Agangangu kanya da kolo yaa go ’dudu go kara go na súbu go sé kege ni

1. Ne kolo me ba kara mayla nage na kanya neny go kunjilenga ga.

GO NGA néngu kanya kinye go na kawdige da jene kanga ni ná, danga ped nga engu tinya gile. Gile kinye kolong, nga habenguge da bawda kinye kusige ni lay, da kretinye kinye go nengle kusige ni tum lay. Mabana ’bangnyadinga kinye kolong na maylage ’beey pinya ná, nga kirbengu go gile kage kinye na kawdige bénga guda ’déng ’dé. Johba tob go nanga kunjulungu kanya da kara maylang kolong kusige ni. Ne kolo me ga. Bekolo nage na kur poliy neny go habge na sene lay, nyo lay, tirnyo lay (Job 12:12).

2. Nga je kunjilengu ne me ba da kunjile kaang ni ga.

² Da kur poliy go kaale ni ná, Johba ne guye na kara mayla kolo yé na ba da kara kay kulendige ni lay, goglege na lay. Yaangangu kolo Monyosu lay, Dabid lay, na Jann bay go e guye lay kege. Kara kolong jenge da kur poliy go teng-teng ni lay, kanyane kege pinya teng-teng lay. Da jene kege kayey ni ná, bege gile kinye go na kawdige karma kondire. Dage subu ped yaage go só Kumno na kawriy. Johba ne go nga habngu kolo kegeng lay. Nanga nogo kondire na kamla ’dewgere, mayla ná, kine goole gile kage kinye je nége na kawdige bénga (Rom 15:4 ; 2 Tim. 3:16). Da kunjile kaang ni ná, nga je kunjilengu kolo yaa kinye go ’dudu go kara go subu kaang kege lay, na kanya kinye go nga agengu da màni lay.

« GI JE JENE KARGAM YOME »

3. Ne guye kinye go kange ba Monyosu nege ga.

³ Monyosu ay kusiy kpug boy da guye go Johba key ni. Nedi ne bay go ’dode kolo lay, bay go bore sariya lay, bay go de kara cadige lay, bay go yaa kolo kanya go kaale lay. Habdi sene neny. Day gogli karma Isirayel an na indige da guya ni da Ejipte lay, gool kanya tonyo kinye neny tum lay. Na kire go tuno go Johba key kijiridi maktub kinye bay da Bible ni lay, Kire kinye 90 lay, dam ’dé Kire kinye 91 lay. Dam ’dé ne Monyosu ba kijiri maktub go Job key lay.

4. Ne wéy ba Monyosu bey gile kinye ga lay, ne kolo me lay ga.

⁴ Kur go Monyosu na ’digle 120 mira na tumadu ná, daw karma Isirayel ped kolo bore kulendige da kanya go goolge lay, go an da cadige ning lay. Da kondiredige ni ná, kara kangnye goolge kanya tonyo kinye go Johba negeng lay, sariya go bor da tugu do Ejipte caro ning lay (Ode. 7:4). Kawge da kama ’belmey go ’dogo duroy ni lay, goolge tenye go baa da asigar kinye go Parahon key cadige ning lay (Ode. 14:​29-31). Da bagay duroy ni ná, goolge Johba dandige lay, sí kindiy da cadige ni lay (Kya. 8:​3, 4). Kur go kara tome gige mira go toobege da Kusunyo go ge boy na bége tubrang ni ná, Monyosu yaa kolo go ’dudu kolo yé na ba da kulendige nia.

