Watchtower KIBĪKO PA ENTELENETE
Watchtower
KIBĪKO PA ENTELENETE
Kiluba
Ā
  • Ā
  • ā
  • Ē
  • ē
  • Ī
  • ī
  • Ō
  • ō
  • Ū
  • ū
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Ó
  • ó
  • Ñ
  • ñ
  • BIBLE
  • BILUPWILWE
  • KUPWILA
  • w00 1/9 p. 6-11
  • Bitapwa Byādi Bisangaja Leza

Pano i patupu video

Yō, bibakoma kupūtula video.

  • Bitapwa Byādi Bisangaja Leza
  • Kiteba kya Mulami Kisapula Bulopwe bwa Yehova—2000
  • Tumitwe twa Myanda
  • Myanda Iifwene Nayo
  • Mwanda Waka Kwādi Kusakila Kitapwa?
  • Bitapwa Bitabijibwe na Yehova
  • Kwiya kwa Kintu Kilumbuluke
  • Bitapwa bya Lutendelo Bisangaja Yehova
    Kiteba kya Mulami Kisapula Bulopwe bwa Yehova—2000
  • Boila Ñeni ku “Kilombozi kya Bubine Bine”
    Kiteba kya Mulami Kisapula Bulopwe bwa Yehova—2012
Kiteba kya Mulami Kisapula Bulopwe bwa Yehova—2000
w00 1/9 p. 6-11

Bitapwa Byādi Bisangaja Leza

“[Babitobo] bakatampe bonso batongelwe kwela byabuntu ne bitapwa.”—BAHEBELU 8:3.

1. Mwanda waka bantu basakanga kuvundamukila kudi Leza?

“KWELA kitapwa kumweka bu kintu kya ‘kibutwila’ ku muntu monka mwikadile kulombela; kilombola mwimwena muntu mwine, ino kulombela kulombola mwamwena Leza,” mo mwasonekele Alfred Edersheim, mulembi wa mānga ya mu Bible. Tamba kasha bubi butwela mu ino ntanda, i bubutule kujondwa mutyima na bupya-mambo, na mukalañano na Leza ne na kubulwa wa kwabija. Kusakila kintu kya kutūkija bantu mityima. I kipēla kwivwanija, bantu pobeyukanga amba i bafudilwe, babilanga kuvundamukila kudi Leza.—Loma 5:12.

2. I nsekununi’ka idi mu Bible ya byakwela bibajinji byāelelwe kudi Leza?

2 Kwela kubajinji kwa byakwela kudi Leza kusonekelwe mu Bible i kwa ba Kena ne Abele. Tutanga’mba: “Penepa pakupita mafuku, palongele Kena waleta bipa bya panshi ke kyakwela kudi Yehova. Kadi Abele aye nandi monka waleta bilalanda bya luombe lwandi ne māni abyo ponka.” (Ngalwilo 4:3, 4) Kupwa ke Noa, pa kulamibwa na Leza pa Dilobe dikatampe dyākubije lukongo lubi lwa mu andi mafuku, wātononwa na mutyima “kwela [kudi Yehova] byakwela bisōkwe na mudilo pa madabahu.” (Ngalwilo 8:20) Mu byaba bimobimo, Abalahama, mwingidi kadi mulunda wa kikōkeji wa Leza, nandi wākunkilwe na milao ya Leza ne madyese andi, ‘wāshimika madabahu kaite pa dijina dya Yehova.’ (Ngalwilo 12:8; 13:3, 4, 18) Mwenda mafuku, Abalahama wānekenya ditompo dikatampe dya mu lwitabijo pāmunene Yehova kulambula wandi mwana Isake bu kyakwela kisōkwe. (Ngalwilo 22:1-14) Ino nsekununi, nansha byoidi mīpi, itupa kitōkeji pa myanda itala kitapwa, monka motusa kwikimwena.

3. Bitapwa bidi na mwingilo’ka mu butōtyi?

3 Mungya motwamwena mu ino nsekununi ne mu mikwabo yonka ya mu Bible, i kimweke patōka amba kwela bitapwa kyādi kipindi kikatampe kya butōtyi kya tamba kalā, ne Yehova mwine kapēne bijila bipotoloke bitala pa kwela bitapwa. Pa kino, dibuku dimo dishintulula “kitapwa” bu “kisela kya mu mutōtelo kya kulambula kintu kudi leza mwanda wa kushimika, kulama, nansha kujokeja kipwano kiyampe pa bukata bwa muntu ne ukola.” Uno mwanda witutwala ku bino bipangujo bikatampe bifwaninwe kubandaula na katentekeji: Mwanda waka kitapwa kilombwa mu butōtyi? I bitapwa bya muswelo’ka bitabijibwe na Leza? Bitapwa bya pa kala bidi na buluji’ka ku batwe ba dyalelo?

