‘Ita Bakulumpe’

“Lelo kudi umo ubela umbukata mwenu’ni? Nabya [ēte] bakulumpe ba kipwilo.”​—⁠YAKOBA 5:⁠14.

TUDI mu “myaka ya malwa.” Mu ano “mafuku a kumfulo,” bantu badi na mwino, basenswe byabupeta, kwitatula, ne kebejē kukalala ne kufuna bulobo. (2 Temote 3:​1-5) Batwe bakristu badiko dyalelo mu ino ngikadilo imbi ya bintu, tulwanga na byaka bisatu bikatampe: Satana Dyabola, ntanda ya bantu bakubulwa bu-Leza, ne ngikadilo ya kusakasaka kulonga bubi yotwapyene.​—⁠Loma 5:12; 1 Petelo 5:8; 1 Yoano 5:⁠19.

² Pa kutuntumikwa bininge na bino byaka, kyaba kimo padi tukokeja kwiivwana bu balemenenwe bininge. Ino, lelo i kwepi kotukokeja kutana bukwashi mwanda wa tūminine ano matompo na kikokeji? I kudi ani kotukokeja kuvundamukila mwanda wa kutana bwendeji kitatyi kyotusaka kutyiba mbila itala pa mwingilo wetu wa bwine kristu ne pa mutotelo wetu?Correcteur, veuille consulter l’anglais pour cette phrase

Bukwashi botudi nabo

³ Kuyuka’mba Yehova i Nsulo ya bukomo bwetu kwitupanga kikulupiji kya kwitutalaja ku mutyima. (2 Kodinda 1:​3, 4; Fidipai 4:13) Davida, kaimba wa mitoto, wājingulwile bukwashi bwa Leza, wanene’mba: “Fikija dishinda dyobe kudi Yehova; umukulupile, nandi ukekifikijanga.” “Ela [kyakulēma] kyobe padi Yehova, nandi ukakulelanga; kakalekapo moloke kujina, nansha ­patyetye pene.” (Mitoto 37:5; 55:22) Bine tufwijeiko Yehova bininge pamwanda wa kukwatakanibwa uno muswelo!

⁴ Tukokeja kadi kusengwa pa mutyima pa kuyuka’mba ke enkapo batwe kasuku ketu kete batanwa na matompo ne byaka. Mutumibwa Petelo wakankamikile balunda nandi bakristu’mba: “Ino aye [Satana Dyabola] mukomenei ne bukankamane bwa mu kwitabija kwenu, pa kuyūka’mba i misongo īmo yonka īmonwa ne ku bana benu badi pano pantanda.” (1 Petelo 5:⁠9) Nabubine, bakristu bonso basakanga kwimanija pototo mu lwitabijo. I kyabine’mba, divule, padi tukokeja kwiivwana bu ‘twibakalakanyibwe ku mitamba yonso,’ ka na mwādi mwikadile mutumibwa Polo. Inoko, kādipo ‘ujikilwe bininge mu muswelo wa kukomenwa kujīna.’ Pamo ka na aye, tukokeja kukolelwa, inoko “kufudilwa mpika.” Nansha shi tubapangwapangwa, ‘ketulekelēlwepo.’ Shi “tubakupilwa panshi,” ino “koneka mpika.” Omwanda “oketupungidilapo.” Tuloñanga bukomo bwa kuleka “kutala ku bintu bya kumwekamweka, poso ku bintu byampikwa kumweka.” (2 Kodinda 4:​8, 9, 16, 18) I muswelo’ka otukokeja kwikilonga?

⁵ Yehova, ‘mwivwaniki wa milombelo,’ witupanga bukwashi mu miswelo isatu. (Mitoto 65:⁠2; 1 Yoano 5:14) Dibajinji, witupanga bwendeji kupityila ku Kinenwa kyandi kya ku bukomo bwa mushipiditu, Bible. (Mitoto 119:105; 2 Temote 3:​16) Dyabubidi, mushipiditu sandu wandi witupanga bukomo bwa kulonga kiswamutyima kyandi. (Ezankanya Bilongwa 4:​29-31.) Ne dyabusatu, bulongolodi bwa Yehova bwa pano panshi budiko kitatyi kyonso mwanda wa kwitukwasha. I kika kyotufwaninwe kulonga mwanda wa kutambula buno bwangudi?

