Kipindi 2: Būmi bwa Bwine Kidishitu

Byowefundile Bible, wi muyuke byobya bikusakila Yehova kulonga ne muswelo wa kufikila pa misoñanya yandi myoloke. Kulonda byobya byowefundile kekwabudilwepo kukulomba kushinta myanda kampanda mu mwiendelejo obe ne muswelo omona būmi. Ino pano powasumininwa kulonda misoñanya myoloke ya Yehova mu būmi bobe, ubeteakanya kwingila mwingilo mwitabijibwe wa bu mwingidi wa myanda miyampe.

Kupituluka mu bipangujo bilonda’ko kukakukwasha ute mutyima ku misoñanya myoloke ya Yehova, kadi kukakuvuluja bintu bimobimo bya kulonga pa kwikala mwingidi wandi waitabije. Ino myanda ikakukwasha uyuke amba, kulonga bintu byonso na mutyima wa mundamunda muyampe ne mwanda wa kutumbija Yehova kudi na kamweno.​—2 Ko. 1:12; 1Tm. 1:19; 1 Pe. 3:16, 21.

Byowefunda kufika ne pano, bine usakanga kukōkela bijila bya Yehova ne kwikala mu bulongolodi bwandi. Bipangujo ne bisonekwa biletelwe bikakukwasha wibandaule shi ukōkēle misoñanya ya Yehova, mu kipwilo, mu kisaka, nansha ke mu myanda ya politike ya ino ngikadilo ya bintu. Bine, usa kusangela bininge mpangiko itūdile’ko Yehova ya kufundija bantu bandi ne kwibatamija ku mushipiditu. Mu ino mpangiko mubadilwa kupwila kwa pa kipwilo kokasaka kutanwa’ko ne kulondolola’ko kukwatañana na ngikadilo yodi’mo.

Ne kadi, kino kipindi kisa kulombola kamweno kadi mu kutambila kitatyi ne kitatyi mu mwingilo wa kusapula Bulopwe, ne kukwasha bakwenu bayuke Yehova ne bintu byalongela bantu. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Ku mfulo, kisa kukukwasha uyuke amba kwipāna kobe kudi Yehova Leza ne kubatyijibwa i mwanda musumininwe. Ubwanya kukulupila’mba Yehova ukusangedile pa kwitabija kowaitabije kanye kalombwele pa mwanda obe.

1. I musoñanya’ka wa bwine Kidishitu wisambila pa busongi? Le i bubinga’ka bumo kete bwa mu Bisonekwa bwa kwilubwila’po?

• “Le kemwatangilepo amba yewa wēbapangile tamba ku ngalwilo wēbalongele ba mwana-mulume ne mwana-mukaji ne kunena’mba: ‘O mwanda mwine mwana-mulume ukashiya shandi ne inandi kadi ukalamata wandi mukaji, penepo abo babidi bakekala ngitu imo’? Papo kebakidipo babidi, aa, ino ke ngitu imo. Nanshi kyokya kyakuta Leza pamo mu lupungu, muntu nansha umo kakikalañanya’kyo. . . . yewa ense ulubula wandi mukaji shi ke’nkapo pa mwanda wa busekese, kadi wasonga ungi nankyo walonga makoji.”​—Mat. 19:4-6, 9.

2. Mwanda waka boba bashikete bitupu bu ba mulume ne mukaji bafwaninwe kwisonga senene mungya bijila? Shi wi musonge nansha musongwe, le na bubine busongi bobe i bwa mungya bijila kadi buyukane ku Leta?

• “Wibavuluje nyeke bekale munshi mwa maludiki ne mwa ba lupusa ne kwibakōkela.”​—Tet. 3:1.

• “Busongi bulēmekibwe na bonsololo, ne butanda bwa buluo nabo bwikale bwampikwa disubi, mwanda Leza ukatyibilanga ba busekese ne ba makoji mambo.”​—Bah. 13:4.

3. Le wi ani mu kisaka?

• “Wami mwana, ivwana bulemununi bwa shobe, kadi kokelwa bulombodi bwa inobe.”​—Nki. 1:8.

