Lelo Ino Ntanda Ikapanda?

Kashaa, kekwaikele lukongo nansha lumo lwāimvwēne myanda mivule itala pa mfulo ya ntanda pamo bwa luno lotudimo dyalelo. Bavule badi na moyo’mba padi ntanda ikonakananga lonso fututu na mabombe makomokomo a bonakanyi. Bakwabo nabo balañanga’mba konakana kwa luvula ne kwa mema kukonakanyanga ntanda. Bavule nabo badi enka mityima kūlu’mba kubulwa kwa lupeto kukaletanga kavutakanya pabukata bwa bantu ka kwitombokela bamo ku bakwabo.

Lelo bine ino ntanda ikafulanga? Shi ikafulanga, lelo kikashintulula kika? Lelo kudi ntanda yāfudile kumeso?

Ntanda Yāfudile​—⁠Mikwabo Yeipingakena

Eyo, kudi ntanda yāfudile. Vuluka yoya ntanda yābipile bininge mu mafuku a Noa. Bible ushintulula’mba: “Ko konka kwa onekele ne yoya ntanda yadiko’ya pa kulobelwa’yo mu mema.” Kadi Bible unena’mba: “[Leza] kālekelepo ntanda ya pa kalā, poso enka Noa, mwedi wa mbila ya boloke ye walaminwe ne bakwabo basamba-babidi pāletele dilobe pano pantanda pa bakubulwa Leza.”​—⁠2 Petelo 2:5; 3:⁠6.

Tujingululei pano, mfulo ya yoya ntanda yādi ishintulula kika ne keyādipo ishintulula kika. Keyādipo mfulo ya muzo onso wa muntu. Noa ne kisaka kyandi bapāndile ku dilobe dyālobēje ntanda yonso. Kadi Nshi nayo keyafudilepo pamo ne diulu dya ñenyenye dine. Yāfudile i “ntanda ya bakubulwa Leza,” ngikadilo imbi ya bintu.

Mwenda mafuku, lukunwa lwa Noa pa kwivudija, ntanda mikwabo yāshilwile kutandabuka. Ino ntanda yabubidi, nansha ngikadilo ya bintu, ye ayo idiko kufikija ne dyalelo. Mānga yayo imiyule enka mavita, bonakanyi, ne bukalabale. Lelo i kika kikafikila ino ntanda? Lelo ikapandanga?

Bikafikila Ino Ntanda

Kupwa kwisambila pa ntanda ya mu mafuku a Noa, yāonakanibwe, nsekununi ya mu Bible yendelela’mba: “Madiūlu akidiko ne pano, ne ntanda mīne kumo, ku kinenwa kimo kyonka, nabyo ibibīkilwe mudilo.” (2 Petelo 3:⁠7) Bine, ka na mwikishintulwila mulembi mukwabo wa Bible: “Panopantanda [yotudipo dyalelo] papitanga.”​—⁠1 Yoano 2:17.

Bible kanenangapo’mba ino nshi yotutyimpilepo ne dino diulu didi’mo ñenyenye dino amba bikapitanga mhm, mwanda nansha ke mu mafuku a Noa mwine, kebyāpityilepo. (Mitoto 104:⁠5) Ino, ino ntanda ne “madiulu” ayo, nansha baludiki bayo beibikele, bengila munshi mwa lupusa lwa Satana, ne “ntanda” yandi, nansha bulongolodi bwa bantu, bikonakanibwanga pamo’nka na bwa bisokwe na mudilo. (Yoano 14:30; 2 Kodinda 4:⁠4) Ino ntanda, nansha ino ngikadilo imbi ya bintu, bine ikonakanibwanga fututu enka na mwaonakanibwe ntanda yādiko pakalā na Dilobe. Nansha ke Yesu Kristu wēsambīle pa ngikadilo yādiko mu “mafuku a Noa” bu kimfwa kya mukekadila mfulo ya ino ntanda.​—⁠Mateo 24:37-39.

Kya mvubu mikatampe i kino, kitatyi kyēsambīle Yesu pa mafuku a Noa, wādi ulondolola ku kipangujo kyāmwipangwile bandi bana-babwanga’mba: “Witusapwile bidi, le i kyaba ka kikafika byabyo, ne kiyukeno kikayukanya kwiya kobe, ne mfulo ya pano pantanda, nakyo i kika?” (Mateo 24:​3, MB) Bana-babwanga ba Yesu bādi bayukile’mba ino ntanda ikafulanga. Lelo bādi na moyo wa kutyina bino byādi bifwaninwe kukafika?

Mhm, pēbashintulwidile Yesu bintu byādi bifwaninwe kufikidila kumeso kwa mfulo ya ntanda, wēbakankamikile’mba bādi bafwaninwe kusepelela, mwanda kyādi kyakushintulula’mba “kukūlwa kwabo kubafwena.” (Luka 21:28) Eyo, bādi bakukūlwa mu bupika bwa Satana ne bwa ngikadilo yandi imbi ya bintu ne kukatwela mu ntanda impya ya ndoe!​—⁠2 Petelo 3:13.

Ino lelo i kitatyi’ka kikafula ino ntanda? I “kiyukeno’ka” kyāletele Yesu kikalombola “kwiya kwandi ne mfulo ya ino ntanda?”

