Ela Makasa A Dikōkeji Mūlu Mu Milombelo

“Ami nsaka amba: bana balume balombele mu byaba byonso, bele makasa atoka [a dikōkeji, NW] mulu pampikwa nsungu ne lupata.”​—1 TEMOTE 2:​8, BB.

YEHOVA usaka bantu bandi bekale na dikōkeji kwadi ne ku abo bene na bene. Mutumibwa Polo wālombwele kukwatañana kudi pa dikōkeji ne milombelo paāsonekele’mba: “Ami nsaka amba: bana balume balombele mu byaba byonso, bele makasa atoka [a dikōkeji, NW] mulu pampikwa nsungu ne lupata.” (1 Temote 2:​8, BB) Mobimwekela, Polo wādi wisambila pa milombelo ya ku meso a bantu bonso “mu byaba byonso” mwādi mwibungila bene Kidishitu pamo. Le i bāni bādi bemanina bantu ba Leza mu milombelo ku kupwila? I enka bana-balume bakola, boloke, badi na kityino, bādi bengila na katentekeji mingilo yonso ya kwingidila Leza itelelwe mu Bisonekwa. (Musapudi 12:13, 14) Bādi basoñanibwe kwikala batōka mu mwikadilo ne kumushipiditu, bana-balume bepāne kudi Yehova Leza byabinebine.

² Nakampata bakulumpe pa kipwilo bafwaninwe ‘kwela makasa a dikōkeji mūlu mu milombelo.’ Milombelo yobalomba na mutyima umo kupityila kudi Yesu Kidishitu ilombolanga dikōkeji kudi Leza, kadi ibakwasha bepuke lupata ne kuyulwa nsungu. Bine, mwana-mulume yense upebwa madyese a kwimanina kipwilo kya bwine Kidishitu mu milombelo ku meso a bantu ufwaninwe kwikala wambulwa nsungu, wampikwa kwipya myanda na muntu, wadikōkeji kudi Yehova ne ku bulongolodi bwandi. (Yakoba 1:​19, 20) I miswelo’ka mikwabo ya kulonda itelelwe mu Bible itala boba bapebwa madyese a kwimanina bakwabo mu milombelo ku meso a bantu bonso? Ne i misoñanya’ka imoimo ya mu Bisonekwa yotufwaninwe kulonda mu milombelo yetu ya pa kasuku ne ya mu kisaka?

Badikila Kuta Milangwe ku Milombelo

³ Shi tubapebwa kulombela ku meso a bantu, i kipite buya kubadikila kuta milangwe ku milombelo. Kulonga uno muswelo kuketukwasha tutenge myanda mikatampe ya kamweno pambulwa kulombela mutokitoki, wadi’mo kodi’mo. I bine, milombelo yetu ya pafula nayo ikokeja kwikala ya diwi ditunduke. Idi na bula bo-bonso. Yesu wālombele bufuku butuntulu kumeso kwa kutonga batumibwa bandi 12. Ino pa kushimika Kivulukilo kya lufu lwandi, i kimweke amba milombelo yaālombele pa mwanda wa mukate ne vinyu yādi mīpi. (Mako 14:22-​24; Luka 6:​12-​16) Monka motuyukile kala, milombelo ya Yesu yāitabijibwe yonso na Leza, ne mīpi mine.

⁴ Langa’po bidi shi tubapebwa dyese dya kwimanina kisaka mu milombelo kumeso kwa kudya bidibwa. Ino milombelo i ya kwikala mīpi​—ino mu byonso bikanenwa mukekala ne kufwija’ko pangala pa bidibwa. Shi tulombela ku meso a bantu bonso ku ngalwilo nansha ku mfulo kwa kupwila kwa bwine Kidishitu, kekiketulombepo kulombela mutokitoki lulombelo luyule myanda mivule. Yesu wātopekele basonekeji bādi ‘balombela milombelo milampe bu pa kubepela.’ (Luka 20:46, 47) Mwine Leza kafwaninwepo kulonga kino. Ino kyaba kimo, bikokeja kwikala bifwaninwe kulombela lulombelo lulampe ku meso a bantu bonso. Kifwa, mukulumpe utongelwe kulombela lulombelo lwa mfulo lwa ku kubungakana ufwaninwe kubadikila kuta’ko milangwe mwa kutelela’mo myanda mishileshile. Ino nansha nankyo kelufwaninwe kupita’byo bula.