• “Mulume i mutwe wa mukajandi monka mwikadile Kidishitu mutwe wa kipwilo . . . . Banwe balume, sanswai nyeke bakaji benu, monka mwasanshilwe Kidishitu kipwilo.”​—Ef. 5:23, 25.

• “Banwe bashabo nenu, kemwakilobejai benu bana, ino mwibatamijei na kwibalemununa ne kwibadyumuna bidyumu bya Yehova.”​—Ef. 6:4.

• “Banwe bana, kōkelai bambutwile benu mu byonso, mwanda kino’ki kisangajanga Mfumwetu.”​—Kol. 3:20.

• “Banwe bakaji nenu mo monka, kōkelai bininge balume benu.”​—1 Pe. 3:1.

4. Mwanda waka tufwaninwe kulēmeka būmi?

• “[Leza] ye upa bantu bonso būmi ne umpuya ne bintu byonso. . . . I pa mwanda wa aye potwikele na būmi, tujina ne kwikala’ko.”​—Bil. 17:25, 28.

5. Mwanda waka ketufwaninwe kwipaya muntu, nansha ke kupulumuna kwine?

• “Shi bantu bekupila abateme mwana-mukaji wa dīmi . . . shi kufwe muntu, nankyo mukalubwila būmi ku būmi.”​—Div. 21:22, 23.

• “Meso obe aumwene enka ne ponadi kabale; bipindi byako byonso byalembelwe mu mukanda obe mwanda wa mafuku obyalongelwe, kumeso kwa kipindi kyabyo nansha kimo kwikala’ko.”​—Ñim. 139:16.

• “Yehova [ushikilwe] . . . makasa amwanga mashi ampikwa mambo.”​—Nki. 6:16, 17.

6. Le musoñanya wa Leza utala pa mashi i musoñanya’ka?

• “Mwilamei nyeke . . . ku mashi [ne] ku byampikwa kutyiba midibu.”​—Bil. 15:29.

7. Mwanda waka tufwaninwe kusanswa batutu ne bakaka bene Kidishitu?

• “Nemupe mbila mipya, amba mwisanswe banwe bene na bene; monka monemusanshilwe, nenu mwisanswei banwe bene na bene. Pa kino bonso bakayuka’mba mwi bami bana ba bwanga​—shi mudi na buswe umbukata mwenu.”​—Yoa. 13:34, 35.

8. Mwanda wa kutyina kusambwila bantu luba nansha misongo ileta lufu, mwanda waka yewa udi na luba (a) kafwaninwepo kulonga bilongwa bya kwilombola kisanso, kimfwa na kwipamba na bantu bīpa ne kwibafifya? (b) kafwaninwepo kufitwa shi bakwabo kebamwityilepo kwabo? (c) Mwanda waka muntu wadi na luba lusambuka ufwaninwe kutonga aye mwine kupimija bipimo bya mashi kumeso kwa kukimba wa kwisonga nandi? (d) Mwanda waka yewa udi na luba lusambuka ufwaninwe bidi kuyukija mukwatakani wa kitango kya bakulumpe kumeso kwa kubatyijibwa?

• “Kemwakikalai na mapu a muntu nansha umo, poso enka a kwisanswa banwe bene na bene. . . . ‘Sanswa mukwenu mowisanshilwe abe mwine.’ Buswe kebuloñangapo mukwabo bibi.”​—Loma 13:8-10.

• “Kemwakitai mutyima enka ku tumweno twa banwe bene, ino i ne ku tumweno twa bakwenu.”​—Fid. 2:4.

9. Mwanda waka Yehova usaka tulekele bakwetu?

• “Endelelai kwitūkijija mityima banwe bene na bene ne kwilekela na mutyima umo nansha shi kudi udi na mwanda na mukwabo. Monka mwemulekēle Yehova na mutyima umo, nenu mufwaninwe kulongela monka.”​—Kol. 3:13.

10. Le i bika byofwaninwe kulonga shi mwanenu wakuvubakenya bubela nansha kukudimba?

• “Pakwabo kadi, shi mwanenu walonga bubi, enda ukamusokwele kilubo kyandi pa bubidi bwenu. Shi wakwivwana nabya ubaaluja mwanenu. Ino shi kakwivwenepo, sela muntu umo nansha babidi, amba pa bukamoni bwa batumoni babidi nansha basatu mwanda onso uketabijibwa. Shi kebevwenepo ne abo bene, nankyo lombola kipwilo. Shi kevwenepo ne kipwilo kine, nabya ekale kodi pamo’nka bwa muntu wa mizo ne pamo bwa musonkeji wa musonko.”​—Mat. 18:15-17.

