NGALWILO
1 Ku ngalwilo Leza wāpangile madiulu ne ntanda.+
2 Inoko ntanda yādi bitupu kadi misalakane,* kwādi ne fukutu pangala pa mema malamala,*+ kadi bukomo bwa Leza*+ bwādi bulelemba pangala pa mema.+
3 Ebiya Leza wānena’mba: “Kwikale kitōkeji.” Penepo kwāikala kitōkeji.+ 4 Kupwa Leza wāmona’mba kitōkeji i kiyampe, ebiya Leza wāshilula kukalañanya kitōkeji na fukutu. 5 Leza wāinika kitōkeji bu Dyuba, ino fukutu wēinika bu Bufuku.+ Penepo kwāikala kyolwa, kwāikala ne lubanga, difuku dibajinji.
6 Ebiya Leza wānena’mba: “Kwikale lwelēle+ pa bukata bwa mema, kadi kwikale kukalañana pa bukata bwa mema ne mema.”+ 7 Penepo Leza wālonga lwelēle ne kukalañanya mema a munshi mwa lwelēle na mema a kūlu kwa lwelēle.+ Kadi byāikala enka nankyo. 8 Leza wāita lwelēle bu Mūlu.* Penepo kwāikala kyolwa, kwāikala ne lubanga, difuku dya bubidi.
9 Ebiya Leza wānena’mba: “Mema adi munshi mwa madiulu ebungile pantu pamo, nshi myūmu nayo imweke.”+ Kadi byāikala enka nankyo. 10 Leza wāita nshi myūmu bu Ntanda,+ ino mema ēbungile pamo’a, wēeta bu Majiba.+ Kadi Leza wāmona’mba i biyampe.+ 11 Ebiya Leza wānena’mba: “Ntanda imeneje biyombo, ne munamuna itōya nkunwa ne mityi ipa bipa mwendele miswelo yayo, ipa bipa pamo ne nkunwa pa ntanda.” Kadi byāikala enka nankyo. 12 Penepa ntanda yāmeneja biyombo, munamuna itōya nkunwa+ ne mityi ipa bipa pamo ne nkunwa, mwendele miswelo yayo. Ebiya Leza wāmona’mba i biyampe. 13 Penepo kwāikala kyolwa, kwāikala ne lubanga, difuku dya busatu.
14 Ebiya Leza wānena’mba: “Kwikale bimuni*+ mu lwelēle lwa mūlu mwanda wa kukalañanya dyuba ne bufuku,+ kadi bikekala bu biyukeno bya bitatyi ne mafuku ne myaka.+ 15 Bikekala bu bimuni mu lwelēle lwa mūlu mwanda wa kumunika pa ntanda.” Kadi byāikala enka nankyo. 16 Penepo Leza wālonga bimuni bikatampe bibidi, kimuni kikatampe kya kubikala mu dyuba+ ne kimuni kityetye kya kubikala bufuku, kadi ne ñenyenye.+ 17 Penepa Leza wēbitūla mu lwelēle lwa mūlu mwanda wa kumunika pa ntanda 18 ne kubikala mu dyuba ne bufuku ne mwanda wa kukalañanya mwinya ne fukutu.+ Ebiya Leza wāmona’mba i biyampe. 19 Penepo kwāikala kyolwa, kwāikala ne lubanga, difuku dya buná.
20 Ebiya Leza wānena’mba: “Mema alupule milwi ne milwi ya bipangwa byūmi,* kadi bipangwa bitumbuka nabyo bitumbuke peulu pa ntanda bipita mu lwelēle lwa mūlu.”*+ 21 Penepo Leza wāpanga bipangwa* bikatampe bya lui ne bipangwa byūmi* byonso byendakana ne biyudile mu mema mwendele miswelo yabyo, ne bipangwa byonso bya mapapa bitumbuka mwendele miswelo yabyo. Ebiya Leza wāmona’mba i biyampe. 22 Ponkapo Leza wēbyesela dyese amba: “Butulai mwivudijei, muyuje mema a dijiba,+ ne bipangwa bitumbuka nabyo bivudije pa ntanda.” 23 Penepo kwāikala kyolwa, kwāikala ne lubanga, difuku dya butano.
24 Ebiya Leza wānena’mba: “Ntanda ilupule bipangwa byūmi* mwendele miswelo yabyo, banyema ba nja ne bilandala* ne banyema ba ntanda ba pano panshi mwendele miswelo yabo.”+ Kadi byāikala enka nankyo. 25 Penepo Leza wālonga banyema ba ntanda ba pano panshi mwendele miswelo yabo ne banyema ba nja mwendele miswelo yabo ne byonso bilandala pa nshi mwendele miswelo yabyo. Ebiya Leza wāmona’mba i biyampe.
26 Ebiya Leza wānena’mba: “Tulonge+ muntu mu kyelekejo kyetu,+ mwendele kimfwa kyetu,+ kadi babikale mwita wa lui ne bipangwa bitumbuka bya mūlu ne banyema ba nja ne ntanda yonso ne byonso bilandala, byendakana pa ntanda.”+ 27 Penepo Leza wāpanga muntu mu kyelekejo kyandi, wāmupanga mu kyelekejo kya Leza; wēbapanga ba mwana-mulume ne mwana-mukaji.+ 28 Kupwa Leza wēbesela dyese, kadi Leza wēbanena’mba: “Butulai mwivudijei, muyuje ntanda+ ne kwiinekenya,+ kadi bikalai+ mwita wa lui ne bipangwa bitumbuka bya mūlu ne bipangwa byonso byūmi byendakana pa ntanda.”
29 Ebiya Leza wānena’mba: “Talai, nemupe mityi yonso ya nkunwa idi pano pa ntanda ponso ne mityi yonso ya nkunwa ipa bipa. Ikale bu byakudya byenu.+ 30 Ne banyema bonso ba ntanda badi panshi ne bipangwa byonso bya mūlu bitumbuka ne bintu byonso byendakana panshi bidi na būmi,* nebipe munamuna yonso mibishi bu byakudya.”+ Kadi byāikala enka nankyo.
31 Kupwa Leza wāmona bintu byonso byaālongele, kadi tala! byādi biyampe mpata.+ Penepo kwāikala kyolwa, kwāikala ne lubanga, difuku dya busamba.
2 Penepo madiulu ne ntanda ne byonso bidi’mo* byāvuika.+ 2 Ebiya dya ku difuku dya busamba-bubidi, Leza wāvuya mwingilo onso waādi wingila,* penepa wāanza kukōkolokwa mu difuku dya busamba-bubidi ku mwingilo wandi onso waādi wingila.*+ 3 Penepo Leza wāesela difuku dya busamba-bubidi ne kwiditela bu dikola, mwanda mu dino difuku’di Leza wādi ukikōkolokwa ku mwingilo onso waāpangile, onso waētungīle kulonga.
4 Ino’i yo mānga ya madiulu ne ntanda mu kitatyi kyobyāpangilwe, mu difuku dyālongele Yehova* Leza ntanda ne diulu.+
5 Kekwādipo kimuna nansha kimo kya mu ntanda pano panshi kadi kekwādipo munamuna ya mu ntanda yādi ke myanze kumena, mwanda Yehova Leza wādi kanokeje mvula pa ntanda kadi kekwādipo muntu wa kudima nshi. 6 Inoko lumundu lwādi lukanda pa ntanda, kadi lwādi lubombeja pa nshi ponso.
7 Penepo Yehova Leza wābumba muntu ku luvumbi lwa biloba,+ wāmupuja mu myulu yandi umpuya wa būmi,+ penepa muntu’wa wāikala ke muntu mūmi.*+ 8 Kadi, Yehova Leza wādima budimi mu Edena,+ dya kutunduka; ye mwaātūdile muntu waābumbile’wa.+ 9 Penepo Yehova Leza wāmeneja pa nshi mityi yonso miyampe kutala’ko ne miyampe kudya’ko kadi ne mutyi wa būmi+ mu bukata bwa budimi ne mutyi wa kuyuka biyampe ne bibi.+
10 Kadi kwādi munonga umo wādi utamba mu Edena mwanda wa kusangila budimi, kupwa wēlala pa minonga iná.* 11 Dijina dya mubajinji i Pishoni; o ujokolokele ntanda yonso ya Havila, kwine kudi olo.* 12 Olo ya ku yoya ntanda i miyampe. Kudi ne bunange bwa bedola ne mabwe a onikise. 13 Dijina dya munonga wa bubidi i Ngiona; o ujokolokele ntanda yonso ya Kusha. 14 Dijina dya munonga wa busatu i Hidekela;*+ o wenda dya kutunduka kwa Ashidia.+ Kadi munonga wa buná nao i Ufalete.+
15 Penepo Yehova Leza wāyata muntu wāmutūla mu budimi bwa Edena mwanda wa kwibudima ne kwibulama.+ 16 Ebiya Yehova Leza wāsoñanya muntu amba: “Ku mityi yonso ya mu budimi ubwanya kudya’ko enka ne byoikuta.+ 17 Ino ku mutyi wa kuyuka biyampe ne bibi, kufwaninwepo kudya’ko, mwanda difuku dyokadya’ko, bine ukafwa.”+
18 Ebiya Yehova Leza wānena’mba: “Ke biyampepo muntu ekale’nka bunka bwandi. Nsa kumulongela mukwashi, wa kwioba nandi.”+ 19 Penepo Yehova Leza wādi ubumba ku biloba banyema bonso ba ntanda ne bipangwa byonso bitumbuka bya mūlu, wāanza kwibileta kudi muntu amone mwasa kwityila kimo ne kimo; kadi monso mwādi mwityila muntu kipangwa kyonso kyūmi,* dyāikala ke dyakyo dijina.+ 20 Enka nenki muntu wāinika banyema bonso ba nja majina ne bipangwa bitumbuka bya mūlu ne banyema bonso ba ntanda, inoko muntu kādipo na mukwashi wa kwioba nandi. 21 Ebiya Yehova Leza wālādika muntu mu tulo bukū, aye paādi ulēle, wāmuyata lupamvu lumo, kupwa wājika’po mwita. 22 Penepo Yehova Leza wāpunga mwana-mukaji ku lupamvu lwaāyete kudi mwana-mulume’lwa, wāmuleta kudi mwana-mulume.+
23 Ebiya mwana-mulume wānena’mba:
“Uno’ko’ko’ko ye kikupa kya ku bikupa byami
Ne mwita wa ku mwita wami.
Uno’u uketwa bu Mwana-mukaji,
Mwanda i mulupulwe kudi mwana-mulume.”+
24 O mwanda mwana-mulume ukashiya shandi ne inandi kadi ukalamata* wandi mukaji, penepo bakekala ke ngitu imo.+ 25 Kadi abo bonso bubidi bādi bekele’nka mutaka,+ mwana-mulume ne wandi mukaji; ino kebādipo befwa bumvu.
3 Ino nyoka+ wādi mukosoke* bininge mu banyema bonso ba ntanda bālongele Yehova Leza. Penepo wānena mwana-mukaji amba: “Le bine Leza wanenene amba kemufwaninwepo kudya ku mityi yonso ya mu budimi?”+ 2 Ebiya mwana-mukaji wālondolola nyoka’mba: “Tubwanya kudya bipa bya ku mityi ya mu budimi.+ 3 Inoko Leza wanenene pa mwanda wa bipa bya ku mutyi udi mu bukata bwa budimi+ amba: ‘Kemufwaninwepo kudya’ko, aa, kemufwaninwepo kutenga’ko; shi bitupu mukafwa.’” 4 Ebiya nyoka wātentulula mwana-mukaji amba: “Bine kemukafupo.+ 5 Mwanda Leza uyukile amba mu dine difuku dyomukadya’ko, meso enu akapūtuka kadi mukekalanga pamo bwa Leza, mukayuka biyampe ne bibi.”+
6 Penepo mwana-mukaji wāmona’mba mutyi’wa i muyampe kudya’ko kadi wabilwa na meso, bine, mutyi i usangaja kutala’ko. Ponkapo wāyata kipa kyao ne kudya wādya’kyo.+ Kupwa, wāpa’ko ne wandi mulume paādi nandi pamo, nandi wādya’ko.+ 7 Ebiya meso abo apūtuka, bājingulula’mba badi mutaka. Kupwa bāsonena pamo mani a kikuyu, bālonga bya kwikumbakanya mu kifuka.+
8 Kupwa bāivwana diwi dya Yehova Leza paādi unanga mu budimi kitatyi kya kaluvula ka ku kyolwa, ebiya mwana-mulume ne wandi mukaji bāfyama mu mityi ya mu budimi kutyina mpala ya Yehova Leza. 9 Ino Yehova Leza wādi wita’nka kwita mwana-mulume, kamunena’mba: “Le udi kwepi le?” 10 Mfulo mfulō wālondolola’mba: “Naivwananga diwi dyobe mu budimi, ino nadi nakwatwa moyo mwanda nadi mutaka, penepo nami nafyama.” 11 Ebiya nandi amba: “I ani wakulombola’mba udi mutaka?+ Le wadi ubadi ku mutyi onakujidikile amba kokadya’ko?”+ 12 Mwana-mulume wālondolola’mba: “Mwana-mukaji owaumpele kwikala nandi, waumpanga kipa kya ku mutyi, nami nādi.” 13 Penepa Yehova Leza wānena mwana-mukaji amba: “Le i kika kino kyowalonga?” Mwana-mukaji nandi wālondolola’mba: “Nyoka wauñongolanga, nami nādi.”+
14 Ebiya Yehova Leza wānena nyoka+ amba: “Byowalonga namino, ubafingwe mafingo mu banyema bonsololo ba nja ne mu banyema bonsololo ba ntanda. Ukebulula difu pa nshi, kadi ukadya luvumbi mafuku onso a būmi bobe. 15 Kadi nkatūla lwana*+ pa bukata bwa abe+ ne mwana-mukaji+ ne pa bukata bwa lutundu*+ lobe ne lutundu*+ lwandi. Ukasonsakanya* mutwe obe,+ nobe ukamusanshija* ku kapondo.”+
16 Wānena mwana-mukaji nandi amba: “Nkavudija mpata misanshi ya dīmi dyobe; ukabutula bana na bisanso, kadi ukabilanga bininge obe mulume, aye nandi ukakubikalanga.”
17 Ebiya wānena Adama* amba: “Byowaivwananga diwi dya obe mukaji ubadi ku mutyi onakujidikile+ amba, ‘Kufwaninwepo kudya’ko,’ nshi ibafingwe mafingo pa mwanda obe.+ Ukadya bipa byayo mu masusu mafuku onso a būmi bobe.+ 18 Ikakumenena miba ne bapimbye, kadi ukadya munamuna ya mu ntanda. 19 Ukadya byakudya* ku byanga bya ku mpala yobe enka ne byojokela ku biloba, mwanda e kowalupwilwe.+ Mwanda wi luvumbi kadi ukajokelanga ku luvumbi.”+
20 Kupwa papo Adama wāinika wandi mukaji bu Eva,* mwanda ye wadi wa kwikala inandya bōmi bonso.+ 21 Ebiya Yehova Leza wāpungila ba Adama ne wandi mukaji bivwalwa bilampe bya biseba bya kwibavwika.+ 22 Penepo Yehova Leza wānena’mba: “Talai, muntu waikala pamo bwa batwe pa kuyuka biyampe ne bibi.+ Ino, kutyina’mba wakōlola kuboko kwandi ayate ne kipa kya ku mutyi wa būmi+ adye ne kwikala mūmi nyeke,*—” 23 Ebiya Yehova Leza wāmupanga mu budimi bwa Edena+ akadime nshi yaālupwilwe’ko.+ 24 Penepo wāpangila muntu panja, wātūla kutunduka kwa budimi bwa Edena bakelubi+ ne kipete kya lubimbi lwa mudilo kyādi kijokoloka’nka kujokoloka mwanda wa kulama dishinda dya ku mutyi wa būmi.
4 Ebiya Adama wālāla na wandi mukaji Eva, nandi wāimita.+ Aye pa kubutula Kaini,+ wānena’mba: “Nabutula* mwana mwana-mulume na bukwashi bwa Yehova.” 2 Kupwa wābutula monka mwanabo Abele.+
Abele wāikala mukumbi wa luombe, ino Kaini wāikala kidimye. 3 Kitatyi kampanda pa kupita’po, Kaini wāsela bipa bimo bya mu ntanda bu kyamulambu kudi Yehova. 4 Ino Abele aye wāsela bilala-ndá bya mu luombe+ lwandi, ne māni abyo mene. Yehova wāloelelwa Abele ne kyamulambu kyandi,+ 5 ino kāloelelwepo nansha dimo Kaini ne kyamulambu kyandi kine. Ponkapo Kaini wāloba bininge ne kukalala.* 6 Penepo Yehova wānena Kaini amba: “Le i kika kyowalobela ne kukalala namino? 7 Shi walamuke kolonga biyampe, mbulwepo kukutōkelwa mutyima monka?* Ino shi kwalamukilepo kulonga biyampe, bubi butengele pa kibelo, kadi bwabilanga kukubikala; ino le ukebunekenya?”
8 Kupwa Kaini wānena mwanabo Abele amba: “Twaya mu ntanda.” Ebiya pobādi mu ntanda, Kaini wātumbukila mwanabo Abele wāmwipaya.+ 9 Kyaba pa kupita’po, Yehova wāipangula Kaini amba: “Le mwanenu Abele udi kwepi?” nandi wālondolola’mba: “Nkiyuka. Le ami ye mulami wa mwanetu?” 10 Penepo Nandi wāmunena’mba: “Le i kika le kyowalonga? Teja! Mashi a mwanenu ao andidila pa nshi.+ 11 Shi ke pano ubafingwe mafingo a kupangwa pa nshi mine yaasama kyakanwa kyayo mwanda wa kutambula mashi a mwanenu ku kuboko kobe.+ 12 Posa kudima nshi, keikakupepo bumeni* bwayo. Usa kwikala wa kujokoloka ne kunyemakana mu ino ntanda.” 13 Ponkapo Kaini wātentulula Yehova amba: “Mfuto ya kilubo kyami i mikatampe bininge, mikomo kūminina. 14 Dyalelo dino’di ubampangila kulampe na ntanda,* kadi nsa kufibwa ku meso obe; ne kadi nsa kwikala wa kujokoloka ne kunyemakana pano pa ntanda, kadi muntu ense untana, bine ukangipaya.” 15 Ebiya Yehova wāmutentulula’mba: “O mwanda nanshi, muntu ense ukepaya Kaini ukalubwilwa kinongo misunsa isamba-ibidi.”
Penepa Yehova wātūdila* Kaini kiyukeno kutyina’mba muntu ense umutana wakamwipaya. 16 Kupwa Kaini wātaluka ku meso a Yehova, wākashikata mu ntanda ya Kinyemeno,* dya kutunduka kwa Edena.+
17 Kupwa papo, Kaini wālāla na wandi mukaji,+ nandi wāimita dīmi, wābutula Enoke. Penepo wāshilula kushimika kibundi, wāinika kibundi’kya dijina dya wandi mwana Enoke. 18 Ebiya Enoke wābutula Iladi. Iladi nandi wābutula Mehujaele, kadi Mehujaele nandi wābutula Metushaele, Metushaele nandi wābutula Lameka.
19 Lameka wāsela bakaji babidi. Dijina dya mubajinji i Ada, wa bubidi nandi i Zila. 20 Ada wābutula Yabala. Aye ye mubajinji ku boba bashikatanga mu mapema ne badi na bimunanwa. 21 Dijina dya mwanabo i Yubale. Aye ye mubajinji ku boba bonso bombanga lunsense ne kapindo.* 22 Zila nandi wābutula Tubale-Kaini, wādi ufula bingidilwa byonso bya mikuba ne byuma. Kadi mwanabo na Tubale-Kaini mwana-mukaji i Naama. 23 Penepo Lameka wāteakenya bandi bakaji ba Ada ne Zila bino binenwa’mba:
“Tejai diwi dyami, banwe bakaji ba Lameka;
Tai kutwi ku binenwa byami:
Naipaile muntu mwanda wantapile kilonda,
Bine, nsongwalume mwanda wankupile.
24 Shi yewa wipaya Kaini ukalubwilwa kinongo+ misunsa 7,
Nankyo yewa ukepaya Lameka ukalubwilwa’kyo misunsa 77.”
25 Ebiya Adama wālāla monka na wandi mukaji, nandi wābutula mwana mwana-mulume. Eva wāmwinika bu Seta,*+ mwanda wānenene amba, “Leza wantongela lutundu* lukwabo pa kyaba kya Abele, mwanda Kaini wamwipaile.”+ 26 Seta nandi wābutwile mwana mwana-mulume, wāmwinika bu Enosa.+ Mu kine kitatyi’kya bantu bāshilula kwita dijina dya Yehova.
5 Uno i mukanda wa mānga ya Adama. Mu difuku dyāpangile Leza Adama, wāmupangile mu kimfwa kya Leza.+ 2 Wēbapangile ba mwana-mulume ne mwana-mukaji.+ Difuku dyāebapangile,+ wēbesele dyese, wēbenika bu Bantu.*
3 Adama wālēle myaka 130, penepo wābutula mwana mwana-mulume wa mu kimfwa kyandi, wa mu kyelekejo kyandi, wāmwinika bu Seta.+ 4 Adama pa kupwa kubutula Seta, wālāla myaka 800. Wābutula bana bana-balume ne bana-bakaji. 5 Nanshi mafuku onso a būmi bwa Adama āfikile pa myaka 930, penepo wāfwa.+
6 Seta wālēle myaka 105, penepo wābutula Enosa.+ 7 Seta pa kupwa kubutula Enosa, wālāla myaka 807. Wābutula bana bana-balume ne bana-bakaji. 8 Nanshi mafuku onso a Seta āfikile pa myaka 912, penepo wāfwa.
9 Enosa wālēle myaka 90, penepo wābutula Kenana. 10 Enosa pa kupwa kubutula Kenana, wālāla myaka 815. Wābutula bana bana-balume ne bana-bakaji. 11 Nanshi mafuku onso a Enosa āfikile pa myaka 905, penepo wāfwa.
12 Kenana wālēle myaka 70, penepo wābutula Mahalalela.+ 13 Kenana pa kupwa kubutula Mahalalela, wālāla myaka 840. Wābutula bana bana-balume ne bana-bakaji. 14 Nanshi mafuku onso a Kenana āfikile pa myaka 910, penepo wāfwa.
15 Mahalalela wālēle myaka 65, penepo wābutula Yaledi.+ 16 Mahalalela pa kupwa kubutula Yaledi, wālāla myaka 830. Wābutula bana bana-balume ne bana-bakaji. 17 Nanshi mafuku onso a Mahalalela āfikile pa myaka 895, penepo wāfwa.
18 Yaledi wālēle myaka 162, penepo wābutula Enoke.+ 19 Yaledi pa kupwa kubutula Enoke, wālāla myaka 800. Wābutula bana bana-balume ne bana-bakaji. 20 Nanshi mafuku onso a Yaledi āfikile pa myaka 962, penepo wāfwa.
21 Enoke wālēle myaka 65, penepo wābutula Metuzala.+ 22 Enoke pa kupwa kubutula Metuzala, wānangile nyeke na Leza wa bine* myaka 300. Wābutula bana bana-balume ne bana-bakaji. 23 Nanshi mafuku onso a Enoke āfikile pa myaka 365. 24 Enoke wādi unanga nyeke na Leza wa bine.+ Penepo ne kwāya jimejime, mwanda Leza wāmutekwine.+
25 Metuzala wālēle myaka 187, penepo wābutula Lameka.+ 26 Metuzala pa kupwa kubutula Lameka, wālāla myaka 782. Wābutula bana bana-balume ne bana-bakaji. 27 Nanshi mafuku onso a Metuzala āfikile pa myaka 969, penepo wāfwa.
28 Lameka wālēle myaka 182, penepo wābutula mwana mwana-mulume. 29 Wāmwinika bu Noa,*+ kanena’mba: “Uno’u uketuletela busengi* ku mingilo yetu ya masusu ne ku mingilo isansa ya makasa etu mwanda wa nshi yafingilwe+ na Yehova.” 30 Lameka pa kupwa kubutula Noa, wālāla myaka 595. Wābutula bana bana-balume ne bana-bakaji. 31 Nanshi mafuku onso a Lameka āfikile pa myaka 777, penepo wāfwa.
32 Noa pa kupwa kubwanya myaka 500, wābutula Shema,+ Hama,+ ne Yafeta.+
6 Ino kitatyi kyāshilwile bantu kwivudija pano pa nshi bābutula ne bana bana-bakaji, 2 bana ba Leza wa bine*+ bāshilula kujingulula’mba bana ba bantu bana-bakaji i bayampe mapala. Penepo bāanza kusela bu bakaji bonso bobādi basaka. 3 Ebiya Yehova wānena’mba: “Mushipiditu wami keukatalepo nyeke muntu kilomo-nyeka,+ mwanda aye i ngitu* yonkayonka. O mwanda, mafuku andi akafikila pa myaka 120.”+
4 Kwādi Banefilime* pano pa ntanda mu oa mafuku ne mu alondele’po. Mu kine kitatyi’kya, bana ba Leza wa bine bādi ke balāla na bana-bakaji bana ba bantu, nabo bebābutwila bana. Bādi bantu bakomokomo ba kitatyi kya kala, bantu ba ntumbo.
5 Penepo, Yehova wāmona’mba bubi bwa muntu bubapite bukatampe pano pa ntanda, ne amba milangwe ya mutyima wandi ilēmenenanga enka ku bibi kitatyi kyonso.+ 6 Yehova wēalakanya* ne kine kyaālongēle bantu pa ntanda, kadi mutyima wandi wāmufīta fututu.*+ 7 Penepa Yehova wānena’mba: “Bantu bonapangile nsa kwibakubija pano pa nshi, muntu ne banyema ba nja bene kumo, ne bilandala, ne bipangwa bitumbuka bya mūlu, mwanda nealakanya ne kyonebalongēle kine.” 8 Inoko Noa aye bāmutōkelwe mutyima kudi Yehova.
9 Ino’i yo mānga ya Noa.
Noa wādi muntu moloke.+ Wādi wampikwa mambo* mu bantu ba mu kyabo kitatyi.* Noa wānangile na Leza wa bine.+ 10 Mwenda mafuku Noa wābutula bana basatu bana-balume, Shema, Hama, ne Yafeta.+ 11 Inoko ntanda yādi ke myoneke ku meso a Leza wa bine, kadi ntanda yādi miyule lūma. 12 Bine, Leza wātala pa ntanda, ino yō, yādi myoneke;+ ngitu yonso* yāonene mashinda ayo pano pa ntanda.+
13 Kupwa Leza wānena Noa amba: “Nakwata butyibi bwa kukubija ngitu yonso, mwanda ntanda ibayula lūma pa mwanda wabo, o mwanda nsa kwibonakanya ne ntanda+ mine kumo. 14 Wipungile safina* ya mutyi wa bunanga.+ Ukatyibulula tundimbwa mu safina, kadi ukeishinga bupula*+ munda ne panja. 15 Tala mokalongela’yo: Safina ikekala na maboko* 300 mu bula, maboko 50 mu bunkimbwa, ne maboko 30 mu bwimwa. 16 Ukalonga ne dididisha pa kutwelela kitōkeji* mu safina, kuboko kumo kungala. Ufwaninwe kulonga kibelo kya safina mu lubavu+ lwayo kadi ukeilonga ne kapala ka munshi, kapala ka bubidi, ne kapala ka busatu.
17 “Amiwa, nsa kuleta dilobe dya mema+ pano pa ntanda dya konakanya munshi mwa diulu ngitu yonso idi’mo umpuya wa būmi.* Kintu kyonso kya pa ntanda kikatukila.+ 18 Kadi nasamba nobe kipwano, ufwaninwe kutwela mu safina, abe, bobe bana, obe mukaji, ne bakaji ba bobe bana.+ 19 Tweja mu safina bipangwa byūmi+ bya miswelo yonso bibidi-bibidi mwanda wa kwibipandija pamo nobe, kilume ne kikaji;+ 20 bipangwa bitumbuka mwendele miswelo yabyo, banyema ba nja mwendele miswelo yabo, ne byonso bilandala pa nshi mwendele miswelo yabyo, bikatwela bibidi-bibidi modi mwanda wa kwibipandija.+ 21 Ino abewa, ufwaninwe kukongakanya ne kusela byakudya+ bya miswelo yonso, bikekala bu byakudya byobe ne bya banyema.”
22 Ponkapo Noa wālonga mungya byonso byāmusoñenye Leza. Wālonga enka nabya.+
7 Kupwa Yehova wānena Noa amba: “Twela mu safina, abewa ne ba mu njibo yobe bonso, mwanda abe ye onamona bu moloke ku meso ami mu luno lukongo.+ 2 Ufwaninwe kusela banyema bampikwa disubi ba miswelo yonso basamba-babidi basamba-babidi,*+ kilume ne kikaji; ne banyema bonso ba disubi babidi babidi kete, nabo kilume ne kikaji; 3 ne bipangwa bitumbuka bya mūlu nabyo bisamba-bibidi bisamba-bibidi,* kilume ne kikaji, mwa kupandijija lutundu lwabyo pa ntanda ponso.+ 4 Mwanda kubashala’tu mafuku asamba-abidi, nsa kunokeja mvula+ pa ntanda mafuku 40, dyuba ne bufuku;+ kadi nsa kukubija pa ntanda bintu byonso byūmi byonalongele.”+ 5 Penepo Noa wālonga bintu byonso byāmusoñenye Yehova.
6 Noa wādi na myaka 600 pāile mema a dilobe pano pa ntanda.+ 7 Ebiya Noa, pamo ne bandi bana, ne wandi mukaji, ne bakaji ba bandi bana, bātwela mu safina kumeso kwa mema a dilobe+ kwiya. 8 Banyema bonso bampikwa disubi ne banyema bonso ba disubi ne bipangwa bitumbuka ne byonso byendakana pa nshi,+ 9 byātwela mu safina mwādi Noa bibidi bibidi, kilume ne kikaji, monka mobāsoñaninye Noa kudi Leza. 10 Penepo mafuku asamba-abidi pa kupita’po mema a dilobe āiya pano pa ntanda.
11 Mu mwaka wa 600 wa būmi bwa Noa, mu kweji wa bubidi, mu difuku dya kweji dya 17, mu dine difuku’dya masulo onso a mema malamala āsabika ne malolo a mūlu nao āshituka.+ 12 Penepo mvula wānoka bininge pa ntanda mafuku 40, dyuba ne bufuku. 13 Mu dine difuku’dya, Noa wātwela mu safina pamo ne bandi bana, ba Shema, Hama, ne Yafeta,+ ne wandi mukaji, ne bakaji basatu ba bandi bana.+ 14 Bātwela’mo ne banyema bonso ba ntanda mwendele miswelo yabo, ne banyema bonso ba nja mwendele miswelo yabo, ne bilandala byonso bya pano pa ntanda mwendele miswelo yabyo, ne bipangwa byonso bitumbuka mwendele miswelo yabyo, ne byoni byonso, ne bipangwa byonso bya mapapa. 15 Ngitu ya miswelo yonso idi na umpuya wa būmi* yādi yenda mu safina mwādi Noa, bibidi bibidi. 16 Penepo ngitu ya miswelo yonso yātwela, kilume ne kikaji, monka mwāmusoñaninye Leza. Kupwa Yehova wāshita kibelo.
17 Ebiya dilobe dyāendelela* mafuku 40 pa ntanda, kadi mema ādi ayula’nka kuyula keashikuna safina, nayo keilele pangala pa ntanda. 18 Mema āyula bininge keavula’nka kuvula pa ntanda, ino safina yādi ilela pa mema. 19 Mema āyula nakampata pa ntanda enka ne ngulu milamila yādi munshi mwa diulu dyonso mine yātokena.+ 20 Mema ātabuka ngulu maboko* 15 matuntulu.
21 Penepo bipangwa byonso byūmi* byādi binangakana pa ntanda byātukila:+ bipangwa bitumbuka, banyema ba nja, banyema ba ntanda, bipangwa byenda kitānda, ne bantu bonso.+ 22 Bintu byonso byādi pa nshi myūmu byādi na umpuya wa būmi* mu myulu yabyo byāfwa.+ 23 Penepo wākubija bintu byonso byūmi pano pa ntanda, kubadila’mo ne bantu, banyema, bilandala, ne bipangwa bitumbuka bya mūlu. Byonso byākuba pa ntanda;+ kwāpanda enka Noa ne boba baādi nabo mu safina.+ 24 Kadi mema āyula bā pa ntanda mafuku 150.+
8 Ino Leza wāta Noa mutyima* ne banyema bonso ba ntanda ne banyema ba nja bādi pamo nandi mu safina,+ ebiya Leza wāpukumija kivula pa ntanda, ne mema nao āshilula kutūka. 2 Masulo a mema malamala ne malolo a mūlu āshitwa, penepo mvula wa mūlu wāleka’byo kunoka.*+ 3 Ebiya mema āshilula kwikoka bityebitye pa ntanda. Ke dya ku mfulo kwa mafuku 150, mema ātūka. 4 Mu difuku dya 17 dya kweji wa busamba-bubidi, safina wāshīka pa ngulu ya Alalata. 5 Kadi mema ādi enda onga bityebitye kufika ne mu kweji wa dikumi. Mu difuku dibajinji dya kweji wa dikumi, nsongo ya ngulu yāmweka.+
6 Penepo ku mfulo kwa mafuku 40, Noa wāshitula dididisha+ dyaālongele ku safina 7 wālupula kinkombe; nakyo kekilelemba panja kyenda kijoka, kufika’nka ne byāumine mema pa ntanda.
8 Kupwa wālupula nkunda mwa kuyukila shi mema abekoke pa nshi. 9 Ino nkunda kāmwenepo pa kutumba,* penepa wājokela mu safina mwādi Noa mwanda mema ādi akyandabile pa ntanda ponso.+ Ebiya wāolola kuboko wāmutweja mu safina. 10 Wākungila mafuku makwabo asamba-abidi, penepa wālupula monka nkunda mu safina. 11 Penepo dya ku kyolwa, nkunda wājokela kwadi, Noa wāmumona na dyani dya umpafu dikiposolwaposolwa ku mulomo! Penepo Noa wāyuka’mba mema abekoke pa ntanda.+ 12 Wākungila monka mafuku asamba-abidi makwabo. Penepa wālupula nkunda, ino kājokēlepo dikwabo kwadi.
13 Ebiya mu mwaka wa 601,+ mu difuku dibajinji dya kweji mubajinji, mema ākama pa ntanda; penepo Noa wāpūtula mpūto ya safina ne kumona wāmona’mba nshi yādi yenda yūma. 14 Mu difuku dya 27 dya kweji wa bubidi, ntanda yāuma tē.
15 Ebiya Leza wāsapwila Noa amba: 16 “Tamba mu safina, abe, ne obe mukaji, ne bobe bana, ne bakaji ba bobe bana.+ 17 Tambija ne bipangwa byonso byūmi bya ngitu+ ya miswelo yonso, bipangwa bitumbuka ne banyema ne byonso bilandala pa nshi, amba bikale bingi* pa ntanda kadi bibutule ne kwivudija pa ntanda.”+
18 Penepo Noa wātamba pamo ne bandi bana,+ ne wandi mukaji, ne bakaji ba bandi bana. 19 Bipangwa byonso byūmi, ne bilandala byonso, ne bipangwa byonso bitumbuka, ne bintu byonso byenda pa ntanda, byātamba mu safina mungya misaka+ yabyo. 20 Kupwa Noa wāubakila Yehova kisōkelo,+ wāyata banyema bamo mu banyema bonso bampikwa disubi ne mu bipangwa byonso bitumbuka+ byampikwa disubi, wālambula’byo pa kisōkelo+ bu kyamulambu kisōkwe. 21 Ebiya Yehova wāshilula kwivwana luvumba luyampe.* Penepo Yehova wānena mu mutyima wandi amba: “Nkikafingepo* monka nshi+ pa mwanda wa muntu, mwanda mutyima wa muntu ulēmenene ku bibi tamba pa bwanuke bwandi;+ kadi nkikakubijapo monka bintu byonso byūmi monebikubijija’mu.+ 22 Tamba pano, ntanda keikabulwepo nansha dimo kukunwa nkunwa ne mwangulo, mashika ne kyanga, bushipo ne buyo, dyuba ne bufuku.”+
9 Penepo Leza wāesela Noa ne bandi bana kaebanena’mba: “Butulai mwivudijei, muyuje ntanda.+ 2 Mukatyinwa moyo ne kuzakalwa nyeke na bipangwa byonso byūmi bya pa ntanda ne bipangwa bitumbuka bya mūlu, ne bintu byonso byenda pa nshi ne mwita onso wa lui. Pano bibemupebwa mu kuboko*+ kwenu. 3 Banyema bonso bōmi bendakana bakekala ke byakudya byenu.+ Monka monemupedile munamuna mibishi, bonso nemupe’bo.+ 4 Ino enka mwita ne būmi* bwao—ke mashi+ ao kadi—kemufwaninwepo kudya’o.+ 5 Ne kadi, nkalandulanga mashi a būmi bwenu.* Nkalandulanga’o ku kipangwa kyonso kyūmi; kadi nkalandulanga muntu ne muntu būmi bwa mwanabo.+ 6 Ense umwanga mashi a muntu, mashi andi nao akamwangwa+ na muntu mukwabo, mwanda Leza wāpangile muntu+ mu kyelekejo kyandi. 7 Ino banwe, butulai mwivudijei, kadi vulai bininge pa ntanda ne kwikala bangi.”+
8 Ebiya Leza wānena Noa pamo ne bandi bana’mba: 9 “Pano nasamba nenu+ kipwano banwe ne lutundu lwenu lukāya’ko, 10 ne na bipangwa* byonso byūmi bidi pamo nenu, byoni, banyema, ne bipangwa byonso byūmi bya pa ntanda byomudi nabyo, byobya byonso byatambile mu safina—bipangwa byonso byūmi bya pa ntanda.+ 11 Bine, nasamba nenu kipwano: Mema a dilobe keakatukijapo monka ngitu yonso,* kadi dilobe kedikonakanyapo monka ntanda.”+
12 Kadi Leza wābweja’ko amba: “Kino kyo kiyukeno kya kipwano kyonasamba nenu ne na bipangwa* byonso byūmi bidi pamo nenu, ku nkongo yonso ya kumeso. 13 Natūla nkongolo wami mu makumbi, nandi ukekala bu kiyukeno kya kipwano pa bukata bwa ami ne ntanda. 14 Kitatyi kyonso kyonkaleta dikumbi pangala pa ntanda, nkongolo ukamweka binebine mu dikumbi. 15 Penepo nkavuluka binebine kipwano kyonasambile nenu ne na bipangwa byonso byūmi bya miswelo yonso;* kadi mema keakaletapo monka dilobe dya konakanya ngitu yonso.+ 16 Kadi nkongolo ukatamba mu dikumbi, penepo nami nkamumona binebine ne kuvuluka kipwano kya nyeke kyasambile Leza na bipangwa byonso byūmi bya miswelo yonso* bya pa ntanda.”
