I bika bitulomba Yehova dyalelo?

“Diwi dyatamba monka [mu dikumbi] ke dinena’mba: Uno i wami Mwana o nsenswe, untōkele mutyima, mwikale kumwivwana.”—MATEO 17:5.

YEHOVA wāpele muzo wa Isalela Bijila byādi bikalañanye mu bipindi bivule. Mutumibwa Polo wāsonekele pa mwanda wabyo’mba: “I byonka bitongibwe bya ngitu . . . bya kwibajidika nabyo, poso ne ku mwaka wa kwalamuna pa kwibilongolola kupya.” (Bahebelu 9:10) Bino Bijila byāfikidije kitungo kyabyo pobyāfikije bāshele’ko bene Isalela ku kwitabija Yesu amba ye Meshiasa, Kidishitu. O mwanda Polo wānene amba: “Kidishitu yo mfulo ya mukanda-wabijila.”—Loma 10:4; Ngalatea 3:19-25; 4:4, 5.

² Lelo ko kunena’mba dyalelo nanshi ketunenwepo kulama Bijila? Eyo, bantu bavule kebāikelepo nansha dimo munshi mwa Bijila, mo mushintulwila mulembi wa mitōto, amba: “[Yehova] ulombolanga mwanda wandi kudi Yakoba, ne bijila byandi ne kutyiba-mambo kwandi kudi Isalela. Kalongelepo namino ku muzo mukwabo, mhm; ino mwendele kutyiba-mambo kwandi kebayūkile’kopo.” (Mitōto 147:19, 20) Leza pa kupwa kushimika kipwano kipya kimanine pa kitapwa kya Yesu, ne muzo wa Isalela mwine kewādipo kadi ukinenwe kulama Bijila. (Ngalatea 3:13; Efisesa 2:15; Kolose 2:13, 14, 16) Shi kekukidipo muntu udi munshi mwa Bijila, le penepa i bika bilomba Yehova ku boba basaka kumwingidila dyalelo?

Bintu bilomba Yehova

³ Mu mwaka wa mfulo wa mwingilo wa Yesu, ba Petelo, Yakoba ne Yoano bāendele nandi ku lūlu lulampe, kepabulwe padi pādi pa mutwe wa Lūlu lwa Helemone. Kwine’ko ye kobāmwene kimonwa kya bupolofeto kya Yesu mu ntumbo mikatampe, bāivwana diwi dya Leza dinena’mba: “Uno i wami Mwana o nsenswe, untōkele mutyima, mwikale kumwivwana.” (Mateo 17:1-5) Nanshi kintu kitulomba Yehova nakampata—i kwivwana wandi Mwana ne kulonda kifwa kyandi ne bufundiji bwandi. (Mateo 16:24) O mwanda mutumibwa Petelo wāsonekele amba: “Kidishitu nandi wemususukile, [wemushīla kitompekejo] kya kumulonda bānwe mu māyo andi.”—1 Petelo 2:21.

⁴ Mwanda waka tufwaninwe kulonda mu mayo a Yesu? Mwanda shi tumwiule, nabya tubaiula Yehova Leza. Yesu wādi uyukile Shandi biyampe, mwanda wāshikete nandi myaka keibadika momwa mūlu kumeso kwa kwiya’ye pano panshi. (Nkindi 8:22-31; Yoano 8:23; 17:5; Kolose 1:15-17) Pano panshi napo, Yesu wāile mu dijina dya Shandi wāingila na dikōkeji. Amba: “Byonka binombola Tata byo byonka byo nēsamba.” Bine, Yesu wāiwile Yehova mu kamo ne kamo, o mwanda wānene amba: “Wakumona ami nankyo wamone ne Tata mwine.”—Yoano 8:28; 14:9.