11. Le Yehova umonanga namani bubi bulonda’ko’bu?

▪ Busekese

▪ Kwingidija bankishi mu butōtyi

▪ Kulāla kwa bantu ba ngitu imo

▪ Kwiba

▪ Makayo a kwidya lupeto

▪ Bunkolwankolwa

• “Kemwakyongolwai. Ba busekese, ne ba kutōta bilezaleza, ne ba makoji, ne bana-balume balālwa na bana-balume, ne bana-balume balāla bana-balume, ne bangivi, ne bantu ba makomwa-meso, ne bankolwankolwa, ne ba kutukana, ne ba manyengenyenge kebakapyanangapo Bulopwe bwa Leza.”​—1 Ko. 6:9, 10.

12. Pa mwanda utala busekese, mwine mubadilwa ne bilongwa bishileshile bya kusambakena pamo panja pa busongi, le wi musumininwe kulonga bika?

• “Nyemai busekese!”​—1 Ko. 6:18.

13. Mwanda waka tufwaninwe kwijiba kutoma bintu bileta lunjingwe shi ke pa mwandapo wa bundapi?

• “Lambulai imbidi yenu ke kitapwa kyūmi, kijila, kitabijibwa na Leza, ke mingilo ikola na bukomo bwenu bwa kulanguluka kadi. Kadi lekai kwiula ino ngikadilo ya bintu, ino alamukai na kushinta ñeni yenu, amba mujingulule banwe bene kiswa-mutyima kya Leza kiyampe, kitabijibwe ne kibwaninine.”​—Loma 12:1, 2.

14. Le i bilongwa’ka bimobimo bya bandemona bipeleje Leza?

• “Kekukatanwapo mobe . . . muntu ubuka lubuko, nansha ulonga bya maleñanya, nansha wa mitāmu, nansha wa majende, muntu uloa bakwabo, ne wipangula babuka na bibanda nansha kilumbu, nansha wipangula bafwe.”​—Kup. 18:10, 11.

15. Shi muntu walonga bubi bukatampe, ino usaka kwitabijibwa monka na Yehova, i bika byafwaninwe kulonga ponka na ponka?

• “Nesapula bubi bwami kodi; nkyapūtyilepo kilubo kyami. Nanenene amba: ‘Nkesapulanga kujilula kwami kudi Yehova.’”​—Ñim. 32:5.

• “Le kudi ubela mu bukata mwenu? Nabya ete bakulumpe ba kipwilo, nabo bamulombelele, bamushinge ne māni mu dijina dya Yehova. Kadi milombelo ya lwitabijo ikakomeja yewa ubela, Yehova nandi ukamulangula. Ne kadi, shi i mulonge bubi, ukalekelwa.”—Yak. 5:14, 15.

16. Shi ubayuka’mba mwanenu mwine Kidishitu i mulonge bubi bukatampe, le i bika byofwaninwe kulonga?

• “Shi muntu walonga bubi mwanda waivwana bela lubila lwa kukimba bukamoni, ino aye i kamoni wamwene nansha kwikivwana ino kusapula mpika, nabya ukapebwa mfuto pa kilubo kyandi.”​—Levi 5:1.

17. Shi abaela musapu amba muntu kampanda kakidipo Kamoni wa Yehova, le tufwaninwe kumumona namani?

• “[Lekai] kupwana na muntu ye-yense witwa bu mwanetu aye’ko wa busekese nansha wa makomwa-meso nansha wa kutōta bilezaleza nansha wa kutukana nansha nkolwankolwa nansha wa manyengenyenge, lekai ne kudya kwine na muntu wa uno muswelo.”​—1 Ko. 5:11.

• “Shi muntu waiya komudi ne kwimuletela buno bufundiji mpika, kemwakimutambulai mu enu mobo nansha kumwimuna kwine.”​—2 Yo. 10.