17 Ebiya Leza wāpitulukila’mo Noa monka’mba: “Kino kyo kiyukeno kya kipwano kyonasamba na ngitu yonso idi pa ntanda.”+
18 Bana ba Noa bātambile mu safina i Shema, Hama, ne Yafeta.+ Mwenda mafuku Hama wābutula Kenani.+ 19 Bano basatu bo bana ba Noa, bantu bonso ba pa ntanda i batambe kobadi ne kusambakana pi na pi.+
20 Penepo Noa wāshilula kudima madimi, wādima budimi bwa mañanza. 21 Aye pa kutoma vinyu, wākolwa, wevūla mutaka mu pema wandi. 22 Ebiya Hama, shandya Kenani, wāmona mutaka wa shandi, wākalombola banababo babidi bādi panja. 23 Penepo ba Shema ne Yafeta bāsela kisandi, bēpūta’kyo pa mapuji kebenda kinyuma. Ponkapo bāpūta mutaka wa shabo koku batala kungi, kebāmwenepo mutaka wa shabo.
24 Noa pa kubūka mu vinyu yandi ne kuyuka byāmulongele wandi mwana mukala, 25 wānena’mba:
“Kenani+ afingwe mafingo.
Ekale ke umpika wa mfulo wa banababo.”+
26 Kupwa wābweja’ko amba:
“Yehova atendelwe, Leza wa Shema,
Kadi Kenani ekale ke umpika wandi.+
27 Leza ape Yafeta kyaba kikatampe,
Nandi ekale mu mapema a Shema.
Kenani ekale ke umpika wandi.”
28 Kadi Noa wālāla monka myaka 350 kupwa kwa dilobe.+ 29 Nanshi mafuku onso a Noa āfikile pa myaka 950, penepo wāfwa.
10 Ino’i yo mānga ya bana ba Noa: ba Shema,+ Hama, ne Yafeta.
Kupwa kwa Dilobe+ nabo bābutwile bana. 2 Bana ba Yafeta i Ngomela,+ Makoka,+ Madai, Yavana, Tubala,+ Mesheke,+ ne Tilasa.+
3 Bana ba Ngomela i Ashekenaza,+ Difata, ne Tongalama.+
4 Bana ba Yavana i Edishā,+ Talashishi,+ Kitimi,+ ne Dodanime.
5 Ku bano’ba ko kwātambile bekadi ba pa bisanga kebasambakana mu matanda abo, mwendele ndimi yabo ne bisaka byabo ne mungya mizo yabo.
6 Bana ba Hama i Kusha, Mizilaimi,+ Puta,+ ne Kenani.+
7 Bana ba Kusha i Seba,+ Havila, Sabata, Laama,+ ne Sabateka.
Bana ba Laama nabo i Sheba ne Dedane.
8 Kusha wābutula Nimiloda. Aye ye mubajinji kwikala nkomokomo pano pa ntanda. 9 Wāikele ke kiluwe nkomokomo ulwa na Yehova. O mwanda kudi kisela kyobelanga’mba: “Pamo bwa Nimiloda, kiluwe nkomokomo ulwa na Yehova.” 10 Ngalwilo ya bulopwe bwandi i* Babele,+ Eleke,+ Akade, ne Kalene, mu ntanda ya Shinadi.+ 11 Kutamba ku yayo ntanda wāendele ku Ashidia,+ wāubaka’ko Nineva,+ Lehobota-Ilu, Kala, 12 ne Lesena, pa bukata bwa Nineva ne Kala: Kino’ki kyo kibundi kikatampe.*
13 Mizilaimi wābutula Ludime,+ Anamime, Lehabimi, Nafatuhimi,+ 14 Patalushimi,+ Kasaluhimi (kwine kutambile bene Fidishitia),+ ne Kafetodime.+
15 Kenani wābutula Shidona,+ wandi umbedi, ne Heta,+ 16 ne bene Yebushi,+ bene Amole,+ bene Ngilangashi, 17 bene Hivi,+ bene Alake, bene Shina, 18 bene Alavada,+ bene Zemadi, ne bene Hamata.+ Kupwa, bisaka bya bene Kenani byāpalakana koku ne koku. 19 Nanshi mukalo wa bene Kenani i mushilwile ku Shidona kufika ne ku Ngelala+ kubwipi na Ngaza,+ waenda kufika ne ku Sodoma, Ngomola,+ Adema, ne Zeboyimi+ kubwipi na Lasha. 20 Bano bo bana ba Hama mwendele bisaka byabo ne ndimi yabo, mungya matanda abo ne mizo yabo.
21 Kudi ne bana bābutwile Shema, nkambulula wa bana bonso ba Ebelu+ kadi mwanabo na Yafeta umbedi.* 22 Bana ba Shema i Elama,+ Ashule,+ Alapakasada,+ Luda, ne Alami.+
23 Bana ba Alami nabo i Ūza, Hulu, Ngetela, ne Masha.
24 Alapakasada wābutula Shela,+ Shela nandi wābutula Ebelu.
25 Ebelu wābutwile bana babidi. Dijina dya umo i Peleku,*+ mwanda ntanda* yēabenye pādi ukidi mūmi. Dijina dya mwanabo i Yokatana.+
26 Yokatana wābutula Alemodade, Shelefu, Hazalamaveta, Yela,+ 27 Hadolamu, Uzala, Dikala, 28 Obalu, Abimaele, Sheba, 29 Ofila,+ Havila, ne Yobabu; bano bonso’ba i bana ba Yokatana.
30 Kīkalo kyabo kyādi tamba ku Mesha kufika ne ku Sefale, ntanda ya ngulu ya Kutunduka.
31 Bano bo bana ba Shema mwendele bisaka byabo ne ndimi yabo, mungya matanda abo ne mizo yabo.+
32 Bino’bi byo bisaka bya bana ba Noa mwendele misuku yabo ne mungya mizo yabo. Ku bino bisaka ko kwātambile mizo keisambakana pi na pi pano pa ntanda kupwa kwa Dilobe.+
11 Ebiya ntanda yonso yādi ikidi na ludimi lumo ne bishima bimo byonka. 2 Abo pa kwenda dya kutunduka, bāsokola dilungu dya musanza mu ntanda ya Shinadi,+ penepo bāanza kushikata kwine’kwa. 3 Ebiya kebanena abo bene na bene amba: “Iyai tufwatulei bidiki, twibisōke ne kwibisōka.” Penepa bāingidija bidiki pa kyaba kya mabwe, ne kabudimbo bu bitoto. 4 Kupwa kebanena’mba: “Iyai tūbakei kibundi kyetu ne kiteba, nsongo yakyo ikale mūlu, kadi twilongelei dijina dya ntumbo, kutyina’mba twakapalakana pano pa ntanda ponso.”+
5 Penepo Yehova wātūka kutala kibundi ne kiteba kyāubakile bana ba bantu. 6 Kupwa Yehova wānena’mba: “Tala! I bantu bamo bonka kadi besambanga ludimi lumo lonka,+ tala byobaanza kulonga. Pano kekudipo kintu kyobafwatakanya kulonga kikebakomena. 7 Iya tutūkile’ko,+ tukavutakanye ludimi lwabo mwanda wa bakomenwe kwiivwana byobanena.” 8 Ponkapo Yehova wēbakusankanya kebenda koku ne koku pano pa ntanda ponso,+ mfulo mfulō baleka ne kūbaka kibundi kine. 9 O mwanda kyāinikilwe bu Babele,*+ mwanda kwine’kwa e kwāvutakenye Yehova ludimi lwa ntanda yonso, kadi Yehova wēbakusankenye koku ne koku pano pa ntanda ponso.
10 Ino’i yo mānga ya Shema.+
Shema wādi na myaka 100 pawābutwile Alapakasada+ myaka ibidi pa kupwa kwa Dilobe. 11 Shema pa kupwa kubutula Alapakasada, wālēle monka myaka 500. Kadi wābutula bana, bana-balume ne bana-bakaji.+
12 Alapakasada wālēle myaka 35, penepo wābutula Shela.+ 13 Alapakasada pa kupwa kubutula Shela, wālēle monka myaka 403. Wābutula bana bana-balume ne bana-bakaji.
14 Shela wālēle myaka 30, penepo wābutula Ebelu.+ 15 Shela pa kupwa kubutula Ebelu, wālēle monka myaka 403. Wābutula bana bana-balume ne bana-bakaji.
16 Ebelu wālēle myaka 34, penepo wābutula Peleku.+ 17 Ebelu pa kupwa kubutula Peleku, wālēle monka myaka 430. Wābutula bana bana-balume ne bana-bakaji.
18 Peleku wālēle myaka 30, penepo wābutula Leu.+ 19 Peleku pa kupwa kubutula Leu, wālēle monka myaka 209. Wābutula bana bana-balume ne bana-bakaji.
20 Leu wālēle myaka 32, penepo wābutula Seluka. 21 Leu pa kupwa kubutula Seluka, wālēle monka myaka 207. Wābutula bana, bana-balume ne bana-bakaji.
22 Seluka wālēle myaka 30, penepo wābutula Nahola. 23 Seluka pa kupwa kubutula Nahola, wālele monka myaka 200. Wābutula bana, bana-balume ne bana-bakaji.
24 Nahola wālēle myaka 29, penepo wābutula Tela.+ 25 Nahola pa kupwa kubutula Tela, wālēle monka myaka 119. Wābutula bana bana-balume ne bana-bakaji.
26 Tela wālēle myaka 70, kupwa wābutula Abalama,+ Nahola,+ ne Halane.
27 Ino’i yo mānga ya Tela.
Tela wābutwile Abalama, Nahola, ne Halane; Halane nandi wābutula Lota.+ 28 Shandi Tela paādi ukidi mūmi, Halane wāfwila mu ntanda yawābutwidilwe’mo, mu Ulu+ wa bene Kaladea.+ 29 Ba Abalama ne Nahola bāsonga bakaji. Dijina dya mukaja Abalama i Salai,+ ino dijina dya mukaja Nahola i Milaka,+ mwanā Halane, shandya Milaka ne Iseka. 30 Inoko Salai wādi ñumba;*+ kādipo na mwana nansha umo.
31 Penepo Tela wāsela wandi mwana Abalama ne wandi munkana Lota,+ mwanā Halane, ne muko wandi Salai, mukaja wandi mwana Abalama, bātamba nandi mu Ulu wa bene Kaladea kebenda ku ntanda ya Kenani.+ Kupwa bāiya ku Halane,+ bāshikata kwine’kwa. 32 Mafuku a Tela ādi myaka 205. Ebiya Tela wāfwila mu Halane.
12 Penepo Yehova wānena Abalama amba: “Taluka mu yenu ntanda ne mu babutule bobe ne mu njibo ya shobe wende ku ntanda yonkakulombola.+ 2 Nkakwalamunanga kodi muzo mukatampe, ne kukwesela, nkabaijanga dijina dyobe ke dikatampe, kadi ukekalanga dyese.+ 3 Nkeselanga boba bakwesela, ino nkafinga yewa ukusakila bibi,+ kadi bisaka byonso bya pano pa nshi bikeselwanga* binebine kupityila kudi abe.”+
4 Penepo Abalama wāenda enka mwāmulombwedile Yehova, ne Lota nandi wāenda nandi. Abalama wādi na myaka 75 pawātalukile ku Halane.+ 5 Abalama wāsela wandi mukaji Salai+ ne Lota mwanā mwanabo+ ne bintu byonso byobāungwije+ ne bantu* bobāsokwele mu Halane, bātaluka kebenda ku ntanda ya Kenani.+ Abo pa kufika ku ntanda ya Kenani, 6 Abalama wānanga mu ntanda’ya wākafika ne ku kifuko kitelwa bu Shekema,+ kubwipi na mityi mikatampe ya Mole.+ Mu kine kitatyi’kya bene Kenani bādi bakidi mu ntanda’ya. 7 Ebiya Yehova wāmwekela Abalama kanena’mba: “Nkapānanga ino ntanda+ ku lutundu* lobe.”+ Penepa nandi wāubakila’ko Yehova kisōkelo, mwine wāmumwekēle. 8 Kupwa wātaluka papo wāvilukila mu ntanda ya ngulu ya kutunduka kwa Betele,+ wāshimika pema wandi pa bukata bwa Betele dya kushika ne Ai+ dya kutunduka. Wāubakila’ko Yehova+ kisōkelo kaite dijina dya Yehova.+ 9 Kyaba pa kupita’po, Abalama wāvilula nkambi yandi kaenda dya ku Nengeba,+ wenda uviluka wadi papa kadi papa.
10 Ponkapo kwāikele kipupo kya nzala mu ntanda’ya, Abalama wātūkila dya ku Edipito kukashikata’ko kitatyi kityetye,*+ mwanda kipupo kya nzala kyādi kikomo+ mu yoya ntanda. 11 Pawādi kadi kubwipi na kutwela mu Edipito, wānena wandi mukaji Salai amba: “Ivwana’po bidi! Ndyukile’mba abe wi mwana-mukaji muyampe mpala.+ 12 Bene Edipito pobasa kukumona, bine basa kunena’mba, ‘I wandi mukaji.’ Penepo basa kungipaya abe’ko bakuleke mūmi. 13 Nakwisāshila nena’mba wi mwanetu, nankyo bikañendekela biyampe pa mwanda obe, kadi būmi bwami bukapanda.”*+
14 Abalama pa kutwela’tu mu Edipito, bene Edipito kala bāmona’mba uno mwana-mukaji i muyampe’po kashā. 15 Ne bamfumu ba Felo nabo bāmumona, kebamutendela kudi Felo, ebiya mwana-mukaji bāenda nandi ku njibo ya Felo. 16 Wāikala biyampe na Abalama pa mwanda wa uno mwana-mukaji, nandi wāikala na mikōko, bañombe, bampunda balume ne bakaji, bengidi bana-balume ne bana-bakaji, ne bangamedia.+ 17 Penepa Yehova wākupila Felo ne ba mu njibo yandi na bipupo bikomo pa mwanda wa Salai, mukaja Abalama.+ 18 Ponkapo Felo wāita Abalama kamunena’mba: “I kika kino kyowaunonga? Mwanda waka kwaunombwelepo amba i obe mukaji? 19 Mwanda waka wanenene amba, ‘I mwanetu,’+ kensake ne kumuyata bu mukaji? Au keye mukajobe. Musele wende!” 20 Ebiya Felo wāsoñanya bantu pa mwanda wandi, nabo bāmulupula aye ne wandi mukaji ne byonso byawādi nabyo.+
13 Penepa Abalama wātamba mu Edipito kakanda ku Nengeba,+ aye ne wandi mukaji ne byonso byawādi nabyo, ne Lota mwine kumo. 2 Abalama wādi mpeta mukatampe wa bimunanwa, ne ndalama, ne olo.+ 3 Wādi utūla nkambi, wādi papa kadi papa, paādi utamba ku Nengeba wenda ku Betele, enka ne byaāfikile pa kifuko pādi pema wandi pa bukata bwa Betele ne Ai,+ 4 pene pawāubakile kisōkelo dibajinji. Kwine’ko Abalama wāita dijina dya Yehova.
5 Ino Lota, mwine wādi wenda pamo na Abalama, nandi wādi na mikōko, ne bañombe ne mapema. 6 Penepo ntanda keyēbabwenepo abo bonso mwa kushikatyila pamo; bintu byabo byāvudile bininge byakoma ne mwa kwikadila’bo pamo. 7 Ponkapo balami ba bimunanwa bya Abalama ne ba bimunanwa bya Lota bēpotomeja. (Mu kine kitatyi’kya bene Kenani ne bene Pedizi bādi bashikete mu ntanda’ya.)+ 8 Ebiya Abalama wānena Lota+ amba: “Nakwisāshila, kekufwaninwepo kwikala lupotopoto pa bukata bwa ami ne abe ne pa bukata bwa balami ba luombe lwami ne lobe, mwanda twi bana na bana. 9 Mwene ino ntanda yonso idi ku meso obe? Nakwisāshila, twishile kyaba. Shi wende ku lunkuso, nabya amiwa nkenda ku lundyo; ino shi wende ku lundyo, nabya amiwa nkenda ku lunkuso.” 10 Ponkapo Lota wātulula meso wāmona’mba kipindi kyonso kya ntanda ya Yodano+ kyādi kisangilwe mema biyampe bwa budimi bwa Yehova,+ pamo bwa ntanda ya Edipito, kufika ne ku Zoale+ (Yehova papo wādi kaonakenye Sodoma ne Ngomola). 11 Ponkapo Lota wātonga kipindi kyonso kya ntanda ya Yodano, wāvilwila nkambi yandi kutunduka. Penepo bēshila kyaba. 12 Abalama wāshikata mu ntanda ya Kenani, ino Lota aye wāshikata mu bibundi bya mu kipindi kya ntanda’ya.+ Kupwa wākashimika pema wandi kubwipi na Sodoma. 13 Ino bantu ba mu Sodoma bādi babi, babipya-mambo ba mu meso fututu balubila Yehova.+
14 Abalama pa kupwa kwishiya na Lota, Yehova wāmunena’mba: “Nakwisāshila, tulula meso obe podi utale kungala ne kunshi, kutunduka ne kushika, 15 mwanda ntanda yonso yomwene’i, nkakupa’yo abe ne lutundu* lobe ke kintu kyenu kya myaka na myaka.+ 16 Kadi nkalonga lutundu* lobe pamo bwa musenga wa panshi, amba shi muntu abwanye kubala musenga wa panshi, nankyo ne lutundu* lobe nalo lubwanya kubalwa.+ 17 Taluka, pita mu ino ntanda mu bula bwayo ne mu bunkimbwa bwayo, mwanda nkakupa’yo.” 18 Ebiya Abalama wāikala nyeke mu mapema. Kupwa wāiya kashikete mu mityi mikatampe ya Mamela,+ idi mu Hebelona,+ wāubakila’ko ne Yehova kisōkelo.+
14 Ebiya mu mafuku a Amalafela mulopwe wa Shinadi,+ ne Adioka mulopwe wa Elasala, ne Kedolalomela+ mulopwe wa Elama,+ ne Tidala mulopwe wa Ngoimi, 2 bano’ba bālwile divita na Bēla mulopwe wa Sodoma,+ ne Bilesha mulopwe wa Ngomola,+ ne Shinabu mulopwe wa Adema, ne Shemebelu mulopwe wa Zeboyimi,+ ne mulopwe wa Bela, kibundi kitwa ne bu Zoale. 3 Bano bonso’ba bākongakenye bibumbo byabo mu Musanza* wa Shidimi,+ ko kunena’mba Dijiba dya Mwepo.*+
4 Bāingidīle Kedolalomela myaka 12, ino mu mwaka wa 13 bāmutombokela. 5 Penepo mu mwaka wa 14, Kedolalomela ne balopwe bādi nandi bāiya, bānekenya bene Lefaime mu Ashetelote-Kalanaimu, ne bene Zuzi mu Hama, ne bene Emimu+ mu Shave-Kidyataimi, 6 ne bene Hodi+ mu lūlu lwabo lwa Seila+ kufika’nka ne ku Ele-Palane, kubwipi na mu ntanda mutuputupu. 7 Penepo bājoka bāiya ku Ene-Misopate, ko kunena’mba, Kadesha,+ bānekenya ntanda yonso ya bene Amaleke+ ne bene Amole+ bādi bashikatanga mu Hazazona-Tamala.+
8 Ponkapo mulopwe wa Sodoma wāenda, pamo ne mulopwe wa Ngomola, ne mulopwe wa Adema, ne mulopwe wa Zeboyimi, ne mulopwe wa Bela, kibundi kitwa ne bu Zoale, bēpanga mu milongo ya kulwa nabo bulwi mu Musanza* wa Shidimi, 9 bākalwa na Kedolalomela mulopwe wa Elama, ne Tidala mulopwe wa Ngoimi, ne Amalafela mulopwe wa Shinadi, ne Adioka mulopwe wa Elasala+—balopwe baná bālwa na batano. 10 Ino mu Musanza* wa Shidimi mwādi bīna bingi bya kabudimbo, penepo mulopwe wa Sodoma ne wa Ngomola bādi kebasake kunyema ino bāponena’mo, ne boba bāshele nabo bānyemena mu ntanda ya ngulu. 11 Penepo bashindañani bāsela bintu byonso bya Sodoma ne Ngomola ne byakudya byabo byonso kebenda nabyo.+ 12 Bāsela ne Lota, mwanā mwanabo na Abalama wādi wikala mu Sodoma,+ ne bintu byandi kumo kebenda.
13 Kupwa muntu umo wāpandile’ko wāiya kusapwila’mo Abalama Muhebelu. Papo wādi ushikete* mu mityi mikatampe ya Mamela mwine Amole,+ mwanabo na Eshekole ne Anele.+ Bano bantu bādi bapwene na Abalama. 14 Penepo Abalama wāivwana’mba mwanā mwanabo*+ wāselwa bu musungi. Ponkapo wākongakanya bana-balume bandi bafundijibwe, bengidi 318 bābutwidilwe mu yandi njibo, wāenda kukebalonda kufika ne ku Dani.+ 15 Bufuku, wāabanya bibumbo byandi, ebiya aye ne bengidi bandi bēbatamba bulwi bēbanekenya. Penepo wēbalonda kufika ne ku Hoba, kungala kwa Damakasa. 16 Wānyongolola bintu byonso, wānyongolola ne Lota mubutule wandi, ne bintu byandi, ne bana-bakaji, ne bantu bakwabo.
17 Abalama pa kujoka kwaākanekenye Kedolalomela ne balopwe baādi nabo, mulopwe wa Sodoma wāenda kukasambakana Abalama ku Musanza* wa Shave, ko kunena’mba Musanza wa Mulopwe.+ 18 Melekisedeka+ mulopwe wa Saleme+ wāsela mukate ne vinyu; aye wādi kitobo wa Leza Mwine wa Peulu Mwine.+
19 Penepo wāmwesela kanena’mba:
“Abalama eselwe dyese na Leza Mwine wa Peulu Mwine,
Mulongi wa diulu ne ntanda;
20 Kadi Leza Mwine wa Peulu Mwine atendelwe,
Aye wapāna mu makasa obe boba bakumwesha malwa!”
Abalama nandi wāmupa kipindi kimo kya pa bipindi dikumi bya bintu byonso.+
21 Kupwa mulopwe wa Sodoma wānena Abalama amba: “Mpe bantu,* ino abe yata bintu ke byobe.” 22 Ino Abalama wātentulula Mulopwe wa Sodoma amba: “Natulula kuboko kwami ntyipa kudi Yehova Leza Mwine wa Peulu Mwine, Mulongi wa diulu ne ntanda, 23 amba nkisapo kuyata kintu kyobe nansha kimo, tamba ku lunyushi kufika ne ku lukamba lwa kilato, kutyina wakanena’mba, ‘I ami wapeteja Abalama.’ 24 Nkisapo kuyata kintu nansha kimo poso’nka byobya byadile kala bansongwalume. Ino bintu bya bano bantu bonaendele nabo, ba Anele, Eshekole, ne Mamela+—wibaleke bayate’byo.”
15 Bino’bi pa kupita’po, kinenwa kya Yehova kyāiya kudi Abalama mu kimonwa’mba: “A Abalama, kokakwatwa moyo.+ Ami ne ngabo yobe.+ Mpalo yobe ikekalanga mikatampe bininge.”+ 2 Abalama wālondolola’mba: “A Mfumu Mwinē Lupusa Lonso Yehova, i kika le kyosa kumpa, byonkyabutwile mwana kadi mwine ukapyana njibo yami i Ediezela,+ mwine Damakasa?” 3 Abalama wābweja’ko amba: “Kumpelepo lutundu,*+ kadi muntu* wa mu njibo yami ye usa kumpingakana bu mpyana.” 4 Ino tala! Yehova wāmutentulula’mba, “Uno muntu kakakupingakanapo bu mpyana, ino mwana* obe abe mwine ye ukakupingakana bu mpyana.”+
5 Penepo wāmulupwila panja kamunena’mba: “Nakwisāshila, tala’po bidi mūlu, bala ñenyenye, shi ubwanya kubala’yo.” Kupwa wāmunena’mba: “E monka mukekadila+ ne lutundu* lobe.” 6 Ponkapo wāikala na lwitabijo mudi Yehova,+ nandi wāmubadila’lo bu boloke.+ 7 Ebiya wāmunena monka’mba: “Ami ne Yehova, mwine wakulupwile mu Ulu wa bene Kaladea mwanda wa kukupa ino ntanda ke yobe.”+ 8 Ponkapo wānena’mba: “A Mfumu Mwinē Lupusa Lonso Yehova, le nsa kuyuka namani amba nkeiyatanga ke yami?” 9 Nandi wāmulondolola’mba: “Ndetele kyana kya ñombe kya myaka isatu, ne mbuji mukaji wa myaka isatu, ne mukōko mulume wa myaka isatu, ne kakutyikutyi, ne kibondya kya nkunda.” 10 Penepo wāyata bino byonso’bi wālala’byo mpasu kupwa wātūla lupasu lumo lutadidīle lukwabo,* inoko kāladilepo toni. 11 Penepo byoni bipoyanga byāanza kutūmba pa banyema’ba, ino Abalama wādi wibipanga.
12 Dyuba podyādi kedikapone, Abalama wāpona mu kipembeleji kya tulo kadi fukutu mikatampe ilenga moyo yāmutūkila. 13 Ebiya Leza wānena Abalama amba: “Yuka binebine amba lutundu* lobe lukekalanga lweni mu ntanda-bene ne amba bantu ba mu ntanda’ya bakebamuna bupika ne kwibamwesha malwa myaka 400.+ 14 Ino muzo obakengidila’wa+ nkeutyibila mambo, kupwa bakatamba’mo na bintu bivule.+ 15 Ino abe ukenda mu ndoe kudi bakulutuba bobe; ukajīkwa mununu senene.+ 16 Inoko bakajokelanga muno+ pa lukongo lwa buná, mwanda kilubo kya bene Amole kekyafikile pa mfulo.”+
17 Dyuba pa kupona kepafīta bininge, nkelwa ya mwishi yāmweka, ne kyenge kya mudilo kyāpita pa bukata bwa mpasu’ya. 18 Mu dine difuku’dya Yehova wāsamba kipwano na Abalama,+ kanena’mba: “Nkapānanga ino ntanda+ ku lutundu* lobe, tamba ku munonga wa Edipito kufika ne ku munonga mukatampe, munonga wa Ufalete:+ 19 ntanda ya bene Kena,+ bene Kenizi, bene Kadamona, 20 bene Hiti,+ bene Pedizi,+ bene Lefaime,+ 21 bene Amole, bene Kenani, bene Ngilangashi, ne bene Yebushi.”+
16 Ino Salai mukaja Abalama kāmubutwidilepo bana,+ inoko wādi na mwingidi wandi mwine Edipito wa dijina dya bu Hakala.+ 2 Ebiya Salai wānena Abalama amba: “Tala’po bidi! Yehova wankankaja kubutula bana. Nakwisāshila, lāla na mwingidi wami. Kepabulwe padi mone’ko bana kupityila kudi aye.”+ Penepo Abalama wāivwana byāmunenene Salai. 3 Abalama pa kupwa kushikata myaka dikumi mu ntanda ya Kenani, Salai mukaja Abalama wāyata Hakala mwingidi wandi mwine Edipito wāpa’ye wandi mulume Abalama bu mukaji wandi. 4 Penepo wālāla na Hakala, nandi wāimita dīmi. Aye pa kuyuka’mba waimita, wāanza kufutulula mfumwandi.
5 Ponkapo Salai wānena Abalama amba: “Kunsanshija kobansanshija’ku i kilubo kyobe. Amiwa ye wakupele mwingidi wami mu makasa* obe, ino aye pa kuyuka’mba waimita, kaumfutulula. Yehova etutyibile mambo ami ne abe.” 6 Penepo Abalama wānena Salai amba: “Umwene! Mwingidi obe udi munshi mwa lupusa lobe. Mulonge kyonso kyosaka.” Penepa Salai wāmufwija bumvu, nandi wāmunyemena kulampe.
7 Kupwa mwikeulu wa Yehova wāmutana pa nsulo ya mema mu ntanda mutuputupu, nsulo ya mu dishinda dyenda ku Shula.+ 8 Wamunena’mba: “A Hakala, mwingidi wa Salai, le utamba kwepi ne koenda i kwepi?” Nandi wālondolola’mba: “Nyemanga mfumwami Salai.” 9 Ebiya mwikeulu wa Yehova wāmunena’mba: “Jokela kudi mfumobe uketyepeje munshi mwa kuboko kwandi.” 10 Kupwa mwikeulu wa Yehova wānena’mba: “Nkavudijanga bininge lutundu* lobe, lukekala lungi mpata lukoma ne kubala kwine.”+ 11 Mwikeulu wa Yehova wābweja’ko amba: “Pano udi na dīmi, kadi usa kubutula mwana mwana-mulume, ufwaninwe kumwinika bu Ishemele,* mwanda Yehova waivwana malwa obe. 12 Ino aye ukekalanga mpunda wa ntanda* wa muntu. Kuboko kwandi kukalwanga na muntu ense, kadi kuboko kwa muntu ense nako kukalwanga nandi, ukashikatanga kufula na banababo bonso.”*
13 Penepo wāita dijina dya Yehova mwine wādi wisamba nandi, kanena’mba: “Abe wi Leza umonanga,”+ mwanda aye wanena’mba: “Lelo pano natale bine yewa umwene ami?” 14 O mwanda mushimwa’wa wāityilwe bu Bela-Lahi-Loi.* (Udi pa bukata bwa Kadesha ne Belede.) 15 Ebiya Hakala wābutwila Abalama mwana mwana-mulume, penepa Abalama wāinika wandi mwana, obāmubutwidile kudi Hakala, bu Ishemele.+ 16 Abalama wādi na myaka 86 pobāmubutwidile Ishemele kudi Hakala.
17 Abalama pa kubwanya myaka 99, Yehova wāmumwekela kamunena’mba: “Ami ne Leza Mwinē Bukomo Bonso. Nanga ku meso ami kadi ikala wampikwa kato.* 2 Nkaningisha kipwano kyonasambile nobe,+ kadi nkakuvudija bininge, bininge mpata.”+
3 Ponkapo Abalama wāpona mpala panshi, kadi Leza wāmusapwila monka’mba: 4 “Ino ami, tala’po bidi! Ne musambe nobe kipwano,+ bine abe ukekala shandya mizo mivulevule.+ 5 Kuketwepo monka dijina dya bu Abalama;* pano dijina dyobe ke Abalahama,* mwanda nkakwalamuna kodi shandya mizo mivulevule. 6 Nkakupa lubutulo lungilungi kadi mizo ikatamba kodi, ne balopwe bakatamba kodi.+
7 “Kadi nkalama kipwano kyonasambile nobe+ ne na lutundu* lobe lwiya’ko mu nkongo ne nkongo mwanda wa kipwano kya nyeke, mwa kwikadila bu Leza kodi ne ku lutundu* lobe lwiya’ko. 8 Kadi nkakupa abe ne lutundu* lobe lwiya’ko ino ntanda yoshikete’mo bu mweni+—ntanda yonso ya Kenani—ikekala kintu kyenu kya myaka na myaka, kadi nami nkekala Leza wabo.”+
9 Leza wānena monka Abalahama amba: “Ino abe, ufwaninwe kulama kipwano kyami, abe ne lutundu* lobe lwiya’ko mu nkongo ne nkongo. 10 Kino kyo kipwano kyonasamba nenu, kyomukalama abe ne lutundu* lobe lwiya’ko: Mwana-mulume ense udi mu bukata mwenu ufwaninwe kutwejibwa kwisao.+ 11 Mufwaninwe kutwejibwa kwisao, kikekala bu kiyukeno kya kipwano kyonasamba nenu.+ 12 Mu nkongo ne nkongo, mwana-mulume ense wa mafuku mwānda ufwaninwe kutwejibwa kwisao,+ ense ubutwidilwe mu njibo ne ense ke wa ku lutundu* lobepo ino mupotwe na lupeto ku makasa a mweni. 13 Mwana-mulume ense ubutwidilwe mu njibo yobe ne mwana-mulume ense opotele na lupeto ufwaninwe kutwejibwa kwisao,+ kadi kipwano kyami kidi ku ngitu yenu kifwaninwe kwikala kipwano kya myaka na myaka. 14 Shi mwana-mulume ense wampikwa kutwela kwisao katwejibwepo kwisao, yao muntu* ufwaninwe kutyibwa’ko* mu bantu bandi. Watyibe kipwano kyami.”
15 Ebiya Leza wānena Abalahama amba: “Ino obe mukaji Salai,*+ kufwaninwepo kumwita monka bu Salai, mwanda dijina dyandi pano ke Sala.* 16 Nkamwesela dyese nandi ukakubutwila mwana mwana-mulume;+ nkamwesela dyese kadi mizo ikatamba kwadi; balopwe ba bantu bakatamba kwadi.” 17 Penepo Abalahama wāpona mpala panshi kasepa, kanena mu mutyima wandi+ amba: “Lelo mwana-mulume wa myaka 100 ukokeja’tu kubutula mwana, ne kadi Sala, mwana-mukaji wa myaka 90, le ukokeja kubutula?”+
18 Ponkapo Abalahama wānena Leza wa bine amba: “Ee, Ishemele ekale mūmi ku meso obe!”+ 19 Ebiya Leza wāmunena’mba: “Binebine obe mukaji Sala usa kukubutwila mwana mwana-mulume, kadi ufwaninwe kumwinika bu Izake.*+ Nkaningisha kipwano kyami nandi ke kipwano kya nyeke ku lutundu* lwandi lukāya’ko.+ 20 Ino pa mwanda wa Ishemele nandi, naivwana byowanena. Tala! Nkamweselanga ne kumupa lubutulo ne kumuvudija bininge, bininge mpata. Ukabutula bamfumu 12, kadi nkamwalamuna ke muzo mukatampe.+ 21 Inoko, nkaningisha kipwano kyami na Izake,+ mwana ukakubutwila Sala pa kino kitatyi kitungwe mwaka wiya’ko.”+
22 Leza pa kupwa kwisamba nandi, wātaluka kudi Abalahama wākanda. 23 Penepo Abalahama wāsela wandi mwana Ishemele ne bana-balume bonso bābutwidilwe mu yandi njibo ne bonso baāpotele na lupeto, bana-balume bonso ba mu njibo yandi, wēbatweja kwisao enka mu dine difuku’dya, monka mwāmulombwedile Leza.+ 24 Abalahama wādi na myaka 99 paātwejibwe kwisao.+ 25 Ino wandi mwana Ishemele wādi na myaka 13 paātwejibwe kwisao.+ 26 Mu dine difuku’dya, Abalahama wātwejibwa kwisao ne wandi mwana Ishemele mwine. 27 Bana-balume bonso ba mu njibo yandi, ne bonso bābutwidilwe mu yandi njibo ne bonso baāpotele na lupeto kudi mweni, nabo bātwejibwa kwisao pamo nandi.
18 Kupwa papo, Yehova+ wāmumwekela mu mityi mikatampe ya Mamela+ paādi ushikete pa kibelo kya pema dyuba kampumpu. 2 Aye amba atale, wāmona bantu basatu bemene dya kulampe nandi.+ Pa kwibamona, wātaluka lubilo pa kibelo kaenda kukebatundaila, penepo kaevukwila pa nshi. 3 Ebiya wānena’mba: “A Yehova, shi ubauntōkelwa mutyima, nakwisāshila, kokapita mwingidi obe bitupu. 4 Nemwisāshila, bemuselele’ko bidi mema matyetye a kwimoija ku maulu;+ kupwa mushikate mu mutyi. 5 Byomwaiya kuno kudi mwingidi wenu, leka bidi nemuselele mukate mwanda wa mumone’ko bukomo.* Penepa kemwenda shenu.” Nabo bānena’mba: “Biyampe. Ukokeja kulonga mowanenena’mo.”
6 Penepo Abalahama wāenda lubilo ku pema kwādi Sala kamunena’mba: “Peja! Yata bipimo* bisatu bya bukula bupēla, longa mukama usōke mikate.” 7 Kupwa Abalahama wāenda lubilo ku kipombo, wātonga’mo kyana kya ñombe kinekena kadi kiyampe. Wāpa’kyo mwingidi wandi, nandi wālongolola’kyo bukidibukidi. 8 Ebiya wāsela buleba ne mabele ne kyana kya ñombe kyaālongolwele’kya, wēbatūdila byakudya ku meso abo. Penepo kaimene kubwipi nabo munshi mwa mutyi abo papo badya.+
9 Nabo bāmwipangula’mba: “Le obe mukaji Sala+ udi kwepi?” Nandi wālondolola’mba: “Udi’nka mu pema’mu.” 10 Penepo umo pobādi’pa wābweja’ko amba: “Nsa kujokela binebine kodi mwaka wiya’ko pa kino kitatyi, kadi tala! obe mukaji Sala ukekalanga na mwana mwana-mulume.”+ Ino Sala wādi wivwene paādi pa kibelo kya pema wādi kunyuma kwa muntu’wa. 11 Ba Abalahama ne Sala bādi ke banunu, ke balāle myaka mingi.+ Sala wādi ke mupite pa myaka ya kubutula.*+ 12 Penepo Sala kasepa munda mwandi, unena’mba: “Ami muntu kendi mukōke namino kadi mfumwami nandi ke mununu, le bine nkekala na ino nsangaji monka?”+ 13 Ponkapo Yehova wānena Abalahama amba: “Mwanda waka Sala wasepa, unena’mba, ‘Le bine amiwa uno nkabutula mwana nansha byonkendi mununu?’ 14 Le kudi kintu kikomena Yehova?+ Nsa kujokela kodi mwaka wiya’ko pa kino kitatyi’ki, kadi Sala ukekalanga na mwana mwana-mulume.” 15 Ino Sala wātuna’mba: “Nkisepelepo!” mwanda wāivwene moyo. Penepo nandi wāmunena’mba: “Bine, wadi ubasepa.”
