“Ningai, Kemwakijinai”

1-2. Le mwine Kidishitu ubwanya kwikala pamo bwa njibo milampe bininge mu bwimwa muswelo’ka? (1 Bene Kodinda 15:58)

DYA KU mfulo kwa myaka ya 1 970 mu Tokyo, mu Jampani, mwaubakilwe njibo milampe bininge mu bwimwa. Bantu badi beipangula shi ikabwanya kwimanija ku kutenkana kwa ntanda kulongekanga bininge mu kino kibundi. I kika kyeikweshe imanije? Basendwe baubakile’yo mikomo bininge mu muswelo wa amba ibwanya nansha kusendama na kutenkana kwa ntanda, inoko kupona mpika. Bene Kidishitu badi pamo bwa ino njibo. Muswelo’ka?

² Mwine Kidishitu ufwaninwe kwikala na bujalale mu mwanda utala kuninga ne kwikala na mutyima unekena. Unenwe kwikala mukomo ne kujina mpika mu mwanda utala kukwatakanya bijila bya Yehova ne misoñanya yandi. (Tanga 1 Bene Kodinda 15:58.) I muntu ukōkela “bukidi bonka” kadi katyumunapo bijila. Inoko kadi, unenwe kwikala ne na “mutyima unekena,” nansha na bujalale ponso pobibwanika nansha pobilomba kulonga namino. (Yak. 3:17) Mwine Kidishitu wifundile kwikala na uno mumweno wa bujalale, kakekalapo na kasuminiji bininge nansha na kilomo-nyeka kipitepite. Mu kino kishinte, tusa kwisambila’mo pa muswelo otubwanya kwimanija ne kujina mpika. Kadi tusa kumona miswelo itano ikimbanga’mo Satana kuzozeja kusumininwa kwetu ne muswelo otubwanya kumukomena.

LE I MUSWELO’KA OTUBWANYA KWIKALA BANINGE?

3. Le i bijila’ka bya Mujidiki Mukatampe wa Bijila bidi mu Bilongwa 15:28, 29?

³ Yehova byadi Mujidiki Mukatampe wa Bijila, upanga nyeke bantu bandi bijila bya patōka. (Isa. 33:22) Kimfwa, kitango kyendeji kya mu myaka katwa kabajinji kyālombwele bene Kidishitu myanda isatu yobādi bafwaninwe kwimanija’mo nyeke: (1) na kupela kutōta bilezaleza, ne kutōta enka Yehova, (2) na kulēmeka buujila bwa mashi, ne (3) na kukōkela misoñanya ya peulu idi mu Bible ya mu mwikadilo. (Tanga Bilongwa 15:28, 29.) Le i muswelo’ka ubwanya bene Kidishitu dyalelo kwimanija pototo mu ino myanda isatu?

4. I muswelo’ka otulamatanga Yehova bunka bwandi? (Kusokwelwa 4:11)

⁴ Tupelanga kutōta bilezaleza, kadi tōtanga enka Yehova. Wāsoñenye bene Isalela bamulamate enka aye bunka bwandi. (Kup. 5:6-10) Yesu nandi pobāmutompele kudi Dyabola, wānenene amba tufwaninwe kutōta enka Yehova kete. (Mat. 4:8-10) O mwanda ketutōtangapo bankishi. Kadi ketutōtangapo bantu—bekale bendeji ba bipwilo, ba politike, nansha bantu batumbe mu ino ntanda mu myanda ya makayo, ne kwibamona pamo bwa baleza. Twikalanga ku mutamba wa Yehova ne kumutōta enka aye “wapangile bintu byonso.”—Tanga Kusokwelwa 4:11.

