Dhowananive “limbi-ana unango na fwee”

1. Movwelana na lemba la 1 Atezalonika 5:11, n’nga i-yo othene ninolabanao basa livi?

N’NGA pingwinyu utoroma labavo basa lomanga venango saka-edha Nyumba ya Umwene? Akala ndi-eno vinooneya ira munothuulela hora yagumaneile nyo Nyumba ya Umwene ipyiyo. Vinooneya thitho ira mwatonsimba maningi Yohova. Venango thitho mwatokuziwa maningi moi mwatoimwanana omba nyumbo yoroma. Nyumba dhi-u dha Umwene dhomangiwa pama dhinoiri-a ira Yohova atitimi-iwe. Mbwenye vatokala basa n’nango lomanga loi nalabanganao vambo-i ninoiri-a ira liye atitimi-iwe maningi. Thitho ndi la pereso yavadhulu kwaranya nyumba dhothene dhinamange i-yo. Basa leli linolimbi-a atu ale anodha nyumbani dholambeleladhi. Rumiwi Paulo anothuulela vya basa leli vevo valembile liye madhu ava 1 Atezalonika 5:11, lemba lelo linosogolela mwasula.—Muleri.

2. N’nga ninofuna nitapanye n’ni muyofunjedha yei?

² Rumiwi Paulo ndi ifwanafwani-o yapama ya mutu ule aidhiwa limbi-a Makristau afwee. Liye anoavwela tangaraga. Muyofunjedha yei ninotapanya mwemo mwakami-idhe liye abali na arongolee ira 1) tavilelenga vyowesedha, 2) takalenga mwarendele thitho 3) tamroromelenga maningi Yohova. Dhoweni nioneni vinaire i-yo ira nisazi-edhenga nolimbi-anga abali na arogoli-u malamboano.—1 Akor. 11:1.

PAULO ANOKAMI-A ABALI NA ARONGOLEE VILELA VYOWESEDHA

3. N’nga Paulo athonyi-edhe avi ira anoona vyongo mofwanelela?

³ Paulo anoadhiveliwana maningi abali na arongolee. Voi naliyene anogumanana nyarwa, anooda avwela tangaranga Makristau afwee tagumanana vyowesedha. Vahora inango kobiri dhee dhatom’malela moi anofuneela laba basa, ira afwanye vyongo vyofuneela va ingumiyee na yaafwee analiye. (Mayir. 20:34) Paulo anoidhiwa basa losaka-edha matenti. Moi e-no angafiile wu Korinto, voroma atolaba basa leli vambo-i na Akila na Prisila. Mbwenye “sabudu ili lothene,” anoolaleela wa Ayuda na Agiriki. Moi e-no ungadhidhe Sila na Timoteo, “Paulo atopigeya maningi na basa lolaleela madhu a Nlungu.” (Mayir. 18:2-5) Hora dhothene liye anoothuulela ifunelo ilukulu va ingumi yee, yeyo ali labela Yohova. Voi atokaana thindhi va mwasa olaleela thitho laba basa, liye anooda limbi-a abali na arongolee. Anoathuucha ira katirumeli-e nyarwa thitho izo yofwanyela banja “vyongo vyofuneela airi-a ira tapwazenga vyongo vyofuneela maningi” vyevyo ndi iliothene yokuzana lambela Yohova.—Afil. 1:10.

