Shapita wa Dikumi ne Mwanda
“Ke ba Ino Ntandapo”
1. (a) Yesu wālombele bika pangala pa bandi bana ba bwanga kumeso kwa lufu lwandi? (b) I kika kinenenwa amba ‘kuleka kwikala ba ino ntanda’ kudi na mvubu mpata?
YESU wālombele pangala pa bandi bana ba bwanga mu bufuku bukya ke kwipaibwa kwandi. Pa kuyuka amba basa kwibangadika ngitu bya mwiko kudi Satana, wālombwele Shandi amba: “Kyonakulomba ke kwibatalulapo mu ino ntanda, ehe, ino i kwibalama pa mwanda wa umbi. Abo ke ba ino ntandapo, monka mongikadile ami’wa ke ne wa ino ntandapo.” (Yoano 17:15, 16, NW) I kika kinenenwa amba kwisansanya na ntanda kudi na mvubu mpata? Mwanda Satana ye muludiki wa ino ntanda. Bene Kidishitu kebafwaninwepo kwikala ba ino ntanda yaludika.—Luka 4:5-8; Yoano 14:30; 1 Yoano 5:19.
2. Yesu kādipo wa ino ntanda mu buluji’ka?
2 Yesu kādipo wa ino ntanda, ino kekunenapo amba kādipo uswele bakwabo, mhm. Mwanda wāundapile babela, wāsangula bafwe, wāfundija ne bantu Bulopwe bwa Leza. Wāpēne’nka ne būmi bwandi pangala pa bantu. Inoko wādi ushikilwe ngikadilo yampikwa bwine Leza ne bilongwa bya boba bādi na mushipiditu wa ntanda ya Satana. O mwanda wādyumwine bantu ku bino bintu, kimfwa bilokoloko bya busekese, būmi bwa kufwila kupeta, ne kwabila bitenta. (Mateo 5:27, 28; 6:19-21; Luka 20:46, 47) Ke kya kutulumukapo shi Yesu wāpelele myanda ya politike. Nansha byaādi Muyuda, kēkupilepo mu bulwi bwa politike bwādi bwilwa bene Loma na Bayuda.
‘Bwami Bulopwe Ke bwa Ino Ntandapo’
3. (a) Bendeji ba mutōtelo wa Bayuda bābepele bubela’ka pa kusambila Yesu kwa Pilato, ne mwanda waka? (b) I kika kilombola amba Yesu kādipo usaka kwikala mulopwe pano panshi?
3 Ivwana mobyāpityile pāikele bendeji ba mutōtelo wa Bayuda kukwatyija Yesu bāmutwala kwa Pontyusa Pilato, mbikavu mwine Loma. Bine, mityima ya boba bendeji ba Bayuda yādi isansa mwanda Yesu wādi usokwela buzazangi bwabo patōka. Pa kusaka mbikavu aponeje Yesu, bādi bamusambila’mba: “Uno’u twamutēne usoñanya bantu’mba: Kemukilambula Kesala; ino aye mwine’mba: Ne Kidishitu mulopwe.” (Luka 23:2) Buno bwādi bubela bumwekelele mwanda mwaka umo kunyuma, bantu bāsakile kubikika Yesu bu mulopwe ino aye wāpela. (Yoano 6:15) Ke-muntu wādi uyukile amba ukekala Mulopwe wa mūlu mu myaka ikāya’ko. (Luka 19:11, 12) Kadi wādi wa kubikikwa na Yehova, ke na bantupo, mhm.
4. Yesu wādi umwene namani kusonka musonko?
4 Kadi mafuku asatu kumeso kwa kukwata Yesu, Bafadiseo bātompele kuloba Yesu tudi mu kanwa amba anene bintu bibi bitala pa kusonka musonko. Ino aye wānena’mba: “Nomboleipo ndenadi īmo [ya bene Loma]. Lelo [k]ino kyelekejo, ne kilembwa kya peulu, kidipo i kya ani?” Abo pa kumutentula’mba “I bya Kesala,” nandi wēbanena’mba: “Ino penepo kadi lubulai kudi Kesala bya Kesala, bya Leza nabyo mulubule kudi Leza.” —Luka 20:20-25.
