Lelo Wi Mwine Kidishitu “Mutame”?
“PO NADI kāna, nadi nēsamba bya bukāna, nadi mvuluka bya bu-kāna, nadi mfwatakanya bya bu-kāna.” Mo mwāsonekele mutumibwa Polo. Bine, batwe bonso twadi twana twampikwa bukomo. Ino ketwashelepo twana nyeke, mhm. Polo ubweja’ko amba: “Ino byo natama, ke ndi mukulumpe, nafundula byobya bya bu-kāna.”—1 Kodinda 13:11.
Ne bene Kidishitu nabo mo monka, bonso bashilulanga bidi bu twana ku mushipiditu. Mwenda mafuku, bafikila “bonso ku bumo bwa kwitabija, ne bwa kuyūkidija kwa aye Mwana Leza, ke muntu mutame mwine, ku kitompekejo kya kīmano kya kuyūjibwa kwa Kidishitu.” (Efisesa 4:13) O mwanda betudingila mu 1 Kodinda 14:20 (NW) amba: “Banabetu, kemukikalai bana batyetye mu manwa a kwimvwanija, . . . inoko ikalai batame mu manwa a kwimvwanija.”
Bene Kidishitu bapye, batame, botudi nabo i madyese ku bantu ba Leza ba dyalelo, nakampata pano potudi na bapya bavule. Bene Kidishitu batame bashikatyijanga kipwilo senene. Badi na lupusa luyampe pa mushipiditu nansha ngikadilo ya kipwilo kyo-kyonso kyobadi’mo.
Kutama ku ngitu kwiilanga divule ako kwine, ino kutama kwa ku mushipiditu ako kulombanga mafuku ne bukomo. O mwanda ke kya kutulumukapo pa kumona’mba ne mu myaka ya ba Polo namo bene Kidishitu bamo bākomenwe ‘kutundulukila ku bya bukulu,’ nansha byobādi ke balāle myaka mu mwingilo wa Leza. (Bahebelu 5:12; 6:1) Le abe nobe? Wikale kodi mwingidile Leza myaka mivule nansha mafuku matyetye kete, i kiyampe wibandaule abe mwine na mutyima umo. (2 Kodinda 13:5) Lelo nobe ubadilwa mu boba babwanya kutelwa byabinebine amba i bene Kidishitu bapye, batame? Shi kubadilwa’mopo, le ukalonga namani nobe ubadilwe’mo?
“Batame mu Manwa a Kwimvwanija”
Muntu mwana ku mushipiditu kejengapo “kusunkanibwa, ne kupūlulwa ku bivula byonso bya lufundijo, ku budyumuku bwa bantu bwa buzazangi, monka mwikadile kubembeka kwa kyongo.” O mwanda Polo witukankamika’mba: “Mu lusa tutamine monka mudi aye umbintu byonsololo, aye i mutwe, ke aye Kidishitu kadi.” (Efisesa 4:14, 15) Lelo muntu ubwanya kutama uno muswelo namani? Bahebelu 5:14 unena’mba: “Bidibwa bikomokomo i bya boba ke bapwe kutama; ke boba kadi badi ne byakwivwana nabyo byabo bībidile kala bya kuyūkidila ne b[i]lumbuluke ne bibi, mwanda wa kwivwanaivwana.”
Ubamone, amba bantu bapye badi na bya kwivwana nabyo bifundijibwe, bibidijibwe kala na myanda yobemwena mu būmi bwabo pa kwingidija misoñanya ya mu Bible. I bine, muntu katamangapo mu difuku dimo; ne kutama ku mushipiditu nako mo monka, kulombanga kitatyi. Inoko abe mwine ukokeja kupēleja kutama kobe kwa ku mushipiditu na kwifunda kasuku—nakampata kwifunda bintu bya mu nkulwe ya Kinenwa kya Leza. Mu ano mafuku Kiteba kya Mulami kisambilanga pa bishinte bivule bya myanda ya mu nkulwe. Bantu bapye kebapenyeñangapo bino bishinte amba mwanda’po mudi bintu “bimobimo bikola pa kwivwana’byo.” (2 Petelo 3:16) Ino badyanga na kipyupyu bino bidibwa bikomokomo!
Basapudi ne Bafundiji Bapyasakane
Yesu wāsoñenye bandi bana-babwanga’mba: “Endai nanshi mukafundijei mizo yonso ya bantu nabo ke bāna-babwanga, kwibabatyija mu dijina dya Tata, ne dya Mwana, ne dya [m]ushipiditu [s]andu. Kadi ne kwibalombola balaminine byonso byo nemulaīle ami mwine.” (Mateo 28:19, 20) Kusapula na bupyasakane nako kukokeja kupēlakanya kutama kobe kotama ku mushipiditu. Wabulwa’po kulonga bukomo bwa kutambila’mo mungya ngikadilo yodi’mo?—Mateo 13:23.