5. Mwanda waka tukōkelanga kijila kya Yehova kitala pa buujila bwa būmi ne mashi?

⁵ Tukōkelanga kijila kya Yehova kitala pa buujila bwa būmi ne mashi. Mwanda waka? Mwanda Yehova unena’mba mashi elekeja būmi, kyabuntu kilēme kyaetupele. (Levi 17:14) Yehova pawāitabije musunsa mubajinji amba bantu badye mwita wa banyema, wēbasoñenye baleke kudya mashi. (Ngo. 9:4) Wāpitulukile mu uno musoñanya paāpele Isalela Bijila bya Mosesa. (Levi 17:10) Kadi wāludikile kitango kyendeji kya mu myaka katwa kabajinji kisoñanye bene Kidishitu bonso amba, “mwilamei nyeke . . . ku mashi.” (Bil. 15:28, 29) Tukōkelanga na kininga uno musoñanya potukwata butyibi pa muswelo wa kwiundapija.b

6. Le i bukomo’ka botuloñanga pa kusaka’mba twiendeje mungya misoñanya ya peulu ya Yehova ya mu mwikadilo?

⁶ Tukōkelanga kamo ne kamo ka mu misoñanya ya peulu ya Yehova ya mu mwikadilo. (Bah. 13:4) Mutumibwa Polo wāingidije muneneno wa kyelekejo ukunka mutyima pa kwitudingila ‘twipaye’ bipindi bya ku ngitu yetu—ko kunena’mba, kukwata butyibi busumininwe bwa kutalula bya kusakasaka bibi bya ngitu. Ketutalengapo nansha kulonga kintu kyo-kyonso kibwanya kwitulengeja tulonge busekese. (Kol. 3:5; Yoba 31:1) Kitatyi kyotutompibwa tupelanga kiponka na ponka mulangwe o-onso nansha kilongwa kibwanya kona kipwano kyetu na Leza.

7. I bika byotufwaninwe kusumininwa kulonga, ne mwanda waka?

⁷ Yehova usakanga tumukōkele na “mutyima umo.” (Loma 6:17) Bulombodi bwandi budi’ko pa mwanda wa kamweno ketu, kadi ketubwanyapo kushinta bijila byandi. (Isa. 48:17, 18; 1 Ko. 6:9, 10) Tuloñanga bukomo bwa kusangaja Yehova ne kwikala pamo bwa kaimba wa mitōto wānenene amba: “Ne musumininwe kukōkela misoñanya yobe kyaba kyonso, kufika ne ku mfulo.” (Ñim. 119:112) Inoko, Satana ukalonga nyeke bukomo bwa kuzozeja kusumininwa kwetu. Le i manwa’ka aingidijanga?

I MUSWELO’KA UKIMBANGA SATANA KUZOZEJA KUSUMININWA KWETU?

8. Le i muswelo’ka wingidijanga Satana kupangwapangwa mwanda wa kuzozeja kusumininwa kwetu?

⁸ Kupangwapangwa. Dyabola witutambanga bulwi na kwitususula ku ngitu ne kwituningila mwanda wa kuzozeja kusumininwa kwetu. Kitungo kyandi i kya ‘kwitubokota,’ ko kunena’mba konakanya kipwano kyetu na Yehova. (1 Pe. 5:8) Bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji bāikele kuzakajibwa, kukupilwa, ne kwipaibwa pa mwanda wa kusumininwa kwabo kwa kwimanija pototo. (Bil. 5:27, 28, 40; 7:54-60) Ne dyalelo Satana ukingidijanga kupangwapangwa. Kino i kimwekele patōka ku muswelo ususulwa batutu ne bakaka mu Rusi ne mu matanda makwabo, ne ku muswelo obetutamba bulwi kudi balwana.

9. Leta kimfwa kilombola kamweno kadi mu kuyuka kuningilwa kufyame.

⁹ Kuningilwa kufyame. Kutentekela pa kutambwa bulwi kwa patōkelela, Satana wingidijanga ne “bilongwa bya bukosoke.” (Ef. 6:11) Twisambilei’ko pa kimfwa kya Tutu Bob watwelele mu lupitalo mwanda wa kupasulwa lupasulo lukatampe. Walombwele badokitele amba nansha shi bibaikala namani kaketabijapo kwelwa mashi. Badokitele baitabije butyibi bwandi. Inoko, bufuku kumeso kwa kumupasula, dokitele mukwabo waiya kumona Tutu Bob papo ba mu kisaka kyandi ke bende. Wasapwila Tutu Bob amba kebasapo kumwela mashi, inoko basa kwikala nao mwanda wa kwingidija’o shi bibakole. Padi dokitele wadi ulanga’mba Tutu Bob usa kushinta milangwe yandi byaashala bunka. Inoko Tutu Bob washele muninge, wanena’mba kaketabijapo mashi nansha shi bibaikala namani.

