Gí ɓal gó boge kirbe kom da kayã kiyẽ gó gí sen tedige nee ɗé ni

1-2. 1) Kur poliy kaŋga kaŋ lay, ná day gó Jup kiyẽ kege gó kinge cadige da Jurusalem lay ná, ne me ba e boy tum da durodige ni ga. 2) Ne gileti kiyẽ gó kaŋge ba Jup kiyẽ jibge ná cadige ga (gula aŋkadre « Kayã kiỹe gó kaalge da kurweley gó Aje lay, Jakari lay, Esdra lay, kege ni »).

JE EJE bigi gó gí je sol gisi kurweley gó wayãŋ ga. Dam ɗé ná, ge tegi da guye kom ni lay, gí je ton kusum kolo na nogo naa ba gí ase kara gó da tugu kom kulondo ni lay ga. Ɗewgere dam ɗé gí je sol gisi lapiya gó kara gó da tugu kom kulondo ni bekolo tugu gó gí jen da maniŋ kolo mani, ɗewgere ge je ne ná indiŋga õ, ɗewgere ge je gagi ná indiŋga kolo gisi ále kaŋga gó jee. Na ne mániŋ, kunjileŋ kaŋ je yé ba da Kulom ni neyẽ. Je derdi téy na, nogo naa ba Johba oji Jup kiyẽ gó da kurweley gó kaale ni kur gó jibge cadige ná kolo kiyẽ gó ginane kaŋ máni lay ga.

² Jup kiyẽ gó ge wege da Babilon ná, ege tiyã súbu gó sé gó jen esi kolo kanoge ná jene kege gó kúraŋ koloŋ sé lay, kinege cadige da tugu dó dage kaŋyẽ da durodige ni sengedu nee ɗéŋ lay. Kur gó ejege ɗe ná, jibge cadige ná gileti kiyẽ : moglo bége gó sége kindige da kara gó tugu kege kulondo cadige ni ɗé lay, tugu kiyẽ gó da jadige ni je gagige ná indige kolo lay, kolo baa da Tugu dó perse gó di tugu kegeŋ caro lay. Ginane koloŋ máni ba, esi bé kara kaŋyẽ gó sege ne guye gó gare Kúl gó Johba keyŋ ba tumo. Ne day koloŋ máni ba, ná ɗigle gó 520 cub ɓey ba kurweley kaŋga kaŋ ná, Johba ay guye boy da Aje dage ná Jakari kara ɗode kolo key kabdige ni kolo ojege Jup kiyẽ gó kine haabege kusu hamle kege (Aje 1:1; Ja. 1:1). Ginanogo ŋga je gooleŋgu mániŋ ná, kara ɗode kolo kiyẽŋ koloŋ yíge ba da kulendige ni. Alla, kargani key ɓal ginane ɗigle 50 máni ná, kusige se kin ma gbol ɓedeŋ. Esdra bayndi gó kine kijire Agekubu, seje Babilon eje da Jurusalem kolo yé ba da kulendige ni gó na súge ne tabe Kumno gó kindiŋ ba tumo (Esd. 7:1, 6).

3. Ne kolo tone kiyẽ gó kaŋge ba ŋga je jeeŋgu kolo da mani ga (Kolo yóro 22:19).

³ Ginanogo kolo kiyẽ gó Aje dage ná Jakari ɗodigeŋ, oji kara Kumno kay gó da kurweley gó kaale ni gó boyge ná kirbe kege da Johba cay ni kog kur gó ge je gagi ná indige kolo ná, ɓalge gó ojeŋga gó ŋga bogeŋgu ná kirbe kaŋga da cay ni kog, kur gó ŋga je jibŋgu cadiŋga ná gileti kiyẽ lay (tub Kolo yóro 22:19). Da kunjileŋ kaŋ ni ná, ŋga je gooleŋgu kolo Kumno key gó Aje dage ná Jakari yaage bé Jup kiyẽ lay, ná kayã ndaje gó Esdra key lay. Kunjileŋ kaŋ je ojeŋga gó ŋga je jeeŋgu ná kolo da kolo tone kiyẽŋ kaŋ ni : Jup kiyẽ gó segeje da kur usire niŋ ná, gileti kiyẽŋ ne guye cadige ni nogo naa ga. Ne kolo me ba ne tobe gó Kumno key ná, ne kayã gó ŋga séŋgu tumo da kur poliy gó esuwa ni ga. Da gileti kiyẽ ni ná, nogo naa ba ŋga germeŋgu kirbe kaŋga gó ŋga boyŋgu da Johba cay niŋ téy ga.

