MUKANDA WA YAKOBA

1 Ami Yakoba,+ umpika wa Leza ne wa Mfumwetu Yesu Kidishitu, ku bisaka 12 bikusankene koku ne koku:

Tubaimunai!

2 Monai’byo bu nsangaji ya binebine, banwe banabetu, pomutanwa na matompo palapala,+ 3 byomuyukile amba kutompibwa kwa mwikadile lwitabijo lwenu kuletanga kūminina.+ 4 Ino lekai kūminina kuvuye mwingilo wako, amba mwikale babwane kadi bakunkane mu byonso, ne kubulwa kintu nansha kimo kine mpika.+

5 Nanshi, shi momudi’mo mudi umo ubudilwe tunangu, nankyo alombe’to nyeke kudi Leza,+ mwanda aye upanga bonso na mutyima tō pampikwa kutopeka,*+ nato tukamupebwa.+ 6 Ino aye alombe’nka kulomba na lwitabijo,+ ne kutatana nansha dimo kwine mpika,+ mwanda yewa utatana udi pamo bwa dintanki dya pa dijiba ditakikwa na kivula ne kusunkanibwa koku ne koku. 7 I bine, yao muntu kakitengela’mba ukatambulanga kintu kudi Yehova;* 8 i muntu wa mityima ibidi,+ utelententa mu mashinda andi onso.

9 Ino mwanetu mupēlulwe asangele* kuzunzulwa kwandi,+ 10 ne mpeta nandi kutūkijibwa kwandi,+ mwanda ukapitanga pamo bwa maluba a mu ntanda. 11 Mwanda monka mutēmenanga dyuba na kyanga kyadyo kikatampe ne kūmija mityi, ne maluba ayo mene akūkuka, buya bwayo bwaoneka, mo monka ne mpeta nandi ukafumbanga mu bintu byalondalonda.+

12 Wa nsangaji i yewa ūminina nyeke matompo,+ mwanda aye shi waitabijibwa ukatambulanga kilukwa kya būmi,+ kyalaile Yehova* boba bamusenswe nyeke.+ 13 Muntu nansha umo kakinena kitatyi kyatompibwa’mba: “Natompibwa na Leza.” Mwanda Leza kabwanyapo kutompibwa na bintu bibi, nansha aye kutompa muntu. 14 Ino muntu ne muntu utompibwanga pa kukokwa ne kongolwa* na bya kusakasaka bya aye mwine.+ 15 Penepo bya kusakasaka’bya pa kwimitwa, byabutula bubi; shi bubi nabo bubalongwa, bwabutula lufu.+

16 Kemwakyongolwai, banwe banabetu baswedibwe. 17 Kyabuntu kyonso kiyampe ne kya kupānwa kyonso kibwaninine kitambanga kūlu,+ kitūkanga kudi Shandya bitōkeji bya mūlu,+ aye kashintangapo nansha kwalamuka pamo bwa minjiñininya yalamukaalamuka.*+ 18 Kiswa-mutyima kyandi kyadi kya kwitubutula na kinenwa kyandi kya bubine,+ amba twikale byangulwa bibajinji bya mu bipangwa byandi.+

19 Yukai kino, banwe banabetu baswedibwe: Muntu ense ufwaninwe kupeja pa kwivwana, kwija pa kwisamba,+ kwija pa kukwatwa bulobo,+ 20 mwanda bulobo bwa muntu kebuletangapo boloke bwa Leza.+ 21 O mwanda nanshi fundwilai kulampe busala bonso ne bubi bo-bonso,*+ kadi itabijai na butūkanye kukunwa kwa kinenwa kibwanya kwimupandija.*

22 Inoko, ikalai ba kulonga kinenwa,+ ke ba kutejapo bitupu, mwiongola banwe bene na milangwe ya bubela. 23 Mwanda shi muntu uteja’tu kinenwa, ino kulonga mpika,+ uno’u udi bwa muntu witala mpala yandi* mu kiyo. 24 Mwanda witalanga, kupwa wataluka’po, ponka na ponka wailwa mwaikadile. 25 Ino yewa utadija mu kijila kibwaninine+ kya bwanapabo ne kutakamena’mo, kakidipo muntu uteja’tu wailwa’ko, aa, ino ke wa kulonga mwingilo; kadi ukasangela byobya byalonga.+