“Byabuntu [mu] bana-balume”

⁶ Mwanda wapityile mu kitatyi kya mupolofeto Mosesa witukwashanga tutendele muswelo ukwatakanya Yehova bengidi bandi na kisanso na kwibakwasha. Uno mwanda wālongēlwe ku Tabela, kishima kishintulula “kupya-mudilo, kusōka-mudilo, kwāka-mudilo.” Correcteur, veuille consulter Harrap’s pour ces trois mots en te servant de l’angl.Mu kino kifuko kya dilungu dya Shinai, Leza waākije’mo mudilo mwanda wa kusōka bene Isalela bādi beunyinga-unyinga. “Kibumbo kisobakane” kyalupukile mu Edipito pamo na bene Isalela nakyo kyēlungile kobadi kebatompola pamwanda wa bidibwa byādi bibapa Leza. Mosesa pa kumona bukalabale bwa Leza, ne pa kwīmona bu kabwanyapo kuvuija kino kiselwa kya bantu ne kulondolola ku bisakibwa byabo, washilula kala kwela lubila’mba: “Amiwa uno nkikokejapo kusela bantu bano bonsololo kasuku kami, mhm, mwanda i kindemenene byamwiko. Ino kadi shi abe unonga namino nanshi nakwisashila bangipaye bitupu, shi natana biyampe ku meso obe nankyo kyamalwa kyami nkimone’kyopo, mhm.” (Umbadilo 11:​1-15) I kika kyalondolwele Yehova? Watongele “bana-balume makumi asamba-abidi ba bakulu ba Isalela” ne kutula mushipiditu wandi pobadi mwanda wa bengidile pamo na Mosesa mingilo mishileshile ya buludiki. (Umbadilo 11:​16, 17, 24, 25) Na bano bantu babwino batongelwe, kyaikele kipēla kukwasha bene Isalela ne kino “kibumbo kisobakane” kya bantu.​—⁠Divilu 12:38.

⁷ Bene Isalela pa kupwa kwa kulāla myaka mivule mu Ntanda ya Mulao, Yehova wakandile ku Lūlu lwa Ziona, mu kyelekejo, ne kutūla Yelusalema bu mwipata mwa bulopwe bubajinji bwa kyelekejo, Davida bu mulopwe wabo. Pa kutendela Leza, “Mwinebukomobonso,” Davida watulwile diwi dyandi kaimbe’mba: “Ubakanda peūlu; ubasela misungi; ubayata bana-balume bu byabuntu.” (Mitoto 68:14, 18, MN) Eyo, bana-balume bakwetwe bu misungi pa kunyongolola Ntanda ya Mulao, bapelwe bene Levi mwanda wa kwibakwashako mu mingilo yabo.​—⁠Ezela 8:20.

⁸ Mu myaka katwa imbajinji K.K., Polo mutumibwa mwine kristu, wakokēle milangwe pa kufikidila kwa bupolofeto butala pa bino binenwa bya kaimba wa mitoto. Polo wasonekele’mba: “Pano umo ne umo umbukata mwetu imupebwe kanye kukwatañana na mwapimīne Kristu kyabuntu kya kubitupu. Omwanda unena’mba: ‘Pa wakandīle peūlu waselele misungi; wapāna byabuntu [mu] bana-balume.’ Pano kishima ­‘wakandīle,’ le kishintululanga kika, poso amba watukīle ne mu bifuko bya munshi, kokunena’mba panshi? Enka yewa watūkile i enka kadi wakandile peūlu pa madyulu onso, mwanda wa apane butuntulu ku bintu byonso.” (Efisesa 4:​7-10, MN) Uno “enka yewa” lelo i ani? Ke ungi po, i enka Ntunguluji wa Yehova kete, Davida Mukatakata ne Meshiasa Mulopwe, Yesu Kristu. I aye wasangwilwe na Leza ne kuzunzwilwa pa “kitenta kikatampe.”​—⁠Fidipai 2:​5-11, MN.