GILETI KIYẼŊ EJE NÁ BÉGE KUSU MA GBOL

4-5. Dam ɗé ná, ne me ba eje ná kusu ma gbol bé Jup kiyẽ gó kine garege kúl gó Kumno keyŋ ga.

⁴ Kur gó Jup kiyẽ segeje da kur usire ni ejege Jurusalem ɗe ná, náge ná guye gó ne nẽy. Sege cab garge kur gó wale kayã kubaro gó Johba key lay, jeege Kúl key téy lay (Esdra 3:1-3, 10). Alla kusu lerwa kege gó tumoŋ ná, se jal. Ne kolo me ga. Bekolo je gaarege ne Kúl gó Kumno key ganaŋ ɗé, alla je gaarege Kúl kege lay, yagege lay, asege kara gó tugu kege kulondo ni lay (Esdra 2:68, 70). Piŋɓedeŋ, je jibege cadige ná gage kolo gó jawdige kiyẽ kege, gó tobge gó na bayãge guye gó gare Kúl gó Kumno keyŋ (Esdra 4:1-5).

⁵ Jup kiyẽ gó segeje da kur usire niŋ moglo bége gó habege kayã kiyẽ gó je ege tiyãdigeŋ ɗé. Sinaŋgaŋgu gó keleŋ kaŋ ná, ne Tugu dó perse ba di tugu kege caro lay, hadege ná kur poliy gó gen koloŋ lay. Kur gó kurmbalo Sirus gó Perse ma ná ɗigle gó 530 cub ɓey ba kurweley kaŋga kaŋ ná, bayndi gó ãy gilay, Kambis, baa tugu dó Ejipte dojo. Kur gó je ege Ejipte ná, asigar kay tonge Jup kiyẽ kayãlee lay, kama lay, kur wele lay, ne kayã gó eje ná bége gileti kiyẽ ɓedeŋ. Kur gó Dariyus gó ca tumo ayto je di tugu ná, kara di ná indiy kubu. Ginane koloŋ máni ba, Jup kiyẽ ná tómedige jenge ná sole lay, je tonge kusige kolo na nogo naa ba nage ase kara gó da tugu kege kulondo ni lay ga. Ne kolo gileti kiyẽŋ koloŋ ped ba, kara kaŋyẽ kirbige gó na ne kur poliy gó kúra gó nage kine gare Kúl gó Johba keyŋ ɗé (Aje 1:2).

6. 1) Ne gileti kiyẽ gó kaŋge ba Jup kiyẽ jibge ná cadige ɓedeŋ ga. 2) Da Jakari 4:6, 7 ni ná, Johba yaa bé Jup kiyẽ na me ga.

⁶ (Tub Jakari 4:6, 7). Jup kiyẽŋ ne kayã ba wõnoge ganaŋ ɗé lay, jenge da ne kur poliy gó esuwa ni ganaŋ ɗé lay, alla ge je ne ná indige õ lay. Da ɗigle gó 522 cub ɓey ba kurweley kaŋga kaŋ ni ná, jawdige kiyẽ nargege kire gó kine garege Kúl gó Kumno key. Alla Jakari yaa bége na, Johba ná esuwa key gó meŋleŋ je teyẽ kayã gaŋle kur kiyẽ ped gó da timedige niŋ caani. Da ɗigle gó 520 cub ɓey ba kurweley kaŋga kaŋ ni ná, kurmbalo Dariyus ay kibiy gó na kun garage Kúlŋ lay, bege kayã kiyẽ gó je ege tiyãdigeŋ lay, habge oje gó detugu teyŋ koro máni tum lay (Esdra 6:1, 6-10).