10. Mwanda waka mulangilo wa bantu i dikinga? (1 Bene Kodinda 3:19, 20)

¹⁰ Mulangilo wa bantu. Shi tumona bintu mungya mumweno wa bantu, tubwanya kuvundamina Yehova ne misoñanya yandi. (Tanga 1 Bene Kodinda 3:19, 20.) “Tunangu twa ino ntanda” tusangajanga divule bya kusakasaka bya ngitu. Bene Kidishitu batyetye ba mu Pengamume ne mu Tyiataila bāikele na mumweno wa bantu bādi batōta bilezaleza ne bādi balonga busekese mu bino bibundi. Yesu wāpele bino bipwilo madingi masumininwe pa mwanda wa kutala kobātadile kilomo-nyeka mwiendelejo wa busekese. (Kus. 2:14, 20) Dyalelo, bantu betujokolokele betuningilanga twitabije uno mumweno mubi. Bantu ba mu kisaka ne boba botwiyukile nabo babwanya kwitulengeja twitabije amba twi bantu ba kasuminiji, ne kwitukankamika tujilule bijila bya Yehova. Kimfwa, babwanya kunena’mba kebidipo na mvubu kwikala batōka mu mwikadilo, ne amba misoñanya ya mu Bible ke ya kala.

11. Le potwimanija pototo, i bika byotufwaninwe kwepuka?

¹¹ Kyaba kimo, tubwanya kulanga’mba bulombodi bwa Yehova kebudipo patōka. Tubwanya ne kwanza kukimba kutabuka “byobya bilembelwe.” (1 Ko. 4:6) Buno bo bubi bwādi bulonga bendeji ba bipwilo ba mu mafuku a Yesu. Byobābwejeje bijila bya bantu mu Bijila, bātwikile bantu kiselwa kilēma. (Mat. 23:4) Yehova witupanga bulombodi bwa patōka kupityila ku Kinenwa kyandi ne ku bulongolodi bwandi. Ketudipo na bubinga bwa kubwejeja bintu bikwabo ku bulombodi bwaetupele. (Nki. 3:5-7) O mwanda ketutabukangapo byobya bilembelwe mu Bible nansha kutūdila banabetu bijila bya batwe bene.

12. Le Satana wingidijanga namani “bongojani bwa bituputupu”?

¹² Bongojani. Satana wingidijanga “bongojani bwa bituputupu” ne “bintu bya kyalwilo bya ino ntanda” mwanda wa kongola bantu ne kwibakalañanya. (Kol. 2:8) Mu myaka katwa kabajinji, mu bino bintu mwādi mubadilwa mulangilo wa bantu, bufundiji bwa Bayuda bwampikwa kukwatañana na bisonekwa, ne bufundiji bwa amba bene Kidishitu bafwaninwe kulama Bijila bya Mosesa. Ino milangwe yādi ya bongojani mwanda yādi isāsukija bantu kudi Yehova, Nsulo ya bine ya tunangu. Dyalelo, Satana wingidijanga bisanji ne marezo a mīsambo mwanda wa kusambakanya myanda ya ambaamba ne malapolo a bubela akankamikwa na bendeji ba politike. Twamwene ino myanda mu kitatyi kya kipupo kya Corona.c Batumoni ba Yehova badi bateja bulombodi bwadi buletwa na bulongolodi bwetu, kebazumbijepo mutyima pamo bwa boba badi bateja myanda ya bubela.—Mat. 24:45.