4. N’nga Paulo na Timoteo takami-idhe a-vi Makristau afwiwa ira tavilele vyaoni-iwa aliwa nyarwa?

⁴ Va-anavire hora yolapa kumela vevo mpingo wau Tezalonika vyakaathi-iwile aliwa, Makristu a wewo tatoroma roni-iwa maningi. Atu auwalanga tangaimwanane mfwanya Paulo na Sila tatoadhowi-a abali enango wa anamantonga Asidadilo takuwanga ira: “Atu othene enala tanoira vyongo vyoruni-ana na malamulo a Kaisara.” (Mayir. 17:6, 7) Kathuulelani mwemo Makristau apyao moda waovele aliwa, tangaoni ira atu asidadimo tatoadhimbinuela. Aliwa tangaodile i-ya kaana thindhi volabela Yohova mbwenye Paulo kaafuna ira vyevyi vyaireele. Angalive ira liye na Sila tanofwanela kumao weo, aliwa tatoonechecha pama ira mpingo upyao unosamaleliwa mofwanelela. Paulo atoathuucha Makristau awu atezalonikao ira: “Natotumiza Timoteo . . .  ira adhaulimbi-eni noudidili-ani va iroromelo inyu, ira va-akale mutu ovanduchiwa na nyarwa dhedhi.” (1 Atez. 3:2, 3) Vinoneya ira Timoteo atooni-iwavo nyarwa sidade lawaniwa wu Lusitara. Atoona thitho mwemo Paulo mwaalimbi-edhe liye abali a weo. Vothuulela mwemo Yohova mwaaraeli-edhe liye, Timoteo anooda asimikizeli-edha abali na arongole apyao ira naaliwene thitho vyongo vinongo awendela pama.—Mayir. 14:8, 19-22; Aeb. 12:2.

5. N’nga bali unango ndinale Bryant aganyanle a-vi angakami-iwile na ndimuwa wavapingoni?

⁵ N’nga Paulo alimbi-idhe a-vi Makristau afwe, n’nga aalimbi-idhe mundhila ivi? Va ulendwiwa owelela wu Lusitara, Ikoniyo na Antiokeya, Paulo na Barnaba “tato-ela andimuwa va Mpingo uli othene.” (Mayir. 14:21-23) Mo-okayikela alombwana asakuliwilao tanolimbi-a mipingwiyo ninga mwemo andimuwa avapingoni malamboano munairela aliwa. Kathuulelani vyaongile bali unango dhinale Bryant. Liye aongile ira: “Ndingana vyawa 15, babanga atokuma vande, thitho m’manga atookumi-wa pingoni. Ndadivwa ira ndili mekene thitho ndatofooka.” N’nga chini yakami-idhe Bryant vilela? Liye aongile ira: “Ndimuwa unango wavapingoni ndhinale Tony anootapanya na miyo va migumanoni thitho va hora dhinango. Atondiwandela vya atu enango tagumanana vyowesedhiwa mbwenye aliwa kalangave osangalala. Atondilerela lemba la Salimo 27:10 thitho hora dhinjinji anondiwandela vyokuza Hezekiya, wenuo akanleve ororomeleya angalive ira babee na m’mee katali vifwanafwani-o vyapama.” N’nga vyairile ndimuwa wava mpingonula vyakami-idhe avi Bryant? Liye aongile ira: “Voi Tony anondilimbi-a, ndatoroma urumiwi wa hora dhothene unosangalalana miyo.” Andimuwa avapingoni, mukalenga ovuruwanechecha pama ira mukami-e atu ale ali ninga Bryant, enao anofuneela “madhu apama” olimbi-a.—Sang. 12:25.

6. N’nga Paulo a-indi-edhe a-vi basa myasa dhaatu awale volimbi-a abali na arogolee?

⁶ Paulo atoathuucha Makristau afwee ira vatokala “rambo lukulu wa umboni” wa alombwana na a-iyana enao tavilela nyarwa namwasa okami-iwa na Yohova. (Aeb. 12:1) Paulo anoidhiwa ira myasa dha atu awale aodile vilela nyarwa dho-iyana-iyana, dhangakami-idhe abali na arongolao kala olimba rima thitho dhowanave thuulela vya “sidadi la Nlungu wa ingumi.” (Aeb. 12:22) Saasawa thitho na malamboano. Mbaani a-analimbi-iwa aleringa myasa dhokuza mwemo Yohova mwakami-edhe liye Gidiyoni, Baraki, Davide, Samuel na enango thitho anjinji? (Aeb. 11:32-35) N’nga munoona avi vifwanafwani-o vya arumiwi a Nlungu malamboano? Wu Sedi lavailambo yothene, hora dhinjinji ninowachela makarta okumela wa abali na arongola enao anoonga ira iroromelo yiwa yatolimba vasogolo voleri limbili la ingumi ya mbo-i wa arumiwi a Yohova ororomeleya a malamboano.