Fwena Kudi Leza na Kityino

⁵ Potulombela ku meso a bantu tuvulukei amba ke bantupo botusapwila. Ino twi bipangwa bipye mambo byabija Yehova Mfumu Mulopwe. (Mitōto 8:​3-5, 9; 73:28) Nanshi tufwaninwe kwikala na kityino kya kupela kumufītyija mutyima na byotunena ne muswelo otwibinena. (Nkindi 1:7) Davida mulembi wa mitōto wāimbile amba: “Ami nami nkatwelanga mobe mu njibo mu bungibungi bwa kanye ka lusa lobe; mu kwakamibwa kobe nkatōta, meso konka ku njibo yobe īkola.” (Mitōto 5:7) Shi tudi na uno mwikadilo, i muswelo’ka otukesamba pobetunena kulombela ku meso a bantu bonso ku kupwila kwa Batumoni ba Yehova? Eyo, ku meso a mulopwe muntu, twisambanga na bulēme ne bulēmantu ponka. Mwene potulombela kudi Yehova, “Mulopwe wa nyeke,” tufwaninwe kwikala na bulēmantu ne bulēme bupite papo? (Kusokwelwa 15:​3, NW) Nanshi potulombela, tufwaninwe kwepuka mineneno idi pamo bwa ino, “A Yehova wakoma’po,” “Tubakutumina lwimu lwa buswe” nansha amba, “Shala biyampe.” Bisonekwa bilombola’mba Yesu Kidishitu Mwana wa bunka wa Leza kānenepo binenwa bya uno muswelo kudi Shandi wa mūlu.

⁶ Polo wānenene’mba: “Tufwenei ne bukankamane ku lupona lwa buntu.” (Bahebelu 4:​16) Tukokeja kufwena kudi Yehova na “bukankamane” nansha byotudi babipya-mambo mwanda tukulupile mu kitapwa kya kinkūlwa kya Yesu Kidishitu. (Bilongwa 10:42, 43; 20:20, 21) Ino buno “bukankamane” kebushintululapo kwikala na kimpwa-moyo kudi Leza, mhm; nansha kumunena bintu bya kubulwa bulēme. Shi tusaka’mba milombelo yetu ya ku meso a bantu bonso isangaje Yehova, twiilombelei na bulēme bumufwaninwe ne bulēmantu ponka, kadi kebyendele’mopo kutweja’mo misapu, kudingila bantu kabidye, nansha kutopeka bemvwaniki.

Lombela na Mushipiditu wa Kwityepeja

⁷ Twikale tulombela ku meso a bantu bonso nansha pafula, musoñanya mukatampe wa mu Bisonekwa wa kulama mu ñeni i uno, tufwaninwe kwikala betyepeje mu milombelo yetu. (2 Bilongwa 7:​13, 14) Mulopwe Solomone wālombwele kwityepeja mu milombelo yandi ya ku meso a bantu bonso pa kufikijija kwa tempelo ya Yehova mu Yelusalema. Solomone wāpwile’tu kuvuya luno lūbako lukatakata lwādi kelwāūbakilwe kasha pano pantanda, wālombela na kwityepeja’mba: “Ino nanshi Leza akekale binebine panopanshi’ni, a? Talapo bidi, diulu ne diulu dya madiulu kedikōkejepo kyaba kya kukwikadijamo abe; longapo ino njibo mityetye yo nashimika!”​—1 Balopwe 8:​27.

⁸ Tufwaninwe netu kwityepeja pamo bwa Solomone kitatyi kyotwimanina bakwetu mu milombelo ya ku meso a bantu bonso. Eyo, nansha byotufwaninwe kwepuka muneneno wa buujila bwa buzazangi, inoko kwityepeja kuyukenanga ne ku mulupukilo wa diwi. Milombelo ya kwityepeja ke ya kutyakulapo bishima bya lupaka, nansha ya kumonga, ehe. Mwanda ikokelanga milangwe pa Yewa ulombwa, ke pa muntupo ulombela. (Mateo 6:5) Kwityepeja kuyukenanga ne ku byobya byotunena mu milombelo. Shi tulombela na kwityepeja, ketukalombepo bwa batwe baningila Leza alonge bintu kampanda motusakila. Ino kwabija kwetu i kwa kulomba Yehova alonge mungya mwendele kiswamutyima kyandi kikola. Mulembi wa mitōto wāletele kifwa kya mwikadilo mufwaninwe paābije amba: “Pano pandija, tubakwisashila, abe Yehova; abe Yehova, tubakwisashila, tuma pano katōkwe kalumbuluke, senene, shē!”​—Mitōto 118:25; Luka 18:​9-​14.

