Bādi bakimba mutōtelo wabine

TAMBA kubunkasa bwabo, bantu bamo-bamo bekalanga bakimba malondololo mafwaninwe ku bipangujo byabo bitala pa būmi. Pobākidi bankasampe, padi bādi batanwa ne ku kupwila kwa mitōtelo. Ino bavule umbukata mwabo bājingulwile’mba malondololo obāpelwe nansha bibidiji byakishīla bya mu kipwilo kebyēbakweshepo binebine mwanda wa kunekenya bikambija bya umbūmi.

Nansha shi batanwanga na dimo-dimo ku kupwila padi bakokeja kunena’mba bakilamete ne pano ku mutōtelo wa bambutwile babo. Kukwatañana na mwimaniji wa Kipwilo kya mu Angleterre, bano bantu badi na lwitabijo luzela-zela. Batudile mutōtelo kunyuma kwa byonso. Bakwabo nabo, bapelanga mitōtelo yonso pamwanda wa buzazangi bobamonanga ku bantu ba mu mitōtelo bwibafityija ku mutyima. Ino, bipangujo byabo bitala pa būmi bikyendelela.

Mwanda’ka Bamo-bamo Batatānanga Bininge

Bantu bavule bayukile’mba kudi bipwilo bivule bilongele bitango mwanda wa kukwasha bantu bakubulwa pakulala, kwabanya bidibwa ku bafudilwe, ne kwimanina bizumba bikatampe bya makayo meshileshile. Ino kubwipi kwa difuku ne difuku, bomvwananga myanda isambila pa bikandangobo ne mashi amwangwa mu bipwilo bya mitōtelo na bajentaila ne na boba betela bu bakristu. Lelo tukokeja kutulumuka shi bantu banena’mba bitango bikūja mu bilongwa bya bukalabale uno muswelo kebilondangapo mutōtelo wabine?

Bantu bavule bātamine mu bifuko mudi bipwilo bya mitōtelo bādi balanga’mba majibo obakilwe mwanda wa kulama bāna banshiye emaninwe na bakulumpe ba bipwilo bya mitōtelo i mulangwe muyampe bininge. Inoko, mu myaka ya kunyuma’i, baikele kufitwa mityima pa kumvwana’mba mu bifuko bimo-bimo basambilanga bamupe amba bonakanyanga bāna bobalamanga. Dibajinji bantu bālangile’mba i enka kibalwa kityetye kya bamupe bo bādi batopekwa. Dyalelo, bamo-bamo banenanga’mba padi kudi kintu kibi nakampata mu kipwilo akyo kine.

Bantu batyetye, kimfwa Eugenia, kitatyi kimo bādi balamete bininge ku mutōtelo wabo. Byādi nsongwakaji wa mu Argentine, wādi wilunga ku boba bādi bakuta ñendo mwanda wa kukatōta Mujike wa mu Itali. Wālongele myaka 14 mu bu mansela. Kupwa wātamba mu kipango kya bamansela mwādi, wākatwela mu kitango kya mutōtelo wa mizo yonso kyādi kimanine myanda ya butomboki ya kipolitike mwanda wa kuvuija bukidibukidi kitungo kya kwalamuna ngikadilo yonso yādiko itala pa lupeto ne muswelo wa mwa kwikadila pamo na bantu. Pamwanda wa myanda yāmwene mu kine kitango’kya, wājimija lwitabijo ne kikulupiji kyandi mudi Leza. Nabubinebine, kākidipo ukikimba mutōtelo wādi ukokeja kukulupila. Kyādi usaka i enka muswelo wa kuletela balanda boloke​—ne mulunda wakokeja kukulupila.

Bakwabo nabo batadilanga kulampe myanda ipita mu bipwilo bishileshile. Mu 1991, zyulunale umo (Sputnik) wālupwile milangwe ya muntu umo wādi unena’mba Leza ikutupuye, uno muntu wānene na bubinebine’mba: “Kimwenepo kushiyañana nansha kutyetye pabukata bwa bilongwa bya bajentaila ne bakristu.” Wāletele kimfwa, mwanda wālongele bamupe, bāvwele minzabi ya malenda a nsahabu bādi benda belonda bityebitye mu mulongo baselele umbidi wa mufu mu sanduku mu mashinda a Mosku. Wādi umbidi wa “musanto umo wa mu kipwilo kya Orthodox” obāvilwile kutamba mu njibo mulamwangwa bankishi ne bintu byakala ne kwiutwala mu kipwilo, ne kadi kino kizumba kyāvulwije uno mulembi babitobo ne imbidi ya bafu ba mu Edipito wakala. Wēvulwije monka’mba boba bātenwe ku kizumba kya mu Mosku bādi bakulupīle mu “Busatu bwa Ki-kristu,” bene Edipito nabo bādi batōta leza umo wa mitwe isatu​—Osiris, Isis, ne Horus.

Uno mulembi umo yenka wēsambile ne pa mulangwe utala pa musoñanya wa bwine-kristu wa buswe​—‘Leza i buswe,’ ne ‘sanswa mulunda nobe’​—amba kebikwatañenepo na myanda yādi ilongeka mu Edipito wa bajentaila. Ino wāmwene’mba: “Buswe bwa bu bana-nabana kebudipo na bubinga mu ntanda, nansha ku mutamba witela ao wine bu ntanda ya bakristu.” Ne wāendelele na kwisambila pa bipá bibi bitamba ku kipwilo kikūja bininge mu myanda ya Leta. Myanda yāmwene yāmupele mulangwe wa’mba bipwilo bya Ki-kristu kebikokejapo kumuletela kyādi ukimba.

Bantu bakwabo abo shabo bātene malondololo mafwaninwe ino ke mu bipwilo bya Ki-kristu po.

