Lelo Ubwanya Kukulupila Bingelengele Bisonekelwe mu Bible?
SHI muntu ukusekunwina mānga ilenga nzuba, mwene ngikadila ya muntu mwine ukulombola mānga yo ikakulengeja wiikulupile nansha kuleka kwiikulupila? Mu ino ngikadilo kemubadilwapo enka muswelo usekununa muntu mānga, ino i ne musekunwino wandi ukulupilwa. Kutabukidila, shi mu bula bwa myaka mivule ukusapwilanga nyeke bya binebine kadi kakubepele nansha dimo, ukekala na bubinga bwinebwine bwa kukulupidila byaakusapwila.
Mo monka ne bingelengele bisonekelwe mu Bible. Kitatyi kyādi kilongeka bino binkumenkume batwe bonso ketwādi’kopo. Ino tubwanya kuyuka shi mānga ya mu Bible i ikulupilwa—nansha shi i ya binebine. Namani? Tala bintu bimobimo bilombola amba nsekununi ya bingelengele bisonekelwe mu Bible i ikulupilwa.
Bingelengele bivule byālongelwe mu bifuko bya bantu bavule. Kyaba kimo bingelengele byāmwenwe na tununu ne tununu nansha midiyo ne midiyo ya bantu bādi babandila. (Divilu 14:21-31; 19:16-19) Kebyālongelwepo mu bufyafya kulampe na bantu.
Bingelengele byālongelwe mu muswelo upēla. Kekwādipo bintu kampanda nansha mwangaza wa kuputa nao bantu kilenda. Bingelengele bivule bisonekelwe mu Bible byālongekele mu kitulumukila kadi mu kitango kya bantu, ne mungya kulomba kwa muntu ne muntu. (Mako 5:25-29; Luka 7:11-16) Mu ino miswelo, binkumenkume kebyādipo biteakanibwa na muntu wādi ulonga kingelengele.
Boba bādi balonga bingelengele kebālongele’byopo mwanda wa kuyukibwa, kutumba, ne kupeta. Bino bingelengele byādi bitumbija Leza ntumbo. (Yoano 11:1-4, 15, 40) Bantu bādi bapelejibwe kumwena bupeta mu buno bukomo bwa bingelengele.—2 Balopwe 5:15, 16, 20, 25-27; Bilongwa 8:18-23.
Bingelengele bishileshile bisonekelwe mu Bible bilombola’mba kebyālongekelepo ku bukomo’tu bwa bantu. Kimfwa, kalunga ka mema ne luvula byātalajibwe, mema aalamunwa ke vinyu, mvula wakankajibwa kupwa washilula, babela babelulwa, bampofu nabo bamona. Bino bingelengele byonso ne bikwabo bivule bilombola amba, kubwanya kwikala bukomo butabukile bwa bantu bufyeme mu bino bingelengele bwine budi na lupusa pa bintu byo-byonso.—1 Balopwe 17:1-7; 18:41-45; Mateo 8:24-27; Luka 17:11-19; Yoano 2:1-11; 9:1-7.
Balwana bādi babandila kebātatenepo kulongeka kwa bingelengele. Kitatyi kyāsangwile Yesu mulunda nandi Lazalasa, balwana nandi ba bipwilo kebātatenepo kufwa kwa Lazalasa. Le bādi babwanya kupatanya namani? Mwanda Lazalasa wājikilwe kepadi ne mafuku aná. (Yoano 11:45-48; 12:9-11) Nansha ke byopāpityile tutwa na tutwa twa myaka pa kupwa kwa Yesu kufwa, balembi ba Talmud dibuku dya Bayuda, bādi betabije nyeke amba Yesu wādi na bukomo bwa kulonga bingelengele. Bādi batatana enka nsulo ya buno bukomo. Mu muswelo umo onka, kitatyi kyāletelwe bana ba bwanga ba Yesu ku kidye kya Bayuda, kebēbepangwilepo amba “Le mwadi mubalonga kingelengele?” Ino bēbepangwile amba: “Le i ku bukomo bwa kuka, ko mwalongela kino’ki? Le i mu dijina dya ani?”—Bilongwa 4:1-13.
Penepa ubulwe’po kukulupila byobya bitulombola Bible pa mwanda utala bingelengele? Kupityila’tu ku bino byotwabandaula, bibamweka patōka amba nsekununi ya mu Bible itala pa bingelengele i ya binebine. Kudi bubinga bukwabo bwa kukulupidila ino nsekununi. Kimfwa, kitatyi kisekununa Bible kinkumenkume kampanda, divule dine witulombolanga kitatyi, kifuko, ne majina a bantu. Enka ne basantaudi ba Bible bātulumukile bubinebine bwa mānga palapala idi mu Bible. Bupolofeto bwa Bible tutwa na tutwa ke bufikidile, enka ne mu tuntu tutyetutye. Kadi mu Bible mudi madingi mavule a mwa kwikadila mu kipwano kya nsangaji na bantu—mene ke makwashe bantu ba myaka mishileshile ne būmi bwa miswelo yonso. Pa mwanda utala kipwano kya bantu, kekudipo madingi adingakene na madingi a mu Bible.
Shi kwakulupile Bible ne pa mfulo, ubulwe’po kwitūdila’ko kitatyi kya kumubandaula na katentekeji? Kitatyi kyokamuyuka bininge, ukatamija kikulupiji kyobe mwadi. (Yoano 17:17) Ukajingulula amba ubwanya kukulupila byakulombola pa bingelengele byālongekele pa kala. Shi ukulupile ino nsekununi, ukekala na kyalwilo kiyampe kya kukulupidila byobya binena Bible bisa kulongeka panopano ponka.
[Kifwatulo pa paje 5]
Balwana na Yesu kebātatenepo kufwa kwa Lazalasa