Kanya kinye go nga agengu da kolo yaa go ’dudu go Jakob yaa bé karandiy ni (jay go 1)

1-2. Kur go Jakob mira go ma ná, nedi ne me ga lay, ne kolo me lay ga (gula poto go da gejero ni lay).

’BAL ginane ’digle 17 mani go Jakob, bay go tabe Johba na íre njang, odi ’de Kana sí e jen da Ejipte na kara kay (Age. 47:28). Da ’digle kinye kolong ni ped ná, habdi kulongo eywa neny bekolo kin hab korendiy Josep lay, famille key dawge tum lay. Alla keleng kaan ná, se sendi go nany je maa mira ale. Ne mani ba, se daw karandiy kolo yaa bége kolo (Age. 49:28).

² Da kur poliy kolong ni, cub ’bey go kurmbalo go da tugu kulondo ni maa ná, je daw famille key kolo yaa bége kanya go nége (Isa. 38:1). Da ne màni ba, je deredi korendiy kong go je gogle ’bangnyay kinye lay.

3. Da Ageto 49:​1, 2 ni ná, ne kolo me ba kolo yaa go Jakob key go da kuyo key go tumadu ning, na kawriy neny ga.

³ (Tub Ageto 49:​1, 2.) Alla, dawe ca go da famille ni go Jakob tob go néng kolong ná, je jene teng. Bekolo Jakob ne bay go ’dode kolo lay, da dawe cang kolong ni lay ná, Johba bey tuno key. Ne mani ba, yaadi na kolo kanya kinye go je anege da karandiy lay, na minyndige kinye cadige ni da kurweley go wayang ni. Kolo yaa go Jakob key go da kuyo key go tumadu ning ná, wey ne kolo ’dode.

4. Ne me ba nga goolengu da kunjile kaang ni ga (gula encadré go « Famille go Jakob key » lay).

⁴ Da kunjile kaang ni ná, nga je yaangu kolo kanya go Jakob yaa bé karandiy go poring : Ruben lay, Simnyo lay, Lebi lay, Juda lay. Da kunjile go ’dang ni ná, nga je yaangu kolo kanya go yaadi bé karandiy kangnye go jurgung. Ginanogo nga je goolengu mani ná, kolo ’dode go Jakob keyng gisi ne karandiy cadige tew ’dé, alla gisi minyndige kinye go je weyege ne tugu do Isirayel cadige lay. Nga je goolengu kanya kaale kangnye go gisi tugung tolong go gil go kolo ’dode go Jakob key kibiy an ’bal ’dab. Nga je agengu kanya kúra da kunjileng kaang ni go je ojenga go nga aanyengu na Bádinga go jen da tele dana, Johba kindiy lay.

RUBEN

5. Ne bariya go kongo ba Ruben je mboob go bay na béy ga.

⁵ Jakob yaa kolo go ca tumo bé ne Ruben. Yaadi béy na : « Gi ne korening go ca tumo » (Age. 49:3). Kolo Ruben ne Jakob korendiy go ca tumong ba, dam ’dé je mboobdi go nage béy kanya kire go báy key nenye dele. Je mboobdi go ge séy ne kurmbalo go da famille ni lay, nany ’de bé to miny kaykinye lay.

6. Ne kolo me ba Ruben hab agekubu go kormo go gumnya key ’dé ga (Ageto 49:​3, 4).

⁶ Ruben hab agekubu go gisi kormo go gumnya keyng ’dé (1 Kkk. 5:1). Ne kolo me ga. Bekolo da ’digle kinye go kaale ni ná, weldi na báy tamay tong do kondo na Bila. Bila ne tormojenetumo do Rasel do ne Jakob tamay go tobdu neny koro (Age. 35:​19, 22). Ruben ne Lea do ne Jakob tamayng korondo. Manina, ’dedi ne kanyakoliy go gisi siikusiy ba del cay ga. ’Dewgere wel na Bila ne kolo nare na báy Jakob kire go tobedu na dele yéy ga. Na ne mani ’beey pinya ná, kanya go neding aany Johba dage na báy kindige ’dé (tub Ageto 49:​3, 4).