Mwanda Waka Kwādi Kusakila Kitapwa?

4. Pālongele ba Adama ne Eva bubi i kika kyālupukile’ko?

4 Pālongele Adama bubi, wālongēle’bo ku kusaka. Wābudilwe kikōkeji ku kusaka pa kutambula ne kudya kipa kya ku mutyi wa kuyukanya biya ne bibi. Mfuto ya kyokya kilongwa kyandi kya kubulwa kikōkeji lwādi lufu, monka mwāmulombwedile’kyo Leza patōka amba: “Difuku dyokadyako mwiko, kufwa ukafwanga.” (Ngalwilo 2:17) Mwenda mafuku, ba Adama ne Eva bāangula mpalo ya bubi—ne kufwa bāfwa.—Ngalwilo 3:19; 5:3-5.

5. Mwanda waka Yehova wākwete mulangwe wa kukūla lutundu lwa Adama, ne i bika byaēlulongēle?

5 Lelo lutundu lwa Adama nalo? Nalo pa kupyana bubi ne kubulwa kubwaninina kwa Adama, i luponene mu kukalañana na Leza, mu kubulwa lukulupilo, ne mu lufu, pamo’nka bwa ba mulume ne mukaji babajinji. (Loma 5:14) Inoko kibanengela, mwanda Yehova i Leza wa boloke ne bukomo—ino kupityidila—i Leza wa buswe. (1 Yoano 4:8, 16, NW) O mwanda wākwete mulangwe wa kulongolola byāonenwe. Bible pa kupwa kunena amba “mpalo ya bubi i lufu,” wendeleja’ko amba “ino kyabuntu kya Leza i būmi bwa nyeke [kupityila padi] Kidishitu Yesu Mfumwetu.”—Loma 6:23.

6. I kika kisaka kulonga Yehova pa kyoneja kyonso kiletele bubi bwa Adama?

6 Kintu kyālongele Yehova Leza pa kwitupa kino kyabuntu kilumbuluke i kulupula’ko kintu kyādi kya kupūta bintu byonso byājimine pangala pa kujilula kwājilwile Adama. Mu Kihebelu, kishima ka·pharʹ kyādi padi bidi kishintulula “kupūta” nansha “kujima,” kadi kyalamunwanga ne bu “kipwanyo.”a Ko kunena amba, Yehova wāletele muswelo mufwaninwe wa kupūta bubi botwāpyene kudi Adama ne kujimankanya bibi byonso byālupukile’ko, amba boba bafikila pa kutambula kino kyabuntu banyongololwe ku mambo onso a bubi ne lufu.—Loma 8:21.

7. (a) I lukulupilo’ka lwāletele Leza pa kutyibila Satana nsambu? (b) I mfutwa’ka yādi ifwaninwe kufutwa pa kunyongolola bantu ku bubi ne lufu?

7 Lukulupilo lwa kukūlwa ku bupika bwa bubi ne lufu lwēsambilwe’po kinondanonda’tu na kuluba kwa bantu babidi babajinji. Yehova pa kutyibila nsambu Satana welekejibwe na nyoka, wānene amba: “Nkatūla mushikwa pa bukata bwa abe ne mwana-mukaji ne pa bukata bwa lukunwa lobe ne lukunwa lwandi. Ukakusonsakanya mu mutwe, nobe ukamusonsakanya mu kapondo.” (Ngalwilo 3:15, NW) Bino binenwa bya bupolofeto byāletele lukulupilo ku boba bonso bādi ba kuketabija mu uno mulao. Ino kudi mfutwa yādi ilombwa kufutwa pa kusaka bamone kunyongololwa. Lukunwa lwālailwe kelwādipo lwa kwiya konakanya Satana kete, mhm, nalo lwādi lwa kusonsakanibwa mu kapondo, ko kunena amba, lwādi lwa kufwa, ino ke kufwa kwa lonsopo.

8. (a) Kena wābudilwe namani kwikala Lukunwa? (b) Mwanda waka kitapwa kya Abele kyāitabijibwe ku meso a Leza?