PAULO ATOTHONYI-EDHA ABALI NA ARONGOLEE MWEMO MUNAKALELE ALIWA MWARENDERE

7. N,nga nifunjedhile n’ni vamalangi-o a Paulo ava lemba la Aroma 14:19-21?

⁷ Ninolimbi-a abali na arongoli-u nadhilimbi-edhanga limbi-a rendele pingoni. Kaninorumela ira i-yana mathuulelo va myasa dho-iyana-iyana unigawani-e. Thitho kaninorumelela ufulwi-u va myasa dha-anapwanya makundo a Bibilyani. Kathuulelani ifwanafwani-o va mwasula. Pingoni wau kristau wu Roma mwatokala Ayuda na atu amitundu inango. Kumela va-iyidhe ilamulo ya Mose laba basa, kavalive malamulo okondi-a udya vyodya vinango. (Marku 7:19) Kumela va hora yenio, Makristau enango Ayuda taona ira anooda dyanga vyongo vya tundu uliothene. Mbwenye enango taona ira kai pama udya vyodya vinango. Vyevi vyatoiri-a ira pingoni mukale gawanea. Paulo atogogomedha funeya okala mwarendele thitho atoonga ira: “Ndi pama a-dya nyama venango amwa vinyu venango thitho aira iliyothene inairi-e balaa sukwala.” (Muleri Aroma 14:19-21.) Veva Paulo atokami-a Makristau afweao ona ira kangananga va myasa yen’na wangadhodhomi-idhe vari viwa thitho pingoni. Liye ali okozeya thitho chinja moda wairela liye vyongo ira a-asukwali-e atu enango. (1 Akor. 9:19-22) I-yo thitho malamboano ninooda limbi-a atu enango thitho kala naaliwa varendele, narambelanga kangana va myasa yoi uliothene unofwanela sakula joira va ekene.

8. N’nga Paulo airile a-vi adhaone ira mwasa unango unooda dhodhomi-a rendele pingoni?

⁸ Paulo atovelela ifwanafwani-o yapama vokalave mwarendele na atu ale ta-iyana mathuulelo va myasa inango yofuneya. Mwaifwanafwani-o, atu enango pingoni tafuna ira Makristau enao ta-ali Ayuda taineliwe, venango voova runi-iwa na Ayuda enango. (Agal. 6: 12) Paulo kavwelan’ne na mathuulelo enala, mbwenye malo moumelela ira atwao ta-arele mathuulelwe, modhiyevi-a, liye atovepa malangi-o wa arumiwi na andimuwa awu Yerusalemu. (Mayir. 15:1, 2) Vyairile liyevi vyatokami-a Makristawao ira tasangalalenga thitho pingoni mukale rendele.—Mayir. 15:30, 31.

9. N’nga ninasazi-edhe a-vi Paulo?

⁹ Akala vatokala avwechechana va mwasa unango, ninolimbi-a rendele vovepa malangi-o wa abali ale asakuliwile na Yohova ira tasogolelenga mpingo. Hora dhinjinji malangi-o okumela Bibilyani ninooda afwanya mu mabukhwi-u venango malangi-o enango oveleliwa na Gulu li-u. Nadhilimbi-edhanga a-rela malangi-ala, malo moumelela mathuuleli-u, ninokami-a thitho ira pingoni mukale rendele.

10. N’nga chiyongo inango ivi yairile Paulo volimbi-a rendele pingoni?

¹⁰ Paulo anolimbi-a rendele vothuulela makalelo apama aabali na arongolee, a-kala vyadawi-a aliwa. Mwaifwanafwani-o komoni wa karta lalembele liye makristau awu Roma, liye atoonga madhina manjinji. Thitho hora dhinjinji anoonga vyongo vyapama vyaira atwao. Ninooda sazi-edha Paulo vosimba mokumela vathi va rima, makalelo apama ana abali na arongoli-u. nairanga vyevi ninooda kami-a ira abali na arongola pingoni tavwelanenga thitho tadhivelengana.