⁹ Ino bino “byabuntu mu bana-balume” (nansha, “bana-balume bu byabuntu”) lelo i ba ani? Polo ushintulula’mba Ntunguluji Ubajinji wa Leza “wapene bamobamo ke batumibwa; ne bamobamo bakwabo bapolofeto; ne bangi nabo bamobamo basapudi; kadi bamobamo bakwabo nabo bakilelo, bangi nabo bafundiji; pa mwanda wa kukankamija bapandulwemo ku mīngilo ya bwingidi, bwa kutamija ngitu ya Kristu.” (Efisesa 4:​11, 12) Bana-babwanga ba Kristu bonso bādi bengila bu batumibwa, bu bapolofeto, bu basapudi, bu bakumbi ne bu bafundiji bādi bekilonga na kulonda buludiki bwa kiteokratike. (Luka 6:​12-16; Bilongwa 8:12; 11:​27, 28; 15:22; 1 Petelo 5:​1-3) Mu ano etu mafuku, bana-balume bakulumpe, ba ngikadilo ya kumushipiditu isakibwa ne batudilwe na mushipiditu sandu, bengilanga bu baledi kubwipi kwa mu bipwilo 70 000 bya ba Tumoni twa Yehova kujokoloka ntanda yonso. Ye abo bantu betupelwe bu byabuntu. (Bilongwa 20:⁠28) Pamwanda wa kutandabuka kwenda kutandabuka mwingilo wa busapudi bwa Bulopwe kujokoloka ntanda yonso, pano kudi kibalwa kya ba tutu bavule ‘basaka’ kwingila ‘mwingilo wa bu muledi’ ne bafulanga ku kwiwingila. (1 Temote 3:⁠1) Pa kutongwa, nabo bekalanga baikala ke “byabuntu mu bana-balume.”

¹⁰ Bano bakulumpe bakristu, nansha byabuntu mu bana-balume, ibakwatañane na shintulwilo yaletelepo mupolofeto Isaya kitatyi kyatobele butobo butala pa mwingilo wa “bamfumu,” bengidi ba mingilo ya buludiki bakengila munshi mwa lupusa lwa Bulopwe. Umo ne umo umbukata mwabo ufwaninwe kwikala pamo “bwa kinyemeno kya luvula, ne mpakala ku kintenshi; pamo’nka bwa minonga ya mema muntu mūmu, bwa mwemba wa dibwe dikatakata muntanda myumu.” (Isaya 32:​1, 2) Kino kilombola bukwashi bwa kisanso bufwaninwe kuletwa na bano bantu batudilwe bu baledi. I kika kifwaninwe kulongwa mwanda wa kumwena mu buno bwangudi mu muswelo mubwaninine?

Tushilulei kwenda kobadi

¹¹ Mungya kibutwila, shi muntu kasake kulobela, wikalanga wela mbila mwanda wa kulomba bukwashi. Kekalangapo wikaka. Shi būmi bwandi budi pa kyaka, kakokejapo bidi kwilaija muntu aye amushintulwile’mba ufwaninwe kulomba bukwashi. Lelo mulopwe Davida kalombelepo bukwashi kudi Yehova misunsa mivule? (Mitoto 3:4; 4:1; 5:​1-3; 17:​1, 6; 34:​6, 17-19; 39:12) Muswelo umo onka, shi ketudipo biyampe ku mushipiditu, kimfwa shi ketukidipo na kikulupiji, tufwaninwe kuvundamukila kudi Yehova mu milombelo ne kumwabija etukunkuje na mushipiditu sandu wandi. (Mitoto 55:22; Fidipai 4:​6, 7) Tufwaninwe kulomba kusengwa pa mutyima kutamba mu Bisonekwa. (Loma 15:⁠4) Tufwaninwe kunyemena ku mabuku a bwine kristu a Sosiete Watch Tower mwanda wa kutanamo madingi otukokeja kwingidija. Kino kinyinga kitukwashanga pavule tunekenye makambakano. Inoko, shi matompo abamweka bu i metukomene bininge, nankyo tukokeja ne kukimba madingi ku bakulumpe ba pa kipwilo. Nabubine, tukokeja kufikilwa na kyaká kikatampe kya kusaka ‘kwita bakulumpe.’ Mwanda’ka kifwaninwe kwita bakulumpe bakristu? I muswelo’ka obakokeja kukwasha boba basaka bukwashi bwa kumushipiditu?

