Kunanga Ne Leza—Matabula A Ngalwilo

“Fwenai kudi Leza, nandi ukemufwena.”​—YAKOBA 4:8.

MWANA-MULUME umo wāsusukile mu kifungo myaka mivule. Kupwa wāitwa kuketaba ku meso a mulopwe wa ntanda. Myanda yāfulamuka lubilo lonka. Na mu kukopa kwa diso, mukutwa’o kāingila kwa mfumu mwinē lupusa ntanda yonso mu mafuku’a. Aye wādi mukutwa kadi pa kitenta kya madyese makatampe ne bulēme bwa kashāa. Yosefa​—muntu wādi mwelwe maulu mu bikulo​—wādi pano kanange na mulopwe!​—Ngalwilo 41:​14, 39-​43; Mitōto 105:​17, 18.

² Dyalelo bantu i bapebwe mukenga wa kutwela pa mingilo ya muntu mukatampe kupita ne Felo mwine Edipito. Mwine Mukatakata Mwine wa diulu ne ntanda witanga bantu bonso bamwingidile. Bine, kwingidila Yehova Leza mwine bukomo bonso, ne kuloeja nandi kipwano, i dyese dikatampe mpata! Mu Bisonekwa, lupusa lwa bufumu ne ntumbo, butūkanye, buya, ne kusepelela, bimutelelwanga. (Ezekyele 1:​26-​28; Kusokwelwa 4:​1-3) Mu byonso byalonga mudi buswe bonka. (1 Yoano 4:⁠8) Kabepangapo nansha dimo. (Umbadilo 23:19) Kadi Yehova kafwijangapo bumvu boba bamukōkele. (Mitōto 18:25) Shi tulonde bisakibwa byandi byoloke, tamba’nka pano tusa kwikala na būmi bwansangaji, būmi buluji, koku kadi tutengele būmi bwanyeke. (Yoano 17:⁠3) I kutupu muludiki wa pano panshi ubwanya kupāna kintu kyenzankene na bino byabuyabuya ne ano madyese.

³ Mu myaka ya kala, mukulutuba Noa wāsumininwe kulonda kiswamutyima ne mpango ya Leza. Bible umusekununa’mba: “Noa wadi moloke swa, mubwanininye’tu umbukata mwa bakwabo mu myaka yandi, kabidi Noa wadi unanga ne Leza [wabine].” (Ngalwilo 6:⁠9) Mungya buluji, Noa kādipo unanga ne Yehova buntu-ntala nenki, mwanda i kutupu muntu nansha umo “wamwenepo Leza, nansha patyetye.” (Yoano 1:​18) Inoko Noa wādi unanga ne Leza, mwanda wādi ulonga byonso byādi bimunena Leza kulonga. Noa byaādi mwipāne mu būmi bwandi kulonga kiswamutyima kya Yehova, wāpwene kipwano kya kyanga ne kya pabwipi na Leza Mwinē Bukomo Bonso. Ne dyalelo, kudi bantu midiyo ne midiyo ‘banañanga ne Leza’ pamo bwa Noa, bakwatañenye būmi bwabo na madingi ne bulombodi bwa Yehova. I muswelo’ka ushilulanga muntu luno lwendo?

