MUSAPUDI

1 Binenwa bya nkonga-bantu,*+ mwanā Davida, mulopwe mu Yelusalema.+

10 Lelo kudi kintu kibwanya kunena muntu amba, “Tala kino’ki—i kipya”?

Nansha abo kukavulukwa na boba bakekala’ko monka mwenda mafuku.+

12 Amiwa, nkonga-bantu, ne mulopwe pa Isalela mu Yelusalema.+ 13 Natele mutyima wami ku kufunda ne kutala na tunangu+ bintu byonso bilongwa munshi mwa madiulu+—mwingilo wa malwa upēne Leza ku bana ba bantu amba bengile’o.

16 Penepo nanena mu mutyima wami amba: “Tala! Naikala na tunangu tukatampe, kutabuka muntu ense wadi’ko kumeso kwami mu Yelusalema,+ kadi mutyima wami wamwene tunangu ne buyuki buvule mpata.”+ 17 Natele mutyima wami ku kuyuka tunangu ne kuyuka bulubi* ne kuyuka buvila,+ kadi kino nakyo i kupanga luvula.

2 Penepo nanena mu mutyima wami amba: “Iya, ndeke bidi ntompe nsangaji* ntale biyampe bīya’ko.” Ino tala! kino nakyo kyadi kya bitupu.

 2 Nanena pa mwanda wa tusepo amba, “I bulubi!”

Kadi pa mwanda wa nsangaji* amba, “Le idi na kamweno’ka?”

3 Namwene na mutyima wami kwipāna mu kutoma vinyu,+ koku ndamine tunangu twami; nepēne bya bulembakane enka ne mu kusokola kintu kyadi kilumbuluke ku bantu kya kulonga mu mafuku matyetye a būmi bwabo muno munshi mwa madiulu. 4 Nashilula kwingila mingilo mikatampe.+ Neubakila mobo;+ nedimina madimi a mañanza.+ 5 Nedimina madimi ne madimi a mityi, kadi nakuna’mo mityi ya miswelo yonso ipa bipa. 6 Nelongela bijiba bya mema, a kusangila mató a mityi mivwambile. 7 Naikala na bengidi bana-balume ne bana-bakaji,+ kadi nadi na bengidi babutwilwe mu njibo* yami. Ebiya naikala ne na bimunanwa bivule—bañombe ne mikōko+—kupita muntu ense wambadikidile mu Yelusalema. 8 Neungwijija ndalama ne olo,*+ byabulēme* bya balopwe ne bya mabikavu.+ Nekongakenya batuimba bana-balume ne bana-bakaji, ne kyokya kisangaja bininge bana ba bantu bana-balume—mwana-mukaji, bine, bana-bakaji bavule.* 9 Penepo naikala mukatampe bininge kupita muntu yense wambadikidile mu Yelusalema.+ Kadi tunangu twami twadi’nka nami.

10 Nkyepelejepo kintu kyonso kyonadi nsaka.*+ Kadi nkyasuminwepo mutyima wami nsangaji* yo-yonso, mwanda mutyima wami wadi musangale pa mwanda wa mingilo yami yonso mikomo, kadi ino yadi mpalo yami* ku mingilo yami yonso mikomo.+ 11 Ino ponalangulukīle pa mingilo yonso yalongele maboko ami ne pa mingilo mikomo yonaputumīne’mo,+ namwene amba kintu kyonso kyadi kya bitupu, i kupanga luvula;+ kekwadipo kintu nansha kimo kya mvubu* muno munshi mwa dyuba.+

12 Penepo kadi nata mutyima wami ku tunangu ne bulubi ne buvila.+ (Mwanda le muntu ukāya’ko kupwa kwa mulopwe ubwanya kulonga kika? I enka kyokya ke kilongwe kala.) 13 Kadi namona’mba tunangu tudi na kamweno kupita buvila,+ monka mwikadile kitōkeji na kamweno kupita mfindi.

14 Yewa wa tunangu udi na meso mu mutwe wandi;*+ ino kivila akyo kinangilanga mu mfindi.+ Kadi najingulula’mba abo bonso bafikilwanga na mfulo imo.+ 15 Penepo nanena mu mutyima wami amba: “Kyokya kifikilanga kivila kikamfikilanga ne ami mwine.”+ Le penepa kyonamwenine mu kwikala na tunangu tupitepite i kika? Ebiya nanena mu mutyima wami amba: “Ne kino kine i kya bitupu.” 16 Mwanda kekudipo kavulukilo ka myaka na myaka kudi wa tunangu nansha ke kudi kivila kwine.+ Mu mafuku akāya’ko, abo bonso bakebelwa. Le wa tunangu ukafwa namani? I pamo’nka na kivila.+

