Karma, jene kuŋgu jene nogo naa ga

1. Ne kur poliy koŋgo gó esuwa ba Jowas, Osiyas lay, Josiyas jibge ná cadige ga.

KURBU MÁ : Gi wey ne kurmbalo gó kara Kumno kay kege, alla gi ne kormo gó mayõ ɓey. Nogo naa ba gi née guye ná agekubu gó ge ay boy da kam niŋ ga. Bible yaa kolo karma teŋ teŋ gó weyge ne karmbele gó Juda. Ginane Jowas key máni ná, weydi kurmbalo ná ɗigle 7, Osiyas ná ɗigle 16 lay, Josiyas ná ɗigle 8 lay. Ne guye go neyẽ ba da kabdige ni. Alla habge oje kolo anege ná dele ca da gileti kiyẽ go jibge ná cadige lay, nege kayã kúra nẽy bé Johba da jene kege ni lay.

2. Ne kolo me ba ŋga séŋgu kindiŋga da kayãne gó Jowas lay, Osiyas lay, Josiyas kege ni ga.

² Mabana ŋga ne karmbele ɗé ɓeey piyã ná, kara gó subu gó Bible yaa koldige kaŋ ɓalge gó kunjileŋgage kayã neyẽ. Nege kayã gó kúra lay, gó siyã lay. Ŋga je gooleŋgu kayãne kege kaŋyẽ lay, kayã gó ŋga ageŋgu da mani kur gó bare boge gó kúra ni lay, da jee ca kusuyõ ni lay, ndoreje mira ná Johba kog máni tum lay.

BARA NE BOGE GÓ KÚRA

3. Ne me ba gil gó Jowas hab kayã kúra da gile gó gomlo gó walwe kayã kubaro Yehoyada key ni ga.

³ Jowas ne kayã gó kúra : ndajay. Kur gó nedi ne kormo muduro ná, kurmbalo Jowas se ne kayã ná tiryõ. Kur gó bay ma ná, ne Yehoyada gó ne gomlo gó walwe kayã kubaro gó ír njaŋ bé Kumno ba gogliy. Gomlo gó walwe kayã kubaro koloŋ giliy ginane korendiy máni. Kayãne gó kúra gó Yehoyada key ba oji Jowas go ne ná kayã kúra kolo tabe ná Johba lay, magli ná tabe Kumno gó aywa ndá lay. Maglidi Kul Kumno key lay (2 Kkk. 24:1, 2, 4, 13, 14).

4. Kur go ŋga je goolŋgu agekubu Johba kay na ná kawdige ná, ne me kiyẽ gó kúra ba ŋga je habŋgu da mani ga (Kolo yóro 2:1, 10-12).

⁴ Mabana karum kiyẽ, ɗewgere kara gó ɗaŋ ba je kunjiligige gó tobe Johba lay, gó só agekubu kay lay ná, sina gaw gó je bigige ne kayã ndoje gó ná kawriy (tub Kolo yóro 2:1, 10-12). Kunjile gó gi je habŋ ná, ɓal gó née ne kunjile gó piraŋ pina ɗé. Gulaŋgaŋgu nogo naa ba timdiŋga Katia baro je ojidu gó je ne ná kayã gó kúra ga. Wayãŋ ná wayãŋ, kur gó baro je e ná undo da ekol ni ná, je gay undo kolo gisi lamaso gó wãyŋgulu. Derdu tey na : « Ne kolo gaye kiyẽ koloŋ lam ba je ojiŋ gó ŋ je ír ná esi da gileti kiyẽ ni. » Alla mabana gi gool gó gile kiyẽ gó karum je bigige ná kire gó Bible koroŋ na je nargi kire gó ne kayã gó kulom tob ná, gi née ne me ga. Ne me ba je ojegi gó gi tobe ná gile kiyẽŋ koloŋ ga. Timdiŋga toŋ kondo na Anastasia je ɗe kulondo bor gó karo kiyẽ na je yaage budu ne kolo me ba nage sí agekubu kaŋyẽ ga. Yaadu na : « Ojiŋ gó ŋ se sen ná gó je hamge ne kire gó nareŋ gó ŋ née kayã gó kuleniŋ tobŋ ɗé, alla ne kolo gó tobiŋge lay, tobge gó dandeŋ tum lay. »

5. Ne me gó kúra ba kayãne kam je eejege ná bé karum kiyẽ lay, bé Johba lay ga (Kolo yóro 22:6; 23:15, 24, 25).

⁵ Ginanogo nagi jina na guye ná gile kiyẽ gó karum je bigigeŋ ná, kusige je eegege. Go kúra del ɓedeŋ ná, Johba kusiy je egey da cam ni lay, gi je oome buga gó jene gag girmiliŋ ná indiy tum lay (tub kolo yóro 22:6; 23:15, 24, 25). Ginane koloŋ máni ná, jibe tom gó gi ndaje Jowas ɗé ga.