Lombela Bilupuka ku Mutyima

⁹ Shi tusaka milombelo yotulombela ku meso a bantu nansha ya pafula isangaje Yehova, ifwaninwe kulupuka ku mutyima. Namino, ketukapitulukapo’tu mu lulombelo lotwibidile twadi’mo ketudi’mo pampikwa kulanga ne ku byotunena bine. Yesu mu Bufundiji bwandi bwa ku Lūlu, wādingile amba: “Pa kulombela napo kokipituluka bitupu bitupu, wa dimo kō dimo, monka mulongelanga baJentaila, mwanda abo batwala [bya bubela] ku mutyima’mba: Twivwanibwe pa kuvudija byakunena.” Mu muswelo mukwabo, Yesu wānene amba: “Kokibotakanya bishima; kokipituluka byabitupubitupu mu bintu bimo byonka.”​—Mateo 6:​7, NW, kunshi kwa dyani.

¹⁰ Eyo tukokeja kulombela pangala pa bintu bimo byonka kitatyi ne kitatyi. Ke bibipo, ke-pantu Yesu wāsoñenye amba: “Mwikale kulomba, nabya mukapebwa’kyo. Mwikale kusakasaka kadi mukamona’kyo. Kadi mwikale kututula pa kibelo, nakyo kikemushitwilwa.” (Mateo 7:7) Kifwa mukokeja kukimba Njibo ya Bulopwe mipya shi Yehova waesela mwingilo wa busapudi wingilwa penu. (Isaya 60:22) Ke bibipo kutela kino polombela pafula nansha mu milombelo ya ku meso a bantu bonso ku kupwila kwa bantu ba Yehova. Kulonga uno muswelo kekishintululapo amba ‘tupitulukanga bitupu bitupu mu bintu bimo byonka.’

Vuluka Kufwija’ko ne Kutendela

¹¹ Bantu bavule balombelanga shi enka kebasake kulomba kintu kabidye, ino buswe botuswele Yehova Leza bufwaninwe kwitutakika tumufwije’ko ne kumutendela mu milombelo yetu ya pafula ne ya ku meso a bantu bonso. Polo wāsonekele amba: “Kemukizumbazumba, nansha pamo pene; ino mu byonso byo musaka muyūkije’byo kudi Leza monka mu kulombela, ne mu kumwisashilapo, ne kumufwija ponka. Ino ndoe ya Leza, ya kutabuka ñeni yonso, īkalama mityima yenu, ne kufwatakanya kwenu kwine kumo mudi Kidishitu Yesu.” (Fidipai 4:​6, 7) Eyo, kutentekela pa kwisashila ne kulomba Yehova, tufwaninwe ne kumufwija’ko pa madyese a kumushipiditu ne a kungitu aetwesela. (Nkindi 10:22) Mulembi wa mitōto wāimbile’mba: “Ela kudi Leza kitapwa kya kumufwijako kadi futa byampiko byobe kudi Mwinemukatakatamwine.” (Mitōto 50:14) Mu lwimbo lwa mitōto lwāimbile Davida, mutanwa ne bino bishima bitenga ku mutyima: “Nkatendelanga dijina dya Leza ne lwimbo, ne kumutumbija pa kufwijako.” (Mitōto 69:30) Mwene ye motufwaninwe netu kulongela mu milombelo yetu ya pafula ne ya ku meso a bantu bonso?