Bilomba Kwikala na Buyuki Bwabinebine

⁴ Kumeso kwa kunanga ne Yehova, tunenwe bidi kumuyuka. Mupolofeto Isaya wānene kala amba: “Kikafikanga mu mafuku a kumfulo’kwa, amba lūlu lwa njibo ya Yehova lukakomejibwa mu nsongo ya ngulu; kadi lukazunzulwa pangala pa tungulu; penepo mizo yonsololo ikepungulwila ponka pālo. Kabidi bantu bangibangi bakenda ne kunena’mba: Iyai tukande ku lūlu lwa Yehova, ku njibo ya Leza wa Yakoba, amba etulombole mashinda andi, kadi amba tunange mu tumashinda twandi; mwanda mu Ziona mo mukatamba mukanda-wabijila, ne mu Yelusalema kinenwa kya Yehova.” (Isaya 2:​2, 3) Eyo, tuyukile amba Yehova ulombolanga boba bonso bakimba kunangila mu mashinda andi. Yehova witupele Bible, Kinenwa kyandi, kadi witukwashanga twikivwanije. Muswelo umo walonga kino i kupityila kudi “umpika wabinebine ne wamanwa.” (Mateo 24:45-​47, NW) Yehova wingidijanga “umpika wabinebine” pa kwitupa bulombodi mu mabuku emanine pa Bible, ku kupwila kwa bwine Kidishitu, ne ku mpangiko ya kwendeja bifundwa bya Bible bya ku bitupu ku mobo. Kadi Leza ukwashanga bantu bandi na mushipiditu sandu wandi wibapa manwa a kwivwanija Kinenwa kyandi.​—1 Kodinda 2:​10-​16.

⁵ Bubinebine butanwa mu Bible i bulēme mpata nansha byoketufutyilanga’bopo lupeto. Potwifundanga Kinenwa kya Leza, tufundanga bintu bivule bitala padi Leza​—dijina dyandi, bumuntu bwandi, mpango yandi, ne muswelo waikele na bantu. Twayuka ne malondololo akūla bantu a bipangujo bya pa kitako bitala pa būmi: Mwanda waka twikele’ko? Mwanda waka Leza ulekele masusu? Lelo i bika bitutengele kumeso’ku? Mwanda waka tununupanga ne kufwa? Lelo kudi būmi kupwa kwa kufwa? Kadi tufundanga ne kiswamutyima kya Leza potudi, muswelo otufwaninwe kunanga mwanda wa kumusangaja umbyonso. Mu kuno kufunda ye motuyukanga’mba nanshi bisaka Leza kotudi i bifikile pa nombelo, kadi i bya kamweno mpata shi twibilonda mu būmi bwetu. Pampikwa bulombodi bwa Leza, ketukokejapo nansha dimo kwivwanija bino bintu.

⁶ Bubinebine bwa mu Bible budi na bukomo kadi bwitutononanga tushinte būmi bwetu. (Bahebelu 4:​12) Kumeso kwa kufundijibwa buyuki bwa mu Bisonekwa, twadi tunanga ‘mwendele ngikadilo ya bintu ya ino ntanda.’ (Efisesa 2:⁠2) Ino pano buyuki bwabinebine bwa Kinenwa kya Leza bubetulongolwela lwendo lwetu, ke lwishile, tubayuka “kunanga mwakufwaninwa Mfumwetu [Yehova, NW], mwa kumutōkejeja ku mutyima tō.” (Kolose 1:​10) Bine i nsangaji mikatampe pa kutabula matabula a ngalwilo a kunanga ne Yehova, Muntu wa ntumbo mikatakata mūlu ne pano panshi!​—Luka 11:⁠28.

Matabula Abidi A Mvubu —Kwipāna ne Lubatyijo

⁷ Potutamanga mu kwivwanija Bible kwetu, tushilulanga kubandaula bilonga bantu ne būmi bwetu mungya mwinya wa kumushipiditu wa Kinenwa kya Leza. Papo bubinebine bwa mvubu bwamweka patōka. Buno bubinebine bwānenwe tamba kala na mupolofeto Yelemia, wāsonekele’mba: “A Yehova ngyukile’mba dishinda dya muntu kedidipo kwadi aye mwine, ehe; kekidipo mu muntu unañanga kolola matabula andi.” (Yelemia 10:23) Bantu​—ke batwe bonso kadi​—tusakilwa buludiki bwa Leza.

⁸ Kwivwanija uno mwanda wa kamweno ko kwitutononanga tukimbe buludiki bwa Yehova. Ebiya buswe botuswele Leza bwetukunka ku mutyima twapāna būmi bwetu kwadi. Kwipāna kudi Leza i kumufwena mu milombelo, kumulaya mulao wa kwingidija būmi bwetu mu mwingilo wandi ne kunangila mu mashinda andi nyeke. Wivwane tubalonga kino, nankyo tubalonda kifwa kya Yesu wēlombwele kudi Yehova na kusumininwa kwabinebine mwanda wa kulonga kiswamutyima kya Leza.​—Bahebelu 10:⁠7.