17 Ebiya nashikwa būmi,+ mwanda kintu kyonso kyadi kilongwa muno munshi mwa dyuba kyadi kimweka bu kinjingijanga mutyima, mwanda kintu kyonso kyadi kya bitupu,+ i kupanga luvula.+ 18 Nashikwa byonso byonaingidile bininge muno munshi mwa dyuba,+ mwanda mfwaninwe kushila’byo muntu wa kunonda’ko.+ 19 Le i ani uyukile shi ukekala wa tunangu nansha mulembakane?+ Ino aye ukendeja bintu byonso byonajimijije bukomo bukatampe ne tunangu pa kwikala nabyo muno munshi mwa dyuba. Kino nakyo i kya bitupu. 20 Penepo nashilula kutyumukwa mutyima pa mingilo yonso mikomo yonaputumīne’mo muno munshi mwa dyuba. 21 Mwanda muntu ubwanya kwingila bininge, uludikwa na tunangu ne buyuki ne bwino, ino ukapāna kipindi kyandi* kudi muntu kaingidile’kyopo.+ Kino nakyo i kya bitupu kadi i ngikadilo mikatampe ya bulanda.*

22 Le bine muntu umwenanga bika mu mwingilo wandi onso mukomo ne ku kwabila kumutonona* engile bininge muno munshi mwa dyuba?+ 23 Mwanda mafuku andi onso, mingilo yandi imuletelanga masusu ne njia, kadi mutyima wandi keukōkolokwangapo ne bufuku bwine.+ Kino nakyo i kya bitupu.+

24 I kutupu kintu kipityile buya ku muntu kutabuka kudya ne kutoma ne kuloelelwa* mingilo yandi mikomo.+ Najingulwile amba, kino nakyo kitambanga ku kuboko kwa Leza wa bine,+ 25 mwanda le i ani udya ne kutoma kumpita ami?+

26 Aye upanga muntu umusangaja tunangu ne buyuki ne nsangaji,+ ino upanga kipya-mambo mwingilo wa kukongakanya ne kubunga’tu bya kupa yewa usangaja Leza wa bine.+ Kino nakyo i kya bitupu, i kupanga luvula.

9 Le mwingidi umwenanga bika mu bukomo bwandi bonso bwalonga?+ 10 Namone mwingilo upēne Leza ku bana ba bantu amba bengile’o. 11 I mulonge bintu byonso bilumbuluke* pa kitatyi kyabyo.+ I mutūle’nka ne kitatyi kya nyeke ne nyeke mu mutyima wabo; ino muntu kakasokolapo nansha dimo mwingilo ulongele Leza wa bine tamba ku ngalwilo kutūla ne ku mfulo.

12 Nafula ku kunena’mba i kutupu kintu kipityile buya kobadi kutabuka kusangala ne kulonga biyampe mu būmi bwabo,+ 13 kadi amba muntu ense adye, atome ne kusangela mwingilo wandi onso mukomo. I kyabuntu kya Leza.+

14 Nayuka’mba kintu kyonso kilonga Leza wa bine kikekala’ko nyeke. I kutupu kintu kya kubweja’ko ne kintu kya kutalula’ko. Leza wa bine i mulonge’kyo uno muswelo, mwanda wa bantu bamutyine.+

15 Kyonso kilongeka ke kilongeke kala, kadi kyokya kīya kyadi’ko kala;+ ino Leza wa bine ukimbanga kyokya kilondelwelondelwe.*

16 Kadi namone kino muno munshi mwa dyuba amba: Pa kyaba kya bululame padi bubi, ne pa kyaba kya boloke padi bubi.+ 17 Ebiya nanena mu mutyima wami amba: “Leza wa bine ukatyibila boloke ne babi bene mambo,+ mwanda kudi kitatyi kya mwingilo onso ne kya kilongwa kyonso.”

18 Kadi nanena monka mu mutyima wami pa mwanda wa bana ba bantu amba, Leza wa bine ukebatompa ne kwibalombola’mba badi pamo’nka bwa banyema, 19 mwanda kudi mfulo ku bantu kadi kudi mfulo ku banyema; abo bonso badi na mfulo imo yonka.+ Mufwila umo, mo mufwila ne mukwabo; kadi abo bonso badi na mushipiditu umo onka.+ O mwanda muntu kapityilepo banyema, mwanda kintu kyonso i kya bitupu. 20 Bonso bendanga ku kifuko kimo.+ Abo bonso batambile ku luvumbi,+ kadi abo bonso bajokelanga ku luvumbi.+ 21 Le i ani bine uyukile shi mushipiditu wa bantu ukandanga mūlu, nansha shi mushipiditu wa banyema utūkilanga panshi?+ 22 Kadi namwene amba i kutupu kintu kipityile buya ku muntu kutabuka kusangela mwingilo wandi,+ mwanda yo mpalo yandi;* ke-pantu le i ani ubwanya kumukwasha amone kyokya kikalongeka shi aye ke mufwe?+

4 Natele mutyima wami monka ku bilongwa byonso bya kumweshañana malwa bilongwa muno munshi mwa dyuba. Namwene impolo ya bamweshibwa malwa, ino kekwadipo muntu wa kwibasenga.+ Kadi boba bebamwesha malwa badi na bukomo, ino kekwadipo muntu wa kwibasenga. 2 Ebiya naanya bafwe badi ke bafwe kala pa kyaba kya bōmi badi bakidi bōmi.+ 3 Ino utabukile buya kupita bonso babidi i yewa kabutwilwe,+ kamwene bilongwa bya malwa bilongwa muno munshi mwa dyuba.+

4 Ne kadi namone bukomo* ne mwingilo wa bwino utamba ku kwitāka kudi mu bantu;+ kino nakyo i kya bitupu, i kupanga luvula.