⁵ Kwivwana Yesu ne kumwiula bishintulula bika? Le bishintulula kwikala munshi mwa bijila? Polo wāsonekele’mba: “Ndi wampikwa kwikala wa ku Mukanda wa bijila.” Polo wādi wisambila pa ‘mukanda wa kipwano kya kala,’ kipwano kya Bijila kyāsambilwe na Isalela. Ino Polo wāitabije amba udi munshi mwa “Mukanda wa bijila wa Kidishitu.” (1 Kodinda 9:20, 21, MB; 2 Kodinda 3:14) Pāfudile kipwano kya kala kya Bijila, po ponka pāshilwile kwingila “kipwano kipya” pamo ne “mukanda-wabijila wa Kidishitu” ufwaninwe kukōkela’ko bengidi bonso ba Yehova dyalelo.—Luka 22:20; Ngalatea 6:2; Bahebelu 8:7-13.

⁶ Yehova kāsonekejepo “mukanda-wabijila wa Kidishitu” bu dibuku dya bipindi bishileshile, na mwādi mwikadile kipwano kya kala kya Bijila. Bino bijila bipya bya balondi ba Kidishitu kebidipo na mulongo wa mbila ya bya longai nenki, kemulongai nenki. Inoko Yehova, mu Kinenwa kyandi, wālamine’mo nsekununi ipēla kwivwanija ya būmi ne bufundiji bwa wandi Mwana. Kadi wāsonekeja na balondi bamobamo ba Yesu babajinji ku bukomo bwa mushipiditu wandi misoñanya itala pa mwiendelejo, pa myanda ya kipwilo, pa mwikadilo wa mu kisaka, ne pa myanda mikwabo pala pala. (1 Kodinda 6:18; 14:26-35; Efisesa 5:21-33; Bahebelu 10:24, 25) Wivwane tukwatañanyanga būmi bwetu na kifwa kya Yesu Kidishitu ne bufundiji bwandi, tulamine binebine madingi āsonekelwe ku bukomo bwa mushipiditu na balembi ba Bible ba mu myaka katwa imbajinji, nankyo tukōkelanga ku “mukanda-wabijila wa Kidishitu.” Kino kyo kilomba Yehova ku bengidi bandi dyalelo.

Mvubu ya buswe

⁷ Buswe bwādi na mvubu mu Bijila bya Mosesa, ino mu bino bijila bya Kidishitu kyo kitako, kyalwilo kine kyobimanine’po. Yesu wānene ukoma uno mwanda paādi udya Pashika wa mu 33 K.K. na batumibwa bandi. Mungya kusekununa mu kīpi kwa mutumibwa Yoano kwa byāpityile bobwa bufuku, Yesu wātelele buswe misunsa 28 mu binenwa byandi bikunka ku mutyima. Kino kyākomeneje mu batumibwa mulangwe ne buluji bwine bwimanine’po bijila byandi. O mwanda Yoano ushilwile myanda yālongekele mu kyokya kyolwa kya kasekuseku namino amba: “Masobo a Pashika byo adi ke afikile Yesu wayūkile’mba, mwaka wami ubafika wa kusonsoloka panopantanda ñende kudi Tata, aye ne lonka lusa lwakusanswa bandi bādi nabo panopantanda, mwibansanswe’tu ne kumfulo kwine.” —Yoano 13:1.

⁸ Yesu wādi uswele batumibwa bandi, o mwanda wādi wikwete’ko wibakwasha baleke kwabo kusakasaka kufwila bukata ne bitenta. Myeji mityetye kumeso kwa abo kwiya mu Yelusalema, ‘bepatanya abo bene, bāfwila kuyuka mukatampe pobadi i ani.’ Kadi pobādi kebalumba ku kibundi kobādi benda ku Pashika, lupata lwa kufwila bitenta lwāshilula monka. (Mako 9:33-37; 10:35-45) Mwanda wālongekele, pātwelele batumibwa mu kyumba kya pangala kudīla’mo Pashika wa mfulo, ulombola patōka amba luno lwādi lupata lwa kubulwa mpwilo. I kutupu nansha umo wākumbukile penepa kwingidila bakwabo mwingilo wa kizaji wa koija bakwabo ku maulu mungya kishi. Yesu aye mwine wēkwata’ko kaoija maulu abo mwanda wa kwibafundija bufundiji bwa kuyuka kwityepeja.—Yoano 13:2-15; 1 Temote 5:9, 10.

