Kukekalanga lusangukilo lwa boloke

“Nkulupile kudi Leza na’mba kusanguka kwa bafu kudiko, kwa boloke, ne bampikwa koloka.”​—BILONGWA 24:15.

“BYONSOLOLO bitana dikasa dyobe kulonga, longa’byo ne bukomo bobe, shi bika shi bika; ino ke kudipo mingilo nansha kusambakanya bintu pamo miswelo ne miswelo, nansha kuyukidija, nansha ñeni mu kibundu koenda’kwa.” (Musapudi 9:10) Na bino bishima bitongibwe senene, Mulopwe Solomoni wālombwele ngikadilo idimo nkongo yonso ya bantu kushilwila pa butomboki bwa bambutwile betu babajinji ba Adama ne Eva. Pakubulwa kushiyañanya, muntu yense ufulanga’nka ku lufu​—ekale mpeta nansha ke mulanda, ekale mulopwe nansha muntu wa bitupu, wakikokeji nansha wakubulwa kikokeji. Bine, lufu ‘ilubikale pamo ka na mulopwe.’​—Loma 5:17.

² Nansha byokudi kwendelela kumeso bininge mu bwifundi bwa myanda itala kiñanga, ino lufu lukibikele nyeke bu mulopwe kufikija ne dyalelo. Kino kekyakutulumukapo, bamo-bamo bekalanga batapwa ku mutyima bininge pa kupempulwa na uno walwananetu wa tamba pakala. Mwanda waka? Eyo, kunyuma bininge mu myaka ya 1920, Sosiete Watch Tower wālupwile uno musapu’mba “Tununu ne tununu twa bantu badiko dyalelo kebakafupo nansha dimo.” Lelo tuno tununu ne tununu twa bantu i ba ani? I “mikōko” yēsambilepo Yesu mu kyelekejo kyandi kya mikōko ne bambuji. (Mateo 25:​31-46) Bupolofeto bwālombwele’mba bano bantu badi pamo bwa mikōko bakekalangako mu mafuku a kumfulo, ne kikulupiji kyabo i kukekala na būmi mu paladisa pano pantanda. Pa kupita kwa mafuku, bengedi ba Yehova bātambwile kumvwanija kulumbuluke kutala pa mwingilo wādi ufwaninwe kwingila ino “mikōko” mu mpango ya Yehova. Bājingilwile’mba, kupityila ku buludiki bwa bamwikeulu, bano bantu bakikokeji bādi bafwaninwe kukansansanibwa na “bambuji” ba mityima myūmu umbula bwa mafuku a kumfulo ne kukapyana kipindi kya pano panshi kya Bulopwe kyēbalongolwedilwe kala.

Kukongakanibwa kwa Mikōko

³ Kushilwilwa mu 1935, “umpika wabinene” wākokēle milangwe pa kukimba “mikōko” ne kwiileta mu bulongolodi bwa Yehova. (Mateo 24:45; Yoano 10:16) Bano bakristu ba mutyima wa kusaka kwifunda, bājingulwile’mba Yesu kemubikale kala mu Bulopwe bwa Yehova bwa momwa mūlu, amba kadi kitatyi kikafula ino ngikadilo imbi ya bintu kibafwena bininge, ne kikatūlwa’ko ntanda impya yaboloke. (2 Petelo 3:13; Kusokwelwa 12:10) Bano bakristu ba mutyima wa kusaka kwifunda, bājingulwile’mba Yesu kemubikale kala mu Bulopwe bwa Yehova bwa momwa mūlu, amba kadi kitatyi kikafula ino ngikadilo imbi ya bintu kibafwena bininge, ne kikatūlwa’ko ntanda impya yaboloke. (2 Pet. 3:13) Mu ino ntanda impya, ye amo mukafikidila bino binenwa bya Isaya bitalaja ku mutyima: “Wapu kumininina lufu nyeke ne nyeke.”​—Isaya 25:8.