8 Ba Adama ne Eva kebābudilwepo kukimba kuyuka i ani Lukunwa lwālailwe. Mwanda Eva pa kubutula Kena, mwana wandi umbedi, wāsangele amba: “Namone mwana mwana-mulume ku bukwashi bwa Yehova.” (Ngalwilo 4:1) Lelo wālangile amba kekubulwe padi uno mwanandi ye wa kukekala Lukunwa? Ekale wālangile nansha kālangilepo namino, Kena, ne kyakwela kyandi, wābudilwe kwikala Lukunwa. Ino mwanabo Abele aye wāikala na lwitabijo mu mulao wa Leza, wākunkwa ku mutyima kwela kitapwa kya bilalanda bya luombe lwandi kudi Yehova. Tutanga’mba: “I ponka pa kwitabija pāelele Abele kudi Leza kitapwa kilumbuluke kitabukile kya Kena, po pāsapwilwe bu-kamoni’mba: I moloke.”—Bahebelu 11:4.

9. (a) Abele wādi na lwitabijo mu bika, ne wālombwele’lo namani? (b) Kyakwela kya Abele kyāfikidije bika?

9 Lwitabijo lwa Abele kelwādipo’tu lwa kwitabija mudi Leza konkakonka, mwanda lwitabijo ludi namino kelwābudilwepo kwikala ne na Kena. Abele wādi na lwitabijo mu mulao wa Leza wa Lukunwa lukaleta lupandilo ku bantu bakikōkeji. Kāsokwedilwepo muswelo ukafikidila uno mulao wa Leza, inoko wāyukile mungya uno mulao amba kukekalanga muntu kampanda ukasonsakanibwa mu kapondo. I bine, bimweka bu wāfikile ne pa kuyuka amba mashi ādi afwaninwe kumwangwa—buno bo buluji bwinebwine bwa kitapwa. Abele wāpene kyabuntu kidi na būmi ne mashi kudi Nsulo ya būmi. Kekubulwe padi ko kādi kayukeno ka kwabila kwandi kwaādi wabila kumona kufikidila kwa mulao wa Yehova. Kino kilomboji kya lwitabijo kyālengeje kitapwa kya Abele kisangaje Yehova, mwanda kyālombwele mu ludingo kampanda mufwaninwe kwikadila kitapwa—muswelo okikokeja kufwenya bantu kudi Leza amba batambule buntu bwandi.—Ngalwilo 4:4; Bahebelu 11:1, 6.

10. Yehova pa kulomba Abalahama ele Isake bu kitapwa, wādi usaka kulombola buluji bwa kitapwa muswelo’ka?

10 Buluji bwine bwa mushike bwa kitapwa bwālombwelwe patōka mu kyelekejo, kitatyi kyāikele Yehova kusoñanya Abalahama ele Isake wandi mwana bu kyakwela kisōkwe. Nansha kino kitapwa byokekyāelelwepo, inoko i kifwa kilombola mwādi mwa kulongela Yehova mwine—kwela wandi Mwana wa bunka bu kitapwa kikatampe kupita byonso mwanda wa kufikidija kiswa-mutyima Kyandi pa muzo wa bantu. (Yoano 3:16) Na bitapwa ne byakwela bya mu Bijila bya Mosesa, Yehova wāletele bifwa bya bupolofeto byādi bya kufundija batongwe bandi bintu byobādi bafwaninwe kulonga pa kutambula kulekelwa kwa mambo abo ne kukomeja kikulupiji kyabo mu lupandilo. I ñeni’ka yotukokeja kuboila ku bino bifwa?

Bitapwa Bitabijibwe na Yehova

11. I byakwela’ka bya miswelo ibidi byādi byelwa na kitobo mukatampe mu Isalela, ne byādi na kitungo’ka?

11 Mutumibwa Polo unena’mba: “[Babitobo] bakatampe bonso batongelwe kwela byabuntu ne bitapwa.” (Bahebelu 8:3) Ivwana pano, Polo waabanya pabidi byakwela byādi byela kitobo mukatampe mu Isalela wa kala, koku “byabuntu,” koku nako “bitapwa,” ke “bitapwa bya pa mambo” kadi. (Bahebelu 5:1) Divule bantu bapānanga byabuntu mwanda wa kulombola kisanso ne kufwija’ko, ne kusaka kuloeja bulunda, buntu, nansha kwitabijibwa na bakwabo. (Ngalwilo 32:20; Nkindi 18:16) Ne byakwela bivule byādi bilombwa mu Bijila nabyo bikokeja kumonwa bu “byabuntu” kudi Leza, bya kukimba buntu bwandi ne kwitabijibwa na aye.b Kujilula Bijila kwādi kulomba mfutwa, ebiya kibabwe kyādi i kwela “bitapwa bya pa mambo.” Mikanda itano ya Bijila, nakampata wa Divilu, wa bene Levi, ne wa Umbadilo, ilombola myanda mivule itala pa miswelo mishileshile ya bitapwa ne byakwela. Eyo, nansha shi kupotolola kamwanda ne kamwanda ne kuvuluka kamo ne kamo kekukipēlapo, inoko tuyukei amba kudi myanda imo mikatampe itala pa bitapwa bya miswelo mishileshile yotufwaninwe kuta’ko mutyima.