¹² Potwikalanga tubela, twikalanga twitukija mwanda wa kupá ngitu yetu muswelo wa kwialuja senene. Ino shi misongo yetu keijokēlepo kunyuma, twikalanga twingidija tunangu na kwenda kukakimba bukwashi kudi muñanga upotolwele ino mingilo senene. Lelo ketukokejapo kulongela monka shi tubaponena mu misongo ya kumushipiditu?

¹³ Ivwanai mwitudingidila Yakoba mwana-bwanga pa uno mwanda. Unena’mba: “Lelo kudi umo ubela umbukata mwenu’ni? Nabya [ēte] bakulumpe ba kipwilo; nabo bamulombelele, ne kumushinga mani ponka, mu dijina dya Mfumwetu [Yehova, MN].” (Yakoba 5:14) I misongo’ka isambila’po Yakoba ino? Bashintuludi bamobamo ba Bible banenanga’mba i misongo ya ku ngitu, amba mwanda mu kyokya kitatyi, bamuñanga bādi na kibidiji kya kushinga bantu babela māni. (Luka 10:34) Kadi bafwatakanyanga’mba Yakoba wādi na mu malango andi bundapi bwa mu kingelengele, bwa kundapa kupityila ku kyabuntu kya bundapi. Ino bubandaudi bwa mwalembelwe kino kisonekwa lelo bulombola kika?

¹⁴ “Mutyima tō” keukwatañenepo na “kumona malwa.” Kino kishintulula’mba Yakoba wādi wisambila pa misongo ya kumushipiditu. (Yakoba 5:13) Yakoba wādi unena’mba kifwaninwe kwita “bakulumpe [bana-balume bakulumpe, mu bwalamuni bwa Monde Nouveau bwa mu Anglais] ba kipwilo,” kādipo unena’mba kifwaninwe kwita ba dokotele nansha boba bādi na kyabuntu kya bundapi bwa mu kingelengele, mhm. Ne i kika kyobādi bafwaninwe kulonga? Yakoba ubwejako’mba: “Nabo bamulombelele . . . Kadi ne lulombelo lwa kwitabija lukamupandija ubela.” (Yakoba 5:​14, 15; ezankanya Mitoto 119:​9-16.) Kitulombola pa kubulwa lupata’mba Yakoba wisambilanga pa misongo ya kumushipiditu i kino: mwanda wakankamikile bidi kwisāsa bubi mwanda wa kumona muswelo wa kubelulwa. Wasonekele’mba: “Mwisāsei nanshi bubi bweni patokelela umo ku mukwabo ne kulombela umo ku mukwabo, amba mumone kubelulwa.” Shi bubi bukatampe ye abo buletele ino misongo ya kumushipiditu, nankyo yewa ubela ukokeja kwiīvwana biyampe enka shi walonda senene uno musoñanya wa mu Kinenwa kya Leza utala pa kwisāsa ne kuvundamina ku bubi bwandi.​—⁠Yakoba 5:​16, MN; Bilongwa 3:19.

¹⁵ Kudi kadi kintu kikwabo kyotufwaninwe kuyuka mu ano madingi aleta Yakoba. Shi mukristu umonanga malwa, “nabya alombele.” Shi udi na mutyima tō, nakyo “ēmbe ñimbo.” Mu ngikadilo yonso​—⁠twikale tumona malwa nansha twikale na mutyima tō​—⁠tufwaninwe nyeke kulonga kintu kampanda. Mu ngikadilo kampanda, kifwaninwe kulombela, mu mikwabo namo, kifwaninwe kulombola nsangaji. Shi ke pano, i kika kifwaninwe kulonga kukwatañana na kipangujo kya Yakoba kinena’mba: “Lelo kudi umo ubela umbukata mwenu’ni?” Pano napo i mwitulombe kushilula kulonga kintu kampanda na kusumininwa, eyo, tushilulei kwenda kobadi. “Nabya bēte bakulumpe ba kipwilo.”​—⁠Mitoto 50:15; Efisesa 5:19; Kolose 3:⁠16.