⁴ Pa kuyuka’mba mfulo ya ntanda ya Satana keidi pabwipi, bakristu badi pamo bwa mikōko basepelelanga bininge kukamona muswelo ukabingijibwa bubikadi bwa Yehova ku kyamalwa kibuke kikaya kumeso kikaponena pa Babiloni Mukatakata ne bipindi bikwabo bisheleko bya ntanda ya Satana. (Kusokwelwa 19:​1-3, 19-21) Ku bavule umbukata mwabo, kekikapitengapo mobādi bekisakila. Bavule bādi bakulupile kukekala umbukata mwa tuno “tununu ne tununu” twa boba kebakafupo nansha dimo​—pano ke bafwe​—bamo bāfwidile bubinebine mu bifungo ne mu tusō twa kasusu nansha ku makasa a bene Leza ba mityima myūmu. Bakwabo nabo bāfwidile mu byaka nansha pamwanda wa luba kampanda nansha bununu. (Mitoto 90:9, 10; Musapudi 9:11) Bine bakwabo bakafwanga kumeso kwamfulo keyafikile. I muswelo’ka ukamona bantu ba uno muswelo kufikidila kwa mulao utala pa ntanda impya mukekala boloke?

Lukulupilo lwa Lusangukilo

⁵ Mutumibwa Polo wāletele malondololo pādi wisamba kumeso a Fidiki, mbikavu mwine Loma. Kukwatañana na Bilongwa 24:15, Polo wānene na bukomo bonso’mba: “Nkulupile kudi Leza na’mba; kusanguka kwa bafu kudiko, kwa boloke, ne kwa bampikwa koloka.” Lukulupilo lwa lusangukilo lwitupanga bukankamane kitatyi kyotutanwa na makambakano makomokomo. Pamwanda wa luno lukulupilo, balunda netu botusenswe baponena mu misongo ne kutyina kufwa, kebafwaninwepo kuzonzeja mutyima bininge. Nansha shi abafu, bayukile’mba bakangulanga mpalo ya kikokeji kyabo. Pamwanda wa lukulupilo lwa lusangukilo, batutu ne bakaka bakankamane bafwila kumakasa a boba bebapangapanga bayukile’mba bano bantu kebabwanyapo nansha dimo kwibanekenya. (Mateo 10:28) Kitatyi kifwa muntu pa kipwilo, tupepwanga mutyima bininge mwanda wetushiye. Ino mu kitatyi kimo kyonka, shi i umo wa mu mikōko mikwabo, twikalanga tusangala’mba mulunda netu mu lwitabijo walombola kikokeji kyandi kufikija ne kumfulo, pano ukōkolokwanga, na kikulupiji kyabinebine kya kukekala mu ntanda impya ya Leza.​—1 Tesalonika 4:13.

⁶ Eyo, kikulupiji kya lusangukilo i kipindi kya mvubu mikatampe kya lwitabijo lwetu. Ino, mwanda’ka lukulupilo lwetu mu lusangukilo ludi na bukomo uno muswelo, ne i ba ani badi na luno lukulupilo?

⁷ Kishima kya mu Kigreke kyalamwinwe bu “lusangukilo” i anastasis, kishintulula pabute-pabute “kulanguka bwimwa.” Kifunkilanga nakampata pa kulanguka mu bafu. Kishima “lusangukilo” kekidipo mu Bisonekwa bya Kihebelu, ino lukulupilo lutala pa lusangukilo i lulombolwemo patōkelela. I lulombolwe kimfwa, mu binenwa byēsambile Yoba kitatyi kyādi wikonda na masusu: “Ii! shi uswele kumfya mu kalunga-nyembo, . . . ne kuntunga kitatyi kifikile, ne kumvuluka.” (Yoba 14:13) Muswelo umo onka mu Hosea 13:14 tutanga’mba: “Nkebakūla ku bukomo bwa kalunganyembo; nkebakula ku lufu; a lufu, bizengele byobe bidi kwepi? a Kalunganyembo kyonakanya kyobe kidi kwepi le, a?” Mu 1 Kodinda 15:55, mutumibwa Polo wātelele bino binenwa ne kulombola’mba kunekenibwa kwa lufu kulombwelwe mu buno bupolofeto kulongekanga kupityila ku lusangukilo. (Eyo, mu kino kisonekwa Polo wādi wisambila pa lusangukilo lwa mūlu.)