12. I pepi potukokeja kutana mu Bible myanda ishintulula mwādi mwikadile bitapwa, nansha byakwela, mu Bijila?

12 Mu bene Levi shapita 1 kutūla ku 7 tumona’mo byakwela bya miswelo mikatampe itano bitelelwe kimo ne kimo—kyakwela kisōkwe, kyakwela kya bukula, kitapwa kya kipwano, kyakwela kya bubi, ne kyakwela kya kujilula. Ino bimo umbukata mwabyo byādi byelwa kya pamo. Tumona kadi amba bino byakwela bishintulwilwe misunsa ibidi mu ano mashapita, na bitungo pala pala: dibajinji mu bene Levi 1:2 kutūla ku 6:7, balombola kamo ne kamo kādi kelwa pa madabahu, ino musunsa wa bubidi mu bene Levi 6:8 kutūla ku 7:36, balombola bipindi byādi bitūlwa pafula bya babitobo ne bya mwedi mwine. Mu Umbadilo shapita 28 ne 29, tutana’mo kyokya kyotubwanya kumona bu kalandadiye, kilombola i bika byādi byelwa ku difuku, ku yenga, ku kweji ne ku masobo a ku mwaka ne mwaka.

13. Shintulula byakwela byādi byelwa na mutyima tō bu byabuntu kudi Leza.

13 Mu byakwela byādi bipānwa na mutyima tō bu byabuntu nansha bu bya kufwena nabyo kudi Leza mwanda wa kutambula buntu bwandi, mubadilwa byakwela bisōkwe, byakwela bya bukula ne byakwela bya kufwija’ko. Befundi bamobamo banena’mba kishima kya Kihebelu kyalamwinwe bu “kyakwela kisōkwe” kishintulula “kyakwela kya kukanda” nansha “kyakwela kikanda.” Kino kishima i kifike’po byabinebine, mwanda pa kwela kyakwela kisōkwe, nyema wipailwe wādi usōkwa pa madabahu, penepa luvumba luyampe, lwa mwenye, kelukanda mūlu kudi Leza. Kintu kyādi kiyukilwa’po kyakwela kisōkwe i kino, mashi a nyema ādi akuswa kujokoloka madabahu onso, kupwa nyema’wa wālambulwa yense mutuntulu kudi Leza. Babitobo bādi basōka “byonsololo pa madabahu ke kyakwela kisōkwe kyakwela kyelwe na mudilo, ke kya luvumba lwa mwenye kudi Yehova.”—Levi 1:3, 4, 9; Ngalwilo 8:21.

14. Kyakwela kya bukula kyādi kyelwa namani?

14 Kyakwela kya bukula i kishintululwe mu bene Levi shapita 2. Kyādi kyakwela kya na mutyima tō kya bukula bunane, divule bubombejibwe na māni, kubweja’mo ne binunka biya. ‘Ebiya kitobo wādi unenwe kutapula’mo mukono wandi wa bukula bunane bwakyo, ne wa māni akyo, ne binunka biya byonsololo byakyo; kupwa wasōka’kyo bu kivulukilo kyakyo pa madabahu, ke kyakwela kyelwe na mudilo kya luvumba lwa mwenye kudi Yehova.’ (Levi 2:2) Binunka biya i kimo kya mu bisombelwa byādi bipungwa nabyo ensense ikola yādi isōkelwa pa madabahu a ensense mu tabenakulo ne mu tempelo. (Divilu 30:34-36) Mulopwe Davida wādi utele mutyima ku ino ensense paānene amba: “Lulombelo lwami lwikale luteakanibwe bu ensense ku meso obe, kutulula kwa makasa ami bu kyakwela kya miseke kya ku kyolwa.”—Mitōto 141:2, NW.