5 Kivila kipikanga maboko akyo mu kyadi ngitu yakyo papo ishinika.*+

6 Kuboko kuyule kukōkolokwa i kupite buya maboko abidi mayule mingilo mikomo ne kupanga luvula.+

7 Nata kadi mutyima wami ku kintu kikwabo kya bitupu muno munshi mwa dyuba: 8 Kudi muntu udi bunka bwandi, wampikwa mulunda; kadipo na mwana nansha na mwanabo mwine, ino mwingilo wandi onso mukomo keudipo na mfulo. Meso andi keatondwangapo bupeta.+ Ino wiipangulanga’mba, ‘Le i ani oñingidila bininge ne kwisuminwa ami mwine* bintu biyampe’?+ Kino nakyo i kya bitupu kadi i mwingilo wa malwa.+

9 Bantu babidi bapityile buya muntu umo+ mwanda badi na mpalo miyampe* ku mwingilo wabo mukomo. 10 Mwanda shi umo wapone, mukwabo ubwanya kumulangula. Ino le bikekala namani shi yewa udi bunka wapone ino kekudipo wa kumulangula?

11 Ne kadi, shi babidi balāle pamo, bakekala na kyanga, ino le umo ubwanya kwikala na kyanga namani? 12 Kadi muntu ubwanya kunekenya muntu umo kete, ino babidi pamo babwanya kumukomena. Monji wa mpambo isatu keubwanyapo kuketeka bukidibukidi.*

13 Mulanda inoko mwana wa tunangu i mupite buya mukulumpe inoko mulopwe kivila,+ kakidipo na ñeni mibwane ya kwivwana kidyumu.+ 14 Mwanda aye* watambile mu kifungo amba ekale mulopwe,+ nansha byawadi mubutulwe mulanda mu bulopwe bwa muntu’wa.+ 15 Nalangulukila pa boba bonso bōmi banangakana muno munshi mwa dyuba, ne pa mobyaikadila kudi nkasampe mpingakani wapingakena pa kyaba kya mukwabo. 16 Nansha byokekudipo mfulo ku bonso bamwitabīle, boba bakamulonda’ko kebakamusangelapo.+ Kino nakyo i kya bitupu, i kupanga luvula.

5 Tadija ditabula dyobe kitatyi kyonso kyoenda ku njibo ya Leza wa bine;+ i kipite buya kufwena mwanda wa kwivwana+ kupita’ko kuleta kitapwa na mulongelanga babivila,+ mwanda kebayukilepo amba byobalonga i bibi.

2 Kokapēlakana na kyakanwa kyobe, nansha kuleka mutyima obe wisambe bukidibukidi ku meso a Leza wa bine,+ mwanda Leza wa bine udi mūlu ino abe udi pano panshi. O mwanda binenwa byobe bifwaninwe kwikala bityetye.+ 3 Mwanda kilotwa kitambanga ku bya kulonga bivule,*+ kadi luneno lwa kivila lutambanga ku binenwa bivule.+ 4 Kitatyi kyonso kyopika mpiko kudi Leza, kokeja kufikidija’yo,+ mwanda aye kasangelangapo bivila.+ Fikidija mpiko yobe.+ 5 I kipite buya uleke kupika mpiko kupita’ko kupika mpiko ne kufikidija’yo mpika.+ 6 Kokaleka kyakanwa kyobe kikulongeje* bubi,+ kadi kokanena ku meso a mwikeulu* amba kyadi kilubo.+ Le kyolobejeja Leza wa bine na binenwa byobe i kika, amba onakanye mingilo ya makasa obe?+ 7 Mwanda monka mutwadilanga bya kulonga bivule ku bilotwa,+ mo monka mutwadilanga ne binenwa bivule ku bintu bya bitupu. Ino abe tyina Leza wa bine.+

8 Shi ubamone malwa a mulanda ne kujilulwa kwa bululame ne boloke mu kipindi kya ntanda yenu, kokatulumuka pa mwanda’wa.+ Ke-pantu yao mwingidi mukatampe wa bulēme utalwanga na yewa mukatampe kumupita, kadi kudi bakwabo bebatabukile bukatampe.

9 Kadi, kamweno ka ntanda i bebabanye’ko abo bonso; enka ne mulopwe mwine ukwashibwanga na budimi.+

10 Yewa usenswe ndalama kakekutapo ndalama, nansha muntu usenswe bupeta kwikuta byobya bimwenwa’mo.+ Kino nakyo i kya bitupu.+

11 Shi bintu biyampe bibavula, ba kudya’byo nabo bavulanga.+ Ino le mwinē’byo umwenanga’mo bika, shi ke enkapo kwibitala na meso andi?+

12 Tulo twa mwingidi tutobalanga, ekale udyanga bityetye nansha bivule, ino bintu bivule bya mpeta kebimulādikangapo tulo.