5. Kolo Monyosu key go yaa da Kine yaa Agekubu 30:​19, 20 ni ná, be esuwa karma Isirayel nogo naa ga.

⁵ Monyosu yaa na me ga (tub Kine yaa Agekubu 30:​19, 20). Kurweley go kúra je mboob karma Isirayel. Na kire go kubtere go Kumno key ná, je jenege kargadige yome da tugu do Johba boy na bége tubrang ni. Ne tugu do laywa lay, na kusunyo go se kanya lay. Monyosu yaa bége kolo tugung na : « Tugu gomnye kinye go da mànige ne tugu gomnye kinye go gomnye lay, kúra lay, go dangu ba ngu maglige ’dé, kúl kinye go wenyge na kanya kinye go kúra jeny go ne dangu ba ngu boyge da máni ’dé, kulma kinye go ge jib kamdige go dangu ba ngu pege ’dé lay, ndiw kinye na hida go Olib kinye go dangu ba ngu bisige ’dé lay » (Kya. 6:​10, 11).

6. Ne kolo me ba Kumno ’dee kire bé detugu kinye go ’dang ayge banga da tugu do Isirayel caro ni ga.

⁶ Monyosu cib karma Isirayel kabu. Go jenege da tugu do je se kanya kúrang kolong ni kog ná, sóge agekubu kinye go Johba key. Monyosu yaa bége na « agage ne geyle », nogo ’denglege Johba lay, ‘sarege kusige sé da kusiy ni’ lay. Alla Isirayel kinye sóge agekubung ’dé. Ne mani ba, Kumno ’dee kire bé kara go Asiri lay, kargani key bé kara go Babilon go ayge na banga da cadige ni lay, ege na indige guya lay (2 Kar. 17:​6-8, 13, 14 ; 2 Kkk. 36:​15-17, 20).

7. Ne me ba nga agengu da kolo yaa go Monyosu kaykinye ni ga (gula poto lay).

⁷ Ne me ba nga agengu da màni ga. Só agekubu je eje na geyle. Ginane karma Isirayel go mirage go toobege da Kusunyo go Kumno boy na bége tubrang ni kege mani ná, danga pinya nga mirangu go toobe da duninya go hirwa go Kumno boy na tubrang ni, go nga je goolengu kusunyo cay je wéye ne paradis lay (Isa. 35:1 ; Luk 23:43). Jable na tuno kaykinye go sinya je jenege màni ’dé ale (Kbt. 20:​2, 3). Lamaso kinye go sagle go je yaage kolo go sagle boy da Johba cay ning, ge je tenyege caani (Kbt. 17:16). Kara detugu kinye, go je gilge kara kage kindigeng je wilenge (Kbt. 19:​19, 20). Kara de kubu je habege kur jene kege da paradis ni ’dé (Kir. 37:​10, 11). Da kusunyo cay ni ped ná, kara induwe je sóge agekubu kinye go Johba key, ne kanya go je éje na boge tum lay, jalwalom lay. Kur go je jene ginane kolong mani ná, wéy wéy pinya je tobe kumandiy lay, je boge kirbe key da cay ni lay (Isa. 11:9). Ne bariya go ’beeydam ginane kolong mani. Alla ne kayey ’dé : mabana nga je jeengu cadinga kúsunyo bé Johba ná, nga je jenengu da paradis go da kusunyo cay ning nogo ’digle kis kis tome ganang ’dé, alla nogo gag girmiling (Kir. 37:29 ; Jann 3:16).

8. Nogo naa ba tubra go gisi geyle go gag girmiling oji misinyoner kong go gilay kaal da guye key ning ga (Jude 20, 21).

⁸ Mabana nga ngemngu tubra go gisi geyle go gag girmiling da kirbe kanga ning, da gileti kongo-kongo ni pinya ná, nga je írengu njang go sare kusinga sé da Johba kusiy ni (tub Jude 20, 21). Tubra kolong ’bal go ojenga go nga agengu na banga da godile kanga kinye cadige ni lay. Misinyoner kong go gilay kaal da guye key ni go ge guyiyje da Afrique go je way na godile go da kusiy ni yaadi na : « Sene go bariya konong go jene na kining gag girmiling je baa kaye ná, jib tening go ng ír njang go waye na godile kolong lay, ng né ngalongo nenye bé Johba lay. Na ne oje key lam ba, ng ay na banga da godile konong cay ni. »