7. Kur gó Jup kiyẽ gó segeje da kur usire niŋ síge ne tobe gó Kumno key ba tumo ná, ne kubtere gó kaŋge ba habge ga.

⁷ Ná kire gó Aje dage ná Jakari kege ná, Johba boy tubra bé kara kay gó nãy je ojege mabana súge ne guye gó gare Kúl keyŋ ba tumo (Aje 1:8, 13, 14; Ja. 1:3, 16). Kara ɗode kolo Kumno kay koloŋ yíge ba da Jup kiyẽŋ kulendige ni ba ná ɗigle gó 520 cub ɓey ba kurweley kaŋga kaŋ ná, ayge to ná guyeŋ lay, ɓal ɗigle bay ɗé lay, ba se kayge ná guye gó gare Kúl gó Kumno keyŋ lay. Mabana jibge cadige ná gileti kiyẽ ɓeey piyã ná, síge ne guye gó Johba key ba tumo, ne day koloŋ máni ba Johba bege ne kayã kiyẽ gó je ege tiyãdigeŋ ganaŋ ɗé, alla ojige gó jenge mira ná indiy máni tum lay. Eje ná bége ne me ga. Ɓalge gó tabege Kumno kege ná Kuloŋgo eywa (Esdra 6:14-16, 22).

SÚ NE TOBE GÓ KUMNO KEY BA TUMO

8. Nogo naa ba kolo gó da Aje 2:4 niŋ ná, ɓal gó ojeŋga gó ŋga séŋgu ne tobe gó Kumno key ba tumo kog ga (gula not lay).

⁸ Bekolo teyẽ dó tuŋyãŋ gije mira ba, ná kawriy gó ŋga sóŋgu agekubu gó jee ále gó ge ay boy da kabdiŋgaŋgu niŋ (Mark 13:10). Dam ɗé ná, ŋga goolŋgu gó esi gó sé ne ále gó jeeŋ ba tumo kur gó lali na ɗoji ná indiŋga, ɗewgere ge je gagi ná indiŋga kolo gisi ále kaŋga gó jee. Ne me ba ojeŋga gó ŋga séŋgu ná ne Detugu dó Kumno tey ba tumo da jene kaŋga ni ga. Ŋga seneŋgu gó « Johba gó esuwa dele mbaj-mbajb » ná indiŋgaŋgu. Je ojeŋgaŋgu mabana ŋga síŋgu ne detugu tey ba tumoŋ. Ŋga ɓalŋgu gó sondire isaŋ pina ɗé (tub Aje 2:4).

9-10. Nogo naa ba kara gó ãyge kusige senge gó kolo yaa gó Jesu key gó da Matiyo 6:33 niŋ ná, ne kolo gó kindi ga.

⁹ Yaaŋgaŋgu kolo gó Oleg dage ná Irinac kege, kara gó ãyge kusige gó ne piyoniye kiyẽ. Kur gó se ege jenge da tugu dó ɗaŋ ni kolo oje kongregasiyõ ná, kayã habe kege se wileŋ kabdige ni kolo da tuguŋ toloŋ ni ná, lali ɗoji da mani. Da ɗigle pina ni ná, habge guye gó kindi ɗé, alla goolge gó Johba je ojige ná nenogoca lay, je habge oje gó ɓaŋyãdige kiyẽ kege lay. Ne me ba ojige da gileti kiyẽŋ koloŋ ni ga. Oleg, gó tumo ná, kusiy egey ɗéŋ yaa na : « Kur gó ni ne guye gó jee ále nẽy ná, je ojini gó ni je sí ná kindini da kayã gó ná kawriy del da jene kini ni. » Kur gó Oleg dage ná Irina je hamge guye kog ɓeey piyã ná, narge kire da kur gó jee ále ni ɗé.