Bukwashi buleta “bakulumpe”

¹⁶ Pamo twikalanga tukomenwa muswelo wa kwingidija misoñanya ya mu Bible kukwatañana na ngikadilo yetu ya pakasuku. Pa kino, bakulumpe bakokeja kwitwikadila bu nsulo ya bukwashi bukatampe. Kimfwa, bakokeja kulombelela yewa udi na misongo ya kumushipiditu ne ‘kumushinga māni mu dijina dya Yehova’ na kwingidija senene misoñanya ya mu Kinenwa kya Leza. Bakulumpe bakokeja kwitukwasha bininge tumone muswelo wa kubeluka ku mushipiditu. (Mitoto 141:⁠5) Divule, kyotusakanga i enka kino kete: betulombole’mba milangwe yetu i myendelemo. Shi twikale kwisambila pa bintu bitukambakanyanga, kwisambila’byo pamo na mukulumpe wa bwino, nankyo tukamona buninge bwa kutakamana nyeke na kulonga enka mungya boloke.​—⁠Nkindi 27:⁠17.

¹⁷ Kitatyi kitwa bakulumpe mwanda wa kulonga bupempudi, bafwaninwe kwikala na ‘muneneno utalaja ku mutyima ku boba ba mityima ipepa.’ Bafwaninwe kadi ne ‘kukwatakanya boba bakōkekōke ne kwikala na kitukije-tyima ku bonso.’ (1 Tesalonika 5:14) Kipwano kya uno muswelo, kya buswe ne kumvwañana kulumbuluke, pabukata bwa “bakulumpe” ne boba ‘bakōkekōke,’ kikokeja kusaula dishinda dya kubelulwa lonso kumushipiditu.

Kiselwa kyetu ne milombelo

¹⁸ Bakulumpe bakristu, bafwaninwe kuvuija senene biselwa byabo bitala pa kukumba luombe lwa Leza. Bafwaninwe kwikala bu bangudi. Kimfwa, Polo wanene’mba: “Banabetu, shi nansha muntu wakukala kumeso kwa aye kekijingulwile senene, nankyo banwe badi na ngikadilo ya kumushipiditu isakibwa, pimai kulemununa muntu wa uno muswelo na mushipiditu utalala, na kwilama abe mwine, kutyina’mba abe nobe wakōngolwa. Endelelai na kwiselela byakulēma byenu umo ku mukwabo ne vuijai namino kijila kya Kristu.” Kadi mutumibwa wasonekele’mba: “Muntu ne muntu ukaselanga kitundu kyandi.”​—⁠Ngalatea 6:​1, 2, 5, MN.

¹⁹ I muswelo’ka otukokeja kwiselela byakulēma umo ku mukwabo, inoko na kusela muntu ne muntu kitundu kyandi? Mwanda bishima bya mu kigreke byalamwinwe bu “byakulēma” ne “kitundu” bidi na buluji bwishīleshīle. Shi mukristu udi na bikambija bya kumushipiditu bimulēmena nabubinebine, bakulumpe ne bakristu bakwabo bakokeja kumukwashako, bakamuselejako ‘kyakulēma kyandi.’ Ino, aye mwine pakasuku ufwaninwe kusela “kitundu kyandi” aye mwine, kokunena’mba kuvuija biselwa byandi bya kudi Leza.a Bakulumpe baselanga “byakulēma” bya banababo na nsangaji, na kwibakankamika, na kwibadingila kupityila ku Bisonekwa ne na milombelo. Inoko bakulumpe kebetutentulangapo “kitundu” kyetu kya batwe bene pakasuku, biselwa byetu bya kumushipiditu, mhm.​—⁠Loma 15:⁠1.

[Kunshi kwa dyani]

²⁰ Milombelo idi na mvubu mikatampe ne kekifwaninwepo kwiipelula. Inoko, ku bakristu bavule badi na misongo ya kumushipiditu, bekalanga bakomenwa kulombela. Mwanda’ka bakulumpe baloñanga ‘milombelo ya lwitabijo’ kudi yewa ubela kumushipiditu? Mwanda wa ‘Yehova amulangule’ mu kupungila kwandi, ne amukomeje endelele na kulondalonda dishinda dyabubinebine ne dya boloke. Mukristu ubela kumushipiditu, padi udi na milangwe mibi kete, padi kalongelepo kilongwa kibi na kampata, mwanda Yakoba wanene’mba: “Nansha wapīle mambo [imulonge bubi, MN] akamulekelwa.” Madingi a bakulumpe kupityila mu Bisonekwa, kutentekelapo ne milombelo ya kininga, kyaba kimo bikalanga bitonona yewa mukōkekōke kumushipiditu asabe bubi bwandi bukatampe bwalongele ne kulombola mushipiditu wa kwisāsa. Kino kikamuletela kulekelwa mambo na Leza.​—⁠Yakoba 5:​15, 16.