« GI JE ANE DELE CA »

9. Ne kanya gise kur kinye go kange ba Dabid jib na cay ga.

⁹ Dadid ne kurmbalo go kúra. Nedi ne bayndi go ale kire lay, kijire kire kinye lay, ne bay go waye dojo lay, bay go ’dode kolo Kumno key lay. Go bore kusiy geyle da huni go digre kur go kurmbalo Sawul key ning ná, gir wesi kusiy ’digle tome da caani. Kur go jendi kurmbalo ’de ná, korendiy Absalom ham kire go aanye jangla kurmbalo da kabiy ni, kin girdi ’bedeng kolo bore na kusiy geyle. Da gileti kinye ni lay, da kanyane kaykinye go na kirey ’dé pinya ná, Dabid ír njang bé Kumno gag ma na. Ne mani ba, Johba yaa na ne ‘bayndi go ne kanya na duro’. Na kawriy go nga ’denglengu gile kinye go Dabid key (Kan. 13:22 ; 1 Kar. 15:5).

10. Ne me ba jib Dabid tey go be na gile korendiy Salomon go je jene kurmbalo da gilay ning ga.

¹⁰ Gulangangu gile go Dabid be korendiy Salomon go je jene kurmbalo da gilay ning. Kormo muduro kolong Johba deriy go ngeme tabe Kumno go aywa ndanng lay, gare kúl bé Kumno key lay (1 Kkk. 22:5). Alla je jibedi cay na gileti kinye. Dabid je yaa béy na me ga. Gulangangu kanya go je yaadi béy.

11. Da 1 Karmbele 2:​2, 3 ni ná, Dabid yaa bé Salomon na me ga lay, nogo naa ba kolo key jen nogo kindi lay ga (gula poto lay).

¹¹ Dabid yaa na me ga (tub 1 Karmbele 2:​2, 3). Dabid yaa bé korendiy na mabana je só Johba ná, je ane dele ca da jene key ni. ’Bal ’digle tome mani Salomon hab kulongo eywa da jene key ni (1 Kkk. 29:​23-25). Gardi kúl go lay neny bé Kumno. Kijiridi maktub kangnye go da Bible ni lay, ge yaa koliy da Bible jaro kangnye ni lay. Kondiy tey kur ni kolo tirnyo key lay, kanya habe key lay (1 Kar. 4:34). Alla ginanogo báy yaa béy mani ná, je ane dele ca gilay kaale mabana je sódi Johba kog. Alla kargani key ná, Solomon ayto je tab kumno kinye go ’dang. Johba der kabiy caani da cay ni, ne mani ba habdi tirnyo go dee na tugu na kirey kúra ’dé ale (1 Kar. 11:​9, 10b ; 12:4).

12. Ne me ba nga agengu da kolo yaa go Dabid key ni ga.

¹² Ne me ba nga agengu da màni ga. Só agekubu je eje na ane dele ca (Kir. 1:​1-3). Nogo kindi, Johba boy bénga tubra go nany bénga kanya habe lay, na kosungotege ginane Salomon key mani ’dé. Alla mabana nga je sónguy ná, je béngadi tirnyo go nga engu tinyay kolo nga agengu na kanya kúra sé timedinga ni go né (Koy. 2:​6, 7 ; Jak 1:5). Gile kaykinye je goglingage da kur go hame guye go ne ni lay, kunjile lay, sanye kunum lay, lali lay. Ne guye na tirnyo go Johba key ná, je ngeme buga kanga go na indiy lay, je éje na bénga geyle go gag girmiling lay (Koy. 2:​10, 11). Nga je oomengu buga go kúra na kara go ’dang. Nga je habengu kulongo eywa go da tugu kulondo ni lay.