¹⁰ Wele koŋ pina, segeje da kur gó jee ále ni ná, ge yaa bége na bugadige koŋ seje kilometre 160 eje ná bége kayãlee galmbo so. Oleg yaa na : « Wele koloŋ, ni se sen gó kindi ná, Johba lay, ná kongregasiyõ lay, je kirbige koldini. Ni sen gó : Mabana kur na esi ɓeey piyã ná, Johba je girbi kara kay ɗé dug-dug » (Mat. 6:33).

11. Mabana ŋga síŋgu ne tobe gó Kumno key ba tumo ná, ne me ba ŋga seneŋgu nee kúra ga.

¹¹ Johba tob gó na ŋga súŋgu ne guye gó weye kara ne karma kunjile gó Jesu key ba tumo, bekolo je bor kara geyli. Ginanogo ŋga goolŋguje da paragrap gó 7 ni máni ná, Aje yí ba da kara Johba kay kulendige ni gó na kun nage guye kege gó ná kindiy teŋ, sí ginanogo je kin jeege Kúl gó Kumno key téy gó ɗaŋ máni. Johba yaa bége na mabana nage ginane koloŋ máni ná, nãy je ‘teere kubu cadige ni’ (Aje 2:18, 19). Mabana ŋga síŋgu ne guye gó Johba ay boy da kabdiŋgaŋgu niŋ ba tumo da jene kaŋga ni ná, ŋga seneŋgu nee kúra gó je teeredi kubu cadiŋga ni lay.

NOGO NAA BA GÍ GERME KIRBE KOM GÓ GÍ BOY DA JOHBA CAY NIŊ TÉY GA

12. Ne kolo me ba Esdra ná kara gó segeje da kur usire niŋ ná, ege tiyã súbu gó sé gó jen esi ga.

¹² Ná ɗigle gó 468 cub ɓey ba kurweley kaŋga kaŋ ná, Esdra dage ná jup kaŋyẽ segeje Babilon je ege Jurusalem. Tobge súbu gó sé gó esi ba eege ná kuryo koloŋ. Kire kiyẽŋ kúrage ɗé lay, je kejigeje kayãnoju gó gé begeje kolo garege ná Kúl gó Kumno keyŋ : lór lay, lali lay, ná neyẽdige. Koye kiyẽ je mbobge kire ni lay (Esd. 7:12-16; 8:31). Piŋɓedeŋ, se senge gó Jurusalem piyã tugro kúra ɗé. Kara nẽy mani ɗé lay, burgu koro kúra ɗé lay, kuma koro kibiy piyã e tiyã gó magle lay. Nogo naa ba kayãne gó Esdra key ojeŋga gó ŋga germeŋgu ná kirbe kaŋga gó ŋga boyŋgu da Johba cay niŋ téy ga.

13. Ne me ba germi kirbe Esdra key gó boy da Johba cay niŋ téy ga (gula not lay).

¹³ Esdra gool Johba oji kara kay da kayã gise kur ni. Da ɗigle kiyẽ gó kaale ni, ná ɗigle gó 484 cub ɓey ba kurweley kaŋga kaŋ, kur gó Esdra jen da Babilon ná, kurmbalo Asuyerus se sí agekubu gó nage tiyã jup kiyẽ gó da Tugu dó perse ni (Est. 3:7, 13-15). Esdra dage ná jup kaŋyẽ daage da kur gó esuwa ni. Kur gó ɗeŋlige agekubu koloŋ ná, Jup kiyẽ gó « da lew kiyẽ gó perse ni ped » nege tirtiyã lay, ayge aysam lay, je olge Johba gó na ujage máni tum lay (Est. 4:3). Kurbu má, ne kirbe gó naa ba Esdra dage ná Jup kiyẽ náge ná kur gó agekubuŋ se kin wey sí jawdige kiyẽŋ cadige ni ga (Est. 9:1, 2). Kayã gó an da Esdra cay ni da kurweley koloŋ ni ná, magliy gó age ná cay mgbaŋ da kayã gise kur kiyẽ gó da kurweley gó wayãŋ ni lay, germi kirbe key gó boy da esuwa gó Johba key gó bore kara kay geyle layd.