“Kiyukeno”

Kishima kya mu Kigreke kyālamwinwe pano bu “kwiya” i pa·rou·siʹa, kishintulula “kwikalapo,” kwikalapo nabubinebine. Shi ke pano, kitatyi kimonwa “kiyukeno,” kekishintululapo’mba pano Kristu kadi pabwipi na kwiya, ino kishintulula’mba kemujoke kala, pano udipo. Kyādi kya kushintulula’mba washilula kubikala bu mulopwe wa kokwa kūlu pakubulwa kumweka, ne amba panopano ponka ukaleta mfulo ya balwana nandi.​—⁠Kusokwelwa 12:​7-12; Mitoto 110:​1, 2.

Yesu kātelelepo enka kizumba kimo kete bu “kiyukeno” mhm. Wātelele bizumba bishileshile ne ngikadilo mishileshile byādi bifwaninwe kulongeka kujokoloka ntanda yonso. Byonso, byādi bifwaninwe kufikidila mu kitatyi kimo kyonka kitelelwe na balembi ba Bible bu “mafuku a kumfulo.” (2 Temote 3:​1-5; 2 Petelo 3:​3, 4) Tubandaulei bintu bimo-bimo byālombwelwe na Yesu bu bikalongeka mu “mafuku a kumfulo.”

“Muzo ukataluka kukatamba muzo mukwabo, ne bulopwe nabo monka.” (Mateo 24:⁠7) Mu kino kyetu kitatyi, mavita imavule bininge kutabuka mokyādi kikadile pakala. Mwifundi umo wa mānga wānene’mba: “Divita Dibajinji Dyatanda-yonso [dyāshilwile mu 1914] dyādi divita dibajinji ‘dya-nkashinye-nshinye.’” Ino, Divita Dyabubidi Dyatanda-yonso, dyeditabukile ku kwipaijana. Ne pano pene, mavita akyendelela na konakanya ntanda. Eyo, binenwa bya Yesu bikyendelela na kufikidila mu muswelo utulumukwa.

“Kukekalanga bimpengele bya nzala.” (Mateo 24:⁠7) Kunyuma kwa Divita Dibajinji Dyatanda-yonso, kwātulukile kipupo kya nzala mikatampe mpata kekyamwekele kashāa mu mānga yonso ya muzo wa muntu. Kadi, Divita Dyabubidi Dyatanda-yonso nadyo dyalondelwe na nzala mikomo. Kudi kubwipi kwa muntu umo pa batano kujokoloka ntanda yonso ubela pamwanda wa kubulwa kudya biyampe, kadi kwipayanga kubwipi kwa midiyo 14 ya bana ku mwaka ne mwaka. Bine “bimpengele bya nzala” bidiko bine!

“Kutenkana kukatampe kwa nshi, ino kadi kukekalanga kungi kungi.” (Luka 21:11) Tamba mwaka wa 1914, bintenshi nansha kutenkena kwa nshi, kwipayanga bantu kupwibi kwa misunsa dikumi ku mwaka ne mwaka tamba mu 1914 kupita mokyādi kikadile mu tutwa twa myaka yāpityile kunyuma. Tutelei’mo bimo-bimo kete: Mu 1920, byāipaile bantu 200 000 mu Chine; mu 1923 bantu 99 300 bāipailwe mu Japon; mu 1939, kwafwa bantu 32 700 mu Turquie; mu 1970 kwafwa bantu 66 800 mu Pérou; mu 1976 kwafwile bantu 240 000 mu Chine (nsulo mikwabo inena’mba bādi 800 000) bafwile. Bine kudi “kutenkana kukatampe kwa nshi”!

‘Kukekalanga bipupo bya mbá koku ne koku.’ (Luka 21:11) Divita Dibajinji Dyatanda-yonso pa kupwadyo’tu kipupo kya Mazamba kya lupukile mu Espanye kyāipaile kubwipi kwa bantu midiyo 21. Dibuku dimo (Science Digest) dyāfumikile’mba: “Umbula bwa mānga yonso ya muzo wa muntu, kekwalupukile kashaa kimpengele kya lufu lwa kupitula bantu bavule uno muswelo musunsa umo kete.” Tamba’ka penepa, lubá lwa tansho, luba lwa dyāya, SIDA, ne mbá mikwabo mivulevule, imipaye tutwa twa tununu twa bantu.

“Bubi bwa kujilula bijila [bukelundilako].” (Mateo 24:12) Tamba mu 1914, ntanda yetu imiyule buñonaona ne bukalabale. Mu bifuko bivule, bantu badi enka mityima kūlu mu mashinda nansha ke pabukata bwa dyuba pene. Shi ke bufuku, bantu befungila mu mobo na bipanda nansha na tulé ne bevwana moyo wa kutambila panja.

Kudi bintu bikwabo bivule byātelelwe kufikidila umbula bwa mafuku a kumfulo, abyo nabyo byendanga bifikidila. Kino kishintulula’mba mfulo ya ntanda ibafwena. Ino i kyadyese, mwanda kukekalanga bakapanda. Pakupwa kunena’mba “pano pantanda papitanga,” Bible uleta uno mulao’mba: “Yewa ulonga kiswa-mutyima wa Leza, aye wīkele nyeke.”​—⁠1 Yoano 2:⁠17.

Nanshi, tufwaninwe kwifunda kiswa-mutyima kya Leza ne kwikilonga. Mu uno muswelo, tukokeja kukapanda kumfulo kwa ino ntanda ne kukasepelela mu madyese nyeke ne nyeke mu ntanda impya ya Leza. Bible witulaya’mba: “Leza ukapampulanga impolo yonso mu meso abo; ne lufu nalo kelukekalakopo dikwabo kadi, mhm, nansha kuyoyokota miyoa, nansha kudila kwine, nansha misongo mine mpika.”​—⁠Kusokwelwa 21:3, 4.