⁹ Yehova Leza kaningilangapo nansha kutyinya muntu mbavu amba poso’nka epāne kwadi, mhm. (Enzankanya na 2 Kodinda 9:⁠7.) Kadi Leza kasakangapo muntu apāne būmi bwandi kudi Aye na mwididi wa lupito. Muntu yense kumeso kwa kubatyijibwa, ufwaninwe kubadikila bidi kwikala mwanā-bwanga, kino kilombanga kulonga bukomo busumininwe bwa kufunda buyuki. (Mateo 28:​19, 20) Polo wāsoñenye boba bādi ke bapwe kala kubatyijibwa amba ‘bapāne imbidi yabo ke kitapwa kyūmi, kikola, kya kuloelela Leza, mwingilo ukola na bukomo bwa buluji bwabo.’ (Loma 12:⁠1) Kwībidija bukomo bwa buluji bwetu kumo konka ko kwitutwalanga ku kwipāna kudi Yehova Leza. Shi tubapu kufunda bisakibwa ne kulanguluka na katentekeji pa uno mwanda, twapāna būmi bwetu kudi Leza na mutyima umo ne nsangaji.​—Mitōto 110:⁠3.

¹⁰ Kupwa kufwena kudi Leza mu milombelo ya pa bunka, ne kumulombola kusumininwa kotusumininwe kunangila mu mashinda andi, twatabula ditabula dilonda’ko. Twayukanya kwipāna kwetu ku bantu bonso na kubatyijibwa kwetu mu mema. Kuno i kulaija patōka amba tubapika mpiko ya kulonga kiswamutyima kya Leza. Ku ñanjilo kwa mwingilo wa Yesu pano panshi, wābatyijibwe na Yoano, wētushila kifwa kya kulondela’po. (Mateo 3:​13-​17) Mwenda mafuku, wāsoñanya balondi bandi kulonga bana-babwanga ne kwibabatyija. Nanshi kwipāna ne lubatyijo i matabula anenwe kutabula muntu ye-yense usaka kunanga ne Yehova.

¹¹ Kwikala mwanā-bwanga mwipāne, mubatyijibwe wa Yesu Kidishitu kudi pamo bwa kwisonga. Mu matanda mavule, difuku dya butundaile dibadikilwanga na matabula kampanda. Mwana-mulume ne mwana-mukaji bemonanga bidi, beyuka, penepo besanswa. Kupwa ke kutūla kikwatyilo. Butundaile bulaijanga patōka byobya byobaumvwañene kufula​—kubapu abesonge, ke ba mulume ne mukaji. Butundaile bo buyukanyanga ku bantu bonso ngalwilo ya bulubo. Dyadyo difuku yo ngalwilo ya būmi bwa busongi. Ne lubatyijo nalo muswelo umo onka, luyukanyanga ngalwilo ya būmi busumininwe bwa kunangila mu kipwano kya kwipāna kyomwapwana na Yehova.

¹² Tala kudingakana kukwabo kudi’po. Shi difuku dya butundaile dibapu, buswe bwa ba mulume ne mukaji bufwaninwe kuloa, mwa kwikadila’bo na mushike. Pa kusaka bano ba mulume ne mukaji belamate nyeke, bafwaninwe abo bonso kulonga bukomo bwa kulama ne kuningisha kipwano kyabo kya busongi, pambulwa bya kwisakila. Nansha byoketwisoñangapo na Leza, ino kupwa kwa kubatyijibwa kwetu, tufwaninwe kulonga bukomo bwa kulama kipwano kyampwaninine na Yehova. Aye utadijanga ne kusepelela bukomo bwetu bwa kulonga kiswamutyima kyandi kadi wifwenyanga kotudi. Mwanā-bwanga Yakoba wāsonekele amba: “Fwenai kudi Leza, nandi ukemufwena.”​—Yakoba 4:⁠8.