13. Carmen ne ne me ba an na del ca ga.

¹³ Carmen, go jen da Mozambique, kirbi go ane dele ca ná, na ne kire go kunjile kanya nenye da lokol ni. Sí tumoroni go nadu é né arcitektir da inibersite ni. Yaadu na : « Kanya go ng je kunjiling ná, egeng nogo goo ’dé. Alla je aanying kur poliy neny lay, je aany esuwaning neny lay. Ng je e da inibersite ni tuwa caro na 7 na karando 30 gag tuwa caro 18. Mogli béng go ng é da dawe ca ni ’dé, ne kanya go weying godile da kire Kumno key ni. Ng se sen go ng je tab ne kara so » (Mat. 6:24). Carmen ol Kumno gisi da kolo koro ni lay, hamdu kolo kinye tedige da maktub kangangu kinye ni lay. Yaadu na : « Kur go ng hab gile kinye go kúra go segeje da ’bangnyaning go bangnwe go nengle kusige ni lay, go seje da yéning kusuro ni lay ná, ng se kano inibersite sí kolo ng age kusing kpug boge da guye go Johba key ni. Ne kanya go kúra neny del go ng ay sí timening ni go ne. Ng boy bangdo da màni ’dé. »

14. Ne gile kongo go na kawriy ba Monyosu dage na Dabid bege ga.

¹⁴ Monyosu dage na Dabid tobge Johba lay, gilge go só Johba ná, na kawriy neny. Da kolo yaa kage kinye ’dududige ni ná, cibge kara go je ’dengligeng tedige go na sarage kusige sú da Kumno kege, Johba kusiy ni, ginane kege mani lay. Dage so kab yaage na kara go je tobege go kano Johba séng ná, je habege o key ’dé lay, kubtere kaykinye ’dé tum lay. Gile kege na kawriy bé danga lay. ’Digle kis kis tome kargani key ná, bay go tabe Johba go ’dang, yaa kolo íre njang bé Kumno kawriy lay.

« KULONGO EYWA GO DEL DAY KAANG MÀNI ’DÉ »

15. Ne me ba oji Jann go weydi na ne bayndi go na sene neny ga.

¹⁵ Jann ne bay go e guye go Jesu key lay, ne bugay go co-co lay (Mat. 10:2 ; Jann 19:26). Bogiy da alé key go jee ni lay, gooldi kanya tonyo kinye go neding na kindiy lay. Da kur poliy kinye go esuwa ni ’beey pinya ná, kanoy sí ’dé. Gooldi tumaduy lay, kur go an da kulma tumadu ni pinya ná, gooliy lay. Gooldi kretinye kinye go da kurweley go tumo ni weyge tome ; gooldi go tumo cub ’bey ná, kolo kúrang ne kara go manige bojuro ’beey ba jeege aléro « bé kara go da kusunyo cay ni ped » (Kol. 1:23).

16. Da kurweley go tumo ni ná, ne kange ba habge kanya kúra da maktub kinye go Jann key ni ga lay, guda kaang ne kange lay ga.

¹⁶ Da jene key kayey ni ná, Jann hab kosungotege go kijire Kolo go seje da Kumno kusiy ni. Kijiridi kanya go ’beeydam go gisi « kanyaboreti go Jesu Kris key » (Kbt. 1:1). Kijiridi Ebanjil pina lay, maktub kinye subu lay. Maktub key go ca subung ná, kijridi bé ne Gayus, ne kretinye go Jann gooliy ginane korendiy go da kire Kumno key ni go nany nenogocay lag-lagng mani (3 Jann 1). Nogo kindi go bay go e guye kolong gool kretinye kinye go ’dang ginane karandiy go da kire Kumno key ni mani lay. Guda kaang pinya ná, kanya kijire go bayndi go mayla kolong key je yí ba da Jesu bogey kinye kulendige ni kog.