13 Kudi ngikadilo mikatampe ya bulanda* yonamona muno munshi mwa dyuba: bupeta bwadi bubikilwe na mwine’bo mwanda wa kwisanshija aye mwine. 14 Buno bupeta bwajimine pa mwanda wa mwingilo kewadipo wendeka biyampe, kadi aye pa kubutula mwana, kadipo na kintu nansha kimo kishele ku byaadi nabyo.+

15 Monka mwaidile muntu munda mwa inandi, ukenda mutaka monka mwawaidile.+ Kadi kabwanyapo kusela kintu nansha kimo mwanda wa mwingilo wandi onso mukomo.+

16 Ino nayo i ngikadilo mikatampe ya bulanda:* Monka mwawaidile, mo monka mwakendela; le i kamweno’ka kadi na yewa wingila bininge mwanda wa luvula?+ 17 Kadi, difuku dyonso udyanga mu fukutu, na njia mikatampe ne misongo ne bulobo.+

18 Kino’ki kyo kyonamona bu kiyampe ne kifwaninwe: amba muntu adye, atome ne kusangela mwingilo wandi onso mukomo+ waingila muno munshi mwa dyuba mu mafuku matyetye a būmi amupēle Leza wa bine, mwanda yo mpalo yandi.*+ 19 Kadi, shi Leza wa bine wape muntu bupeta ne bintu+ pamo ne bukomo bwa kwibisangela, ufwaninwe kuyata mpalo yandi* ne kusangela mwingilo wandi mukomo. Kino i kyabuntu kya Leza.+ 20 Mwanda ukakomenwa kumona* mupityila mafuku a būmi bwandi, ke-pantu Leza wa bine uyujanga nsangaji mu mutyima wandi.+

6 Kudi ngikadilo mikwabo ya bulanda* yonamona muno munshi mwa dyuba, kadi ifikilanga bantu bonso: 2 Leza wa bine upanga muntu bupeta ne bintu ne ntumbo, amba kakibulwa kintu nansha kimo kyasaka;* ino Leza wa bine kamupangapo bukomo bwa kwibisangela, nansha mweni byakokeja kwibisangela. Kino nakyo i kya bitupu kadi i malwa makomo. 3 Shi mwana-mulume wabutula misunsa katwa ne kwikala’ko myaka mivule kadi wanunupa, ino aye* kasangedilepo bintu byandi biyampe kumeso kwa kufika ku kibundu,* mbwanya kunena’mba mwana mupulumune i mumupite.+ 4 Mwanda uno muntu waile bya bitupu ne kwenda mu fukutu, kadi dijina dyandi i dipūtwe mu fukutu. 5 Nansha byakamwenepo dyuba ne kuyuka kintu nansha kimo, aye i mupite* yewa mubajinji’wa.+ 6 Le i kamweno’ka kadi mu kwikala mūmi myaka kanunu misunsa ibidi ino kwikala na nsangaji mpika? Lelo bonso kebendangapo ku kifuko kimo?+

7 Mwingilo onso mukomo wa muntu i wa kuyuja kyakanwa kyandi;+ ino nzala* yandi keipwangapo nansha dimo. 8 Mwanda le muntu wa tunangu udi na kamweno’ka padi kivila,+ nansha mulanda uyukile mwa kupandila* udi na kamweno’ka? 9 I kipite buya kusangela kyokya kimwene meso kupita’ko kulumbakena bya kusakasaka bya muntu.* Kino nakyo i kya bitupu, i kupanga luvula.

10 Kyokya kyonso kidi’ko kyainikilwe kala dijina, kadi muswelo wikele muntu i muyukane; kadi kabwanyapo kwipatana* na muntu umupityile bukomo. 11 Binenwa* bingi, bintu bya bitupu bingi; le biletelanga muntu kamweno’ka? 12 Le i ani uyukile kyokya kilumbuluke kya kulonga muntu mu būmi mu mafuku matyetye a būmi bwandi bwa bitupu, apityija pamo bwa munjiñininya?+ Mwanda le i ani ubwanya kulombola muntu bintu bikalongeka muno munshi mwa dyuba shi aye ke mufwe?

7 Dijina diyampe* i dipite buya māni mayampe,+ kadi difuku dya lufu i dipite buya difuku dya kubutulwa. 2 I kipite buya kwenda ku njibo ya madilo kupita’ko kwenda ku njibo ya masobo,+ mwanda yo mfulo ya muntu ense, kadi mūmi ukalama’kyo ku mutyima. 3 Tusua i tupite buya tusepo,+ mwanda bulanda bwa mpala bulumbululanga mutyima.+ 4 Mutyima wa muntu wa tunangu udi mu njibo ya madilo, ino mutyima wa kivila udi mu njibo ya nsangaji.*+

5 I kipite buya kwivwana kufuna kwa muntu wa tunangu+ kupita’ko kwivwana lwimbo lwa balembakane. 6 Mwanda monka mutolokelanga miba itēma munshi mwa kisuku, mo mwikadile ne tusepo twa mulembakane;+ kadi kino nakyo i kya bitupu. 7 Inoko kumweshibwa malwa kubwanya kutwala muntu wa tunangu ku bulubi, kadi majika-kanwa nao onanga mutyima.+