6. Kur gó Yehoyada ma ɗe ná, Jowas ɗeŋli ne gile kiyẽ gó kaŋge kege ga lay, eje ná bey ne teyẽ gó kaŋge lay ga (2 Kayãne kiyẽ 24:17, 18).

⁶ Jowas ne kayã kiyẽ gó kúra ɗé : aga kayã da mani. Kur gó Yehoyada ma ɗe ná, Jowas oom buga ná kara gó je nege kayã ná kirey ɗé (tub 2 Kayãne kiyẽ 24:17,18). Ɗeŋlidi ne karmbele karandige gó Juda gó tobge Johba ɗé kibdige. Base tege togyo ná, gi je yaa na kúra gó Jowas kawa ná kara gó je nege kayã gó isiyãŋ koloŋ ɗé (Koy. 1:10). Alla ɗe kayãne gó bogey kege koloŋ ne guye da cay ni. Lay kur gó kurmbay Jakari gisi gó yaa béy kolo kayãne key gó kúra ɗéŋ ná, se digriy (2 Kkk. 24:20, 21; Mat. 23:35). Ne kayãne gó koŋgo gó siyã ginane kaŋ máni ga. Jowas ayto ne kayã gó kúra, alla kayey ná, se wey ne bay gó tere Kumno lay, bay gó tigre kur lay (2 Kkk. 24:22-25). Mabana jina tiga sumay ɗiŋla Johba lay, kara kay lay ná, kayã kiyẽ je kine jenege béy gó ɗaŋ teŋ. Kunjiliŋgaŋgu ne me ga.

7. Ne kara gó naa ba gi oome buga ná indige ga.

⁷ Kunjile gó ŋga ɓalŋgu gó age da kayãne Jowas key ni ná, nogo ŋga oomeŋgu buga ná ne kara gó kayãne kege kúra lay, tobge Johba lay, tobge gó na kusiy na igay da cadige ni tum lay. Ɗa sinaŋga gó ŋga oomeŋgu buga ná ne kara gó ɗiglediŋga nogo piraŋ pinaŋ tew ɗé. Yehoyada ɗigley del gó Jowas key, alla narge kire go oome buga ná kusige ɗé. Tuna kolo kiyẽ kaŋ gusu bogem kiyẽ cadige : « Máni ná, je ojiŋge gó ŋ je germi súbu gó sé konoŋ gó bé Johba tey kusi waŋ ga. Je yíge ba kuleniŋ ni gó naŋ só agekubu kay kiyẽ kusi waŋ ga. Egege gó yaa koliy lay, yaa kolo gisi kolo kindi kiyẽ gó da Bible niŋ kusi waŋ ga. Je sóge agekubu kay kiyẽ kusi waŋ ga. Je yaage beŋ ne kayã gó ŋ e tiyã gó ɗeŋleŋ, ɗewgere je beŋge gile kur gó ŋ e tiyãyŋ ga » (Koy. 27:5, 6, 17). Gó kindiŋ ná, mabana bogem kiyẽ na tobge Johba ɗéŋ ná, gi e tiyãdige ɗé. Alla mabana tobiyge ná, pura ná indige ɗé, ne boge gó kúra nẽy bigi (Koy. 13:20).

