Dyese Dyo Dyabo Boba Batengele!
“Monaipo bidi byo ngiya bwa ngivi, keye wakatōkwe yewa utengele, ulamine bivwalwa byandi.”—KUSOKWELWA 16:15.
DIFUKU dikatakata dya Yehova dibafwena, bine dino i divita! Mutumibwa Yoano wāmwene binenwa “bya bandemona” bidi pamo bwa byula byenda kudi “balopwe” bonso ne baludiki ba pano pantanda. Mwanda wa kulonga bika? Eyo, mwanda wa “kwibakongakenya [ku] divita dya difuku dikatakata dya Leza, Mwinebukomobonso”! Yoano wābwejeje’ko amba: “Byēbakongakaninye pamo kuntu kwa kutelwa mu ki-Hebelu, dya bu-Amakedona.”—Kusokwelwa 16:13-16.
2 Yehova ukatununa pano-pano ponka kitango kya kipolitike kya ino ngikadilo mwanda wa konakanya Babiloni Mukatakata, umbikalo wa bipwilo byabubela bidi pano pantanda ponso. (Kusokwelwa 17:1-5, 15-17) Kupwa Koka wa ku Makoka, Satana Dyabola wātūkijibwe kufula-kufula kwa ntanda, ukashilula kukongakanya kibumbo kya bantu bandi ne kwiya kutamba bantu ba Yehova badi mu ndoe, bamweka ku meso bitupu bu bampikwa kukingwa. (Ezekyele 38:1-12) Ino Leza ukatenteka’po kuboko mwanda wa kunyongolola bantu bandi. Pano ye pakashilula “difuku dikatakata dya kitenteji dya Yehova.”—Yoela 2:31; Ezekyele 38:18-20.
3 Eyo, kitatyi kikafika ino ntanda ku ngikadilo itwa bu Hala-Makedona nansha bu Amakedona, Yehova ukapandija bantu bandi, ino ukonakanya bityakuku byonso bikashala mu ino ngikadilo ya Satana. Tanga bidi binenwa bya bupolofeto bidi mu Ezekyele 38:21-23, kupwa languluka’po, pamo bwa abe umwene mobipityila. Yehova ukengidija bukomo bwandi na kuleta dikumbi dinokeja mema byamwiko, mvula wa mabwe akyonakanya, mudilo wa bibidikityi, ne kipupo kipaijana. Kukekala moyo mukatampe konso konso pakatūlwa bantu ba mu bibumbo bya Koka mu kavudi, kebēlu abo bene na bene. Balwana bonso na Leza Mwinebukomobonso bakatanwa’ko bōmi bakepaibwa, ino Yehova aye ukengidija miswelo itabukile bukomo bwa bantu mwanda wa kupandija bengidi bandi. Pakapwa kino “kyamalwa kibūke” kyātobelwe butobo, kekukashalapo kintu nansha kimo kya mu ngikadilo yampikwa bwine-Leza ya Satana. (Mateo 24:21) Inoko babi bakayuka wa kulambika kinzengele kikebatana nansha kebadi’tu kubwipi na lufu. Leza mushindañani wetu unena’mba: “E po bakayukila’mba ami ne Yehova.” Bino binkumenkume bikomokomo bikamweka mu ano etu mafuku, umbula bwa kwikala’po kwa Yesu.
Kwiya bwa Ngivi
4 Mfumwetu mutumbijibwe, Yesu Kristu, wānene’mba: “Monaipo bidi byo ngiya bwa ngivi.” Kwiya bwa ngivi i kwa mu kitulumukila, kwakubulwa kutengelwa, kwa mu kitatyi kilēle bantu bavule. Pakāya Yesu bwa ngivi mwanda wa konakanya ino ngikadilo imbi, ukapandijanga’nka boba bakatana batengele byabinebine. Wālombwele Yoano’mba: “Keye wakatōkwe yewa utengele, ulamine bivwalwa byandi, mwanda wa kutyina’mba wakananga mutaka, ke bakakwatwa bumvu bwandi.” (Kusokwelwa 16:15) Lelo bino binenwa bidi na mvubu’ka? Ne i muswelo’ka otukokeja kushala batengele kumushipiditu?