16 Bano bantu pa kutaluka kebatale dya ku Sodoma,+ Abalahama wāenda nabo kukebashindikila. 17 Ebiya Yehova wānena’mba: “Le nkafya Abalahama byobya byonsa kulonga?+ 18 Bine, Abalahama usa kwikala binebine muzo mukatampe kadi mukomo, kadi mizo yonso ya pano pa ntanda ikeselwanga* kupityila kudi aye.+ 19 Ke-pantu namuyuka mwanda wa asoñanye bandi bana ne ba mu njibo yandi bakāya’ko balame dishinda dya Yehova na kulonga byoloke ne bilulame,+ amba Yehova afikidije byobya byaālaile padi Abalahama.”
20 Ponkapo Yehova wānena’mba: “Mitompwe itompolwa pa mwanda wa Sodoma ne Ngomola i mikatampe binebine,+ kadi bubi bwabo i bukatampe bya mwiko.+ 21 Nsa kutūka nkatale shi baloñanga mungya mitompwe yongivwana’i. Shi kadi ke amopo, nabya nsa kuyuka.”+
22 Penepo bantu’ba bātaluka’po kebenda dya ku Sodoma, ino Yehova+ wāshala na Abalahama. 23 Ponkapo Abalahama wāmufwena kamunena’mba: “Le bine usa kutukija boloke pamo na babi?+ 24 Langa’po bidi shi mu kibundi’mwa mudi boloke 50. Lelo ukebatukija ne kulekela kifuko’kya mpika pa mwanda wa boloke 50 badi’mo? 25 Kebibwanikapo abewa kulonga namino, kwipaya moloke ne mubi pamo amba mfulo ya moloke ikale pamo na ya mubi!+ Kebibwanikapo abewa kulonga nankyo.+ Lelo Mutyibi wa ntanda yonso abulwepo kulonga byoloke?”+ 26 Penepo Yehova wālondolola’mba: “Shi natana boloke 50 mu kibundi kya Sodoma, nabya nkafwila ba mu kibundi’kya lusa pa mwanda wabo.” 27 Ino Abalahama wātentulula monka’mba: “Nakwisāshila, pano nasomonwa kwisamba na Yehova, nansha byondi luvumbi kadi buto. 28 Langa’po bidi shi mu boloke 50 mubabulwe batano. Lelo ukonakanya kibundi kyonso pa mwanda wa batano?” Nandi wālondolola’mba: “Mhm, shi natana’mo boloke 45,+ nabya nkikonakanya’kyopo.”
29 Ino wēsamba nandi monka kamunena’mba: “Langa’po bidi shi mubatanwa boloke 40.” Nandi wālondolola’mba: “Nkikonakanya’kyopo pa mwanda wa boloke 40.” 30 Ino wābweja’ko amba: “A Yehova, nakwisāshila, kokikwatwapo bulobo,+ ino leka bidi nesambe monka: Langa’po bidi shi mubatanwa’tu boloke 30 kete.” Nandi wālondolola’mba: “Nkikonakanya’kyopo shi natana’mo boloke 30.” 31 Ino wābweja’ko amba: “Nakwisāshila, pano nasomonwa kwisamba na Yehova: Langa’po bidi shi mubatanwa’tu boloke 20 kete.” Nandi wālondolola’mba: “Nkikonakanya’kyopo pa mwanda wa boloke 20.” 32 Mfulo mfulō wānena’mba: “A Yehova, nakwisāshila, kokikwatwapo bulobo, ino leka bidi nesambe’tu dimo monka: Langa’po bidi shi mubatanwa’tu boloke dikumi kete.” Nandi wālondolola’mba: “Nkikonakanya’kyopo pa mwanda wa boloke dikumi.” 33 Yehova pa kupwa kwisamba na Abalahama, wāenda,+ ino Abalahama nandi wājokela kwandi.
19 Ebiya bamwikeulu babidi’ba bāfika mu Sodoma kyolwa, papo Lota wādi ushikete ku kibelo kya Sodoma. Lota pa kwibamona, wāimana wakebatundaila, penepo wēvukwila mpala panshi.+ 2 Webanena’mba: “A mfumwami, nemwisāshila, twayai ku njibo ya mwingidi wenu mukalāle’ko, bemoije ne ku maulu. Kupwa mubūke lubanga futwi kemwenda.” Nabo bātentulula’mba: “Aa, tusa kulāla mu kīkwe.” 3 Ino wēbaningila mpata, nabo bāenda nandi kwandi. Penepo wēbasobela masobo, wēbalongela ne mikate yampikwa kiyujo bādya.
4 Abo kebalēle ne kulāla kwine, bana-balume ba mu kibundi—bana-balume ba mu Sodoma, banuke ne bakulu bene, bonso—bājokoloka njibo mulwi. 5 Kebela’nka kwela Lota mabila’mba: “Lelo bana-balume baiyanga kobe kino kyolwa badi kwepi? Witutambijije’bo tulāle nabo.”+
6 Penepo Lota wātambila panja pobādi pa kibelo, wāshita ne mulango. 7 Kaebanena’mba: “Nemwisāshila banwe banabetu, kemwakilongai bibi nankyo. 8 Nemwisāshila, ngidi na bana bana-bakaji babidi kebalēle na bana-balume. Lekai nemulupwile’bo mwibalonge kyonso kyomusaka. Inoko bano bana-balume kemwakibalongai kintu, mwanda i bāye kufyama* mu yami njibo.”+ 9 Ponkapo bāmutentulula’mba: “Taluka papo!” Kupwa bābweja’ko amba: “Uno mweni waile kushikata muno kasake kwitutyibila mambo! Pano tusa kukulonga bibi kutabuka ne abo bene.” Penepo bāungwila* kudi Lota kebenda kukatyumuna mulango. 10 Ebiya bana-balume’ba bāolola maboko bātweja Lota mu njibo mobadi, kupwa bāshita mulango. 11 Ino bāsaba meso a bana-balume bādi pa kibelo kya njibo’ba, kushilwila ku mutyetye bininge kutūla ne ku mukatampe bininge, kebapupukuta bakimba kibelo.
12 Penepo bana-balume bāipangula Lota amba: “Le udi na bantu bakwabo muno? Tambija mu kino kifuko bako, ne bobe bana bana-balume ne bana-bakaji, ne bantu bobe bonso badi mu kibundi! 13 Mwanda tusa konakanya kino kifuko, ke-pantu mitompwe yobebatompwela ibavula bininge* ku meso a Yehova,+ o mwanda Yehova wetutume kwiya konakanya kino kibundi.” 14 Ponkapo Lota wātamba kasapwila bako bandi bādi ba kusonga bandi bana, wādi wibanena’mba: “Imanai! Tambai muno, mwanda Yehova usa konakanya kino kibundi!” Inoko bako bandi bādi bamumwene bwa aye uzaula.+
15 Ino mu meso pomwādi kemutōka, bamwikeulu bāanza kupēlakanya Lota amba: “Imana! Sela obe mukaji ne bobe bana babidi bana-bakaji bodi nabo muno, kutyina’mba wakakubijibwa mu bubi bwa kino kibundi!”+ 16 Byaādi ulejaleja, ino mwanda Yehova wāmufwidile lusa,+ bana-balume’ba bāmukwata ku kuboko, bākwata ne wandi mukaji ne bandi bana babidi ku maboko, bāmutambija bākamwimika panja pa kibundi.+ 17 Abo pa kumufikija kufula kwa kibundi, umo pa bana-balume’ba wāmunena’mba: “Nyema mwanda wa kupandija bobe būmi!* Kokitala kunyuma+ kadi kokimana pantu nansha pamo mu kino kipindi kya ntanda!+ Nyemena ku ntanda ya ngulu kutyina’mba wakafwa!”
18 Ino Lota wēbanena’mba: “Mhm, a Yehova nakwisāshila, kokantuma kwako! 19 Nakwisāshila, wi mutōkelwe mwingidi obe mutyima kadi ubanombola kanye kakatampe* pa kupandija būmi bwami,*+ ino nkibwanyapo kunyemena mu ntanda ya ngulu kutyina’mba kimpengele kyakantana kwine’kwa, nakafwa.+ 20 Nakwisāshila, kino kibundi kidi pabwipi kadi mbwanya kunyemena’ko; i kakifuko’tu katyetye. Nakwisāshila, le nyemene’ko? I kakifuko’tu katyetye. Nabya nsa kupanda.”* 21 Nandi wāmutentulula’mba: “Biyampe, nsa kulonga byowalomba’byo.+ Nkisapo konakanya kibundi kyowanena’kyo.+ 22 Peja! Nyemena’ko, mwanda nkibwanyapo kulonga kintu poso enka shi ubafika’ko!”+ O mwanda wāinikile kibundi’kya bu Zoale.*+
23 Dyuba dyādi kala ke ditambe mu ntanda’ya pāfikile Lota ku Zoale. 24 Penepo Yehova wānokeja bibidikityi ne mudilo pa Sodoma ne Ngomola—byātambile kudi Yehova momwa mūlu.+ 25 Ponkapo wāonakanya byobya bibundi, bine, kipindi kyonso kya ntanda, ne bekadi bonso ba mu bibundi’bya ne munamuna ya pa nshi.+ 26 Ino mukaja Lota wādi kunyuma kwandi, wāanza kutala kunyuma, penepo wāalamuka ke kyulu kya mwepo.+
27 Ebiya Abalahama wābūka lubanga bwē wāenda popa pawāimene ku meso a Yehova.+ 28 Aye pa kutala munshi dya ku Sodoma ne Ngomola ne ku kipindi kyonso kya ntanda’ya, wāmona kya kumona. Kwādi dilenga dya mwishi dikanda pa ntanda’ya pamo bwa dilenga dya mwishi wa fūlu!+ 29 Leza pa konakanya bibundi bya kipindi kya ntanda’ya, wāvuluka Abalahama penepo wātambija Lota mu bibundi byawāonakenye, mwine mwādi mushikatanga Lota.+
30 Mwenda mafuku Lota wātaluka mu Zoale ne bandi bana babidi wākashikata mu ntanda ya ngulu,+ mwanda wāivwene moyo wa kushikata mu Zoale.+ Penepo wākashikata mu mutá na bandi bana babidi bana-bakaji. 31 Ebiya umbedi wānena nkasandi amba: “Tata ke mununu, kadi kekudipo mwana-mulume mu ino ntanda wa kulāla netu mwendele kibidiji kya ntanda yonso. 32 Iya, tumupe vinyu atome, penepo tulāle nandi, tulamine tata lutundu.”
33 Ebiya bwine bufuku’bo bāpa shabo vinyu mingi wātoma; penepo umbedi wātwela wālāla na shandi, ino kāyukilepo kitatyi kyālēle wandi mwana ne kyaābūkile kine. 34 Penepo dya kesha, umbedi wāsapwila nkasandi amba: “Amiwa nalālanga na tata bufuku. Longa tumupe monka vinyu kino kyolwa atome. Nobe utwele ulāle nandi, tulamine tata lutundu.” 35 Ebiya bwine bufuku’bwa, bāpa monka shabo vinyu mingi wātoma; penepo nkasa wāenda kukalāla nandi, ino kāyukilepo kitatyi kyālēle wandi mwana ne kyaābūkile kine. 36 Ponkapo bana ba Lota bonso babidi bāimita memi ēbapele shabo. 37 Umbedi wābutula mwana mwana-mulume, wāmwinika bu Moabu.+ Aye ye shandya bene Moabu ba mu ano mafuku.+ 38 Nkasa nandi wābutula mwana mwana-mulume, wāmwinika bu Bena-Ami. Aye ye shandya bene Amone+ ba mu ano mafuku.
20 Penepo Abalahama wāvilula nkambi yandi kwine’kwa+ wāenda ku ntanda ya Nengeba, kāshikete pa bukata bwa Kadesha+ ne Shula.+ Ebiya paādi wikele* mu Ngelala,+ 2 Abalahama wānena monka pa mwanda wa Sala mukajandi amba: “I mwanetu.”+ Penepo Abimeleke mulopwe wa Ngelala wātuma bantu bakamuletele Sala.+ 3 Kupwa, Leza wāiya bufuku kudi Abimeleke mu kilotwa kamunena’mba: “Pano udi pamo’nka bwa abe mufwe mwanda wa mwana-mukaji owayata’o,+ mwanda i mukaji musonge kadi i wa bene.”+ 4 Inoko Abimeleke wādi kamufwenene pabwipi.* Ebiya wānena’mba: “A Yehova, le usa kwipaya muzo wampikwa mambo binebine?* 5 Mwene waunombwele amba, ‘I mwanetu,’ kadi mwana-mukaji nandi, mwene waunombwele amba, ‘I mwanetu’? Namuyete na mutyima wampikwa budimbidimbi ne makasa ampikwa mambo.” 6 Penepo Leza wa bine wāmutentulula mu kilotwa’mba: “Ndyukile amba wamuyete na mutyima wampikwa budimbidimbi, o mwanda nakukankeje kumpya mambo. Ye kyonkyakulekelepo umutenge. 7 Shi ke pano kaluje mukaja bene, mwanda mulume i mupolofeto,+ usa kuzenza pa mwanda obe+ penepa ushale mūmi. Ino shi kumwalwijepo, yuka’mba bine usa kufwa, abe ne bantu bobe bonso.”
8 Abimeleke wābūka lubanga bwē, wāita bengidi bandi bonso kāebalombola bino bintu byonso’bi, nabo bākwatwa moyo mukatampe. 9 Penepo Abimeleke wāita Abalahama kamunena’mba: “I kika le kino kyowetulonga? Lelo i kibi’ka kyonakulonga kosake kumpija mambo makatampe namino, ami ne bulopwe bwami? Byowanonga’byo ke biyampepo.” 10 Kupwa Abimeleke wānena monka Abalahama amba: “I bika byowadi usaka powalongele namino?”+ 11 Abalahama nandi wālondolola’mba: “I mwanda nalangile amba, ‘Na bubine kuno kuntu’ku kebakaminwe’kopo Leza, basa kungipaya pa mwanda wa wami mukaji.’+ 12 Ne kadi, i mwanetu bya bine, tata wetu i umo ino bamama palapala, kadi namusongele ke wami mukaji.+ 13 O mwanda Leza pawauntalwile mu njibo ya tata+ keñendakana, nalombwele wami mukaji amba: ‘Tala byokalonga pa kulombola’mba unsenswe buswe bwa ndamatyidile: Konso kotwenda, untela amba, “I mwanetu.”’”+
14 Penepo Abimeleke wāyata mikōko ne bañombe ne bengidi bana-balume ne bana-bakaji wāpa’bo Abalahama, wāmwalwija ne wandi mukaji Sala. 15 Abimeleke wānena monka’mba: “Tala, ntanda yami idi ku meso obe. Shikata konso kosaka.” 16 Kupwa wānena Sala amba: “Nape mwanenu+ bibese 1 000 bya ndalama. I kiyukeno kilombola ku meso a bonso bodi nabo ne ku meso a muntu ense amba kudipo na mambo,* kadi ubatalulwa mwiko.” 17 Ponkapo Abalahama wāanza kuzenza Leza wa bine, Leza nandi wāundapa Abimeleke ne wandi mukaji ne bapika bandi bana-bakaji, bāanza kubutula bana; 18 mwanda Yehova wāalamwine bana-bakaji bonso ba mu njibo ya Abimeleke ke bañumba* pa mwanda wa Sala mukaja Abalahama.+
21 Yehova wāta mutyima kudi Sala monka mwaānenene, Yehova wālongela Sala byaālaile.+ 2 Penepo Sala wāimita,+ kupwa wābutwila Abalahama mwana mwana-mulume mu bununu bwandi pa kitatyi kitungwe kyāmulaile Leza.+ 3 Abalahama wāinika wandi mwana wa lukeke, obāmubutwidile kudi Sala, bu Izake.+ 4 Kupwa Abalahama wātweja wandi mwana Izake kwisao paābwenye mafuku mwānda, monka mwāmusoñaninye+ Leza. 5 Abalahama wādi na myaka 100 pobāmubutwidile wandi mwana Izake. 6 Penepo Sala wānena’mba: “Leza wandetela tusepo; muntu ense usa kwivwana’o usa kusepa nami.”* 7 Kupwa wābweja’ko amba: “I ani wadi wa kunena Abalahama amba, ‘Bine Sala ukamushanga mwana’? Ino, namubutwila mwana mwana-mulume mu bununu bwandi.”
8 Ebiya mwana wātama ne kuleka wāleka, penepo Abalahama wāsoba masobo makatampe mu difuku dyālekele Izake mabele. 9 Ino Sala wādi umona mwanā Hakala+ mwine Edipito, yewa waābutwidile Abalahama, ufutulula Izake.+ 10 Penepo wānena Abalahama amba: “Panga uno umpika mwana-mukaji ne wandi mwana mwine, mwanda mwanā uno umpika kakekalapo mpyana pamo na wami mwana Izake!”+ 11 Ino byawānenene pa mwanda wa wandi mwana byāfītyija Abalahama+ mutyima fututu. 12 Ebiya Leza wānena Abalahama amba: “Kokafītwa mutyima pa bikunena Sala mwanda wa mwana ne umpika obe. Mwivwane,* mwanda kyokya kiketwa bu lutundu* lobe kikatambanga kudi Izake.+ 13 Inoko pa mwanda wa mwanā umpika,+ nkalupulanga muzo kwadi,+ mwanda i lutundu* lobe.”
14 Ebiya Abalahama wābūka lubanga bwē wāyata mukate ne mutyibi wa kiseba wa mema wāpa’o Hakala. Wāmutwika’byo pa kipuji wāmutalula pamo ne mwana.+ Nandi wāenda kajokoloka mu ntanda mutuputupu ya Bela-Sheba.+ 15 Ku mfulo mema āpwa mu mutyibi’wa, ponkapo wātonwena mwana mu bimuna. 16 Penepo wāenda kashikete kwa bunka, dya pa kyaba pelwa muketo wafika, mwanda wānenene amba: “Nkisakilepo kumona pafwa mwana.” Kupwa wāshikata dya kulampe wātulula muyoa kadila.
17 Ponkapo Leza wāivwana diwi dya mwana,+ ebiya mwikeulu wa Leza, aye mūlu wāita Hakala kamunena’mba:+ “A Hakala, i bika le? Kokakwatwa moyo, mwanda Leza waivwana diwi dya mwana kokwa kwadi. 18 Taluka, kasele mwana umukwate na kuboko kobe, mwanda nkamwalamunanga ke muzo mukatampe.”+ 19 Penepo Leza wāmupūtula meso wāmona mushimwa wa mema, wāenda’ko wādinga mema mu mutyibi wa kiseba katomeja mwana. 20 Ne kadi Leza wādi na mwana’wa+ paādi utama. Wāshikete mu ntanda mutuputupu kupwa wāikala ke kiluwe kya miketo. 21 Ebiya wāenda kukashikata mu ntanda mutuputupu ya Palana,+ inandi wāmusongela mukaji wa mu ntanda ya Edipito.
22 Mu kine kitatyi’kya Abimeleke pamo ne Pikola mukata wa kibumbo kyandi kya divita wānena Abalahama amba: “Leza udi nobe mu byonso byolonga.+ 23 Shi ke pano ntyipile ku meso a Leza amba kukandimbepo ami nansha lutundu lwami lwine nansha bami bana, ne kadi ukanongela biyampe ami ne ntanda yoshikete’mo na buswe bwa ndamatyidile bonkusenswe.”+ 24 Penepo Abalahama wanena’mba: “Natyipe.”
25 Inoko, Abalahama wātompwela Abimeleke mwanda wa mushimwa wa mema obāmuyete ku bukomo+ kudi bengidi ba Abimeleke. 26 Abimeleke wātentulula’mba: “Nkiyukilepo i ani walongele nankyo; kwaunombwelepo, kadi nkidipo kyongivwene pa wao mwanda kufika ne dyalelo.” 27 Ponkapo Abalahama wāyata mikōko ne bañombe wāpa’bo Abimeleke, kupwa abo bonso bubidi bāsamba kipwano. 28 Abalahama pa kutūla pafula twana twa mikōko tukaji tusamba-tubidi, 29 Abimeleke wāipangula Abalahama amba: “Mwanda waka ubatūla pafula tuno twana twa mikōko tukaji tusamba-tubidi?” 30 Nandi amba: “Ufwaninwe kutambula twana twa mikōko tukaji tusamba-tubidi ku makasa ami ke bukamoni bulombola’mba i ami wakolele uno mushimwa.” 31 O mwanda wāityile pantu’pa bu Bela-Sheba,*+ mwanda e kobētyipīle mutyipo abo bonso. 32 Ponkapo bāsamba kipwano+ ku Bela-Sheba, kupwa Abimeleke wātaluka pamo ne Pikola mukata wa kibumbo kyandi kya divita bājokela ku ntanda ya bene Fidishitia.+ 33 Ebiya wākuna mutyi wa tamadise ku Bela-Sheba, kadi kwine’kwa wāita dijina dya Yehova,+ Leza wa nyeke.+ 34 Abalahama wāshikete* mu ntanda ya bene Fidishitia kitatyi kilampe.*+
22 Bino’bi pa kupita’po Leza wa bine wātūla Abalahama pa ditompo,+ kamunena’mba: “A Abalahama!” nandi wāitaba’mba: “Kalombo!” 2 Ebiya wāmunena’mba: “Nakwisāshila, sela obe mwana, obe mwana umo kete osenswe+ Izake,+ wende ku ntanda ya Modia+ ukamulambule kwine’kwa bu kyamulambu kisōkwe pa lūlu lonkakulombola.”
3 Penepo Abalahama wābūka lubanga bwē, wākuta kishikato pa mpunda, wāsela ne bengidi bandi babidi ne wandi mwana Izake. Wālala nkuni ya kyamulambu kisōkwe, kupwa wātaluka kaenda ku kifuko kyāmulombwele Leza wa bine. 4 Mu difuku dya busatu, Abalahama amba atulule meso, wāmona kifuko’kya kulampe. 5 Penepa Abalahama wānena bengidi bandi amba: “Banwe shalai pano na mpunda, ino ami ne mwana tusa kwenda kokwa tukatōte kupwa ketujokela komudi.”
6 Penepo Abalahama wāsela nkuni ya kyamulambu kisōkwe wātwika’yo wandi mwana Izake. Kupwa wāsela mu makasa andi mudilo ne lupete,* abo bonso bubidi baenda pamo. 7 Ponkapo Izake wānena shandi Abalahama amba: “A tata!” Nandi amba: “Kalombo mwanami!” Penepo wābweja’ko amba: “Mudilo ne nkuni byobi, ino le mukōko wa kyamulambu kisōkwe udi kwepi le?” 8 Ebiya Abalahama wāmulondolola’mba: “Leza mwine usa kuleta mukōko wa kyamulambu kisōkwe,+ abe mwanami.” Penepa baenda pamo abo bonso.
9 Ku mfulo bāfika pa kifuko kine kyāmulombwele Leza wa bine, Abalahama wāubaka’ko kisōkelo wāala’po nkuni biyampe. Wākuta wandi mwana Izake maboko ne maulu kupwa wāmutenteka pa kisōkelo pangala pa nkuni.+ 10 Ebiya Abalahama wāolola kuboko kwandi, wāyata lupete* amba epaye wandi mwana.+ 11 Ino mwikeulu wa Yehova wāmwita aye mūlu amba: “Abalahama, Abalahama!” nandi wāitaba’mba: “Kalombo!” 12 Kupwa wābweja’ko amba: “Kokalonga mwana kibi, kadi kokamulonga kintu nansha kimo, mwanda pano nayuka bine amba wakaminwe Leza ke-pantu kunsuminwepo obe mwana, obe mwana+ umo kete.” 13 Ebiya Abalahama amba atulule meso, kwadi mukōko mulume kyaba nabya mwikobeke masengo mu kivunda. Penepo Abalahama wāenda’ko, wāsela mukōko’wa wēulambula bu kyamulambu kisōkwe pa kyaba kya wandi mwana. 14 Abalahama wāinika kifuko’kya bu Yehova-Yile.* O mwanda bikinenwanga ne dyalelo amba: “Mu lūlu lwa Yehova kikaletwanga.”+
15 Kadi mwikeulu wa Yehova aye mūlu wāita monka Abalahama musunsa wa bubidi, 16 kamunena’mba: “‘Natyipe mu dijina dyami ami mwine,’ i Yehova+ unena, ‘amba byowalonga namino ne byokunsuminwepo obe mwana, obe umo kete,+ 17 bine nkakweselanga dyese kadi bine nkavudijanga lutundu* lobe pamo bwa ñenyenye ya mūlu ne pamo bwa musenga wa ku mukunko wa dijiba,+ kadi lutundu* lobe lukakwatanga kibelo* kya balwana nabo.+ 18 Kadi kupityila ku lutundu*+ lobe mizo yonso ya pano panshi ikamonanga dyese dyayo ayo mine mwanda abe ubaivwana diwi dyami.’”+
19 Kupwa papo Abalahama wājokela kudi bengidi bandi, bātaluka kebajokela ku Bela-Sheba;+ kadi Abalahama wādi ukikele enka ku Bela-Sheba.
20 Kupwa bāsapwila Abalahama amba: “Milaka nandi wabutwila mwanenu+ Nahola bana bana-balume: 21 Ūza wandi umbedi, ne Buza mwanabo, ne Kemuele shandya Alami, 22 ne Keseda, ne Hazo, ne Piladashi, ne Yidilafu, ne Betuele.”+ 23 Betuele wābutwile Lebeka.+ Milaka wābutwidile Nahola mwanabo na Abalahama bano bana mwānda. 24 Mukaji wandi wa pafula, dyandi i Leuma, nandi wābutwile bana bana-balume: Teba, Ngama, Tahashi, ne Maka.
23 Kadi Sala wālēle myaka 127; ino’i yo myaka ya būmi bwa Sala.+ 2 Ebiya Sala wāfwila mu Kidiata-Alāba,+ ko kunena’mba, mu Hebelona+ mu ntanda ya Kenani,+ penepo Abalahama wāmudila Sala ne kuyoyokota. 3 Penepo Abalahama wātaluka pādi lufu lwa wandi mukaji wakanena bana ba Heta’mba:+ 4 “Ami ne mweni wa kibundi uvilukīle mu bukata mwenu.+ Mpei’ko ntanda mu bukata mwenu mone mwa kujīka amba njīke’mo lufu lwa wami mukaji.” 5 Ponkapo bana ba Heta bālondolola Abalahama amba: 6 “A mfumwami, witwivwane’po. Abewa wi mfumu wa Leza* mu bukata mwetu.+ Ukokeja kujīka lufu lobe mu kibundu kiyampe kutabuka mu bibundu byetu. I kutupu potudi’pa usa kukusuminwa kibundu kyandi ukankalwe kujīka lufu lwa obe mukaji.”
7 Penepo Abalahama wāimana kaevukwila bantu ba ntanda’ya, bana ba Heta,+ 8 kaebanena’mba: “Shi banwe* mwitabije njīke lufu lwa wami mukaji, nankyo ngivwanei kadi nenai Efeloni mwanā Zohala 9 ampoteje mutá wandi wa Makapela; udi ku mfulo kwa budimi bwandi. Ampoteje’o banwe ponka ku ndalama yonso+ mibwane amba mone ntanda ya kujīka’mo.”+
10 Ebiya Efeloni wādi ushikete mu bukata mwa bana ba Heta. Penepo Efeloni mwine Hiti wālondolola Abalahama mu matwi a bana ba Heta, ne ku meso a boba bonso bātwelele pa kibelo kya kibundi kyandi,+ kanena’mba: 11 “Mhm, a mfumwami! Ngivwane’po bidi. Nakupe budimi ne mutá mwine udi’mo. Nakupe’byo ne bana ba bantu bami ponka. Jīka lufu lobe.” 12 Ponkapo Abalahama wēvukwila ku meso a bantu ba ntanda’ya 13 kānena Efeloni bantu papo bevwene, amba: “Ngivwane’po bidi, shi uswile! Nsa kukupa ndalama ya budimi yonso mibwane. Abe ntambule’yo, amba njīke’mo lufu lwami.”
14 Penepo Efeloni wālondolola Abalahama amba: 15 “A mfumwami, ngivwane’po bidi. Ino ntanda i ya mashekele* 400 a ndalama, ino le yo ilonga’ka pa bukata bwa ami ne abe? Jīka lufu lobe.” 16 Abalahama wāivwana Efeloni, penepo Abalahama wāpimina Efeloni bungi bwa ndalama yaātelele mu matwi a bana ba Heta, mashekele* 400 a ndalama mungya kipimo kitabijibwe na bansunga.+ 17 Enka namino’u budimi bwa Efeloni bwa mu Makapela, bwādi bwitadidile na Mamela—ne budimi ne mutá wādi’mo ne mityi mine ya mu mikalo ya budimi—bwāikala ke 18 ntanda ya Abalahama yaāpotele ne bana ba Heta ponka, ku meso a boba bonso bādi batwela pa kibelo kya kibundi kyandi. 19 Kupwa Abalahama wājīka wandi mukaji Sala mu mutá wa budimi bwa Makapela bwitadidile na Mamela, ko kunena’mba, Hebelona, mu ntanda ya Kenani. 20 Penepo budimi ne mutá wādi’mo byāpebwa Abalahama na bana ba Heta ke ntanda ya kujīka’mo.+
24 Abalahama wādi ke mununu wa myaka mingi, kadi Yehova wāesele Abalahama mu bintu byonso.+ 2 Penepo Abalahama wānena mwingidi wandi, mukulu kutabuka bonso ba mu njibo yandi, mwine wādi wendeja byonso byaādi nabyo+ amba: “Nakwisāshila, tūla bidi kuboko kobe munshi mwa ditangatanga dyami, 3 nsa kukutyipija mu dijina dya Yehova, Leza mwinē madiulu kadi Leza mwinē ntanda, amba kukasongelapo wami mwana mukaji mu bana ba bene Kenani, monshikete’mu.+ 4 Ino ufwaninwe kwenda mu ntanda yetu, ku babutule bami,+ ukasongele’ko wami mwana Izake mukaji.”
5 Ino mwingidi wāmunena’mba: “Bikekala namani shi mwana-mukaji kasakilepo kwiya nami mu ino ntanda? Le papo mfwaninwe kujokeja obe mwana ku ntanda kowatambile?”+ 6 Penepo Abalahama wāmulondolola’mba: “Kokakolwa kuselela’ko wami mwana.+ 7 Yehova Leza mwinē madiulu, mwine wāntalwile mu njibo ya tata ne mu ntanda ya babutule bami,+ wēsamba nami ne kuntyipila’mba:+ ‘Nkapānanga ino ntanda+ ku lutundu* lobe,’+ ukatuma mwikeulu ku meso obe,+ kadi na bubine abe ukasongela wami mwana mukaji kwine’kwa.+ 8 Ino shi mwana-mukaji kasakilepo kwiya nobe, nabya kukidipo na mwanda mu uno mutyipo. Ino kufwaninwepo kuselela’ko wami mwana.” 9 Ponkapo mwingidi wātūla kuboko munshi mwa ditangatanga dya mfumwandi Abalahama, wāmutyipila pa uno mwanda.+
10 Penepa mwingidi wāyata bangamedia dikumi ba mfumwandi kaenda, kadi wāsela kudi mfumwandi bintu bilumbuluke bya miswelo yonso. Ebiya wātaluka waenda ku Mesopotemya, kibundi kya Nahola. 11 Wāfukatyija bangamedia ku mushimwa wa mema udi panja pa kibundi. Kwādi ke ku kyolwa, kitatyi kitambanga bana-bakaji kukateka mema. 12 Kupwa wānena’mba: “A Yehova Leza wa mfumwami Abalahama, nakwisāshila ngesele dyalelo dino’di, kadi lombola buswe bwa ndamatyidile bosenswe mfumwami Abalahama. 13 Tala yeu ñimene pa mushimwa wa mema, kadi bana-bakaji ba mu kibundi bāyanga kuteka mema. 14 Bikale nenki, nsongwakaji onakanena’mba, ‘Nakwisāshila, tūkija’po bidi mulondo obe wa mema ntome,’ nandi alondolole amba, ‘Toma, kadi nsa kutomeja ne bangamedia bobe,’ nabya ye aye owatongela mwingidi obe Izake; pa kino e ponkayukila’mba ubalombola buswe bwa ndamatyidile bosenswe mfumwami.”
15 Aye kapwile ne kwisamba kwine, Lebeka, mwanā Betuele+ mwanā Milaka+ mukaja Nahola,+ mwanabo na Abalahama, wāiya uselele mulondo wa mema pa kipuji. 16 Kadi nsongwakaji’wa wādi muyampe bininge, mujike; kalēle na mwana-mulume nansha umo. Wātūkila mu mushimwa, wāyuja mema mu mulondo, kaabuka. 17 Ponkapo mwingidi’wa wākamusambakana lubilo kamunena’mba: “Nakwisāshila mpe’ko mema matyetye mu mulondo obe ntome.” 18 Nandi wāmutentulula’mba: “A mfumwami, toma.” Ebiya wātūkija mulondo wandi bukidibukidi ku kuboko, wāmupa mema watoma. 19 Paāpwile kumupa mema a kutoma, wānena’mba: “Nsa kuteka ne mema a bangamedia bobe bene enka ne byobatondwa.” 20 Penepo wāpungulwila bukidibukidi mu luvwa mema ādi mu mulondo kaenda lubilo wenda ujoka kukateka mema mu mushimwa, wātekela bangamedia bandi bonso mema. 21 Kitatyi kyonso’kya mwana-mulume’wa wādi umutala sō utulumuka, wiipangula shi Yehova wāesela lwendo lwandi.
22 Bangamedia pa kupwa kutoma, mwana-mulume’wa wāmulupwila luzenze lwa ku myulu lwa olo lulēma kipindi kya shekele* ne nzenze ibidi ya ku maboko ya olo ilēma mashekele* dikumi, 23 kamwipangula’mba: “Nakwisāshila nombole bidi, le wi mwanā ani? Le ku njibo ya shobe kudi kyaba potubwanya kulāla?” 24 Nandi wāmulondolola’mba: “Ami ne mwanā Betuele+ mwanā Milaka, waabutwidile Nahola.”+ 25 Kadi wābweja’ko amba: “Tudi na biyombo ne bidibwa bya banyema bingi kadi kudi ne kyaba kya kulāla’po.” 26 Ponkapo mwana-mulume’wa wāfukata panshi, wevukwila ku meso a Yehova 27 kanena’mba: “Yehova atendelwe, Leza wa mfumwami Abalahama, mwanda kalekelepo buswe bwandi bwa ndamatyidile ne bubinebine bwandi kudi mfumwami. Yehova wauntwala ku njibo ya banababo na mfumwami.”
28 Ebiya nsongwakaji’wa wāenda lubilo kukasapwila ba mu njibo ya inandi ino myanda. 29 Ino Lebeka wādi na tutu wandi umo witwa bu Lebane.+ Penepo Lebane wāenda lubilo kudi mwana-mulume wādi panja ku mushimwa. 30 Aye pa kumona luzenze lwa ku myulu ne nzenze ku makasa a mwanabo ne kwivwana binenwa bya mwanabo Lebeka wānenene amba, “E mwaunenenanga mwana-mulume’wa,” wāenda kuketana na mwana-mulume wādi ukimene kubwipi na bangamedia ku mushimwa. 31 Bukidi bonka wānena’mba: “Twaya, abe mweselwe dyese na Yehova. I kika kyoukimanine pano panja? Kendi mulongolole kala njibo ne kyaba kya bangamedia.” 32 Ebiya mwana-mulume’wa wātwela mu njibo, nandi* wākutulula bangamedia, kape bangamedia biyombo ne bidibwa ne mema a koya ku maulu andi ne a bantu baādi nabo. 33 Inoko, pobāmutūdīle byakudya, aye wānena’mba: “Nkisapo kudya kala poso nemusapwile bidi byonsaka kwisamba.” Penepo Lebane wāmutentulula’mba: “Nena!”