8 Mfulo ya mwanda i mipite buya ngalwilo yao. Kutūkija mutyima i kupite buya kwizunzula mu mushipiditu.+ 9 Kokapēlakana* kuloba,+ mwanda bulobo budi mu kyadi kya balembakane.*+

10 Kokanena’mba, “Mwanda waka mafuku a kala adi mapite buya ano?” mwanda ubaipangula kino pampikwa tunangu.+

11 Tunangu pamo ne bupyani i kintu kiyampe kadi i kamweno ku boba bamona kitōkeji kya dyuba.* 12 Mwanda tunangu tukiñanga+ monka mukingilanga lupeto,+ ino kamweno ka buyuki i kano: Tunangu tulamanga būmi bwa yewa udi nato.+

13 Langulukila pa mwingilo wa Leza wa bine, mwanda i ani ubwanya kōlola kyokya kyakondamija?+ 14 Mu difuku diyampe, mwekeja buno buyampe,+ ino mu difuku dya masusu,* vuluka’mba Leza walongele dyodi ne dikwabo dine,+ amba bantu kebakayuka* kintu nansha kimo kikebafikila mu mafuku āya kumeso.+

15 Mu būmi bwami bwa bitupu+ namone kintu kyonso—tamba ku muntu moloke oneka mu boloke bwandi+ kutūla ne ku mubi wikele mūmi kitatyi kilampe nansha byadi na bubi.+

16 Kokikala moloke kutabuka,+ nansha kwilombola bu wa tunangu kutabuka.+ Le kyowiletelela musala i kika?+ 17 Kokikala mubi kutabuka, nansha kwikala mulembakane.+ Le kyofwila kitatyi kyobe kekyabwene i kika?+ 18 I biyampe kwivwanija kidyumu kimo pa kubulwa kuleka kikwabo;+ mwanda yewa utyina Leza ukevwana byonso bibidi.

19 Tunangu tulengejanga muntu wa tunangu ekale mukomo kupita bana-balume dikumi bakomo ba mu kibundi.+ 20 Mwanda kekudipo moloke nansha umo pano panshi uloñanga nyeke biyampe ne kulonga bubi mpika.+

21 Kadi, kokalama ku mutyima binenwa byonso binena bantu;+ shi bitupu, ukevwana mwingidi obe ukusakila bibi;* 22 mwanda uyukile biyampe mu mutyima obe amba nobe wasakīle bakwabo bibi misunsa mivule.+

23 Natompele na tunangu bino byonso, ebiya nanena’mba: “Nkekala wa tunangu.” Ino byampityile kipimo. 24 Kyokya kidi’ko kekipetekapo kadi kidi munshi bininge. Le i ani ubwanya kwivwanija’kyo?+ 25 Natele mutyima wami ku kuyuka ne kutala ne kukimbakimba tunangu ne bubinga bulongekela bintu, ne kwivwanija bubi bwa buvila ne buvila bwa bulubi.+ 26 Penepo nasokola kino amba: Kintu kilula kutabuka lufu i mwana-mukaji udi pamo bwa bukonde bwa kiluwe, udi na mutyima pamo bwa makonde a nkokwa, ne udi na makasa pamo bwa miyololo ya kifungo. Yewa usangaja Leza wa bine ukamupanda,+ ino kipya-mambo ukwatwanga nandi.+

27 Nkonga-bantu unena’mba,+ “Tala, kino ye kyonatana. Nabandawile kintu ne kintu mwanda wa kufikila pa kyonadi nkimba, 28 ino kyokya kyonadi* nkimba’nka kukimba, nkyekitenepo. Natana mwana-mulume* umo mu bantu kanunu, ino nkitene’mopo mwana-mukaji. 29 Natana kino kimo kete amba: Leza wa bine walongele bantu boloke swā,+ ino abo abakimbe nkuku mingimingi.”+

8 Le i ani udi pamo bwa muntu wa tunangu? Le i ani uyukile kupwa mwanda?* Tunangu twa muntu tumunikilanga mpala yandi ne kunekenya mpala yandi myūmu.

2 Nanena’mba: “Kōkela misoñanya+ ya mulopwe mwanda wa mutyipo owatyipile kudi Leza.+ 3 Kokapēja kutaluka ku meso andi.+ Koketabila kintu kyonso kibi;+ mwanda aye ubwanya kulonga kyonso kyasaka, 4 mwanda kinenwa kya mulopwe kekishintangapo;+ le i ani ubwanya kumunena’mba, ‘Le i bika byolonga?’”

5 Yewa ulama mbila kakamonepo malwa,+ kadi mutyima wa tunangu ukayuka kitatyi kiyampe ne mwa kulongela.*+ 6 Kudi kitatyi ne mwa kulongela*+ mu mwanda o-onso, ke-pantu makambakano a bantu i mangi. 7 Byokekudipo muntu uyukile bikalongeka, le i ani ubwanya kumulombola mobikalongekela?