5. (a) I bufundiji’ka bwāfundije Yesu bandi bana ba bwanga difuku dyobāmukwete? (b) Yesu wāshintulwile namani buluji bwa byaālongele? (c) Le kisambo kyāfudile namani?
5 Bine, Yesu kāfundijepo butomboki bwa kutombokela balupusa balela ntanda. Basola ba Loma ne bana-balume bakwabo pobāile kukwata Yesu, Petelo wāsomwene kipete wākesa’kyo mwana-mulume umo, wāmutyiba kutwi. Yesu wāmunena’mba: “Someka kipete kyobe mu kikwa kyakyo, mwanda bonso bakusomona kipete bakafwila konka ku kipete.” (Mateo 26:51, 52) Abo bukya ke kesha, Yesu wāshintulwila Pilato buluji bwa kino kintu amba: “Bulopwe bwami kebudipo bwa panopantanda, mhm, shi kadi buno bulopwe bwami bwadi bwa panopantanda, longa nankyo bamudyavita bami abandwila, mwanda wa kunena’mba wakafikijibwa kudi [Bayuda].” (Yoano 18:36) Pilato wāitabija’mba “nkimwenemopo mwanda wa byabyo byo mumubepela” Yesu. Ino Pilato pa kutyinibwa mbavu, wālonda byādi bisaka kibumbo, wāyeyeka Yesu ku mutyi.—Luka 23:13-15; Yoano 19:12-16.
Bana ba Bwanga Balondanga Kimfwa kya Yesu
6. Bene Kidishitu babajinji bēlombwele namani amba bādi bepuka mushipiditu wa ntanda, abo’ko kasha baswa bantu?
6 Bana ba bwanga bāivwene buluji bwa kuleka kwikala wa ino ntanda. Amba i kwepuka mushipiditu wampikwa bwine Leza ne bilongwa bya ino ntanda, kubadila’mo ne makayo a bikandangobo ne a busekese ādi akaibwa mu bizuilo ne bikailo bya bene Loma. Pa kino bana ba bwanga bādi bamonwa bu bantu bashikwe bakwabo bonso. Ino abo kebādipo bashikilwe bantu, ino bādi balonga buninge bwa kukwasha bakwabo nabo bamwene kamweno mu mpangiko ya lupandilo itūdile’ko Leza.
7. (a) I bika byāfikīle bana ba bwanga babajinji mwanda’po’tu kebādipo ba ino ntanda? (b) Le bādi bamwene namani balopwe ba politike ne kusonka musonko, ne mwanda waka?
7 Balondi ba Yesu nabo bādi bapangwapangwa pamo bwa Yesu, divule na bendeji ba imbikalo bakubulwa kuyuka myanda senene. Nansha namino, mu 56 K.K., mutumibwa Polo wāsoñenye bene Kidishitu ba mu Loma amba “bēkale kukōkela bakatampe balupusa [bendeji ba politike] bakwibalela; ke-kuntu kutupu wa lupusa wa kubulwa Leza.” Ke kunenapo amba Yehova ye ubikikanga bendeji ba imbikalo, mhm, ino wibalekele bekale’ko kufika ne pakabikala Bulopwe bwandi kasuku kabo ntanda yonso. O mwanda Polo wāpele bene Kidishitu madingi mendele’mo a kulēmeka balungu balela ntanda ne kusonka musonko.—Loma 13:1-7; Tetusa 3:1, 2.
8. (a) Le bene Kidishitu bafwaninwe kukōkela bakatampe balupusa umbyonso? (b) Bene Kidishitu babajinji bālondele namani kimfwa kya Yesu?