26 Shi kudi muntu ulañanga’mba utōtanga Leza,* ino kulama* ludimi lwandi mpika,+ ongolanga mutyima wandi aye mwine, ne butōtyi bwandi i bwa bitupu. 27 Mutōtelo* mwine utōka tō, wampikwa disubi ku meso a Leza wetu Tata i uno: kukwasha bana ba nshiye+ ne bakaji ba kishala+ mu byamalwa byabo,+ ne kwilama pampikwa dikeme dya ino ntanda.+

2 A banabetu, le mukwatyije lwitabijo lwa Mfumwetu Yesu Kidishitu wa ntumbo koku mwikele na ntondo’ni, a?+ 2 Mwanda shi muntu uvwele mpete ya olo* ku minwe ne bisandi bya buya bwa dyangi watwela momwibungile, ino mulanda uvwele bya busala nandi watwela, 3 le mutalanga biyampe yewa uvwele bisandi bya buya bwa dyangi kemunena’mba, “Abe shikata pano pa kifuko kilumbuluke,” ino kemunena mulanda’mba, “Abe imana’tu bwimwa,” nansha’mba, “Kashikate kokwa pa kitūlo kya maulu ami”?+ 4 Shi bidi nankyo, mwene mwisansanyanga banwe bene na bene,+ kadi mubaikala batyibi batyiba mambo bibi?+

5 Tejai, banwe banabetu baswedibwe. Lelo Leza katongelepo boba bamonwa bu balanda na ino ntanda amba bekale bampeta mu lwitabijo+ kadi bampyana ba Bulopwe bwine bwaalaile boba bamusenswe?+ 6 Ino banwe mufutululanga’ko balanda. Mwene bampeta bo bemumweshanga malwa+ ne kwimukokela mu bisambo? 7 Mwene batukanga dijina dilumbuluke dyomutelelwa’po? 8 Ino shi mulēmekanga kijila kya bulopwe* mwendele kisonekwa kinena’mba, “Sanswa mukwenu mowisanshilwe abe mwine,”+ nabya muloñanga biyampe. 9 Inoko shi mwendelele kwikala na ntondo,+ nabya muloñanga bubi, kadi nankyo bijila bimuponejanga* amba mwi bantu bajilula bijila.+

10 Mwanda shi muntu ukōkele Bijila byonso ino watupe’mo’tu kimo, nankyo wajilula bijila byonso.+ 11 Mwanda yewa wānenene amba, “Kokalonga makoji,”+ wānenene kadi amba, “Kokepayañana.”+ Shi abe kuloñangapo makoji ino wipayañana, nankyo ubajilula bijila. 12 Mwisambei ne kwiendeja nyeke uno muswelo bu bantu bakatyibilwa mambo na kijila kya banapabo.*+ 13 Mwanda yewa kafwilangapo bakwabo lusa ukatyibilwa mambo pampikwa lusa.+ Lusa lushindanga butyibi.

14 A banabetu, le bidi na kamweno’ka shi muntu unena’mba udi na lwitabijo ino mingilo mpika?+ Le lwalo lwitabijo lukokeja kumupandija’ni, a?+ 15 Shi batutu nansha bakaka kebadipo na bisandi* nansha byakudya bibwane bya difuku’dya, 16 ino momudi’mo umo kaebanena’mba, “Endai mu ndoe; kotei mudilo mwikute,” ino banwe kwibapa byobabudilwe ku ngitu mpika, le bidi na kamweno’ka?+ 17 Mo monka ne lwitabijo lonkalonka nalo, shi i lwampikwa mingilo, i lufwe.+