11. N’nga ninaire avi ira niweleli-edhe rendele na-iyana mathuulelo naatu enango?

¹¹ Hora dhinango Makristau olimba mwauzimu anooda i-yana mathuulelo venango kanganawene. Vyevi vyatomwireelavo Paulo na fwee wavarimani Barnaba. Alombwana ambilala tato-iyana mathuulelo vamwasa oi tamtukunle Marku vaulendwiwa o-arela wa umisionario. Vari viwa vatokuma kangana oopi-a moi tato-iyana. (Mayir. 15:37-39) Mbwenye vasogolove alombwana ararwala tatovwelana. Vyevyo pvyaoni-idhe ira rendele thitho vwelano wa pingoni kala ofuneya maningi. Vangavirile hora Paulo atoonga vyongo vyapama vyokuza Barnaba na Marku. (1 Akor. 9:6; Akol. 4:10) I-yo thitho ninofwanela mali-a avwanana uliothene weo unakaena i-yo na atu enango pingoni nodhowanave ona makaleliwa apama. Naira e-no ninodha limbi-a rendele na vwelano.—Aef. 4:3.

PAULO ATOLIMBI-A IROROMELO YA ABALI NA ARONGOLEE

12. N’nga ndi nyarwa dhinango dhivi dhinogumanana abali na arogoli-u?

¹² Ninolimbi-a abali na arongoli-u naakami-anga ira taroromelenga maningi Yohova. Enango anonyoziwa naabaliwa a-ali a Mboni, afwiwa abasani venango Xikolani. Enango thitho anobulela marenda malukulu venango rucheya mathuulelo namwasa usukwali-iwa na vyongo vinangovye. Vatokala thitho enango takanle talabelanga Yohova wa vyawa vinjinji, thitho wahora indedai takanle tadedi-edhelanga komoni wa ilamboi. Vyongo ninga vyevi vinooda wesedha iroromelo ya Makristau malamboano. Makristau amuhora ya arumiwi tanoogumanana thitho nyarwa ninga dhedhi. N’nga Paulo airile avi ira alimbi-e abali na arongolee ala?

13. N’nga Paulo akami-idhe avi atu ale anyoziwa namwasa wairoromelo yiwa?

¹³ Paulo ato-indi-edha basa malemba vokami-a abali na arongolee limbi-a iroromelo yiwa. Mwaifwanafwani-o, vinooneya ira Makristau ali Ayuda tanorucheya wakula abaliwa taanyozanga voonga ira Iyuda ndi religiau laimbarimbari a-kala Ikristau. Pyoidhiweyelatu ira karta la Paulo lodhowa wa Aebere latolimbi-a maningi Makristau enala. (Aeb. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25) Makundo ofiya varimani aalembele liye, anoakami-a ira taawakulenga atu taaruni-a. Malamboano thitho ninooda kami-a Makristau afwi-u anonyoziwa, ira ta-indi-edhenga basa mabukhu okami-a vofunjedha Bibilya voonga vinororomela aliwa. Thitho akala azobwi-u anonyoziwa na mwasa ororomela ira vyongo vyate panduchiwa, ninooda akami-a fwanya makundo anaakami-e, oonga mwasiwa unororomela aliwa vyevyo muixibukhu yoi, Kodi Zamoyo Zinachita Kulengedwa? Thitho loi, Mmene Moyo Unayambira—Mafunso 5 Ofunika Kwambiri.