18. Mwanda waka ufwaninwe kupwana na boba basenswe Yehova?

• “Yewa unanga na ba tunangu ukekala wa tunangu, Ino yewa upwene na bivila ukamona malwa.”​—Nki. 13:20.

• “Kemwakyongolwai. Kupwana na babi konanga bibidiji biyampe.”​—1 Ko. 15:33.

19. Mwanda waka Batumoni ba Yehova kebekujangapo mu myanda ya ntanda?

• “Abo ke ba ino ntandapo, monka monkikadilepo [Yesu] wa ino ntanda.”​—Yoa. 17:16.

20. Mwanda waka ufwaninwe kukōkela buludiki bwa ino ntanda?

• “Muntu ense akōkele bininge ba lupusa batabukile bukatampe, ke-pantu i kutupu lupusa shi ke pa mwandapo wa Leza; ba lupusa badi’ko badi pa bitenta byabo bishileshile pa mwanda wa Leza.”​—Loma 13:1.

21. Shi kijila kya bantu kilwa na kijila kya Leza, le ukalonga namani?

• “Tufwaninwe kukōkela Leza bu mulopwe kupita’ko bantu.”​—Bil. 5:29.

22. Le i bisonekwa’ka bibwanya kukukwasha uleke kwikala wa ino ntanda potonga kaji?

• “Muzo keukatululapo kipete pa muzo mukwabo, kadi kebakefundepo monka divita.”​—Mika 4:3.

• “Tambai’mo [mu Babiloni Mukatampe], banwe bantu bami, shi kemusakilepo kwiabila nandi bubi bwandi, ne shi kemusakilepo kutambula ku mpupo yandi.”​—Kus. 18:4.

23. Le i kwipwija mukose’ka ne makayo a muswelo’ka okatonga, ne i epi okapela?

• “Yehova . . . ushikilwe yewa ense usenswe bya lūma.”​—Ñim. 11:5.

• “Shikididilwai byobya bibi; lamatai ku byobya biyampe.”​—Loma 12:9.

• “Bintu byonso bya bine, byonso bilēmekwa, byonso byoloke, byonso byampikwa disubi, byonso bya kusanshibwa, byonso binenenwa biyampe, byonso bya mwikadilo muyampe, ne byonso bya kutendelwa, endelelai kufwatakanya bino bintu.”​—Fid. 4:8.

24. Mwanda waka Batumoni ba Yehova kebatōtelangapo pamo na bipwilo bikwabo?

• “Kemubwanyapo kutoma kitomeno kya Yehova ne kitomeno kya bandemona; kemubwanyapo kudya ku “meza a Yehova” ne ku meza a bandemona.”​—1 Ko. 10:21.

• “‘[Mwisansanyei],’ i Yehova unena, ‘kadi lekai kutenga kintu kya disubi’; ‘nami nkemutambulanga.’”​—2 Ko. 6:17.

25. Le i misoñanya’ka ikakukwasha uyuke shi ubwanya kufeta fetyi kampanda?

• “Betyanga na mizo kebeula mashinda abo. Kebengidila bilezaleza byabo, nabyo byebekadila bu dikinga.”​—Ñim. 106:35, 36.

• “Bafwe kebayukilepo kintu nansha kimo.”​—Mus. 9:5.

• “Abo ke ba ino ntandapo, monka monkikadilepo wa ino ntanda.”​—Yoa. 17:16.

• “Kitatyi kyapita kibemubwana kyomwadi mufikidija kiswa-mutyima kya mizo pomwadi mulonga bilongwa bya kwiendeja pampikwa bumvu, bilokoloko bya kubulwa kwibeja, mutomeno-mpata, mafetyi mabimabi, kutomatoma mālwa mangi, ne butōtyi bwa bilezaleza bujilula bijila.”​—1 Pe. 4:3.

26. Le bimfwa bya mu Bible bibwanya kukukwasha namani uyuke shi ubwanya kufeta mafuku a kubutulwa?

• “Difuku dya busatu dyādi difuku dya kubutulwa kwa Felo, kadi wāsobēle bengidi bandi bonso masobo, wālupula mukata wa batuseya ne mukata wa basōkanga mikate ku meso a bengidi bandi. Wāalwija mukata wa batuseya pa mwingilo wandi wa bu kaseya . . . Ino wātundika mukata wa basōkanga mikate, monka mwēbashintulwidile’byo Yosefa.”​—Ngo. 40:20-22.