34 Ebiya wānena’mba: “Amiwa ne mwingidi+ wa Abalahama. 35 Kadi Yehova wāesela mfumwami bininge, wāmupeteja bikatampe na kumupa mikōko ne bañombe, ndalama ne olo, bengidi bana-balume ne bana-bakaji, ne bangamedia ne bampunda.+ 36 Ne kadi, Sala mukaja mfumwami wabutwidile mfumwami mwana mwana-mulume mu bununu bwandi,+ kadi ukamupa bintu byonso byadi nabyo.+ 37 Inoko mfumwami wantyipije amba: ‘Kufwaninwepo kusongela wami mwana mukaji mu bana ba bene Kenani, benē ntanda yonshikete’mo.+ 38 Ino ukenda ku njibo ya tata, ku kisaka kyetu,+ e kofwaninwe kusongela wami mwana mukaji.’+ 39 Ebiya nami naipangula mfumwami amba: ‘Bikekala namani shi mwana-mukaji kasakilepo kwiya nami?’+ 40 Nandi wanondolola’mba: ‘Yehova mwine oñingidilanga,+ ukakutumina mwikeulu+ wandi kadi bine ukesela lwendo lobe, nobe ufwaninwe kusongela wami mwana mukaji wa ku kisaka kyetu, wa mu njibo ya tata.+ 41 Abe ukanyongololwa ku uno mutyipo owantyipila shi ubaenda ku kisaka kyetu ino abapele kukupa’ye. Kino kikakunyongolola ku mutyipo obe.’+
42 “Ponafikanga ku mushimwa dyalelo, nanenanga’mba: ‘A Yehova Leza wa mfumwami Abalahama, shi usa kwesela lwendo lwami, 43 yeu ñimene pa mushimwa. Bilongeke namino, shi nsongwakaji+ umo waiya kuteka mema, nsa kumunena’mba, “Nakwisāshila, mpe’ko mema matyetye mu mulondo obe ntome,” 44 nandi anene amba, “Toma, kadi nsa kutekela ne bangamedia bobe mema.” Nankyo yao mwana-mukaji ye aye obatongela mwanā mfumwami kudi Yehova.’+
45 “Ami nkyapwile ne kwisamba kwine mu mutyima wami, Lebeka waiya na mulondo pa kipuji kyandi, watūkila mu mushimwa kateke mema. Nami namunena’mba: ‘Nakwisāshila, mpe’ko mema ntome.’+ 46 Nandi watūkija bukidi mulondo pa kipuji kyandi kanena’mba: ‘Toma,+ kadi nsa kutomeja ne bangamedia bobe.’ Penepo nami natome, kadi watomeja ne bangamedia. 47 Kupwa namwipangula’mba: ‘Le wi mwanā ani?’ nandi walondolola’mba, ‘Ami ne mwanā Betuele mwanā Nahola, wamubutwidile Milaka.’ Penepo nami namuvwika luzenze ku mulu ne nzenze ku maboko.+ 48 Penepo nafukata panshi kenevukwila ku meso a Yehova, kentendela Yehova Leza wa mfumwami Abalahama,+ wañendeje mu dishinda dyoloke mwanda wa kusela mwanā mwanabo na mfumwami ke mukaja wandi mwana. 49 Shi ke pano, nsapwilei shi muswile kulombola buswe bwa ndamatyidile ne bubinebine kudi mfumwami; ino shi kemuswilepo, nsapwilei, nankyo ñende dyodi nansha dyodi.”*+
50 Penepo ba Lebane ne Betuele bālondolola’mba: “Kino kitamba kudi Yehova. Ketubwanyapo kukwitabijija nansha kukupelela.* 51 Lebeka mwine yeu ku meso obe. Musele mwende nandi, ekale ke mukaja mwanā mfumobe, monka mwanenena Yehova.” 52 Mwingidi wa Abalahama pa kwivwana byobānenene, wāfukata pa nshi ku meso a Yehova. 53 Penepo mwingidi’wa wālupula bintu bya ndalama ne bya olo ne bivwalwa kape’byo Lebeka, kadi wāpa tutu wandi ne inandi bintu bya bulēme. 54 Kupwa aye ne bantu baādi nabo bādya bātoma, bālāla konka.
Aye pa kubūka lubanga, wānena’mba: “Njokejei kudi mfumwami.” 55 Ino tutu wandi ne inandi bānena’mba: “Leka bidi nsongwakaji ekale netu nansha’tu mafuku dikumi. Ebiya kaenda.” 56 Ino aye wēbanena’mba: “Kemwakinshikatyijai kyaba kilampe, mwanda Yehova waesela lwendo lwami. Njokejei ñende kudi mfumwami.” 57 Nabo amba: “Nanshi twite nsongwakaji mwine tumwipangule.” 58 Bāita Lebeka kebamwipangula’mba: “Le usa kwenda na uno mwana-mulume?” Nandi wālondolola’mba: “Ngitabije kwenda.”
59 Penepo bātalula mwanabo Lebeka,+ ne muledi*+ wandi ne mwingidi wa Abalahama ne bantu bandi. 60 Ebiya bāesela Lebeka kebamunena’mba: “A mwanetu, ikala inandya tununu misunsa tununu dikumi, kadi lutundu* lobe lukwate kibelo* kya boba belushikilwe.”+ 61 Penepo Lebeka ne bengidi bandi bana-bakaji bātaluka, bākanda pa bangamedia kebalonda mwana-mulume’wa. Enka nenki mwingidi’wa wāsela Lebeka kaenda.
62 Ino Izake wāile dya ku dishinda dyenda ku Bela-Lahi-Loi,+ mwanda wādi ushikata mu ntanda ya Nengeba.+ 63 Izake wādi mutambe unanga mu ntanda kakyolwa kukalanguluka.+ Aye amba atale, wāmona bangamedia bāya! 64 Lebeka amba atale, wāmona Izake, ponkapo wātūka lubilo pa ngamedia. 65 Penepo wāipangula mwingidi’wa amba: “Le yewa mwana-mulume unanga mu ntanda wiya kwitusambakana’wa i ani?” Mwingidi nandi amba: “I mfumwami.” Ponkapo nandi wāyata kisandi wēpūta. 66 Kadi mwingidi’wa wāsapwila Izake byonso byawālongele. 67 Kupwa Izake wāmutweja mu pema wa inandi Sala.+ Enka namino wāsela Lebeka ke wandi mukaji; wāmusanswa bininge,+ kadi Izake wāsengwa ku mutyima pa kupwa kufwilwa inandi.+
25 Penepo Abalahama wāsonga mukaji mukwabo, dijina dyandi i Ketula. 2 Mwenda mafuku wāmubutwila Zimilani, Yokashani, Medani, Midyana,+ Ishibaka, ne Shuha.+
3 Yokashani nandi wābutula Sheba ne Dedane.
Bana ba Dedane i Asudimi, Letushimi, ne Leumimi.
4 Bana ba Midyana i Efa, Efela, Hanoki, Abida, ne Eleda.
Bano bonso’ba i bana ba Ketula.
5 Kupwa Abalahama wāpa Izake bintu byonso byaādi nabyo,+ 6 ino bandi bana baābutwile na bakaji ba pafula wēbapa byabuntu. Penepo paādi ukidi mūmi, wēbatuma dya kutunduka, kulampe na wandi mwana Izake,+ ku ntanda ya Kutunduka. 7 Myaka ya būmi bwa Abalahama i myaka 175. 8 Kupwa Abalahama wātūla muya ne kufwa wāfwa mununu senene, mukulumpe kadi mubwanwe, penepa wālungwa ku bantu bandi.* 9 Bandi bana, ba Izake ne Ishemele bāmujīka mu mutá wa Makapela udi mu budimi bwa Efeloni mwanā Zohala mwine Hiti bwitadidile na Mamela,+ 10 budimi bwāpotele Abalahama kudi bana ba Heta. Abalahama wājīkwa mwine’mwa, pamo na wandi mukaji Sala.+ 11 Abalahama pa kupwa kufwa, Leza wādi wesela Izake+ wandi mwana, Izake papo wādi ushikete kubwipi na Bela-Lahi-Loi.+
12 Ino’i yo mānga ya Ishemele+ mwanā Abalahama wāmubutwidile Hakala+ mwine Edipito, mwingidi wa Sala.
13 Ano’a o majina a bana ba Ishemele, mwendele majina abo ne mungya mafu abo: Umbedi wa Ishemele i Nebayota,+ kupwa ke Kedala,+ Adebele, Mibisamu,+ 14 Mishema, Duma, Māsa, 15 Hadada, Tema, Yetulu, Nafisha, ne Kedema. 16 Bano’ba bo bana ba Ishemele kadi ano o majina abo mwendele bifuko ne mankambi* abo, bamfumu 12 mungya bisaka byabo.+ 17 Ishemele wālēle myaka 137. Ebiya wātūla muya ne kufwa wāfwa, penepa wālungwa ku bantu bandi.* 18 Penepo bākashikata tamba ku Havila+ dya ku Shula,+ udi kubwipi na Edipito, kutūla ne ku Ashidia. Wāikele kubwipi na banababo bonso.*+
19 Ino nayo yo mānga ya Izake mwanā Abalahama.+
Abalahama wābutwile Izake. 20 Izake wādi na myaka 40 paāsongele Lebeka, mwanā Betuele+ mwine Alami wa ku Padana-Alamu, mwanabo na Lebane mwine Alami. 21 Izake wādi uzenza nyeke Yehova pa mwanda wa wandi mukaji, mwanda wādi ñumba;* ebiya Yehova wāivwana kuzenza kwandi, penepo wandi mukaji Lebeka wāimita. 22 Ebiya bana bādi munda mwandi bāshilula kulwa abo bene,+ kanena’mba: “Shi bidi uno muswelo, kyongikadila mūmi i kika le?” Ponkapo wākepangula Yehova. 23 Penepo Yehova wāmunena’mba: “Munda+ mobe mudi mizo ibidi, kadi bantu babidi bakatamba munda mobe bakasansanibwa;+ muzo umo ukekala mukomo kutabuka mukwabo,+ kadi mukulu ukengidila nkasa.”+
24 Kitatyi kya kubutula pa kubwana, tala! munda mwandi mwādi bana ba mapasa. 25 Ebiya mubajinji wātamba utyila ngitu yonso kadi wādi pamo bwa kivwalwa kya myoya,+ penepo bāmwinika bu Esau.*+ 26 Kupwa mwanabo nandi wātamba ukwete ku kapondo ka Esau,+ penepo wāmwinika bu Yakoba.*+ Izake wādi na myaka 60 pēbabutwile wandi mukaji.
27 Bano bana pa kutama, Esau wāikala ke kiluwe kya ntanda kya bwino,+ muntu wa mu ntanda, ino Yakoba aye wādi muntu wampikwa kato, ushikata mu mapema.+ 28 Izake wādi usenswe Esau, mwanda wādi umuletela mwita wa ntanda wa kudya, ino Lebeka aye wādi usenswe Yakoba.+ 29 Difuku dimo Yakoba wādi utēka busuku butyite papo Esau utamba mu ntanda na mpungiji. 30 Penepo Esau wānena Yakoba amba: “Nakwisāshila, peja mpe’ko* busuku butyila bodi nabo’bo,* mwanda napungila!”* O mwanda wāinikilwe bu Edoma.*+ 31 Ebiya Yakoba wāmunena’mba: “Mpoteje bidi lupusa lobe lwa bu mwana umbedi!”+ 32 Ino Esau wānena monka’mba: “Ami kensa kufwa! Le lupusa lwa bu mwana umbedi ludi na kamweno’ka kondi?” 33 Yakoba nandi wābweja’ko amba: “Ntyipile bidi!” Penepo wāmutyipila, wāpoteja lupusa lwandi lwa bu mwana umbedi kudi Yakoba.+ 34 Ponkapo Yakoba wāpa Esau mukate ne busuku bwa nkunde butyite, nandi wādya wātoma, kupwa wātaluka kaenda. Enka nenki Esau wāfutulula lupusa lwa bu mwana umbedi.
26 Penepo kwāikele kipupo kya nzala mu ntanda’ya, kutentekela pa kipupo kya nzala kibajinji kyāikele’ko mu mafuku a Abalahama,+ ebiya Izake wāenda kudi Abimeleke mulopwe wa bene Fidishitia mu Ngelala. 2 Kupwa Yehova wāmumwekela kamunena’mba: “Kokatūkila mu Edipito. Ikala mu ntanda yonsa kukulombola. 3 Shikata mu ino ntanda’i+ bu mweni, nkekala nobe kadi nkakwesela dyese mwanda ano matanda+ onso’a nkakupa’o abe ne lutundu* lobe, kadi nkafikidija mutyipo wami onatyipīle shobe Abalahama+ amba: 4 ‘Nkavudijanga lutundu* lobe pamo bwa ñenyenye ya mūlu;+ kadi nkapa lutundu* lobe ano matanda+ onso’a; ne kadi kupityila ku lutundu* lobe, mizo yonso ya pa ntanda ikamona dyese dyayo ayo mine,’+ 5 mwanda Abalahama waivwene diwi dyami ne kulama nyeke misoñanya yami, ne mbila yami, ne bitungo byami, ne bijila byami.”+ 6 Ebiya Izake wāikala monka mu Ngelala.+
7 Bantu ba kuntu’kwa pobādi bepangula mwanda wa wandi mukaji, aye wādi unena’mba: “I mwanetu.”+ Wādi utyina kunena’mba, “I wami mukaji,” mwanda wādi unena’mba, “Bantu ba kuno bakokeja kungipaya pa mwanda wa Lebeka,” ke-muntu wādi muyampe mpala.+ 8 Kitatyi kityetye pa kupita’po, Abimeleke mulopwe wa bene Fidishitia wādi utala panja dya pa dididisha, wāmona Izake ukaija bya bukena* Lebeka mukajandi.+ 9 Ponkapo Abimeleke wāita Izake kamunena’mba: “Nanshi i obe mukaji! Mwanda waka wadi unena’mba, ‘I mwanetu’?” Izake nandi wāmulondolola’mba: “Nadi nena nankyo kutyina’mba nakafwa pa mwanda wa aye.”+ 10 Ino Abimeleke wābweja’ko amba: “I kika kyowetulonga?+ Muntu umo mu bukata mwetu wadi ubwanya’tu kulāla na obe mukaji, abe wadi wa kwitupija mambo!”+ 11 Penepo Abimeleke wāsoñanya bantu bonso amba: “Ense wa kutenga uno muntu ne wandi mukaji bine ukepaibwa!”
12 Penepo Izake wāanza kukuna nkunwa mu ntanda’ya, kadi mu mwaka’wa wāangula misunsa 100 kutabuka byaākunine, mwanda Yehova wādi umwesela.+ 13 Uno muntu wāikele ke mpeta, kadi wādi wenda ukanda enka ne byawāikele ke mpeta mukatampe. 14 Wāikala na luombe lwa mikōko ne luombe lwa bañombe kadi ne bengidi bavule bene,+ penepo bene Fidishitia baānza kumukwatyilwa mukao.
15 Ponkapo bene Fidishitia bāyata biloba bājīka mishimwa yonso yākolele bengidi ba shandi mu mafuku a Abalahama.+ 16 Ebiya Abimeleke wānena Izake amba: “Taluka kuno kwetu, mwanda ubaikala mukomo bininge kwitupita ne batwe bene.” 17 Penepo Izake wātaluka’ko wākatūla nkambi mu musanza wa* Ngelala+ kashikete kwine’kwa. 18 Kadi Izake wākololola monka mishimwa yākolelwe mu mafuku a shandi Abalahama ino bene Fidishitia bājīka’yo pāfwile Abalahama,+ wēita majina ēinikile shandi.+
19 Bengidi ba Izake pobādi bakola mu musanza,* bātana’mo mushimwa wa mema mayampe. 20 Ino bakumbi ba mu Ngelala bāanza kwipotomeja na bakumbi ba Izake, kebanena’mba: “Ano mema i etu!” Penepo wāinika mushimwa’wa bu Eseke,* mwanda bāmupotomeje. 21 Ebiya bāshilula kukola mushimwa mukwabo, nao bāanza kwipotomejeja’o. Penepo wēwinika bu Shitine.* 22 Kupwa wātaluka’ko wākakola mushimwa mukwabo, ino kebēpotomejeje’opo. Penepo wēwinika bu Lehobota* kanena’mba: “I mwanda pano Yehova wetupe kyaba kikatampe kadi wetuvudija mu ino ntanda.”+
23 Ebiya wātaluka papo, wakanda ku Bela-Sheba.+ 24 Bwine bufuku’bo Yehova wāmumwekela kamunena’mba: “Ami ne Leza wa shobe Abalahama.+ Kokakwatwa moyo,+ mwanda ngidi nobe, kadi nkakwesela dyese ne kuvudija lutundu* lobe pa mwanda wa Abalahama mwingidi wami.”+ 25 Penepo wāubaka’po kisōkelo kaite dijina dya Yehova.+ Ebiya Izake wāshimika pema kwine’kwa,+ bengidi bandi nabo bākola’ko mushimwa.
26 Kupwa Abimeleke wātamba ku Ngelala wāiya kwadi, wāiya na Ahuzata mudingidi wandi ne Pikola mukata wa kibumbo kyandi kya divita.+ 27 Penepo Izake wēbanena’mba: “I kika kyomwaila kuno kondi, banwe bantu baunshikilwe mwaumpanga kwenu?” 28 Nabo bāmutentulula’mba: “Twamwene’tu patōkelela’mba Yehova udi nobe.+ Penepo twanena’mba, ‘Nanshi i biyampe twityipile nobe mutyipo kadi tusambe nobe kipwano+ 29 amba kuketulongapo kibi enka moketwakusanshijepo, mwanda twakulongēle enka biyampe pa kukutalula mu ndoe. Pano wi mweselwe na Yehova.’” 30 Penepo wēbasobela masobo, bādya, bātoma. 31 Abo pa kukya lubanga, bābūka lubanga bwē bētyipila mutyipo.+ Kupwa Izake wēbaleka bende, bāmutaluka baenda mu ndoe.
32 Mu dine difuku’dyo, bengidi ba Izake bāiya kebamusapwila myanda ya mushimwa obākolele,+ bamulombola’mba: “Tubatana mema!” 33 Penepo wēwinika bu Shiba. O mwanda dijina dya kibundi’kya i Bela-Sheba+ kufika ne dyalelo.
34 Esau pa kubwanya myaka 40, wāsonga Yudita mwanā Beedi mwine Hiti, wāsonga ne Basemati mwanā Elona mwine Hiti.+ 35 Bādi baletela ba Izake ne Lebeka njia mikatampe* ku mutyima.+
27 Ino pādi Izake ke mununu ne meso andi ke makōke keakimonepo, wāityile Esau+ wandi mwana mukulu kamunena’mba: “A mwanami!” Nandi wāitaba’mba: “Kalombo!” 2 Wānena monka’mba: “Pano nanunupa. Nkiyukilepo difuku dya lufu lwami. 3 Shi ke pano, nakwisāshila, sela bya buluwe byobe, luvungu lobe ne buta bobe bwa miketo, enda mu ntanda ukampoile mwita wa ntanda.+ 4 Kupwa untēkele byakudya bitobala byonsenswe bikatampe undetele’byo. Ebiya nsa kudya amba nami* nkwesele dyese ponkyafwile’pa.”
5 Inoko, Lebeka wādi wivwene pādi pesamba Izake na Esau wandi mwana. Ebiya Esau wāenda mu ntanda kukapoya mwita wa ntanda alete’o.+ 6 Penepo Lebeka wānena Yakoba wandi mwana’mba:+ “Naivwananga shobe wisamba na mwanenu Esau amba, 7 ‘Ndetele’ko mwita wa ntanda untēkele byakudya bitobala. Ndye amba nkwesele dyese ku meso a Yehova ponkyafwile’pa.’+ 8 Shi ke pano, abe wami mwana, ivwana biyampe kadi longa monka monkulombwela’mu.+ 9 Nakwisāshila, enda mu luombe umpaile’mo bambuji babidi bana balumbuluke kutabuka, ntēkele shobe byakudya bitobala, enka mwasakilanga. 10 Kupwa ukamupe shobe adye, amba akwesele dyese pakafwile’pa.”
11 Yakoba wātentulula inandi Lebeka amba: “Esau mwanetu i muntu udi na myoya,+ ino amiwa lukoba lwami lusenena. 12 Le shi tata waumbabata le?+ Nankyo bine nsa kumweka na ami umukaila, kadi nsa kwiletela mafingo pa kyaba kya dyese.” 13 Ponkapo inandi wāmunena’mba: “Ao mafingo obe ekale pondi, abe wami mwana. Abe longa’tu enka monakulombwela’mo, enda ukandetele’bo.”+ 14 Ebiya wāenda wākaselela’bo inandi, inandi nandi wātēka byakudya bitobala, enka musakilanga’byo shandi. 15 Kupwa Lebeka wāyata bivwalwa bilumbuluke bininge bya Esau wandi mwana mukulu, byawādi nabyo mu njibo, wāvwika’byo Yakoba wandi mwana nkasa.+ 16 Kadi wāmuvwika ne biseba bya bambuji bana ku maboko ne mwishingo mwampikwa myoya.+ 17 Penepo wātambika wandi mwana Yakoba byakudya bitobala’bya ne mukate byaālongele.+
18 Ebiya wātwela mwādi shandi kanena’mba: “A tata!” nandi amba: “Kalombo! Le wi ani, a wami mwana?” 19 Yakoba wānena shandi amba: “I ami Esau obe mwana umbedi.+ Nalonga enka mowaunombwelanga. Nakwisāshila, būka bidi, shikata udye wami mwita wa ntanda, amba nobe* ungesele dyese.”+ 20 Ponkapo Izake wānena wandi mwana’mba: “A wami mwana, le ubeusokola namani bukidibukidi namino?” Wālondolola’mba: “I mwanda Yehova Leza obe waundetela’o.” 21 Penepo Izake wānena Yakoba amba: “Nakwisāshila, fwena pabwipi a wami mwana, nkubabate ndyuke shi bine wi wami mwana Esau.”+ 22 Ebiya Yakoba wāfwena pabwipi na shandi Izake, wāmubabata, kupwa wānena’mba: “Diwi’ko i diwi dya Yakoba, inoko maboko i maboko a Esau.”+ 23 Kāmujingulwilepo mwanda maboko andi ādi na myoya pamo bwa maboko a mwanabo Esau. Penepo wāmwesela.+
24 Kupwa wāmwipangula’mba: “Le abe bine wi wami mwana Esau?” nandi wālondolola’mba: “I ami.” 25 Ebiya wāmunena’mba: “Ndetele mwita wa ntanda ndye, abe wami mwana, penepo nami* nkwesele dyese.” Nandi wāmuletela’o wādya, wāmuletela ne vinyu wātoma. 26 Ebiya shandi Izake wāmunena’mba: “Nakwisāshila fwena bidi pabwipi, a wami mwana umfifye.”+ 27 Penepo wāiya pabwipi wāmufifya, nandi wāivwana luvumba lwa bivwalwa byandi.+ Ponkapo wāmwesela kanena’mba:
“Tala’po, luvumba lwa wami mwana ludi bwa luvumba lwa ntanda myeselwe na Yehova. 28 Leza wa bine akupe lumé lwa mūlu+ ne nshi ya bumeni pano pa ntanda+ ne bungibungi bwa miseke ne vinyu mipya.+ 29 Bantu bakwingidile, ne mizo nayo ikufukatyile. Ikala mfumwandya banabenu, kadi bana ba inobe bakufukatyile abe.+ Afingwe mafingo yewa ense ukufinga mafingo, kadi eselwe dyese yewa ense ukwesela dyese.”+
30 Aye Izake upwa’tu kwesela Yakoba, ne Yakoba nandi ukitaluka’tu pādi shandi Izake, mwanabo Esau wājoka kwaādi ukapoile.+ 31 Nandi wātēka byakudya bitobala wākatūdila’byo shandi, kanena shandi amba: “Tata abūke bidi adye mwita wa ntanda wa wandi mwana, amba nobe* ungesele dyese.” 32 Ponkapo shandi Izake wāmwipangula’mba: “Le wi ani?” nandi amba: “I ami obe mwana, obe mwana umbedi, Esau.”+ 33 Izake wāanza kuzakala bya mwiko, kanena’mba: “Le penepo i ani wapoyanga mwita wa ntanda waundetela’o? Kendi mudye’o kala abe kwafikile ne kufika kwine, kadi nadi namwesela—kadi na bubine ukeselwanga!”
34 Esau pa kwivwana binenwa bya shandi, wāanza kudila uyoyokota bya bulanda kanena shandi amba: “A tata, Ngesele nami!”+ 35 Ino aye wānena’mba: “Mwanenu waiyanga na bongojani mwanda wa kuyata dyese dyobe.” 36 Ponkapo wānena’mba: “Mwene ye kine kyainikilwe bu Yakoba,* amba ampingakane ino misunsa ibidi?+ Ke muyate kala lupusa lwami lwa bu mwana umbedi,+ pano kadi wayata ne dyese dyami dine!”+ Kupwa wābweja’ko amba: “Le nami kunshidile’kopo dyese?” 37 Ino Izake wālondolola Esau amba: “Tala namutūla ke mfumobe,+ kadi namupe banababo bonso bu bengidi bandi, namwabila ne miseke ne vinyu mipya ya kumukwasha.+ Le i kika kikwabo kyombwanya kukulongela, a wami mwana?”
38 Esau wānena shandi amba: “Lelo a tata, abe udi enka na dyese dimo kete? A tata, ngesele nami!” Penepo Esau kādila uyoyokota usumija’nka ne impolo.+ 39 Ebiya Izake wāmulondolola’mba:
“Tala’po, abe ukekalanga kulampe na nshi ya bumeni pano pa ntanda, ne kulampe na lumé lwa momwa mūlu.+ 40 Ukadīlanga ku kipete kyobe,+ kadi ukengidilanga mwanenu.+ Ino pokabulwa kukōkolokwa, bine ukatyumunanga lupungu lwandi mu nshingo yobe.”+
41 Inoko, Esau wālamina Yakoba kīji pa mwanda wa dyese dyāmwesele shandi,+ kadi Esau wādi unenanga mu mutyima wandi amba: “Mafuku a kudila tata abafwena pabwipi.+ Kupwa nkepaya mwanetu Yakoba.” 42 Lebeka pa kulombolwa binenwa bya wandi mwana mukulu Esau, ponkapo wāityija Yakoba wandi mwana nkasa kamunena’mba: “Umwene! Mwanenu Esau yeu ukanina kukwipaya mwanda wa kulubula kinongo.* 43 Shi ke pano, a wami mwana, longa enka monanenena’mu. Taluka nyemena kulampe kudi mwanetu Lebane ku Halane.+ 44 Shikata nandi kitatyi kityetye enka ne bitalala bukalabale bwa mwanenu, 45 enka ne bitūka bulobo bukulobēle mwanenu, elwe byowamulongele. Penepo nkakwityija kojokela kuno. Le kyonemujimijija banwe bonso bubidi difuku dimo i kika?”
46 Kupwa Lebeka wādi unena’nka kunena Izake amba: “Nashikwe būmi bwami pa mwanda wa bana ba Heta bana-bakaji. Shi Yakoba nandi asonge mukaji mu bana ba Heta,+ pamo bwa bano bana-bakaji ba mu ino ntanda’ba, le buya bwa būmi bwami budi paka le?”+
28 Penepo Izake wāita Yakoba wāmwesela kupwa wāmusoñanya’mba: “Kufwaninwepo kusonga mukaji mu bana ba mu Kenani.+ 2 Enda ku Padana-Alamu, ku njibo ya Betuele shandya inobe, ukasonge’ko mukaji mu bana ba Lebane,+ mwanabo na inobe. 3 Leza Mwinē Bukomo Bonso ukakwesela ne kukupa lubutulo ne kukuvudija, kadi abe ukekalanga kibumbo kya bantu.+ 4 Kadi ukakupanga dyese dya Abalahama,+ abewa ne lutundu* lobe pamo nobe, amba uyate ntanda yoshikete’mo bu mweni ke yobe, yobapele Abalahama kudi Leza.”+
5 Penepo Izake wātuma Yakoba, nandi wāenda ku Padana-Alamu, kwa Lebane mwanā Betuele mwine Alamia,+ mwanabo na Lebeka,+ inandya ba Yakoba ne Esau.
6 Esau wāmona’mba Izake waesele Yakoba kadi wamutumine ku Padana-Alamu kukasonga’ko mukaji, ne amba paamwesele, wamusoñenye amba, “Kokasonga mukaji mu bana ba mu Kenani,”+ 7 ne kadi amba Yakoba wakōkele shandi ne inandi waenda ku Padana-Alamu.+ 8 Penepo Esau wājingulula’mba bana bana-bakaji ba mu Kenani kebasangajangapo shandi Izake,+ 9 ebiya Esau wāenda kwa Ishemele wākasonga’ko Mahalate mwanā Ishemele mwanā Abalahama, mwanabo na Nebayota, wātentekela pa bakaji bakwabo bawādi nabo kala.+
10 Yakoba wātaluka ku Bela-Sheba kaenda dya ku Halane.+ 11 Kupwa wāfika pantu pamo wēpalongolola mwa kulādila’po bufuku mwanda dyuba dyādi ke dipone. Penepo wāyata dibwe dimo dya pene pantu’pa wāala’dyo bu pa kusāmina mutwe, wālāla ponka.+ 12 Ebiya wālota kilotwa, kadi tala! kwādi kikandilo* kimo kitūlwe panshi, nsongo yakyo mikafike ne mūlu; kadi kwādi bamwikeulu ba Leza bādi bakanda batūkila’ko.+ 13 Kadi tala! kwādi Yehova wimene pangala pakyo, kanena’mba:
“Ami ne Yehova Leza wa shobe Abalahama ne Leza wa Izake.+ Ntanda yolēle’po’i, nkakupa’yo abe ne lutundu* lobe.+ 14 Kadi binebine lutundu* lobe lukekalanga pamo bwa musenga wa panshi,+ kadi ukasambakananga pi na pi kushika ne kutunduka, kungala ne kunshi, ne kadi kupityila kudi abe ne ku lutundu* lobe bisaka byonso bya pa nshi bikeselwanga binebine.*+ 15 Ami ngidi nobe, nkakulama konso koenda, kadi nkakujokeja mu ino ntanda.+ Nkikakulekapo enka ne byonkalonga bino byonakulaa’bi.”+
16 Ponkapo Yakoba wāsantamuka mu tulo kanena’mba: “Na bubine Yehova udi pano pantu, nkyadipo ndyukile.” 17 Ebiya wākwatwa moyo kanena’mba: “Pano pantu palenga’po nzuba kashā! Pano’tu i pa njibo ya Leza,+ kadi kino i kibelo kya mūlu.”+ 18 Penepo Yakoba wābūka lubanga bwē, wāyata dibwe paādi usāmine mutwe’pa wēdishimika bu kikomo kupwa wātūta māni pangala padyo.+ 19 Ebiya wāinika pantu’pa bu Betele,* inoko kibundi’kya kyādi kitwa dibajinji bu Luzi.+
20 Penepo Yakoba wāpika mpiko amba: “Shi Leza ekale nami nyeke ne kundama mu lwendo lwami ne kumpa mukate wa kudya ne bisandi bya kuvwala 21 kadi njokele ku njibo ya tata mu ndoe, nankyo Yehova ukelombola binebine bu Leza wami. 22 Kadi dino dibwe dyonashimika bu kikomo’di dikekalanga njibo ya Leza,+ ne kadi nkakupa binebine kipindi kimo kya pa bipindi dikumi bya bintu byonso byokampa.”
29 Kupwa Yakoba wālunguluka na lwendo lwandi kaenda ku ntanda ya bantu ba Kutunduka. 2 Penepo wāmona mushimwa umo mu ntanda ne bibumbo bisatu bya mikōko bilēle kubwipi nao, mwanda bādi na kibidiji kya kutomeja bibumbo bya mikōko ku uno mushimwa. Kwādi ne dibwe dikatampe ku milomo ya mushimwa’wa. 3 Abo pa kukongakenya’ko bibumbo byonso, bātalula dibwe ku milomo ya mushimwa, kebatomeja luombe, kupwa bājokeja dibwe pa milomo ya mushimwa podyādi.
4 Ebiya Yakoba wēbepangula’mba: “A banabetu, le mwi ba kwepi le?” abo nabo amba: “Twi ba mu Halane.”+ 5 Wēbanena’mba: “Le muyukile Lebane+ munkanā Nahola?”+ abo nabo amba: “Tumuyukile.” 6 Ponkapo wēbanena’mba: “Lelo udi biyampe?” Nabo bālondolola’mba: “Udi biyampe. Kadi wandi mwana Letyela+ yewa wiya na mikōko!” 7 Ebiya wānena’mba: “Dikidi dyuba mu mitwe. Kino ke kyabapo kya kukongakanya luombe. Tomejai mikōko, kupwa mwende mukeidishe.” 8 Pa kino bānena’mba: “Ketupelwepo lupusa lwa kulonga nankyo enka ne bikongakanibwa bibumbo bya mikōko byonso pamo, batalule ne dibwe ku milomo ya mushimwa. Kupwa ketutomeja mikōko.”
9 Aye’tu ukīsamba nabo, Letyela wāiya na mikōko ya shandi, mwanda wādi mukumbi. 10 Yakoba pa kumona Letyela, mwanā Lebane mwanabo na inandi, ne mikōko ya Lebane, Yakoba wāfwena bukidibukidi wātalula dibwe ku milomo ya mushimwa katomeja mikōko ya Lebane mwanabo na inandi. 11 Penepo Yakoba wāfifya Letyela wātulula diwi kadila usūmija impolo. 12 Yakoba wāanza kulombola Letyela amba babutulwanga* na shandi kadi amba i mwanā Lebeka. Nandi wātaluka lubilo wākalombola shandi.
13 Lebane+ pa kwivwana’tu myanda ya Yakoba mwanā kaka wandi, wātaluka lubilo kukamutundaila. Wamupamba bīpa ne kumufifya wāmutweja ne mu njibo yandi. Nandi wāanza kusapwila Lebane bino byonso’bi. 14 Lebane wāmunena’mba: “Abe bine wi kikupa kyami ne ngitu yami.”* Ebiya wāshikata nandi kweji mutuntulu.
15 Penepo Lebane wānena Yakoba amba: “Mwanda’po’tu mbutulwanga* nobe+ ye uñingidile ku bitupu? Nombole, le usaka kufutwa bika?”+ 16 Ino Lebane wādi na bana babidi bana-bakaji. Dijina dya mukulu i Lea, dijina dya nkasa nadyo i Letyela.+ 17 Inoko meso a Lea keādipo eñenya, aye’ko Letyela wāneñena ke mwana-mukaji muyampe. 18 Yakoba wāsanswa Letyela, penepo wānena’mba: “Natonge kukwingidila myaka isamba-ibidi mwanda wa obe mwana nkasa Letyela.”+ 19 Ponkapo Lebane wānena’mba: “I kipite buya kondi kukupa’ye abewa kutabuka’ko kupa’ye muntu ungi. Abe shikata’tu nami.” 20 Yakoba wāingidila Letyela myaka isamba-ibidi,+ ino ku meso andi yādi’tu enka bwa mafuku matyetye pa mwanda wa buswe bwaādi umusenswe.
21 Penepo Yakoba wānena Lebane amba: “Mpe wami mukaji mwanda mafuku ababwana, mpe’ye ndāle nandi.” 22 Ebiya Lebane wākongakanya bantu bonso ba mu kifuko’kya wāsoba masobo. 23 Inoko kyolwa, wāyata wandi mwana Lea wākamupa’ye amba alāle nandi. 24 Lebane wāpāna ne Zidipa mwingidi wandi mwana-mukaji kudi wandi mwana Lea ke mwingidi wandi.+ 25 Abo pa kukya lubanga Yakoba wāmona’mba nanshi i Lea! Penepo wānena Lebane amba: “I kika le kyowanonga? Mwene onaingidile i Letyela? Le kyowandimbila i kika le?”+ 26 Ponkapo Lebane wālondolola’mba: “Kuno kwetu ketudipo na kibidiji kya kusongeja nkasa kumeso kwa umbedi. 27 Pityija yenga wa masobo wa yao mwana-mukaji. Kupwa ukapebwa ne mukaji mukwabo mwine na kuñingidila myaka isamba-ibidi mikwabo.”+ 28 Yakoba wālongela monka, wāpityija yenga wa masobo wa uno mwana-mukaji, kupwa wāmupa wandi mwana Letyela ke wandi mukaji. 29 Ne kadi, Lebane wāpāna Bidiha+ mwingidi wandi mwana-mukaji kudi wandi mwana Letyela ke mwingidi wandi.+
30 Penepo Yakoba wālāla ne na Letyela, kadi wāsanswa Letyela bininge kutabuka Lea, wāingidila Lebane myaka isamba-ibidi mikwabo.+ 31 Yehova pawāmwene amba Lea i mulumbe,* wāmulengeja emite dīmi,*+ ino Letyela aye wādi ñumba.*+ 32 Ebiya Lea wāimita dīmi kupwa wābutula mwana mwana-mulume, wāmwinika bu Lubeni,*+ ke-pantu wānenene’mba: “I mwanda Yehova wamone malwa ami,+ pano wami mulume usa kwanza kunsanswa.” 33 Kadi wāimita monka dīmi wābutula mwana mwana-mulume kanena’mba: “I mwanda Yehova waivwana, byonadi mulumbe, nandi waumpe ne uno.” Ebiya wāmwinika bu Shimioni.*+ 34 Kadi wāimita dīmi dikwabo wābutula mwana mwana-mulume kanena’mba: “Pano’ko’ko wami mulume usa kundamata, mwanda namubutwila ke bana basatu.” Penepa, wāinikwa bu Levi.*+ 35 Kadi wāimita monka dīmi wābutula mwana mwana-mulume kanena’mba: “Pano’ko nsa kutendela Yehova.” Penepo wāmwinika bu Yuda.*+ Kupwa wāleka’byo kubutula.