⁹ Kupwa buno bufundiji, ivwana mwanda mukwabo wālupukile kupwa’tu kwa Pashika ne kushimikwa kwa masobo a Kivulukilo kya lufu lwa Yesu. Evanjile ya Luka isekununa’mba: “Ebiya kadi mwatalukile lupata monka mu bukata bwabo’mba: Le i wepi usa kutumba ke mukatampe.” Yesu kāfunīnepo batumibwa nansha kwibatopeka, ino wēbadingile na mutyima mutūke amba bafwaninwe kwishila na bambikavu ba ino ntanda bafwila malopwe a kwabo. (Luka 22:24-27) Kupwa wāleta madingi akokeja kutelwa bu mutwe wa difinko dya bijila bya Kidishitu, amba: “Mwanda mupya uno o nemulaya na’mba: ‘Mwisanswei banwe bene na bene.’ Monka mo nemusanshilwe ami, nenu mwisanswei banwe bene na bene.”—Yoano 13:34, MB.

¹⁰ Enka mu kyolwa’kya, Yesu wāyukija mufwaninwe kwikadila buswe bwa bwine Kidishitu. Amba: “Kyo kijila kyami kino na’mba, mwisanswe bānwe bene ne bene monka mo nemusanshilwe. [Kekudipo muntu nansha umo udi na buswe butabukile buno, amba muntu kampanda atūdile balunda nandi muya wandi].” (Yoano 15:12, 13) Lelo Yesu wādi usaka kunena’mba balondi bandi bafwaninwe kwitabija kufwila balunda nabo mu lwitabijo shi ye mokyendele? Eyo, Yoano kamoni wātenwe’po wāivwene uno muswelo, wāsoneka mwenda mafuku amba: ‘Ye potwayukila pano buswe bwa Yesu Kidishitu, mwanda aye uno wētutūdile batwe muya wandi, nanshi batwe netu tufwaninwe kutūdila banabetu muya wetu.’—1 Yoano 3:16.

¹¹ Shi ke pano, ketulondangapo bijila bya Kidishitu enka na kufundija bakwetu myanda itala padi aye. Tunenwe ne kwiendeja mu būmi pamo bwa Yesu. I bine, Yesu wādi unena binenwa binengele, bitonge biyampe shē mu bishinte byandi. Kadi wādi ufundija na kifwa kyandi kilumbuluke. Yesu wādi kipangwa kya bukomo kya kumushipiditu mūlu, ino pano panshi napo wākwatakenye mukenga wāingidila tumweno twa Shandi, wētulombola mwa kwikadila. Wādi mwityepeje, wa kanye ne kabango, ukwasha boba balēmenenwe ne basusulwa. (Mateo 11:28-30; 20:28; Fidipai 2:5-8; 1 Yoano 3:8) Yesu wāsoñenye kadi balondi bandi kwiswa, monka mwaēbasanshilwe.

¹² Lelo buswe bwa kuswa Yehova—lubila lukatampe mu Mukanda wa Bijila—budi na kifuko’ka mu bijila bya Kidishitu? (Mateo 22:37, 38; Ngalatea 6:2) Le i kifuko kya bubidi? Mhm! Kuswa Yehova ne mukwetu mwine Kidishitu kebibwanyapo kusansanibwa. Muntu kakokejapo kuswa Yehova shi kaswelepo mwanabo, mo mwānenene mutumibwa Yoano, amba: “Shi muntu unena’mba: Nswele Leza; ne kushikwa mwanabo, nankyo i wabubela; ke-muntu yewa wakubulwa kuswa mwanabo o bēmwene nandi, kayūkapo kuswa Leza o kebēmwene nandi.” —1 Yoano 4:20; enzankanya na 1 Yoano 3:17, 18.