8 Inoko, kikōkeji kya kukōkela balopwe ba politike kudi na mikalo, ke kwa umbyonsopo. Shi bijila bya Yehova kebītenepo na bya bantu, boba bengidila Yehova bafwaninwe kukokēla bijila byandi. Ivwana munenena dibuku On the Road to Civilization—A World History pa bene Kidishitu babajinji amba: “Bene Kidishitu bādi bapela twaji tumotumo twa bene Loma. Bene Kidishitu . . . bādi bamona amba kwikala sola i kujilula lwitabijo lwabo. Kebādipo betabija kitenta kya politike. Kebādipo batōta mulopwe mbikavu.” Kitatyi kyāikele kidye kikatampe kya Bayuda ‘kukankaja bininge’ bana ba bwanga amba baleke kusapula, abo bālondolwele amba: “Batwe tufwanyinwe kukokela Leza, kutabuka kukokela bantu.” —Bilongwa 5:27-29, MB.
9. (a) Mwanda waka bene Kidishitu bātenwe mu Yelusalema mu 66 K.K. bānyemene? (b) Mwanda waka kino i kimfwa kiyampe mpata?
9 Bana ba bwanga bādi bapela kwikuja nansha dimo mu ñuma ya politike ne ya bashidika. Mu 66 K.K., Bayuda ba mu Yudea bātombokēle Kesala. Bibumbo bya basola bene Loma byāpelakana kwela Yelusalema mu lukalo. Lelo bene Kidishitu bādi mu kibundi bālongele’po namani? Bāvulukile madingi a Yesu a kunyema mu kibundi. Bene Loma pa kwitola kitatyi kityetye, bene Kidishitu nabo papo bānyemena bukila bwa Munonga wa Yodano mu ngulu ya Pela. (Luka 21:20-24) Kupela kobāpelele kwikuja mu bimyanda i kimfwa kya kulondwa na bene Kidishitu bonso ba kikōkeji.
Bene Kidishitu Kebekujangapo mu bya Ntanda mu Ano Mafuku a Mfulo
10. (a) Batumoni ba Yehova bepēne mu mwingilo’ka, ne mwanda waka? (b) I mu myanda’ka mokebekujangapo?
10 Lelo mānga ilombola amba kudi kisumpi kampanda kya mu ano mafuku a mfulo kipelele kwikuja nansha dimo mu myanda ya ntanda na mwāpelele bene Kidishitu babajinji? Eyo kidi’ko, i Batumoni ba Yehova. Mu ino myaka yonso, bendelelanga na kusapula amba Bulopwe bwa Leza bo abo kete bukaleta ndoe ya nyeke, mutyima-ntenke, ntundubuko ne nsangaji ku bantu baswele boloke. (Mateo 24:14) Abo kebekujangapo nansha dimo mu tuvutakanya twa mizo.
11. (a) Kupela kupelanga Batumoni ba Yehova kwikuja mu bimyanda bya ntanda i kwishile namani na bilonga bendeji ba bipwilo? (b) I mumweno’ka udi na Batumoni ba Yehova pa boba bekuja mu mapolitike?
11 Padi kwishila kukatampe na bendeji ba bipwilo bya ino ntanda, mwanda abo bekujanga’nka ne mitwe mine mu myanda ya politike. Mu matanda amo, bo abo bekwete’ko na kulongeja makampanye a mavote. Bamobamo badi pa bitenta bya politike. Bakwabo nabo baningilanga bantu ba politike amba enka betabije mpangiko ikwatwa na bendeji ba bipwilo. Ino Batumoni ba Yehova abo kebekujangapo mu bimyanda bya mapolitike. Inoko kadi kebakankajangapo bakwabo basaka kwilunga mu bisumpi bya politike, kufwila bitenta bya politike, nansha kuvota kwine. Batumoni ba Yehova kebekujangapo mu mapolitike mwanda Yesu wānene amba bandi bana ba bwanga ke ba ino ntandapo.