14. Kayã kúra gó Johba ne bé timdiŋga toŋ kur gó daadu da gileti niŋ ná, kunjilidu ne me ga.

¹⁴ Kur gó ŋga da gileti ni ba Johba je sí kindiy cadiŋga ni ná, je germi kirbe kaŋga gó ŋga boyŋgu da cay niŋ téy. Gulaŋgaŋgu kayã gó an da Anastassia, gó jen da Erop gó da kire Kumno téy caro ni. Bãy guye koro gó ne kolo tob gó yé kusuro da politik ni ɗé. Yaadu na : « Ne ca tumo da jene konoŋ ni gó ŋ jen base lali. » Kin yaadu na : « Ŋ yaa kolo konoŋ bé Johba lay, ŋ gool gó sí kindiy caniŋ ni lay. Mabana wele pina naŋ kin hab guye ɗé ɓeey piyã ná, ŋ je nee sonduro ɗé. Mabana Baniŋ gó jen tele dana na je sí kindiy caniŋ ni gudaŋ ná, je sédi kindiy caniŋ ni wayãŋ lay. »

15. Ne me ba oji Esdra gó boy ná kirbe key da Johba cay ni kog ga (Esdra 7:27, 28).

¹⁵ Esdra sen gó Johba sí kabiy da cay ni. Kur gó Esdra je kirbi da oje gó Johba je eje ná béy ni jumar ná, je boydi kirbe key da cay ni kog. Yaadi na : « Johba Kumno konoŋ sí kabiy da caniŋ ni » (tub Esdra 7:27, 28). Nedi guye ná kolo koloŋ ca bay da maktub key ni (Esdra 7:6, 9; 8:18, 22, 31).

16. Da ne kur poliy kiyẽ gó kaŋge ni máni ba ŋga je gooleŋgu gó Johba je ojiŋga ga (gula poto lay).

¹⁶ Kur gó ŋga je jibŋgu cadiŋga ná gileti ná, Johba je ojeŋga. Kur gó ŋga je tonŋgu patron kaŋga gó di ɗa béŋga kurweley kab kolo ŋga eeŋgu ná da dawe ca dó tuŋyã ni, ɗewgere ŋga je toniyŋgu gó di gina béŋga tuwa kaŋga caro da kur guye ni, kolo ŋga haabeŋgu ná kur poliy gó e ná da dawe ca kiyẽ ni ped ná, ŋga je ɗeŋgu kur poliy bé Johba gó di ujaŋga. Kusiŋga je eegeŋgaŋgu da kayã gó ŋga neŋgu koloŋ ni. Kirbe kaŋga gó ŋga boyŋgu da Johba cay niŋ téy je jeene ese.

17. Nogo naa ba Esdra je gil jee ca kusuyõ key da kur poliy gó esuwa ni ga (gula poto gó da gejero ni).

¹⁷ Ná jee ca kusuyõ, Esdra je ham oje gó Johba key. Kur gó guye key del cay ná, ná jee ca kusuyõ Esdra je ol Johba (Esdra 8:21-23; 9:3-5). Kayãne key gó kúraŋ koloŋ, je jib kárandiy tedige gó je ojiyge lay, je ndajige súbu key gó sé lay (Esdra 10:1-4). Kur gó sole gó gisi kayã gó ŋga je eŋgu tiyãy, ɗewgere sole gisi lapiya gó kara gó da tugu kaŋga kulondo ni na del cadiŋgaŋ ná, ná súbu gó sé yaaŋgaŋgu koliy bé Johba da ole ni.