¹³ Yesu wālombwele bukomo bwa kwalamuna bantu budi na kijila kipya kyaāpele bandi bana-babwanga kya kwiswa abo bene na bene, monka mwaēbaswedile. Amba: “Po ponka po bakemuyūkila bu-bāna-bami-babwanga ponka pa kwisanswa mo mwikadile bānwe bene.” (Yoano 13:35) Tertullian, wādi’ko myaka katwa Yesu ke mufwe, wānene amba buswe bwa bu bana na bana bwa bene Kidishitu ba kala bwādi bwalamuna bantu byabinebine. Wātela ne byādi binena bakubulwa kwikala bene Kidishitu pa balondi ba Kidishitu amba: ‘Tala’po mobeswedile abo bene na bene ne mobetabijija kufwa pangala pa abo bene na bene.’ Tufwaninwe kwiipangula’mba, ‘Lelo ami uno nswele bene Kidishitu bakwetu buswe bwa uno muswelo bibwanya kundyukanya bu mwanā-bwanga wa Yesu?’

Bintu biyukilwanga’ko buswe bwetu

¹⁴ Bengidi bonso ba Yehova bafwaninwe kwikala na buswe bwiifwene na bwa Kidishitu. Ino le ukolelwanga kuswa mukwenu mwine Kidishitu udi na kato ka kwisakila? Eyo, monka motwamwena kala, nansha ke batumibwa bādi bepatanya, kobādi bakimba kubadikija tumweno twabo kumeso. (Mateo 20:20-24) Bene Ngalatea nabo monka na monka, bādi bepotomeja umbukata mwabo. O mwanda Polo, pa kupwa kulombola amba kuswa mukwetu ko kufikidija Bijila, wēbadyumwine amba: “Kadi shi mwisume meno, mwibokota bānwe bene na bene, nankyo dyumukai mwanda wa kutyina’mba, mwakēonakanya bānwe bene na bene.” Kupwa kushiyañanya mingilo ya ngitu na kipa kya mushipiditu wa Leza, wāleta’po ano madingi amba: “Ketukīkalapo ba ntumbo ya bitubitupu, ya kwikolomona bātwe bene, ne ya kwiabidila bātwe bene na bene, mhm.” Ku mfulo mutumibwa wēbakankamika’mba: “Mwiselelei byakwimulemena bānwe bene na bene, nankyo umbafikija ponka pa mukanda-wabijila wa Kidishitu.”—Ngalatea 5:14–6:2.

¹⁵ Le Yehova kusaka kwasaka tukōkele ku bijila bya Kidishitu i kwitulomba bintu bitupityile kipimo? Nansha byokikalanga kikomo kobolola na nsangaji boba betulongele bisansa, ku mfulo betwela mwenji, tufwaninwe ‘kwikala beudi ba Leza, bana baswedibwe, ne kunangila monka mu buswe.’ (Efisesa 5:1, 2) Tufwaninwe kulonda kifwa kya Leza ‘witusoñanya buswe bwandi aye mwine, mwanda batwe twadi tukidi babipya-mambo, Kidishitu wētufwila.’ (Loma 5:8) Shi tubadikile kukwata mulangwe wa kukwasha bakwetu, ne boba betususula bene kumo, tukaloelelwa pa kuyuka amba twiulanga Leza ne tukōkele ku bijila bya Kidishitu.

¹⁶ Tufwaninwe kuvuluka’mba buswe bwetu buyukenanga ku bilongwa byetu, ke’nkapo ku kunena bitupu. Kyaba kimo, ne Yesu nandi wānene binenwa bilombola amba kwitabija kintu kampanda kibadilwa mu kiswamutyima kya Leza kewādipo mwanda upēla, shi tutale bintu byokyādi kilomba. Wālombele amba: “Abe Tata shi usakile umfundule ami kino kitomeno.” Ino bukidi bonka wābweja’po amba: “Nanshi ino kemuswidile mutyima wami mhm poso muswidile mutyima obe.” (Luka 22:42) Yesu wālongele kiswamutyima kya Leza nansha byaāsusukile. (Bahebelu 5:7, 8) Kikōkeji i kilomboji kya buswe bwetu kilombola’mba tuyukile amba dishinda dya Leza dyo dilumbuluke kupita mashinda onso. Bible unena’mba: ‘Buno namino bo buswe bwa Leza, amba tulame bijila byandi.’ (1 Yoano 5:3) Yesu nandi wālombwele batumibwa bandi amba: ‘Shi munswele nankyo lamai bijila byami.’—Yoano 14:15.