Betabije i ‘Babalwe bu Boloke’

⁸ Mu binenwa byandi kudi Fidiki, bitelelwe mu palagrafe 5, Polo wānene’mba kukekalanga lusangukilo lwa boloke ne lwa ba kubulwa koloka. Lelo i ba ani boloke bakasangulwa? Bine, kekudipo muntu moloke nansha umo mungya kibutwila. Batwe bonso twibabutulwe na bubi, ne tuloñanga bubi umbula bwa būmi bwetu bonso​—twibafwaninwe lufu pamwanda wa buno buluji bubidi. (Loma 5:12; 6:23) Inoko, tutananga mu Bible kishima ‘kubalwa bu boloke.’ (Loma 3:28) Kino kifunkilanga pa bantu bakubulwa kubwaninina balekelwa mambo na ­Yehova.

⁹ Kino kishima kingidijibwanga nakampata pa kwisambila pa bakristu bashingwe-māni, badi na lukulupilo lwa mūlu. Mu Loma 5:1, mutumibwa Polo unena’mba: “Kadi pa kubingijibwa bubinga [na kubalwa bu boloke, “NW”] ponka pa kwitabija, ino twikale bupwani na Leza kwa monka mudi Mfumwetu Yesu Kidishitu.” Bakristu bonso bashingwe-māni ibabalwe bu boloke pamwanda wa lwitabijo lwabo. Lwitabijo mudi ani? Ka na mwikishintulwila Polo mu mukanda wandi kudi Bene Loma, i lwitabijo mudi Yesu Kristu. (Loma 10:​4, 9, 10) Yesu wāfwile bu muntu mubwaninine, ebiya kupwa wāsangwilwe mu bafu ne kukandila mūlu kukalambula kitapwa kya būmi bwandi bwa bu muntu pamwanda wetu. (Bahebelu 7:​26, 27; 9:11) Yehova pa kwitabija kino kitapwa, Yesu wānyongolwele muzo onso wa muntu mu bupika bwa bubi ne lufu. Boba balombola lwitabijo mu ino mpangiko, bine bamwenanga’mo kamweno kakatampe. (1 Kodinda 15:45) Pa kino kitako, bantu bonso bakikokeji badi na lukulupilo lwa kukapyana būmi bwakubulwa kukasompolwa kadi monka na walwana netu, lufu.​—Yoano 3:16.

¹⁰ Kupityila ku kitapwa kya bukudi kyāelele Yesu, bakristu bashingwe-māni bakikokeji, babalwa bu boloke, badi na kikulupiji kyūmu kya kukasangulwa bu bipangwa bya kumushipiditu byakubulwa kukafwa kadi monka, pamo’nka na Yesu. (Kusokwelwa 2:10) Lusangukilo lwabo ilulombolwe mu Kusokwelwa 20:6 amba: “E! keye wakatōkwe kandi shandi, ukola, yewa wābilwa kusanguka kubajinji; padi bano namino lufu lwa bidye keludipo na bukomo, mhm, ino abo bakekalanga bapidishitu ba Leza ne ba Kidishitu, ne kukabikala nandi myaka kanunu.” Luno i lusangukilo lwa mūlu. Jingululai, Bible imwilutele bu ‘lusangukilo lubajinji,’ kino kilombola’mba kudi lukwabo lukalondapo.