7. Nogo naa ba kolo go Jakob yaa gisi Ruben cayng ná, kibiy an ’bal ’dab ga (gula encadré go « Kolo ’dode go Jakob ’dodi cub ’bey go maa » lay).

⁷ Jakob yaa bé Ruben na : « Gi né nogo gumnya dele ’dé. » Nogo naa ba kolo kaang kibiy an ’bal ’dab ga. Ginanogo nga senngung mani ná, Ruben minyndiy pina pinya wey kurmbalo ’dé lay, wey bay go wale kanya kubaro ’dé ’dewgere, bay go ’dode kolo ’dé mani tum lay. Jakob many go korendiy na ne Ruben ’déng ’dé lay, to miny go Ruben key wey ne tugu do da Isirayel lay (Jes. 12:6). Ruben gil nabra kinye go kúra da kur poliy kangnye ni lay, kin baadi da misew ni ’dé ale lay (Age. 37:​20-22 ; 42:37).

8. Ne me ba nga agengu da kanyane go Ruben key ni ga.

⁸ Kunjilingangu ne me ga. Nga porengu kusinga go waye dojo na kirbe kinye go sinya lay, nga néngu na oome kusu sig lay, nga jibengu kanyane go misew sé yome lay. Mabana nga tobngu go baa da isinya ni ná, aganga kur poliy kanga go nga kirbengu na da kanya go kanyane kanga je éje na da Johba cay ni lay, da famille kanga cadige ni lay, da kara go ’dang cadige ni lay. ’Danga kulendinga bura go « kanya go bayndi kising ba je wale cay lay » (Gal. 6:7). Kanya go an da Ruben cay ning ná, gil béngangu go Johba nogo kirbekoliy. Mabana je dandinga da kanya go isinya kanga je eje na bénga ni ’dé ’beey pinya ná, je terdi kubu da kusu pore kanga go ne kanya kúrang ni.

SIMNYO DAGE NA LEBI

9. Ne kolo me ba Jakob yaa bé Simnyo dage na Lebi go nany tob na indige da kanyane kege ni ’dé ga (Ageto 49:​5-7).

⁹ (Tub Ageto 49:​5-7.) Ping ’bedeng, Jakob se yaa kolo bé Simnyo dage na Lebi. Yaadi bége go nany tob na indige da kanyane kege ni ’dé. Da ’digle kinye go kaale ni ná, bayndi kong go Kana kondiy na Sisem oom terendiy Dina wel na undo. Karandiy ped kulendige teny, alla kulongose go Simnyo dage Lebi kege del ca, ne mani ba bádige Jakob tob na indige ’dé. Boyge tubra bé kara go daage da tugu do Sisem ni go nage je jene na jalwalom na indige. Alla da kirbe kege ni ná, ne mani ’dé dug-dug. Ayge bége luma go mabana tobgeng ná, nage walwe bége banya cub ajum ’bey. Karang pinya se tobge na indige da màni lay. Alla kulongose kegeng e kindiy tumoni kog, ne mani ba Simnyo dage na Lebi yimge sibi ’dosunyo kage kinye se ege toobge da tugung ni na wese ba se ‘tigrige kara go daage da màning’ (Age. 34:​25-29).

10. Nogo naa ba kub wale go Jakob jee bé Simnyo dage na Lebi an ’bal ’dab ga (gula ankadre go « Kolo ’dode go Jakob ’dodi cub ’bey go maa » lay).

¹⁰ Kanyane go ’boglogo go Jakob karandiy go so kolong kege ná, teny kulendiy cag-cag. Jee kub wale da cadige ni go na je pasinege wag-wag da tugu do Isirayel ni. Kur go kara go Isirayel toobge da tugu do ge boy na bége tubrang ni ná, del ’digle 200 kargani ’bey ba kub waleng kolong kibiy an ’bal ’dab ’bey. Kanya kire go to miny go Simnyo key go ne tugu kinyeng ná, je pasinege da lew go to miny go Juda key ni lay, to miny go Lebi key go ne tugu gomnye kinye go 48 ná, je pasinege da kusunyo go Isirayel ni na koli ped lay (Jes. 19:1 ; Jes. 21:41).