18. Ne me ba je ojeŋga gó ŋga bogeŋgu ná kirbe kaŋga da Johba cay ni kog ga.

¹⁸ Ná jee ca kusuyõ, mabana ŋga hamŋgu oje gó Johba key lay, na ŋga tobŋgu oje gó ɓaŋyãdiŋga kiyẽ gó kretiyẽ kege lay ná, kirbe kaŋga gó ŋga boyŋgu da Johba cay niŋ je baa gumyã. Erika, gó ná karma subu, daadu da tirtiyã ni kolo nojuro kiyẽ marwige, alla kirbe koro gó boydu da Johba cay niŋ jen esi. Kur poliy máni ndi ɓeey ba, Kuloŋgo koro tẽy lay, kudoro piyã se ma lay. Ne day koloŋ máni ba se yaadu na : « Gí je ɓale gó sene tumo cub nogo naa ba Johba je ojeŋgi gaŋ ɗé. Kur kaŋyẽ ná, je nedi ne máni ɓarjal. Ŋ gool gó Johba je jeeŋ da ole kanaŋ ni jumar ná kire gó bogeniŋ kiyẽ kege ná ne kolo yaa kege, ɗewgere kayã gó je nege béŋ. Mabana gí je yaa kirbe kom bé bogem kiyẽ ná, je moglo bége gó ojegige. »

BUGA KIRBE KOM DA JOHBA CAY NI GAG DA KURWELEY KAYEY NI

19-20. Ŋga kunjileŋgu ne me ba da Jup kiyẽ gó habge kire gó kine cadige da Jurusalem ɗéŋ kusige ni ga.

¹⁹ Ŋga ɓalŋgu gó kunjile kayã neyẽ da Jup kiyẽ gó habge kire gó kine cadige da Jurusalem ɗéŋ kusige ni. Dage kaŋyẽ ne ɗigledige ba ay ale, ɗewgere ne homyã ba je jogige, ɗewgere ne guye kege gó sé kindige da kara gó da tugu kulondo niŋ ba narge kire gó kine cadige da Jurusalem. Alla, ná tobe kege bege kayã ndoyẽ kiyẽ dage gó je kinge cadige da Jurusalem (Esd. 1:5, 6). Ɓal ginane ɗigle 19 kargani key ná, je guyge ná bége kayã ndoyẽ kiyẽ kog (Ja. 6:10).

²⁰ Mabana ŋga ɓalŋgu gó nee kayã ped bé Johba ɗé ɓeey piyã ná, sinaŋgaŋgu gaw gó je gooldi kusu pore kaŋga koloŋ seje da ne mugludiŋga ni. Ne me ba ɗe béŋga kire gó ŋga senŋgu ná nee kúra ga. Johba yaa bé Jakari bayndi gó ɗode kolo key gó di na balma ná lór lay, ná sula gó Jup kiyẽ gó jenge da Babilon guygeje náŋ (Ja. 6:11). « Balmaŋ » weele da Kúl gó Johba key ni kolo « ge bore ná kulendige » da kayãnoju kege kiyẽŋ koloŋ ni (Ja. 6:14, not). Sinaŋgaŋgu naa kúra gó : mabana ŋga jenŋgu da kur poliy gó esuwa ni, alla ŋga je porŋgu kusiŋga gó tabe Johba ná, day je girbe ɗé dug-dug (Heb. 6:10).

21. Ne me ba je ojeŋga gó ŋga íreŋgu ná ese da kurweley gó wayãŋ ni ga.

²¹ Da kurweley gó ɗudu ni ná, ŋga je jibeŋgu cadiŋga ná gileti kiyẽ neyẽ. Gó kindi ná, isaŋ pina piyã je geene da duniyã ni ɗé (2 Tim. 3:1, 13). Ginane koloŋ máni ped ɓeey piyã ná, ɗaŋgaŋgu sole dila cadiŋga ɗé. Ɗaŋgaŋgu Kulendiŋga bura da kolo gó Johba yaa bé kara kay gó da kur poliy gó AJe key ni : « Ŋ gi ná unduŋgu […]. Ɗa naŋgu sonduro ɗé » (Aje 2:4, 5). Mabana ŋga je porŋgu kusiŋga gó ne tobe gó Johba key ná, siŋgaŋgu naa kúra gó je geedi ná indiŋgaŋgu lay. Mabana ŋga je jibeŋgu cadiŋga ná gileti kiyẽ da kurweley wayãŋ ni, alla na ŋga jina naŋgu guye ná kolo ɗode kiyẽ gó Aje dage ná Jakari kege lay, na ŋga ndajaŋgu Esdra lay ná, ŋga je boogeŋgu kirbe kaŋga da Johba cay ni kog.