¹¹ Mu Bahebelu shapitra 11, Polo imutelemo mulongo wa majina mavule a bengidi ba Leza ba kumeso kwa kwiya kwa Kristu bādi na lwitabijo lūmu mudi Yehova. Babo nabo bādi bakulupile mu lusangukilo. Mu vese 35 wa uno shapitra, Polo wisambilanga’mo pa bingelengele bya kusangulwa kwa bantu byālongekele umbula bwa mānga ya muzo wa Isalela: “Kadi ne bāna-bakaji nabo batambwile babo bafwile pa kusanguka’bo; bangi nabo bafwile kubikupilwa, ne kwitabija būmi mpika’mba tukamone lusangukilo lutabukilemo buya.” Bano ba Tumoni ba kikokeji bonso ba pakala, bādi babambile meso pa lusangukilo lulumbuluke, kimfwa ba Ediya ne Edisha. (1 Balopwe 17:​17-22; 2 Balopwe 4:​32-37; 13:​20, 21) Bādi bakulupile kukasangukila mu ntanda keikasusulwa’mo kadi bengidi ba Leza pamwanda wa lwitabijo lwabo, ntanda keikajimija’mo bana-bakaji bakena babo. Eyo, bādi bakulupile kukasangukila mu ntanda impya, yoya yotukulupile ne batwe. (Isaya 65:​17-25) Yehova kebasokwēdilepo myanda mivule itala pa ino ntanda impya pamo na batwe. Inoko, bādi bayukile’mba ikayanga, ne bādi basaka kukekala’mo.

Lusangukilo lwa Panshi

¹² Lelo tukokeja kunena’mba kusangulwa kwa bano bana-balume ne bana-bakaji ba kikokeji ba kumeso kwa kitatyi kya Kristu, mu ntanda impya, kukekalanga kipindi kya lusangukilo lwa boloke? Eyo, bine i amo, mwanda Bible wibatelanga bu boloke. Kimfwa, Yakoba mwana-bwanga, wēsambile pa mwana-mulume umo ne mwana-mukaji umo wa mu kitatyi kyakala, bābadilwe bu boloke. Mwana-mulume wādi Abalahama, mukulutuba wa Bahebelu. Yakoba 2:23 wisambila padi aye’mba: “Abalahama waitabije Leza, ino kyamutelelwe bu-moloke, pātelelwe bu-mulunda na Leza.” Uno mwana-mukaji wādi Lehaba: muntu wakubulwa mwine Isalela wālombwele lwitabijo lukatampe mudi Yehova. ‘Wābadilwe bu moloke’ wāikala ke umo wa ku muzo wa Bahebelu. (Yakoba 2:​23-25) Eyo, bana-balume ne bana-bakaji ba pakala bālombwele lwitabijo lukomo mudi Yehova ne mu milao yandi, ne bāshele na kikokeji kufikija ne ku lufu lwabo, bābadilwe na Yehova bu boloke pamwanda wa lwitabijo lwabo, ne pakubulwa ne lupata lwine, bakatambulanga “lusangukilo lwa boloke.”

¹³ Ino, lelo kikekalanga namani ku bantu badi pamo bwa mikōko dyalelo, badi na lukulupilo lwa panshi, bapāna būmi bwabo kudi Yehova, bafwa mu ano mafuku a kumfulo? Lelo bakatambulanga lusangukilo lwa boloke? Eyo, i amo. Kibumbo kikatampe kya bano bantu bakikokeji, mutumibwa Yoano wēkimwene mu kimonwa. Ivwana mwaekishintulwila aye mwine: “Na’mba, ntale, namwene kibumbo kikatampe kine kekibadibwapo na muntu, mhm, batambile mu mizo yonso, ne bisaka byonso bya bantu, ne mu ndimi, bēmene mu kifuko kya lupona, ne kya Kāna-ka-mukōko, bavwele bivwalwa bitōka, ntukindu ku maboko abo. Kadi kebaningija ne diwi dikatampe’mba: Kupanda i kwa kudi Leza ushikete pa lupona, ne kwa kudi Kāna-ka-mukōko.”​—Kusokwelwa 7:​9, 10.