8. Mabana ŋga je neŋgu guye ná internet ná, ne kolo tone kaŋge ba nded ŋga toneŋgu kusiŋga ga.

⁸ Internet ná, ne kíre koŋ gó ŋga jeneŋgu mira ná nojudiŋga kiyẽ lay, ná bogediŋga kiyẽ lay. Alla kara kaŋyẽ je guyge ná poto, ɗewgere bideyo gó kayã kiyẽ gó kilge, ɗewgere nege kolo gile ná kusige bé kara. Mabana gi je ne guye ná internet lay ná, tuna kusum kolo na : « Máni ná, ŋ je ham kíre gó gile kusiŋ bé kara ga. Da kirbe konoŋ ni ná, ŋ je ham kíre gó yé ba da kulendige ni, ɗewgere gile kusiŋ gó ŋ ná kawriŋ ga. Máni ná, ŋ je ɗe kara gó je nege guye ná internet layŋ, je genge kirbe konoŋ, kolo yaa konoŋ ná, kayãne konoŋ ná dage gó isiyã ga. » Ɓendiŋga Nathan Knorr, gó ne guye da to dawe bogloro ni tumo be gile kaŋ : « Ɗa gusuŋgu gó ayẽ kara kindige ɗé. Kayey ná, ŋgu je aayẽ bayndi kindiy pina ɗé. Ayãŋgu Johba kindiy lay, ŋgu je aayẽ dage gó je tobiygeŋ kindige lay. »

JAA CAM KUSUYÕ

9. Johba ɗe kire bé Osiyas gó nedi ne me ga (2 Kayãne kiyẽ 26:1-5).

⁹ Osiyas ne kayã gó kúra : ndajay. Kur gó nedi ne kormo ɓey ná, kurmbalo Osiyas jee cay kusuyõ. Kunjilidi gó « sondire Kumno gó kindi ». Johba ter kubu da ɗigle kay gó 68 ni lay (tub 2 Kayãne kiyẽ 26:1-5 NWT). Osiyas ay baŋga da tugu kiyẽ gó ne Isirayel kiyẽ jawdige cadige ni lay, se germi ná tugu dó Jurusalem toro esi gbigi-gbigi máni tum lay (2 Kkk. 26:6-15). Kusiy egey da kayã kiyẽ ped gó Johba ɗe béy kire gó nediŋ ni (Bal. 3:12, 13).

10. Osiyas kaydi detugu tey nogo naa ga.

¹⁰ Osiyas ne kayã kiyẽ gó kúra ɗé : aga kayã da mani. Kurmbalo Osiyas ne bayndi gó ge je sóy jumar. Máni ná, eje ná indiy gó kirbi gó nay ɓal gó née kayã ped gó nay tob gó neŋ ga. Wele pina ná, se doob da kul Johba key ni, ná kirbe gó ca gumyã ba nay lore idir, alla ne guye gó ndol karmbele kiyẽ ɗé (2 Kkk. 26:16-18). Bayndi gó walwe kayã kubaro gumyãdige Asariya se doob kargay ni kolo narey kire, alla kulendiy se see pũũ. Kayã gó ne garbiyã ná, írdi da gandiy caro ni ɗigle tome, alla se nedi isiyã, Johba jee kub wale cay ni se tegiy ná banji (2 Kkk. 26:19-21). Mabana úrdije njaŋ kog ná, ne kayã gó je jene béy máni ɗé.

11. Ne me ba je ojeŋga gó ŋga jeeŋgu ná cadiŋga kusuyõ ga (gula poto lay).

¹¹ Kur gó weydi ne bay gó esuwa ná, girbidi gó esuwa key lay, ná kayã habe key segeje da ne Johba kusiy ni. Kayãne key kunjiliŋga ne me ga. Ɗaŋga kulendiŋga bura jumar gó kayã kiyẽ gó ŋga ná da kabdiŋga ni lay, ná guye kiyẽ ped gó ŋga je ne da kire Kumno key ni layŋ ná, segeje da ne Johba kusiy ni. Jaaŋga kosuŋgotege da ne Johba cay ni ba kúra del gó ŋga page kusiŋga ná kayã gó ŋga náŋb (1 Kor. 4:7). Ná jee ca kusuyõ, sinaŋga gó ŋga ne kara isiyã lay, ŋga eŋgu tiyã gó ge gileŋga lay. Ɓendiŋga gó ɗigley del 60 yaadi na : « Ŋ kunjili gó ŋ goole kusiŋ gó naŋ gumyã del ɗé. Kur gó naŋ ne kayã gó ná kirey ɗé ba ge ɓiriŋ ná, ŋ je ãy gileŋ kaw lay, ŋ je por kusiŋ kog. » Ne kaỹa gó kindi : mabana ŋga sunduraŋgu Johba lay, naŋga jaa cadiŋga kusuyõ lay ná, kayã ped je ée beŋga kúra (Koy. 22:4).