15. I kika kyādi kyelelwa kitapwa kya kipwano?

15 Kyakwela kikwabo kya na mutyima tō kyādi kyelwa i kitapwa kya kipwano, kitelelwe mu bene Levi shapita 3. Dijina dya kino kyakwela dikokeja kwalamunwa ne bu “kitapwa kya byakwela bya ndoe.” Mu Kihebelu, kishima “ndoe” kekidipo enka na buluji bwa kwikala ku matwi talala, pambulwa divita nansha kavutakanya. Dibuku dimo (Studies in the Mosaic Institutions) dinena’mba: “Mu Bible, kidi na buno buluji, kadi kishintulula ne kushikata nansha kupwana kipwano kya ndoe na Leza, ntundubuko, nsangaji ne tusepo.” Nanshi bitapwa bya kipwano byādi byelwa kebyādipo byelelwa kutyina kukalañana na Leza, pamo bwa kumutūkija mutyima, mhm, ino byādi byelelwa kumufwija’ko nansha kuvuluka būmi bwa ndoe buyule madyese bwa kupwana na Leza budi na boba betabijibwe na aye. Babitobo ne mwedi wa kitapwa bādi badya’ko shi abapu kulambula mashi ne māni kudi Yehova. (Levi 3:17; 7:16-21; 19:5-8) Mu muswelo mulumbuluke ne wa kyelekejo, babitobo, mwedi wa kitapwa ne Yehova Leza, bādi badya pamo mwanda wa kulombola kipwano kya ndoe kyobādi bapwene umbukata mwabo.

16. (a) Kyakwela kya bubi ne kyakwela kya kujilula byādi byelelwa kika? (b) I muswelo’ka obyādi bishidile na kyakwela kisōkwe?

16 Bitapwa byādi byelelwa kulomba kufwilwa lusa pa bubi nansha kupwanya pangala pa kujilula kujilwilwe Bijila i kyakwela kya bubi ne kyakwela kya kujilula. Bino bitapwa nansha byobyādi nabyo bisōkwa pa madabahu, ino byādi bishile na kyakwela kisōkwe, mwanda nyema kādipo ulambulwa yense mutuntulu kudi Leza, poso’nka māni ne bipindi bimobimo kete. Byobya byādi bishala ku nyema byonso byādi bitūlwa panja pa kitūlo, pakwabo bidibwa na babitobo. Kuno kwishila kudi na nshintulwilo kampanda. Kyakwela kisōkwe kyādi kyelwa kudi Leza bu kyabuntu amba muntu amone kumufwena, o mwanda kyādi kyelwa kudi Leza kete, kadi kyelwa kyonso kituntulu. Kintu kifwaninwe kuvuluka pano i kino, divule kyakwela kisōkwe kyādi kibadikilwa na kyakwela kya bubi nansha na kyakwela kya kujilula. Pa kusaka amba kyabuntu kya kipya-mambo kitabijibwe na Leza, kipya-mambo wādi ufwaninwe bidi kulekelwa bubi bwandi.—Levi 8:14, 18; 9:2, 3; 16:3, 5.

17, 18. Kyakwela kya bubi kyādi kyelelwa bika ne byakwela bya kujilula nabyo byādi byelelwa bika?

17 Kyakwela kya bubi kyādi kitabijibwa enka shi bubi i bwa kujilula Bijila pambulwa kusaka, pangala pa bukōkekōke bwa ngitu. “Muntu shi ani shi ani kadi akatupe mwanda, aye kuyuka mpika, mu bintu shi bika shi bika, bya ku byobya bijidikile Yehova, amba kebikilongibwapo, mhm,” yao kipya-mambo wādi unenwe kwela kyakwela kya bubi mungya ludingo lwa būmi bwadi nabo mu kibundi. (Levi 4:2, 3, 22, 27) Ku mutamba mukwabo, babipya-mambo bambulwa kwisāsa bādi batyibwa’ko; kekudipo bitapwa byādi bibelelwa.—Divilu 21:12-15; Levi 17:10; 20:2, 6, 10; Umbadilo 15:30; Bahebelu 2:2.

18 Buluji ne kitungo byādi byelelwa kyakwela kya kujilula i bilombolwe patōka mu bene Levi shapita 5 ne 6. Muntu ubwanya kujilula, kusaka mpika. Padi kujilula kwandi i mambo a kulubila muntu nandi nansha a kulubila Yehova Leza, kino kilubo kyādi kipwibwa nansha kololwa. Bubi bumobumo i butelwe’mo. Bumo butala muntu mwine (Levi 5:2-6), bukwabo bwa kujilula “umbintu bijila bya Yehova” (Levi 5:14-16), bukwabo nabo, nansha byokebwādipo bwa kujilula kwa ku kusaka, ino bwādi busuluka ku bilokoloko bibi nansha ku bukōkekōke bwa ngitu (Levi 6:1-3). Kipya-mambo, kutentekela pa kwisāsa bubi bwa uno muswelo, wādi unenwe bidi kuleta bintu bilombelwe, penepa kaela kyakwela kya kujilula kudi Yehova.—Levi 6:4-7.