17. Da 3 Jann 4 ni ná, ne me ba je eje na kulongo eywa go gumnya ga.

¹⁷ Ne me ba Jann kijiri ga (tub 3 Jann 4). Jann kijiri na só Kumno je eje na kulongo eywa. Da kur go je kijiridi maktub key go ca subung ni ná, kara je kunyge na kunjile kinye go sagle da kur ni lay, je porge kara da kongregasinyo ni lay. Ginane kolong mani ’beey pinya ná, kretinye kinye ‘jenge da kolo kindi ni’ kog. Je sóge Johba lay, ‘je nege guye na agekubu kaykinye’ lay (2 Jann 4, 6). Íre njang kege eje na kulongo eywa bé Jann lay, bé Johba kusiy lay (Koy. 27:11).

18. Ne me ba nga agengu da kolo yaa go Jann key ni ga.

¹⁸ Ne me ba nga agengu da màni ga. Íre njang je eje na kulongo eywa (1 Jann 5:3). Kusinga je egenga kur go nga senngu go Johba kusiy je egey da cadinga ning. Johba, kusiy je egey kur go je goolnga nga je írngu esi da kanya gise kur kinye go duninya kaang koro ni lay, nga je tobngu kolo kinding lay (Koy. 23:15). Dage kangnye go da dana pinya kusige je egege lay (Luk 15:10). Danga pinya, nga ’balngu go néngu kulongo eywa kur go nga je goolngu ’bangnyadinga kinye je írge njang da gileti kinye ni lay, da kanya gise kur kinye ni layng (2 Tes. 1:4). Kur go dojo go Harmadegon kay ’de ná, kusinga je égenga kolo nga írngu njang bé Johba da duninya go ne Seydan ba di carong ni.

19. Ne kulongo eywa go naa ba Rachel je hab da kur go kunjile kolo kinding kara ga (gula poto lay).

¹⁹ Kunjile kolo kinding kara ná, je eje na béngangu kulongo eywa. Rachel, timdinga do jen da République domincaine, yaadu na gile kara Kumno kanga ná, ne kosungotege go gumnya. Kur go je kirbidu da karando go da kire Kumno key ning ná, se yaadu na : « Kur go ng je gool kara go ng je kunjili na indige kanya je gilge nenogoca kege bé Johba lay, je boyge kirbe kege na koli ped da cay ni lay, je genge kanyane kege kolo aanye na kindiy lay ná, kusing je egeng nogo goo ’dé. Kulongo eywa kolong del kusu pore konong lay, kanya ped go ng ne kolo kunjilege na kanyang lay. »

AGANGANGU KANYA KÚRA DA KOLO KAGE KINYE ’DUDUDIGE NI

20. Ne me ba boynga tum na Monyosu lay, Dabid lay, Jann lay ga.

²⁰ Mabana Monyosu lay, Dabid lay, Jann lay, na jenge da kur poliy kinye go teng-teng ni lay, kanyane kage na teng-teng ’beey pinya ná, nga nangu na kanya neny go boynga tum na indige. Ginane kege mani ná, nga je tabngu Kumno lay. Ginane kege mani ná, nga je olngu Johba lay, nga je boyngu kirbe kanga da cay ni lay, nga je hamngu oje key lay. Kayey ná, ginane kege mani, nga senngu nee kúra go Johba ter kubu da kara go je sóygeng cadige ni lay.

21. Ne kubtere kinye go kange ba je mboob dage go je nege guye na gile kinye go kara mayla go írge njang ginane Monyosu lay, Dabid lay, Jann lay kege maning ga.

²¹ ’Dinglangangu kolo kinye ’dududige go kara maylang kolong kege : sóngangu agekubu kinye go Johba key. Mabana nga nangu mani ná, nga je anengu dele ca da kanya ped go nga je néngung ni. Nga je jenengu kargadinga yome, nogo kindi nga je jenengu na kindinga gag girmiling (Kya. 30:20). Nga je néngu na kulongo eywa go aanye Bádinga go jen da tele dana go da nenogoca key ni ná, je poyenga berge kanga na kire kong go ’beeydam go nga kirbingu da màni ’déng (Epe. 3:20).