NDURAJE MIRA NÁ JOHBA KOG

12. Nogo naa ba Josiyas ham Johba ná mayãy teg ga (2 Kayãne kiyẽ 34:1-3).

¹² Josiyas ne kayã gó kúra : ndajay. Josiyas ham Johba ná ne mayãy teg. Tobdi gó sene Johba nee kúra lay, née tobe key lay. Alla moglo bé kurmbalo gó ne kormo mayõŋ ɗé. Isirayel kiyẽ nẽy je telge kila kiyẽ lay, kurmbalo oome kusiy ese ba magle tabe Kumno gó kindi se ná kirey. Máni ná, Josiyas oom kusiy esi kusi waŋ ga. O-o, cub ɓey gó ɗigley ɓale 20 ná, ayto tesiwi kur gó tele kila kiyẽ caani ped (tub 2 Kayãne kiyẽ 34:1-3).

13. Age kusum bé Johba ná, née guye cam ni nogo naa ga.

¹³ Mabana gi ne kormo ɓeey piyã ná, ndaja Josiyas nogo gi ndoreje mira ná Johba lay, gi kunjile gó tobe nabra kay kiyẽ lay. Ne day ba je jibe tom gó gi age ná kusum béy. Age kusum béy koloŋ ná, je née guye cam ni nogo naa ga. Luke, gó ne batem ná ɗigle 14 yaa na : « Ayto da kurweley koloŋ ni ce ná, ne guye konoŋ gó bé Johba ba ŋ síy tumo da jene konoŋ ni lay, ŋ je por kusiŋ bekolo Johba kusiy eegey da caniŋ ni » (Mark 12:30). Mabana ne tobe kom layŋ ná, gi je sene kpas gó kusum je eegegi nogo go ɗé da jene kom ni.

14. Johan dage ná Rachel ndajige kurmbalo Josiyas nogo naa ga.

¹⁴ Karma gó je tabge Johba ná, ne gileti kiyẽ gó kaŋge ba je an cadige ni ga. Johan, gó ne batem ná ɗigle 12, yaa na kárandiy gó da ekol ni jibge tey gó na sa maba. Gó haabedi esuwa gó íre ná ese ná, ɗe kulendiy bor gó maba gó seŋ na je nẽy homyã lay, na je teyẽ poldige gó ná Johba lay. Rachel, gó ne batem ná ɗigle 14 ná, yaadu kayã gó je budu esuwa gó nadu je ír ná esi da kur gó lekol ni, na : « Kayã gó ŋ je gool lay, ŋ je ɗeŋli lay ná, ŋ je wãy tedige ná kire gó Bible koro. Ginane kunjile gó gisi kayã gó kaale ni máni ná, je beŋ kirbe gó ŋ je yaa gó na ne kayã gó an da Bible ni, ɗewgere ne day gó kibiy je ée ɓale da kurweley gó wayãŋ ni máni. Kur kaŋyẽ ne kolo gaye gó ná bayndi ba je bor kuleniŋ da berse gó ŋ ɓal gó tibe béy ni. » Gileti kam ɓalge ná dage gó Josiyas key ɗé waŋ, alla ginane key máni ná, gi ɓal gó jee tiryõ cam ni lay, gi íre njaŋ máni tum lay. Mabana gi dila gileti kiyẽ gó guda kaŋ cadige ná, je bigi esuwa gó gi je ane ná dele ca da dage gó wayãŋ cadige ni máni tum lay.

15. Ne me ba jib Josiyas tey gó se ne ná kayã ga (2 Kayãne kiyẽ 34:14, 18-21).

¹⁵ Kur gó nádi ná ɗigle 26 ná, Josiyas ayto je cabri Kul gó Kumno key. Kur gó ge je ne guye gó kulŋ koloŋ ná, ge hab « agekubu Johba key gó ne Moyõsu ba kijiriŋ ». Kur gó kurmbaloŋ ɗeŋli kayã gó ge tib da maktub niŋ ná, jib tey gó nay née kayã ginanogo ge kijiri da maktub niŋ máni (tub 2 Kayãne kiyẽ 34:14, 18-21). Gi tob gó tibe Bible jumar ga. Mabana gi je ne aleŋ, gi je hab kuloŋgo eywa mani kusi ga. Gi née ne me ba gi bore ná kulom da berse kiyẽ gó gi née ná guye da kurweley gó wayãŋ ni ga. Luke, gó ŋga yaaŋguje koliy aniŋ ná, je kijiri kirbe kiyẽ gó hab da kayã tibe key niŋ sí da karne ni. Gi ɓal gó gi née kayã koŋ saŋ gó ginane koloŋ máni bekolo gi bore ná kulom da berse, ɗewgere kirbe gó kúra gó gi tob gó ŋgeme da cam niŋ ga. Kur gó gi je sene Bible lay, gi je tobedu lay ná, gi je tabe Johba kúra dele gó tumo ɓey. Ginane kumbalo Josiyas key máni lay ná, Kolo Kumno key je jibe tom gó gi née ná kayã.