¹⁴ Yukai’mba bano bantu bakwityepeja bakulupile nabubinebine bonso’mba bakapandanga, banenanga’mba luno lupandilo lutambanga kudi Yehova ne kudi Yesu “Kāna-ka-mukōko.” Pakwabo kadi, bemene kumeso a Yehova ne a Kāna-ka-mukōko, bonso bavwele bivwalwa bitōka tōo. Mwanda’ka bavwele bivwalwa bitōka? Mwikeulu wālombwele Yoano’mba: “Abakendeja bivwalwa byabo ne kwibitōkeja, tō mu mashi a Kāna-ka-mukōko.” (Kusokwelwa 7:14) Mu Bible, kitōka i kyelejo kya bu-ujila ne boloke. (Mitoto 51:7; Danyele 12:10; Kusokwelwa 19:8) Kumonwa kwa kibumbo kikatampe kivwele bivwalwa bitōka, kishintulula’mba Yehova wibamwene bu boloke. Kikokejika muswelo’ka? Mwanda ibakende bivwalwa byabo mu mashi a Kāna-ka-mukōko. Balombolanga lwitabijo mu mashi amwāngile Yesu Kristu ne ibabalwe bu boloke bu balunda na Leza, na mulangwe wa kukapanda ku kyamalwa kibūke. Shi kepano, boba bakristu bonso bakikokeji, bepāne kudi Leza, ba mu “kibumbo kikatampe,” bafwa kumeso kwa kyamalwa kibūke, bakokeja kwikala na kikulupiji kya kukatambula lusangukilo lwa boloke pano pantanda.

¹⁵ Luno lusangukilo i lulombolwe mu Kusokwelwa shapitra 20, vese 13: “Kadi kalunga ka mema kalubula bafu badi monka; ne lufu ne kalunganyembo nabo balubula bafu badi monka, ino batyibilwa mambo bantu bonso monka mwendele mīngilo yabo, wa yandi wa yandi.” Nanshi, umbula bwa Difuku dya Yehova dya Butyibi dya myaka kanunu, boba bonso balaminwe na Leza mu ñeni bakasangukanga​—ka na mwikilombwela Polo, boloke ne bakubulwa koloka. (Bilongwa 17:31) Ino kikekalanga kilumbuluke nakampata ku boloke! Mwanda kebapwe kala kupita mu būmi bwa lwitabijo. Bādi kebapwe kala kusamba kipwano kilumbuluke na Yehova ne bādi kala bakulupile mu kufikidila kwa mpango yandi. Ba tumoni boloke ba mu kitatyi kya kumeso kwa kwiya kwa Kristu, bakasangulwanga mu lufu na kyaka kikatampe kya kusaka kukefunda muswelo wāfikidile milao ya Yehova itala pa Lukunwa. (1 Petelo 1:​10-12) Boba ba mu mikōko mikwabo babadilwe na Yehova bu boloke mu ano etu mafuku, bakatambanga mu bibundu na kyaka kikatampe kya kusaka kukamona Paladisa yobādi besambilapo mu busapudi bwa myanda miyampe mu ino ngikadilo ya bintu. Kikekalanga kitatyi kya nsangaji mikatampe!

¹⁶ Umbula bwa dino Difuku dya Butyibi dya myaka kanunu, i kitatyi’ka kikasangulwa boba bāfwile na kikokeji mu ino myaka ya kumfulo ya ino ngikadilo imbi ya Satana? Bible kekilombwelepo. Inoko, lelo kekyendelemopo kufwatakanya’mba bano bantu babalwa bu boloke, bafwa mu kino kyetu kitatyi bakasangukanga dibajinji, mwanda wa bakengidile pamo na kibumbo kikatampe kya bakapita bōmi ku Hamakendona mwanda wa kukakwatañana na mwingilo wa kukatundaila ba kongo ya pakala bakasanguka mu bafu? Bine i amo!

Lukulupilo Lusenga pa Mutyima

¹⁷ Lukulupilo lwa lusangukilo lupananga bukankamane ne kusengwa pa mutyima ku bonso bengidila Yehova dyalelo. Shi tushale nyeke na kikokeji, kekudipo kitatyi nansha kizumba kampanda kya mu kitulumukila, kikokeja kuketusompola ino mpalo! Kimfwa, mu Annuaire des Témoins de Jéhovah 1994 pa paje 177, padi mafoto a bakristu bakankamane ba mu Etyopi bāfwile pakubulwa kushetemuka mu lwitabijo. Nshintulwilo idi munshi mwa ano mafoto inena’mba bino i: “Bilungi byotutengele kukamona ku lusangukilo.” I madyese’ka otukekala nao a kukeyuka na bano ba Tumoni bakikokeji bāfwidile boloke!