Kwiya kwa Kintu Kilumbuluke

19. Mwanda waka Isalela wābudilwe kwitabijibwa na Leza nansha byaādi na Bijila wela ne bitapwa?

19 Bijila bya Mosesa, ne bitapwa ne byakwela byabyo bivulevule, byāpelwe bene Isalela amba bamone muswelo wa kufwena kudi Leza, batambule ne kulama buntu bwandi ne madyese andi, enka ne bikafika Lukunwa lwālailwe. Mutumibwa Polo, Muyuda, ushintulula’kyo namino amba: “Mukanda-wabijila wadi mufundiji wetu wakwituleta kudi Kidishitu, twa’mba, tukamone bubinga pa kwitabija.” (Ngalatea 3:24) Ino yō, muzo wa Isalela onso mu kikonge kewāitabijepo kuno kutwalwa, ino wātapa ano madyese mpete. Penepa milwi na milwi ya bitapwa byao yāikala ke bya munyanji kudi Yehova, kānena’mba: “Naikuta byelwa bisōkwe bya mikōko-milume, ne māni a banyema banune; ino nkiloelelwemopo mu mashi a bañombe-balume, nansha a twana-twamikōko, nansha a bambuji balume.”—Isaya 1:11.

20. I bika byālongekele mu 70 K.K. pa mwanda utala Bijila ne bitapwa?

20 Mu 70 K.K., ngikadilo ya bintu ya Bayuda, ne tempelo yayo ne butobo bwayo, byonso byāfudidila. Tamba penepa, bitapwa byādi byelwa mungya mobyādi bisoñanibwe mu Bijila kebyākidipo kadi mwa kwelelwa’byo. Lelo ko kunena’mba bino bitapwa byādi kipindi kikatampe mu Bijila kebidikipo na buluji nansha bumo ku batōtyi ba Leza dyalelo? Tusa kubandaula kino mu kishinte kilonda’ko.

[Kunshi kwa dyani]

a Dibuku Étude perspicace des Écritures, dilupwilwe na Batumoni ba Yehova, dishintulula’mba: “Mungya mokingidijibwe mu Bible, ‘kipwanyo’ kidi na mulangwe wa pa kitako wa ‘kupūta’ nansha ‘kushinta,’ kadi kine ‘kipūta’ nansha kishintwa na kintu kikwabo kifwaninwe kwikala kyenzankane nakyo. . . . Pa kusaka kupwanya senene pa mwanda wa kyokya kyājimije Adama, kwādi kufwaninwe kwelwa kyakwela kya bubi kya mvubu ya būmi bwa muntu mubwaninine.”

b Kishima kya Kihebelu kyalamunwanga divule bu “kyakwela” i qor·banʹ. Mako ushintulula amba, mungya matope a Yesu aātopekele mulongelo mukondame wa basonekeji ne Bafadiseo, “Kobana” i “kintu kyakukapa Leza.”—Mako 7:11.

Le Ukokeja Kushintulula?

• I kika kyātonwene bantu bakikōkeji ba pa kala bele bitapwa kudi Yehova?

• Mwanda waka kwādi kusakila bitapwa?

• I bitapwa bya miswelo’ka mikatampe byādi byelwa munshi mwa Bijila, ne byādi na kitungo’ka?

• Kukwatañana na Polo, Bijila ne bitapwa byabyo byādi na kitungo’ka kine kikatampe?

[Kifwatulo pa paje 8]

Kitapwa kya Abele kyāsangeje Yehova mwanda kyālombwele amba udi na lwitabijo mu mulao Wandi

[Kifwatulo pa paje 9]

Lelo ubasangela nshintulwilo ya kino kyakumwenako?

    Mabuku a mu Kiluba (1993-2025)
    Tamba
    Twela
    • Kiluba
    • Tumina
    • Byosaka
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Bijila bya Mwingidijijo
    • Bitala Myanda Mifyame
    • Mwa Kujadikila Myanda Mifyame
    • JW.ORG
    • Twela
    Tumina