18 Inoko muntu umo ukanena’mba: “Abe udi na lwitabijo, ami ngidi na mingilo. Nombole lwitabijo lobe pampikwa mingilo, nami nkulombole lwitabijo lwami na mingilo yami.” 19 Mwene abe witabije amba kudi Leza umo? Uloñanga biyampe. Ino ne bandemona nabo betabije kadi batetema ne kutetema.+ 20 Ino abe muntu wa bitupubitupu, le usaka kuyuka’mba lwitabijo lwampikwa mingilo i lwa bitupu? 21 Mwene Abalahama tata wetu wātelelwe bu moloke pa mingilo, pa kupwa kulambula Izake wandi mwana pa kisōkelo?+ 22 Ubamone amba lwitabijo lwandi lwāingile pamo na mingilo yandi kadi lwitabijo lwandi lwāfikijibwe pa bubwaninine na mingilo yandi,+ 23 kadi kisonekwa kyāfikidile, kyokya kinena’mba: “Abalahama wāikala na lwitabijo mudi Yehova,* penepo lwāmubadilwa bu boloke,”+ ebiya wāitwa bu mulunda na Yehova.*+

24 Mubamone amba muntu utelwanga bu moloke pa mingilo, ke pa lwitabijopo kete, aa. 25 Mo monka ne Lehaba ndumba, mwene nandi wātelelwe bu moloke pa mingilo, pa kupwa kutundaila mikendi na kizaji, wēbatambijija dishinda dingi?+ 26 Bine, monka mwikadile umbidi wampikwa mushipiditu* i mufwe,+ ne lwitabijo lwampikwa mingilo nalo i lufwe.+

3 A banabetu, kekwakikala bafundiji bavule mu bukata mwenu, pa kuyuka’mba tukatyibilwanga butyibi busumininwe* bininge.+ 2 Mwanda batwe bonso tukukalanga* divule dine.+ Shi kudi muntu kakukalangapo mu binenwa, nankyo i mubwaninine, ubwanya kulama* ne ngitu yandi yonso mituntulu. 3 Shi tubakute nkano ku byakanwa bya tubalwe mwanda wa ato twitukōkele, nabya tubaludika ne ngitu yato yonso mituntulu. 4 Talai ne byombo nabyo: Nansha byobidi bikatampe bininge ne kutononwa na kivula kikomo, byendejibwanga na kaumbindo katyetye kokwa konso kusaka kwenda yewa ōba.

5 Mo monka ne ludimi nalo, i kapindi katyetye ka ku ngitu, ako’ko keanyanga bininge. Talai, kadilo katyetye’tu kabwanya kuloteja ditó dikatampe! 6 Ludimi nalo i mudilo.+ Ludimi lwelekeja ntanda ya bukondame mu bipindi bya ku ngitu yetu, mwanda lusubijanga ngitu yonso+ ne kusōka būmi* bonso mu mudilo, kadi lusōkwanga mudilo na Ngehena.* 7 Mwanda miswelo yonso ya banyema ba ntanda, byoni, bintu bībulula,* ne bipangwa bya lui bikokeja kumunwa kadi ke bimunwe kala na bantu. 8 Ino i kutupu muntu ukokeja kumuna ludimi. I lukutakane kadi lubilubi, luyule bulembe bwa lufu.+ 9 Tutendelanga nalo Yehova,* Tata, kadi alo lumo tufinga nalo bantu baikele’ko “mu kimfwa kya Leza.”+ 10 Mu kyakanwa kimo kyonka mutambanga madyese ne mafingo.

A banabetu, ke biyampepo bikale uno muswelo.+ 11 Le nsulo imo ikokeja kulupula mema mayampe* ne alula pa diso dimo dyonka’ni, a? 12 A banabetu, le kikuyu kikokeja kupa’ko mpafu’ni, nansha muñanza kupa’ko bikuyu’ni, a?+ Ne mema a kisadidi* nao keakokejapo kulupula mema mayampe.