30 Letyela pa kumona’mba kabutwidilepo Yakoba bana, wākwatyilwa kaka wandi mukao kanena Yakoba amba: “Mpe bana shi bitupu nsa kufwa.” 2 Ponkapo Yakoba wālobela Letyela bikomo kamunena’mba: “Le ami ndi pa kyaba kya Leza wakukankaja kubutula bana?”* 3 Penepo nandi wānena’mba: “Umpika wami Bidiha yeu.+ Lāla nandi amba ambutwile’ko bana* ne kadi kupityila kwadi, nami mone’ko bana.” 4 Ebiya wāmupa mwingidi wandi Bidiha bu mukaji, Yakoba nandi wālāla nandi.+ 5 Bidiha wāimita, kupwa wābutwila Yakoba mwana mwana-mulume. 6 Penepo Letyela wānena’mba: “Leza waikala bu mutyibi wami kadi waivwana diwi dyami pa kumpa mwana.” O mwanda wāmwinikile bu Dani.*+ 7 Bidiha, mwingidi wa Letyela, wāimita monka, kupwa wābutwila Yakoba mwana wa bubidi mwana-mulume. 8 Penepo Letyela wānena’mba: “Nalu bulwi bukomo na kaka wami. Kadi namunekenya!” Penepo wāinika mwana’wa bu Nafatale.*+
9 Lea pa kumona’mba kakibutulapo bana, wāyata mwingidi wandi Zidipa wāpa’ye Yakoba bu mukaji.+ 10 Penepa Zidipa mwingidi wa Lea wābutwila Yakoba mwana mwana-mulume. 11 Ebiya Lea wānena’mba: “Dino i dyese!” Penepo wāmwinika bu Ngade.*+ 12 Kupwa papo Zidipa mwingidi wa Lea wābutwila Yakoba mwana wa bubidi mwana-mulume. 13 Penepa wānena’mba: “Natōkwa’po kashā! Mwanda bana-bakaji bakantela binebine bu wa nsangaji.”+ Penepo wāmwinika bu Ashela.*+
14 Ino Lubeni+ wādi wenda unanga mu mafuku a mwangulo wa ñano, ebiya wātana bilungu bya mandalangole mu ntanda. Penepo wāletela’byo inandi Lea. Ponkapo Letyela wānena Lea amba: “Nakwisāshila, mpe’ko bilungu bya mandalangole bya obe mwana.” 15 Nandi wāmutentulula’mba: “Le kuyata kowaungete mulume i mwanda mutyetye?+ Pano kosake kuyata ne bilungu bya mandalangole bya wami mwana bine?” Penepa Letyela wānena’mba: “Biyampe. Mulume usa kulāla nobe buno bufuku mwanda wa bilungu bya mandalangole bya obe mwana.”
16 Yakoba pa kujoka kyolwa mu ntanda, Lea wātamba kukamutundaila kamunena’mba: “I ami osa kulāla nandi, mwanda na bubine nakupote ku bilungu bya mandalangole bya wami mwana.” Nandi wālāla nandi bobwa bufuku. 17 Ebiya Leza wāivwana Lea kadi wāmulondolola, penepo nandi wāimita, kupwa wābutwila Yakoba mwana wa butano mwana-mulume. 18 Ponkapo Lea wānena’mba: “Leza waumfuta* mwanda napēne mwingidi wami kudi wami mulume.” Penepo wāmwinika bu Isakala.*+ 19 Kadi Lea wāimita monka, kupwa wābutwila Yakoba mwana wa busamba mwana-mulume.+ 20 Ebiya Lea wānena’mba: “Leza waumpe kyabuntu, bine, kyabuntu kiyampe. Pano’ko’ko wami mulume usa kuntūkijija mutyima+ mwanda namubutwila bana basamba bana-balume.”+ Penepa wāmwinika bu Zebuluna.*+ 21 Kupwa wābutula mwana mwana-mukaji, wāmwinika bu Dina.+
22 Mfulo mfulō Leza wāvuluka Letyela, kadi Leza wāmwivwana ne kumulondolola, wāmulengeja emite dīmi.*+ 23 Penepa wāimita, wābutula mwana mwana-mulume. Ebiya wānena’mba: “Leza wauntalula mutonko!”+ 24 Penepo wāmwinika bu Yosefa*+ kanena’mba: “Yehova waumbweja’ko mwana mukwabo.”
25 Letyela pa kupwa kubutula Yosefa, ponkapo Yakoba wānena Lebane amba: “Ntalule ñende kwami, ku ntanda yami.+ 26 Mpe bami bakaji ne bami bana bene bonakwingidīle, amba ñende, mwanda uyukile biyampe muswelo onakwingidīle.”+ 27 Ebiya Lebane wāmutentulula’mba: “Shi ubauntōkelwa mutyima,—najingulula kupityila ku mitāmu* amba Yehova ungeselanga pa mwanda wa abe.” 28 Wābweja’ko amba: “Ntunge bya kukufuta nami nkakupa’byo.”+ 29 Penepo Yakoba wāmunena’mba: “Uyukile kala monakwingidīle ne mwaikadila luombe lobe pa mwanda wa ami;+ 30 wadi na bintu bityetye ponadi nkyaile, ino pano luombe lobe lubebutula ne kwivudija, kadi kashā’tu mfika Yehova wakwesela. Penepo i kitatyi’ka kyonkalonga bintu bya yami njibo?”+
31 Ebiya wāmwipangula’mba: “Le nkupe bika le?” Yakoba nandi amba: “Kukampepo kintu nansha kimo! Shi unongele’tu kino kintu, nkendelela kukumba luombe lobe ne kwilulama.+ 32 Nsa kupita mu luombe lobe lonso dyalelo. Abe kalañanya mikōko yonso ya matonyematonye ne ya makeme ne yonso mikundabale mu mikōko milume myana, ne bambuji bakaji bonso ba makememakeme ne ba matonyematonye. Tamba pano, yo ifwaninwe kwikala mfutwa yami.+ 33 Kadi boloke* bwami bukanenena ami difuku dyonso dyokāya kutala mfutwa yami; shi ubatana kwami mbuji mukaji wampikwa matonyematonye ne wampikwa makeme ne mukōko mulume mwana mukundabale nankyo i bibwe.”
34 Ponkapo Lebane wānena’mba: “I biyampe! Mowanenena’mo mo monka.”+ 35 Ebiya dine difuku’dya, wākalañanya bambuji balume ba mimpenenda ne ba makememakeme ne bambuji bakaji bonso ba matonyematonye ne ba makememakeme, ne mikōko yonso milume myana yādi na bitōka ne mikundabale, wāpa’byo bandi bana bebilame. 36 Kupwa wāenda kulampe na Yakoba kuntu kwendwa lwendo lwa mafuku asatu, ino Yakoba wādi ukumba luombe lwa Lebane lwāshele’ko.
37 Penepo Yakoba wāyata tumityi tubishi twa mulebona, ne twa alemonde, ne twa palatane, wābongotola’po matonyematonye atōka ne kumwekeja lutōka lwa tumityi’twa. 38 Kupwa wātūla mikombo yawābongotwele’ya kumeso kwa luombe, mu mimvole, mu mvwa ya kutomena’mo mema, kwādi kwiya kutoma luombe mema, amba basake kwitenteka pobāya kutoma mema.
39 Ebiya luombe lwādi lwa kusaka kwitentekela kumeso kwa tumityi’twa, penepa kebabutula bana ba mimpenenda, ba matonyematonye, ne ba makememakeme. 40 Penepo Yakoba wāsansanya mikōko milume myana, wāalamuna luombe kelwitadidile na mikōko ya mimpenenda ne yonso mikundabale ya mu luombe lwa Lebane. Kupwa wākalañanya luombe lwandi, kēlutyangilepo na luombe lwa Lebane. 41 Kadi kyaba kyonso kyādi kisaka kwitenteka banyema bapume, Yakoba wādi utūla tumityi mu mimvole dya ku meso a luombe, amba betentekele dya ku tumityi’twa. 42 Inoko shi banyema i bakōkekōke, kādipo utūla’ko tumityi’twa. Penepa banyema bakōkekōke’ba bādi bekala nyeke ba Lebane, ino bapume bāikala ba Yakoba.+
43 Enka nenki uno muntu wākanda, wāikala na luombe lukatampe ne bengidi bana-balume ne bana-bakaji, bangamedia ne bampunda.+
31 Kupwa wāivwana byādi binena bana ba Lebane amba: “Yakoba wasela bintu byonso bya tata, kadi i ku bintu bya tata kwaamwena buno bupeta bonso’bu.”+ 2 Yakoba pa kutala mpala ya Lebane, wāmona’mba Lebane kakidipo nandi mwaikadilanga nyeke.+ 3 Mfulo mfulō Yehova wānena Yakoba amba: “Jokela ku ntanda ya bashobe ne ku babutule bobe,+ ami nkekalanga nobe nyeke.” 4 Ebiya Yakoba wātuma musapu kudi Letyela ne Lea amba batambe mu ntanda bāye kudi luombe lwandi, 5 kaebanena’mba:
“Namone mwikadilo wa shenu kondi ubashinta,+ ino Leza wa tata udi nami.+ 6 Banwe bene muyukile biyampe amba naingidila shenu na bukomo bwami bonso.+ 7 Kadi shenu wasakile kundimba, washintyile ne mfutwa yami misungu dikumi; inoko Leza kamulekelepo anonge bibi. 8 Shi kyaba kimo anene’mba, ‘Banyema ba matonyematonye yo ke mfutwa yobe,’ luombe lonso lwadi lubutula ba matonyematonye; ino shi kyaba kikwabo anene’mba, ‘Banyema ba mimpenenda yo ke mfutwa yobe,’ luombe lonso lwadi lubutula ba mimpenenda.+ 9 Enka nenki Leza wadi uyata shenu bimunanwa umpa’byo. 10 Ino padi pasaka kwitenteka luombe, natulwile meso ami namona mu kilotwa’mba bambuji balume badi batenteka luombe badi ba mimpenenda, ba matonyematonye, ne ba makeme.+ 11 Kupwa mwikeulu wa Leza wa bine waunena mu kilotwa’mba, ‘A Yakoba!’ nami amba, ‘Kalombo.’ 12 Wābweja’ko amba, ‘Tulula’po bidi meso obe, kadi tala bambuji balume bonso batenteka luombe i ba mimpenenda, ba matonyematonye, ne ba makeme, mwanda namone byonso bikulonga Lebane.+ 13 Amiwa ne Leza wa bine wa Betele,+ kwine kowashingile kikomo māni ne kowaumpikīle mpiko.+ Pano taluka, tamba mu ino ntanda’i, jokela ku ntanda yowabutwidilwe’ko.’”+
14 Penepo ba Letyela ne Lea bāmulondolola’mba: “Lelo kudi kadi kintu kishele’ko kyotukapyana mu njibo ya tata? 15 Lelo aye ketumwenepo bu beni, mwanda wetupoteje kadi ukidya lupeto lobetuletēle?+ 16 Bupeta bonso bobayata tata kudi Leza i bwetu ne betu bana.+ Shi ke pano, longa byonso byakulombola Leza.”+
17 Ebiya Yakoba wātaluka wākandija bandi bana ne bakaji pa bangamedia,+ 18 wāsela luombe lwandi lonso ne bintu byandi byonso byawāungwije,+ bimunanwa byaādi nabyo byaāungwije ku Padana-Alamu, kaenda kudi shandi Izake mu ntanda ya Kenani.+
19 Ino Lebane pawādi mwende kukatenda mikōko myoya, Letyela wāiba tukishi twa batelafimi*+ twa shandi.+ 20 Penepa, Yakoba wādimba Lebane mwine Alamia ñeni, mwanda kāmulombwelepo amba usa kunyema. 21 Ponkapo wānyema wāabuka Munonga,*+ aye ne byonso byaādi nabyo. Kupwa wātadidila dya ku ntanda ya ngulu ya Ngileade.+ 22 Mu difuku dya busatu, bāsapwila Lebane amba Yakoba wanyema. 23 Ebiya wāsela banababo* kebamulonda lubilo, bāenda lwendo lwa mafuku asamba-abidi kupwa bāmupeta mu ntanda ya ngulu ya Ngileade. 24 Leza wāiya kudi Lebane mwine Alamia+ mu kilotwa kya bufuku+ kamunena’mba: “Tá mutyima ku byokanena Yakoba, shi biyampe shi bibi.”*+
25 Penepa Lebane wāfwena Yakoba, papo Yakoba wādi ke mushimike pema wandi mu lūlu ne Lebane nandi wādi ke mutūle nkambi na banababo mu ntanda ya ngulu ya Ngileade. 26 Ebiya Lebane wānena Yakoba amba: “I kika kyowalonga? Mwanda waka ubasake kundimba ñeni, ubasela bami bana pamo bwa bapika bakwatwe ku kipete? 27 Mwanda waka ubanyema mu bufyafya ne kundimba ñeni kadi kunombwelepo? Shi waunombwele, longa nadi wa kukutalula na nsangaji ne ñimbo, ne mañoma ne lunsense. 28 Ino kumpelepo mukenga wa kufifya bami bankana* ne bami bana. Ubalonga bya bulembakane. 29 Ngidi na lupusa lwa kukulonga bibi, ino Leza wa shobe wesambenga nami bufuku amba, ‘Tá mutyima ku byokanena Yakoba, shi biyampe shi bibi.’+ 30 Pano ubaenda mwanda wadi wabilanga bininge kujokela ku njibo ya shobe, ino kyowaibila baleza bami i kika?”+
31 Yakoba wālondolola Lebane amba: “I mwanda nakwetwe moyo, nanenene mu mutyima wami amba, ‘Ubwanya kundyata bobe bana ku bukomo.’ 32 Ense owakamona na baleza bobe nankyo afwe. Ku meso a banabetu, santaula byondi nabyo, uyate’mo byobe.” Ino Yakoba kādipo uyukile’mba Letyela i mwibe’bo. 33 Penepo Lebane wākatwela mu pema wa Yakoba ne mu pema wa Lea ne mu pema wa bapika babidi bana-bakaji,+ ino kēbatene’mopo. Kupwa wātamba mu pema wa Lea wākatwela mu pema wa Letyela. 34 Nanshi papo Letyela wādi musele tukishi twa batelafimi wāela’to mu kitunga kya pa kishikato kya bana-bakaji kya pa ngamedia, wāshikatyila’po. Ebiya Lebane wākimbakimba mu pema ense ino kwitutana’mo mpika. 35 Penepa wānena shandi amba: “Kokilobapo, a mfumwami, ami nkibwanyapo kwimana ku meso obe, mwanda ngidi ne kintu kifikilanga nyeke bana-bakaji.”+ Ponkapo wākimbakimba senene ino kutana tukishi twa batelafimi’twa mpika.+
36 Ebiya Yakoba wākwatwa bulobo kamutopeka Lebane. Penepo Yakoba wānena Lebane amba: “Le kilubo kyami i kilubo’ka, ne bubi bwine bounondelalondela na bukalabale nankyo i bubi’ka? 37 Pano powapwa kukimbakimba mu byami bintu byonso, i kika kyowatana’mo kya ku yobe njibo? Tūla’kyo pano ku meso a banabetu ne banabenu, betutyibile mambo batwe bubidi. 38 Mu ino myaka 20 yonadi nobe, mikōko yobe ne bambuji bobe kebadipo bapulumuna nansha dimo,+ kadi nkyadilepo nansha dimo mikōko milume ya mu luombe lobe. 39 Nkyakuletēlepo nyema nansha umo musasamunwe na banyema ba budyani.+ Nadi mfuta’ye ami mwine. Shi kadi nyema waibwe dyuba nansha kwibwa bufuku, wadi umfutyija’ye. 40 Mu dyuba kyanga kyadi kinsōka, bufuku nabo mashika, kadi tulo twadi tumpwa mu meso.+ 41 Pano nabwanya ke myaka 20 mu njibo yobe. Nakwingidile myaka 14 mwanda wa bobe bana babidi bana-bakaji ne myaka 6 mwanda wa luombe lobe, kadi wadi ushinta’nka kushinta mfutwa yami misungu dikumi.+ 42 Shi Leza wa tata,+ Leza wa Abalahama, Mwine obakaminwe* kudi Izake,+ kadipo nami, longa abe wadi wa kuntalula makasa bitupu. Leza wamone malwa ami ne mingilo ipungija ya makasa ami, o mwanda mwine wadi wakudingila bufuku.”+
43 Penepo Lebane wālondolola Yakoba amba: “Bano bana-bakaji i bami bana ne babo bana i bami bana kadi luombe’lu i lwami luombe, kadi bintu byonso byotala’bi i byami ne bami bana. Le dyalelo’di i kibi’ka kyonkokeja kulonga bano’ba nansha babo bana bobabutwile? 44 Pano iya, longa tusambe kipwano, abe ne ami, kadi kiketwikadila bu kamoni pa bukata bwetu.” 45 Ebiya Yakoba wāyata dibwe wēdishimika bu kikomo.+ 46 Penepa Yakoba wānena banababo amba: “Boyai mabwe!” Nabo bāyata mabwe bābunga’o mulwi. Kupwa bādīla kwine’kwa pa mulwi wa mabwe’wa. 47 Lebane wāshilula kwita’po bu Yengala-Sahaduta,* ino Yakoba wāita’po bu Ngadida.*
48 Penepo Lebane wānena’mba: “Uno mulwi wa mabwe i kamoni pa bukata bwa ami ne abe dyalelo.” O mwanda wēwinikile bu Ngadida,+ 49 ne bu Kiteba kya Mulami, mwanda wānenene amba: “Yehova ekale kalama pa bukata bwa abe ne ami shi tubeshiye ketukimonepo meso. 50 Shi ukasusule bami bana kadi shi ukashilule kusongela’ko bakaji bakwabo kutentekela pa bami bana, nansha byokekudipo muntu pa bukata bwetu, vuluka’mba Leza ukekala kamoni pa bukata bwa abe ne ami.” 51 Lebane wānena Yakoba monka’mba: “Mulwi wa mabwe ou, kadi kikomo kyonashimika pa bukata bwa abe ne ami nakyo kyoki. 52 Uno mulwi wa mabwe i kamoni, kadi kikomo nakyo i kintu kya kuleta bukamoni,+ amba nkikatabukapo uno mulwi wa mabwe mwanda wa kukulonga bibi kadi nobe kukatabukapo uno mulwi wa mabwe ne kino kikomo mwanda wa kunonga bibi. 53 Leza wa Abalahama+ ne Leza wa Nahola, Leza wa shabo, etutyibile mambo.” Ebiya Yakoba wātyipa padi Yewa obakaminwe* kudi shandi Izake.+
54 Kupwa papo Yakoba wālambula kitapwa mu lūlu, wāita ne banababo kudya byakudya. Penepo badya, bālāla monka mu lūlu’mwa. 55 Inoko, Lebane wābūka lubanga bwē wāfifya bandi bankana*+ ne bandi bana bana-bakaji kadi wēbesela dyese.+ Kupwa Lebane wātaluka, wajokela kwandi.+
32 Penepo Yakoba wātaluka kaenda, kupwa bamwikeulu ba Leza bāmusambakana. 2 Yakoba pa kwibamona’tu, wānena’mba: “Ino’i i nkambi ya Leza!” Ebiya wāinika kifuko’kya bu Mahanaimi.*
3 Penepo Yakoba wātangidija mikendi ku meso andi bende kudi mwanabo Esau mu ntanda ya Seila,+ ku mitamba* ya Edoma,+ 4 wēbasoñanya’mba: “Kalombolei mfumwami Esau namino amba, ‘Mwingidi obe Yakoba wanena namino amba: “Nashikete na Lebane kitatyi kilampe kufika ne pano.+ 5 Kendi na bañombe, bampunda, mikōko, bengidi bana-balume ne bana-bakaji,+ kadi natume uno musapu mwanda wa kukuyukija abe mfumwami amba untōkelwe mutyima.”’”
6 Mafuku pa kupita’po mikendi yājokela kudi Yakoba, yāmulombola’mba: “Twetene na mwanenu Esau, nandi yao wiya kwitana nobe, kadi udi na bantu 400 baiya nabo.”+ 7 Ponkapo Yakoba wākwatwa moyo bikatampe ne kusela mutyima kūlu.+ Ebiya wāabanya bantu baādi nabo ne luombe, ne bañombe, ne bangamedia, mu bisumpi bibidi. 8 Kanena’mba: “Shi Esau atambe kisumpi kimo bulwi, nabya kisumpi kikwabo kibwanya kupanda.”
9 Kupwa Yakoba wānena’mba: “A Leza wa tata Abalahama ne Leza wa tata Izake, a Yehova, abe waunombola’mba, ‘Jokela ku yenu ntanda ne ku babutule bobe, kadi nkakulongelanga biyampe,’+ 10 ami nkifwaninwepo buswe bwa ndamatyidile bonso ne bubinebine bonso bowalombola mwingidi obe,+ mwanda naabukile uno Yodano na mukombo wami kete ino pano kendi na bisumpi bibidi.+ 11 Nakulombe,+ mpandije ku kuboko kwa mwanetu Esau, mwanda namukwatwa moyo wakāya kuntamba’dyo ami+ pamo ne bainabo ne babo bana. 12 Kadi abe wanenene amba: ‘Bine nkakulongelanga biyampe, kadi nkalamunanga lutundu* lobe keludi pamo bwa musenga wa dijiba, mungi bininge mukomo’nka ne kubala.’”+
13 Ebiya wālāla ponka’pa. Penepa wāyata’ko bintu byandi bimo ke kyabuntu kya kutumina mwanabo Esau:+ 14 Bambuji bakaji 200, bambuji balume 20, mikōko mikaji 200, mikōko milume 20, 15 bangamedia 30 bamusha bana, bañombe bakaji 40, bañombe balume 10, bampunda bakaji 20 ne bampunda balume batame 10.+
16 Wāpa’byo bengidi bandi, kitānda kimo kimo, kanena bengidi bandi amba: “Tyibulukai kumeso kwami, kadi mufwaninwe kushiya’ko kyaba pa bukata bwa kitānda kimo ne kikwabo.” 17 Kadi wāsoñanya mubajinji amba: “Shi mwanetu Esau wakusambakana kakwipangula’mba, ‘Le abe wi wa ani, ne koenda i kwepi, ne bino byotangidije kumeso’bi i bya ani?’ 18 nobe ukamulondolola’mba, ‘I bya mwingidi obe Yakoba. I kyabuntu kyaatumina mfumwami Esau,+ kadi tala! aye mwine udi kunyuma kwetu.’” 19 Kadi wāsoñanya ne wa bubidi ne wa busatu, ne bonso bādi balonda bitānda bya banyema’mba: “Bino ye byomukalombola Esau pomuketana nandi. 20 Kadi mukanena monka’mba, ‘Mwingidi obe Yakoba udi kunyuma kwetu.’” Mwanda wādi unena mu mutyima wandi amba: ‘Shi namutalaja mutyima na kumutumina kyabuntu kumeso kwami,+ penepa potusa kwimona nandi, ubwanya kuntundaila biyampe.’ 21 Penepo kyabuntu kyaabuka kumeso kwandi, ino aye mwine wālāla mu nkambi.
22 Kyaba pa kupita’po mu bufuku’bwa, wābūka wāsela bandi bakaji babidi+ ne bengidi bandi bana-bakaji babidi+ ne bandi bana bankasampe 11 wāabuka kyabu kya lwa ntobwa* kya Yaboko.+ 23 Penepo wēbasela wēbabwila bukila bwa kamunonga,* kadi wāabula ne bintu bikwabo byonso byaādi nabyo.
24 Mfulo mfulō Yakoba wāshala bunka. Penepa muntu umo wāshilula kulwa nandi enka ne byobwākile.+ 25 Muntu’wa pa kumona’mba kamunekenyepo, wāmutenga pa kapole; ebiya kapole ka Yakoba kāmutelemuka kitatyi kyobādi balwa nandi.+ 26 Kupwa wāmunena’mba: “Ndeke ñende, mwanda kebusa kukya.” Aye nandi amba: “Nkikulekelelangapo poso’nka ungesele.”+ 27 Ebiya wāmwipangula’mba: “Le dyobe dijina wi ani?” nandi amba: “Ne Yakoba.” 28 Penepa wāmunena’mba: “Kuketwepo monka bu Yakoba ino uketwa bu Isalela,*+ mwanda ubalu na Leza+ ne na bantu kadi mfulo mfulō ubanekenya.” 29 Ino Yakoba wāipangula’mba: “Nakwisāshila, ntelele’po dyobe dijina.” Inoko aye amba: “Kyoipangwila dyami dijina i kika?”+ Enka namino wāmwesela dyese ponka’pa. 30 Ebiya Yakoba wāinika kifuko’kya bu Penyele,*+ mwanda wānenene amba, “Namone Leza mpala na mpala, inoko būmi* bwami bubapande.”+
31 Dyuba dyāmutambila aye ukipita’tu Penuele,* inoko wādi usunkuta mwanda wa kifuka kyandi.+ 32 O mwanda mwine kufika ne dyalelo bana ba Isalela kebebidilepo kudya mujilo wa pa ditangatanga, wikalanga pa kapole, mwanda wātengele kapole ka Yakoba dya pa mujilo wa pa ditangatanga.
33 Ebiya Yakoba wātulula meso wāmona Esau wiya, kadi wādi ne na bantu 400.+ Penepo wāabanya bana kudi Lea, ne Letyela, ne kudi bengidi babidi bana-bakaji.+ 2 Wābadikija kumeso bengidi bana-bakaji ne babo bana,+ kupwa abo ke Lea ne bandi bana,+ ebiya ke Letyela+ ne Yosefa kunyuma kwabo. 3 Kupwa aye mwine wātangidila kumeso kaevukwila panshi misungu isamba-ibidi paāfwenene pabwipi na mwanabo.
4 Ino Esau wākamutundaila lubilo, wāmupamba bīpa kamufifye, ponkapo kebadila basūmija impolo. 5 Paātulwile meso wāmona bana-bakaji ne bana, wāipangula’mba: “Bano bodi nabo i bāni?” nandi amba: “I bana bobapele mwingidi obe kudi Leza.”+ 6 Penepo bengidi bana-bakaji bāfwena na babo bana kebevukwila, 7 ne Lea nandi wāfwena na bandi bana kebevukwila. Kupwa Yosefa wāfwena na Letyela, nabo kebevukwila.+
8 Esau wānena’mba: “I kika kyowatumina bantu ne banyema bonesambakena nabo’ba?”+ Nandi wālondolola’mba: “I mwanda wa mfumwami antōkelwe mutyima.”+ 9 Kupwa Esau wānena’mba: “Ngidi na bintu bingi bininge abe mwanetu.+ Abe lama’tu byobe bintu.” 10 Ino Yakoba wānena’mba: “Aa, nakwisāshila. Shi ubantōkelwa mutyima, ufwaninwe kutambula kyabuntu ku kuboko kwami, mwanda kyonaselēle’kyo i mwanda wa kumona mpala yobe. Kadi namone mpala yobe pamo na ami wamona mpala ya Leza, ke-pantu ubantundaila na nsangaji.+ 11 Nakwisāshila, tambula kyabuntu kyonkuselele kyonsaka kukwesela nakyo,+ mwanda Leza wantōkelwa mutyima kadi ngidi na byonso byonsaka.”+ Penepo kāmuzenze’nka kumuzenza, ebiya nandi wātambula’kyo.
12 Kupwa Esau wānena’mba: “Tutalukei twende, ami nsa kwimutangidila kumeso.” 13 Ino aye wāmunena’mba: “Mfumwami uyukile amba bana bakolejanga+ ne amba ngidi na kiselwa kya mikōko ne bañombe bamusha bana. Shi twende nabo lubilo difuku dimo, nabya luombe lonso lusa kufwa. 14 Nakwisāshila, mfumwami atangidile’tu mwingidi wandi kumeso, ino ami nsa kwendelela na lwendo bityebitye mungya matabula a bimunanwa byami ne a bana enka ne byomfika kwa mfumwami ku Seila.”+ 15 Ebiya Esau wānena’mba: “Nakwisāshila, longa nkushile’ko bami bantu bamo.” Nandi wātentulula’mba: “Le kine kyolongela nankyo i kika? Mfumwami antōkelwe’tu mutyima.” 16 Penepo mu dine difuku’dya Esau wātaluka kajokela ku Seila.
17 Yakoba nandi wāenda ku Sukote,+ wāubaka’ko ne njibo yandi, wāshimika ne mwa kufyama luombe lwandi. O mwanda mwine wāinikile kifuko’kya bu Sukote.*
18 Yakoba pa kutamba ku Padana-Alamu,+ wāfika biyampe ku kibundi kya Shekema+ mu ntanda ya Kenani,+ wātūla nkambi kubwipi na kibundi. 19 Penepo wāpota kipindi kya ntanda paāshimikile pema wandi, wāpota’kyo kudi bana ba Hamola, shandya Shekema, ku bibese 100 bya lupeto.+ 20 Wāshimika’po kisōkelo kaekite bu Leza, Leza wa Isalela.+
34 Ino Dina, mwanā Yakoba mwana-mukaji wāmubutwidile Lea,+ wādi na kibidiji kya kutamba kukashikata* na bansongwakaji ba ntanda’ya.+ 2 Kitatyi kyāmumwene Shekema, mwanā Hamola mwine Hivi,+ mfumu wa ntanda, wāmusela wālāla nandi ne kujilula wāmujilula. 3 Kadi aye* wālamata bininge Dina, mwanā Yakoba, wāsanswa mpata nsongwakaji’wa kamunena bya kumunekenya mutyima.* 4 Ku mfulo Shekema wānena shandi Hamola+ amba: “Nselele uno nsongwakaji ekale ke wami mukaji.”
5 Pāivwene Yakoba amba wasubija Dina wandi mwana, bandi bana bana-balume bādi na luombe mu ntanda. Penepo Yakoba wāuba’tu nyā enka ne byobājokele. 6 Kupwa Hamola, shandya Shekema, wātamba kukesamba na Yakoba. 7 Ino bana ba Yakoba bāivwana’o penepo bājoka bukidi mu ntanda. Bāfītwa mutyima ne kuloba bikatampe mwanda wāzobeje Isalela pa kulāla na mwanā Yakoba,+ kintu kekifwaninwepo kulonga.+
8 Hamola wēsamba nabo, kanena’mba: “Wami mwana Shekema wabilanga bininge* wenu mwana. Nemwisāshila mupei’ye ekale wandi mukaji, 9 kadi sambai netu kipwano kya kwisonga.* Mwitupei benu bana bana-bakaji, nenu muyate betu bana bana-bakaji ke benu.+ 10 Amba mwikale pamo netu, ne ino ntanda nayo ikekala ke yenu. Ikalai’mo musungile’mo ne kushikatyidila’mo.” 11 Ebiya Shekema wānena shandya Dina ne banababo amba: “Ntōkelwei mutyima, nami nkemupa byonso byomukantunga. 12 Mubwanya kuntunga buko bungi bininge ne byabuntu.+ Naitabija kwimupa byonso byomwakanena. Banwe mpei’tu uno nsongwakaji bu mukaji.”
13 Bana ba Yakoba bālondolola Shekema ne shandi Hamola na bongojani pa mwanda wa Dina mwanabo waāsubije. 14 Bēbanena’mba: “Ketubwanyapo kulonga nankyo, kupāna mwanetu ku muntu wampikwa kutwejibwa kwisao,*+ mwanda i kya bumvu kotudi. 15 Tukokeja kwitabija enka shi mubalonga kino’ki: mwikale motwikadile batwe, mutweje bana-balume benu bonso kwisao.+ 16 Penepa ketwimupe betu bana bana-bakaji, netu ketuyata benu bana bana-bakaji, kadi tukekala nenu pamo ketudi bantu bamo. 17 Ino shi kemwitwivwenepo ne kutwejibwa kwisao mpika, nankyo tusa kusela wetu mwana mwana-mukaji twende.”
18 Binenwa byabo byāsangaja Hamola+ ne Shekema, mwanā Hamola.+ 19 Nsongwalume kāijijepo wālonga byobānenene,+ mwanda wāloelelwe mwanā Yakoba, kadi wādi mulēmekibwe mpata mu njibo yonso ya shandi.
20 Penepo Hamola ne wandi mwana Shekema bāenda ku kibelo kya kibundi kebesambe na bana-balume ba mu kyabo kibundi+ amba: 21 “Bano bantu basakanga kwikala netu mu ndoe. Twibalekei bekale mu ino ntanda basungile’mo, mwanda ntanda i mikatampe yobakokeja kwikala’mo. Tukokeja kusela babo bana bana-bakaji bu bakaji, netu twebapa betu bana bana-bakaji.+ 22 Poso’tu mulonge kino’ki nabya boba bantu kebetabija kwikala netu amba twikale bantu bamo: mwana-mulume ense mu bukata mwetu atwejibwe kwisao monka mobatwejibwe abo kwisao.+ 23 Mwene papo bintu byabo, bupeta bwabo, ne bimunanwa byabo bikekala ke byetu? Nanshi twibetabijijei’tu bekale pamo netu.” 24 Boba bonso bādi batambila ku kibelo kya kibundi kyandi bāivwana Hamola ne wandi mwana Shekema, kadi bana-balume bonso bātwejibwa kwisao, boba bonso bādi batambila ku kibelo kya kibundi.
25 Inoko, mu difuku dya busatu, pobādi bakidi na misanshi, bana babidi ba Yakoba, ba Shimioni ne Levi, batutu wa Dina,+ bāsela bipete wa kyandi wa kyandi kebenda mu kibundi kwampikwa ne wa kwibata mutyima mwine ebiya bāipaya bana-balume bonso.+ 26 Bāipaya Hamola ne wandi mwana Shekema na kipete kupwa bāsela Dina mu njibo ya Shekema bātaluka. 27 Bana bakwabo ba Yakoba bāiya pa bana-balume bātapibwe’ba bātūta ne kibundi pa mwanda wa mwanabo obāsubije.+ 28 Bāsela luombe lwabo, ne bañombe babo, ne bampunda babo, ne byonso byādi mu kibundi ne mu ntanda. 29 Bāsela ne bintu byabo byonso, bākwata ne babo bana batyetye bonso ne babo bakaji, bātūta ne bintu byonso bya mu mobo.
30 Ponkapo Yakoba wānena ba Shimioni ne Levi+ amba: “Mubaundetela makambakano* makatampe pa kungalamuna kendi kintu kinunka bibi ku bekadi ba mu ino ntanda, bene Kenani ne bene Pedizi. Batwe twi batyetye, kadi basa kwikūkila kuntamba’dyo ne kuntukija, ami ne njibo yami.” 31 Ino abo kebanena’mba: “Lelo kudi ufwaninwe kulonga mwanetu pamo bwa ndumba?”
35 Kupwa Leza wānena Yakoba amba: “Taluka, kanda ku Betele+ ukashikate konka, kadi ushimikile’ko Leza wa bine kisōkelo, mwine wakumwekēle powadi unyema mwanenu Esau.”+
2 Ebiya Yakoba wānena ba mu njibo yandi ne bonso baādi nabo amba: “Talulai baleza ba kungi badi mu bukata mwenu,+ kadi mwisubulei mushinte ne bivwalwa byenu, 3 tutalukei tukande ku Betele. E konkashimikila Leza wa bine kisōkelo, mwine wanondolwele mu difuku dyonadi mu tusua ne wadi nami konso* konadi ñenda.”+ 4 Penepo bāpa Yakoba baleza ba kungi bonso bobādi nabo ne nzenze yādi ku matwi abo, Yakoba nandi wājīka’byo* munshi mwa mutyi mukatampe wādi kubwipi na Shekema.
5 Abo pa kwenda, luzakalo lwa Leza lwāponena bibundi byādi bibajokolokele, ebiya baleka kulonda bana ba Yakoba. 6 Ku mfulo Yakoba wāfika ku Luzi,+ ke Betele kadi, mu ntanda ya Kenani, aye ne bantu bonso baādi nabo. 7 Wāubaka’ko kisōkelo kaite kifuko’kya bu Ele-Betele,* mwanda ko kwāmumwekēle Leza wa bine paādi unyema mwanabo.+ 8 Kupwa Debola,+ muledi wa Lebeka, wāfwa bāmujīka dya kunshi kwa Betele munshi mwa mutyi wa shene. Penepo wēwinika bu Aloni-Bakuti.*
9 Leza wāmwekela monka Yakoba paādi utamba ku Padana-Alamu wāmwesela ne kumwesela. 10 Leza wāmunena’mba: “Dijina dyobe wi Yakoba.+ Kuketwepo monka bu Yakoba, ino uketwa bu Isalela.” Wāanza kumwita bu Isalela.+ 11 Leza wāmunena monka’mba: “Ami ne Leza Mwinē Bukomo Bonso.+ Butula wivudije. Mizo ne kibumbo kya mizo bikatamba kodi,+ ne balopwe bakalupuka kodi.*+ 12 Ntanda yonāpele Abalahama ne Izake nkakupa’yo abe, kadi nkapa ne lutundu* lobe lukāya’ko ino ntanda.”+ 13 Kupwa Leza wākanda wāmushiya pa kifuko paēsambīle nandi’pa.
14 Penepo Yakoba wāshimika kikomo pa kifuko paēsambīle nandi’pa, kikomo kya dibwe, wāpungulwila’po ne kyamulambu kya bitomibwa kadi wāpungulwila’po ne māni.+ 15 Kadi Yakoba wādi wita kifuko pene paēsambile na Leza bu Betele.+
16 Penepo bātamba ku Betele. Pobādi bakidi kulampe na Efelata, Letyela kasake kubutula, kadi lubutulo lwandi lwādi na makambakano makatampe. 17 Ino paādi ukilwa na kutambija mwana, kimbutuja wāmulombola’mba: “Kokikwatwa moyo, mwanda usa kwikala monka na mwana mwana-mulume.”+ 18 Būmi bwandi pobwādi kebutambe* (mwanda wādi kafu), wāmwinika bu Bene-Oni,* ino shandi wāmwita bu Benjemani.*+ 19 Penepo Letyela wāfwa, wājīkwa mu dishinda dyenda ku Efelata, ke ku Betelema kadi.+ 20 Yakoba wāshimika kikomo pa kibundu kyandi; i kikomo kya kibundu kya Letyela kufika ne dyalelo.
21 Kupwa papo Isalela wātaluka wākashimika pema wandi kulampe, kupita ne kiteba kya Edela. 22 Ino pādi pashikata Isalela mu yoya ntanda, Lubeni wātaluka wākalāla na Bidiha mukaja shandi wa pafula, ino Isalela wāivwana’o.+
Penepo kwādi bana 12 ba Yakoba bana-balume. 23 Bana bābutwile Lea i Lubeni mwana umbedi wa Yakoba,+ kupwa ke Shimioni, Levi, Yuda, Isakala ne Zebuluna. 24 Bana bābutwile Letyela i Yosefa ne Benjemani. 25 Kadi bana bābutwile Bidiha, mwingidi wa Letyela, i Dani ne Nafatale. 26 Kadi bana bābutwile Zidipa, mwingidi wa Lea, i Ngade ne Ashela. Bano’ba bo bana ba Yakoba bana-balume bobāmubutwidile mu Padana-Alamu.