5 Mungya buluji, mulami kavulwangapo mutaka shi kalāla ku mingilo. Inoko kino kyādi kilongeka ku tempelo yādi mu Yelusalema pādi Yesu pano pantanda, pādi pakingila bitango bya babitobo ne bene Levi mu tempelo mu Yelusalema. Mu myaka tutwa 11 K.K.K., Mulopwe Davida wātūdile babitobo bene Isalela tutwa ne bengidi babo bakwashi bene Levi tununu mu bulongolodi bubundwe na bitango 24. (1 Bilongwa 24:1-18) Kitango ne kitango kya bengidi kanunu ne kupita bafundijibwe, kyādi na yenga wakyo wa kwingila mingilo ya mu tempelo misunsa ibidi ku mwaka. Ino shi ke ku Masobo a Bitanda, bitango byonso 24 byādi bivuija mingilo yabyo pa kimo. Muswelo umo ne mingilo ya masobo a Pashika, nayo yādi ilomba kulundila’ko kibalwa kya bengidi.
6 Pānene Yesu’mba, “Keye wakatōkwe yewa utengele, ulamine bivwalwa byandi,” padi wādi ufunkila pa muswelo wādi ulondwa myanda itala kiselwa kya mulami ku tempelo. Mishnah wa Bayuda unena’mba: “Babitobo bādi batengela pa bifuko bisatu bya mu Tempelo: mu Kyumba kya Abtinas, mu Kyumba kya Lubimbi, ne mu Kyumba kya Kyoto; bene Levi nabo bādi pa bifuko makumi abidi ne kimo: batano bādi balama pa bibelo bitano bya Ntundukilo ya Tempelo, baná mu mafinko aná a munda, batano ku binjilo bitano bya Lubanza lwa Tempelo, baná ku mafinko ayo aná a panja, ne umo ku Kyumba kya Byakwela, umo ku Kyumba kya Kidimbo, umo mukwabo ku Kipona kya Kufwilwa-lusa [panja pa kunyuma kwa lubumbu lwa Kifuko Kikola Nakampata]. Mudyavita wa ku Ntundukilo ya Tempelo wādi pavule wenda ujokoloka kudi mulami yense, koku ukwete bimuni byakije, shi kapite namino, ino mulami kampanda kemenepo nansha kumwimuna amba, ‘A mudyavita wa ku Ntundukilo ya Tempelo wakomapo!’ kyādi kilombola patōka’mba wādi ulēle, penepo wādi umukupila mukombo wandi, kadi wādi ne na lupusa lwa kumusokela bivwalwa byandi.”—The Mishnah, Middoth (“Bipimo”), 1, musāngo 1-2, byalamwinwe na Herbert Danby.
7 Bene Levi bavule ne babitobo ba mu kitango kyādi kingila, bādi bakesha bufuku bonso balama ne kukinga muntu yense wa disubi aleke kutwela mu bipango bya tempelo. Byādi bijokoloka “mudyavita wa ku Ntundukilo ya Tempelo” nansha “mwimaniji wa tempelo” ku bifuko byonso 24 umbufuku bobalama, mulami yense wādi ufwaninwe kukesha pa kifuko kyapelwe, kutyina’mba wakamonwa bu muntu uzobolwele mwingilo wandi.—Bilongwa 4:1.
8 Bakristu bashingwe-māni ne bengidi-nabo bafwaninwe kwikala nyeke batengele kumushipiditu ne kulama bivwalwa byabo bya kyelekejo. Buno ye buluji bumwekelele bwa kiselwa kyotupelwe mu mwingilo wa mu tempelo ya Yehova ya kumushipiditu. Tuyukei kino, twi bapebwe mushipiditu sandu, bukomo bwa Leza bwingila, bwa kwitukwasha tuvuije biselwa byetu ne kubwanya madyese etu a bu basapudi ba Bulopwe. Byotudi bengidi ba Leza, shi tushilule kulāla mu uno mwingilo otupelwe, nankyo kiketutūla mu kyāka kya kupasamukilwa na Yesu Kristu, Mwimaniji wa tempelo mikatampe ya kumushipiditu. Shi twādi’mba twāpelwe kutengela mu kyokya kitatyi, ino twalāla tulo, mu muneneno wa kyelekejo, longa twāvūdilwe, kadi longa bivwalwa byetu bya kyelekejo byāsokelwe. Shi kepano, tukashala nyeke batengele kumushipiditu muswelo’ka?