Kunangila mu Mayo a Yesu

¹³ Shi binebine tusaka kunanga ne Yehova, tufwaninwe kulonda kifwa kyāshile Yesu Kidishitu. Mutumibwa Petelo wāsonekele amba: “Ke-kuntu ko konka ko mwityilwe; ke-muntu Kidishitu nandi wemususukile, wemush[īla k]itompekejo kya kumulonda bānwe mu māyo andi.” (1 Petelo 2:​21) Yesu aye wādi muntu mubwaninine, ino batwe twi bakubulwa kubwaninina, ketukokejapo kulonda kifwa kyaāshile pampikwa kwitupa. Inoko Yehova witusakilanga twielele’ko. Pano tubandaulei myanda itano ya būmi bwa Yesu ne mwingilo wandi ifwaninwe kwiula bene Kidishitu bepāne.

¹⁴ Yesu wādi na buyuki bwabinebine bonso butuntulu bwa Kinenwa kya Leza. Yesu wādi utela Bisonekwa bya Kihebelu kyaba ne kyaba mu mwingilo wandi. (Luka 4:​4, 8) Eyo, bendeji babi ba bipwilo ba mu andi mafuku nabo bādi batela Bisonekwa. (Mateo 22:​23, 24) Ino kwishila kwādi’po i kuno, Yesu wādi wivwana buluji bwa Bisonekwa, kadi wingidija’byo mu būmi bwandi. Kādipo uyukile’nka binenwa bya mu mukanda wa Bijila kete, mhm, ino wādi uyukile ne kulonda mwendele milangwe yabyo. Batwe balonda kifwa kya Kidishitu tufwaninwe kwielela’ko kwivwanija Kinenwa kya Leza, buluji bwakyo, ne milangwe yakyo mine. Shi tulonge namino, tusa kwitabijibwa na Leza bu bengidi bayukile ‘kolokela monka mu mwanda wa bubinebine.’​—2 Temote 2:​15.

¹⁵ Kidishitu Yesu wādi usapwila bakwabo mwikadile Shandi wa mūlu. Yesu kēlamīnepo buyuki bwa Kinenwa kya Leza’nka aye mwine. Nansha ke balwana nandi bādi bamwita bu “Mufundiji,” mwanda konso konso kwaādi wenda, wādi usapwila bakwabo mwikadile Yehova ne mpango Yandi. (Mateo 12:38) Yesu wādi usapula patōka mu manza ya tempelo, mu mashinakoka, mu bibundi, ne mu tubundi. (Mako 1:​39; Luka 8:1; Yoano 18:20) Wādi ufundija na mutyima wa lusa ne kanye, ulombola buswe ku boba baādi ukwasha. (Mateo 4:​23) Boba balonda kifwa kya Yesu nabo bakimbanga bifuko ne miswelo mivule ya kufundija bakwabo myanda itala padi Yehova Leza ne pa mpango yandi yakutendelwa.

¹⁶ Yesu wādi mupwane bininge na bakwabo bādi batōta Yehova. Difuku dimo, Yesu wādi wisamba na kibumbo kya bantu, inandi ne banababo bakubulwa kwitabija bāiya kwisamba nandi. Nsekununi ya Bible inena’mba: “Kwivwana padi umo wamunena’mba: Tala bidi, inobe ne bāna benu bēmene munyumā’mu basaka kukunena. Nandi wamutentulula’mba: Lelo lolo ne bāna betu i bāni le? Penepo [wa]funka kuboko kwandi ku bāna-bandi-babwanga’mba: Monaipo, balolo ne bāna betu. Ke-muntu yewa wakulonga kiswa-mutyima wa Tata wa mūlu, nabya ye tūtu ne kāka wami ne lolo.” (Mateo 12:​47-​50) Kino kekishintululapo amba Yesu wāpelele kisaka kyabo, mwanda myanda yālondele’po ilombola amba kāelelepo kisaka kyabo. (Yoano 19:​25-​27) Inoko nsekununi ilombolanga buswe bwa Yesu bwaādi uswele balunda nandi betabije. Mo monka ne dyalelo, boba bananga ne Leza basangelanga kwenda kisense na bengidi bakwabo ba Yehova ne kwibaswelelela’tu.​—1 Petelo 4:⁠8.