Kyaba kimo, bikoleja bya umbūmi bikokeja kukubudija kyaba kya kusapula. Ino byodi musapudi, ‘kutakamana na kininga’ kobe ko kukalombola amba ukwete “myanda-miyampe” na mutyika. (Luka 13:24; Loma 1:16) Nobe kukabulwepo kwikala “kyelekejo ku betabije.”—1 Temote 4:12, MB.
Bantu Balama Bululame
Kwikala mutame, muntu mupye, i ne kulonga bukomo bwa kulama bululame bobe. Davida wānene binenwa bilembelwe mu Mitōto 26:1 amba: “Bantyibile mambo, abe Yehova, amiwa mwine-muntu nanange monka mu [bululame b]wami.” Bululame i kwikala na ngikadilo mibwane senene, mikunkane. Inoko ke bubwanininepo. Ne Davida mwine nandi wālongele bubi bukatampe. Ino pa kwitabija madingi ne bulemununi, wālombwele amba mutyima wandi wādi nyeke na buswe bwabine bwaādi uswele Yehova Leza. (Mitōto 26:2, 3, 6, 8, 11) Kulama bululame i ne kwipāna na mutyima onso mutuntulu. Davida wālombwele Solomone mwanandi amba: “Yuka Leza wa shobe ne kumwingidila ne mutyima mubwaninine.”—1 Bilongwa 28:9.
Kadi kulama bululame i ne kuleka ‘kwikala wa ntanda,’ kupela kwikuja mu myanda ya mapolitike ne ya mavita a mizo. (Yoano 17:16) I ne kwijiba ku byabulongelonge, kifwa busekese, makoji, ne kwiponga dyamba, ne bintu bikwabo. (Ngalatea 5:19-21) Ino kulama bululame ke’nkapo kwepuka bino bintu kete, mhm, i ne kulonga bintu bikwabo bivule. Solomone wālombwele amba: “Nji mifwile mu māni a mwenye ilengeja māni kununka bibi; i enka nenki ne bulembakane butyetye bupityile kutopekeja ñeni ne bulēme.” (Musapudi 10:1) I bine, “bulembakane butyetye,” kifwa bwa kujinya ngitu (kulonga jeste) byambulwa kwendela’mo nansha kuzaula mizaulo imbi na muntu wa ngitu ingi bikokeja kutopekeja muntu wa “ñeni ne bulēme.” (Yoba 31:1) O mwanda abe ufwaninwe kulombola ngikadilo yobe ya butame na kukimba kwikala kifwa kiyampe mu mwiendelejo obe onso, ne na kwepuka “miswelo yonso ya bubi.”—1 Tesalonika 5:22.
Bantu Badikōkeji
Mwine Kidishitu mutame wikalanga ne na dikōkeji. Mutumibwa Polo usoñanya bene Kidishitu mungya binenwa byotutanga mu Efisesa 4:24, NW, amba: “[Vwalai] bumuntu bupya bwāpangilwe mwendele kiswa-mutyima kya Leza mu boloke ne dikōkeji byabine.” Mu Bisonekwa bya Kingidiki, kishima kine kyalamwinwe bu “dikōkeji” kiselele mulangwe wa buujila, boloke, ne kalēmo. Muntu wa dikōkeji i muntu mwipāne, mwine Leza; utele mutyima ku kuvuija byonso bimulombele Leza.
Ino i mu mashinda’ka amo mokokeja kutamija dikōkeji dya uno muswelo? Muswelo umo bidi i kwingidila pamo na bakulumpe ba pa kyenu kipwilo. (Bahebelu 13:17) Bene Kidishitu bapye bayukile amba Kidishitu ye utongelwe bu Mutwe wa Kipwilo kya bwine Kidishitu, o mwanda bekalanga na dikōkeji ku boba batongelwe “kukumba kipwilo kya Leza.” (Bilongwa 20:28, NW) Bine, ke kyendele’mopo kulwa nansha kufutulula lupusa lwa bakulumpe batongelwe! Ufwaninwe kadi kwikala na dikōkeji kudi “umpika wabinebine ne wamanwa” ne bingidilwa pala pala byaingidija mwanda wa kwitupa “bidibwa [bya ku mushipiditu] pa kitatyi kifwaninwe.” (Mateo 24:45, NW) Ikala na kampeja-bukidi ka kutangila ne kwingidija myanda itamba mu Kiteba kya Mulami ne mu mabuku makwabo.