Muswelo wa Kushala Batengele
9 Kwifunda Bisonekwa na kininga na bukwashi bwa mabuku a bwine-kristu, kulangulanga mushipiditu wa kutengela. Kwifunda kwa uno muswelo kuketukumbanya senene mu mwingilo, kuketukwasha tunekenye milangwe ya bufudile, kadi kuketulombola dishinda dya nsangaji yanyeke. (Nkindi 8:34, 35; Yakoba 1:5-8) Kwifunda kwetu kufwaninwe kwikala kwa kutakamana’mo ne kwendelela. (Bahebelu 5:14–6:3) Byakudya biyampe bidibwa kitatyi kyonso bikokeja kwitukwasha twikale batengele ne badyumunwe. Bikokeja kwitukinga ku mukunukunu ulombola’mba ketudyangapo biyampe. Ketudipo na buluji bwa kuleka kudila biyampe nansha bwa kukunukila, mwanda Leza witupanga bidibwa bya kumushipiditu bya ntanda ne miseke kupityila kudi “umbika wabinebine ne wamanwa.” (Mateo 24:45-47, NW) Kudya kitatyi kyonso bidibwa bya kumushipiditu ku kwifunda kwa pa kasuku nansha kwa mu kisaka, i dishinda dikokeja kukwasha bantu bashale batengele ne kwikala “bakankamane mu lwitabijo.”—Tetusa 1:13, MB.
10 Kupwila kwa bwine-kristu, kubungakana ne bitango, bitukwashanga twikale nyeke batengele kumushipiditu. Kupānanga bukankamane ne mikenga ya “kwisombela ku lusa ne mīngilo miyampe.” Kupityidila, tufwaninwe kupwila kitatyi kyonso pano potwamona’mba “difuku dibafwena.” Bine pano, dino difuku dibafwena. I “difuku dya Yehova,” dyakabingija bubikadi bwandi. Shi bine tumwene dino difuku na mvubu—kadi ye motufwaninwe’tu kwidimwena—nankyo ‘ketukaleka’byopo kubungakana.’—Bahebelu 10:24, 25; 2 Petelo 3:10.
11 Kutanwa na mutyima onso mu mwingilo wa bwine-kristu, kudi na mvubu mu myanda itala kutengela kumushipiditu. Kusapula myanda miyampe kitatyi kyonso kadi na bupyasakane kwitudyumunanga. Mwingilo wetu witupanga mikenga mivule ya kusapwila bantu Kinenwa kya Leza, Bulopwe bwandi, ne mpango yandi. Buletanga nsangaji pa kupāna musapu ku njibo ne njibo, kulonga kujokelamo, ne kwendeja bifundwa bya Bible bya ku mobo mu mabuku, kimfwa Buyuki Butwala ku Būmi Bwanyeke. Bakulumpe ba mu kipwilo kya Efisesa wakala bādi bakokeja kunena’mba Polo wēbafundijije “pa kitango kya bantu, ne ku mōbo ku mōbo.” (Bilongwa 20:20, 21) Nabubine, ba Tumoni twa Yehova bakikōkeji bamo-bamo bakambakanibwanga na misongo ibafikijanga ne ku kuvutakanya mwingilo wabo mu muswelo kampanda, inoko badi na mashinda meshileshile a kusapwila bakwabo myanda itala padi Yehova ne pa bubikadi bwandi, kadi batananga’mo nsangaji mikatampe.—Mitōto 145:10-14.
12 Kwepuka kutakamana mu bya kwīsangaja, kuketukwasha twikale batengele kumushipiditu. Kitatyi kyādi kisambila Yesu pa kwikala’po kwandi, wādyumwine batumibwa bandi’mba: “Penepo kadi mwikale kudyumuka bānwe bene, mwanda wa kunena’mba mityima yenu yakaīle kulemenenwa, ne mudyopolo, ne bunkolwankolwa, ne byakūmininwa bya buno būmi ino dyodya difuku dikemupulumukila bitupu, enka na lufimbo lwa kwimuponena. Ke-pantu i yenka nabya dikaponena bonso bakwikala panopanshi ponso.” (Luka 21:7, 34, 35) Mudyopolo ne bunkolwankolwa kebikwatañenepo na misoñanya ya mu Bible. (Kupituluka 21:18-21) Nkindi 23:20, 21 unena’mba: “Kokekalapo umbukata mwa batoma vinyu; nansha mubukata mwa badyadyadya mwita: Mwanda ntomi ne dyanga bakefikija ku bulanda; kadi kukunuka kukavwika muntu bisasa.”—Nkindi 28:7.
