Bipangujo bya Batangi

Mungya mbila ya mu Bible itala pa mwingidijo muyampe wa mashi, i muswelo’ka umwene Batumoni ba Yehova bundapi bwa kujokeleja muntu mashi andi obamulupwile?

Mwine Kidishitu yense ufwaninwe kubandaula na kusumininwa byobya binena Bible kupita’ko’tu kutyiba mbila mwasakila aye mwine nansha musakila bundapi kampanda. Uno i mwanda wandi na Yehova.

Yehova, mwinē witupele būmi, ye usoñenye amba mashi keafwaninwepo kudibwa. (Ngalwilo 9:3, 4) Mu Bijila byāpelwe Isalela wa kala, Leza wātūdile’mo mikalo ya kwingidija mashi mwanda elekejanga būmi. Wāleta mbila’mba: “Bumi bwa ngitu budi mu mashi; ino kadi amiwa nakupe’o pa madabahu akwimulongela kipwanyo pa mwanda wa bumi [bwenu].” Lelo byādi namani shi muntu wāipaya nyema wa kudya? Leza wānene amba: “Ukasūmija mashi akyo, ukatumbila’o ne luvumbi.”a (Levi 17:11, 13) Yehova wādi ujokela kyaba ne kyaba mu ino mbila. (Kupituluka 12:16, 24; 15:23) Bible wa Bayuda (Soncino Chumash) unena’mba: “Mashi keafwaninwepo kubikwa ino afwaninwe kumwangwa panshi kutyina’mba akadibwa.” Kekudipo mwine Isalela wādi uyata, ubika nansha kwingidija mashi a kipangwa kikwabo, kipelwe būmi na Leza.

Eyo, kiselwa kya kulama Bijila bya Mosesa kyāpwile na lufu lwa Meshiasa. Ino mumweno wa Leza pa buujila bwa mashi keushintyilepo. Batumibwa, pa kutononwa’bo na bukomo bwa mushipiditu sandu wa Leza, bāsoñenye bene Kidishitu ‘belame ku mashi.’ Uno musoñanya kewādipo wa kukwatyila ku mukose. Wādi na mvubu mu mwikadilo pamo’nka bwa kwilama ku busekese ne ku kutōta bankishi. (Bilongwa 15:28, 29; 21:25) Ne Batumoni ba Yehova nabo monka na monka, pashilwile kisela kya kupāna ne kwelwa mashi mu myaka tutwa 20, abo bayukile amba kekikwatañenepo na Kinenwa kya Leza.b

Kyaba kimo, dokitele ukokeja kunena muntu ubela abikije mashi andi mayenga mavule kumeso kwa lupasulo (Le don préopératoire du sang autologue), amba shi mashi abamutyepa, babwanya kumwela mashi andi obadi kala babikile. Kunena na bubine, kulupula mashi, kwiabika ne kwialuja monka mu ngitu i kujilula patōkelela byobya binenenwe mu bene Levi ne mu Kupituluka mu Bijila. Mashi keafwaninwepo kubikwa; afwaninwe kumwangwa​—mwanda kwiamwanga i pamo na kujokeja’o kudi Leza. Eyo, Bijila bya Mosesa shabyo kebikingilangapo dyalelo. Inoko Batumoni ba Yehova balēmekele misoñanya ya kuboila’ko ñeni yēbitūdile’ko Leza, mwa kwikadila basumininwe ‘kwilama ku mashi.’ O mwanda ketupānangapo nansha kubikija mashi etu amba baketwele’o dikwabo, anenwe’nka ‘kumwangwa.’ Kupāna ne kubika’o i kujilula kijila kya Leza.

Kudi mingidijo nansha bipimo bikwabo bya mashi a muntu kebijilulapo misoñanya inene Leza patōkelela. Kifwa, bene Kidishitu bavule betabijanga kukokwa mashi mwa kukapimina’o, kupwa oa ashala bitupu aelwa. Ino kudi mwingidijo mukwabo mukutakane wa mashi obalombanga.

