, mbwenye takonda a-rela sanganiko dha Ayuda vo-ambamo mandha.
Afarisi na Ayuda enango tano-ambamo mandhani movwelana na sanganiko dhiwa.
Venango: “kopolo yokwa.”
Mwandhila inango: “Babinyu.”
Vyevyo vinothapulela dhowa mawandela abali anosogolela pingo.
Venango: “Namafunji-a.”
Venango: “ya udha winyu.”
Venango: “malambo omari-ala.”
Mwandhila inango: “tikobiri ya sangiri.”
Venango: “m’didili-a rima.”