13 Mudīlo-mpata ne mutomeno-mpata nansha shi kebifikijepo muntu kubi, inoko kebibulwepo kumupa mukunukunu, bukope nansha mulēle wa kulonga kiswamutyima kya Leza. Kadi kebyo kuleta makambakano mu būmi bwa kisaka, misongo ne bikwabo. Ino, shi tutūle kamweno ka Bulopwe pa kifuko kibajinji umbūmi bwetu, ne kukulupila’mba Tata wetu wamūlu uketukwasha, nankyo tukamona nsangaji yabinebine. (Mateo 6:25-34) Shi bitupu, “dyodya difuku” diketuponena pamo’nka bwa “lufimbo,” nansha bwa dikinga dite pafyame diketukwata pampikwa kuyuka, bwa kipamba (kyēla), nansha bwa kidiba kikoka ne kukwata banyema. Bino byonso kebiketufikilapo shi twikale kala batengele ne bayuke’mba tudi mu “kyaba kya kumfulo.”—Danyele 12:4.
14 Bukwashi bukwabo buketwikadija batengele kumushipiditu, i milombelo misumininwe. Yesu wāletele monka kidyumu mu bupolofeto bwandi bukatampe’mba: “Dyumukai mafuku onso, ne kulombela’mba mukafwaninwa kupanda ku byobya byonso bisa kufika, kadi mukēmana ku meso a Mwanā muntu.” (Luka 21:36) Eyo, tulombelei mwanda wa kushala nyeke ku mutamba wa Yehova ne kwikala na mwimanino uketabijibwa kitatyi kikāya Yesu, Mwanā muntu, konakanya ino ngikadilo imbi ya bintu. Tufwaninwe ‘kwipāna nyeke mu kulombela ne kutengela monka,’ mwanda wa kamweno ketu ne ka balunda netu mu lwitabijo.—Kolose 4:2; Efisesa 6:18-20.
Kitatyi Kibapeja Lubilo
15 Bine, pano potukīlaija difuku dikatakata dya Yehova, mityima yetu yabilanga kulonga bukomo bwetu bonso mu mwingilo wandi. Shi tulombele kwadi na mutyima umo pa uno mwanda, nankyo “kibelo kikatampe kya mīngilo” kiketushitwilwa. (1 Kodinda 16:8, 9) Pakabwana kitatyi kitungwe na Leza, Yesu ukaleta butyibi ne kukalañanya “mikōko” myoloke ifwaninwe būmi bwanyeke mu “bambuji” bampikwa bwine-Leza bafwaninwe konakanibwa kwanyeke. (Yoano 5:22) Batwe ketudipo bantu ba kukalañanya mikōko umbambuji. Ino mwingilo wetu wa bu basapudi ba boloke upanga bantu mukenga wa kutonga būmi bwa kwingidila Leza ne kwikala na lukulupilo lwa kukatongelwa kumo na boba bakapebwa būmi pakāya Yesu “mu ntumbo yandi.” Kuno kwipipa kwa kitatyi kyashadila ino ngikadilo ya bintu ye kwine kwabweja’ko bisakibwa bya mwingilo mukatakata pano potukikimba boba ‘badi mu ngikadilo ifwaninwe kukapebwa būmi bwanyeke na nyeke.’—Mateo 25:31-46; Bilongwa 13:48.
16 Kitatyi kya difuku dya Noa kyādi kipeja lubilo, ne kino kya ino ngikadilo ya bintu kikapeja monka. Shi kepano nanshi, twikalei basapudi ba Bulopwe bapyasakane. Mwingilo wetu wa busapudi wendelelanga kumeso, mwanda kudi bantu tutwa twa tununu babatyijibwa mwaka ne mwaka mwanda wa kulombola patōka kwipāna kwabo kudi Leza. Beluñanga ku bulongolodi bweselwe bwa Yehova—ko kunena amba, ‘bantu bandi ne mikōko ya mu madyo andi.’ (Mitōto 100:3) I kyansangaji kashāa kutanwa mu mwingilo wa kusapula Bulopwe upāna lukulupilo ku bantu bavule pano kepafikile “difuku dikatakata dya kitenteji dya Yehova”!