¹⁷ Kutentekela pa kijila kya kwiswa, i bika bikwabo byāsoñenye Kidishitu ku balondi bandi? Wāsoñenye amba bengile mwingilo wa kusapula waēbafundije. Petelo wānene amba: “Ino wetulá’mba: Kafundijei bantu, mwibasapwididile.” (Bilongwa 10:42) Yesu wāletele lubila patōkelela’mba: “Endai nanshi mukafundijei mizo yonso ya bantu nabo ke bāna-babwanga, kwibabatyija mu dijina dya Tata, ne dya Mwana, ne dya [mushipiditu sandu]. Kadi ne kwibalombola balaminine byonso byo nemulaīle ami mwine.” (Mateo 28:19, 20; Bilongwa 1:8) Yesu wālombwele amba ino misoñanya itala ne balondi bandi ba mu “kitatyi kya ku mfulo,” mwanda wānene amba: “Myanda Miyampe ino’i ya Bulopwe ikasapulwa panopantanda ponso, amba ikale bu kiyukeno ku mizo yonso, penepa mfulo keifika shayo.” (Danyele 12:4, NW; Mateo 24:14, MB) Bine Leza usaka tusapule. Ino bamo babwanya kulanga’mba Leza witulombanga bintu bitupityile kipimo pa kusaka twingile uno mwingilo. Lelo bine i amo?

Byobimwekela bu bikomo

¹⁸ Monka motwekimwena, Yehova ulombanga bantu bisakibwa pala pala umbula mwa mānga yonso. Monka mwishidile byobalombelwe kulonga, mo monka mwishidile ne matompo ebafikila. Mwanā Leza muswedibwe wātenwe na matompo makomo mavule, kufika ne ku kwipaibwa lufu lubi pa mwanda’tu wa kulonga byamulombele Leza. Nanshi netu potususuka mwanda wa bitulomba Yehova byotulonga, tufwaninwe kuvuluka’mba ke ayepo witukolomwenanga matompo. (Yoano 15:18-20; Yakoba 1:13-15) Butomboki bwa Satana bo bwētuponeneje mu bubi, mu masusu ne mu lufu, ye aye witukolomwenanga bikoleja bimwekejanga byobya bilomba Yehova ku bengidi bandi bu bikomokomo kulonga.—Yoba 1:6-19; 2:1-8. ¹⁹ Yehova uludikanga bengidi bandi mu kino kitatyi kya ku mfulo kupityila kudi wandi Mwana, amba basapule ntanda yonso amba bwanga bumo kete bukapwija masusu onso asusuka bantu i Bulopwe bwandi. Uno umbikalo wa Leza ukafundula makambakano onso pano pantanda—mavita, bupolapola, bulanda, bununu, misongo, ne lufu. Bulopwe bukaleta kadi paladisa ya ntumbo pano pantanda, mo mukekala ne bafwe bene bakasangulwa. (Mateo 6:9, 10; Luka 23:43; Bilongwa 24:15; Kusokwelwa 21:3, 4) Bine, kusapula myanda miyampe ya bino bintu i dyese dikatampe mpata! I kimweke patōka’mba mwanda mwine keudipo ku bya kulonga bitulomba Yehova. Shi tulondwalondwa, i Satana Dyabola ne ntanda yandi bo abo balenga bino byonso.

²⁰ Lelo tukanekenya lonji lo-lonso lwa Satana namani? I na kulama bino binenwa: “Wami mwana, wikale wañeni ne kusangaja mutyima wami, amba nondolole yewa umpunika.” (Nkindi 27:11) Yesu wāletele kilondololwa ku kapuni ka Satana kapunika Yehova pa kutaluka mu maloa a mūlu ne kwiya pano panshi mwanda wa kulonga kiswamutyima kya Shandi. (Isaya 53:12; Bahebelu 10:7) Yesu wāuminine matompo onso āmutompelwe, kufika ne ku lufu lwaāfwile ku mutyi wa masusu. Shi tumulonde bu Kifwa kyetu, tukokeja netu kūminina masusu ne kulonga byobya bitulomba Yehova.—Bahebelu 12:1-3.