27 Ku mfulo Yakoba wāiya kokwa kwādi shandi Izake ku Mamela,+ ku Kidiata-Alāba, ko kunena’mba, ku Hebelona, kwine kwāshikete ba Abalahama ne Izake bu beni.+ 28 Izake wālēle myaka 180.+ 29 Kupwa Izake wātūla muya wāfwa, wālungwa ku bantu bandi,* kupwa kwa būmi bulampe kadi bwa nsangaji;* bandi bana ba Esau ne Yakoba bāmujīka.+
36 Ino’i yo mānga ya Esau, ko kunena’mba Edoma.+
2 Esau wāsongele bandi bakaji mu bana ba mu Kenani: Ada+ mwanā Elona mwine Hiti;+ ne Ohodibama+ mwanā Anahe, munkanā Zibona mwine Hivi; 3 ne Basemati,+ mwanā Ishemele, kaka wa Nebayota.+
4 Ebiya Ada wābutwila Esau Edifaza, kadi Basemati nandi wābutula Leuele,
5 Ohodibama nandi wābutula Yeushi, Yalama, ne Kola.+
Bano’ba bo bana ba Esau bobāmubutwidile mu ntanda ya Kenani. 6 Kupwa papo Esau wāsela bakaji bandi, ne bandi bana bana-balume ne bana-bakaji, ne bantu* bonso ba mu njibo yandi, ne luombe lwandi ne banyema bakwabo bonso, ne bya bupeta byandi byonso byawāungwije+ mu ntanda ya Kenani kaenda ku ntanda mikwabo kulampe na mwanabo Yakoba.+ 7 Mwanda bintu byabo byādi ke bingi bininge byakoma kushikata abo bonso pamo, kadi ntanda yobādi bekele’mo* keyādipo ikibabwana pa mwanda wa luombe lwabo. 8 Penepo Esau wākashikata mu ntanda ya ngulu ya Seila.+ Esau ye Edoma.+
9 Kadi ino’i yo mānga ya Esau shandya Edoma mu ntanda ya ngulu ya Seila.+
10 Ano’a o majina a bana ba Esau: Edifaza mwanā Ada, mukaja Esau; Leuele mwanā Basemati, mukaja Esau.+
11 Bana ba Edifaza i Temani,+ Omala, Zefo, Ngatama, ne Kenaza.+ 12 Timīna wāikele ke mukaji wa pafula wa Edifaza, mwanā Esau. Kupwa wābutwila Edifaza Amaleke.+ Bano’ba bo bana ba Ada, mukaja Esau.
13 Bano’ba bo bana ba Leuele: Nahate, Zela, Shamaha, ne Miza. Bano bo bādi bana ba Basemati,+ mukaja Esau.
14 Bano’ba bo bādi bana ba Ohodibama mwanā Anahe, munkanā Zibona, mukaja Esau, baābutwidile Esau: Yeushi, Yalama, ne Kola.
15 Bano’ba bo bamfumu* ba bana ba Esau:+ Bana ba Edifaza, umbedi wa Esau: Mfumu Temani, Mfumu Omala, Mfumu Zefo, Mfumu Kenaza,+ 16 Mfumu Kola, Mfumu Ngatama, ne Mfumu Amaleke. Bano’ba bo bamfumu ba Edifaza+ mu ntanda ya Edoma. Bano’ba bo bana ba Ada.
17 Bano’ba bo bana ba Leuele, mwanā Esau: Mfumu Nahate, Mfumu Zela, Mfumu Shamaha, ne Mfumu Miza. Bano’ba bo bamfumu ba Leuele mu ntanda ya Edoma.+ Bano’ba bo bana ba Basemati, mukaja Esau.
18 Ku mfulo, bano’ba bo bana ba Ohodibama, mukaja Esau: Mfumu Yeushi, Mfumu Yalama, ne Mfumu Kola. Bano’ba bo bamfumu ba Ohodibama mwanā Anahe, mukaja Esau.
19 Bano’ba bo bana ba Esau, kadi bano nabo bo babo bamfumu. Aye ye Edoma.+
20 Bano’ba bo bana ba Seila mwine Hodi, bekadi ba ntanda’ya:+ Lotana, Shobalo, Zibona, Anahe,+ 21 Dishoni, Ezelu, ne Dishani.+ Bano’ba bo bamfumu ba bene Hodi, bana ba Seila, mu ntanda ya Edoma.
22 Bana ba Lotana i Hodi ne Hemamu, kadi mwanabo na Lotana mwana-mukaji i Timīna.+
23 Bano’ba bo bana ba Shobalo: Alavani, Manahata, Ebalu, Shefo, ne Onama.
24 Bano’ba bo bana ba Zibona:+ Aiya ne Anahe. Uno ye Anahe wātene masulo a mema a mudilo mu ntanda mutuputupu paādi ulamina shandi Zibona bampunda.
25 Bano’ba bo bana ba Anahe: Dishoni ne Ohodibama mwanā Anahe mwana-mukaji.
26 Bano’ba bo bana ba Dishoni: Hemedane, Eshebana, Itelane, ne Kelani.+
27 Bano’ba bo bana ba Ezelu: Bidihani, Zavani, ne Akane.
28 Bano’ba bo bana ba Dishani: Ūza ne Alane.+
29 Bano’ba bo bamfumu ba bene Hodi: Mfumu Lotana, Mfumu Shobalo, Mfumu Zibona, Mfumu Anahe, 30 Mfumu Dishoni, Mfumu Ezelu, ne Mfumu Dishani.+ Bano’ba bo bamfumu ba bene Hodi mwendele bamfumu babo mu ntanda ya Seila.
31 Ino bano’ba bo balopwe bābikele mu ntanda ya Edoma+ pādi kepabikele mulopwe nansha umo pa bene Isalela.*+ 32 Bela mwanā Beole wābikele mu Edoma, ne dijina dya kibundi kyandi i Dinaba. 33 Bela pa kufwa, Yobabu mwanā Zela wa ku Bozala wāanza kubikala pa kyandi kyaba. 34 Yobabu pa kufwa, Hushama wa ku ntanda ya bene Temani wāanza kubikala pa kyandi kyaba. 35 Hushama pa kufwa, Hadada mwanā Bedadu, yewa wānekenye bene Midyana+ mu ntanda ya Moabu, wāanza kubikala pa kyandi kyaba, kadi dijina dya kibundi kyandi i Avita. 36 Hadada pa kufwa, Samela wa ku Masaleka wāanza kubikala pa kyandi kyaba. 37 Samela pa kufwa, Shaulu wa ku Lehobota dya ku Munonga wāanza kubikala pa kyandi kyaba. 38 Shaulu pa kufwa, Bāla-Hanana mwanā Akabola wāanza kubikala pa kyandi kyaba. 39 Bāla-Hanana mwanā Akabola pa kufwa, Hadala wāanza kubikala pa kyandi kyaba. Dijina dya kibundi kyandi i Pau, ne dijina dya wandi mukaji i Mehetabela mwanā Mataledi mwanā Mezahaba mwana-mukaji.
40 Penepo ano’a o majina a bamfumu ba Esau mwendele bisaka byabo, mwendele bifuko byabo, mungya majina abo: Mfumu Timīna, Mfumu Alava, Mfumu Yetete,+ 41 Mfumu Ohodibama, Mfumu Elā, Mfumu Pinoni, 42 Mfumu Kenaza, Mfumu Temani, Mfumu Mibizala, 43 Mfumu Mangadiele, ne Mfumu Ilami. Bano’ba bo bamfumu ba Edoma mwendele bīkalo byabo mu ntanda yabo.+ Uno ye Esau shandya Edoma.+
37 Yakoba wāendelele kushikata mu ntanda ya Kenani, mwāshikete shandi bu mweni.+
2 Ino’i yo mānga ya Yakoba.
Pābwenye Yosefa+ myaka 17, uno nkasampe wādi ulama luombe+ na bana ba Bidiha+ ne bana ba Zidipa,+ bakaji ba shandi. Kadi Yosefa wākebasapwile kudi shabo. 3 Ino Isalela wādi usenswe Yosefa kutabuka bandi bana bonso+ mwanda wādi wandi mwana wa mu bununu, kadi wānenene bamulongele munkukumba wa pa bula.* 4 Banababo pa kumona’mba shabo umusenswe kutabuka banababo bonso, bāanza kumushikwa, kadi kebākidipo besamba nandi biyampe.
5 Mwenda mafuku Yosefa wālota kilotwa wāsapwila’kyo banababo,+ ponkapo bāmona bubinga bukwabo bwa kumushikilwa. 6 Wēbanena’mba: “Ivwanai’po bidi kino kilotwa kyonalota.” 7 Tala twadi tukuta bīta mu bukata bwa budimi penepo kīta kyami kibalanguka kekimene nkū, ebiya bīta byenu bibajokoloka kīta kyami kebivukwila’ko.”+ 8 Banababo bāmunena’mba: “Lelo bine usaka kwibikika bu mulopwe potudi ne kwitubikala?”+ Penepo bāmona bubinga bukwabo bwa kumushikilwa, pa mwanda wa bilotwa byandi ne byawādi unena.
9 Kupwa papo wālota kilotwa kikwabo, wāsapwila’kyo banababo amba: “Nalota kilotwa kikwabo. Pano’ko ke dyuba ne kweji ne ñenyenye 11 byadi bivukwila kondi.”+ 10 Ebiya wākasapwila’mo shandi ne banababo bene, penepo shandi wāmufunina kamunena’mba: “Le kino kilotwa kyobe kishintulula namani? Lelo ami ne inobe ne banabenu tusa bine kwiya kodi ketwivukwila panshi, a?” 11 Penepo banababo bāmukwatyilwa mukao,+ ino shandi wālama binenwa’bya mu ñeni.
12 Ebiya banababo bāenda kukadisha luombe lwa shabo kubwipi na Shekema.+ 13 Mwenda mafuku Isalela wānena Yosefa’mba: “Mwene banabenu balamanga luombe kubwipi na Shekema? Iya nkutume kobadi.” Nandi wātentulula’mba: “Biyampe!” 14 Penepo wāmunena’mba: “Nakwisāshila enda bidi ukatale shi banabenu badi biyampe. Utale ne mwikadile luombe, wiye unombole.” Ponkapo wāmutuma, wātamba ku musanza* wa Hebelona+ wāenda dya ku Shekema. 15 Kupwa muntu umo wāmutana ulumbakana mu ntanda. Muntu’wa wāmwipangula’mba: “I bika byokimba?” 16 Nandi wāmulondolola’mba: “Nkimbanga banabetu. Nakwisāshila, nombole’po bidi, le kwine kobalama luombe i kwepi?” 17 Muntu’wa wāmunena monka’mba: “Kebataluke kuno, mwanda nebevwene banena’mba, ‘Longa tutūkile dya ku Dotani.’” Penepo Yosefa wākalonda banababo, wēbatana ku Dotani.
18 Ebiya bāmumwena dya kulampe, ino aye kafikile kobadi, bāshilula kumukutyila kitumba kya kumwipaya. 19 Penepo kebanena abo bene na bene amba: “Talai! Mulotyi wa bilotwa yewa wiya.+ 20 Shi ke pano iyai tumwipaye tumwele mu kīna kimo, kadi tukanena’mba nyema wa ntanda wa budyani wamubokotanga. Penepa tusa kutala musa kwikadila bilotwa byandi.” 21 Lubeni+ pa kwivwana kino, wātompa kumukūla kobadi. Penepo wānena’mba: “Ketwakipayai būmi bwandi.”*+ 22 Lubeni wēbanena’mba: “Kemwakimwangai mashi.+ Mwelei mu kino kīna mu ntanda mutuputupu, ino kemwakimulongai kibi.”*+ Kyaādi usaka i kumukūla kobadi mwanda wa kumujokeja kudi shandi.
23 Yosefa pa kufika’tu kudi banababo, bāmuvūla munkukumba wandi, munkukumba wa pa bula waādi uvwele,+ 24 ebiya bāmusela bākamwela mu kīna. Mu kine kitatyi’kya kīna kyādi bitupu; kemwādipo mema.
25 Penepo bāshikata kebadi. Abo pa kutulula meso bāmona kibumbo kya bene Ishemele+ batamba ku Ngileade. Bangamedia babo bādi baselele binunka biya, balasome, ne bibale bya bunanga,+ benda ku Edipito. 26 Penepa Yuda wānena banababo amba: “Le i bika byotusa kumwena’mo shi tubaipaya mwanetu ne kufya andi mashi?+ 27 Nanshi iyai tumupotejei+ kudi bene Ishemele, makasa etu keakimutenga. Kunena na bubine i mwanetu, i ngitu yetu.” Penepo bāivwana mwanabo. 28 Kadi bansunga bene Midyana+ pa kupita, bāabula Yosefa mu kīna bāmupoteja kudi bene Ishemele ku bibese 20 bya ndalama.+ Bano bantu bāselela Yosefa mu Edipito.
29 Kupwa Lubeni pa kujokela ku kīna wāmona’mba Yosefa kākidipo mu kīna, ponkapo wāsana bivwalwa byandi. 30 Aye pa kujokela kudi banababo, wātulula diwi kanena’mba: “Mwana wajimina! Penepo ami—ami nsa kulonga’byo namani?”
31 Ebiya bāyata munkukumba wa Yosefa, bātapa mbuji mulume bātubika munkukumba mu mashi. 32 Kupwa papo bātumina shabo munkukumba wa pa bula’wa kebanena’mba: “Kino e kyotwatana. Nakwisāshila, bandaula’kyo bidi utale shi i munkukumba wa obe mwana.”+ 33 Nandi wēubandaula, kupwa wātulula muyoa kadila’mba: “Yō, i munkukumba wa wami mwana! Nyema wa ntanda wa budyani wamubokota! Bine Yosefa wasasamunwa bisesobiseso!” 34 Ponkapo Yakoba wāsana bivwalwa byandi, wāvwala masāka mu kifuka, wadila wandi mwana mafuku mavule. 35 Ebiya bandi bana bonso bana-balume ne bana-bakaji bādi batompa nyeke kumusenga, ino aye wādi nyeke upela kusengibwa, unena’mba: “Nsa kutūkila mu Kibundu*+ koku ndila wami mwana!” Kadi shandi wāendelela kumudila.
36 Ino bene Midyana bāmupoteja mu Edipito kwa Potifela mwingidi wa bulēme wa mu kipango kya Felo+ kadi mukata wa basola balami.+
38 Kupwa papo, Yuda wāshiya banababo wākashimika pema kubwipi na mwana-mulume umo mwine Adulama witwa bu Hila. 2 Kwine’kwa Yuda wāmona’ko mwana-mukaji, mwanā mwine Kenani+ umo witwa bu Shua. Penepo wāmusela wālāla nandi, 3 ponkapo wāimita. Kupwa wābutula mwana mwana-mulume, wāmwinika bu Ela.+ 4 Kadi wāimita monka, wābutula mwana mwana-mulume wāmwinika bu Onani. 5 Kadi wābutula monka mwana mwana-mulume wāmwinika bu Shela. Aye* papo wādi mu Akiziba+ pawāmubutwile.
6 Mwenda mafuku Yuda wāsongela Ela wandi mwana umbedi mukaji, dijina dyandi i Tamala.+ 7 Ino Ela, mwana umbedi wa Yuda wādi ufītyija Yehova mutyima; penepo Yehova wāmwipaya. 8 Pa kumona nabya, Yuda wānena Onani amba: “Lāla na mukaja mwanenu kadi mupyane amba ulangwile mwanenu lutundu.”+ 9 Ino Onani wādi uyukile amba lutundu’lwa kelukekalapo lwandi.+ Penepo paādi ulāla na mukaja mwanabo, wādi umwanga mema a bwana-bulume pa nshi kutyina’mba wakabutwila mwanabo lutundu.+ 10 Kino kyaālongele kyādi kibi ku meso a Yehova, o mwanda wāmwipaile+ ne aye mwine. 11 Ebiya Yuda wānena muko wandi Tamala’mba: “Kashikate bu mukaji wa kishala mu njibo ya shobe enka ne bitama wami mwana Shela,” mwanda wādi unena mu mutyima wandi amba: ‘Nandi ukokeja kufwa pamo bwa banababo.’+ Penepo Tamala wāenda kukashikata mu njibo ya shandi.
12 Kitatyi pa kupita’po, mukaja Yuda, mwanā Shua+ wāfwa. Yuda wālama kitatyi kya madilo, kupwa wāenda kwādi boba batendanga mikōko yandi myoya mu Timina+ na Hila mulunda nandi mwine Adulama.+ 13 Bālombola Tamala’mba: “Tala shobe muko yewa ukanda ku Timina kukatenda mikōko yandi myoya.” 14 Ponkapo wāvūla bivwalwa byandi bya bu wa kishala wefya mpala ne kwipūta kisandi kashikete pa kibelo kya kibundi kya Enaimi, kidi ku dishinda dyenda ku Timina, mwanda wāmwene amba Shela wādi ke mutame ino muko wandi kāmupēnepo kudi Shela bu mukaji.+
15 Yuda pa kumumona, wālanga kala’mba i ndumba, mwanda wādi mwipūte mu mpala. 16 Penepo wāsāsukila kwadi dya ku dishinda kamunena’mba: “Nakwisāshila, longa ndāle nobe,” mwanda kādipo uyukile amba i wandi muko.+ Ino aye wāmunena’mba: “Le usa kumpa bika shi ubalāla nami?” 17 Nandi wālondolola’mba: “Nsa kukutumina mbuji mwana wa mu luombe lwami.” Ino aye nandi amba: “Le usa kumpa bidi kyeya kufika ne byokatuma’ye?” 18 Wālondolola monka’mba: “Le i kyeya’ka kyonsa kukupa?” nandi amba: “Lumpete lobe lwa kashé+ ne monji ne mukombo okwete mu kuboko kobe.” Penepo wāmupa’byo kupwa wālāla nandi, nandi wāimita. 19 Kupwa papo wātaluka wāenda, wāvūla kisandi kyaādi wipūtyile wāvwala monka bivwalwa byandi bya bu wa kishala.
20 Ebiya Yuda wātuma mbuji mwana na mulunda nandi mwine Adulama,+ akasele kyeya kudi mwana-mukaji’wa, ino kāmutenepo. 21 Wāipangula bantu ba kwine’kwa amba: “Le yewa ndumba* wa mu Enaimi wimananga ku dishinda udi kwepi?” Ino bālondolola’mba: “Kashā kuno kekwaikele ndumba.”* 22 Ku mfulo wājokela kudi Yuda kamusapwila’mba: “Nkimutenepo, kadi bantu ba kwine’kwa abanena’mba, ‘Kashā kuno kekwaikele ndumba.’”* 23 Penepo Yuda wānena’mba: “Muleke ebiyate, kutyina’mba twakafwijibwa bumvu. Le kadi, ami natumanga mbuji mwana, ino abe kumutenepo.”
24 Inoko, kintu kya myeji isatu pa kupita’po, bāsapwila Yuda amba: “Tamala muko obe walonga pamo bwa ndumba, waimita ne kwimita mu bundumba bwandi.” Ponkapo Yuda wānena’mba: “Mulupwilei panja mumusōke mudilo.”+ 25 Pobādi bamulupwila panja, wātumanya bakasapwile muko wandi amba: “Mwinē bino bintu’bi ye umpele dīmi.” Kupwa wābweja’ko amba: “Wibibandaule’po bidi shi i bya ani: lumpete lwa kashé ne monji ne mukombo.”+ 26 Ebiya Yuda wēbibandaula kanena’mba: “Aye i moloke kuntabuka, mwanda nkyamupēnepo kudi wami mwana Shela.”+ Kadi tamba penepa kālēlepo nandi monka.
27 Kitatyi kya kubutula pa kubwana, munda mwandi mwādi bana ba mapasa. 28 Paādi ubutula, umo wālupula kuboko, penepo kimbutuja wāyata kala lunyushi lutyila pyā wāmukuta’lo ku kuboko, kanena’mba: “Uno’u ye mubajinji kutamba.” 29 Ino aye’tu ukoka kuboko, mwanabo wātamba, ponkapo kimbutuja wātulumuka kanena’mba: “Ee, ubetubwila kipunzu!” Penepo wāinikwa bu Peleze.*+ 30 Kupwa mwanabo nandi wātamba, mukutwe lunyushi lutyila pyā ku kuboko, wāinikwa bu Zela.+
39 Ino bāletele Yosefa mu Edipito,+ ebiya mwine Edipito umo witwa bu Potifela,+ mwingidi wa bulēme wa mu kipango kya Felo kadi mukata wa basola balami, wāmupota kudi bene Ishemele+ bāmuletele’mo. 2 Ino Yehova wādi na Yosefa.+ Ku mfulo, myanda yāmwendekela biyampe, wāpebwa kwendeja njibo ya mfumwandi, mwine Edipito. 3 Kadi mfumwandi wāmwene amba Yehova wadi nandi ne amba Yehova wadi ukwasha’mba bintu byonso byaādi ulonga byendeke biyampe.
4 Wātōkelwe Yosefa mutyima nyeke, wāikala ke mwingidi wandi. Wāmutonga kwendeja njibo yandi, wāmupa ne lupusa lwa kutala bintu byandi byonso. 5 Tamba kitatyi kyaāmutongele kwendeja njibo yandi ne kumupa lupusa lwa kutala bintu byandi byonso, Yehova wādi wesela nyeke njibo ya yewa mwine Edipito pa mwanda wa Yosefa, kadi dyese dya Yehova dyādi pa byonso byaādi nabyo mu njibo ne mu ntanda.+ 6 Mwenda mafuku wāshīla Yosefa kulama byonso byaādi nabyo, kadi kādipo uta mutyima ku kintu nansha kimo poso’nka ku byakudya byaādi udya. Ne kadi, Yosefa wāpuma kadi wānengela.
7 Bine bino’bi pa kupita’po, mukaja mfumwandi wāanza kukomwa Yosefa meso kamunena’mba: “Lāla nami.” 8 Ino aye wāpela, kanena mukaja mfumwandi amba: “Tala, mfumwami kayukilepo byondi nabyo mu njibo, kadi i mumpe kulama bintu byonso byadi nabyo. 9 Kekudipo nansha umo untabukile bukatampe mu ino njibo’i, kadi kankankejepo kintu nansha kimo poso’nka abe kete, mwanda wi wandi mukaji. Penepo le mbwanya’tu namani kulonga kibi kikatampe namino ne kupya binebine mambo kudi Leza?”+
10 Penepa wādi unenanga Yosefa difuku ne difuku, ino aye kāitabijepo nansha dimo kulāla nandi nansha kwikala nandi kwine. 11 Ino difuku dimo pawātwelele mu njibo kukengila kaji kandi, kemwādipo mwingidi nansha umo wa mu njibo. 12 Penepo wāmukwata mu kivwalwa kyandi kamunena’mba: “Lāla nami!” Ino aye wāmushila kivwalwa kyandi mu kuboko wānyemena panja. 13 Aye pa kumona’tu amba wamushila kivwalwa kyandi mu kuboko wanyemena panja, 14 wāanza kwela bana-balume ba mu njibo yandi lubila kaebanena’mba: “Talai! Wetuletēle uno Muhebelu mwanda wa kwitufutulwija. Waiyanga kondi kulāla nami, ino ami naanza kwela lubila na diwi dikatampe. 15 Penepo aye pa kungivwana natulula diwi kengela mabila, washiye kivwalwa kyandi kubwipi nami wanyemena panja.” 16 Kupwa wātūla kivwalwa kyandi kubwipi nandi enka ne byāile mfumwandi ku njibo.
17 Penepo wāmulombola bintu bimo byonka’mba: “Uno mwingidi Muhebelu owetuletēle waiyanga kondi mwanda wa kumfutulwija. 18 Ino ami pa kutulula diwi kengela mabila, washiye kivwalwa kyandi kubwipi nami wanyemena panja.” 19 Mfumwandi pa kwivwana binenwa byāmusapwidile wandi mukaji amba: “Bino byo byaunoñanga mwingidi obe,” bulobo bwandi bwaāka. 20 Ponkapo mfumwandya Yosefa wāmukwata wāmweleja mu kifungo, momwa mwādi mulaminwe bakutwa ba mulopwe, kaikele monka mu kifungo.+
21 Inoko Yehova wādi nyeke na Yosefa kadi wādi umusenswe buswe bwa ndamatyidile, wālengeja mwimaniji wa kifungo amutōkelwe mutyima.+ 22 Penepo mwimaniji wa kifungo wāpa Yosefa lupusa lwa kutala bakutwa bonso ba mu kifungo, kadi bintu byonso byobādi balonga’mo, i aye wādi ulongeja’byo.+ 23 Mwimaniji wa kifungo kādipo utala kintu nansha kimo kyādi mu lupusa lwa Yosefa, mwanda Yehova wādi na Yosefa kadi Yehova wākweshe bintu byonso byaādi ulonga byendeke biyampe.+
40 Bino’bi pa kupita’po, mukata wa batuseya*+ ba mulopwe wa Edipito ne mukata wa basōkanga mikate bāpile mfumwabo mambo, mulopwe wa Edipito. 2 Penepo Felo wāfītyilwa bano bemaniji bandi babidi mutyima, mukata wa batuseya ne mukata wa basōkanga mikate,+ 3 wākebela mu kifungo kya ku njibo ya mukata wa basola balami,+ mwādi mukutyilwe Yosefa.+ 4 Ebiya mukata wa basola balami wāpa Yosefa mwingilo wa kwikala nabo ne kwibalama,+ kadi bāikele mu kifungo kitatyi* kampanda.
5 Kaseya ne usōkanga mikate wa mulopwe wa Edipito, bādi bakutyilwe mu kifungo’ba, bālota abo bonso bufuku bumo bonka, kadi kilotwa ne kilotwa kyādi na nshintulwilo yakyo. 6 Ke lubanga, Yosefa pa kutwela’mo wēbamona, bādi bamweka bu bakalale. 7 Ponkapo wāipangula bengidi ba Felo bādi bakutyilwe nandi mu njibo ya mfumwandi amba: “Mwanda waka mapala enu adi bya bulanda dyalelo?” 8 Nabo bāmulondolola’mba: “Tubalotanga bilotwa wa kyandi wa kyandi, ino i kutupu wa kwitushintulwila’byo.” Yosefa wēbanena’mba: “Mwene kushintulula bilotwa i kwa Leza?+ Nemwisāshila, nsapwilei’byo bidi.”
9 Ebiya mukata wa batuseya wāsapwila Yosefa kilotwa kyandi, kanena’mba: “Mu kilotwa kyami, namonanga muñanza umo ku meso ami. 10 Kadi ku muñanza’kwa kwadi tumisambo tusatu, ao pa kushipuka, ubatōya maluba, kupwa bisansa byao bibaeleja mañanza. 11 Kadi kitomeno kya Felo kyadi mu kuboko kwami, nami nayata mañanza kemfinina’o mu kitomeno kya Felo. Kupwa natūla kitomeno’kya mu kuboko kwa Felo.” 12 Penepo Yosefa wāmunena’mba: “Nshintulwilo yakyo i ino: Tumisambo tusatu’to i mafuku asatu. 13 Mu mafuku asatu tamba pano, Felo usa kukulupula,* akwalwije pa mingilo yobe,+ kadi abe ukatūla kitomeno kya Felo mu kuboko kwandi monka mowadi ulongelanga dibajinji powadi kaseya wandi.+ 14 Inoko, ufwaninwe kumvuluka shi bibakwendekela senene. Nakwisāshila unsanswe buswe bwa ndamatyidile ne kuntela kwa Felo, amba ntambe muno’mu. 15 Ami na bubine, naibilwe mu ntanda ya Bahebelu,+ kadi nkilongelepo kintu nansha kimo kuno’ku kyobafwaninwe kungelela mu kifungo.”*+
16 Mukata wa basōkanga mikate pa kumona’mba Yosefa washintulula biyampe, wāmunena’mba: “Ami nami mu kilotwa kyami, namonanga bilala bisatu bya mikate itōka pa mutwe wami, 17 kadi mu kilala kya pangala, mwadi miswelo yonso ya byakudya bilongwa na mikama bya Felo, kadi kwadi ne byoni byadi bidīla’yo mu kilala pangala pa mutwe wami.” 18 Penepo Yosefa wātentulula’mba, “Nshintulwilo yakyo i ino: Bilala bisatu’byo i mafuku asatu. 19 Mu mafuku asatu tamba pano, Felo usa kukutēta mutwe* akutundike ku mutyi, kadi byoni bisa kukudya mwita.”+
20 Ino difuku dya busatu dyādi difuku dya kubutulwa kwa Felo,+ kadi wāsobēle bengidi bandi bonso masobo, wālupula* mukata wa batuseya ne mukata wa basōkanga mikate ku meso a bengidi bandi. 21 Wāalwija mukata wa batuseya pa mwingilo wandi wa bu kaseya, kaendelela kutambika Felo kitomeno. 22 Ino wātundika mukata wa basōkanga mikate, monka mwēbashintulwidile’byo Yosefa.+ 23 Inoko, mukata wa batuseya kāvulukilepo Yosefa; wāmwilwa ilwē.+
41 Ku mfulo kwa myaka ibidi mituntulu, Felo wālota kilotwa+ wimene dya ku Munonga wa Nile. 2 Kwine’ko, wāmona mu munonga mwābuka bañombe basamba-babidi bayampe kadi banune, badya biyombo ku Nile.+ 3 Kupwa bano’ba, wāmona bañombe bakwabo basamba-babidi batyani kadi banyane bābuka mu Nile, bāimana kubwipi na bañombe banune’ba ku lubungo lwa Nile. 4 Penepo bañombe batyani kadi banyane’ba bāanza kudya bañombe basamba-babidi bayampe kadi banune’ba. Ponkapo Felo wābūka.
5 Ebiya wāenda monka kukalāla, wālota kilotwa kya bubidi. Wāmona bisansa bya miseke bisamba-bibidi bitamba ku katyi kamo, bijike kadi bilumbuluke.+ 6 Kupwa bino’bi wāmona tubisansa twa miseke tusamba-tubidi tutamba, twādi tutune kadi tusōkwe na kivula kya kutunduka. 7 Kadi tubisansa twa miseke tutune’twa twāanza kumina byobya bisansa bya miseke bisamba-bibidi byādi bijike kadi bilumbuluke. Ponkapo Felo wābūka, wājingulula’mba nanshi i kilotwa.
8 Ino lubanga, mushipiditu wandi wāmuvutakana. Penepa wāityija babitobo ba maleñanya bonso ne bantu ba tunangu bonso ba Edipito. Felo wēbalombola bilotwa byandi, ino kekwādipo nansha umo wābwenye kushintulwila’byo Felo.
9 Ponkapo mukata wa batuseya wēsamba na Felo amba: “Kenesapula bubi bwami dyalelo. 10 Felo wafītyīlwe bengidi bandi mutyima. Waungeleja mu kifungo ku njibo ya mukata wa basola balami, amiwa pamo ne mukata wa basōkanga mikate.+ 11 Kupwa papo twalōta batwe bonso bufuku bumo bonka. Aye ne ami twalōta bilotwa aki na nshintulwilo yakyo aki na nshintulwilo yakyo.+ 12 Kadi motwadi’mwa mwadi nsongwalume umo Muhebelu, mwingidi wa mukata wa basola balami.+ Batwe pa kumusapwila’byo+ wetushintulwila buluji bwa kilotwa ne kilotwa. 13 Byalongekele enka mwaetushintulwidile’byo’mwa. Ami najokejibwa pa mwingilo wami, ino muntu mukwabo’wa watundikwa.”+
14 Ebiya Felo wāityija Yosefa,+ bākamusela bukidibukidi mu kifungo.*+ Wētenda wāshinta ne bivwalwa byandi kupwa wākatwela mwādi Felo. 15 Penepo Felo wānena Yosefa’mba: “Nalotanga kilotwa, ino kekudipo nansha umo wa kunshintulwila’kyo. Inoko naivwananga bakunena’mba abewa ubwanya kwivwana kilotwa ne kushintulula’kyo.”+ 16 Ponkapo Yosefa wālondolola Felo amba: “Ke amipo! Leza ye usa kusapwila Felo mwanda muyampe.”+
17 Felo wālombola monka Yosefa amba: “Mu kilotwa kyami nadi ñimene ku lubungo lwa Munonga wa Nile. 18 Kwine’ko, namone mu Nile mwabuka bañombe basamba-babidi bayampe kadi banune, kebadi biyombo ku Nile.+ 19 Kupwa bano’ba namonanga bañombe bakwabo basamba-babidi bābuka, bakōboke, babibabi kadi banyane. Kashā nkyamwene bañombe babibabi nabya mu ntanda yonso ya Edipito. 20 Ino bañombe banyanunuke kadi babi’ba kebadi bañombe banune basamba-babidi babajinji. 21 Ino abo pa kupwa kwibadya, kekwadipo nansha umo wadi wa kuyuka’mba abebadi, mwanda badi bamweka bibi’nka mobadi bamwekela dibajinji. Ponkapo nabūka.
22 Kupwa nankyo namone mu kilotwa kyami bisansa bya miseke bisamba-bibidi bitamba ku katyi kamo, bijike kadi bilumbuluke.+ 23 Kupwa bino’bi namonanga tubisansa tusamba-tubidi twa miseke mifumbe tutamba, twadi tutune kadi tusōkwe na kivula kya kutunduka. 24 Penepo tubisansa twa miseke tutune’twa ketumina bisansa bisamba-bibidi bilumbuluke’bya. Nasapwilanga’kyo babitobo ba maleñanya,+ ino kekwadipo nansha umo wabwanyanga kunshintulwila’kyo.”+
25 Penepo Yosefa wānena Felo amba: “Bilotwa bya Felo i kimo kyonka kadi i biifwane. Leza wa bine wāsapwila Felo byasa kulonga.+ 26 Bañombe basamba-babidi bayampe’bo i myaka isamba-ibidi. Ne bisansa bya miseke bisamba-bibidi nabyo i myaka isamba-ibidi. Bilotwa i kimo kyonka kadi i biifwane. 27 Bañombe basamba-babidi banyanunuke kadi babi badi bābuka kupwa kwa boba babajinji i myaka isamba-ibidi, ne bisansa bya miseke bisamba-bibidi byampikwa’mo kintu kadi bisōkwe na kivula kya kutunduka, ikekala myaka isamba-ibidi ya kipupo kya nzala. 28 Enka monasapwilanga Felo: Leza wa bine walombola Felo byasa kulonga.
29 “Kusa kwikala myaka isamba-ibidi ya byakudya bingi mu ntanda yonso ya Edipito. 30 Kupwa kwa ino myaka, kukāyanga binebine myaka isamba-ibidi ya kipupo kya nzala, kadi bine bantu bakēlwa byakudya bingibingi bya mu ntanda ya Edipito, kipupo kya nzala kikazozeja ino ntanda.+ 31 Kadi byakudya bingibingi bikekala mu ino ntanda kebikavulukwapo mwanda wa kipupo kya nzala kikalonda’po, ke-pantu kikekalanga kikomokomo. 32 Kilotwa kyapelwe Felo dibidi ke-pantu uno mwanda i muningijibwe pototo na Leza wa bine, kadi Leza wa bine usa kwiufikidija panopano ponka.
33 “Shi ke pano Felo akimbe’ko muntu mudyumuke kadi wa tunangu amutūle bu wa kwendeja ntanda ya Edipito. 34 Kadi Felo ekwate’ko kala atonge batadi mu ntanda, kadi akongakanye kipindi kimo kya pa bipindi bitano bya bipa bya Edipito mu myaka isamba-ibidi ya byakudya bingi.+ 35 Kadi bakongakanye byakudya byonso mu ino myaka miyampe īya’ko, bongwije ne byakudya bya miseke na lupusa lwa Felo bu byakudya bya kubīka mu bibundi ne kulamibwa’byo monka.+ 36 Bino byakudya bikekala bya kuleela ino ntanda mu myaka isamba-ibidi ya kipupo kya nzala kisa kwiya mu ntanda ya Edipito, kutyina’mba ino ntanda yakakuba ku kipupo kya nzala.”+
37 Uno mulangwe wāsangaja Felo ne bengidi bandi bonso. 38 Penepo Felo wānena bengidi bandi amba: “Le kubwanya kutanwa muntu mukwabo bwa uno’u udi na mushipiditu wa Leza munda mwandi?” 39 Ebiya Felo wānena Yosefa’mba: “Byakuyukija Leza bino byonso, kekudipo muntu mudyumuke ne wa tunangu pamo bwa abe. 40 Enka abe mwine ye ukendeja njibo yami, kadi bantu bami bonso bakakukōkela mu byonso.+ Ami nkakupityila’tu enka pa kitenta kyami kya bu mulopwe.”* 41 Kupwa Felo wālombola monka Yosefa’mba: “Tala, nakutūla bu wa kwendeja ntanda yonso ya Edipito.”+ 42 Penepo Felo wāvūla lumpete lwa kashé ku kuboko kwandi wāvwika’lo Yosefa ku kuboko kupwa wāmuvwika bivwalwa bya bukonge bulumbuluke ne kumukobeka mu nshingo kamuyololo ka olo. 43 Ne kadi, wāmukandija mu dikalo dya bubidi dya bulēme dyaādi nadyo, penepa kebela mabila kumeso kwandi amba, “Avuleke!”* Enka nankyo wāmutūla bu wa kwendeja ntanda yonso ya Edipito.
44 Felo wānena monka Yosefa’mba: “Amiwa ne Felo, ino kwampikwa lobe lupusa, i kutupu muntu nansha umo ukalonga kintu nansha kimo* mu ntanda yonso ya Edipito.”+ 45 Kupwa papo Felo wāinika Yosefa bu Zafenate-Panea kadi wāmupa ne Asenata+ mwanā Potyifela kitobo wa Ona* bu mukaji. Yosefa wāanza kutala* ntanda ya Edipito.+ 46 Yosefa wādi na myaka 30+ pawāimene ku meso* a Felo mulopwe wa Edipito.