8 Monka kemwikadilepo muntu na bukomo pa mushipiditu* nansha kubwanya kukankaja mushipiditu, mo monka kemwikadilepo muntu na bukomo pa difuku dya lufu.+ Monka kemupelwangapo muntu lupusa lwa kwenda mu kitatyi kya divita, mo monka ne bubi nabo kebukapandijapo* boba balongalonga’bo.

9 Namone bino byonso, kadi nate mutyima wami ku mwingilo onso wingilwa muno munshi mwa dyuba, kitatyi muntu kyabikala muntu mwanda wa kumusanshija.*+ 10 Kadi namwene babi bajīkwa, boba badi batwela ne kutamba mu kifuko kijila, ino bebedilwe bukidi bonka mu kibundi mobadi balonga namino.+ Kino nakyo i kya bitupu.

11 Bilongwa bibi byokebityibīlwepo nsambu bukidibukidi,+ mutyima wa bantu ubasumininwa kulonga bibi.+ 12 Nansha bibwanya kipya-mambo kulonga bubi misunsa katwa ne kwikala mūmi kitatyi kilampe, ino njingulwile amba boba batyina Leza wa bine bikebendekela biyampe, mwanda bamutyinanga.+ 13 Ino mubi+ kebikamwendekelapo biyampe, kadi kakalepejapo mafuku andi adi pamo bwa munjiñininya,+ mwanda katyinangapo Leza.

14 Kudi kintu kya bitupu* kilongeka pano pa ntanda: Kudi bantu boloke bobalongela bintu bwa abo balongele bibi,+ kadi kudi bantu babi bobalongela bintu bwa abo balongele byoloke.+ Nanena’mba ne kino nakyo i kya bitupu.

15 Penepo natendela nsangaji,+ mwanda i kutupu kintu kipityile buya ku muntu muno munshi mwa dyuba kutabuka kudya ne kutoma ne kusangala; kino kikamulonda paingila bininge mu mafuku a būmi bwandi,+ amupa Leza wa bine muno munshi mwa dyuba.

16 Natele mutyima wami ku kwikala na tunangu ne ku kumona mingilo yonso ilongeka pano pa ntanda,+ enka ne kubulwa tulo dyuba ne bufuku.* 17 Penepo namona mwingilo onso wa Leza wa bine, kadi najingulula’mba bantu kebabwanyapo kwivwanija bilongeka muno munshi mwa dyuba.+ Nansha shi bantu balonge namani, kebabwanyapo kwiwivwanija. Nansha shi banene amba badi na tunangu twa kuyuka’o, kebabwanyapo kwiwivwanija binebine.+

9 Penepo nalamine ku mutyima bino byonso ne kufula ku kunena’mba boloke ne ba tunangu, pamo ne mingilo yabo, badi mu maboko a Leza wa bine.+ Bantu kebajingulwilepo buswe ne mushikwa byaikele’ko kumeso kwabo. 2 Bonso badi na mfulo imo yonka,+ moloke ne mubi,+ ne muyampe ne wampikwa disubi ne wa disubi, boba balambula bitapwa ne boba kebalambulapo bitapwa. Muyampe udi pamo bwa kipya-mambo; yewa utyipa mutyipo udi pamo bwa yewa mukosoke pa kutyipa mutyipo. 3 Kino’ki i kintu kisansa kilongekanga muno munshi mwa dyuba: Bonso byobadi na mfulo imo yonka,+ mutyima wa bantu nao i muyule bubi; kadi mu mutyima wabo mudi bulubi mu būmi bwabo, kupwa bafwa!*

4 Kudi lukulupilo ku yewa ense udi mu bukata mwa bōmi, mwanda mbwa mūmi i mupite ntambo mufwe.+ 5 Mwanda bōmi bayukile amba bakafwanga,+ ino bafwe kebayukilepo kintu nansha kimo,+ kadi kebakidipo monka na mpalo,* mwanda kivulukilo kyabo kyonso i kivulaminibwe.+ 6 Ne kadi, buswe bwabo ne mushikwa wabo ne mukao wabo ke byoneke kala, kadi kebakilongapo monka kintu nansha kimo mu byobya bilongwa muno munshi mwa dyuba.+

7 Enda, kadye byakudya byobe na nsangaji, kadi katome vinyu yobe na mutyima muyule nsangaji,+ mwanda Leza wa bine i musangele kala mingilo yobe.+ 8 Bisandi byobe bikale nyeke bitōka,* kadi kokileka kwishinga māni ku mutwe obe.+ 9 Sangela būmi na obe mukaji osenswe+ mafuku onso a būmi bobe bwa bitupu, akupele Leza muno munshi mwa dyuba, mafuku obe onso a bitupu, mwanda kyo kipindi kyobe mu būmi ne mu mwingilo obe mukomo oingila muno munshi mwa dyuba.+ 10 Kyonso kibwanya kulonga kuboko kobe, wikilonge na bukomo bobe bonso, mwanda kekudipo mwingilo nansha kufwatakanya bintu, nansha buyuki nansha tunangu mu Kibundu*+ moenda.