• “Mu difuku dya kuvuluka kubutulwa kwa Heloda, mwanā Helodyasa mwana-mukaji waja’ko kadi wasangaja Heloda bininge nandi walaa ne kutyipa mutyipo amba kyonso kyakalomba kikamupebwa. Penepo aye pa kusoñanibwa na inandi, wanena’mba: ‘Umpe mutwe wa Yoano Mubatyiji pa nsāni.’ Penepo watumanya bakatēte mutwe wa Yoano mu kifungo.”​—Mat. 14:6-8, 10.

27. Mwanda waka ufwaninwe kulonda bulombodi bwa bakulumpe?

• “Kōkelai boba bemutangidile kumeso ne kwibakōkelelela, mwanda bemulamanga bu bantu bakeshintulwila, amba balonge namino na nsangaji ke na kubinzapo, nabya bikemwikadila bibi.”​—Bah. 13:17.

28. Mwanda waka i biyampe abe ne kyobe kisaka mwitūdile’ko kitatyi kya kutanga ne kwifunda Bible ditatyi ne kitatyi?

• “Aye uloelelwe bijila bya Yehova, kadi utañanga bijila bya Leza na diwi ditūke dyuba ne bufuku. Ukekalanga bwa mutyi mukunwe ku tuminonga twa mema, mutyi upa bipa pa kitatyi kyao, ne mani ao nao kufumba mpika. Kadi bintu byonso byalonga bikendeka.”​—Ñim. 1:2, 3.

29. Mwanda waka usenswe kutanwa ku kupwila ne kulondolola’ko?

• “Nkasapulanga dijina dyobe ku banabetu; nkakutendelanga mu bukata mwa kipwilo.”​—Ñim. 22:22.

• “Twitei mityima batwe bene na bene mwanda wa kwikankamikila ku buswe ne ku mingilo milumbuluke, ne kuleka’byo kwibungila pamo kwetu mpika, na mwaibidila bamobamo, ino twikankamikei batwe bene na bene, nakampata pano pomwamona difuku dibafwena po pene.”​—Bah. 10:24, 25.

30. Le i mwingilo’ka wa mvubu mpata witupele Yesu kwingila?

• “Nanshi, endai mukalonge bana ba bwanga mu bantu ba ku mizo yonso, mwibabatyijei . . . , mwibafundijei kulama byonso byonemusoñenye.”​—Mat. 28:19, 20.

31. Kitatyi kyotutūla byabuntu bya mwingilo wa Bulopwe nansha kyotukwasha batutu ne bakaka, le i kika kisangelanga Yehova?

• “Lēmeka Yehova na bintu byobe bya bulēme.”​—Nki. 3:9.

• “Nanshi muntu ne muntu alongele mwafwatakenya mu mutyima wandi, ino ke na mutyima fututupo nansha na kutononwa, mwanda Leza usenswe yewa upāna na nsangaji.”​—2 Ko. 9:7.

32. Le bene Kidishitu batengēle kutanwa na makambakano’ka?

• “Ba nsangaji i boba bapangwapangwa pa mwanda wa boloke, mwanda Bulopwe bwa mūlu i bwabo. “Mwi ba nsangaji shi bantu bemufutulula ne kwimupangapanga ne kwimunenena bintu bibibibi bya bubela bya miswelo yonso pa mwanda wa amiwa. Sepelelai ne kusangala bininge, mwanda mpalo yenu i mikatampe mūlu, ke-pantu e monka mobādi bapangilapangila ne bapolofeto bēmubadikidile.”​—Mat. 5:10-12.

33. I kika kinenenwa’mba kubatyibwa ne kwikala Kamoni wa Yehova i dyese dya pa bula?

• “Binenwa byobe byatenwe, nami nadya’byo; kadi kinenwa kyobe kyaikele kondi ke kusepelela ne nsangaji ya mutyima wami, mwanda naityīlwe pa dijina dyobe, a Yehova Leza.”​—Yel. 15:16.