17 Netu twi bakwatakanibwe ne kukingwa na Leza pamo’nka bwa mwākingilwe Noa. Eyo, bantu, ne bamwikeulu bēalamwine bu bantu, pamo ne Banefilimi, bādi bafutulula musapu wādi uleta Noa, ino kino kekyāmulekejepo mwingilo wandi. Dyalelo nadyo, bantu bamo-bamo betufutululanga potwibasapwilanga kilomboji kyabinebine kilombola’mba tudi mu “mafuku a kumfulo.” (2 Temote 3:1-5) Kano kafutululo kafikidijanga bupolofeto bwa mu Bible butala pa kwikala’po kwa Kristu, ke-pantu Petelo wāsonekele’mba: “Mu mafuku a kumfulo bakibengo bakāyanga ne kibengo, banangila monka mupityila bilokoloko bya abo bene, ke banena’mba: Lelo mwanda-wamulao wa kukāya kwandi udi kwepi? ke-kuntu kushilwila ponka pa difuku dyaponene bakulutuba mu tulo, bintu byonso byendangaendanga’tu pamo ponka, ne byadi kungalwilo kwa kipangwa.”—2 Petelo 1:16; 3:3, 4.
18 Bantu bakafutululo ba dyalelo balañanga’mba: ‘I kutupu kintu kyalamukile tamba ntanda ipangwa. Būmi budi’nka muswelo umo, badya bedīla, batoma betomena, besonga besongela ne kubutula bana. Nansha shi Yesu ke mwikale’po, kakatyibepo mambo ponakidi mūmi.’ Bine bebepelanga! Shi kebepailwepo pano shi na kika, shi na kika, nankyo difuku dya kitenteji dya Yehova dikebakombeleja jimejime, mwanda badi umbukata mwa luno lukongo lubi, bakafwa’nka mwāfwidile lukongo lubi lwa mu myaka ya Noa, lwāselelwe na Dilobe.—Mateo 24:34.
Bine, Tutengelei
19 Shi twi bepāne kudi Yehova, nankyo ketwakalabikwai na mifwatakanyo yabituputupu. Kino kyo kitatyi kya kutengela, kya kulombola’mba twi betabije binebine bupolofeto bwa Leza ne kuvuija mwingilo wetu wa ‘kufundija bantu ba mizo yonso ke bana-babwanga.’ (Mateo 28:19, 20) Byafika ino ngikadilo ku mfulo, ketudipo kadi na madyese makwabo atabukile kwingidila Yehova Leza munshi mwa buludiki bwa Yesu Kristu ne kutanwa mu mwingilo wa busapudi bwa “ino myanda-miyampe ya buno bulopwe” ulongwa pano pantanda ponso kepafikile mfulo pano.—Mateo 24:14; Mako 13:10.
20 Ba Tumoni twa Yehova bamo-bamo ke bamwingidile umbula bwa makumi a myaka, bakwabo kisengele mu myaka yonso ya būmi bwabo. Kadi nansha shi twatwelele mu mutōtelo wabine pano-pano, twikalei pamo bwa Kalebu mwine Isalela “walondelele’tu Yehova.” (Kupituluka 1:34-36) Aye ne Yoshua bādi beteakanye mwanda wa kutwela mu Ntanda ya Mulao myaka mityetye kupwa kwa kunyongololwa kwa bene Isalela umbupika bwa Edipito. Inoko, bene Isalela bakulumpe bavule bābudilwe lwitabijo, omwanda bālēle myaka 40 mu ntanda mutuputupu ne kufwila monka. Ino Kalebu ne Yoshua bāūminine nabo mu makambakano mu kine kitatyi’kya, kupwa, bano bana-balume babidi bātwelele mu ntanda ya mulao. (Umbadilo 14:30-34; Yoshua 14:6-15) Shi netu ‘tulonde’tu Yehova’ ne kushala batengele kumushipiditu, tukekala na nsangaji pa kukatwela mu ntanda impya ilailwe na Leza.