12. I bika bilupukile ku kwikuja kwikujije bipwilo mu myanda ya ntanda?
12 Monka mwālaile’kyo Yesu, mizo ikyendelela na kwitamba mavita. Enka ne bisumpi bya bantu ba muzo umo bakyendelela na kwilwa abo bene na bene. (Mateo 24:3, 6, 7) Bendeji ba bipwilo betabilanga muzo nansha kisumpi kankenge kīlwa na kikwabo, bakankamika ne balondi babo balongele monka. Le bifulanga namani? Bana ba kipwilo kimo beipayanga mwanda’tu i ba muzo nansha kabila keshile. Kino kekikwatañenepo nansha dimo na kiswa-mutyima kya Leza. —1 Yoano 3:10-12; 4:8, 20.
13. I bika bilombola amba Batumoni ba Yehova bapelanga kwikuja mu bimyanda bya ntanda?
13 Inoko Batumoni ba Yehova abo bapelanga pelē kwikuja mu ino ñuma yonso. Kiteba kya Mulami kya difuku 1 Kweji 11, 1939, mu Angele, kyānene amba: “Boba bonso badi ku mutamba wa Mfumwetu kebaketabilapo muzo kampanda mu divita.” Batumoni ba Yehova mu mizo yonsololo, mu ngikadilo yo-yonso, balamine nyeke uno mwimanino. Kebalekangapo mavita ne myanda ya politike ikalañanya ino ntanda isansanye bu bana na bana bwabo bwa ntanda yonso. I babunde “bipete byabo ke makasu, ne mikobe yabo ke mpete ya kukukula mityi.” I bapele kwifunda bulwi, mwanda i kutupu bobetabila.—Isaya 2:3, 4; 2 Kodinda 10:3, 4.
14. Batumoni ba Yehova bafikilwanga na bika mwanda’po’tu i besansanye na ntanda?
14 I bipa’ka bimo bilupukanga ku kupela kwikuja’mo? Yesu wānene amba: “Byo kemudi ba mu bapanopantanda, . . . po pa mwanda ne mwanda pene pano o bemushikilwe.” (Yoano 15:19) Batumoni ba Yehova bavule bakutwanga mwanda’po’tu i bengidi ba Leza. Bamo bamweshibwa malwa, pakwabo ne kwipaibwa, monka mwādi mususwilwa bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji. Bidi namino mwanda Satana, ‘leza wa ino ngikadilo ya bintu,’ ulwanga bengidi ba Leza mwanda abo ke ba ino ntandapo.—2 Kodinda 4:4; Kusokwelwa 12:12.
15. (a) Mizo yonso yendanga ifwena ku bika, ino papo Batumoni ba Yehova bepukanga bika na katentekeji? (b) I kika kinenenwa amba kwisansanya na ntanda i mwanda musumininwe?
15 Mizo ya ntanda yonso yendanga ifwena ku mfulo yayo ku Amakedona, o mwanda bengidi ba Yehova badi na nsangaji mwanda ke ba ino ntandapo. (Danyele 2:44; Kusokwelwa 16:14, 16; 19:11-21) Bine, tukepuka kino kinzengele mwanda tupalukile ku ino ntanda. Twi muzo wikutyile umbumo pano pa ntanda ponso, kashā tulamata ku Bulopwe bwa Leza bwa mūlu. Eyo, byoketudipo ba ino ntanda, tubengibwanga ne kupangwapangwa pa mulongo. Ino panopano ponka bino byonso bikapwa, mwanda ino ntanda imbi yendejibwa na Satana ikonakanibwa lonso fututu. Ino boba bengidila Yehova bo bonka kete bakekala’ko nyeke ne nyeke mu ntanda yandi impya myoloke mu Bulopwe bwa Leza.—2 Petelo 3:10-13; 1 Yoano 2:15-17.
Myanda ya Kupituluka’mo
• Yesu wālombwele amba kuleka ‘kwikala wa ino ntanda’ kulomba bika ne bika?
• Bene Kidishitu babajinji bādi bamona namani (a) mushipiditu wa ino ntanda, (b) balopwe ba ino ntanda, ne (c) kusonka musonko?
• Batumoni ba Yehova ba mu ino myaka balombolanga namani amba i bapele kwikuja mu bimyanda bya ntanda?
[Kifwatulo pa paje 165]
Yesu wāshintulwile amba aye ne balondi bandi ‘ke ba ino ntandapo’