Wēfundile bubinebine Butala pa Bafu

Magdalena, pano kadi na myaka 37, wikalanga mu Bulgarie. Kupwa kwa lufu lwa shandi muko mu 1991, wāfityilwe mutyima bininge. Kitatyi ne kitatyi wādi wiipangula aye mwine’mba: “Lelo bafu bendanga kwepi? Tata muko udi kwepi?” Wādi wenda ku kipwilo, ne wādi ulombela kunjibo kumeso kwa tabulo pafwatulwe basanto, ino kamwenepo malondololo.

Penepo, difuku dimo, mulunda nandi umo wāmwityile ku telefone’mba ende kwandi. Nsongwalume umo wādi wifunda na ba Tumoni twa Yehova wākanangile mulunda nandi. Magdalena wādi umuteja kitatyi kyādi wisambila pa Bulopwe bwa Leza ne mpango Yandi yakwalamuna ino ntanda ke paladisa mukekala bantu na nsangaji ne būmi bwanyeke. Pa mesa, pādi dibuku Ukokeja Kwikala ne Būmi bwa Nyeke mu Paladisa Pano Pantanda. Nsongwalume’wa wēdingidije ne wākokele mulangwe wa Magdalena pa kisonekwa kya Bible kya Musapudi 9:​5, unena’mba: “Ino bōmi bayukile’mba bakafwa, nanshi bafwe kebayukilepo nansha kimo kine.” Mu kine kyolwa’kya wātangile myanda mivule. Wēfundile’mba bafu kebendelelangapo na būmi momwa mūlu nansha mu kalunga nyembo ka mudilo; kebayukilepo kintu nansha kimo, badi pamo bwa abo badi mu tulo tukomo bininge. Wāitabije na nsangaji yonso ku katanwa ku kupwila kwa ba Tumoni twa Yehova mu kipwilo kya mu kyabo kipindi. Kupwa kwa kupwila, wāitabije kifundwa kya Bible kya kitatyi ne kitatyi. Wājingulwile muswelo obādi balombela Yehova ku kupwila, nandi washilula kulombela Yehova mwanda wa amukwasheko akomene bukoke bukatampe bwādi nabo. Kitatyi kyālondolwelwe milombelo yandi, wāmwene’mba wasokola mutōtelo wabinebine.

Abasokola Būmi Budi na Shintulwilo

André wātamine mu njibo ya bakatolika basumininwe ba mu Belejike ne wādi ukwasha babitobo ba mu kyabo kipindi. Inoko, mu kine kitatyi’kya, wāmwene bintu byātyepeje kalemo kandi ku kipwilo. Omwanda wāshele enka Katolika wa dijina bitupu.

Wādi mufundiji wa futubolo wa manwa makatampe umbula bwa myaka 15. Difuku dimo, ekipe yandi yakatēle futubolo ku Itali, Pāpa wa Loma wēbetyile kukesamba nabo. Kekwādipo kintu nansha kimo kyēbobakile kumushipiditu mu mine misambo’ya, André wāfityilwe mutyima pamwanda wa bupeta buvule bwādi na mwine pāpa’o. Kwalakana kwādi nako pamwanda wa kipwilo kwavula bininge. Būmi bwandi kebwādipo na nsangaji mwanda wādi kala kemulubule bakaji misunsa ibidi. Ngikadilo ya ntanda yādi imulengeja moyo. Mu 1989 wāsonekele mu zyulunale umo’mba: “Lelo bino bintu byonso bya bulembakane bitujokolokele bidi na shintulwilo’ka?” Kipwilo kyandi kekyamupelepo malondololo ku bipangujo byandi.

Mu 1990, kitatyi kyādi kafundija masomo a futubolo mu Islande, Iiris, misionele Kamoni ka Yehova wākamupempwile. André wāitabije mikanda yobāmupele kadi wāmulomba misionele amujokele dikwabo. Iiris wāmujokele pamo ne wandi mulume, Kjell. Kitatyi kyobāshikete mwanda wa kwisamba na André, bāmwene’mba wādi usaka kumvwanija Bible. Wandi mukaji, Ásta, nandi wādi na nsangaji mikatampe. André wādi na nsaa isatu ya kukokolokwa kumeso kwa kushilula monka mwingilo wandi wa kufundija masomo a futubolo, wātyibile mbila ya kwifunda Bible mu kine kitatyi’kya. Wānene’mba: “Neuvwananga biyampe bininge kupwa kwa kwifunda Bible kupitako kukokolokwa bitupu.” Bible wādi wenda ulondolola bityebitye ku bipangujo byabo. Lwitabijo lwabo mudi Yehova ne Bulopwe bwandi byādi byenda bitama bininge. Mulao wa Bible wa ntumbo wa ntanda impya, ntanda yakubulwamo “bintu byonso bya bulembakane,” wāikele mwanda wabine kobadi. André ne Ásta bayūkijanga lwitabijo lwabo lupya ku bakwabo.

Magdalena, André, ne Ásta betabije’mba pano abasokola mutōtelo wabine. Eugenia nandi, kupwa kwa kutompa kupwija bikambija bya mu ino ntanda kupityila ku kitango kya kipolitike, kumfulo wāsokwele mutōtelo wāmwene’mba o wabine ku ba Tumoni twa Yehova. Ino lelo i kika kilombola’mba uno mutōtelo o wabine? Tubakulombe utange kipindi kilondako.

[Bilembwa bya pa Bifwatulo]

Bwifundi bwa Bible bwa kitatyi ne kitatyi na ba Tumoni twa Yehova bukwashanga kubwipi kwa miliyo itano ya bantu ne kupita mu kwibapa malondololo ku bipangujo byabo