¹⁷ Yesu wālombwele buswe padi Shandi wa mūlu na kulonga kiswamutyima kya Leza. Yesu wākōkele Yehova umbyonso. Wānene amba: “Bidibwa byami i byonka bino’mba: Ngube kiswa-mutyima kya yewa wakuntuma, ne kumupwila mīngilo yandi.” (Yoano 4:​34) Kidishitu wānene monka amba: “Nami noñanga byonka bya kumutōkeja [Leza] ku mutyima wandi mafuku onso.” (Yoano 8:​29) Yesu wādi uswele Shandi wa mūlu bininge “wēpelulula aye mwine, pa kukōkela ku lufu, nalo, kadi, e-ē! i lufu lonka lwa [ku mutyi wa masusu].” (Fidipai 2:⁠8) Yehova nandi wāesela Yesu, wāmuzunzula pa kitenta kya lupusa ne bulēme, kupwa’tu Yehova ke aye. (Fidipai 2:​9-​11) Tulombolanga netu buswe bwetu kudi Leza pa kulama bijila byandi ne pa kulonga kiswamutyima kyandi pamo na mwālongele Yesu.​—1 Yoano 5:⁠3.

¹⁸ Yesu wādi muntu mwipāne mu milombelo. Wālombele pa kubatyijibwa kwandi. (Luka 3:​21) Kumeso kwa kutonga batumibwa bandi 12, Yesu wēpēne mu milombelo bufuku butuntulu. (Luka 6:​12, 13) Wāfundija bandi bana-babwanga muswelo wa kulombela. (Luka 11:​1-4) Bufuku bwābadikile lufu lwandi, wālombele pamo na bandi bana-babwanga pangala pabo. (Yoano 17:​1-​26) Milombelo kyādi kipindi kikatampe mu būmi bwa Yesu, monka mokifwaninwe kwikadila ne mu būmi bwetu, mwanda twi balondi bandi. Kyabine, kwisamba na Mfumu Mulopwe mu milombelo i bulēme bukatampe! Ne kadi Yehova ulondololanga milombelo, pamo na munenena Yoano amba: “Buno namino bo bukankamane bo tudi nabo mudi aye, twa’mba wivwane tulombe kintu, shi kika, shi kika, monka muswidile mutyima wandi, nankyo witwivwana. Kadi shi tuyūkile’mba, witwivwananga ne byonso byo tulomba, nankyo tubayūka’mba ke tudi kala nabyo byakulomba byotwamulombele.”​—1 Yoano 5:​14, 15.

¹⁹ Kudi bintu bivule bya kwifunda mu būmi bwa Yesu Kidishitu ne mwingilo wandi, shi bikale kubandaulwa kimo ne kimo! Languluka pa ngikadilo yaādi nayo: buswe, mutyima wa lusa, kanye, buninge, bujalale, mutyima unekena, kwityepeja, bukankamane, ne kubulwa kwisakila. Twifundei bivule bitala padi Yesu, nabya ne kusaka kwetu kwa kwikala balondi bakikōkeji nako kukatamina’ko. Buyuki bwa kuyuka Yesu nabo bwitufwenyanga kudi Yehova. Mu bino byonso, Yesu wādi kyelekejo kibwaninine kya Shandi wa mūlu. Wādi mupwane na Yehova bininge, o mwanda wānene amba: “Wakumona ami nankyo wamone ne Tata mwine.”​—Yoano 14:9.

Kulupila Mudi Leza wa Kukukwatakanya

²⁰ Pashilulanga bana kutabula, matabula abo ekalanga akubulwa kuninga. Lelo befundanga namani kukinkita? I na kwiibidija ne kūminina. Eyo, boba bananga ne Yehova baloñanga bukomo kumeso kwa kunanga ne kikulupiji, kumeso kwa kukinkita. Kino nakyo kilomba kitatyi ne kūminina. Polo wātengele pa mwanda mwine utala kūminina mu kunanga ne Leza paāsonekele amba: “Pano kubapu, bānwe bāna betu, tubemwisashilapo, ne kwimudingila, mudi Mfumwetu Yesu twa’mba, monka mo mwatambwidile ko tudi mwakufwaninwa kunangilamo, ne kusangaja Leza, mo monka mo munangila, ne pano ino ningijaimo.”​—1 Tesalonika 4:⁠1.