11 Namone kintu kikwabo muno munshi mwa dyuba, amba bantu ba lubilo kebawinangapo nyeke mu lubilo, nansha ba bukomo kunekenya bulwi,+ nansha ba tunangu kwikala nyeke na byakudya, nansha ba ñeni kwikala nyeke na bupeta,+ nansha boba ba buyuki kunekenya nyeke,+ mwanda kitatyi ne myanda yampikwa kulaa* bibafikilanga bonso. 12 Mwanda muntu kayukilepo kitatyi kyandi.+ Monka mupilanga mwita wa lui mu bukonde bubi ne mupilanga byoni mu dikinga, ne bana ba bantu nabo bapyanga mu dikinga mu kitatyi kya kimpengele,* shi kibebafikila mu kitulumukila.

13 Kadi namwene muno munshi mwa dyuba kino’ki pa mwanda utala tunangu—kadi kyantulumwije: 14 Kwadi kibundi kityetye kya bantu batyetye; ebiya mulopwe mukomo waiya kulwa nakyo, wekijokoloka ne kwikyubakila bingidilwa bikatampe bya kwikitēkela kasāla. 15 Mwadi muntu umo mulanda aye’ko wa tunangu, wapandije kibundi’kya na tunangu twandi. Ino i kutupu nansha umo wavulukile mulanda’wa.+ 16 Penepo kenena ami mwine amba: ‘Tunangu i tupite buya bukomo;+ ino tunangu twa mulanda i tufutululwe, kadi binenwa byandi kebebivwanangapo.’+

17 I kipite buya kwivwana binenwa binena ba tunangu na diwi ditūke kupita’ko mabila a yewa ubikele mu bukata mwa balembakane.

18 Tunangu i tupite buya byabulwi bya divita, ino kipya-mambo umo’tu ubwanya konakanya bintu biyampe bivule.+

10 Nji mifwe inunkijanga māni a mananshi keatambija bifulwe,* mo monka ne bulembakane butyetye nabo butādilanga tunangu ne ntumbo.+

2 Mutyima wa muntu wa tunangu umwendejanga mu dishinda dyoloke,* ino mutyima wa kivila umwendejanga mu dishinda dibi.*+ 3 Mu dishinda dyonso dyenda’mo mulembakane, aye i wampikwa ñeni,*+ kadi ulengejanga bonso bayuke amba i mulembakane.+

4 Shi bulobo* bwa mulopwe bubakudyendyemukila, kokitaluka pa kifuko kyobe,+ mwanda kutalala kutūkijanga bubi bukatampe.+

5 Kudi kintu kisansa kyonamona muno munshi mwa dyuba, kilubo kilonga boba bapelwe lupusa:+ 6 Bulembakane i butūlwe pa bitenta bingi, ino bampeta* abo badi nyeke munshi.

7 Namone bengidi pa tubalwe ino bamfumu’ko benda lwa nshi pamo’nka bwa bengidi.+

8 Yewa ukola lubao ubwanya kuponena’mo;+ kadi yewa ubundula lubumbu lwa mabwe ubwanya kusumwa na nyoka.

9 Yewa ukola mabwe abwanya kumusanshija, kadi yewa ulala nkuni ibwanya kumutūla mu kyaka.*

10 Shi kingidilwa kya kyuma kekidipo na bui kadi muntu kekinonenepo, bikamulomba kulonga bukomo bungi. Ino tunangu tukwashanga pa kuvuija bintu senene.

11 Shi nyoka wasumana kumeso kwa kutalajibwa, nabya yewa utalajanga banyoka na bwino* kakidipo na kamweno.

12 Binenwa bitamba mu kyakanwa kya muntu wa tunangu bisangajanga,+ ino milomo ya kivila i musala wandi.+ 13 Binenwa bibajinji bitamba mu kyakanwa kyandi i bulembakane,+ binenwa byandi bya mfulo nabyo i bulubi bwa malwa. 14 Ino mulembakane wisambanga’nka kwisamba.+

Muntu kayukilepo bikalongeka; le i ani ubwanya kumulombola bikāya’ko shi aye ke mufwe?+

15 Mwingilo mukomo wa mulembakane umupungijanga, mwanda kayukilepo enka ne mwa kusokwela dishinda dyenda ku kibundi.

16 Bine, i kya malwa shi ntanda idi na mulopwe mwanuke+ kadi bamfumu bashilula kusoba masobo lubanga! 17 Bine, ntanda i ya nsangaji shi mulopwe wayo i mwanā ba bulēme kadi bamfumu badya pa kitatyi kifwaninwe mwanda wa kumona bukomo, ke mwandapo wa kukolwa!+

18 Pa mwanda wa bukope bupitepite makomba a musaka ayelanga, kadi pa mwanda wa maboko mazoboloke njibo isūmanga.+

19 Mukate* i mulongelwe wa tusepo, kadi vinyu nayo isangajanga būmi;+ ino lupeto lusokolanga byonso bisakwa.+

20 Kokafinga* mulopwe nansha ke mu milangwe* yobe mwine,+ kadi kokafinga mpeta mu kyumba kyolālanga’mo; mwanda koni* kabwanya kusela diwi,* kadi kipangwa kya mapapa kibwanya kupituluka binenenwe.