¹⁸ Lelo bakena betu nabo ne batutu ne bakaka kebakapite bōmi ku kyamalwa kibuke, bāfwa pamwanda wa bununu nansha misongo, inoko balamine lwitabijo lūmu pototo kufikija ka ne kumfulo? Kupityila ku lukulupilo lwa lusangukilo, būmi bulumbuluke bwibatengele. Ne shi tulombole lwitabijo na bukankamane mu kitapwa kya Yesu kya bukudi, batwe netu, būmi bulumbuluke bwitutengele. Mwanda waka? Mwanda pamo ka na Polo, tukulupile mu “lusangukilo lwa boloke ne bampikwa koloka.” Tubafwijako Yehova na mutyima wetu onso pamwanda wa luno lukulupilo. Bine, ilwitukunke ku mutyima tupituluke mu bino binenwa bya mulembi-wamitoto: “Sapulai ntumbo ya [Leza] umbukata mwa mizo, ne mingilo yandi ya kutendelwa umbukata mwa bantu bonso. Ke-muntu Yehova i mukatampe, wakutendelwa pakatampe pene.”—Mitoto 96:3, 4.

[Bipangujo]

1. Muzo wa muntu udi mu ngikadilo ya muswelo’ka tamba pa kujilula kwa ba Adama ne Eva?

2. Mwanda’ka bengidi bamo-bamo bakikokeji bekalanga batapwa ku mutyima bininge mu ano mafuku akumfulo?

3. Bantu ba Leza bākokēle milangwe pa mwingilo’ka tamba mu 1935?

4. Nansha byobādi na kyaka kya kusaka kukamona muswelo ukabingijibwa bubikadi bwa Leza ku Amakedona, ino i kika kyāfikile bavule ba mu mikōko mikwabo?

5, 6. I kika kitengēle boba badi na lukulupilo lwa pano panshi bafwa kumeso kwa Amakedona?

7. Lusangukilo i kika, ne i bisonekwa’ka bimo-bimo bilulombola patōka?

8, 9. (a) Bantu bakubulwa kubwaninina, i muswelo’ka obakokeja kukatambula lusangukilo lwa boloke? (b) Lukulupilo lwetu lutala pa būmi bwakubulwa mfulo lwimanine pa kika?

10, 11. (a) I lusangukilo’ka lutengēle bakristu bakikokeji bashingwe-māni? (b) Batōtyi ba kumeso kwa kitatyi kya Kristu bādi batengēle lusangu­kilo’ka?

12. Lelo bengidi bakikokeji ba kumeso kwa kitatyi kya Kristu i babalwe bu boloke? Shintulula.

13, 14. (a) Mwanda’ka tukokeja kunena’mba bakristu badi na lukulupilo lwa pano panshi i babalwe bu boloke? (b) Kino kishintulula kika kobadi?

15. Bikasangulwa boloke ne bakubulwa koloka, penepo kadi lusangukilo lwa boloke ludi na mvubu’ka?

16. I kika kyotukokeja kunena kitala pa lusangukilo mu Difuku dya Butyibi, lwa boba bafwa mu ano etu mafuku?

17, 18. (a) Lukulupilo lwa lusangukilo lwitusenganga pa mutyima muswelo’ka? (b) Mityima yetu ifwaninwe kwitutakika tunene kika kitala padi Yehova?

[Bilembwa bya pa Bifwatulo]

Pamo ka na Polo, bakristu bashingwe-māni bakulupile mu lusangukilo lwa mūlu

Ukokeja Kushintulula?

◻ I Bisonekwa’ka bitukwasha tuningije lukulupilo mu lusangukilo lwa pano pantanda?

◻ I kika kilengeja bakristu dyalelo bekale kubalwa bu boloke?

◻ Lukulupilo lwa mu lusangukilo lwi­tupanga kininga ne bukankamane muswelo’ka?