¹² Mulembi wa mitōto wāimbile pa mwanda utala Leza amba: “Twelai pa bibelo byandi ne kufwijako, ne monka mu bipango byandi ne lutendelo; mufwijeiko, mutōtei dijina dyandi. Ke-muntu Yehova i mulumbuluke; lusa lwandi nalo i lwa nyeke na nyeke; kadi bu-binebine bwandi ku nkongo yonsololo.” (Mitōto 100:​4, 5) Dyalelo bantu ba mizo yonso batwelanga mu bipango bya kipandulwamo kya Yehova, pa kino, tufwaninwe kumutendela ne kumufwija’ko. Le nobe ufwijanga’ko Leza pa mwanda wa Njibo yenu ya Bulopwe ne kulombola kusangela’yo kobe na kubungakena’mo kitatyi ne kitatyi na boba bamuswele? Pofikanga’ko, lelo utululanga diwi dyobe pa kwimba mitendelo ne kufwija’ko Tata wetu wa mūlu kadi wa buswe?

Kokakwatwa Bumvu pa Kulombela

¹³ Nansha shi twimonanga bu ketufwaninwepo kulombela pa mwanda wa bupya-mambo, tufwaninwe kuvundamukila kudi Leza ne kumwisashila. Bayuda pobāpile mambo a kusonga bakaji beni, Ezela wāfukete, wāela makasa andi a dikōkeji mūlu kudi Leza, kalombe na kwityepeja’mba: “A Leza wami, nafu bumvu byamwiko’tu kutūlula mpala yami kodi, a wami Leza; mwanda byabukondame byetu i bivudijibwe pangala pa mitwe yetu, ne bupya-mambo bwetu bwenda bulepa ne ku madiulu. Kushilwila ku mafuku a betu batata twādi tupya mambo byamwiko’tu, kutūla ne ku dyalelo dino’di . . . Ebiya kumeso kwa kine kino’ki kyonsololo kyetufikile mwanda wa bilongwa byetu bibi ne wa bubi bwetu bukatampe, ino nanshi abe Leza wetu ubetudingila patyetye, ino bukondame bwetu bwadi bufwaninwe pakatampe, kadi ubetupe bashalashalapo badi namino’ba; lelo penepo kadi tukālule monka kujilula bijila byobe, ne kwisobakanya mu kipwano ne bantu balonga byamunyanji bino’bi, a? Lelo nankyo ubulwe kuketufuninapo bulobo monka, poso’nka wetukubija, kulonga’mba kekukekalapo nansha umo ushalapo nansha bakupanda bene, nansha umo mwine. A Yehova Leza wa Isalela, abe wi moloke, mwanda batwe bano twi bakakonji bashele ku nkunwa, mo twikadile ne dyalelo dino’di dine; talangapo bidi, tudi ku meso obe mu bupya-mambo bwetu; kekudi muntu nansha umo ukōkeja kwimana ku meso obe pa mwanda wa kine kino’ki.”​—Ezela 9:​1-​15; Kupituluka 7:​3, 4.

¹⁴ Pa kusaka kulekelwa na Leza, kwisāsa kufwaninwe kwendela pamo na kwalamuka pa mutyima ne na “bipa bifwaninwe kwalamuka pa mutyima.” (Luka 3:8; Yoba 42:​1-6; Isaya 66:2) Mu mafuku a Ezela, kintu kyādi kilombola kwalamuka pa mutyima i kusumininwa kwa kolola kilubo na kupanga bakaji beni. (Ezela 10:44; enzankanya na 2 Kodinda 7:​8-​13.) Wivwane tukimbanga Leza etulekele bubi bukatampe botulongele, nankyo twisāsei mu milombelo ya kwityepeja ne kupa bipa bikwatañene na kwalamuka pa mutyima. Mushipiditu wa kwalamuka pa mutyima ne kusaka kolola bilubo ye onka ufwaninwe kwitutonona tukimbe bukwashi bwa kumushipiditu bwa bakulumpe bene Kidishitu.​—Yakoba 5:​13-​15.