Ebiya Yosefa wātaluka ku meso a Felo kaenda koku ne koku mu ntanda yonso ya Edipito. 47 Kadi mu myaka isamba-ibidi ya byakudya bingi, ntanda yādi ilupula bingibingi.* 48 Wādi ukongakanya byakudya byonso bya myaka isamba-ibidi mu ntanda ya Edipito, kadi wādi ungwija byakudya mu bibundi. Mu kibundi ne kibundi wādi ubīka’mo byakudya bya mu madimi ajokolokele kibundi’kya. 49 Yosefa wādi ungwija’nka kungwija miseke mivule mpata pamo bwa musenga wa dijiba, kufika’nka ne byobālekele’byo kwiipima mwanda keyādipo ikibwanika kupima.
50 Kumeso kwa mwaka wa kipupo kya nzala kufika, kwābutwidilwe Yosefa bana babidi,+ bobāmubutwidile kudi Asenata mwanā Potyifela kitobo wa Ona.* 51 Yosefa wāinika umbedi bu Manase,*+ mwanda wānenene amba, “Leza waunkwasha ngilwe makambakano ami onso ne njibo yonso ya tata.” 52 Kadi wāinika wa bubidi bu Efelaimi,*+ mwanda wānenene amba: “Leza waumvudija mu ntanda ya malwa ami.”+
53 Penepa myaka isamba-ibidi ya byakudya bingi mu ntanda ya Edipito yāpwa,+ 54 ebiya myaka isamba-ibidi ya kipupo kya nzala yashilula, monka mwānenene’kyo Yosefa.+ Kipupo kya nzala kyaāndabila mu matanda onso, inoko mu ntanda yonso ya Edipito mwādi byakudya.*+ 55 Mwenda mafuku, ntanda yonso ya Edipito yāponenwa na kipupo kya nzala, bantu kebadidila Felo ebape byakudya.+ Penepa Felo wānena bene Edipito bonso amba: “Endai kudi Yosefa, mulonge byonso byasa kwimulombola.”+ 56 Kipupo kya nzala kyāendelela pa ntanda yonso.+ Penepa Yosefa wāanza kushitula bibīko byonso bya miseke byādi’mo kapoteja kudi bene Edipito,+ mwanda kipupo kya nzala kyālemēne ntanda ya Edipito bininge. 57 Ne kadi, bantu ba ntanda yonso bādi bāya mu Edipito kupota byakudya kudi Yosefa, mwanda kipupo kya nzala kyālemēne ntanda yonso bininge.+
42 Yakoba pa kwivwana’mba mu Edipito mudi byakudya,*+ wānena bandi bana’mba: “I kika kyomwitadila bitupu banwe bene na bene nankyo?” 2 Wābweja’ko amba: “Naivwana’mba mu Edipito mudi byakudya. Tūkilai’mo muketupotele’ko byakudya, amba twikale bōmi ne kufwa mpika.”+ 3 Penepo banababo+ na Yosefa dikumi bātūkila mu Edipito kukapota byakudya. 4 Ino Yakoba kātuminepo Benjemani,+ mwanabo na Yosefa, pamo na banababo bakwabo, mwanda wānenene amba: “Wakafikilwa na kibi kileta lufu.”+
5 Penepo bana ba Isalela bāiya pamo na bakwabo bādi bāya kupota byakudya, mwanda kipupo kya nzala kyāsambakene mu ntanda ya Kenani.+ 6 Yosefa wādi muntu mupebwe lupusa pa ntanda’ya,+ kadi aye ye wādi upoteja byakudya ku bantu bonso ba ntanda.+ Ponkapo banababo na Yosefa bāiya kebamufukatyila ne mapala abo pa nshi.+ 7 Yosefa pa kumona banababo, ponkapo wēbajingulula, ino aye wēinanya kobadi.+ Webanena na bulobo amba: “Le mutamba kwepi?” nabo bālondolola’mba: “Tutamba ku ntanda ya Kenani, tubaiya kupota byakudya.”+
8 Penepo Yosefa wājingulula banababo, ino abo kumujingulula mpika. 9 Ponkapo Yosefa wāvuluka bilotwa byāebalotēle,+ kupwa wēbanena’mba: “Banwe mwi batubedibedi! Mubaiya kutala mitamba mizoze* ya yetu ntanda!” 10 Ebiya nabo bāmunena’mba: “Mhm, abe mfumwami, bengidi bobe i bāye kupota byakudya. 11 Batwe bonso twi bana ba muntu umo. Twi bantu boloke swā. Bengidi bobe ke batubedibedipo.” 12 Ino aye wēbatentulula’mba: “Ke nankyopo! Mubaiya kutala mitamba mizoze ya yetu ntanda!” 13 Nabo bāmutentulula’mba: “Bengidi bobe i bana 12.+ Twi bana ba muntu umo+ mu ntanda ya Kenani, mukala ushele na tata,+ ino mukwabo kakidi’kopo.”+
14 Inoko Yosefa wēbanena’mba: “I monka monemunenenanga—‘Banwe mwi batubedibedi!’ 15 Nsa kwimutompa namino: Bine ne Felo mūmi, kemukatalukapo pano’pa enka ne bīya mukala wenu kuno.+ 16 Tumai umo pomudi’po akasele mwanenu ino banwe mushale bakutwe. Penepa binenwa byomwanena’byo bikayukana shi i bya bine. Shi bitupu, bine ne Felo mūmi, mwi batubedibedi.” 17 Ebiya wēbakuta bonso mu kifungo mafuku asatu.
18 Yosefa wēbanena mu difuku dya busatu amba: “Longai namino mwikale bōmi, mwanda ntyinanga Leza. 19 Shi mwi boloke swā, nankyo mwanenu umo ashale mukutwe mu ino njibo ya kifungo yomukutyilwe’mo, ino banwe bakwabo mwende mupaye ne byakudya mwanda wa kukatyepeja nzala mu mobo enu.+ 20 Mukanselele mukala wenu, amba binenwa byenu bikale bikulupilwa kadi kemukafupo.” Nabo bālongela monka.
21 Penepo kebenena abo bene na bene amba: “Na bubine tubapebwa mfuto pa mwanda wa mwanetu,+ mwanda twamwene tusua* twandi paādi wituzenza tumufwile lusa, ino batwe ketwamwivwenepo. O mwanda mwine tuno tusua tubetufikila.” 22 Ponkapo Lubeni wēbatentulula’mba: “Mwene nemusapwidile amba, ‘Kemwakipyai mwana mambo, ino banwe kwivwana mpika?+ Pano bine mashi andi kealandulwa.”+ 23 Ino abo kebādipo bayukile amba Yosefa wivwene’byo, mwanda kudi wādi ushintulula pa bukata bwabo. 24 Ponkapo wēbavundamina kadila.+ Aye pa kujoka kaesambe nabo monka, wākwata’po Shimioni+ wāmukuta ku meso abo.+ 25 Ebiya Yosefa wāsoñanya bebayujije byakudya mu mifuko* yabo ne kujokeja lupeto lwa muntu ne muntu mu mufuko wandi, bebape ne mpao ya mu lwendo. Bēbalongela’byo enka nabya.
26 Penepo bātwika bampunda babo byakudya bātaluka’po. 27 Pa kitūlo, umo pobādi’pa pa kukutulula mufuko wandi mwanda wa ape mpunda wandi bidibwa, wāmona lupeto lwandi ku milomo ya mufuko wandi. 28 Penepo wālombola banababo amba: “Abanjokejeja lupeto lwami, alu kelo mu wami mufuko!” Penepa mityima keibatu, bēvundamukila kebanena bazakala’mba: “Le kino kyetulonga Leza i kika?”
29 Pobāfikile kudi shabo Yakoba mu ntanda ya Kenani, bāmusapwila byonso byēbafikile, amba: 30 “Yewa muntu, mfumu wa ntanda’ya wadi wisamba netu bya bulobo+ kadi wadi witunena’mba twi bāye kubela ntanda. 31 Ino netu tubamulombola’mba, ‘Batwe twi bantu boloke swā. Ke twi batubedibedipo.+ 32 Twi bana 12,+ bana ba tata wetu. Umo kakidi’kopo,+ mukala nandi ushele na tata mu ntanda ya Kenani.’+ 33 Ino yewa muntu, mfumu wa ntanda’ya kaetunena’mba, ‘Kino e kyonkayukila’po amba mwi boloke swā: Nshilei mwanenu umo.+ Ebiya payai’ko bintu bimo mwanda wa kukatyepeja nzala mu mobo enu mwende.+ 34 Mukanselele mukala wenu, penepa ndyuke amba ke mwi batubedibedipo ino mwi bantu boloke swā. Penepo nkemujokejeja mwanenu, nenu kemwendeleja busunga mu ino ntanda.’”
35 Pobādi basukumuna mifuko yabo, bāmona kafuko ka lupeto ka muntu ne muntu mu mufuko wandi. Abo ne shabo pa kumona tufuko twabo twa lupeto, bākwatwa moyo. 36 Shabo Yakoba wēbatompwela’mba: “I ami omwabudija bana!+ Yosefa kakidi’kopo,+ ne Shimioni nandi kakidi’kopo,+ kemusake musele ne Benjemani mwine! I ami wafikilwa na bino byonso’bi!” 37 Ino Lubeni wātentulula shandi amba: “Ubwanya kwipaya bami bana babidi shi nkikujokejeje’yepo.+ Umpe’ye amiwa, nkamulubula kodi.”+ 38 Ino aye wānena’mba: “Wami mwana kakatūkapo nenu, mwanda mwanabo ke mufwe, aye ushele bunka.+ Shi afikilwe na kibi kileta lufu mu lwendo momwenda, nabya bine musa kutūkija mvwi yami mu Kibundu*+ na njia.”+
43 Ino kipupo kya nzala kyādi kikomo mu yoya ntanda.+ 2 Ebiya pobāpwile kudya byakudya byobākapotele mu Edipito,+ shabo wēbanena’mba: “Jokai muketupotele’ko twakudya.” 3 Penepo Yuda wāmunena’mba: “Yewa muntu wetudyumwine patōkelela’mba, ‘Kemufwaninwepo kumona mpala yami monka poso mwanenu udi nenu.’+ 4 Shi utume mwanetu pamo netu, tusa kutūka tukakupotele byakudya. 5 Ino shi kumutuminepo, nankyo ketusapo kutūka, mwanda yewa muntu wetusapwidile amba, ‘Kemufwaninwepo kumona mpala yami monka poso mwanenu udi nenu.’”+ 6 Isalela+ wāipangula’mba: “Mwanda waka mubandetela ano makambakano pa kumusapwila yao muntu amba mudi na mwanenu mukwabo?” 7 Bālondolola’mba: “Yewa muntu wētwipangwile patōkelela myanda yetu ne ya babutule betu, amba, ‘Lelo shenu ukidi mūmi? Lelo mudi ne na mwanenu mukwabo?’ e po twamulombwele ino myanda.+ Le twadi ba kuyuka namani amba usa kwitunena’mba, ‘Kaletei yao mwanenu kuno’?”+
8 Ebiya Yuda wāzenza shandi Isalela amba: “Tuma mwanuke pamo nami,+ twende amba twikale bōmi ne kufwa mpika+—ne batwe ne abe ne betu bana.+ 9 Ami nkekala bu kyeya* pa kyandi kyaba.+ Abe ukanandula’ye ami. Shi nkimujokejepo kodi ne kukupa’ye, nankyo nkakupya mambo a kitatyi kyonso. 10 Ino shi ketwaijijepo, longa ketudi bende’ko kadi twajoka misungu ibidi.”
11 Penepa shabo Isalela wēbanena’mba: “Shi e mokifwaninwe kwikadila, nankyo longai nenki: Selai bintu biyampe kutabuka bya ino ntanda mu mifuko* yenu mumupaile’byo yao muntu bu kyabuntu:+ tubalasome,+ tubūki, binunka biya, kibale kya bunanga,+ ntole ya pishitashe, ne alemonde. 12 Musele ne lupeto pabidi; mukaluje ne lupeto lobemujokejeje ku milomo ya mifuko yenu.+ Uyuka padi betupile’byo. 13 Selai mwanenu mwende, mujokele kudi yao muntu. 14 Leza Mwinē Bukomo Bonso atenge yao muntu emukwatyilwe lusa, amba emulekelele mwanenu mukwabo ne Benjemani. Inoko amiwa, shi mfwaninwe kubulwa bana, nkebabulwe!”+
15 Ebiya bana-balume bāsela kino kyabuntu, bāsela ne lupeto pabidi mu makasa abo ne Benjemani. Kupwa bātaluka kebenda batūkila ku Edipito bākemana monka ku meso a Yosefa.+ 16 Yosefa pa kumona Benjemani nabo, wānena kala muntu wādi wendeja njibo yandi amba: “Katūle bano bantu ku njibo, utape ne banyema utēke byakudya, mwanda bano bantu bafwaninwe kudya nami dyuba mu mitwe.” 17 Ponkapo muntu’wa wālonga monka mwānenene Yosefa,+ wēbaselela ku njibo ya Yosefa. 18 Ino bana-balume bākwatwa moyo pobakatūdilwe ku njibo ya Yosefa, bādi kebanena’mba: “I mwanda wa lupeto lobetujokejeje mu mifuko yetu potwaile’pa, e kyobetuselela kuno. Pano basa kwitukwata betumune bupika betuyate ne bampunda betu!”+
19 Ebiya bāfwena yewa muntu wādi wendeja njibo ya Yosefa kebesambe nandi pa kibelo kya njibo’ya. 20 Bānena’mba: “A mfumwami, witufwile’ko lusa! Twaile dibajinji kupota byakudya.+ 21 Ino batwe pa kufika pa kitūlo kyetu ketukutulula mifuko yetu, tala’po, twamwene lupeto lwa muntu ne muntu ku milomo ya mufuko wandi, lupeto lonso lubwane nkū.+ O mwanda tusaka kujokeja’lo batwe bene. 22 Twi basele ne lupeto lukwabo lwa kupota byakudya. Ketuyukilepo i ani waelele lupeto lwetu mu mifuko yetu.”+ 23 Penepo wānena’mba: “I biyampe. Kemwakikwatwai moyo. Leza wenu kadi Leza wa shenu waelele byabulēme mu mifuko yenu. Lupeto lwenu lwaile bidi kondi.” Kupwa wēbatambijija Shimioni.+
24 Penepo yewa muntu wēbatweja mu njibo ya Yosefa wēbapa ne mema a koya ku maulu, wāpa ne bampunda bidibwa. 25 Nabo bālongolwela Yosefa kyabuntu+ pasa kwiya dyuba mu mitwe, mwanda bāivwene amba e ko basa kudya nandi bidibwa.+ 26 Yosefa pa kutwela mu njibo, bāmupaila kyabuntu kyabo mu njibo kebevukwila pa nshi kwadi.+ 27 Kupwa wēbepangula mobabūkile kanena’mba: “Le shenu mununu omwansapwidile’wa udi namani? Le ukidi mūmi?”+ 28 Nabo bālondolola’mba: “Mwingidi obe tata wetu udi biyampe. Ukidi mūmi.” Penepo bāfukata panshi kebevukwila.+
29 Aye pa kutulula meso wāmona Benjemani mwanabo, wa munda mwa inandi,+ wānena’mba: “Lelo uno’u ye mwanenu, mukala omwansapwidile’wa?”+ Wābweja’ko amba: “Leza akutōkelwe mutyima, abe mwanami.” 30 Penepo Yosefa wāenda lubilo panja, mwanda kinku kyāmukwete pa mwanda wa mwanabo, kakimbe kwa kudidila. Ebiya wākatwela mu kyumba kya bunka kasūmija impolo kwine’kwa.+ 31 Kupwa wāoya mu meso wātamba, wēkankamika’ko, kanena’mba: “Letai byakudya.” 32 Bāmupa aye pa bula abo nabo pa bula, bene Edipito baādi nabo bādya pa bula, mwanda bene Edipito kebādipo babwanya kudya bidibwa pamo na Bahebelu, mwanda i kya munyanji ku bene Edipito.+
33 Banababo* bāshikata ku meso andi, umbedi mungya lupusa lwa bu mwana umbedi,+ mukala nandi mungya bu mukala bwandi, kebetale batulumuka. 34 Wādi wibatumina ku meza abo byakudya bya ku meza andi, inoko wādi utyityika Benjemani misungu itano kutabuka bakwabo bonso.+ Penepo kebadi masobo bātoma nandi ne pa mfulo.
44 Kupwa wāsoñanya muntu wādi wendeja njibo yandi amba: “Yuja byakudya mu mifuko ya bano bantu byobakokeja kusela, utūle ne lupeto lwa muntu ne muntu ku kyakanwa kya mufuko wandi.+ 2 Ino ufwaninwe kutūla kitomeno kyami, kitomeno kya ndalama’kya, ku kyakanwa kya mufuko wa mukala wabo, pamo ne lupeto lwa byakudya byandi.” Penepo nandi wālongela monka mwāmulombwedile Yosefa.
3 Lubanga pa kukya, bana-balume bālundulwa kebenda ne bampunda babo. 4 Bādi kebaendele kulampe na kibundi pānenene Yosefa muntu wādi wendeja njibo yandi amba: “Imana! Londa bano bana-balume! Shi ubebapeta wibanene amba, ‘I kika kyomwalubwila kibi ku kiyampe? 5 Mwene kino’ki kyo kitomenanga’mo mfumwami ne kyaingidijanga pa kuyuka senene bīya kumeso? I kibi kino kyomwalonga.’”
6 Penepo wēbapeta, wēbanena bino binenwa. 7 Ino nabo bāmutentulula’mba: “Mwanda waka mfumwami wanena bino bintu? Kebibwanikapo bengidi bobe balonge kintu kidi namino. 8 Langa’po bidi, lupeto lotwatene ku milomo ya mifuko yetu twakuselēle’lo tamba ku ntanda ya Kenani.+ Le penepo, tukokeja’tu kwiba namani ndalama nansha olo mu njibo ya mfumobe? 9 Shi ubekitana na umpika obe umo potudi’pa, nankyo afwe, kadi bakwabo nabo bekale ke bapika ba mfumobe.” 10 Ebiya wānena’mba: “Bikale enka momwanenena’mo: Yewa ukatanwa nakyo ye ukekala umpika wami, ino bakwabo bakekala bampikwa mambo.” 11 Ponkapo bonso bātūkija mifuko yabo pa nshi bakutulula’yo. 12 Wāsantaula’mo, kushilwila ku mukulu wēfula na mukala. Ku mfulo, kitomeno kyātanwa mu mufuko wa Benjemani.+
13 Penepo bāsana bivwalwa byabo, kadi bonso bātwika monka bampunda babo biselwa kebajokela ku kibundi. 14 Yuda+ ne banababo pa kutwela mu njibo ya Yosefa, wādi ukidi monka; bāpona pa nshi ku meso andi.+ 15 Yosefa wēbanena’mba: “Le i kilongwa’ka kino kyomwalonga? Le kemwadipo muyukile amba muntu pamo bwa ami ubwanya kuyuka senene bīya kumeso?”+ 16 Ponkapo Yuda wālondolola’mba: “Le i kika kyotukokeja kunena kudi mfumwami? I kika kyotukokeja kwisamba? Ne tubwanya namani kwilombola bu boloke? Leza wa bine wasokola kilubo kya bapika bobe.+ Pano twi bapika ba mfumwami, ne batwe ne mwine watanwa na kitomeno mu kuboko!” 17 Ino aye wānena’mba: “Kebibwanikapo amiwa kulonga nankyo! Yewa watanwa na kitomeno mu kuboko kwandi ye ukekala umpika wami.+ Ino banwe bakwabo, kandai mu ndoe kudi shenu.”
18 Ebiya Yuda wāmufwena kanena’mba: “Nakwisāshila, a mfumwami, leka bidi umpika obe esambe kishima kimo mu matwi a mfumwami, kokalobela umpika obe, mwanda abe udi’tu pamo bwa Felo mwine.+ 19 Mfumwami waipangwile bapika bandi amba, ‘Le mudi na shenu nansha mwanenu?’ 20 Netu twalondolola mfumwami amba, ‘Tudi na tata mununu ne mwana wa mu bununu bwandi, mukala.+ Inoko mwanabo ke mufwe,+ enka aye ye mwana wa munda mwa inandi+ ushele, kadi shandi umusenswe.’ 21 Kupwa wanenene bapika bobe amba, ‘Kanselelei’ye kuno mumone.’+ 22 Ino netu twatentulwile mfumwami amba, ‘Yewa mwana kabwanyapo kushiya shandi. Shi amushiye, bine shandi usa kufwa.’+ 23 Penepa nobe wanena bapika bobe amba, ‘Poso mutūke ne mukala wenu kuno, shi bitupu kemukamonepo mpala yami monka.’+
24 “Penepo twakandile kudi umpika obe tata wami, twamusapwila byanenene mfumwami. 25 Kupwa tata wanena’mba, ‘Jokai muketupotele’ko twakudya.’+ 26 Ino twanena’mba, ‘Ketubwanyapo kutūkila’ko. Shi mukala wetu udi netu nabya tusa kutūka, mwanda ketubwanyapo kumona mpala ya muntu’wa shi mukala wetu kadipo netu.’+ 27 Penepo umpika obe tata wami wetunena’mba, ‘Muyukile biyampe amba wami mukaji i mumbutwile bana babidi kete.+ 28 Ino umo waunshile, nami nanena’mba: “Bine ye uno musasamunwe bisesobiseso!”+ ne pano nkyamumwene monka. 29 Shi muntalule ne uno mwine mu meso ami, afikilwe na kibi kileta lufu, nabya bine musa kutūkija mvwi yami mu Kibundu*+ na kyamalwa.’+
30 “Pano, shi njoke kudi umpika obe tata wami kwampikwa uno mwana, būmi* bwandi byobudi bukutwe pamo na būmi* bwa uno, 31 penepo pasa’tu kumona’mba mwana kadi’popo, usa kufwa, nabya na bubine bapika bobe bakatūkija mvwi ya umpika obe tata wetu mu Kibundu* na njia. 32 Umpika obe weeyekele kudi tata wami pa mwanda wa mwana’mba, ‘Shi nkimwalwijepo kodi, nabya napi tata mambo a nyeke.’+ 33 Shi ke pano, nakwisāshila, umpika obe ashale pa kyaba kya uno mwana bu umpika wa mfumwami, amba uno mwana ajoke pamo na banababo. 34 Le nsa kujoka namani kudi tata pampikwa uno mwana? Nkikabwanyapo kutala pakaponenwa tata na kino kyamalwa!”
45 Pa kino Yosefa kābwenyepo monka kwikankamika’ko ku meso a bengidi bandi bonso.+ Wāela lubila’mba: “Ntalulei bantu bonso!” I kutupu muntu mukwabo wāshele na Yosefa pāadi kaeyukanya kudi banababo.+
2 Penepo kādila na diwi dikatampe’nka ne byāivwene bene Edipito ne njibo ya Felo mine yaivwana’o. 3 Ku mfulo Yosefa wānena banababo amba: “I ami Yosefa. Le tata wami ukidi mūmi?” Ino banababo bākomenwa kumulondolola kishima nansha kimo, mwanda bātulumukile pa mwanda wandi. 4 Ponkapo Yosefa wānena banababo amba: “Nemwisāshila, mfwenei bidi.” Nabo bamufwena.
Ebiya wēbanena’mba: “I ami Yosefa mwanenu, yewa omwapoteje mu Edipito’wa.+ 5 Ino pano kemwakafītwai mutyima kadi kemwakītopekai banwe bene na bene pa kumpoteja kuno; mwanda Leza waumbadikije ku meso enu mwanda wa kulama būmi.+ 6 Uno’u ke mwaka wa bubidi wa kipupo kya nzala mu ino ntanda,+ kadi kukishele myaka itano yokekukekalapo kudima nansha kwangula. 7 Ino Leza waumbadikije kumeso enu mwanda wa kwimulamina bashele’ko+ pano pa ntanda ne kwimulama bōmi na bunyongolodi bukatampe. 8 Nanshi ke banwepo bauntumine kuno, ino i Leza wa bine, mwanda wa kuntonga bu mudingidi* mukatampe wa Felo ne bu mfumu pa njibo yandi yonso ne bu muledi pa ntanda yonso ya Edipito.+
9 “Jokelai bukidi kudi tata, mukamulombole amba, ‘Obe mwana Yosefa wanena namino amba: “Leza wauntonge bu mfumu pa Edipito ense.+ Tūkila kondi. Kokija.+ 10 Ukashikata mu ntanda ya Ngoshena,+ kokekala pabwipi nami—abe, ne bobe bana, ne bobe bankana, ne mikōko yobe, ne bañombe bobe, ne byonso byodi nabyo. 11 Nkakuletela byakudya kwine’kwa, mwanda kukishele myaka itano ya kipupo kya nzala.+ Shi bitupu usa kulandapala, ne abe ne njibo yobe ne byonso byodi nabyo.”’ 12 Banwe ne mwanetu Benjemani mukokeja pano kwimwena na meso enu amba bine i ami wisamba nenu.+ 13 Nanshi mufwaninwe kukalombola tata ntumbo yami yonso mu Edipito ne byonso byomwamona. Pano pēlakanai mukalete tata kuno.”
14 Penepa wāmupamba bīpa* mwanabo Benjemani kadila, Benjemani nandi kadila koku umukwete maboko mu nshingo.+ 15 Kupwa wāfifya banababo bonso kadila, banababo nabo kebesambe nandi.
16 Mwanda wāfika ku njibo ya Felo amba: “Banababo na Yosefa abaiya!” Kyādi kiyampe ku meso a Felo ne bengidi bandi. 17 Penepo Felo wānena Yosefa amba; “Lombola banabenu amba, ‘Longai nenki: Twikai banyema benu biselwa mwende ku ntanda ya Kenani, 18 kaselei shenu ne ba mu njibo yenu mwiye nabo kuno kondi. Nkemupa bintu biyampe bya ntanda ya Edipito, kadi mukadya* bintu bilumbuluke* bya ino ntanda.’+ 19 Abe nobe wi musoñanibwe kwibalombola’mba:+ “Longai nenki: Selelai benu bana ne benu bakaji makalo+ a mu Edipito, kadi mufwaninwe kusela shenu pa dikalo dimo mwiye nandi kuno.+ 20 Kemwakilangai bintu byenu,+ mwanda bintu bilumbuluke kutabuka bya ntanda yonso ya Edipito i byenu.’”
21 Ebiya bana ba Isalela bālongela monka, Yosefa wēbapa makalo mungya misoñanya ya Felo, kadi wēbapa ne mpao ya mu lwendo. 22 Wāpa muntu ne muntu kivwalwa kya kwishinta, ino wāpa Benjemani bibese 300 bya ndalama, wāmupa ne bivwalwa bya kwishinta bitano.+ 23 Ino shandi wāmutumina bino’bi: bampunda dikumi baselele bintu biyampe bya Edipito ne bampunda bakaji dikumi baselele miseke ne mikate ne byakudya bikwabo bya kudya shandi mu lwendo. 24 Penepa wālundula banababo, pobādi kebenda wēbanena’mba: “Kemwakifītyilwai banwe bene na bene mu dishinda.”+
25 Ebiya bātamba ku Edipito kebakanda, bāfika mu ntanda ya Kenani kudi shabo Yakoba. 26 Kupwa bāmusapwila’mba: “Yosefa ukidi mūmi, kadi ye muledi wa ntanda yonso ya Edipito!”+ Ino mutyima munda wāmufwa mwanda kebētabijepo.+ 27 Pobāmusapwidile byonso byēbalombwele Yosefa ne paāmwene makalo ātumine Yosefa mwanda wa kumusela, mushipiditu wa shabo Yakoba wāpumputumuka. 28 Isalela wānena’mba: “Kubapu! Nanshi wami mwana Yosefa ukidi mūmi! Mfwaninwe kwenda nkamumone ponkyafwile pano!”+
46 Penepo Isalela wāsela byonso byaādi nabyo* waenda. Aye pa kufika ku Bela-Sheba,+ wālambula bitapwa kudi Leza wa shandi Izake.+ 2 Ebiya Leza wēsamba na Isalela mu kimonwa bufuku kamunena’mba: “A Yakoba, Yakoba!” aye nandi amba: “Kalombo!” 3 Wānena’mba: “Ami ne Leza wa bine, Leza wa shobe.+ Kokakwatwa moyo kutūkila ku Edipito, mwanda e konkakwalamuna kodi muzo mukatampe.+ 4 Ami mwine nkatūka nobe ku Edipito, kadi ami mwine nkakutambija’ko,+ Yosefa nandi ukakutenteka kuboko kwandi pa meso obe.”*+
5 Kupwa papo Yakoba wātaluka ku Bela-Sheba, bana ba Isalela bāsela shabo Yakoba ne babo bana ne babo bakaji mu makalo ātumine Felo kukamusela. 6 Bāsela ne luombe lwabo ne bintu byabo, byobāungwije mu ntanda ya Kenani. Penepo bāiya mu Edipito, Yakoba pamo ne lutundu lwandi lonso. 7 Wāsela pamo nandi mu Edipito bandi bana bana-balume ne bandi bankana bana-balume, bana bandi bana-bakaji ne bankana bandi bana-bakaji—lutundu lwandi lonso.
8 Ano’a o majina a bana ba Isalela bāile mu Edipito,+ Yakoba ne bandi bana bana-balume: Mwana umbedi wa Yakoba i Lubeni.+
9 Bana ba Lubeni bana-balume i Hanoki, Palu, Hezelone, ne Kalami.+
10 Bana ba Shimioni+ bana-balume i Yemwele, Yamine, Ohadi, Yakine, Zohala, ne Shaulu+ mwanā mwana-mukaji mwine Kenani.
11 Bana ba Levi+ bana-balume i Ngelashona, Kohata, ne Meladi.+
12 Bana ba Yuda+ bana-balume i Ela, Onani, Shela,+ Peleze,+ ne Zela.+ Ino Ela ne Onani bāfwidile mu ntanda ya Kenani.+
Bana ba Peleze bana-balume bādi ba Hezelone ne Hamulu.+
13 Bana ba Isakala bana-balume i Tola, Puva, Ioba, ne Shimelona.+
14 Bana ba Zebuluna+ bana-balume i Seleda, Elona, ne Yalela.+
15 Bano’ba bo bana ba Lea bana-balume baābutwidile Yakoba mu Padana-Alamu, pamo ne wandi mwana mwana-mukaji Dina.+ Bandi bana bonso bana-balume ne bana-bakaji* bādi 33.
16 Bana ba Ngade+ bana-balume i Zifyona, Haki, Shuni, Ezebona, Ēdi, Alodi, ne Aledi.+
17 Bana ba Ashela+ bana-balume i Imanahi, Ishiva, Ishivi, ne Bedia, ne mwanabo mwana-mukaji Sela.
Bana ba Bedia bana-balume i Hebela ne Malekiele.+
18 Bano’ba bo bana ba Zidipa+ bana-balume, obāpele Lea kudi shandi Lebane. Wābutwidile Yakoba bano’ba: abo bonso bantu 16.*
19 Bana ba Letyela mukaja Yakoba bana-balume i Yosefa+ ne Benjemani.+
20 Kwābutwidilwe Yosefa mu ntanda ya Edipito Manase+ ne Efelaimi,+ bāmubutwidile Asenata+ mwanā Potyifela kitobo wa Ona.*
21 Bana ba Benjemani+ bana-balume i Bela, Bekela, Ashebela, Ngela,+ Nemani, Ehi, Losha, Mupimi, Hupimi,+ ne Alede.+
22 Bano’ba bo bana ba Letyela bana-balume baābutwidile Yakoba: abo bonso bantu 14.*
23 Mwanā* Dani+ mwana-mulume i Hushimi.+
24 Bana ba Nafatale+ bana-balume i Yazela, Nguni, Yezela, ne Shilemi.+
25 Bano’ba bo bana ba Bidiha bana-balume, obāpele Letyela kudi shandi Lebane. Wābutwidile Yakoba bano’ba: abo bonso bantu basamba-babidi.*
26 Boba bonso* bātambile kudi Yakoba bāenda nandi pamo mu Edipito, kutalula’mo bakaji ba bana ba Yakoba, bādi 66.+ 27 Bana ba Yosefa bana-balume bāmubutwidilwe mu Edipito i babidi.* Bantu bonso* ba njibo ya Yakoba bāile mu Edipito bādi 70.+
28 Yakoba wābadikija Yuda+ akalombole Yosefa amba udi mu dishinda dya ku Ngoshena. Pobāfikile mu ntanda ya Ngoshena,+ 29 Yosefa wālongolola dikalo dyandi wakanda kukatundaila shandi Isalela ku Ngoshena. Aye pa kwilombola kwadi, wāmupamba bīpa* kadila kyaba.* 30 Kupwa Isalela wānena Yosefa’mba: “Pano’ko nkokeja kufwa; namone mpala yobe kadi nayuka’mba ukidi mūmi.”
31 Ebiya Yosefa wānena banababo ne ba mu njibo ya shandi amba: “Kenkanda bidi nkalombole Felo+ ne kumusapwila’mba, ‘Banabetu ne ba mu njibo ya tata badi mu ntanda ya Kenani abaiya kuno.+ 32 Bano bantu i bakumbi,+ kadi bamunanga bimunanwa,+ i basele mikōko yabo ne bañombe babo ne byonso byobadi nabyo.’+ 33 Shi Felo wemwite kaipangula’mba, ‘Le mwingilo wenu i mwingilo’ka?’ 34 Mukanena’mba, ‘Bengidi bobe bamunanga bimunanwa tamba ku bwanuke bwetu kufika ne pano, ne batwe ne bakulutuba betu bene,’+ amba mushikate mu ntanda ya Ngoshena,+ mwanda mulami ense wa mikōko i wa munyanji ku bene Edipito.”+
47 Ebiya Yosefa wāenda kukasapwila Felo+ amba: “Tata ne banabetu abaiya ne mikōko yabo ne bañombe babo ne byonso byobadi nabyo batamba ku ntanda ya Kenani, pano badi mu ntanda ya Ngoshena.”+ 2 Wāsela banababo batano wākebafikija kudi Felo.+
3 Penepo Felo wāipangula banababo amba: “Le mwingilo wenu i mwingilo’ka?” Nabo bālondolola Felo amba: “Bengidi bobe i balami ba mikōko, ne batwe ne bakulutuba betu bene.”+ 4 Kupwa bānena Felo amba: “Tubaiya kushikata bu beni mu ino ntanda+ mwanda kekukidipo madyo a luombe lwa bengidi bobe, ke-pantu kipupo kya nzala i kikomo mu ntanda ya Kenani.+ Tubakwisāshila, bengidi bobe bashikate bidi mu ntanda ya Ngoshena.”+ 5 Ebiya Felo wānena Yosefa’mba: “Ba shobe ne banabenu abaiya kuno kodi. 6 Ntanda ya Edipito idi mu lupusa lobe. Shikatyija shobe ne banabenu mu kipindi kilumbuluke bininge kya ntanda.+ Bashikate mu ntanda ya Ngoshena, kadi shi uyukile bana-balume bankanka mu bukata mwabo, wibape lupusa lwa kutala bimunanwa byami.”
7 Penepo Yosefa wātweja shandi Yakoba wāmufikija kudi Felo, ebiya Yakoba wāesela Felo. 8 Felo wāipangula Yakoba amba: “Le kodi na myaka inga le?” 9 Yakoba wālondolola Felo amba: “Myaka ya kulumbakana* kwami i myaka 130. Myaka ya būmi bwami i mityetye kadi ya malwa,+ ke mingipo’tu pamo na myaka ya būmi bwa bakulutuba bami mu kulumbakana* kwabo.”+ 10 Kupwa Yakoba wāesela Felo penepo wātaluka ku meso andi.
11 Ponkapo Yosefa wāshikatyija shandi ne banababo, wēbapa kyaba mu ntanda ya Edipito, mu kipindi kilumbuluke bininge kya ntanda’ya, mu ntanda ya Lamesese,+ monka mwāsoñaninye Felo. 12 Kadi Yosefa wādi uletela shandi ne banababo ne ba mu njibo yonso ya shandi byakudya* mungya bungi bwa babo bana.
13 Ino kekwādipo byakudya* mu ntanda yonso’ya, mwanda kipupo kya nzala kyādi kikomo bininge, kadi ntanda ya Edipito ne ntanda ya Kenani yāpungīle pa mwanda wa kipupo kya nzala.+ 14 Yosefa wādi ukongakanya lupeto lonso lwādi lutanwa mu ntanda ya Edipito ne ntanda ya Kenani lwa byakudya byādi bipota bantu,+ kadi Yosefa wādi uleta nyeke lupeto mu njibo ya Felo. 15 Mwenda mafuku lupeto lwa mu ntanda ya Edipito ne ntanda ya Kenani lwāpwa, ebiya bene Edipito bonso kebāya kudi Yosefa banena’mba: “Witupe byakudya! I kika kyotufwila ku meso obe mwanda wa lupeto lwetupwa?” 16 Penepo Yosefa wēbanena’mba: “Shi lupeto lwenu lubapu, nankyo letai bimunanwa byenu, nami nkemupa byakudya ku bimunanwa byenu.” 17 Ebiya bāshilula kuletela Yosefa bimunanwa byabo, Yosefa nandi wādi wibapa byakudya ku tubalwe twabo, ku bimunanwa bya mikōko ne bañombe, ne ku bampunda, kadi wādi wibapa byakudya ku bimunanwa byabo byonso mu owa mwaka’wa.
18 Mwaka’wa pa kupwa, bāshilula kwiya kwadi mwaka mukwabo kebanena’mba: “Ketukufi’opo abe mfumwami, lupeto ne luombe lwa banyema ba nja ke bipebwe kala mfumwami. Kekudipo kyotushele nakyo kya kupa mfumwami poso enka imbidi yetu ne ntanda yetu. 19 Le kyotufwila ku meso obe i kika, batwe pamo ne matanda etu? Witupote ne matanda etu mene ku byakudya, ebiya batwe ne matanda etu tusa kwikala bapika ba Felo. Witupe nkunwa amba twikale bōmi twakafwa ne matanda etu nao akashala masala.” 20 Penepa Yosefa wāpotela Felo matanda onso a bene Edipito mwanda mwine Edipito ense wāpoteje budimi bwandi, ke-pantu kipupo kya nzala kyādi kikomo bininge; matanda’a āikala ke a Felo.