13 Lelo wa tunangu ne wa ñeni mu bukata mwenu i ani le? Nankyo kupityila ku mwiendelejo wandi mulumbuluke alombole mingilo ingilwa na kutalala kutamba ku tunangu. 14 Ino shi mudi na mukao ulula bululu+ ne lupotopoto*+ mu mityima yenu, kemwakianyai+ ne kubepela bubine. 15 Twato ke tunangupo tutūka mūlu; i twa panshi,+ twa bunyema, twa bundemona. 16 Mwanda kokwa konso kudi mukao ne lupotopoto,* ko kukekala ne kavutakanya ne bintu byonso bibibibi.+

17 Ino tunangu tutūka mūlu ato dibajinji i tutōka tō,+ kupwa i twa ndoe,+ twa mutyima unekena,+ tukōkela bukidi bonka, tuyule lusa ne bipa biyampe,+ twampikwa mboloji,+ ne buzazangi bwine mpika.+ 18 Ne kadi, kipa kya boloke kikunwanga mu ndoe+ mwanda wa* boba baleta ndoe.+

4 Lelo i kwepi kutambanga mavita ne ñuma mu bukata mwenu? Lelo kebitambangapo ku bya kusakasaka byenu bya ku ngitu bilwa munda mwenu?*+ 2 Musakasakanga, ino kwikala na kintu mpika. Mwipayañana’nka kwipayañana ne kwikala na lwiso, ino kumona kintu mpika. Mulwa’nka kulwa ne kwitamba mavita.+ Kemudipo na kintu mwanda kemulombangapo. 3 Pomulombanga, kemutambulangapo, mwanda mulombanga na milangwe mibi, amba mwibingidije mu bya kusakasaka byenu bya ku ngitu.

4 Banwe bana-bakaji ba makoji,* lelo kemuyukilepo amba bulunda na ino ntanda i lwana na Leza? Nanshi, yewa ense usaka kwikala mulunda na ino ntanda wetūla ke walwana na Leza.+ 5 Nansha le mulañanga’mba i bya bitupu binena kisonekwa’mba: “Mushipiditu wikele motudi wabilanga’nka kwabila na mukao”?+ 6 Inoko, kanye ka ku buntu bitupu kapānanga i kakatampe kutabuka. O mwanda kisonekwa kinena’mba: “Leza ulwanga na boba bezunzula,+ ino upānanga kanye ka ku buntu bitupu ku boba betyepeje.”+

7 Nanshi, kōkelai Leza;+ ino lwai na Dyabola,+ nandi ukemunyema.+ 8 Fwenai kudi Leza, nandi ukemufwena.+ Oijai makasa enu, banwe babipya-mambo,+ mutōkeje ne mityima yenu,+ banwe ba mityima ibidi. 9 Ikalai babimonya-malwa, dilai madilo ne kuyoyokota.+ Tusepo twenu twalamuke ke madilo, nsangaji yenu nayo ke kufītwa mutyima. 10 Mwityepejei ku meso a Yehova,*+ nandi ukemuzunzula.+

11 Lekai kwinenena bibi banwe bene na bene, a banabetu.+ Yewa ense unenena mwanabo bibi nansha utyibila mwanabo mambo unenenanga bijila bibi ne kutyibila bijila mambo. Shi utyibila bijila mambo, nankyo kulondangapo bijila, ino wi mutyibi. 12 Kudi umo enka Mujidiki wa Bijila kadi Mutyibi,+ mwine ubwanya kupandija ne konakanya.+ Ino, le abe wi ani utyibila mukwenu mambo?+

13 Shi ke pano, banwe banena’mba: “Dyalelo nansha kesha tusa kwenda mu kyokya kibundi tukalonge’mo mwaka, tukasunge bya busunga ne kumwena’mo,”+ 14 banwe papo kuyuka mukekadila būmi bwenu kesha mpika.+ Mwanda mwi lumundu lumweka kitatyi kityetye kupwa lwajimina.+ 15 Ino mufwaninwe kunena’mba: “Shi Yehova* uswile,+ tukekala bōmi ne kulonga kintu kampanda nansha kintu kansangwa.” 16 Inoko pano mwitembanga kwitumbija komwitumbija na kibengo. Kwitumbija konso kwa uno muswelo i kubi. 17 Nanshi, shi muntu uyukile mwa kulongela kyoloke ino aye kulonga’kyo mpika, i bubi kwadi.+