Kusengwa na Milombelo

¹⁵ Tukokeja kusengwa na milombelo kitatyi kyotujingwa mutyima pa mwanda kampanda. (Mitōto 51:17; Nkindi 15:13) Hana wadikōkeji wēkilongele. Wādi’ko mu mafuku ādi bene Isalela na kibidiji kya kwikala na kisaka kikatampe, ino aye kādipo na mwana nansha umo. Elekana mulumyandi wādi na bana bana-balume ne bana-bakaji ba na mukaji mukwabo, Penina, wādi upunika Hana amba i ñumba. Hana wālombela na mutyima umo, wālaya amba shi eselwe abutule mwana, ‘ukamupāna kudi Yehova mafuku onsololo a būmi bwandi.’ Pa kusengwa na milombelo yandi ne na bishima bya Kitobo Mukatampe Edi, Hana “ne kilungi kyandi [kyāikala kyampikwa] kufitwa monka.” Wābutula mwana mwana-mulume, wāmwinika bu Samwele. Kupwa, wājoka kukamutwala ku mingilo ya kipandulwamo kya Yehova. (1 Samwele 1:​9-​28) Hana pa kufwija’ko Leza pa kanye kandi padi aye, wālombele lulombelo lwa kufwija’ko Yehova​—lwa kumutendela amba i Aye wampikwa nansha umo mukwabo wenzankene nandi. (1 Samwele 2:​1-​10) Netu tukokeja kusengwa na milombelo pamo bwa Hana, ne kukulupila’mba Leza ukalondolola kulomba kwetu konso kukwatañene na kiswamutyima kyandi. Shi tubamushitwila mityima yetu, twikalei bampikwa “kufitwa monka,” ke-muntu uketutentula kiselwa kyetu nansha kwitukwasha twikisele.​—Mitōto 55:22.

¹⁶ Wivwane kudi myanda itupa moyo, itusanshija mutyima, nansha itupa kuzumbazumba, ketwakilekai kuvundamukila mu milombelo kudi Leza wa kwitusenga. (Mitōto 55:​1-4) Yakoba wāivwene moyo pāile kumusambakana mwanabo Esau obādi nandi myanda. Ponka’po Yakoba wālombela’mba: “A Leza wa tata Abalahama, ne Leza wa tata Isake, a Yehova wanenene’mba: Aluka ku ntanda yobe ne ku babutule bobe, nami nkakuloñanga biyampe. Ino ami nkifwaninwepo nansha katyetyetyetye ka kanye kobe, nansha binebine byonso byo walombola mupika obe; mwanda ne mukombo wami naabukile Yodano uno’u, ino pano naalamuka ke ndi bisumpi bibidi. Nakwisashilapo, nyongolole ku kuboko kwa mwanetu, ke ku kuboko kwa Esau kadi; mwanda ami namukwatwa moyo, kutyina’mba wakaya kuntapa ne inabantu ne bāna bene. Ino abe wanenene’mba: I binebine nkakuloñanga biyampe ne kwalamuna lukunwa lobe bwa musenga wa kalunga-kamema, ao keubadibwangapo bungi.” (Ngalwilo 32:​9-​12) Esau kātambilepo Yakoba nansha baādi nabo. Enka namino Yehova ‘wālongela Yakoba biyampe’ pa kokya kyaba.

¹⁷ Pakwabo tukokeja kusengwa pa kuvuluka bintu binenwe mu Kinenwa kya Leza kitatyi kyotulombela. Mu mutōto mulampe kupita mitōto yonso​—lulombelo lulumbuluke lutyange mu lwimbo​—lwāimbilwe padi na Hezekia Mwanā Mulopwe amba: “Navuluka kutyiba-mambo kobe kwa pa kala, abe Yehova, kadi nesenge ku mutyima.” (Mitōto 119:52) Tukokeja kuvuluka misoñanya ya mu Bible nansha bijila bibwanya kwitukwasha tulondelonde mwiendelejo ulupuka ku busengi bwa kuyuka amba tusangajanga Tata wetu wa mūlu mu milombelo ya kwityepeja kitatyi kyotutompibwa nakampata.

Badikōkeji Bashikilwanga mu Milombelo

¹⁸ Bantu bonso badikōkeji kudi Yehova Leza ‘bashikilwanga monka mu kulombela.’ (Loma 12:12) Mu Mutōto wa 32, umweka bu wābundilwe pāpwile Davida kuluba na Bafesheba, Davida ulombola’mo mwaādi ulwila na milangwe ya kukolelwa kukimba kulekelwa ne mwaātanine bukomo pa kupwa kwalamuka pa mutyima ne kwisāsa kudi Leza. Penepa wāimba’mba: “Bonso ba bwine-Leza [badikōkeji, NW] bakulombele pa uno mwanda uno’u [wa lulekelo lwa Yehova ludi’ko lwalekela boba besāsa byabinebine] mu kitatyi kyōkatānwa.”​—Mitōto 32:​6.

