I kika kyatyepela kitatyi namino?

KITATYI. I kishima kikomo’tu ne mwa kwikishintulwila, inoko batwe bonso tuyukile amba ketwikalangapo na kitatyi kivule. Tuyukile kadi amba kipitanga bukidibukidi. O mwanda tutompolanga’mba, “Kitatyi kibaenda lubilo.”

Dimodimo tukokeja kubingija musāsudi Austin Dobson mwine Angeletele amba wānene byabine paālembele mu 1877 amba: “Le unena’mba kitatyi kibaenda? Mhm! Leka! Mwiko, Kitatyi kidi’ko nyeke, batwe’ko bo benda.” Tamba mu 1921, mwaka wāfwile Dobson, ketusenselela pano ku myaka 80; akyo kitatyi kyenda’nka kwenda.

Kitatyi kya ntanda ne miseke

Bible wisambila padi Umpangi wa bantu amba: “Padi ne ngulu mīne keyapangilwepo. Nansha nshi mīne ne panopantanda pene kupangwa kwine mpika, ku kala-ā ka kunyuma kutūla ne ku kala-ā ka ku meso abe wi Leza.” (Mitōto 90:2) Mu Bisonekwa Bitokele balamwine’po amba: “Wi Leza nyeke ne nyeke.” Nanshi kitatyi kikekalanga’ko nyeke monka mwikadile’ko Leza nyeke—nyeke ne nyekeke!

Bantu i beshile bininge na Leza, aye udi na kitatyi nyeke ne nyeke; ino pa mwanda wa bantu tutanga’mba: “Ke-mantu mafuku etu onso apityile umbukalabale bobe; tufudija myaka yetu pamo bwa lufumo lwa kufumikwa. Mafuku a myaka yetu adi myaka makumi asamba-abidi, shi pa mwanda wa bukomo makumi mwanda; nanshi kwitatula kwayo i konka kuputumina mu mīngilo, ne kufītwa ku mutyima; ke-bintu bibapite bukidi, kadi tutundulukile kungi.”—Mitōto 90:9, 10.

Mwanda waka būmi bubaipipa dyalelo namino, aku Bible ufundija patōka’mba mpango ya Leza i ya kusakila muntu ekale na būmi bwanyeke? (Ngalwilo 1:27, 28; Mitōto 37:29) Mwanda waka bantu bavule balālanga’nka kintu kya mafuku 30000, pa kyaba kya kwikala na būmi bwampikwa mikalo na mwāsakile’kyo Leza? Mwanda waka bantu badi na kitatyi kityetye? I ani nansha i bika bifikije bantu ku ino ngikadilo ya bulanda? Bible uleta’po malondololo a patōkelela kadi otutondwa.a

Kitatyi kyendanga kityepela’ko

Boba ke banunu i bayuke amba mu ino myaka, bantu kebakilālangapo mafuku mavule. Dr. Sybille Fritsch, mulembi wa majulunale, wanene amba mu myaka 200 kunyuma, nsaa ingilwa mu yenga umo yatyepejibwe kutamba ku nsaa 80 kufika ku nsaa 38, “ino ayo mitompwe yetu kupwa mpika.” I mutōkeje mwanda, amba: “Kitatyi kyo kityepele; kitatyi i lupeto; kwikonda na kukimba kitatyi i pamo bwa kwikonda na kukimba pa kutwimina; i būmi bwa fwila koku sangukila koku.”

Bintu bipungwa ano mafuku bibashitwila bantu mashinda mavule a kulonga bintu bikatakata kebyadi bifwatakanya nansha dimo nkongo ishele kunyuma. Ao muswelo wa kwipāna mu mingilo mivulevule wenda uvula, kwinyanga kitatyi kya kulonga’byo nako kwenda kuvula. Mu dyalelo dino, bantu i bavudilwe bya kulonga mu bifuko bivule bya ntanda, bepangila nsaa, bapwa kikoñwani kimo koku, akyo kikwabo koku kibelaija. Shabana ufwaninwe kwenda ku kaji na nsaa ya 7:00 LU., Inabana usa kukatwala bana ku masomo na 8:30 LU., Nkambo nandi unenwe kwitana na dokitele na 9:40 LU., abo bonso kadi banenwe kukumankena pamo na 7:30 KY. Mu kwipangilapangila kubwanya kulonga bino byonso, mo mu kubulwa ne kyaba kine kya kwitūkija. Ku mfulo ke mitompwe ya bukile bukya pa kuselakana peshinda.