Lombola Buswe mu Bilongwa
Polo wātumīne bene Kidishitu ba mu Tesalonika mukanda’mba: “Lusa [“buswe,” NW] lwenu nalo, lo mudi nalo bānwe bonso bene na bene, lwendanga luvula, ne kuvula.” (2 Tesalonika 1:3) Kutama mu buswe kyo kintu kya mvubu mpata mu kutama kwetu kotutama ku mushipiditu. Yesu wānene binenwa byotutanga mu Yoano 13:35 amba: “Po ponka po bakemuyūkila bu-bāna-bami-babwanga ponka pa kwisanswa mo mwikadile bānwe bene.” Buswe bwa bu bana na bana budi namino ke bwa ku kanwapo’tu nansha bwa mu mutyima kete, mhm. Dibuku dimo (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) dinena’mba: “Buswe buyukenanga’nka ku bilongwa byobulonga.” Bine, endelela na kutama mu buswe na kwibumwekeja mu bilongwa!
Kifwa, tutanga mu Loma 15:7 amba: “Mwikale ne kwitambula bānwe bene na bene.” Muswelo umo wa kulombola buswe i kwimuna bakwenu betabije ne bapya bāya ku kupwila kwa pa kipwilo—na kyanga ne na buzanzamuke! Kimba kwibayuka umo ne umo. Ta mutyima ku “bakwenu” bonso. (Fidipai 2:4) Padi kikakulomba kulombola kizaji kya kwita bantu pala pala ku yobe njibo. (Bilongwa 16:14, 15) Kubulwa kubwaninina kwa bakwenu kubwanya kutūla buswe bobe pa ditompo, ino shi wendelele na ‘kwikutyumwina mu manwi na buswe,’ nabya ubelombola amba wendanga utama.—Efisesa 4:2.
Twingidijei Byotudi Nabyo mu Kwendeleja Mutōtelo Utōka Kumeso
Mu myaka ya kala, ke bantu ba Leza bonsopo bādi bavuija biselwa byabo bya kukwatakanya tempelo ya Yehova. O mwanda Leza wātumine bapolofeto, kifwa Hakai ne Malaki, ba kukankamika bantu Bandi mu uno mwanda. (Hakai 1:2-6; Malaki 3:10) Ne dyalelo nadyo mo monka, bene Kidishitu bapye bengidijanga byobadi nabyo na nsangaji mwanda wa kukwatakanya mutōtelo wa Yehova. Nobe ukokeja kwibeula na kulonda musoñanya udi mu 1 Kodinda 16:1, 2, wa ‘kubika’ kyaba ne kyaba kyabuntu kya kipwilo ne kya mwingilo wingila Batumoni ba Yehova ntanda yonso. Kinenwa kya Leza kilaya’mba: “Yewa wakukusa mingimingi . . . aye ukāngulanga yonka mingimingi.”—2 Kodinda 9:6.
Kokakimba bintu byobudilwe, mhm, sela byodi kala nabyo, kifwa kitatyi ne bukomo bobe. Tompa ‘kukūla kitatyi’ ku mingilo ya bituputupu. (Efisesa 5:15, 16; Fidipai 1:10) Wifunde kwingidija kitatyi kyobe biyampe. Shi ulonge namino kukabulwepo kulongolola na balongolola Njibo ya Bulopwe ne kwingila mingilo mikwabo ya uno muswelo yendeleja mutōtelo wa Yehova kumeso. Kwingidija byodi nabyo mu uno muswelo kukakupa bukamoni bukwabo bulombola amba pano kodi mwine Kidishitu mutame.
Tundulukila ku bya Bukulu!
Bana-balume ne bana-bakaji befunda, badi na buyuki, basapudi bapyasakane, balamine bululame bwabo biyampe, badikōkeji ne ba buswe, bakwatakanya na mutyima tō mwingilo wa Bulopwe na bintu nansha na bukomo bwabo, i dyese dyabinebine ku kipwilo. Ke kya kutulumukapo shi mutumibwa Polo wāsoñenye amba: “Tushīe owa mwanda wa pangalwilo pa Kidishitu tutundulukile ku byabukulu”!—Bahebelu 6:1.
Lelo wi mwine Kidishitu mupye kadi mutame senene’ni, nansha ukidi bwa mwana wa lukeke ku mushipiditu mu bintu kampanda? (Bahebelu 5:13) Eyo, wikale mutame nansha mwana wa lukeke, wielele’ko bininge mu kwifunda kwa kasuku, mu kusapula, ne mu kuswa banabenu. Londa madingi o-onso ne bulombodi bobakupa kudi boba ke bapye. (Nkindi 8:33) Sela na bukankamane kiselwa kyobe kya bwine Kidishitu. Mwenda mafuku ne mungya bukomo bolonga, abe ne batwe bonso ketukabulwepo kufikila “ku bumo bwa kwitabija, ne bwa kuyūkidija kwa aye Mwana Leza, ke muntu mutame mwine, ku kitompekejo kya kīmano kya kuyūjibwa kwa Kidishitu.”—Efisesa 4:13.
[Bifwatulo pa paje 5]
Bantu bapye bashinsakanyanga mushipiditu muyampe pa kipwilo na kuta bakwabo mutyima