5 Shi ke pano, banwe bampeta, dilai ne kuyoyokota miyoa mwanda wa bumonya-malwa busa kwimufikila.+ 2 Bupeta bwenu bubabola, kadi bisandi byenu bibadibwa na bīshi.+ 3 Olo ne ndalama yenu ibadibwa na nkutu kadi nkutu yabyo ikekalanga bukamoni bwimuponeja kadi ikadyanga ngitu yenu. Byobya byomwaungwije bikekalanga bwa mudilo mu mafuku a mfulo.+ 4 Talai! Mpalo yomwasuminwe bengidi baangwile madimi enu idilanga’nka kudila, kadi madilo a kwabija a bangudi abafika ne mu matwi a Yehova* wa bibumbo.+ 5 Banwe mwikele na būmi bwa bupeta ne bwa kwisangaja pano pa ntanda. Mununija mityima yenu mu difuku dya kutapibwa.+ 6 Mubaponeja; mubaipaya yewa moloke. Le aye kemulwangapo’ni, a?

7 Tūkijai mutyima, banwe banabetu, kufika ne mu kitatyi kya kwikala’po kwa Mfumwetu.+ Talai! Kidimye wilaijanga bipa bilumbuluke bya panshi, wibitūkijije mutyima enka ne bifika mvula mubajinji ne wa ku muketeko.+ 8 Banwe nenu tūkijai mutyima;+ komejai mityima yenu, mwanda kitatyi kya kwikala’po kwa Mfumwetu kibafwena pabwipi.+

9 Kemwakeuningilai* banwe bene na bene, a banabetu, kutyina’mba mwakatyibilwa mambo.+ Talai! Mutyibi mwine au wimene pa bibelo. 10 A banabetu, mu kususulwa+ ne kutūkija mutyima,+ londai kimfwa kya bapolofeto bānenene mu dijina dya Yehova.*+ 11 Talai! Tumonanga boba bōminina+ bu ba nsangaji.* Mwaivwene kūminina kwa Yoba,+ mwamona ne kwafudije’byo Yehova,*+ amba Yehova* i muyule kisanso kya ku mutyima* kadi i wa lusa.+

12 Kutabukidila, banwe banabetu, lekai kutyipa’mba ne mūlu, nansha’mba ne panshi nansha mutyipo o-onso. Ino “En-en” wenu ekale’nka en-en, kadi wenu “Aa” nandi, aa,+ kutyina’mba mwakafwaninwa butyibi.

13 Le kudi ususuka mu bukata mwenu? Nabya alombele’nka kulombela.+ Le kudi udi na nsangaji ku mutyima? Nabya embe ñimbo ya mitōto.+ 14 Le kudi ubela mu bukata mwenu? Nabya ete bakulumpe ba kipwilo,+ nabo bamulombelele, bamushinge ne māni+ mu dijina dya Yehova.* 15 Kadi milombelo ya lwitabijo ikakomeja yewa ubela,* Yehova* nandi ukamulangula. Ne kadi, shi i mulonge bubi, ukalekelwa.

16 Nanshi, mwisapulei bubi bwenu+ patōkelela banwe bene na bene ne kwilombelela banwe bene na bene, amba mubelulwe. Milombelo ya kuzenza ya moloke idi na lupusa lukatampe.*+ 17 Ediya wādi muntu pamo’nka bwa batwe, inoko paālombele na kininga’mba mvula kakinoka, mvula kānokelepo mu ntanda’ya myaka isatu ne myeji isamba.+ 18 Kupwa wālombela monka, ebiya diulu dyāleta mvula ne ntanda’ya nayo yālupula bipa.+

19 Banwe banabetu, shi muntu mu bukata mwenu wasāsuka ku bubine ino mukwabo wamujokeja, 20 yukai amba yewa ense ujokeja kipya-mambo ku dishinda dyandi dibi+ ukamupandija* ku lufu kadi ukapūta milwi ne milwi ya bubi.+