Kifwa, mu bitatyi bimo bya lupasulo, mashi amo akokeja kulupwilwa panja pa umbidi na busendwe bumo butelwa mu bulungu bu hémodilution. Kino kikadijanga mashi ashele mu ngitu ya ubela ke mazubuluke. Kupwa, mashi andi alupwidile panja’a ajokejibwa monka mu ngitu yandi, mwanda wa buvule bwa mashi busenselele ku buvule bwaikalanga nabo nyeke. Pakwabo kadi, mashi asuma pa kupasulwa akokeja kusumijibwa mu kintu, kupwa asāswa mwanda wa kujokeleja ubela’wa miseke ityila ya mashi; kino nakyo kitelwanga mu bulungu bu récupération du sang épanché. Mu muswelo mukwabo, mashi akokeja kutwalwa ku mashini engila kyaba kityetye mwingidilanga bipindi bya ku ngitu (kifwa mukunka, mayumba nansha mfyo). Kupwa mashi atamba mu mashini’mwa ajokela kadi monka mu ngitu ya ubela. Mwingidijo mukwabo i wa kukokela mashi ku kisansenyo (centrifugeuse) mwanda wa kufundula bipindi byao byonekele nansha bifwe. Pakwabo kintu kisakwa i kutambija’mo kipindi kimo kya mu miseke ya mashi mwa kwingidija’kyo pantu pakwabo mu umbidi. Kudi bipimo bikwabo bilomba kukoka mashi a buvule kampanda mwanda wa kusambakanya’o pamo na malawa makwabo, kupwa ke kwalwija’o mu ngitu ya ubela.

Kudi myanda mityemitye pala pala itala pa mashi, kadi mingidijo mipya, myundapilo, ne bipimo bikyenda bitamina’ko. Ketudipo na kiselwa kya kukonkotola kuno kwalamukaalamuka konso ne kutyiba’po butyibi. Ino mwine Kidishitu aye mwine ufwaninwe kutyiba mbila itala pa muswelo wa kwingidija mashi andi mu myanda itala lupasulo, kupimwa bipimo, nansha mu mundapilo kampanda. Ufwaninwe kubadikila bidi kwipangula dokitele nansha muñanga upotolwele ino mingilo amulombole muswelo ukengidijibwa mashi andi kitatyi kyasa kupasulwa. Kupwa aye mwine ukatyiba’po butyibi mungya mutyima wandi wa mundamunda. (Tala kapango.)

Bene Kidishitu bafwaninwe nyeke kuvuluka amba i bepāne kudi Leza na kiselwa kya ‘kumuswa ne mutyima wabo onso, ne muya wabo onso, ne bukomo bwabo bonso, ne ñeni yabo yonso.’ (Luka 10:27) Batumoni ba Yehova i beshile na bantu ba ino ntanda mwanda abo bakwatanga na mutyika kipwano kilumbuluke kyobapwene na Leza. Mwine upāna būmi usoñanyanga bantu bonso bekale kukulupila mu mashi amwangile Yesu. Tutanga’mba: “E monka mudi ne bukūdi bwetu bwa umashi a [Yesu Kidishitu], bwa kulekelwa kwa myanda, monka mwendele bupeta bwa buntu bwandi.”​—Efisesa 1:7.

[Kunshi kwa dyani]

[Kapango/​Bifwatulo pa paje 31]

BIPANGUJO BYA KWIIPANGULA ABE MWINE

Shi mashi ami akalupwilwa panja pa umbidi wami, ino penepa aimana kitatyi kampanda, lelo nketabija na mutyima wami wa mundamunda amba akidi bu kipindi kya ku ngitu yami, ne kuleka kulomba ‘amwangwe panshi’?

Lelo mutyima wami wa mundamunda mufundijibwe na Bible unkamvutakana shi, pa kupimwa nansha pa kundapibwa, abalupula mashi ami, abealamuna, kupwa abealwija monka mu umbidi wami?