11. To miny go Simnyo dage na Lebi kege ná, nege ne me go kúra ga.

¹¹ Simnyo dage na Lebi, minyndige kinye ndajige kayane kege go sinyang kolong ’dé. To miny go Lebi key ná, gedige tabe Kumno go aywa ndan na íre njang. Kur go Monyosu e go aanyeje agekubu go Johba key da arma go Sinay cay ni ná, karma Isirayel na tomedige se telge kila go ne kulba korondo. Alla to miny go Lebi key ír da Monyosu kargay ni lay, ojiy go tesiwi na kilang kolong boy caani lay (Ode. 32:​26-29). Ne mani ba Johba se ay kibiy go nany je bé guye go na kawriy neny to miny go Lebi key (Ode. 40:​12-15 ; Tib. 3:​11, 12). Kargani key, kur go je boyge dojo da Kusunyo go ge boy na bége tubrang ni ná, to miny go Simnyo key oji to miny go Juda key wayge na dojong ginanogo Johba ay na kibiy bégeng mani (Baw. 1:​3, 17).

12. Ne kanya kúra kinye go kange ba, nga habngu da kanyane go Simnyo dage na Lebi kege ni ga.

¹² Kunjilingangu ne me ga. ’Daa nanga kanya na kulongose ’dé dug-dug. Mabana ge ne kanya go na kirey ’dé na nojum ’dewgere, na ne digi kusum ná, kulom je tenye (Kir. 4:4). Alla sina gaw go Johba je tobe kolo yaa kom lay, na kanyane kom go na kulongoseng ’dé dug-dug (Jak 1:20). Mabana bayndi go ne na unum kanya go na kirey ’déng, na je tab Johba ’dewgere, na je tabiy ’dé pinya ná, na kanya na agekubu kinye go Bible koro kog. Gi je bore digi kusum lay, na kara go ’dang lay, da kanya go sinya go kulongose je éje nang ni (Rom 12:​17, 19 ; 1 Piy. 3:9). Ping ’bedeng, mabana karum kinye na je nege kanya kinye go aany Johba kindiy ’dé ’beey pinya ná, gi ndaje kanyane kegeng gbaga ’dé. ’Daa kurbu go nagi aany Johba kindiy ’déng ’dé. Sina gaw go je teredi kubu da kusu pore kom go jene ne na kanya kúra lay, e na kunum tumo ning kogng lay.

JUDA

13. Ne kolo me ba Juda sonduro ney kur go báy tob go yaa béy kolong ga.

¹³ Jakob se yaa kolo bé Juda. Kur go Juda ’dengli kolo go báy yaa bé ’bangnyay kinye go gomnyeng ná, dam ’dé sonduro ney. Bekolo day pinya ná, nedi isinya kinye go gomnye lay. Ojidi ’bangnyay kinye kur go je turge tugu do Sisem (Age. 34:27). Dage na ’bangnyay kinye kilge Josep caani lay, large bádige nogo yaage béy na ’bendigeng na ma (Age. 37:​31-33). Kargani key, weldi na malgay Tamar, kirbidi na ne tama do gawlang (Age. 38:​15-18).

14. Ne kanya kúra go kange ba Juda ne ga (Ageto 49:​8, 9).

¹⁴ Alla na kire go tuno go Kumno key ná, Jakob caa Juda lay, yaa kolo kinye go kúra gisi cay lay (tub Ageto 49:​8, 9). Juda kirbi báy go mayla aleng koliy neny. Kirbidi ’bendige go manyo, Benjame, koliy neny lay (Age. 44:​18, 30-34).

15. Puyaje kire kinye kab go kolo ’dode go gisi Juda cayng kibiy an na ’bal ’dabng.

¹⁵ Jakob yaa na Juda na je dee ’bangnyay kinye cadige. Alla ’digle kaal neny cub ’bey ba, kolo ’dode kolong kibiy an ’bal ’dab ’bey. ’Digle 200 kargani key ’bey ba, to miny go Juda key ayto je gogli Isirayel kinye. Kur go angeje da guya ni, daage da bagay duroy ni ná, ne to miny go Juda key ba baa da Isirayel kinye timedige kolo ége na da Kusunyo go Kumno boy na bége tubrang ni (Tib. 10:14). ’Digle tome kargani key ná, ne to miny go Juda key ba e baa dojo go ca tumo na kara go Kana (Baw. 1:​1, 2). Dabid go ne Juda miny kong, day ba ne kurmbalo go ca tumo da karmbele kinye go da to miny go Juda key ning durodige ni. Alla kolo ’dode go gisi Juda cayng kibiy an ’bal ’dab na kire kinye go ’dang ’bedeng.