14. N’nga pyivyongo vivi vinango vyaira Paulo angalive ira anompingea na basa lolaleela thitho funji-a?

¹⁴ Paulo atoalimbi-a abali na arongole ira tathonyi-edhenga dhivelo voira “mabasa apama.” (Aeb. 10:24) Liye atoakami-a abali na arongole-ala a kala na madhu baa-i mbwenye na vyoira. Mwaifwanafwani-o Makristau awu Yudeya tangarucheile na ndala, Paulo atoakami-anao voava-a vyongo vyofuneela. (Mayir. 11:27-30) Angalive ira Paulo anompingea na basa lolaleela nofunji-a, hora dhothene anofunafuna ndila dhokami-edha atu enango vavyongo vyafuneela aliwa. (Agal. 2:10) Voira vyevi, liye atoalimbi-a Makristau afweao ira tanyindelenga ira Yohova unodha akami-a. I-yo thitho malamboano nadhivelelanga i-ndi-edha basa hora, kopolo thitho ndodoliso li-u vokami-a atu enango vahora ya masoka avilengo, ninokami-a abali na arongola limbi-a iroromelo yiwa. Vyevi vinoirea thitho akala hora dhothene ninokami-a vabasa lavailambo yothene na kobiri dhi-u. Nakami-anga mundila dhedhi thitho dhinango, ninoiri-a abali naarongoli-u ira taroromelenga ira Yohova kanadha atatila navang’onovene.

15-16. Niirenga avi vyongo naatu afookile iroromelo?

¹⁵ Paulo atodhowanave limbi-a atu afookile iroromelo. Liye anoovwela atu tangaranga thitho atapanyana mooma rima. (Aeb. 6:9; 10:39) Mwaifwanafwani-o, karta lodhowa wa Aebere hora dhinjinji ano-indi-edha basa madhu otonyie-dha ira na liyene thitho anoofuneya a-rela malangi-o avelele liyao. (Aeb. 2:1, 3) Moladana na Paulo i-yo thitho ninodhowanave limbi-a atu ana iroromelo yofooka voantonyi-edha ira ninoanthuulela. Thitho nairanga vyevi ninotonyi-edha ira ninoadhiveliwana. Aongana mwaudhivela thitho mooma rima unooda alimbi-a maningi.

¹⁶ Paulo atoasimikizela abali na arongoleao ira Yohova anoidhiwa mabasa apama aira aliwa. (Aeb. 10:32-34) I-yo thitho ninooda ira vyevi nakami-anga Kristau fwi-u wenuo ufookile iroromelo. Ninooda mfuka moda waromile liye imbarimbari venango thitho mlimbi-a ira athuulele mwemo Yohova mwakaami-edhevo liye ndulimu. Ninooda i-ndi-edha basa hora yeniyo nsikimizela ira Yohova kadiwanle basa lothonyi-edha udhivela lairile liye thitho ira kanodha m’i-ya. (Aeb. 6:10; 13:5, 6) Awaredhana mwandila yen’na, unooda alimbi-a abali na arongoli-u odhiveliwiwa ira tafunechechenga dhowanave mlabela Yohova.

“DHOWANANIVE LIMBI-ANA”

17. N’nga ndi dodoliso livi linofwanela i-yo dhowanave liulukuli-a?

¹⁷ Mofwanafwana na namalaba basa lomanga, oi dodolisole linongo wenjedheleya vira wahora, i-yo thitho ninooda wenjedhela vinoira i-yo volimbi-ana. Ninooda kami-a atu enango vilela vyowesedha vinogumanana aliwa, voawandela vifwanafwani-o vya atu awale avilenle. Ninooda limbi-a rendele voonga vyongo vyapama vinaira aliwa, rambela vyongo vinadhodhomi-e rendele, thitho weleli-edha rendele vakala i-yana mathuulelo. Thitho ninodhaowave limbi-a iroromelo ya abali na arongoli-u voawandela makundo ofuneya aimbarimbari, voakami-a fwanya vinofuneela aliwa thitho limbi-a ale afookile iroromelo.

18. N’nga muli osikimizela rima ira n’ni?

¹⁸ Abali na arongola anokami-a vomanga nyumba dha gulu anokala osangalala thitho okwakwana na vinoira aliwa. I-yo thitho ninooda kala osangalala thitho okwakwana nakami-anga abali na arongoli-u pingoni kaana iroromelo yolimba. Mo-iyana na nyumba ndhoi vira wahora ndhinonongeya, vyo-arelavo va vinoira i-yo volimbi-a atu enango vinodha kalavo ndhowa nodhowa. Moi ee-no dhoweni nisikimizele rima ira nidhowanave “didili-ana nolimbi-ana.”—1 Atez. 5: 11.