²¹ Shi binebine twi bepāninine kudi Leza, nankyo uketukwasha twendelele na kunanga nandi. (Isaya 40:​29-​31) I kutupu kintu kipāna ino ntanda kibwanya kudingakanibwa na madyese apungulwila Leza pa boba banangila mu mashinda andi. Aye ye ‘witulombolanga kakumwena’mo, witukunkuja mu dishinda dyotukokeja kwenda. E-e, shi tuteje ku bijila byandi nankyo ndoe yetu ikala’nka bwa munonga, ne boloke bwetu bwa mantanki a kalunga ka mema.’ (Isaya 48:​17, 18) Kwitabija lwito lwa kunanga ne Leza, kunanga nandi nyeke, ko kwikala na ndoe pamo nandi nyeke ne nyekeke.

[Bipangujo]

1, 2. I kika kinenenwa’mba kwingidila Yehova i dyese dikatampe?

3. Noa ‘wadi unanga ne Leza wabine’ mu muswelo’ka?

4. Lelo Yehova ufundijanga bantu bandi namani?

5. Mwanda waka bubinebine bwa mu Bisonekwa i bulēme mpata?

6. Buyuki bwabinebine bwa Bible bwitukwashanga tumone kulonda lwendo lwa muswelo’ka?

7. Potwifundanga Kinenwa kya Leza, i bubinebine’ka butala pa buludiki bwa bantu botujingululanga patōka?

8. (a) I bika bitonwenanga bantu ku kwipāna kudi Leza? (b) Lelo kwipāna kwa bwine Kidishitu i kika?

9. Mwanda waka bantu bapānanga būmi bwabo kudi Yehova?

10. I muswelo’ka ukwatañene kwipāna ne lubatyijo?

11, 12. (a) Lubatyijo lubwanya kudingakanibwa na butundaile namani? (b) I kudingakana’ka kudi pa kipwano kyetu na Yehova ne kya ba mulume ne mukaji?

13. Le i kifwa’ka kyotufwaninwe kulonda mu kunanga kotunanga ne Leza?

14. Lelo i bika bibadilwa mu kuyuka Kinenwa kya Leza?

15. Yesu wāshile kifwa’ka pa mwanda utala kwisambila padi Leza?

16. Kipwano kya Yesu na batōtyi ba Yehova kyādi kiloe muswelo’ka?

17. Yesu wādi wiivwana namani pa mwanda utala kulonga kiswamutyima kya Shandi wa mūlu, ne kino kifwaninwe kwitutenga muswelo’ka?

18. Mu mwanda utala milombelo, i kifwa’ka kyētushidile Yesu?

19. (a) I ngikadilo’ka milumbuluke ya Yesu yotufwaninwe kwiula? (b) Lelo tumwenanga muswelo’ka byabuyabuya bivule mu kwifunda būmi bwa Yesu ne mwingilo wandi?

20. I muswelo’ka otukokeja kwikala na kikulupiji mu kunanga ne Yehova?

21. I madyese’ka otukokeja kusepelela potunanga ne Yehova?

[Kifwatulo pa paje 11]

Kifundwa, kwipāna ne lubatyijo i matabula a mvubu mu kunanga ne Leza

Usa Kulondolola Namani?

◻ Mwanda waka i kya bulēme kunanga ne Leza wabine?

◻ Mwanda waka kifundwa, kwipāna, ne lubatyijo i matabula mabajinji mu kunanga ne Yehova?

◻ I muswelo’ka otukokeja kulonda mu mayo a Yesu?

◻ Tuyukile muswelo’ka amba Yehova uketukwatakanya ponso potunanga nandi?