¹⁹ Shi tukwete makasa abidi kipwano kyotupwene na Yehova Leza, ketukabulwepo kulomba lusa lwandi lwimanine pa kitapwa kya kinkūlwa kya Yesu. Na lwitabijo, tukokeja kufwena ku lupona lwa buntu na bukankamane amba tufwilwe lusa ne kukwashibwa pa kitatyi kifwaninwe. (Bahebelu 4:​16) Ino kudi buluji buvule bwine bwa kulombelela! Shi ke pano, ‘tulombelei ne kuleka’byo mpika’​—divule na bishima bya mitendelo ne kufwija’ko Leza bilupuka ku mutyima. (1 Tesalonika 5:​17) Twelei makasa a dikōkeji mūlu mu milombelo, dyuba ne bufuku.

[Bipangujo]

1, 2. (a) 1 Temote 2:8 wingidijibwa muswelo’ka ku milombelo ilombela bantu ba Yehova? (b) I bika byotusa kubandaula pano?

3, 4. (a) Mwanda waka i kyakamweno kubadikila kuta milangwe ku milombelo ya ku meso a bantu bonso? (b) Bisonekwa bilombola bika pa mwanda utala bula bwa milombelo?

5. (a) Potulomba ku meso a bantu bonso, i bika byotufwaninwe kulama mu ñeni? (b) Mwanda waka tufwaninwe kulombela na bulēmantu ne kityino ponka?

6. I kika kyotufwaninwe kuvuluka kitatyi ‘kyotufwena ku lupona lwa buntu’?

7. Solomone wālombwele muswelo’ka kwityepeja paālombele pa kufikijija kwa tempelo ya Yehova?

8. I miswelo’ka imoimo ikokeja kulombolwa kwityepeja mu milombelo ya ku meso a bantu bonso?

9. I madingi’ka mayampe etupa Yesu atanwa mu Mateo 6:7, ne tukokeja kwiengidija muswelo’ka?

10. I kika kinenenwa’mba kulombela misunsa mivule pangala pa mwanda umo i kintu kyendele’mo?

11. Fidipai 4:​6, 7 wingidijibwa muswelo’ka mu milombelo ya pafula ne ya ku meso a bantu bonso?

12. I muswelo’ka ufikidilanga Mitōto 100:​4, 5 dyalelo, ne i pa mwanda’ka otukokeja kufwija ne kutendela Leza?

13. I kifwa’ka kya mu Bisonekwa kilombola’mba tufwaninwe kwisashila Yehova nansha shi twimona bu bakubulwa kufwaninwa mwanda wa bupya-mambo?

14. Monka mokyālombwedilwe mu mafuku a Ezela, i bika bilombwa pa kusaka kulekelwa na Leza?

15. Mwanda wa Hana ulombola muswelo’ka amba tukokeja kusengwa na milombelo?

16. Mwanda waka tufwaninwe kulombela potwivwana moyo nansha kuzumbazumba kwa mutyima, na mwikilombwela byātene Yakoba?

17. Mwendele Mitōto 119:52, i muswelo’ka ubwanya padi kwitusenga milombelo kitatyi kyotutompibwa nakampata?

18. Mwanda waka i kinenwe amba ‘muntu yense wadikōkeji ukalombelanga kudi Leza’?

19. Mwanda waka tufwaninwe kwela makasa a dikōkeji mūlu mu milombelo?

[Kifwatulo pa paje 15]

Mulopwe Solomone wāikele kwityepeja mu milombelo yaālombele ku meso a bantu bonso pa kufikijija tempelo ya Yehova

[Kifwatulo pa paje 16]

Ukokeja kusengwa na milombelo pamo na moyāsengele Hana

Usa Kulondolola Namani?

◻ I kamweno’ka kadi mu kubadikila kuta milangwe ku milombelo ya ku meso a bantu bonso?

◻ Mwanda waka tufwaninwe kulombela na bulēmantu ne kityino ponka?

◻ I mushipiditu’ka otufwaninwe kwikala nao potulombela?

◻ Potulombela, mwanda waka tufwaninwe kuvuluka kufwija’ko ne kutendela?

◻ Bible ulombola muswelo’ka amba tukokeja kusengwa na milombelo?