16. Ne kolo me ba Josiyas ne isiyã gó gumyã ga lay, ŋga ageŋgu ne me ba da mani lay ga.

¹⁶ Josiyas ne kayã kiyẽ gó kúra ɗé : aga kayã da mani. Kur gó Josiyas ná ɗigle 39 ná, nedi isiyã gó eje ná béy tumadu. Josiyas ton Johba gó née kayã nogo naa gaŋ ɗé, se ne kayã ná ne cay (2 Kkk. 35:20-25). Kunjiliŋga ne me ga. Ɗiglediŋga na neỹ, ɗewgere naŋga kunjili Bible ɗigle tome ɓeey piyã ná, hamaŋga kire gó ne kayã gó ée boge ná kirbe Johba key kog. Tunaŋgay gó di guglaŋga lay, di kunjuluŋga kolo key lay, hamaŋga gile da kretiyẽ kiyẽ gó neŋle kusige ni kog. Mabana ŋga neŋgu máni ná, ŋga je haabeŋgu kire gó ne kayã isiyã neyẽ ɗé lay, ŋga je haabeŋgu kuloŋgo eywa da jene kaŋga ni máni tum lay (Jak 1:25).

KARMA, ŊGU ƁAL GÓ HABE KULOŊGO EYWA DA JENE KUŊGU NI

17. Ne me ba ŋga ageŋgu da kayãne gó karmbele Jowas, Osiyas lay, ná Josiyas kege ni ga.

¹⁷ Kur gó gi ne kormo ɓey ná, kur poliy wel bigi gó gi née kayã neyẽ. Jene gó Jowas key lay, Osiyas key lay, ná gó Josiyas key lay ná, gil gó karma ɓalge gó néege kayã gó kúra lay, aãyege Johba kindiy máni tum lay. Ginanogo ŋga goolŋguje tumo máni ná, isaŋ gó kúra jen tumoni cub mboob bayndi ɗé. Ŋga ɓalŋgu gó ndaje kayãne gó kúra gó karmbele kiyẽŋ koloŋ kege, alla ŋga ndajeŋgu ne kayãne kege gó isiyãŋ ɗé. Mabana ŋga neŋgu máni ná, kayã ped je jene béŋgaŋgu nogo kúra.

18. Kayãne gó kara gó kaŋge kege ba ge yaa koliy da Bible ni ba gil gó gi ɓal gó habe kuloŋgo eywa da jene kom ni ga.

¹⁸ Da Bible ni ná, ge yaa kolo karma gó jenge mira ná Johba lay, gó aãyge kindiy lay, gó habge kuloŋgo eywa da jene kege ni lay. Day koŋ pina kondiy na Dabid. Kur gó mayõ ɓey ná, ayto tab Johba ne máni ba kur gó wey kurmbalo ná, írdi da gandiy caro ni njaŋ. Nogo kindi gó da kur kaŋyẽ ni ná, nedi isiyã, alla Johba gooliy gó ne bayndi gó ír da gandiy caro ni njaŋ (1 Kar. 3:6; 9:4, 5; 14:8). Kayãne gó Dabid key kaŋ yé ba da kulom ni lay, jibe tom gó gi tabe Johba ná íre njaŋ. Gi ɓal gó kunjile kayã gise Mark dage ná Timote cadige ni tum lay. Gi je goole gó tabge Johba ná mãywẽdige teg ba habge ná kubtere da kusiy ni lay, habge ná kuloŋgo eywa da guye gó nege bey ni máni tum lay.

19. Gi ɓal gó habe kuloŋgo eywa da kur jene kom ni waŋ ga.

¹⁹ Kayã gó gi je ne da jene kom gó guda kaŋ ni ná kawriy. Nagi buga kirbe kom da ne sene kom ni ɗé, alla da ne Johba cay ni ná, day je goglegi (Koy. 20:24). Gi ɓal gó jene kúra da duniyã kom ni lay, gi haabe kuloŋgo eywa máni tum lay. Ɗa kulom bura gó Johba je sí kindiy da kayã gó gi je ne béy ni. Ne me ba kúra del guye gó gi ne be badiŋga gó jen da tele dana gó je nenogocadiŋgaŋ ga.