21 Ebiya wāvilwila bantu mu bibundi bikatampe, tamba ku mfulo kwa ntanda ya Edipito kutūla ne ku mfulo mikwabo.+ 22 Enka matanda a babitobo kāpotele’opo,+ mwanda mposo ya babitobo yādi itamba kwa Felo kadi bādi badya mposo yādi ibapa Felo. O mwanda kebāpotejepo matanda abo. 23 Penepo Yosefa wānena bantu amba: “Talai’po, nemupote banwe ne matanda enu kemudi ba Felo. Nkunwa yenu yoi, kakunei’yo mu ntanda. 24 Shi ibalupula byangulwa, pai Felo kipindi kimo kya pa bipindi bitano,+ ino bipindi biná bikekala byenu ke nkunwa ya madimi ne byakudya byenu ne bya ba mu mobo enu ne benu bana.” 25 Nabo banena’mba: “Ubapandija būmi bwetu.+ Mfumwami etutōkelwe mutyima, tusa kwikala bapika ba Felo.”+ 26 Ebiya Yosefa wāeleja lubila lukidi’ko ne dyalelo mu ntanda ya Edipito, amba kipindi kimo kya pa bipindi bitano i kya Felo. Poso enka matanda a babitobo ye keāikelepo a Felo.+
27 Isalela wāendelela kushikata mu ntanda ya Edipito, mu ntanda ya Ngoshena,+ bāikala’mo bēbutula ne kwivudija bininge.+ 28 Kadi Yakoba wāikele mu ntanda ya Edipito myaka 17, nanshi mafuku a būmi bwa Yakoba i myaka 147.+
29 Kitatyi kya Isalela kufwa+ kyāfwenene, penepo wāita wandi mwana Yosefa kamunena’mba: “Nakwisāshila, shi ubantōkelwa mutyima, nankyo tūla kuboko kobe munshi mwa ditangatanga dyami, kadi nombole buswe bwa ndamatyidile ne bubinebine. Nakwisāshila, kokanjīka mu Edipito.+ 30 Shi nafu,* ufwaninwe kuntambija mu Edipito ukanjīke mu kibundu kya bakulutuba bami.”+ Nandi wālondolola’mba: “Nkalonga enka mowanenena’mo.” 31 Penepo wāmunena’mba: “Ntyipile bidi.” Nandi wāmutyipila.+ Ebiya Isalela wēvukwila ku mitwe ya butanda bwandi.+
48 Bino’bi pa kupita’po, bāsapwila Yosefa’mba: “Uyukile, shobe wendanga uzoza.” Penepo wāsela bandi bana babidi ba Manase ne Efelaimi.+ 2 Ebiya bāsapwila Yakoba amba: “Obe mwana Yosefa yeu waiya kukutala.” Penepa Isalela wēkankamika’ko wāshikata pa butanda bwandi. 3 Yakoba wānena Yosefa’mba:
“Leza Mwinē Bukomo Bonso waumwekele ku Luzi mu ntanda ya Kenani kadi wangesele.+ 4 Waunenene amba, ‘Nsa kukupa lubutulo ne kukuvudija, kadi nkakwalamuna kodi kibumbo kya bantu,+ nkapāna ino ntanda ku lutundu* lobe lukāya’ko ke kintu kyabo kya myaka na myaka.’+ 5 Bobe bana babidi bobakubutwidile mu ntanda ya Edipito ponadi nkyaile kodi mu Edipito i bami.+ Ba Efelaimi ne Manase bakekala bami pamo’nka na mwikadile ba Lubeni ne Shimioni i bami.+ 6 Inoko bana bobakakubutwila kupwa abo bakekala bobe. Baketwa pa dijina dya banababo mu bupyani bwabo.+ 7 Inoko amiwa, ponadi ntamba ku Padana, Letyela waumfwidile+ mu ntanda ya Kenani, papo kwadi kukidi kyaba kilampe pa kufika mu Efelata.+ Penepa namujīka konka mu dishinda dyenda ku Efelata, ko kunena’mba, Betelema.”+
8 Kupwa Isalela wāmona bana ba Yosefa kaipangula’mba: “Le bano i bāni?” 9 Yosefa wālondolola shandi amba: “I bami bana baumpele Leza mu kino kifuko.”+ Penepo nandi wānena’mba: “Nakwisāshila ndetele’bo bidi nebesele.”+ 10 Ino meso a Isalela ādi enda akōka mwanda wa bununu, kādipo ukibwanya kumona. Ebiya Yosefa wāmufwenya’bo pabwipi, nandi wēbafifya wēbapamba ne bīpa. 11 Isalela wānena Yosefa’mba: “Nkyadipo nanga nansha dimo amba nsa kumona mpala yobe,+ ino pano Leza waumwesha ne lutundu* lobe.” 12 Ponkapo Yosefa wēbatalula ku manwi a Isalela, wēvukwila mpala yandi pa nshi.
13 Ebiya Yosefa wēbasela abo bonso bubidi, Efelaimi+ na kuboko kwandi kwa lundyo wāmutūla ku lunkuso lwa Isalela, Manase+ nandi na kuboko kwandi kwa lunkuso wāmutūla ku lundyo lwa Isalela, wēbafwenya kwadi. 14 Inoko Isalela wāolola kuboko kwandi kwa lundyo wātenteka’ko pa mutwe wa Efelaimi nansha byaādi nkasa, kadi wātenteka kuboko kwandi kwa lunkuso pa mutwe wa Manase. Wātūdile maboko andi uno muswelo ku kusaka, mwanda Manase ye wādi umbedi.+ 15 Penepo wāesela Yosefa kanena’mba:+
“Leza wa bine obadi bengidila kudi batata Abalahama ne Izake,+
Leza wa bine mwine unkumbanga mu būmi bwami bonso kufika ne dyalelo,+
16 Mwikeulu umpandijanga mu byamalwa byami byonso,+ esela bano banuke.+
Dijina dyami dītwe pobadi ne dijina dya batata, ba Abalahama ne Izake,
Bevudije bekale bangi mu ino ntanda.”+
17 Yosefa pa kumona’mba shandi wādi utentekele kuboko kwandi kwa lundyo’nka pa mutwe wa Efelaimi, kebyāmusangejepo, penepo kasake kukwata kuboko kwa shandi ekutalule pa mutwe wa Efelaimi ekutenteke pa mutwe wa Manase. 18 Yosefa wānena shandi amba: “A tata, ke nankyopo, mwanda uno’u ye umbedi.+ Tenteka kuboko kobe kwa lundyo pa mutwe wandi.” 19 Ino shandi wāpela kanena’mba: “Ndyukile, mwanami, ndyukile. Aye nandi ukekalanga kibumbo kya bantu, kadi nandi ukekalanga mukatampe. Inoko, nkasandi ukekalanga mukatampe kumutabuka,+ lutundu* lwandi lukekalanga ludingakane senene na mizo.”+ 20 Penepo wāendelela kwibesela dyodya difuku,+ kanena’mba:
“Isalela akutele pobesela bantu madyese, amba,
‘Leza akulonge pamo bwa Efelaimi ne pamo bwa Manase.’”
Enka namino wādi utangidija Efelaimi kumeso kwa Manase.
21 Kupwa Isalela wānena Yosefa’mba: “Tala, kensa kufwa,+ ino na bubine Leza ukekalanga nenu nyeke kadi ukemujokejanga mu ntanda ya bakulutuba benu.+ 22 Ino amiwa, nakupe kipindi kimo kya ntanda* kutabuka banabenu, kyonayete kudi bene Amole na kipete kyami ne buta bwami bwa miketo.”
49 Ebiya Yakoba wāita bandi bana kanena’mba: “Mwibungei pamo nemulombole bikemufikila ku mfulo ya mafuku. 2 Mwikongelei pamo mwivwane, banwe bana ba Yakoba, bine, ivwanai shenu Isalela.
3 “A Lubeni,+ abe ye umbedi wami,+ buninge bwami ne ngalwilo ya bukomo bwami bwa lubutulo, mutabuke’mo bulēme kadi mutabuke’mo lupaka. 4 Na kansontomokela pamo bwa mema matomboke, kukatabukapo, mwanda wakandile pa butanda bwa shobe.+ Mu kyokya kitatyi wasubije* butanda bwami. Bine aye wakandile’po!
5 “Ba Shimioni ne Levi i bana na bana.+ Bipungwa bya lūma byo byabulwi byabo bya kwipayañana nabyo.+ 6 Kokikala nabo mu kipwano, abe muya* wami. Kokiela mu kitango kyabo, abe ntumbo* yami, mwanda baipaile bantu mu bulobo bwabo+ kadi mwanda wa kwisangaja baketele mijilo ya bañombe balume. 7 Bulobo bwabo bufingwe mafingo mwanda i bubibubi, ne bukalabale bwabo bwine mwanda i bwa kasumalomo.+ Leka nebapalakanye mu Yakoba, kadi leka nebakusankanye mu Isalela.+
8 “Abe Yuda+ nobe, banabenu bakakutendelanga.+ Kuboko kobe kukekalanga pa nshingo ya balwana nobe.+ Bana ba shobe bakevukwilanga ku meso obe.+ 9 Yuda i ntambo mwana.+ Na bubine abe ukatamba ku kikwatwa kokanda, abe wami mwana. Aye wafukata ne kubatalala pamo bwa ntambo, kadi pamo bwa ntambo, i ani usomonwa kumukolomona? 10 Nkonto kakatalukapo kudi Yuda,+ nansha mukombo wa buludiki kutaluka mu bukata bwa maulu andi, kufika’nka ne bīya Shilo,*+ kadi bantu bakamukōkelanga.+ 11 Aye ukutanga mpunda wandi ku muñanza ne kyandi kyana kya mpunda ku muñanza mulumbuluke, ukakenda bisandi byandi mu vinyu ne kivwalwa kyandi mu mashi a mañanza. 12 Meso andi atyilanga vinyu pyū, kadi meno andi atōkanga mabele tō.
13 “Zebuluna+ ukekalanga dya ku mukunko wa dijiba, dya ku mukunko kwelanga masua a lui ñanga,+ kadi mukalañano wandi wa kulampe ukekalanga dya ku Shidona.+
14 “Isakala+ i mpunda wa mikupa myūmu ulēle pa bukata bwa mifuko ibidi imukutyilwe pa kishikatwa. 15 Kadi ukamonanga’mba pa kukōkolokwa i payampe ne amba ntanda isangaja’tu. Ukasendeka kipuji kyandi mwanda wa kusela kiselwa kilēma kadi uketabija mingilo ya kuningilwa.
16 “Dani+ ukatyibilanga bantu bandi mambo byadi kisaka kimo kya Isalela.+ 17 Dani ekale nyoka kufula kwa dishinda, swaswa kufula kwa kashinda, usuma mikono ya kabalwe amba yewa ukandile’po apone kyādi.+ 18 Ami nkakungila lupandilo lutamba kodi, abe Yehova.
19 “Ngade+ nandi, kibumbo kya bañonaona kikamutamba’dyo, ino aye ukebatambanga’dyo ku tupondo twabo.+
20 “Byakudya bya Ashela+ bikekalanga bingibingi,* kadi ukaletanga byakudya bifwaninwe mulopwe.+
21 “Nafatale+ i kasha kakaji katyekatye. Unenanga binenwa bya buya bwa dyangi.+
22 “Yosefa+ i mutombo wa mutyi wa bipa, mutyi wa bipa udi dya ku nsulo ya mema, wa misambo yandabile pangala pa lubumbu. 23 Ino belanga miketo badi bamukambakanya bamusobwela miketo kadi badi bamulamīne kīji.+ 24 Ino buta bwandi bwa miketo bwadi bwikele pamo,+ kadi maboko andi adi’nka makomo kadi apēla.+ Kino’ki kyadi kitamba ku makasa a nkomokomo wa Yakoba, kudi mukumbi, dibwe dya Isalela. 25 Aye* i mutambe kudi Leza wa shobe, ukakukwashanga, kadi udi na Mwinē Bukomo Bonso, ukakwesela madyese a momwa mūlu mulampe,+ madyese a mu nkulwe milampe, madyese a mabele ne ndá. 26 Madyese a shobe akatabuka madyese a ngulu ya nyeke, ne bintu byabilwa bya mikuna ilādila nyeke.+ Akekalanga nyeke pa mutwe wa Yosefa, pa nsongo ya mutwe wa yewa wasañwinwe mu banababo.+
27 “Benjemani+ ukasasamunanga nyeke pamo’nka bwa mpumpi.+ Lubanga ukadya kikwatwa, kyolwa nakyo ukabanya kitūtwa.”+
28 Bano bonso’ba i bisaka 12 bya Isalela, kadi bino byo byēbanenene shabo paādi wibesela. Wāesele+ muntu ne muntu dyese dimufwaninwe.
29 Kupwa papo wēbasoñanya’mba: “Amiwa kensa kulungwa ku bantu bami.*+ Mukanjīka na batata mu mutá udi mu budimi bwa Efeloni mwine Hiti,+ 30 mutá wa mu budimi bwa Makapela bwitadidile na Mamela mu ntanda ya Kenani, budimi bwapotele Abalahama kudi Efeloni mwine Hiti bu ntanda ya kujīka’mo. 31 E mobajīkile Abalahama ne wandi mukaji Sala.+ E mobajīkile Izake+ ne wandi mukaji Lebeka, kadi e monajīkile ne Lea. 32 Budimi ne mutá udi’mo byapotelwe kudi bana ba Heta.”+
33 Enka nenki Yakoba wāpwa kulaa bandi bana ino myanda. Ebiya wākokela maulu andi pa butanda wātūla muya, wālungwa ku bantu bandi.*+
50 Penepo Yosefa wāponena padi shandi+ kamudila ne kumufifya. 2 Kupwa papo Yosefa wāsoñanya bengidi bandi, bamuñanga, bomishe+ umbidi wa shandi. Ebiya bamuñanga bāumisha umbidi wa Isalela, 3 bālonga nandi mafuku 40 matuntulu, mwanda kyo kitatyi kyādi kyūmishibwa umbidi wa muntu, kadi bene Edipito bāendelele kumudila mafuku 70.
4 Mafuku a kumudila pa kupwa, Yosefa wānena ba mu kipango* kya Felo, amba: “Shi mubauntokelwa mutyima, nankyo sapwilai Felo amba: 5 ‘Tata wauntyipije+ amba: “Tala! Kensa kufwa.+ Ufwaninwe kukanjīka mu kibundu kyami,+ kyonelongolwedile mu ntanda ya Kenani.”+ Nakwisāshila, ndeke nkande nkajīke tata, kupwa nsa kujoka.’” 6 Felo wālondolola’mba: “Enda ukajīke shobe monka mwaakutyipije’mo.”+
7 Ebiya Yosefa wākanda kukajīka shandi, ne bengidi bonso ba Felo bāenda nandi, bakulumpe+ ba mu kipango kyandi ne bakulumpe bonso ba ntanda ya Edipito 8 ne bonso ba mu njibo ya Yosefa ne banababo ne ba mu njibo ya shandi.+ Enka bana batyetye ne mikōko yabo ne bañombe bo bāshele mu ntanda ya Ngoshena. 9 Makalo+ ne boba bakandanga pa tubalwe bene kumo bākandile nandi, kadi kibumbo kyādi kikatampe bininge. 10 Kupwa bāfika pa kipūdilo kya Atadi, kidi mu ntanda ya Yodano, bāendelela’ko na madilo makatampe bya mwiko, kadi wāendelele kudila shandi madilo mafuku asamba-abidi. 11 Bekadi ba ntanda’ya, bene Kenani, bēbamwene badidila pa kipūdilo kya Atadi, bātulumuka kebanena’mba: “Ano i madilo makatampe a bene Edipito!” O mwanda bāinikile’kyo bu Abele-Mizilaimi,* kidi mu ntanda ya Yodano.
12 Penepo bandi bana bālongela monka mwawēbalombwedile.+ 13 Bandi bana bāmuselela mu ntanda ya Kenani bakamujīka mu mutá wa mu budimi bwa Makapela, budimi bwitadidile na Mamela bwāpotele Abalahama kudi Efeloni mwine Hiti bu ntanda ya kujīka’mo.+ 14 Yosefa pa kupwa kujīka shandi, wājokela mu Edipito na banababo ne bonso bāendele nandi kukajīka shandi.
15 Banababo na Yosefa pobāmwene amba shabo wafu, bānena’mba: “Uyuka padi Yosefa witulamīne kīji kadi uketwalwijanga bibi byonso byotwamulongele.”+ 16 Penepo bātumanya kukasapwila Yosefa’mba: “Shobe wālaile kumeso kwa kufwa’mba: 17 ‘I namino momukalombwela Yosefa’mba: “Nakulombe, lekela kujilula kwa banabenu ne bubi bobalongele pa kukulonga bibi.”’ Shi ke pano, tubakwisāshila, lekela kujilula kwa bengidi ba Leza wa shobe.” Ponkapo Yosefa wādila pobādi besamba nandi. 18 Ebiya banababo nabo bāiya bāpona panshi ku meso andi kebanena’mba: “Tala’po batwe ketudi bapika bobe!”+ 19 Yosefa wēbanena’mba: “Kemwakakwatwai moyo. Le ami ndi pa kyaba kya Leza? 20 Nansha byomwasakile kunonga bibi,+ Leza wadi na mutyima’mba bifule biyampe ne kupandija būmi bwa bantu bavule, na mwalongela dyalelo.+ 21 Shi ke pano kemwakakwatwai moyo. Nsa kwimuletela nyeke byakudya banwe ne benu bana batyetye.”+ Enka nabya wēbasenga ne kwibakulupija.
22 Yosefa wāshikete nyeke mu Edipito, aye ne ba mu njibo ya shandi, kadi Yosefa wālēle myaka 110. 23 Yosefa wāmwene lukongo lwa busatu lwa bana ba Efelaimi,+ ne bana ba Makile,+ mwanā Manase. Bābutwidilwe pa manwi* a Yosefa. 24 Ku mfulo Yosefa wānena banababo amba: “Ami kensa kufwa, inoko Leza ukemuta mutyima binebine,+ kadi ukemutambijanga bine mu ino ntanda ne kwimutweja mu yoya ntanda yawatyipile kudi Abalahama, kudi Izake, ne kudi Yakoba.”+ 25 Ebiya Yosefa wātyipija bana ba Isalela amba: “Leza ukemuta mutyima binebine. Mukasela mikupa yami kuno’ku.”+ 26 Penepo Yosefa wāfwa na myaka 110, bāmumisha,+ bāmwela mu sanduku mu Edipito.
Nansha’mba “patupu kintu.”
Nansha’mba “mema mavulevule.”
Nansha’mba “bukomo bwingila; mushipiditu wa Leza.”
Nansha’mba “Diulu.”
Nansha’mba “bitōkeji.”
Nansha’mba “myuya.”
Nansha’mba “diulu.”
Nansha’mba “bibanyema.”
Nansha’mba “myuya.”
Nansha’mba “myuya.”
Nansha’mba “banyema bendakana,” mobimwekela mubadilwa ne byobya bībulula ne banyema bakwabo beshile na misaka mikwabo.
Nansha’mba “būmi bu muya; muya mūmi.”
Kishima pa kishima i, “ne bibumbo byabyo byonso.”
Nansha’mba “ulonga.”
Nansha’mba “ulonga.”
Musunsa mubajinji utanwa’po dijina dya Leza dya kumuyukila’po, יהוה (YHWH). Tala Mbwejo A4.
Nansha’mba “muya.” Mu Kihebelu, nephesh, kishintulula’mba “kipangwa kifoma.” Tala Nshintulwilo ya Bishima.
Kishima pa kishima i, “waikala ke mitwe iná.”
Nansha’mba “nsahabu.”
Nansha’mba “Tigele.”
Nansha’mba “muya.”
Nansha’mba “kwikala nyeke na.”
Nansha’mba “mudyumuke mpata; mukosokekosoke.”
Nansha’mba “nshikani.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Nansha’mba “Ukamupondakanya; Ukamusanshija.”
Nansha’mba “ukamupondakanya; ukamusonsakanya.”
Ko kushintulula’mba “Muntu wa ku Biloba; Muntu; Bantu.”
Kishima pa kishima i, “mukate.”
Ko kushintulula’mba “Mūmi.”
Nansha’mba “kufika ne ku kitatyi kyampikwa mfulo.”
Kishima pa kishima i, “Nalupula.”
Kishima pa kishima i, “ne mpala yandi yapona.”
Nansha’mba “mwene kukekala kuzunzulwa?”
Kishima pa kishima i, “bukomo.”
Kishima pa kishima i, “ku mpala ya biloba.”
Nansha’mba “wabīka.”
Nansha’mba “ntanda ya Noda.”
Nansha’mba “lushiba.”
Ko kushintulula’mba “Mutongwe; Mutūlwe; Mubīkwe.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Nansha’mba “Adama; Bantu.”
Kishima pa kishima i, “Leza.” Tala Nshintulwilo ya Bishima.
Kepabulwe kishintulula’mba “Kukōkolokwa; Busengi.”
Nansha’mba “kutūja.”
Uno i muneneno wa mu Kihebelu ufunkila pa bamwikeulu, bana ba Leza.
Nansha’mba “mwanda aye uloñanga bintu mwendele bungitu.”
Pakwabo kishintulula’mba “Bashindañana,” ko kunena’mba, boba bashinda bakwabo. Tala Nshintulwilo ya Bishima.
Nansha’mba “wātapwa ku mutyima.”
Nansha’mba “kadi mutyima wandi wāmusansa.”
Nansha’mba “wampikwa kutopekwa.”
Kishima pa kishima i, “nkongo yandi.”
Nansha’mba “bantu bonso.”
Kishima pa kishima i, “sanduku”; kintu kikatampe.
Nansha’mba “bubanda.”
Kuboko kumo i masantimetele 44,5. Tala Mbwejo B14.
Mu Kihebelu i, tsohar. Bamo banenanga’mba tsohar i musaka udi pa bula bwa kuboko kumo dya kungala, nansha pantu patūke, ke dididishapo nansha dilolo patwelela kitōkeji.
Nansha’mba “mushipiditu wa būmi.”
Bibwanika padi i, “ku musaka ne musaka wa banyema bampikwa disubi, balume 7, bakaji nabo 7.”
Bibwanika padi i, “ku musaka ne musaka wa bipangwa bitumbuka mūlu, bilume 7, bikaji nabyo 7.”
Nansha’mba “mushipiditu wa būmi.”
Nansha’mba “dyādi dīya’nka kwiya.”
Kuboko kumo i masantimetele 44,5. Tala Mbwejo B14.
Kishima pa kishima i, “ngitu yonso.”
Nansha’mba “umpuya wa mushipiditu wa būmi.”
Kishima pa kishima i, “wāvuluka.”
Nansha’mba “wākankajibwa.”
Nansha’mba “pa kutenteka mikonzo.”
Nansha’mba “biyule bā.”
Nansha’mba “lutūkija mutyima; lusenga.” Kishima pa kishima i, “lutūkija.”
Nansha’mba “Nkikasakilapo bibi.”
Nansha’mba “bibemupebwa mu lupusa lwenu.”
Nansha’mba “muya.”
Nansha’mba “mashi a myuya yenu.”
Nansha’mba “muya.”
Nansha’mba “bintu byonso byūmi.”
Nansha’mba “muya.”
Nansha’mba “myuya yonso myūmi ya ngitu yonso.”
Nansha’mba “myuya yonso myūmi ya ngitu yonso.”
Nansha’mba “Bibundi bibajinji bya bulopwe bwandi i.”
Bibwanika padi i, “I bipunge kibundi kikatampe.”
Bibwanika padi i, “kadi tutu wa Yafeta.”
Ko kushintulula’mba “Kwilalulula.”
Nansha’mba “bantu ba pa ntanda.”
Ko kushintulula’mba “Kavutakanya.”
Nansha’mba “muumba.”
Nansha’mba “bikamona dyese dyabo abo bene.”
Nansha’mba “myuya.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Nansha’mba “kukekala’mo bu mweni.”
Nansha’mba “muya wami ukashala mūmi.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Nansha’mba “Dilungu dya Musanza.”
Ko kunena’mba, Dijiba Difwe.
Nansha’mba “Dilungu dya Musanza.”
Nansha’mba “Dilungu dya Musanza.”
Nansha’mba “ushikete mu mapema.”
Kishima pa kishima i, “mwanabo.”
Nansha’mba “Dilungu dya Musanza.”
Nansha’mba “myuya.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “mwana.”
Kishima pa kishima i, “yewa ukalupuka mu bipindi byobe bya munda.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Nansha’mba “wātūla lupasu ne lupasu lwitane na lukwabo.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “mu kyadi kyobe.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Ko kushintulula’mba “Leza Wivwananga.”
Bamo balañanga’mba i ngolo. Mobimwekela i mwanda wa ngikadila ya kwitolwela kwa bunka.
Bibwanika padi i, “ukekalanga mu lwana na banababo bonso.”
Ko kushintulula’mba “Mushimwa wa Muntu Mūmi Umwene Ami.”
Nansha’mba “wampikwa kutopekwa.”
Ko kushintulula’mba “Tata Udi Peulu (Muzunzulwe).”
Ko kushintulula’mba “Shandya Kibumbo (Mulwi); Shandya Bavule.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Nansha’mba “muya.”
Nansha’mba “kwipaibwa.”
Pakwabo kishintulula’mba “Wa Lupotopoto.”
Ko kushintulula’mba “Wa ku Kisaka kya Bulopwe.”
Ko kushintulula’mba “Tusepo.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “muningishe mutyima.”
Kishima pa kishima i, “bipimo bya sea.” Sea umo i malitele 7,33 (makwatyi 6,66 a byūmu). Tala Mbwejo B14.
Kishima pa kishima i, “Muswelo wa mwendele bana-bakaji wādi ke mupwe kudi Sala.”
Nansha’mba “ikamona dyese dyayo ayo mine.”
Nansha’mba “kukingwa.” Kishima pa kishima i, “mwemba.”
Nansha’mba “bāmutyinya bininge.”
Nansha’mba “mikatampe.”
Nansha’mba “muya.”
Nansha’mba “buswe bwa ndamatyidile.”
Nansha’mba “muya wami.”
Nansha’mba “muya wami ukekala mūmi.”
Ko kushintulula’mba “Butye.”
Nansha’mba “kushikata bu mweni.”
Ko kunena’mba, kālēlepo nandi.
Nansha’mba “moloke.”
Kishima pa kishima i, “Tala, kudi abe i kya kupūta ku meso.”
Nansha’mba “wāshityile mbū ndá yonso ya mu njibo ya Abimeleke.”
Bibwanika padi i, “kunsepa.”
Kishima pa kishima i, “Ivwana diwi dyandi.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Pakwabo kishintulula’mba “Mushimwa wa Mutyipo; Mushimwa wa Isamba-ibidi.”
Nansha’mba “wāshikete bu mweni.”
Kishima pa kishima i, “mafuku mangi.”
Nansha’mba “lupete lwa kutapa nalo.”
Nansha’mba “lupete lwa kutapa nalo.”
Ko kushintulula’mba “Yehova Ukaletanga; Yehova Ukalonga’po Kintu.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Nansha’mba “bibundi.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Bibwanika padi i, “mfumu mukatampe.”
Nansha’mba “myuya yenu.”
Shekele imo i mangalame 11,4. Tala Mbwejo B14.
Shekele imo i mangalame 11,4. Tala Mbwejo B14.
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Shekele imo i mangalame 11,4. Tala Mbwejo B14.
Shekele imo i mangalame 11,4. Tala Mbwejo B14.
Kepabulwe kifunkila pa Lebane.
Kishima pa kishima i, “ngalamukile ku lundyo nansha ku lunkuso.”
Nansha’mba “Ketubwanyapo kukunena bibi nansha biyampe.”
Ko kunena’mba, muledi wandi wādi wingila pano bu mwingidi wandi.
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Nansha’mba “bibundi.”
Uno i muneneno wa kusāsula ushintulula’mba kufwa.
Nansha’mba “mankambi a mumbu.”
Uno i muneneno wa kusāsula ushintulula’mba kufwa.
Bibwanika padi i, “Wāikele mu lwana na banababo bonso.”
Nansha’mba “muumba.”
Ko kushintulula’mba “Wa Myoya.”
Ko kushintulula’mba “Muntu Ukwete ku Kapondo; Mpingakani.”
Nansha’mba “mpe dikumbi dimo.”
Kishima pa kishima i, “bityila, bityila’byo.”
Nansha’mba “nafu nzala.”
Ko kushintulula’mba “Kityila.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Nansha’mba “ufumbakanya.”
Nansha’mba “kinekaneka kya.”
Nansha’mba “kinekaneka.”
Ko kushintulula’mba “Lūma.”
Ko kushintulula’mba “Kusamba.”
Ko kushintulula’mba “Byaba Bikatampe.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “bululu bwa mushipiditu.”
Nansha’mba “muya wami.”
Nansha’mba “muya obe.”
Nansha’mba “muya wami.”
Nansha’mba “muya obe.”
Ko kushintulula’mba “Ukwete ku Kapondo; Mpingakani.”
Nansha’mba “wiseñanga na milangwe ya kukwipaya.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Nansha’mba “mungaji.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Nansha’mba “bikamonanga dyese dyabyo abyo bine.”
Ko kushintulula’mba “Njibo ya Leza.”
Kishima pa kishima i, “mwanabo.”
Nansha’mba “mubutule wa ku mashi.”
Kishima pa kishima i, “mwanenu.”
Kishima pa kishima i, “mushikibwe.”
Kishima pa kishima i, “wāshitula ndá yandi.”
Nansha’mba “muumba.”
Ko kushintulula’mba “Tala, Mwana!”
Ko kushintulula’mba “Kwivwana.”
Ko kushintula’mba “Kwilunga; Mulamate.”
Ko kushintulula’mba “Mutendelwe; Kya Kutendelwa.”
Nansha’mba “wakusuminwa bipa bya ndá?”
Kishima pa kishima i, “abutwile pa manwi ami.”
Ko kushintulula’mba “Mutyibi.”
Ko kushintulula’mba “Bulwi Bwami.”
Ko kushintulula’mba “Dyese.”
Ko kushintulula’mba “Wa Nsangaji; Nsangaji.”
Nansha’mba “waumfuta mpalo ya wa kaji.”
Ko kushintulula’mba “Aye I Mfutwa.”
Ko kushintulula’mba “Kutūkijija Mutyima.”
Kishima pa kishima i, “Leza wamwivwana kadi washitula ndá yandi.”
Kwipipijibwa kwa dijina Yoshifala, dishintulula’mba “Yah Abweje’ko (Avudije).”
Nansha’mba “ku bukamoni.”
Nansha’mba “kubulwa budimbidimbi.”
Nansha’mba “baleza ba mu njibo; bilezaleza.”
Ko kunena’mba, Ufalete.
Nansha’mba “babutule.”
Kishima pa kishima i, “Tadija kokesamba na Yakoba byadi biyampe ke bibi.”
Kishima pa kishima i, “bana.”
Kishima pa kishima i, “kwakamwa kwa Izake.”
Binenwa bya Kialamia bishintulula’mba “Mulwi wa Bukamoni.”
Binenwa bya Kihebelu bishintulula’mba “Mulwi wa Bukamoni.”
Kishima pa kishima i, “pa kwakamwa kwa shandi Izake.”
Kishima pa kishima i, “bana.”
Ko kushintulula’mba “Mankambi abidi.”
Kishima pa kishima i, “ntanda.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kyabukwa lwa nshi.
Nansha’mba “musanza wa kanonga; kinekaneka.”
Ko kushintulula’mba “Yewa Ulwa (Utakamene) na Leza” nansha’mba “Leza Walu.”
Ko kushintulula’mba “Mpala ya Leza.”
Nansha’mba “muya.”
Nansha’mba “Penyele.”
Ko kushintulula’mba “Bitanda; Mwa kufyama.”
Nansha’mba “kukatala.”
Nansha’mba “muya wandi.”
Kishima pa kishima i, “wesamba ku mutyima wa nsongwakaji.”
Nansha’mba “Muya wa wami mwana Shekema i mulamate kudi.”
Nansha’mba “kadi twisongei.”
Kishima pa kishima i, “udi na lupu.”
Nansha’mba “Mubaundetela mushikwa.”
Nansha’mba “mu dishinda.”
Nansha’mba “wafya’byo.”
Ko kushintulula’mba “Leza wa Betele.”
Ko kushintulula’mba “Shene wa Madilo.”
Kishima pa kishima i, “bikatamba mu kifuka kyobe.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Nansha’mba “Muya wandi powādi keutambe.”
Ko kushintulula’mba “Mwana wa Madilo Ami.”
Ko kushintulula’mba “Mwana wa ku Kuboko kwa Lundyo.”
Uno i muneneno wa kusāsula ushintululula’mba kufwa.
Kishima pa kishima i, “mununu kadi muyulwe mafuku.”
Nansha’mba “myuya.”
Nansha’mba “bashikete’mo bu beni.”
Nansha’mba “basheke.”
Kishima pa kishima i, “bana ba Isalela.”
Nansha’mba “kivwalwa kilampe kilumbuluke.”
Nansha’mba “dilungu dya musanza.”
Nansha’mba “kukupila muya wandi.”
Nansha’mba “kutenga kuboko pa.”
Nansha’mba “Sheole,” ko kunena’mba, kibundu kya bantu bonso. Tala Nshintulwilo ya Bishima.
Ko kunena’mba, Yuda.
Kishima pa kishima i, “ndumba wa ku tempelo.”
Kishima pa kishima i, “ndumba wa ku tempelo.”
Kishima pa kishima i, “ndumba wa ku tempelo.”
Ko kushintulula’mba “Kusanika,” kepabulwe kifunkila pa kusanika kwa ngitu ya bumvu.
Kaseya i muntu upungulwilanga mulopwe vinyu.
Kishima pa kishima i, “mafuku.”
Kishima pa kishima i, “kutulula mutwe obe.”
Kishima pa kishima i, “kyumbu; kīna.”
Kishima pa kishima i, “kutulula mutwe obe podi.”
Kishima pa kishima i, “wātulula mutwe wa.”
Kishima pa kishima i, “kyumbu; kīna.”
Nansha’mba “Poso enka pa mwanda wa lupona.”
Mobimwekela i kishima kilomba kupa muntu bulēme ne ntumbo.
Kishima pa kishima i, “kutulula kuboko kwandi nansha kulu kwandi.”
Ko kunena’mba, Heliopolise.
Nansha’mba “kunanga koku ne koku.”
Nansha’mba “paātwelele mu mwingilo wa.”
Kishima pa kishima i, “mikono mikono.”
Ko kunena’mba, Heliopolise.
Ko kushintulula’mba “Yewa Walamuna Muntu ke wa Kīlwa; Yewa Ukwasha Muntu Elwe.”
Ko kushintulula’mba “Kuvudija Dibidi.”
Kishima pa kishima i, “ mikate.”
Padi i, “ñano nansha mebele a buluba.”
Nansha’mba “bukōkekōke.”
Nansha’mba “tusua twa muya wandi.”
Nansha’mba “bintu.”
Nansha’mba “Sheole,” ko kunena’mba, kibundu kya bantu bonso. Tala Nshintulwilo ya Bishima.
Nansha’mba “kyeyekwa.”
Nansha’mba “bintu.”
Kishima pa kishima i, “Abo.”
Nansha’mba “Sheole,” ko kunena’mba, kibundu kya bantu bonso. Tala Nshintulwilo ya Bishima.
Nansha’mba “muya.”
Nansha’mba “muya.”
Nansha’mba “Sheole,” ko kunena’mba, kibundu kya bantu bonso. Tala Nshintulwilo ya Bishima.
Kishima pa kishima i, “bu tata.”
Kishima pa kishima i, “wāponena mu nshingo ya.”
Nansha’mba “mukapandila ku.”
Nansha’mba “binune.”
Nansha’mba “bonso bādi bandi.”
Ko kunena’mba, kwiapūta ku lufu lwa Yakoba.
Nansha’mba “Myuya yonso ya bandi bana bana-balume ne bana-bakaji.”
Nansha’mba “myuya 16.”
Ko kunena’mba, Heliopolise.
Nansha’mba, “myuya 14.”
Kishima pa kishima i, “Bana.”
Nansha’mba “myuya isamba-ibidi.”
Nansha’mba “Myuya yonso.”
Nansha’mba “myuya ibidi.”
Nansha’mba “Myuya yonso.”
Kishima pa kishima i, “wāponena pa nshingo yandi.”
Nansha’mba “wādidila pa nshingo yandi kyaba kilampe.”
Nansha’mba “kushikata mafuku; kushikata bu mweni.”
Nansha’mba “kushikata mafuku; kushikata bu beni.”
Kishima pa kishima i, “mikate.”
Kishima pa kishima i, “mikate.”
Kishima pa kishima i, “nalāla pamo na batata.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Kishima pa kishima i, “lukunwa.”
Nansha’mba “kipeta kimo kya ntanda.” Kishima pa kishima i, “kipuji kimo.”
Nansha’mba “wakobakenye.”
Tala Nshintulwilo ya Bishima.
Bibwanika padi i, “milangwe.”
Ko kushintulula’mba “Yewa Mwinē’kyo; Yewa Okitelelwa.”
Kishima pa kishima i, “binune.”
Ko kunena’mba, Yosefa.
Uno i muneneno wa kusāsula ushintulula’mba kufwa.
Uno i muneneno wa kusāsula ushintulula’mba kufwa.
Nansha’mba “njibo.”
Ko kushintulula’mba “Madilo a Bene Edipito.”
Ko kunena’mba, bamonwa bu bana ne kupebwa bulēme bwa pa bula.