16. Nogo naa ba kolo ’dode go da Ageto 49:10 ning, kibiy an ’bal ’dab ga (gula encadré go « Kolo ’dode go Jakob ’dodi cub ’bey go maa » lay).

¹⁶ Jakob yaa na bayndi go je dee kara induwe cadige go gag girmiling ngong ná, je seje da ne to miny go Juda key ni (tub Ageto 49:10 lay, not). Bayndi kolong, Jakob tegiy na Shilo, ne Jesu Kris. Anje kong yaa kolo gisi Jesu cay na : « Kumno Johba je séy da jangla kurmbalo go minyndiy Dabid key ni » (Luk 1:​32, 33). Ping ’bedeng, ge tey Jesu na : « Milang go da to miny go Juda key ni » (Kbt. 5:5).

17. Nogo naa ba nga ’balngu go ndaje Johba gisi kirbe go nga nangu na da kara go ’dang cadige ning ga.

¹⁷ Kunjilingangu ne me ga. Mabana Juda na ne isinya kinye go gomnye ’beey pinya ná, Johba ter kubu da cay ni. Manina, Juda ’bangnyay kinye tonge kusige kolo na, ne me go kúra ba Johba gool da kusiy ni ga. Mabana jen nogo naa ’beey pinya ná, gooldi kanya go kúra da kusiy ni ba, se ter na kubu da cay ni. Nogo naa ba nga ndajengu Kumno ga. Kur go ge ay guye go na kawriy boy da ’bendinga go kretinye kabiy ni ná, da tey go sé ning dam ’dé nga je séngu kindinga da ne godile kaykinye ni. Alla ’daanga kulendinga bura go nabra kaykinye na kawdige da Johba kindiy ni, day go je ham ne kanya go kúra ba da kara kay kusige ning. Ne mani ba, puranga kusinga go nga ndajenguy.

18. Ne kolo me ba nga agengu cadinga mgbang ga.

¹⁸ Ne me ’bedeng ba nga agengu da kanyane go Juda key ni ga. Nogo nga agengu cadinga mgbang. Johba je ’de tubra kaykinye kibdige je an ’bal ’dab jumar, alla je nedi ginanogo nga tobngu ’dewgere, na ne kur poliy go nga tobngung mani ’dé. ’Bal ’digle tome mani ná, ne to miny go Juda key ba gogli Isirayel kinye ’dé. Alla ojige kara go Johba terge go goglege kara kayng na íre njang, ginane Monyosu, go ne Lebi minyndiy lay, Jesuwe, go ne Eprayim minyndiy ’dewgere, kurmbalo Sawul, go ne Benjame minyndiyng mani. Danga pinya ná, ujanga kara go Johba terge kolo goglengageng lay (Heb. 6:12).

19. Kanya go nga goolngu gisi kolo ’dode go Jakob keyng ná, kunjilingangu ne me ga.

¹⁹ Kanya go nga goolngu gisi kolo ’dode go Jakob keyng ná, kunjilingangu ne me ga. Kunjilingangu go « bayndi induwa je gool ne kanya go kindiy ni kuwani, alla Kumno je gool ne bayndi mugluy » (1 Sam. 16:7). Johba je ay cay mgbang lay, je kirbi kara koldige lay. Je sil kindiy da kanyane go sinya ni ’dé, alla je mboob aywa ndan da kara go je tabiygeng kusige ni ’dé. ’Baldi go tere kubu da kara go nege isinya kinye go gomnye da kurweley go kaale ni, alla terge to isinya kege lay, ayge to je nege kanya go kúra layng cadige ni. Da kunjile go ’dang ni ná, nga je goolengu kanya go Jakob yaa bé karandiy go jurgu go ging.