21 Bintu byonso pano bilombola patōka’mba tudi mu kitatyi kya kumfulo, ne amba difuku dikatakata dya Yehova dibafwena. Kino ke kitatyipo kifwaninwe kulāla tulo nansha kwikala na mukose mu kulonga kiswamutyima kya Leza. Tukeselwanga poso enka tubashala batengele kumushipiditu ne kulama bivwalwa byetu bya kiyukeno kya bu bakristu bengidi ne bu bengidi ba Yehova. Twikalei basumininwe ‘kudyumuka, kūminina mu lwitabijo, kwendelela bwa bana-balume, ne kukankamana.’ (1 Kodinda 16:13) Byotudi bengidi ba Yehova, umo ne umo umbukata mwetu ufwaninwe kwikala mwimanije shinkidingi ne mukankamane. Nabya tukekala umbukata mwa boba bakatanwa beteakanye kala, pakafika difuku dikatakata dya Yehova, ne kwingila na kikōkeji mu mulongo wa bantu bansangaji batengele.
Ukalondolola Namani?
◻ I muswelo’ka okokeja kushintulula bivwalwa byetu bya kyelekejo, ne i kika kyotukokeja kulonga twikale kwibilama?
◻ I miswelo’ka imo-imo itukwasha tushale batengele kumushipiditu?
◻ Mwanda waka tufwaninwe kuyuka’mba kudi bakafutululo, ne tufwaninwe kwibamona muswelo’ka?
◻ I muswelo’ka otufwaninwe kumona mwingilo wetu wa kulonga bana-babwanga mu ano mafuku amfulo?
[Bipangujo bya Kifundwa]
1. I kika kyotukokeja kutengela byaikala kufwena difuku dya Yehova?
2. Lelo Koka wa ku Makoka i ani, ne i kika kikamweka kitatyi kyakatamba bantu ba Yehova?
3. Le i muswelo’ka okokeja kusekununa lusango lwātobelwe mu Ezekyele 38:21-23?
4. Lelo Yesu ukāya konakanya ino ngikadilo imbi ya bintu mu muswelo’ka?
5. I mpangiko’ka itala pa mwingilo wa mu tempelo yādi’ko pādi Yesu pano pantanda?
6. Lelo Yesu wādi ufunkila pa bika kitatyi kyānene’mba “keye wakatōkwe yewa utengele, ulamine bivwalwa byandi”?
7. Mwanda waka babitobo ne bene Levi bādi na mwingilo wa kulama bādi bafwaninwe kukesha?
8. Lelo bivwalwa bya bwine-kristu bya kyelekejo i bika?
9. Mwanda waka kwifunda Bible kupityila ku mabuku a bwine-kristu kudi na mvubu mikatampe?
10. Lelo kupwila kwa bwine-kristu, kubungakana ne bitango, bitukwashanga muswelo’ka tushale batengele kumushipiditu?
11. Mwanda waka tunena’mba mwingilo wa bwine-kristu udi na kamweno mwanda wa kushala batengele kumushipiditu?
12, 13. I buluji’ka botufwaninwe kwepukila kuponena mu mutomeno-mpata ne mu mudīlo-mpata?
14. Mwanda waka tufwaninwe kwipāna mu milombelo?
15. I bika bifikidija mwingilo wetu wa bu basapudi ba boloke?
16. Mwanda waka tufwaninwe kwikala basapudi ba Bulopwe bapyasakane?
17, 18. (a) I malondololo a muswelo’ka akokeja kwitulondolola bantu bamo-bamo kitatyi kyotusapula? (b) I kika kyotufwaninwe kuyuka mwanda wa kukomena bakafutululo?
19. I muswelo’ka otufwaninwe kumona mwingilo wetu wa kulonga bana-babwanga?
20. Le i kimfwa’ka kyāshile ba Kalebu ne Yoshua, ne lwendo lwabo lulombolanga kika kotudi?
21. I bika byotukamona shi tushale batengele kumushipiditu?
[Binenwa bya Kifwatulo pa paje 25]
Lelo wi musumininwe kushala mutengele kumushipiditu ne kulama bivwalwa byobe bya kyelekejo?
[Binenwa bya Kifwatulo pa paje 26]
Bakristu badi na mushipiditu wa Leza wa kwibakwasha bekale nyeke kutengela ne kuvuija biselwa byabo