13. Mwanda waka tufwaninwe kutadija na bilabi?

¹³ Bilabi. Tufwaninwe kuta mutyima ku “bintu bya mvubu mikatampe.” (Fid. 1:9, 10) Bilabi bibwanya kwitudīla kitatyi kivule ne kwitulengeja tuleke kuta mutyima ku bintu bya mvubu. Bintu byotuloñanga difuku ne difuku mu būmi—pamo bwa kudya, kutoma, kwipwija mukose, ne kaji—bibwanya kwikala bu bilabi shi twibitūle pa kifuko kibajinji mu bwetu būmi. (Luka 21:34, 35) Kadi difuku dyonso twivwananga ne kutanga myanda ya bantu batomboka ne bepotomeja mu myanda ya politike. Tufwaninwe kutadija kutyina twakalabikwa na ino myanda. Shi bitupu, tukokeja kwanza kukwatakanya mutamba kampanda mu ñeni nansha mu mutyima. Satana wingidijanga ano manwa onso esambilwa’po kūlu mwanda wa kuzozeja kusumininwa kwetu kwa kulonga byoloke. Twisambilei’ko pa muswelo otubwanya kumukomena ne kushala nyeke bemanije.

I MUSWELO’KA OTUBWANYA KUSHALA BEMANIJE?

14. Le i kintu’ka kimo bidi kibwanya kwitukwasha tushale bemanije ku mutamba wa Yehova?

¹⁴ Langulukila pa kwipāna kobe ne kubatyijibwa. Watabwile ano matabula mwanda wadi usaka kwikala ku mutamba wa Yehova. Vuluka byakukweshe ukulupile amba ubasokola bubine. Waikele na buyuki bwa padi Yehova ne kushilula kumulēmeka ne kumusanswa bu Tata obe wa mūlu. Waikele na lwitabijo ne kukwata butyibi bwa kwisāsa. Mutyima obe wakutonwene uleke bilongwa bibi ne kwiendeja mungya kiswa-mutyima kya Leza. Watūkijibwe mutyima powaivwanije amba Leza i mukufwile lusa. (Ñim. 32:1, 2) Washilwile kutanwa ku kupwila ne kusapwila bantu bakwabo bintu bya kutendelwa byowefundile. Byokodi pano mwine Kidishitu mwipāne kadi mubatyijibwe, unangilanga mu dishinda ditwala ku būmi kadi usumininwe kuleka kusāsuka’mo.—Mat. 7:13, 14.

15. Mwanda waka kwifunda ne kulanguluka i kwa kamweno?

¹⁵ Wifunde Kinenwa kya Leza ne kulangulukila’po. Mutyi ubwanya kwimanija pototo shi i mwale miji bininge panshi. Ne batwe netu tubwanya kushala nyeke bemanije shi lwitabijo lwetu i lwale bininge miji mu Kinenwa kya Leza. Kadi kitatyi kitama mutyi, miji yao yalanga ne kutwela bininge panshi. Netu kitatyi kyotwifunda Kinenwa kya Leza ne kulangulukila’po, tuningijanga lwitabijo lwetu ne kikulupiji kyetu kya amba mashinda a Leza i mayampe. (Kol. 2:6, 7) Langulukila pa muswelo wāmwenine bengidi ba Yehova ba pa kala mu bulombodi bwandi, madingi andi, ne mu bulami bwandi. Kimfwa, Ezekyele wātele’ko mutyima bininge kitatyi kyādi kipima mwikeulu bipimo bya tempelo ya mu kimonwa. Kino kimonwa kyākomeje Ezekyele, kadi kitupanga bufundiji bwa kamweno pa muswelo otubwanya kukwatakanya misoñanya ya Yehova ya butōtyi butōka.d (Ezk. 40:1-4; 43:10-12) Netu tumwenanga’mo shi twitūdila’ko kitatyi kya kwifunda ne kulangulukila pa bintu bya mushike bidi mu Kinenwa kya Leza.