²¹ Byokudi bibumbo bivule bipungulukila mu kipwilo kya bwine kristu dyalelo, bano bana-balume bakatentekeji, bakulumpe, badi na mingilo mivule yobafwaninwe kwingila mwanda wa kupana bwendeji bwakamweno. Bine, bano bana-balume bobetupele bu byabuntu, i mpangiko milumbuluke iteakenye’ko Yehova mwanda wa kwitukwasha tuminine mu matompo mu ino myaka ya malwa. Ino bakristu bamobamo kebekalangapo bavundamukila kobadi, bafwatakanyanga’mba bano banababo badi na mingilo mivule nansha amba badi kala na myanda mikwabo. Kishinte kilondako kino kiketukwashanga twivwanije’mba bano bana-balume badi na nsangaji ya kwitukwasha, mwanda bengilanga na nsangaji yabo yonso bu bakumbi-bakwashi mu kipwilo kya bwine kristu.

[Bipangujo]

1, 2. (a) I ngikadilo’ka ya kyaka idimo bengidi ba Yehova mu kino kyetu kitatyi, ne bakokeja kwiivwana muswelo’ka? (b) I bipangujo’ka bifwaninwe kulondololwa?

3. I kudi ani kotukokeja kutana kikulupiji kya kwitutalaja ku mutyima, ne muswelo’ka?See English

4. I kusengwa pamutyima’ka kupana ba Petelo ne Polo?

5. I bukwashi’ka bwa mu miswelo isatu bwitupa Yehova?

6. I bukwashi’ka bwaletele Yehova ku Tabela, ne mu muswelo’ka?

7, 8. (a) I muswelo’ka waletele Yehova ‘bana-balume bu byabuntu’ mu Isalela wakala? (b) I muswelo’ka waingidije Polo Mitoto 68:18 mu myaka katwa imbajinji?

9. (a) I ba ani bādi bu byabuntu mu bana-balume mu myaka katwa imbajinji? (b) Byabuntu mu bana-balume mu kino kyetu kitatyi lelo i ba ani?

10. Mwanda’ka tukokeja kunena’mba shintulwilo iletele Isaya itala pa “bamfumu” i mikwatañane dyalelo na mwingilo wa bakulumpe mu kipwilo kya bwine kristu?

11. Shi tubelanga kumushipiditu, i muswelo’ka otukokeja kutambula bukwashi?

12-14. (a) I kyatunangu kulonga kika shi ubelanga? (b) Kukwatañana na Yakoba 5:​14, i madingi’ka apelwe mukristu “ubela”? (c) I misongo’ka isambīlwepo mu Yakoba 5:​14, ne mwanda’ka ubalondolola nankyo?

15. I kika kifwaninwe kulonga kukwatañana na Yakoba 5:​13, 14?

16, 17. Bakulumpe betukwashanga muswelo’ka mwanda wa tumone muswelo wa kwingidija misoñanya ya mu Bible?

18, 19. I mwingilo’ka wingila bakulumpe bakristu kukwatañana na Ngalatea 6:​2, 5?

20. Mwanda’ka ketufwaninwepo kupelula milombelo?

21. (a) Mwanda’ka bakristu bamobamo bekalanga bekaka kwita bakulumpe? (b) I kika kyotukabandaula mu kishinte kilondako kino?

[Bilembwa bya pa Bifwatulo]

Lelo umwenanga mu ano madyese kumushipiditu: milombelo, kwifunda kwa Bible ne bukwashi bwa bakulumpe?

Mukalondolola namani?

◻ Kitatyi kyotusaka bwangudi, i bukwashi’ka bwa mu miswelo isatu bwitupa Yehova?

◻ Mu kino kyetu kitatyi bana-balume baletelwe bu byabuntu lelo i ba ani?

◻ I kitatyi’ka kyotufwaninwe kwita bakulumpe?

◻ I bukwashi’ka bukokeja kwitupa bakulumpe bakristu?