²¹ I buswe bukatampe bwituswele Leza ne Mwanandi! Kitapwa kya Yesu i kipe bantu bakikōkeji kyepelo kya kukekala mu Paladisa nyeke ne nyeke. Nanshi ketwakilekai kintu nansha kimo kivutakanye lukulupilo lwetu. Ino, umo ne umo alame ku mutyima wandi biyampe bitulongele Yesu, na mwānenene Polo amba: “Mwanā Leza wānsenswe, ne kwipana aye mwine padi ami.” (Ngalatea 2:20) Twikalei nanshi na mutyima wa kufwija’ko Yehova, Leza wetu wa buswe, mwanda kashaa aye ketulombangapo bintu bitupityile kipimo.

Usa kulondolola namani?

◻ I bika bitulomba Yehova dyalelo?

◻ Kidishitu wānene ukoma namani mvubu ya buswe mu kyolwa kya mfulo kyaādi na batumibwa bandi?

◻ I bika byotukōkeja kulonga bilombola amba tuswele Leza?

◻ I kika kinenenwa’mba kulonga bintu bitulomba Yehova i dyese dikatampe?

[Study Questions]

1. Bijila byāfikidije kitungo kyabyo kitatyi’ka?

2. I bāni bādi munshi mwa Bijila, ne bākūdilwe’mo kitatyi’ka?

3, 4. (a) I bika nakampata bitulomba Yehova dyalelo? (b) Mwanda waka tufwaninwe kulonda mu mayo a Yesu?

5. Bene Kidishitu badi munshi mwa bijila’ka, ne bino bijila byāshilwile kwingila kitatyi’ka?

6. Tukokeja kushintulula “mukanda-wabijila wa Kidishitu” namani, ne i muswelo’ka otukokeja kukōkela’ko?

7. Yesu wākomeneje namani buluji bwine bwa bijila byandi mu Pashika wandi wa mfulo na batumibwa bandi?

8. (a) I kika kilombola amba kwādi lupata keludi mpwilo umbukata mwa batumibwa? (b) Yesu wāfundije batumibwa bandi namani bufundiji bwa kuyuka kwityepeja?

9. Yesu wāpwijije namani mwanda wālupukile kinondanonda na Pashika wa mfulo?

10. I kijila’ka Yesu kyaāpele bandi bana-babwanga, ne kilomba kulonga bika?

11. (a) I muswelo’ka otulondanga bijila bya Kidishitu? (b) Yesu wāshile kifwa’ka?

12. I kika kinenenwa’mba bijila bya Kidishitu kebityepejepo buswe bwa kuswa Yehova?

13. I bukomo’ka bwādi na kijila kipya kya Yesu pa bana-babwanga bādi bakōkela’ko?

14, 15. I kika kilengejanga kukōkela ku bijila bya Kidishitu kwikale kukomo, ino i bika bikokeja kwitukwasha tukōkele’ko?

16. Buswe botuswele Leza ne Kidishitu buyukenanga ku bika?

17. I musoñanya’ka wa pa bula Yesu waāpele balondi bandi, ne i muswelo’ka otuyukile amba witutala ne batwe ba dyalelo?

18. I bika byotufwaninwe kuvuluka potususuka pangala pa kulonga kotulonga bitulomba Yehova?

19. I kika kinenenwa’mba kulonga bitulomba Leza kupityila kudi wandi Mwana i dyese dikatampe?

20. I muswelo’ka otukokeja kunekenya lonji lo-lonso lwitusomba Dyabola?

21. Buswe bukuswele Yehova ne Mwanandi bubakutenga namani ku mutyima?

[Picture on page 13]

I bufundiji’ka bwāfundije Yesu pa koija maulu a batumibwa bandi?

[Picture on page 15]

Nansha shi tulondwalondwa, tuyukei amba kusapula myanda miyampe i dyese dileta nsangaji mikatampe mpata