16. Le mutyima muninge wakingile Tutu Bob namani? (Ñimbo ya Mitōto 112:7)

¹⁶ Ikala na mutyima muninge. Mulopwe Davida wālombwele buswe bukatampe bwaādi usenswe Yehova pawāimbile amba: “Mutyima wami ubaninge, abe Leza.” (Ñim. 57:7) Netu tubwanya kwikala na mutyima muninge na kukulupila bya binebine mudi Yehova. (Tanga Ñimbo ya Mitōto 112:7.) Tutalei kino mokyakwashishe Tutu Bob, otwesambilanga’po. Pobamulombwele amba basa kwikala na mashi a kumwela shi bibakole, kiponka na ponka walondolwele amba shi balañanga ya kumwela mashi, nabya ukatamba mu lupitalo kiponka na ponka. Mwenda mafuku, Tutu Bob wanenene amba, “Nkyatatenepo nansha dimo pa byonadi wa kulonga nansha kuzumbija mutyima pa byadi bya kuntana.”

17. Le i ñeni’ka yotubwanya kuboila ku kimfwa kya Tutu Bob? (Tala ne kifwatulo.)

¹⁷ Tutu Bob waningile mwanda wakwete butyibi bwa kwimanija pototo kitatyi kilampe kumeso kwa kutwela mu lupitalo. Dibajinji, wadi usaka kusangaja Yehova. Dya bubidi, wefundile na katentekeji byobya binena Bible ne mabuku etu pa buujila bwa būmi ne mashi. Dya busatu, wadi ukulupile amba kulonda madingi a Yehova kukamuletela byabuyabuya bya nyeke. Netu nansha shi tutanwe na byamalwa’ka, tubwanya kwikala na mutyima muninge.

18. Le kimfwa kya Balaka kitufundija bika mu mwanda utala kukulupila mudi Yehova? (Tala kifwatulo pa kibalu.)

¹⁸ Kulupila mudi Yehova. Tala Balaka mwaānekenyinye divita mwanda wa kukulupila bulombodi bwa Yehova. Nansha ngabo ne mukobe byokebyādipo bikimweka mu yabo ntanda monso, Yehova wāmusoñenye akalwe bulwi na basola belumbile senene ba bene Kenani bādi bendejibwa na Shisela. (Bat. 5:8) Mupolofeto mukaji Debola wāsapwila Balaka atūke lūlu akalwe na Shisela ne makalo andi 900 mu nshi midingakane. Nansha byobyādi bya kwikala bikomo bininge ku bene Isalela kulwa na bano bantu bādi na makalo mu nshi midingakane, inoko Balaka wākōkele. Basola pa kutūka Lūlu lwa Tabola, Yehova wānokeja mvula mukatampe. Makalo a Shisela āshilula kujama mu ntoto, Yehova wāpa Balaka bushindañani. (Bat. 4:1-7, 10, 13-16) Netu Yehova uketupa bushindañani shi tumukulupile ne kulonda bulombodi bwaetupa kupityila ku bulongolodi bwandi.—Kup. 31:6.

SUMININWA KUSHALA NYEKE MUNINGE

19. Mwanda waka tusakanga kwikala nyeke baninge?

¹⁹ Bulwi bwetu bwa kushala nyeke baninge bukendelela kitatyi kyonso kyotukidi mu ino ngikadilo ya bintu. (1 Tm. 6:11, 12; 2 Pe. 3:17) Nanshi tusumininwei kuleka kutenkanibwa na kupangwapangwa, kuningilwa kufyame, mulangilo wa bantu, bongojani, ne bilabi. (Ef. 4:14) Ino twimanijei pototo, tuningei na kutōta enka Yehova, ne kwimanija mu kukōkela misoñanya yandi. Inoko kadi, tusakilwa kwikala ne na mutyima unekena. Mu kishinte kilonda’ko, tukesambila’mo pa muswelo wikele ba Yehova ne Yesu bu bimfwa bibwaninine mu kwikala na mutyima unekena.