Ke enkapo batwe kete badi na kitatyi kityetye

Satana Dyabola, Kinkwa na Leza, mwine wālengeje būmi bwa bantu bwikale bwipi, pano bubi bwandi i bumwalamukile. (Enzankanya na Ngalatea 6:7, 8.) Kusokwelwa 12:12 wisambila pa kubutulwa kwa Bulopwe bwa Meshiasa mūlu na kwitupa lukulupilo amba: “Penepo nanshi, sepelelai pa uno mwanda uno mānwe madiulu, ne bonso bēkele monka. Yō! Yō! malwa obe, abe panopanshi, ne abe mema mwine; mwanda dyabola watūkila po mudi ne bukalabale bukatampe bwine, pa kuyūka’mba: Ngidi ne kakitatyi katyutyu.”

Mbadilo ya bitatyi ikulupilwa idi mu Bible ne kufikidila kwa bupolofeto bilombola amba ketudi ku mfulo ya kano “kakitatyi katyutyu.” Bine, i nsangaji pa kuyuka’mba kitatyi kilampe kyāshidilwe’ko Satana pano kikapwididila lonso! Dibajinji ukelwa bidi mu lupongo, ebiya bantu bakikōkeji bakalujibwa ku bubwaninine, ne kufikila’bo pa būmi bwanyeke mungya mpango ya Yehova yaākwete ku ngalwilo. (Kusokwelwa 21:1-4) Ketukakambepo dikwabo na kubulwa kitatyi.

Langa’po bidi kwikala na būmi bwanyeke mokukashintulwila—kwikala’ko nyeke! Kekukekalapo kadi muntu ukealakanya amba nashiye bintu byampikwa kwingila. Shi usaka kitatyi kya kwingila, kesha didi’ko, yenga ulonda’po udi’ko nansha mwaka wiya’ko—bine, myaka keibadika ikutengele nyeke kumeso kotwenda’ku!

Twingidijei na tunangu kitatyi kyotudi nakyo pano

Satana i muyuke amba kakitatyi kandi ka kongola bantu kabatyepa, o mwanda kavudijija bantu mingilo, babulwe ne kitatyi kya kuteja myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza bushimikilwe. Batwe nanshi tulamei madingi etudingila Leza amba: “Tūkanyai biyampe pa kunanga, kepamopo bwa bampikwa ñeni, mhm, poso bwa bañeni; ne kumwenamo byakumwenamo mu myaka, ke-mantu mafuku i mabimabi. Penepo nanshi, kemukalembakanai, yūkai monka mwikadile kiswa-mutyima wa Mfumwetu.”—Efisesa 5:15-17.

Bine, twingidijei kitatyi kyetu na tunangu ku bintu bya mvubu mikatampe pa kyaba kya kwikisupakanya mu kulondalonda bintu byampikwa kamweno kaendaenda! Tufwaninwe kutamija ngikadilo pamo bwa yādi na Mosesa wālombele kudi Yehova na mutyima umo amba: “Witulombole ñeni ya kubala mafuku etu, amba twimwene bātwe bene mutyima wa ñeni.”—Mitōto 90:12.

Eyo, muntu ye-yense udi na bivule bya kulonga mu ino ntanda ya dyalelo. Inoko, Batumoni ba Yehova bakukankamika mpata wingidije kitatyi kyobe kimo ku kwifunda bisaka Leza, nobe ukamone būmi bwanyeke mu buludiki bwa Bulopwe bwandi. Nsaa imo yokapityija ku yenga ne yenga mu kwifunda Bible ne ‘kuyuka mwikadile kiswamutyima kya Yehova’ ibwanya kukakufikija ku kwimwena kufikidila kwa bino binenwa: “Funduka mu bubi, ulonge biyampe; nabya ko kwikala nyeke. Boloke bakapyananga ntanda, ne kwikala monka nyeke.”—Mitōto 37:27, 29.

[Footnote]