11 Ela* mukate obe pa mema,+ mwanda mafuku mangi pa kupita’po ukeutana monka.+ 2 Pāna kipindi kyobe ku bantu basamba-babidi nansha mwānda,+ ke-pantu kuyukilepo kimpengele* kikalongeka pano pa ntanda.

3 Shi makumbi abayula mema, akanokeja mvula pa ntanda; kadi shi mutyi ubaponena kunshi nansha kungala, enka paponene mutyi’pa e poukalāla.

4 Yewa utala kivula kakakunepo nkunwa, kadi yewa utala makumbi kakangulapo.+

5 Monka mokuyukilepo mwingidilanga mushipiditu mu mikupa ya mwana munda mwa* mwana-mukaji wa dīmi,+ mo monka mokuyukilepo mwingilo wa Leza wa bine, mwine uloñanga bintu byonso.+

6 Kuna nkunwa yobe lubanga kadi kokaleka kuboko kobe kukōkolokwe kufika ne ku kyolwa;+ mwanda kuyukilepo i yepi ikekala biyampe, shi ino shi yoya, nansha shi ayo yonso ikatama.

7 Kitōkeji kisangajanga, kadi i biyampe meso kumona dyuba. 8 Mwanda shi muntu walāla myaka mingi, eisangele ayo yonso.+ Inoko ufwaninwe kuvuluka’mba mafuku a fukutu abwanya kwikala mangi; byonso bikāya i bya bitupu.+

9 A nsongwalume, sepelela pokidi nsongwalume, kadi mutyima obe usangēle mafuku a busongwalume bobe. Londa mashinda a mutyima obe kadi enda kokwa kukwendeja meso obe; ino yuka’mba Leza wa bine ukakutweja mu kidye* pa mwanda wa bino bintu byonso.+ 10 Nanshi talula bintu bikambakanya ku mutyima obe, kadi sonsolola bintu bisansa ku umbidi obe,* mwanda busongwalume ne kitatyi kilumbuluke kya mu būmi i bya bitupu.+

12 Nanshi, vuluka Umpangi obe Mukatakata mu mafuku a busongwalume bobe,+ kumeso kwa mafuku a tusua* kwiya+ ne kepafikile myaka yokanena’mba: “Nkiisangedilepo nansha dimo”; 2 kumeso kwa dyuba ne kitōkeji ne kweji ne ñenyenye kufīta fututu,+ ne makumbi kujoka pa kupwa kwa* kinya kya mvula; 3 mu difuku dizakala balami* ba njibo, ne bana-balume bakomokomo betonta, ne bana-bakaji baleka’byo kupela bukula mwanda abatyepa, ne balolo batadila pa madidisha bamona’mba kufīta;+ 4 peshita bibelo byenda ku dishinda, patyepa lunwa lwa mpelo ipela, pabūka muntu pa kudila kwa koni, kadi bana bana-bakaji bonso ba lwimbo bapungila bininge.+ 5 Ne kadi, muntu katyina peulu, kadi mu kipito mudi luzakalo. Mutyi wa alemonde utōya maluba,+ ne tēte wikoka, ne tubipa tuleta nzala ketukilongapo kintu, mwanda muntu wendanga ku njibo yandi ya myaka na myaka+ kadi bantu badila madilo bendakana mu dishinda;+ 6 kumeso kwa monji wa ndalama kutalulwa, ne lweso lwa olo kuvingakana, ne mulondo wa ku nsulo ya mema kuladika, ne ditonto dya kyumbu kuvingakana. 7 Penepo luvumbi lwajokela ku nshi,+ monka molwadi lwikadile, mushipiditu* nao wajokela kudi Leza wa bine wapēne’o.+

8 Nkonga-bantu+ unena’mba: “Kya bitupu kikatampe kutabuka! Kintu kyonso i kya bitupu.”+

9 Nkonga-bantu kadipo’tu’nka na tunangu kete ino wafundije bantu nyeke byaadi uyukile,+ kadi walangulukile bininge ne kukimba bya binebine mwanda wa kukongakanya* nkindi mivule.+ 10 Nkonga-bantu wakimbile kutana binenwa bisangaja+ ne kulemba binenwa byoloke bya bubine.

11 Binenwa bya ba tunangu bidi pamo bwa tumisungu twa bakumbi,+ kadi binenwa byabo bikongakanye pamo bidi pamo bwa misumadi mipōpwe mbū; byaletelwe na mukumbi umo. 12 A wami mwana, kutentekela pa bino bintu byonso’bi dyumuka kino’ki: Kulemba mabuku mavule kekudipo na mfulo, kadi kwipāna’mo bininge kupungijanga ngitu.+

13 Bintu byonso byobyaivwanwa, mfulo ya mwanda i ino: Tyina Leza wa bine+ kadi lama mbila yandi,+ mwanda kino kyo kine kifwaninwe kulonga muntu.+ 14 Mwanda Leza wa bine ukatyibila kilongwa kyonso mambo, ne kyokya kifyeme kine, mwanda wa kuyuka shi i kiyampe nansha shi i kibi.+